PHÁT TRIỂN NGHỀ TƯ VẤN TÀI CHÍNH CÁ NHÂN Ở VIỆT NAM

ThS. Trịnh Thị Phan Lan

Khoa TC-NH, ĐH Kinh tế - ĐHQGHN

I.Đặt vấn đề:

Trên thế giới, nghề tư vấn tài chính ra đời như là một sự đáp ứng đối với nhu cầu cho

nhiều thành phần trong xã hội. Những chuyên viên tư vấn tài chính cá nhân không chỉ đưa

ra những lời khuyên về thuế mà quan trọng hơn, họ đưa ra các lời khuyên hữu ích cho khách

hàng trong hoạt động bảo hiểm và đầu tư. Do vậy, vai trò của các tư vấn tài chính cá nhân

ngày càng trở nên quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên, thị trường tư vấn thường xuyên thay

đổi, liên tục xuất hiện những phương thức đầu tư mới, chế độ bảo hiểm mới. Khi đó, bản

thân các nhà tư vấn cũng cần thay đổi theo để đáp ứng nhu cầu chung. Vì vậy, đây là một

nghề thu nhập khá cao, nhưng cũng là nghề đòi hỏi khá khắt khe .

II.Giới thiệu nghề tư vấn tài chính cá nhân:

1.Thế nào là nghề tư vấn tài chính cá nhân ?

Đây là nghề liên quan đến tư vấn cho khách hàng về kế hoạch tài chính. Người làm

tư vấn tài chính cần sử dụng kiến thức về thuế và chiến lược đầu tư, chứng khoán, bảo

hiểm, kế hoạch hưu trí và bất động sản để có thể tư vấn một kế hoạch tài chính cả ngắn và

dài hạn cho khách hàng.

Những người làm nghề này buộc phải có kiến thức chuyên sâu về tài chính cá nhân.

Họ thường làm việc cho các tổ chức tài chính, các công ty đầu tư và một số nhà môi giới.

Tư vấn tài chính cho người khác không giống với việc tự quản lý tài chính cho mình. Họ

buộc phải có bằng đại học chuyên ngành liên quan và nhiều xác nhận, đặc biệt là giấy phép

hoạt động về bảo hiểm và đầu tư để làm được nghề này. Ngoài ra, còn cần rất nhiều kỹ năng

mềm để một người có thể thành công trong lĩnh vực tài chính cá nhân. Một chuyên gia tư

vấn tài chính phải có khả năng giao tiếp tốt, tự tin, chững chạc, làm việc độc lập, nhạy cảm

với các thông tin, theo dõi sát sao thị trường chứng khoán, gặp khách hàng hằng ngày và

làm việc nhiều giờ trong ngày. Càng có nhiều thông tin và kinh nghiệm thì chuyên viên tư

vấn tài chính càng dễ thuyết phục khách hàng.

Bảng 1. Các kỹ năng tư vấn tài chính cá nhân không thể thiếu

+ Có khả năng phân tích tài chính.

+ Am hiểu pháp luật về chứng khoán và doanh nghiệp.

+ Có kiến thức kinh tế vĩ mô và ngành.

+ Kỹ năng trình bày, giao tiếp và thuyết phục tốt.

+ Có kiến thứcvề tâm lý học.

+Khả năng marketing và bán hàng

+ Có khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh. Khả năng vi tính.

Xuất thân của những người làm tư vấn tài chính khá đa dạng. Có người làm luật sư,

biên tập, kế toán, có người làm nhân viên giao dịch bất động sản, chứng khoán. Họ mang

những kinh nghiệm trong nghề của mình để giúp chính những khách hàng trong nghề ấy.

Chính sự am hiểu trong lĩnh vực đã giúp họ có cái nhìn độc đáo về vấn đề mà những người

từ trường lớp ra khó có thể có được.

2. Tầm quan trọng của tư vấn tài chính cá nhân ?

Để trả lời cho câu hỏi này, tác giả đã tìm kiếm các khảo sát về tài chính cá nhân trên

internet. Có 2 cuộc khảo sát được tìm thấy trong năm 2014 và đều được thực hiện tại Mỹ.

Cuộc khảo sát thứ nhất do Wells Fargo tiến hành, cho thấy gần một nửa số người Mỹ

được khảo sát (44%) coi tài chính là vấn đề khó thảo luận nhất so với thảo luận về cái chết

(35%), chính trị (32%) hay thuế (21%). Có tới 39% cho rằng tài chính là vấn đề đau đầu

nhất trong cuộc sống của họ, 39% cho rằng vấn đề tài chính đang khiến họ lo lắng nhiều

hơn so với 5 năm về trước, thậm chí 33 % trong số họ mất ngủ vì lo lắng vấn đề tài chính .

Khi được hỏi họ sẽ làm gì để thay đổi nếu quay lại mốc 5 năm trước, có tới 49% cho rằng

họ sẽ quan tâm tới vấn đề chi tiêu và tiết kiệm trong khi chỉ có 42 % cho rằng sẽ quan tâm

tới sức khoẻ, ăn kiêng và thể dục, 21 % quan tâm tới các mối quan hệ cá nhân và 16 %

muốn làm việc để có một cơ hội tốt trong nghề nghiệp.

Cuộc khảo sát thứ 2 do PwC thực hiện. Khi được hỏi về các vấn đề liên quan đến tài chính,

không đủ tiền tiết kiệm đáp ứng cho các nhu cầu chi tiêu đột xuất hoặc không đủ để dành

cho nghỉ hưu là vấn đề được nhắc tới nhiều nhất.

Các vấn đề gặp phải 2012 2013 2014

Không đủ tiền cho các chi tiêu đột xuất 54% 49% 50%

Không đủ tiền cho kế hoạch nghỉ hưu 37% 45% 42%

Không đủ nhu cầu chi tiêu hang tháng 25% 22% 21%

Bị sa thải 22% 19 20%

Không đủ trả nợ 14% 15 15%

Các vấn đề khác 4% 5 7%

Không đủ trả tiền học phí 6% 5 5%

Mất nhà 7% 4 4%

Trong khi đó, theo dantri.com GDP bình quân theo đầu người ở nước này là 47.084

đô la /năm (năm 2013 ) và 53.143 USD ( năm 2014), đứng trong top các nước có thu nhập

cao nhất thế giới.

Như vậy là, dù có thu nhập cao nhưng người dân Mỹ vẫn đối mặt với các khó khăn

tài chính như hầu hết các nước. Có tiền nhưng không có kế hoạch chi tiêu hợp lý cũng vẫn

sẽ dẫn tới khó khăn về tài chính. Chính vì thế mà nhu cầu về tư vấn tài chính ngày càng cao

ở nước này. Theo số liệu được công bố ở Occupational outlook handbook, số chuyên viên

tư vấn tài chính cá nhân ở nước này năm 2012 lên đến 223.400 người, với mức lương

67.520 đôla/năm (tương đương 32.46 đôla/giờ), cao hơn thu nhập bình quân đầu người nước

này. Và cũng theo dự đoán, số lượng người tham gia lĩnh vực này sẽ tăng lên 27% từ năm

2012 – 2022, cao hơn mức trung bình của tất cả các ngành khác

(http://www.bls.gov/ooh/business-and-financial/personal-financial-advisors.htm ).Tạp chí

Money và trang web Salary.com cũng đã công bố danh sách 10 nghề tốt nhất nước Mỹ,

trong đó có nghề tư vấn tài chính với mức lương khoảng 122.500

USD/năm( http://careerbuilder.vn/vi/talentcommunity/10-nghe-tot-nhat-o-

my.35A4F42C.html

II. Ba lý do để phát triển nghề tư vấn tài chính cá nhân tại Việt nam

1.Bắt đầu nhận được sự quan tâm của xã hội:

Từ năm 2010, Trường Cao đẳng nghề iSPACE đã tổ chức Hội thảo “Tư vấn tài chính –

Nghề năng động và thử thách” nằm trong hoạt động thường xuyên của khoa Tài chính – kế

toán, nhằm cung cấp những thông tin nóng nhất về thị trường tài chính toàn cầu; đồng thời

phân tích xu hướng phát triển những ngành nghề liên quan đến tài chính tại nước ta.

Năm 2011, Viện nhân lực ngân hàng tài chính khởi động chương trình huấn luyện nghề

Chuyên viên tư vấn tài chính cá nhân (PFC), tuy nhiên, mới dừng lại ở việc cung cấp nhân

sự cho ngành ngân hàng.

Tiếp nối các sự kiện trên, ngày 5/4/2013, tại Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN đã

diễn ra buổi giao lưu với chủ để “Nghề tư vấn tài chính cá nhân tại Việt Nam và cơ hội

học bổng VNDIRECT” do Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDIRECT, Khoa Tài chính -

Ngân hàng (Trường ĐHKT) phối hợp tổ chức.

2.Chưa phát triển tương xứng với tiềm năng:

Qua khảo sát trên internet với các từ khoá “ tư vấn tài chính cá nhân” , “ dịch vụ tư

vấn tài chính cá nhân”, “nghề tư vấn tài chính cá nhân” thì đa phần cho kết quả là nhân viên

tư vấn bảo hiểm, nếu có kết quả “ chuyên viên tư vấn tài chính cá nhân” thì đều là các

chuyên viên tư vấn tài chính đang làm việc trong các ngân hàng, với nhiệm vụ chính là chào

bán các sản phẩm, dịch vụ của ngân hàng, được biết đến nhiều nhất là các gói cho vay tiêu

dùng. Bảng dưới đây cho thấy sự khác nhau căn bản giữa chuyên viên tư vấn tài chính cá

nhân với nhân viên tư vấn bảo hiểm hoặc tư vấn tiêu dùng trong ngân hàng

Bảng 1:Nhiệm vụ chính của chuyên viên tư vấn tín dụng, tài

chính, bảo hiểm.

Một số ít tìm kiếm cho kết quả là chuyên viên tư vấn thuế tuy rằng nhu cầu tư vấn

thuế cá nhân hiện nay đang ngày càng tăng. Một số nhiệm vụ vơ bản của chuyên viên tư vấn

thuế được trình bày dưới đây:

Bảng 3. Nhiệm vụ chính của chuyên viên tư vấn thuế

- Thứ nhất, tư vấn cho khách hàng về các loại thuế như: tư vấn thuế thu nhập cá

nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng,… và còn rất nhiều các quy định

khác về thuế.

- Thứ hai, hỗ trợ khách hàng thực hiện công tác chuẩn bị giấy tờ, thời gian, địa điểm

đóng thuế đúng, đủ. Và đôi khi sẽ nhận luôn việc làm báo cáo thuế theo yêu cầu của

khách hàng.

- Thứ ba, tư vấn các dịch vụ đi kèm như tư vấn hoạch định thuế, tư vấn hạch toán

kế toán, lập báo cáo tài chính, tính lương, hải quan, hoặc hỗ trợ điều chỉnh các sai sót về

thuế cho khách hàng để tránh vi phạm luật.

Trong khi đó, như phân tích ở trên thì nhiệm vụ của tư vấn tài chính cá nhân sẽ bao

gồm cả đầu tư, kế hoạch hưu trí, bảo hiểm và thuế. Như vậy, công việc của một chuyên gia

Phát triển khách hàng:

- Tìm hiểu nhu cầu, tư vấn và hướng dẫn khách hàng sử dụng sản

phẩm dịch vụ ngân hàng phù hợp;

- Hướng dẫn khách hàng thực hiện các giao dịch và thủ tục cần

thiết.

Chăm sóc khách hàng:

- Hỗ trợ khách hàng, theo dõi, đôn đốc khách hàng thanh toán các

khoản nợ đúng hạn;

- Tiếp nhận và giải quyết nhanh chóng những khó khăn vướng

mắc khách hàng gặp phải;

- Thẩm định và đề xuất cấp tín dụng trong phạm vi được phân

công.

tư vấn tài chính có thể sẽ hoạch định tài chính cho các cá nhân nhằm bảo đảm tiền vốn luôn

được sử dụng ở mức hiệu quả nhất thông qua các dự báo và lời khuyên để giúp họ tìm ra

những lĩnh vực đầu tư sinh lợi, hoặc cũng có thể giúp những cá nhân quản lí tài sản sao

cho khi về già họ có một nguồn tài chính ổn định.

Bảng 4: Nhiệm vụ của chuyên viên tư vấn tài chính cá nhân

Phỏng vấn khách hàng để xác định thu nhập của họ hiện tại, các chi phí, bảo

hiểm, tình trạng thuế, mục tiêu tài chính, rủi ro , hoặc các thông tin khác cần thiết

để phát triển một kế hoạch tài chính .

Trả lời câu hỏi của khách hàng về mục đích và các chi tiết của kế hoạch tài

chính và chiến lược.

Giới thiệu cho khách hàng chiến lược trong quản lý tiền mặt , bảo hiểm , kế

hoạch đầu tư , hoặc các khu vực khác để giúp họ đạt được mục tiêu tài chính của

họ .

Phân tích thông tin tài chính thu được từ khách hàng để xác định chiến lược để

đáp ứng các mục tiêu tài chính của khách hàng.

Thực hiện các khuyến nghị kế hoạch tài chính hoặc giới thiệu khách hàng cho

những người có thể hỗ trợ họ với việc thực hiện kế hoạch .

Xem xét các tài khoản và kế hoạch của khách hàng thường xuyên để xác định

xem cuộc sống thay đổi , những thay đổi kinh tế , vấn đề môi trường , hoặc hoạt

động tài chính cho thấy cần có kế hoạch đánh giá lại

Quản lý danh mục đầu tư của khách hàng , giữ khách hàng có kế hoạch up-to -

date.

Liên hệ với khách hàng theo định kỳ để xác định bất kỳ thay đổi trong tình hình

tài chính của họ .

Chuẩn bị hoặc giải thích cho khách hàng các thông tin như báo cáo đầu tư, tóm

tắt tài liệu tài chính , hoặc dự đoán thu nhập .

Tuyển dụng và duy trì cơ sở dữ liệu khách hàng

Theo dự báo của các chuyên giá tài chính, khi đời sống được nâng cao, kinh tế mỗi

gia đình dần khá lên thì cũng là lúc mọi người cần đến chuyên gia tài chính cho mình.

Khách hàng luôn muốn biết làm thế nào để tiền nhàn rỗi được đầu tư và mang lại nhiều lợi

nhuận hơn, hay làm thế nào để có một kế hoạch tiết kiệm hợp lý cho hưu trí.

Đây là một xu hướng nghề mới đem lại mức thu nhập rất cao, đồng thời nhận được

sự coi trọng lớn trong xã hội. Tuy nhiên để đưa ra những dự báo và lời khuyên từ đó lập kế

hoạch tài chính, cung cấp giải pháp và xây dựng chiến lược đúng đắn thì đòi hỏi người làm

nghề tư vấn tài chính phải am hiểu lĩnh vực tài chính, tư duy phân tích nhạy bén, kỹ năng

chuyên sâu và luôn luôn cập nhật những thông tin mới nhất về thị trường tài chính.

3.Thu nhập cao và ổn định

Tư vấn tài chính cá nhân là một xu hướng nghề mới đem lại mức thu nhập rất cao,

đồng thời nhận được sự coi trọng lớn trong xã hội

Giám đốc đương nhiệm Dương Nguyễn Huy thuộc Công ty TNHH Đầu tư tài chính Hồng

Hối, đã khẳng định: “Nghề tư vấn tài chính có sức hấp dẫn rất lớn với bạn trẻ bởi tính chất

của nghề này. Đó là mức thu nhập khổng lồ chỉ với kiến thức và kỹ năng đạt được. Đặc biệt,

đây là môi trường năng động và thử thách, tạo điều kiện để tất cả mọi người thử sức, cọ xát

để khẳng định bản thân”.CafeBiz cũng xếp nghề tư vấn tài chính cá nhân là một trong 5

nghề “hot nhất tại VN dù kinh tế khó khăn. Còn vietcv.net thì xếp tư vấn tài chính nằm

trong top 3 nghề hot nhất. (http://www.vietcv.net/2014/05/3-nghe-trien-vong)

Bảng 5: Năm nghề hot nhất theo xếp hạng trên CAFEBIZ

1. Kiểm toán

2. Tư vấn tài chính cá nhân

3. Phân tích tài chính

4. Thanh tra thuế

5. Chuyên gia ngân sách

http://cafebiz.vn/viec-lam/5-nghe-thuoc-nganh-tai-chinh-van-hot-du-kinh-te-kho-

khan-2013122410065264311ca104.chn

IV. Các điều kiện để phát triển nghề tư vấn tài chính cá nhân tại Việt nam

1.Tăng cường môn học về tài chính cá nhân tại các trường đại học và các trường đào tạo

nghề

Để trở thành một chuyên viên tư vấn tài chính cá nhân, người đó cần có cá bằng câp

trong lĩnh vực tài chính, kế taosn, ngân hàng, bảo hiểm. Ngoài ra, các kỹ năng làm việc

như: làm việc nhóm, kỹ năng khai thác thông tin, kỹ năng xử lý tài liệu… cũng không thể

thiếu đối với đặc thù công việc này.

Tuy nhiên, ở Việt nam, mưc độ quan tâm mới chỉ dừng lại ở hội nghị, hội

thảo mà chưa có một chương trình đào tạo thiết kế riêng cho nghề này. Đây cũng là lỗ hổng

trong đào tạo, nhưng đồng thowifcungx mở ra một lĩnh vực đào tạo mới nhằm đáp ứng nhu

cầu xã hội cho các trường đại học và trường dạy nghề.

2.Tuyên truyền nhận thức về tầm quan trọng của lên kế hoạch tài chính cá nhân

Tại Mỹ, hiện đang có rất nhiều trang web hướng dẫn về tài chính cá nhân do ca toorchuwcs

cung cấp. Người dân có thể truy cập để nâng cao kiến thức đồng thời nhận được hỗ trợ từ

các trang web này. VD như một cá nhân muốn có một khoản tiền nhât định khi nghỉ hưu thì

sẽ được hướng dẫn tiết kiệm, mua bảo hiểm, nộp thuế phù hợp với thu nhập để về già họ có

thể có khoản tiền như mong muốn. Việt nam cũng rât cần có các website tương tự như thế .

Bảng 6. Danh sách các website về tài chính cá nhân tại Mỹ

Nolo's Personal Finance Se ction: www.nolo.com/legal-encyclopedia/personal-

finance/

MyMoney.gov : www.mymoney.gov

USA TODAY: www.usatoday.com/money/perfi/default.htm

CNNMoney.com: http://money.cnn.com/pf/

SmartMoney: www.smartmoney.com/

The Consumerist: http://consumerist.com/

Consumer Reports :www.consumerreports.org/cro/money/index.htm

The Motley Fool:www.fool.com/how-to-invest/personal-

finance/index.aspx?source=ifltnvsnv0000001

Kiplinger: www.kiplinger.com/

Forbes:www.forbes.com/

FDIC:www.fdic.gov/quicklinks/consumers.html

Bankrate.com: www.bankrate.com/

.Wise Bread:www.wisebread.com/

(Theo http://www.nolo.com/legal-encyclopedia/content/best-personal-finance-

websites.html)

3. Ứng dụng công nghệ quản lý tài chính cá nhân

Đa phần người tiêu dùng Việt nam chi tiêu theo trí nhớ, hoặc ghi chép là sổ tay; chưa

có thói quen sử dụng các phần mềm hỗ trợ. Phần mềm quản lý tài chính cá nhân hiện nay

khá nhiều như: iXpenseIt, HomeBudget, PocketMoney, MoneyBook... nhưng bản Money

tương đối phù hợp tại Việt nam. Trước đây bản này có tên gọi là IBearMoney. Bản Money

này hỗ trợ khá nhiều ngôn ngữ như: English, Arabic, Chinese, Danish, Dutch, French,

German, Hindi, Indonesian, Italian, Japanese, Korean, Polish, Portuguese, Russian, Spanish,

Thai, Turkish. Ngoài ra, có Phần mềm JabpLitedo freepoc.org phát triển. Đây thực sự là

một phần mềm quản lý tài chính các nhân viết cho BlackBerry. Phần mềm khá chuyên

nghiệp, giúp khách hàng cá nhân quản lý tài chính khá tốt trên điện thoại.

Phần mềm quản lý tài chính cá nhân hiện có rất ít phiên bản Tiếng Việt. Trong kho ứng

dụng Mstore của Viettel có phần mềm MONEY MANAGER. Đây là một phần mềm khá

hay, thiết kế đơn giản nhưng cho ta nhập vào các danh mục để ta có thể nhập các khoản cho

từng danh mục một. Nó quản lý tiền long của từng tháng rồi đưa ra những thông kê trong

tháng đó (http://www.8mobile.org).

Ít phiên bản tiếng Việt cũng là một trong các nguyên nhân khiến việc sử dụng các phần

mềm này khá hạn chế

4.Tư tưởng trả tiền thuê tư vấn.

Nghề tư vấn tài chính cá nhân nhìn qua tưởng rất nhàn, vì người tư vấn chỉ gặp khách

hàng một lúc và lĩnh lương rất cao. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, nghề này đòi hỏi rất

nhiều kỹ năng và kiến thức. Thu nhập cao nhưng áp lực đào thải cũng rất lớn. Để có một

kế hoạch tài chính dài hạn đảm bảo cho cuộc sống thì việc bỏ ra một khoản tiền lớn cũng

hoàn toàn xứng đáng.

Tuy nhiên, tại Việt nam, do thu nhập trung bình của người dân chưa cao, cộng với tâm

lý chưa quen với việc trả tiền cho các dịch vụ tư vấn nên nghề này chưa phát triển mạnh mẽ.

Khi nào người dân quen với việc có tư vấn tài chính riêng cho mình thì khi đó nghề này sẽ

phát triển tốt. Không những thế, các nghề dịch vụ khác cũng sẽ phát triển theo, ví dụ như tư

vấn luật…

5.Hành lang pháp lý cho nghề tư vấn tài chính cá nhân

Hiện nay, tại Việt nam mới có các quy định về hành nghề kinh doanh chứng khoán, hành

nghề phân tích tài chính. Chưa có một văn bản chính thức nào đề cập đến nghề tư vấn tài

chính cá nhân. Do vậy, nghề này vẫn phát triển khá tự phát . Để có thể khuyến khích nghề

tư vấn tài chính cá nhân đồng thời để người dân tin tưởng vào và trả tiền cho tư vấn viên thì

những quy định cụ thể lien quan nghĩa vụ ,, trách nhiệm và các điều khoản liên quan khác

cần phải được ban hành sớm.

Tài liệu tham khảo

1. http://www.baomoi.com/Tu-van-tai-chinh--Nghe-nang-dong-va-thu-

thach/146/4961842.epi

2. http://www.tamlyexpress.com/viewkienthuc.php?nid=14

Tiếng Anh:

3. http://www.profinadv.com/images/marketingimg.gif

4. https://www.tinhte.vn/threads/xin-phan-mem-quan-ly-tai-chinh-ca-nhan-viet-

hoa.724022/