PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU...

20
PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG: NHỮNG ĐIỀU CẦN LÀM RÕ

Transcript of PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU...

Page 1: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG: NHỮNG ĐIỀU CẦN LÀM RÕ

Page 2: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại
Page 3: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

Văn bản phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 – 2020 có xét đến

năm 2030 (gọi tắt là Quy hoạch điện VII Điều chỉnh) đã được Thủ tướng Chính phủ1 ký thông qua ngày 18/3/2016. Theo Quy hoạch điện VII Điều chỉnh này, đến năm 2020, nhiệt điện than sẽ có công suất khoảng 26.000 MW, sản xuất khoảng 131 tỷ kWh điện, chiếm 49,3% điện sản xuất toàn quốc, tiêu thụ khoảng 63 triệu tấn than. Đến năm 2030, tổng công suất điện than sẽ tăng lên đến khoảng 55.300 MW, sản xuất 304 tỷ kWh, chiếm 53,3% điện sản xuất toàn quốc và tiêu thụ 129 triệu tấn than mỗi năm. Đến giai đoạn này, Việt Nam sẽ phải nhập khoảng 85 triệu tấn than/năm cho sản xuất điện (xem bảng 1 ở phần phụ lục), gấp hai lần khả năng cung cấp than trong nước (40 triệu tấn than/năm), vì đến thời điểm này nguồn than ở Việt Nam đã dần cạn kiệt hoặc khó khai thác thương mại.

Theo Quy hoạch này, một loạt các nhà máy nhiệt điện than sẽ được xây dựng ở Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL). Dọc theo tuyến sông Hậu từ thành phố Cần Thơ, xuống tỉnh Hậu Giang và tiếp ra đến cửa biển giữa hai tỉnh Sóc Trăng và Trà Vinh đã và đang hình thành khoảng 15 nhà máy nhiệt điện (xem bảng 2 ở phần phụ lục). Ngoài các nhà máy dọc theo dòng sông Hậu ra đến biển, ở ĐBSCL còn có các nhà máy nhiệt điện dự kiến được xây dựng ở Long An (Long An I và II, với công suất lắp đặt 1.200 MW/nhà máy) và Bạc Liêu (1.200 MW). Các dự án nhiệt điện khác ở Kiên Lương, Kiên Giang (Kiên Lương I, II, III), Than An Giang (2.000 MW) và Sông Hậu

III (2.000 MW) đã được loại bỏ trong QHĐ VII Điều chỉnh. Bên cạnh đó, ở Cà Mau còn có 2 dự án nhiệt điện (Cà Mau I và Cà Mau II) nằm trong tổ hợp khí - điện - đạm với công suất ước tính mỗi nhà máy là 750 MW khi đốt khí; 669,8 MW khi đốt dầu DO.

Với quy mô phát triển công nghiệp năng lượng như vậy từ nay đến năm 2030, vùng ĐBSCL sẽ trở thành một trong những khu vực có mật độ nhiệt điện cao so với cả nước. Hầu hết các nhà máy nhiệt điện ở ĐBSCL đều dùng nhiên liệu chính là than, một số ít dùng dầu DO hoặc khí đốt. Than hiện nay được cung cấp một phần từ các mỏ than ở tỉnh Quảng Ninh và tương lai gần các nhà máy này sẽ sử dụng than nhập khẩu từ Úc, Indonesia, hoặc Nga.

Trong các nguồn nhiên liệu hoá thạch dùng để phát điện, than được xem là loại chất đốt gây ô nhiễm không khí cao nhất, kể cả các chất thải rắn và lỏng phát sinh trong quá trình sản xuất điện năng. Điều này đang dấy lên nhiều quan ngại từ cộng đồng dân cư và các nhà khoa học, các tổ chức hoạt động về môi trường và xã hội. Tuy nhiên, trên các diễn đàn báo chí, các cuộc hội thảo, toạ đàm và các trao đổi không chính thức gần đây, xuất hiện một số quan điểm và phát biểu khẳng định sự lựa chọn nhiệt điện than là tất yếu không thể thay thế để trấn an cộng đồng. Tài liệu này sẽ tập trung phân tích và làm rõ các vấn đề liên quan tới 10 câu hỏi thường gặp trong các thảo luận.

1 Thủ tướng Chính phủ (2016). Quyết định Phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch Phát triển Điện lực Quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 có xét đến năm 2013. Quyết định số 428-QĐ-TTg ký ngày 18/3/2016.

PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG: NHỮNG ĐIỀU CẦN LÀM RÕ

1

Nhà máy nhiệt điện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh

Page 4: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

2

Theo định nghĩa, “cứu cánh” là mục đích hoặc là đích đến cuối cùng2. Có lẽ người phát biểu câu này đã

hiểu không đúng về nghĩa của từ “cứu cánh”: không lẽ mục đích hay đích cuối cùng cho an ninh năng lượng ở Việt Nam là phải đi đến xây dựng các nhà máy nhiệt điện than?!

Con người có thể tạo ra điện từ nhiều nguồn năng lượng khác nhau, có thể là thuỷ điện, nhiệt điện, phong điện, quang điện, điện hạt nhân, định sinh khối, điện sóng biển,... Vấn đề là xem xét và tận dụng các nguồn tạo ra điện phù hợp với giá thành chấp nhận được mà không gây nhiều tổn hại lâu dài cho môi sinh và sức khoẻ cộng đồng. Nếu chỉ dựa vào yếu tố giá thành sản xuất điện để chọn lựa thì nhiệt điện than chưa hẳn là rẻ. Cần chú trọng đến yếu tố an toàn và bền vững trên nhiều khía cạnh khác nhau.

Khái niệm an ninh năng lượng3 phải được hiểu theo nghĩa rộng và mở theo hướng toàn diện. An ninh năng lượng phải bao gồm chuỗi các hoạt động từ nguồn cung nguyên liệu, lắp đặt nhà máy và thiết bị sản xuất điện, vận hành nhà máy, hệ thống truyền tải điện đến nơi tiêu thụ cuối cùng4. Bên cạnh đó, hệ thống sản xuất điện phải an toàn, không gây nhiều ô nhiễm, suy thoái môi trường, ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng, gây bất ổn xã hội và phải xem xét đầy đủ các khía cạnh kinh

tế năng lượng, bao gồm cả những giá trị tính được bằng tiền và không tính được bằng tiền. Ngoài ra, hệ thống cung ứng điện phải có khả năng ứng phó và phục hồi khi có những sự cố phát sinh do tình huống khẩn cấp từ các biến động có thể dự đoán hoặc ngoài tầm dự đoán liên quan đến khủng hoảng kinh tế và chính trị bên trong và bên ngoài quốc gia.

Nếu trên 50% nguồn năng lượng cung ứng cho một hệ thống điện quốc gia phải nhập từ bên ngoài, nghĩa là chúng ta sẽ rơi vào thế lệ thuộc vào bên ngoài và chịu nhiều rủi ro. Khi nguồn cung bên ngoài gặp sự cố như rủi ro thiên tai, tai nạn, xung đột vũ trang, phá hoại, thay đổi chính sách, hoặc đình công ở các mỏ than thì an ninh năng lượng sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp (Hộp 1). Việc vận chuyển than từ một đất nước xa xôi đến nơi đặt nhà máy, chủ yếu bằng đường biển, sẽ tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Ngoài ra, ô nhiễm khói bụi, tiếng ồn và tồn đọng tro xỉ có thể gây nên những bức xúc trong cộng đồng địa phương sẽ là những yếu tố tiềm ẩn cho các phản kháng, biểu tình, chống đối,... tạo nên những bất ổn liên quan đến an ninh xã hội (Hộp 2), hoặc giảm sút tính cạnh tranh trong phát triển kinh tế, hoạt động du lịch, bảo tồn các giá trị văn hoá, ... Lưu ý là một số nhà máy nhiệt điện than hiện nay tại Việt Nam đang được thiết kế công nghệ, cung cấp thiết bị và cả thi công lắp đặt từ Trung Quốc. Liệu có lường hết các rủi ro khi Trung Quốc “chơi

2 http://soi.today/?p=185426

3 Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) định nghĩa an ninh năng lượng là khả năng liên tục các nguồn năng lượng với một giá cả khả dĩ. An ninh năng lượng có nhiều khía cạnh: an ninh năng lượng dài hạn chủ yếu liên quan với các khoản đầu tư kịp thời để cung cấp năng lượng phù hợp với sự phát triển kinh tế và môi trường. Mặt khác, an ninh năng lượng ngắn hạn tập trung vào khả năng của hệ thống năng lượng để phản ứng kịp thời với những thay đổi đột ngột trong sự cân bằng cung cầu.

Xem thêm tại: http://www.iea.org/topics/energysecurity/subtopics/whatisenergysecurity/

4 Nguyễn Anh Tuấn (2011). Một số giải pháp về an ninh năng lượng Việt Nam. Viện Năng lượng - - Bộ Công thương. Xem thêm tại: http://ievn.com.vn/tin-tuc/Mot-so-giai-phap-ve-an-ninh-nang-luong-Viet-Nam-1-632.aspx

Phải chọn nhiệt điện than, như là cứu cánh cho an ninh năng lượng quốc gia.1

Page 5: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

bẩn” như tăng giá đột ngột hoặc ngưng cung cấp thiết bị thay thế với các nhà máy này?

An ninh năng lượng phải gắn với các an ninh khác như an ninh nguồn nước, an ninh môi trường, an ninh lương thực, an ninh chính trị, ... nếu không, tính bền vững của an ninh năng lượng sẽ không bảo đảm vì tiềm ẩn nhiều rủi ro5.

Thực tế, hiện nay Việt Nam vẫn chưa có một hợp đồng dài hạn nào để nhập khẩu than cho tương lai vì vẫn chưa xác định nguồn nhập khẩu than từ nước nào, sẽ thoả

thuận nhập với giá bao nhiêu, tất cả đều là ẩn số và chứa đựng nhiều bất trắc.

Nguồn than ở Việt Nam chủ yếu là than anthracite ở Quảng Ninh, than nâu vùng đồng bằng phía Bắc ở độ sâu 600 - 2.000 m dưới đất, khó khai thác. Tương lai, khi nguồn than trong nước cạn kiệt, phải nhập than từ nước ngoài như ở Indonesia và Úc, chủ yếu là than bitum. Với loại than bitum, các nhà máy trong nước phải điều chỉnh quy trình đốt và phát điện.

Hộp 1: Ukraine và “cuộc chiến than đá” với Nga và Donbass

Ukraine là quốc gia phụ thuộc vào nguồn cung ứng than từ Nga và Donbass để vận hành các nhà máy nhiệt điện. Năm 2014, khi xảy ra mâu thuẫn, Nga và Donbass đã tạo ra “cuộc chiến than đá” với Ukraine khiến 40% nguồn năng lượng của nước này bị cắt. Chính phủ Ukraine buộc phải mua than đá giá cao từ Nam Phi để bù cho sự thiếu hụt này khiến Ukraine bị thiệt hại 600 triệu USD. Xem thêm:

War in Eastern Ukraine Causing Coal Shortages, Electri-cal Blackouts by John C. K. Daly (Eurasia Daily Monitor Vol. 12, Iss. 12, Jan. 21, 2015). https://jamestown.org/program/war-in-eastern-ukraine-causing-coal-shortages-electrical-blackouts/

Ukraine faces ‘unprecedented’ energy crisis by James Crisp (EurActiv.com, Apr 14, 2015)https://www.euractiv.com/section/europe-s-east/news/ukraine-faces-unprecedented-energy-crisis/

Hộp 2: Người dân phản đối Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân

Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 (xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận) gồm 2 tổ máy, mỗi tổ máy có công suất 622 MW. Nhà máy do chủ đầu tư là Tập đoàn Điện lực VN (EVN) xây dựng, với sự thi công của Tập đoàn Điện khí Thượng Hải - Trung Quốc (SEC). Hoạt động của nhà máy xả khói bụi gây ô nhiễm, mỗi ngày thải ra 4.400 tấn tro và xỉ than, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ người dân, sản xuất muối và nuôi trồng thuỷ sản khu vực, khiến người dân bức xúc, phản đối khiến rối loạn giao thông ở Quốc lộ 1 (tháng 4/2015).

Xem thêm: Dân chặn xe trên QL1 phản đối nhà máy điện gây ô nhiễmNguyễn Nam (Tuổi Trẻ Online, 14/04/2015)http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/20150414/dan-chan-xe-tren-ql1-phan-doi-nha-may-dien-gay-o-nhiem/733994.html

5 Phạm Huyền (2015). Nhiệt điện lâm nguy, EVN cầm cự 15 ngày. Xem thêm tại: http://vietnamnet.vn/vn/kinh-doanh/nhiet-dien-lam-nguy-evn-cam-cu-15-ngay-253846.html

Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân, Bình Thuận

3

Page 6: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

4

Cần đánh giá lại lập luận này, vì có nhiều chứng cớ cho thấy là giá thành nhiệt điện than không hề rẻ, nếu

không muốn nói là khá đắt! Nhiệt điện than tính theo giá bán sản phẩm điện hiện nay là giá không thật, có nhiều yếu tố “bao cấp”, như kiểm soát giá nhiên liệu (ví dụ như than và khí đốt), được chỉ đạo theo phê duyệt từ Nhà nước, không bao hàm giá cả thị trường tự do. Bộ Công Thương6 có kế hoạch sẽ điều chỉnh giá điện theo giá thị trường từ đầu năm 2016. Việc tính giá sản xuất từ nhiệt điện than cũng đã bỏ qua chi phí môi trường, sức khoẻ người dân và tác động tiêu cực gián tiếp lên xã hội. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), trợ giá cho các nhiên liệu hóa thạch đã chiếm 2,93 tỷ USD năm 2012 (2,8% GDP của Việt Nam)7.

Các nhà máy nhiệt điện than như ở Mạo Khê, Quảng Ninh có giá bán điện ra thị trường từ 5,5 - 6.2 US$ cent/kWh. Khi lắp đặt các nhà máy nhiệt điện than tại ĐBSCL và phải nhập khẩu than trong tương lai gần thì giá điện ra thị trường sẽ là 8,3 US$ cent/kWh (GreenID8, 2015; UNDP9, 2016), xem Bảng 3 ở phần phụ lục. Nếu áp dụng thuế carbon từ sử dụng nhiên liệu hoá thạch (từ 5 - 10 USD/tấn) thì giá điện than còn cao hơn nữa, lên đến hơn 10 US$ cent/kWh. Cách tính giá này đều không xét đến chi phí môi trường và xã hội, cộng vào sẽ rất lớn. Ngoài ra những điều kiện cơ sở hạ tầng cho việc nhập khẩu than như cảng biển, trục giao thông để chuyển than đến nhà máy... vẫn chưa xác định rõ. Chi phí đầu tư những hạng mục này vẫn chưa rõ từ đâu10.

Nhiều ý kiến cho rằng giá thành điện từ năng lượng tái tạo không thể rẻ hơn điện than. Thực tế, giá điện gió hiện hành là 7,8 US$ cent/kWh và điện mặt trời quy mô lớn hiện nay là 11,2 US$ cent/kWh và điện mặt trời lắp trên mái nhà là 15 US$ cent/kWh (theo đề xuất của Bộ Công Thương trình Chính phủ)11. Tuy nhiên, một số quốc gia khác nhờ chính sách đầu tư hiệu quả vào năng lượng tái tạo, giá điện “xanh” đang rẻ hơn rất nhiều. Năm 2015, Công ty điện Enel Green đã ký một hợp đồng bán điện mặt trời cho Mexico với giá 3,6 US$ cent/kWh và giá 3 US$ cent/kWh ở Morroco. Ở Dubai (Các tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất)12 giá điện mặt trời chỉ có 2,99 US$ cent/kWh. Nếu so với giá điện mặt trời năm 2014 ở Mỹ là 5 US US$ cent/kWh thì chỉ sau 16 tháng, dự án điện 800 MW ở Dubai năm 2015 đã làm giá điện mặt trời ở đây giảm xuống 50%. Nếu đưa giá xã hội liên quan đến carbon vào và so sánh lợi ích khi giảm thiểu sự phát thải khí nhà kính và các phí tổn phải trả trong tương lai theo tính toán của Sundqvist and Soderholm (2002) thì giá điện than trung bình có thể lên đến 18,75 US$ cent/kWh, trong khi điện gió xuống còn 0,41 US$ cent/kWh và điện mặt trời là 1,12 US$ cent/kWh (xem bảng 4 ở phần phụ lục).

Nếu chấp nhận duy trì chủ trương điện than để có giá rẻ và xem việc phát triển năng lượng tái tạo sẽ làm giá điện cao hơn thì giống như việc so sánh ăn thức ăn bẩn với giá rẻ (đồng nghĩa với chấp nhận bệnh tật) với thực phẩm sạch với giá cao hơn (và an toàn cho sức khoẻ).

6 Bộ trường Bộ Công Thương tuyên bố: “Đầu 2016, sẽ có điều chỉnh cần thiết về giá điện, để thực hiện đúng lộ trình tăng giá điện theo thị trường” tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam giữa kỳ 2015 (VBF), ngày 09/6/2015. Xem thêm: http://www.tienphong.vn/kinh-te/sap-dieu-chinh-gia-dien-theo-thi-truong-870375.tpo 7 Đinh Thị Thuỳ Dương (2015). Ngành phát điện Việt Nam. Báo cáo của Viet Capital Securities, 54p, trích trang 6. Available online at: https://www.bsc.com.vn/Pages/DownloadReport.aspx?ReportID=872262 8 GreenID (2015). Fiscal policies on fossil fuel coal and coal fired power plants in Vietnam. Report by Green Innovation and Develop-ment Centre for UNDP-Viet Nam. Hà Nội, 6 tháng 7 năm 2015. 70p.9 UNDP (2016). Greening the Power Mix: Policies for Expanding Solar Photovoltaic Electricity in Vietnam. 53p.10 Trần Thủy (2016). Việt Nam thiếu điện: Giá điện lại tăng? Xem thêm: http://vietnamnet.vn/vn/kinh-doanh/dau-tu/viet-nam-thieu-dien-gia-dien-lai-tang-323420.html 11 http://baodautu.vn/chinh-phu-xem-xet-co-che-khuyen-khich-du-an-dien-mat-troi-d46965.html 12 https://electrek.co/2016/05/02/price-solar-power-fell-50-16-months-dubai-0299kwh/13 Sundqvist, T., and P. Soderholm (2002). Valuing the environmental impacts of electricity Generation: A critical Survey. Journal of Energy Literature 8(2): 3–41.

Chọn nhiệt điện than vì giá thành sản xuất rẻ hơn các nguồn điện khác, nhất là so sánh với điện từ năng lượng tái tạo.2

Page 7: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến hoạt động của thuỷ điện do quy luật mưa thay đổi bất thường, làm

gia tăng mức độ khô hạn, lũ lụt cực đoan khiến nguồn nước cung cấp cho nhà máy thuỷ điện trở nên bấp bênh. Tuy nhiên, thay thế sự thiếu hụt hoặc giảm hiệu quả của thuỷ điện bằng nguồn nhiệt điện thì vấn đề chẳng những không được giải quyết căn cơ mà còn gánh thêm rủi ro. Thời tiết khô nóng khiến các quá trình giải nhiệt nhà máy khó khăn hơn, gió mạnh và đổi hướng bất thường tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phát tán tro bụi đi xa hơn và những trận mưa bất thường làm khả năng tạo mưa acid đi xa và rộng hơn, đặc biệt vào mùa khô.

Các yếu tố khí hậu như sự gia tăng nhiệt độ đáng kể, mùa nắng có khuynh hướng kéo dài hơn, thời gian của mùa mưa bị rút ngắn lại, nước biển dâng và sóng biển mạnh hơn, gió mùa Tây Nam và Đông Bắc sẽ mạnh dần lên trong tương lai,... nếu xét cho kỹ, đôi khi lại là một lợi thế cho các dự án phát triển năng lượng tái tạo nếu chúng ta biết tận dụng những yếu tố thay đổi có vẻ như là “nguy cơ” này trở thành các lợi thế. Vùng ĐBSCL nằm cận kề vùng xích đạo của Trái đất, là nơi có khí hậu gió mùa, nóng và ẩm, có hai mùa rõ rệt là mùa mưa kéo dài trung bình 5 tháng và mùa khô là bảy tháng còn lại. Mỗi năm vùng Đồng bằng nhận trung bình 2.200 - 2.500 giờ nắng, với năng lượng bức xạ mặt trời trung bình ngày là 4,3 - 4,9 kWh/m2.ngày như một tiềm năng rất tốt cho việc khai thác năng lượng ánh sáng.14 Nguồn chiếu sáng này rất ổn định ở mức hơn 90% số ngày trong năm đều nhận được ánh sáng mặt trời đủ mạnh để vận hành các tấm thu năng lượng mặt trời. Vùng Đồng bằng là khu vực bán đảo thấp và phẳng, giáp mặt cả biển về phía Đông, phía Nam và phía Tây Nam với đường bờ biển và các hải đảo có tổng chiều dài xấp xỉ 700 km và vùng đặc quyền kinh tế biển rộng đến 360.000 km2, rộng gấp 10 lần diện tích đất liền nội địa. Với thuận lợi về mặt địa hình như vậy và với điều kiện gió biển ven bờ mạnh khoảng 5,5 - 6,0 m/s ở độ cao 80 m (chiều cao các cột điện gió hiện đã lắp đặt ở Bạc Liêu) thì tiềm năng khai thác năng lượng gió ven bờ biển có thể đạt từ 1.200 - 1.500 MW. Năng lượng sóng biển, năng lượng thuỷ triều, năng lượng sinh khối

đều rất dồi dào ở ĐBSCL và chưa có điều kiện đầu tư khai thác đáng kể.

Các mô hình toán học phỏng đoán biến đổi khí hậu theo các kịch bản phát thải khí nhà kính khác nhau, do các nhà khoa học trong và ngoài nước độc lập thực hiện, đều dẫn đến một kết quả là bức xạ mặt trời và nhiệt độ không khí gia tăng trung bình gần 2oC trong khoảng 1-2 thập niên tới. Mô hình PRECIS cho vùng ĐBSCL khẳng định mùa nắng dự đoán là sẽ kéo dài hơn vào khoảng 2 tuần lễ, nghĩa là mùa khô trong năm có thể là 7,5 tháng. Số ngày có nhiệt độ nóng trên 35oC sẽ tăng từ 150 - 180 ngày/năm như hiện nay có thể lên đến 180 - 210 ngày/năm. Điều này có thể là điều kiện rất tốt cho khai thác

điện mặt trời, giúp gia tăng hiệu quả khai thác khiến giá thành điện sẽ rẻ hơn. Tốc độ gió của các tháng trong năm từ 2020 - 2050 trung bình sẽ gia tăng từ 10 - 20% so với hiện nay. Năng lượng sóng biển sẽ gia tăng tương ứng với mức gia tăng tốc độ gió. Như vậy, nếu đầu tư xây dựng các nhà máy điện gió gần bờ và cả xa bờ, nguồn cung ứng động lực cho các turbine gió ngày càng dồi dào.

Nguồn thuỷ điện ở Việt Nam (chiếm tỉ lệ lớn trong cơ cấu nguồn điện quốc gia) phải chịu tác động do biến đổi khí hậu nên phải có nhiệt điện than bù đắp các thiệt hại và thiếu hụt khi lượng mưa - dòng chảy lưu vực thay đổi thất thường.3

5

Điện gió tỉnh Bạc Liêu

14 CIEMAT and MoIT (2015). Maps of Solar Resource and Potential in Vietnam. Ha Noi: CIEMAT, CENER & IDAE with support from AECER in collaboration with GDE/MoIT. Available online at: http://bit.ly/1Q0FEhb

Page 8: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

6

ĐBSCL có lợi thế là vùng trọng điểm phát triển kinh tế của Việt Nam. Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng đây

là vùng kinh tế “ít sử dụng điện” vì đây là khu vực sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản lớn nhất nước. Ngoài ra, vùng ĐBSCL là vùng có đặc điểm đa dạng sinh học cao, nơi có nhiều khu đất ngập nước Ramsar, khu dự trữ sinh quyển, các Vườn Quốc gia nên rất nhạy cảm với ô nhiễm không khí, nguồn nước. Các hoạt động du lịch sinh thái ở những nơi này đều không có nhu cầu sử dụng điện cao. Tiêu thụ điện sinh hoạt ở ĐBSCL cũng thấp do phần đông người dân có thu nhập thấp và sống ở vùng nông thôn (trên 70% dân số).

Vùng ĐBSCL có đặc điểm sản xuất kinh tế nông lâm ngư khác với những khu vực sản xuất công nghiệp và dịch vụ khác như vùng kinh tế trung tâm quanh Hà Nội, vùng miền Đông Nam Bộ (Bình Dương, Sông Bé, Đồng Nai) và vùng phụ cận thành phố Sài Gòn. Những vùng này là nơi tập trung các cơ sở nhà máy chế biến, lắp ráp công ng-hiệp và dịch vụ đô thị nên có nhu cầu sử dụng điện cao. Việc truyền tải điện từ các nhà máy nhiệt điện ở ĐBSCL đi đến các nơi tiêu thụ điện cao ở miền Đông chẳng hạn sẽ gia tăng tổn thất trên đường dẫn và chi phí lắp đặt, bảo dưỡng hệ thống truyền tải và phân phối.

Trong các báo cáo Đánh giá Tác động Môi trường của các dự án điện than đều ráng nhấn mạnh các lợi

ích cho cộng đồng như tạo thêm công ăn việc làm cho người dân khu vực, tài trợ cho một số hoạt động xã hội, đóng thuế cho chính quyền địa phương để giúp tăng chỉ tiêu thu hút đầu tư, tăng GDP cho tỉnh và quốc gia... Tuy nhiên, thực tế không đúng như vậy mà ngược lại.

Tại các khu công nghiệp điện than, trước tiên người dân sở tại bị mất đất sản xuất và cư trú phải di dời vào các vùng tập trung chật hẹp và khó sống khác. Nhiều nơi chi phí đền bù đất đai, hoa màu, nhà cửa rất thấp, không thể tái tạo khả năng sản xuất và điều kiện sống cho người dân bị ảnh hưởng. Lời hứa tạo thêm công ăn việc làm chẳng qua là những công việc lao động tay chân mang tính thời vụ ở công trường xây dựng, đôi khi chỉ là ăn lương công nhật qua những cai thầu nhỏ, không có bảo hiểm sức khoẻ, xã hội. Chủ đầu tư luôn lấy cớ là thanh niên nông thôn không có tay nghề, trình độ nên không được tuyển dụng. Người lớn tuổi cũng không được chọn trong khi nghề nghiệp chính của họ là làm ruộng, nuôi

tôm cá không có cơ hội sản xuất. Các hoạt động du lịch sinh thái ven sông, ven biển bị thu hẹp và đe doạ lụi tàn. Một số nơi xa hơn, các nghề truyền thống của người dân địa phương như làm muối, chế biến nông hải sản, nuôi tôm cá, dịch vụ nông thôn cũng điêu đứng vì hoạt động xả thải của nhà máy. Trong khi đó nhiều nhà máy nhiệt điện than lại hợp đồng với các công ty Trung Quốc để sử dụng lao động từ Trung Quốc tạo nên những nguy cơ tiềm ẩn về an ninh khác. Việc đóng góp thêm cho ngân sách địa phương không thể nào bù được những mất mát sinh kế và tổn hại sức khoẻ của cộng đồng người dân và cả chính cán bộ chính quyền địa phương.

Quy hoạch, kế hoạch bố trí chuỗi 14-15 nhà máy nhiệt điện than ở ĐBSCL là trên cơ sở xem xét đây là vùng kinh tế trọng điểm nên có nhu cầu sử dụng điện gia tăng.

Các dự án điện than sẽ giúp tạo thêm công ăn - việc làm và gia tăng chỉ tiêu GDP cho quốc gia và địa phương ở ĐBSCL?

4

5

Page 9: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

Thực tế, giá đất đai và quy định cho việc đền bù cho người dân ở ĐBSCL còn khá thấp so với các vùng

đất khác nhưng cần phải xem xét các yếu tố khác. Thứ nhất, đây là vùng nhạy cảm về hệ sinh thái tự nhiên và nơi đất đai màu mỡ cho sản xuất nông nghiệp và thuỷ sản. Làm thu hẹp các diện tích này sẽ trực tiếp đánh vào an ninh lương thực và xã hội của đất nước. Thứ hai về mặt địa chất và nền móng, vùng châu thổ phía Nam này hình thành do phù sa bồi tụ nên có kết cấu đất rất yếu. Thi công các nhà máy công nghiệp nặng lên vùng địa chất yếu sẽ rất tốn kém chi phí nền móng công trình và khối lượng cát đá san lấp rất lớn. Chi phí này cao hơn rất nhiều so với tiền đền bù đất đai nếu so với làm công trình ở những vùng khác có cấu trúc địa chất cứng chắc hơn và nguồn vật liệu xây dựng gần hơn.

Trong Quy hoạch điện VII Điều chỉnh không có đánh giá yếu tố địa chất công trình khi bố trí cụm các nhà máy

nhiệt điện ở ĐBSCL và thứ ba là các nhà máy nhiệt điện xây dựng gần bờ biển bị nguy cơ hư hỏng do xâm thực biển rất cao, từ nguyên nhân biến đổi khí hậu đến kết cấu công trình vùng xói lở.

Một ví dụ điển hình 14, 15 : Nhà máy nhiệt điện Duyên Hải 1 ở Trà Vinh, khi xây dựng phải hút cát ven biển để đắp nền cho nhà máy với khối lượng khổng lồ là 26 triệu m3 cát. Việc làm rút cát ven biển này, cộng thêm diễn biến của biến đổi khí hậu, đã khiến tình trạng sạt lở ven biển Trà Vinh thêm mãnh liệt, nhất là đoạn nhà máy và kéo dài cả 14 km đường bờ biển chung quanh. Hệ quả là tỉnh Trà Vinh phải bỏ ra hàng trăm tỷ đồng để làm kè gia cố đường bờ để đối phó với xâm thực biển đang xảy ra, nhưng chỉ là những giải pháp tạm thời.

15 Lê Xuân Roanh, Phạm Văn Lập ( ). Phân tích nguyên nhân sự cố vỡ đê bao công trình nhiệt điện Trà Vinh. Tạp chí Khoa Học Kỹ Thuật Thủy Lợi Và Môi Trường - SỐ 44 (3/2014), pp.23-27.16 Sáu Nghệ (2014). Ba Động đâu rồi? - Bài cuối: Vì đâu nên nỗi? Xem thêm tại: http://www.tienphong.vn/xa-hoi/ba-dong-dau-roi-bai-cuoi-vi-dau-nen-noi-688281.tpo

Việc bố trí 14 nhà máy nhiệt điện than tập trung ở ĐBSCL còn 1 lý do khác nữa là đất đai ở đây còn rẻ và chi phí đền bù mất đất cho người dân tại chỗ không đáng kể nếu so với các khu vực khác ở đồng bằng miền Bắc, duyên hải miền Trung và miền Đông Nam bộ?6

Nhà máy nhiệt điện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh

7

Page 10: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

8

Theo kết quả một nghiên cứu của một nhóm nhà khoa học từ Đại học Harvard, Hoa kỳ (2015)16 dựa vào QH

điện VII thì sự hiện diện các hạt PM 2.5 ô nhiễm từ nhiệt than tại Việt Nam đã gây ra khoảng 4.300 cái chết yểu trong năm 2011. Báo cáo nhấn mạnh, dự báo đến năm 2030, con số tử vong do nhiệt điện than ở Việt Nam hằng năm có thể sẽ lên đến 25.000 người, nếu tất cả các nhà máy trong quy hoạch điện VII được xây dựng.

Tại Mỹ, tổ chức Clean Air Task Force (CATF) đã tiến hành nhiều nghiên cứu về tác động sức khỏe do ô nhiễm không khí từ nhiệt điện than. Nghiên cứu chỉ ra rằng nhiệt điện than là nguyên nhân dẫn tới 13.000 ca tử vong hàng năm tại Mỹ.17

Một nghiên cứu tương tự do Boston-based Health Effects Institute (HEI) hợp tác với các nhà khoa học từ các trường Đại học của Trung Quốc (như Tsinghua University in Bei-jing) và Ấn Độ cũng kết luận18 về nguy cơ các hạt PM2.5 chủ yếu do nhiệt điện than đã gây ra 366.000 ca chết yểu ở Trung Quốc trong năm 2013. Xem thêm chi tiết ở báo cáo của nhóm Shannon Koplitz et al., (2015)19 tại Interna-tional Symposium on Climate Change and Coal.

Kết quả này thật sự gây “shock” cho nhiều người quan tâm đến môi trường và xã hội ở trong nước. Một số người tỏ ra nghi ngờ, cho rằng kết quả đã được thổi phồng,

gây tâm lý sợ hãi. Quan ngại trước những nguy cơ là một thái độ đúng đắn, giúp ta thận trọng xem xét mọi khía cạnh vấn đề một cách khoa học để cân nhắc trước khi ra những quyết định gây “hối tiếc” về sau.

Thực tế về mặt khoa học, vẫn chưa có nhà đầu tư nhiệt điện, các nhà quản lý công nghiệp năng lượng hay ngành y tế nào phản biện hay phản bác chính thức kết quả này. Nhiệm vụ chứng minh một cách minh bạch, không làm hại hay gây tác hại không đáng kể phải từ chủ nhà máy nhiệt điện than.

Chúng ta đã có những thông tin chính thống về mức độ ô nhiễm, những “làng ung thư” ở Trung Quốc20, Ấn Độ và nhiều nơi có phát triển nhiệt điện than. Đây cũng là những minh chứng thực tế.21

17 Koplitz, S.N., Jacob, D.J., Myllyvirta, L., Sulprizio, M.P., and Reid, C., (2015). Burden of disease from rising coal emissions in South-east Asia: Preliminary Findings. Báo cáo kỹ thuật đang được sử dụng để chuẩn bị cho công bố báo cáo khoa học.18 http://www.catf.us/resources/publications/files/The_Toll_from_Coal.pdf19 Meng Meng and Beijing Newsroom (2016). India air pollution death rate to outpace China: researcher. Reuters: Global Energy News, 18 tháng 8 năm 2016. Xem thêm tại: http://www.reuters.com/article/us-china-coal-india-idUSKCN10T19Y 20 Shannon Koplitz, Daniel Jacob, Lauri Myllyvirta, Melissa Sulprizio (2015). Burden of disease from rising coal emissions in Asia. Đại học Harvard và Greenpeace International. Trình bày tại Hội nghị quốc tế về Biến đổi khí hậu và Than, Nhật Bản, 29 tháng 5 năm 2015. Xem thêm tại: http://acmg.seas.harvard.edu/presentations/2015/koplitz_japan_symposium_20150529.pdf 21 Diệp Vũ (2015). 10 thành phố Trung Quốc cùng báo động đỏ ô nhiễm. http://vneconomy.vn/the-gioi/10-thanh-pho-trung-quoc-cung-bao-dong-do-o-nhiem-20151224123242915.htm 22 Erica Burt, Peter Orris, Susan Buchanan (2013). Scientific Evidence of Health Effects from Coal Use in Energy Generation. University of Illinois at Chicago School of Public Health Chicago, Illinois, USA. Xem thêm tại: https://noharm.org/sites/default/files/lib/downloads/climate/Coal_Literature_Review_2.pdf

Các cảnh báo, dự báo ô nhiễm không khí, gây bệnh tật, chết người từ các công cụ mô hình tính toán từ nước ngoài, có vẻ như được “thổi phồng”, gây tâm lý sợ hãi, chưa được kiểm chứng ở Việt Nam?7

Page 11: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

Hiện nay đã có những công nghệ mới trong nhiệt điện than có thể áp dụng để giảm thiểu đáng kể ô nhiễm không khí, nước thải, tro bụi và xỉ than từ nhà máy?8

Do những áp lực phải gia tăng hiệu suất phát điện, tiết kiệm chi phí nhiên liệu và giảm thiểu các tác động

gây ô nhiễm môi trường, các nhà đầu tư và cung cấp tài chính cho nhiệt điện than đã đưa ra các giải pháp công nghệ mới gọi là “than sạch” và ứng dụng các thiết bị xử lý môi trường khử bụi, khử S02, NOx… Một số công nghệ về nhiệt điện than đã được đề xuất và áp dụng như đốt than tầng sôi tuần hoàn, đốt than tầng sôi áp lực, khí hóa than. Ở Đức, còn giới thiệu công nghệ chôn carbon từ nhà máy nhiện điện than xuống sâu trong lòng đất. Các chất thải khác như tro xỉ được đề xuất như chất phụ gia trong sản xuất xi măng, bê tông, vật liệu xây dựng.

Tuy nhiên, hầu hết các công nghệ này đều rất đắt đỏ, áp dụng phức tạp, khó thương mại. Gần đây nhất vào ngày 14/11/2016 tại COP22, Kiko Network (Nhật Bản) đã công bố kết quả nghiên cứu về công nghệ hiện đại nhất của nhà máy nhiệt điện than - Chu trình hỗn hợp khí hóa tích hợp (IGCC). Nghiên cứu chỉ rằng công nghệ này không thể giúp giảm phát thải triệt để và chi phí của nó quá đắt. Cụ thể, công nghệ này chỉ có thể giảm mức phát thải nhiều hơn 20% so với công nghệ đốt than phun truyền thống. Trong khi đó chi phí lại đắt hơn 35%. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) chi phí xây dựng một nhà máy điện than IGCC sẽ là 4,4 tỷ USD/GW.22

Ngoài ra, để áp dụng những công nghệ này, khi tăng nhiệt độ và áp suất, lò hơi phải sử dụng kim loại chịu nhiệt đặc biệt có chi phí cao. Thực tế, khả năng gây ô nhiễm dù có giảm thiểu nhưng nguy cơ vẫn khá cao và không thể khắc phục hoàn toàn. Theo ý kiến của một chuyên gia Mỹ, Bruce C. Buckheit23 thì lò hơi loại siêu tới hạn hay trên siêu tới hạn cũng chỉ có thể làm tăng tối đa được 10% hiệu suất, đồng nghĩa với giảm cao nhất là 10% ô nhiễm. Ngoài ra, khi áp dụng những công nghệ mới này, chi phí đầu tư sản xuất điện cao nên các nhà máy chưa có sự ưu đãi từ phía chính phủ.

23 Kiko Network. (2016). Universal failure: How IGCC coal plants waste money and emissions.24 Bruce C. Buckheit. (2014). Coal fired power plants: controls, economics, alternatives. Tập huấn: Giá năng lượng và chi phí giá thành điện than ở Việt Nam, Hanoi.

Lũ bùn xỉ than tại Quảng Ninh, tháng 8 năm 2015

9

Page 12: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

10

Thế giới vẫn phát triển điện than, tại sao ta lại không?9

Thông tin tham khảo về các quốc gia sử dụng than có thể tìm dễ dàng trên Internet24 . Tuy nhiên, từ

năm 2014 đến nay, nhiều quốc gia có chủ trương giảm dần hoặc chấm dứt phát triển các nhà máy nhiệt điện than. Tại Mỹ, nhiệt điện than đã giảm từ 50% vào năm 2006 xuống dưới 30% năm 2016. Chính phủ Mỹ25 đã quyết định đóng cửa dần các nhà máy nhiệt điện than toàn quốc từ 2009 - 2022. Tính tới tháng 12/2015, đã có 189/236 nhà máy điện than bị hủy bỏ26. Tiến trình đóng cửa nhà máy điện than ở Mỹ có thể nhanh hơn kế hoạch và không dự kiến khôi phục loại hình phát điện gây ô nhiễm này. Nhiệt điện than của Trung Quốc không tăng không giảm27 trong 2 năm 2013 và 2014. Theo cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA)28, lượng than tiêu thụ của Trung Quốc giảm từ năm 2012. Trong thời gian tới, nhiệt điện đốt than ở Trung Quốc được dự báo cũng sẽ giảm nhất là khi tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đang chậm lại và tình trạng ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn ở nước này đang trở nên rất nghiêm trọng. Gần đây chính phủ Trung Quốc đã quyết định dừng xây dựng 30 nhà máy nhiệt điện than với tổng công suất 17GW29.

Trong khi đó ở Việt Nam, nhiệt điện than vẫn đang tiếp tục gia tăng nhanh chóng, đặc biệt là từ năm 2009 trở lại đây. Theo Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP21) tại Paris: nếu muốn đạt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính GHG

nhằm giữ cho nhiệt độ trung bình toàn cầu không tăng hơn 2oC thì điều kiện bắt buộc là không một nhà máy nhiệt điện than mới nào được xây dựng. Chính phủ Việt Nam30, trong Hội nghị COP21, cũng đã cam kết giảm phát thải khí nhà kính 8% đến năm 2030 và con số này có thể lên đến 25% nếu có sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế. Phát triển nhiều nhà máy điện than là đi ngược với cam kết quốc tế của Việt Nam trước đó.

25 Ailun, Yang, and Yiyun Cui. (2012). Global Coal Risk Assessment: Data Analysis and Market Research. WRI Working Paper. World Resources Institute, Washington DC. Xem thêm tại: http://pdf.wri.org/global_coal_risk_assessment.pdf 26 https://www.eia.gov/tools/faqs/faq.cfm?id=427&t=3

http://futurism.com/energy-expert-coal-will-never-recover/ 27 http://www.sourcewatch.org/index.php/What_happened_to_the_151_proposed_coal_plants%3F 28, 30 GreenPeace. (2016). China starts cancelling under-construction coal plants. Xem thêm tại: https://energydesk.greenpeace.org/2016/10/21/china-coal-crackdown-cancel-new-power-plants/ 29 Ayaka Jones (2015). Coal use in China is slowing. The U.S. Energy Information Administration (EIA), Xem thêm tại: https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=22972 31 http://vtv.vn/viet-nam-va-the-gioi/viet-nam-cam-ket-giam-luong-phat-thai-khi-nha-kinh-sau-nam-2020-20151201063422803.htm

Page 13: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

Quy hoạch phát triển điện than đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, phải theo đó mà thực hiện, không có thể thay đổi được?10

Quy hoạch chẳng qua là một định hướng để triển khai các dự án và kế hoạch hành động tiếp theo.

Quy hoạch không phải là một quyết định ‘cứng” mà phải mềm dẻo để có thể thay đổi theo tình thế trong tương lai. Quy hoạch phát triển điện quốc gia đã từng thay đổi nhiều lần, lần gần nhất là Quy hoạch Điện VII, sau đó phải chỉnh lại thành Quy hoạch điện VII Điều chỉnh.

Thực tế gần nhất, tỉnh Bạc Liêu31 đã đề xuất huỷ bỏ dự án Nhiệt điện Cái Cùng trên địa bàn tỉnh ra khỏi quy hoạch điện VII và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý. Trước đó, do nhiều sức ép của các nhà khoa học, công luận báo chí và ý kiến của chính quyền địa phương, Quốc hội cũng đã huỷ bỏ 2 dự án thuỷ điện Đồng Nai 6 và 6A ra khỏi quy hoạch điện quốc gia32 và huỷ bỏ thêm 424 dự án thủy điện, chiếm 34,2%, trong tổng số 1239 dự án được quy hoạch sau quá trình rà soát quy hoạch phát triển thủy điện trên toàn quốc năm 2012.

Sự kiện ngày 10/11/2016, Chính phủ đã chính thức trình Quốc hội việc dừng dự án điện hạt nhân Bình Thuận cho thấy, trước kia Bộ Công Thương cũng đã khẳng định phải xây dựng nhà máy điện hạt nhân như một chọn lựa không tránh khỏi, đồng thời quy hoạch điện hạt nhân

cũng đã được đưa chính thức vào Quy hoạch điện VII (kể cả lúc điều chỉnh) nhưng nay phải thay đổi. Điều này chứng tỏ, không phải quy hoạch là bất biến.34

32 Văn Minh (2016). Bạc Liêu chọn nuôi tôm, bỏ nhiệt điện để giữ môi trường biển. Xem thêm tại: http://dangcongsan.vn/bac-lieu-doi-moi-va-phat-trien/dua-nghi-quyet-dai-hoi-xii-cua-dang-va-nghi-quyet-dang-bo-tinh-vao-cuoc-song/bac-lieu-chon-nuoi-tom-bo-nhiet-dien-de-giu-moi-truong-bien-409067.html 33 Hương Thu (2012). Loại bỏ thủy điện Đồng Nai 6 và 6A khỏi quy hoạch. Xem thêm tại: http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/loai-bo-thuy-dien-dong-nai-6-va-6a-khoi-quy-hoach-2902557.html34 http://vietnamnet.vn/vn/kinh-doanh/dau-tu/chinh-phu-de-xuat-dung-du-an-dien-hat-nhan-ninh-thuan-338753.html

Điện gió tại tỉnh Bạc Liêu

11

Page 14: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

NămSố lượng nhà

máy nhiệt điện than

Công suất lắp máy nhiệt

điện than

Tổng điện năng sản xuất

Tỷ lệ so với tổng sản

lượng điện toàn quốc

Nguồn than trong nước

Nguồn than cần nhập

MW TMW % Tr. Tấn Tr. Tấn

2015 19 13157 56.400 34.3%

2020 31 25787 130.932 49.3% 39.021 24.495

2025 47 45152 220.165 55.0% 38.905 56.257

2030 52 55252 304.478 53.3% 44.433 85.243

TT Tỉnh - Thành Tên nhà máy Công suất (MW) Hiện trạng

1

Cần Thơ

Trà Nóc 193,5 Đang vận hành

2 Ô Môn I 660,0 Đang vận hành

3 Ô Môn II 720,0 Chuẩn bị xây dựng

4 Ô Môn III 750,0 Kế hoạch

5 Ô Môn IV 720,0 Kế hoạch

6

Hậu Giang

Lee & Man 125,0 Kế hoạch

7 Sông Hậu I 1.200,0 Đang xây dựng

8 Sông Hậu II 1.200,0 Kế hoạch

9

Sóc Trăng

Long Phú I 1.200,0 Đang xây dựng

10 Long Phú II 1.320,0 Chuẩn bị xây dựng

11 Long Phú III 1.800,0 Kế hoạch

12

Trà Vinh

Duyên Hải I 1.245,0 Đang vận hành

13 Duyên Hải II 1.200,0 Đang xây dựng

14 Duyên Hải III 1.245,0 Đang xây dựng

15 Duyên Hải III mở rộng 660,0 Kế hoạch

Tổng cộng = 14.238,5

35 Lê Anh Tuấn (2016). ĐBSCL quá tải nhiệt điện, nguy cơ ô nhiễm cao. Thời Báo Kinh tế Saigon, số ngày 9/8/2016. Xem thêm: http://www.thesaigontimes.vn/149640/DBSCL-qua-tai-nhiet-dien-nguy-co-o-nhiem-cao.html

(Nguồn: Lê Anh Tuấn, 2016)35

(Nguồn: Số liệu trích từ Quy hoạch điện VII Điều chỉnh)

Bảng 2: Danh sách các nhà máy nhiệt điện dọc sông Hậu và cửa sông Hậu

Bảng 1: Kế hoạch Phát triển Nhiệt điện than

PHỤ LỤC

12

Page 15: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

13

(Nguồn: Sundqvist and Soderholm, 2002)

Đơn vị tính: US$ cent/kW

(Nguồn: GreenID, 2015)

Bảng 4: Giá điện so sánh khi xét đến chi phí xã hội - môi trường liên quan đến ô nhiễm carbon

Bảng 3: Chi phí điện đã bình hoá của một số nhà máy nhiệt điện than ở Việt Nam theo các kịch bản giá than khác nhau (bao gồm phí truyền dẫn và phân phối)

Giá điện than (USD US$ cent/

kWh)Giá than

không đổi như 2014

Giá than tăng 1,5% mỗi năm

Giá than tăng 2% mỗi năm

Giá than tăng 3% mỗi năm

Giá than tăng 5% mỗi năm

Giá than tăng 7% mỗi năm

Giá than tăng 10% mỗi năm

Nhà máy

Đang vận hành

Mạo Khê 5,51 5,59 6,10 6,46 7,35 8,57 11,32

Cẩm Phả 6,00 6,55 6,75 7,22 8,37 9,95 13,52

Quảng Ninh 1 6,58 7,18 7,41 7,92 9,20 10,94 14,85

Quảng Ninh 2 5,58 6,21 6,46 7,02 8,46 10,48 15,26

Đang xây

Long Phú 1 (nhập than) 8,38 8,98 9,21 9,73 11,02 12,78 16,78

Long Phú 2 (nhập than) 7,92 8,56 8,80 9,35 10,74 12,65 17,02

(*) Trong lý thuyết xác suất và thống kê, số trung vị (tiếng Anh: Median) là một số tách giữa nửa lớn hơn và nửa bé hơn của một mẫu, một quần thể, hay một phân bố xác suất. Nó là giá trị giữa trong một phân bố, mà số các số nằm trên hay dưới con số đó là bằng nhau.

ĐiệnThan đá

ĐiệnDầu mỏ

Điện khítự nhiên

Điệnhạt nhân

Thuỷ điện Điện gió Điện

mặt trờiĐiệnsinh khối

N 36 20 31 21 16 18 11 22

Min 0,01 0,04 < 0,01 < 0,01 0 0 0 0

Max 90,61 53,43 17,69 86,23 35,14 1,18 2,94 29,56

Tr. bình 18,75 16,48 6,17 9,53 4,50 0,41 1,12 6,62

Trung vị (*) 8,54 12,19 3,51 1,08 0,43 0,43 1,02 3,59

Page 16: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại
Page 17: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại
Page 18: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

Thông tin xuất bản

Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID)

Phòng 707, tầng 7, Tòa nhà Sunrise Building

90 Đường Trần Thái Tông, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam

Điện thoại: (+84) 4 37956372

Website: http://greenidvietnam.org.vn

Fanpage | Youtube: GreenID Vietnam

Tác giả

Lê Anh Tuấn

Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu - Đại học Cần Thơ

Hiệu đính

Nguyễn Thị Hằng

Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh

Thiết kế

Nguyễn Thanh Tùng

Hình ảnh

Tất cả hình ảnh này thuộc bản quyền của GreenID

Địa điểm và thời gian xuất bản

Hà Nội, Việt Nam, 11/2016

Page 19: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại
Page 20: PHÁT TRIỂN NHIỆT ĐIỆN THAN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU …greenidvietnam.org.vn/app/webroot/upload/files/Nhung hieu lam ve than... · điện, than được xem là loại

www.greenidvietnam.org.vnLiên hệ: Phòng 707, tầng 7, Tòa nhà Sunrise Building90 Đường Trần Thái Tông, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam

Điện thoại: (+84) 4 37956372 | Email: [email protected]