Phân Tích Hoà ÂmPhân Tích Hoà Âm

1

Phân Tích Hoà ÂmPhân Tích Hoà Âm

• Bài học này chỉ giới thiệu về Hoà Âm trướcBài học này chỉ giới thiệu về Hoà Âm trước khi bước vào môn Hoà Âm ở “Nhạc Lý 4”.

2

Hoà Âm (harmony)Hoà Âm (harmony)

• Hoà âm là một nghệ thuật sử dụng các hợp âmHoà âm là một nghệ thuật sử dụng các hợp âm để viết cho các bè hát cùng một lời ca, cùng một nhạc điệu (rhythm) trong một lúcmột nhạc điệu (rhythm) trong một lúc.

3

Hoà Âm (harmon )Hoà Âm (harmony)

• Hoà âm là một nghệ thuật vì đòi hỏi sự chọn lựa hợp âm. Sự sắp xếp các nốt trong hợp âm không những

ỗphải hay, phải đúng mà lời ca của mỗi bè cũng phải trôi chảy.

h ể đổi h đế h kh i l• Sự chuyển đổi từ hợp âm này đến hợp âm khác gọi là Chuyển Hợp Âm (connection, chord progression). Cá ốt di h ể lê ố t ột bè i là• Các nốt di chuyển lên xuống trong một bè gọi là Chuyển Động (moving).

4

ốPhân biệt Hoà Âm và Đối Âm (counterpoint)• Bốn bè trong Hoà Âm nhiều khi hát không thoải máiBốn bè trong Hoà Âm nhiều khi hát không thoải mái

(trẹo lưỡi), nhất là bè Basso.• Một phương pháp khác được sử dụng để viết cho ộ p g p p ợ ụ g

nhiều bè gọi là Đối Âm (counterpoint)• Đối âm là một nghệ thuật kết hợp nhiều hơn 2 dòng ộ g ệ ậ ợp g

nhạc riêng biệt (khác lời ca, khác tiết tấu) thành một.• Để viết được Đối Âm, các nhạc sỹ cần phải am tường

về Hoà Âm và những luật lệ khác mà Đối Âm đòi hỏi.

5

• Bởi vì sự hạn chế của dấu giọng tiếng Việt các bài hợp• Bởi vì sự hạn chế của dấu giọng tiếng Việt, các bài hợp ca (Việt) thường được viết theo lối Đối Âm.

6

Hoà âm 4 bè• Một bài hát hoà âm thường có 4 bè hợp với 4 bè của Ca Đoàn:

Soprano (nữ cao) Alto (nữ trầm) Tenor (nam cao) và BassoSoprano (nữ cao), Alto (nữ trầm), Tenor (nam cao) và Basso (nam trầm)

• Hai bè nữ ở được viết ở hàng trên với khoá SOL (treble clef) ếvà hai bè nam được viết ở hàng dưới với khóa Fa (Bass clef)

7

Triads dùng trong hoà âmTriads dùng trong hoà âm• Triads chỉ có 3 nốt, để viết cho 4 bè, người ta phải kép một , , g p p ộ

nốt. Thường là kép nốt Nền hoặc nốt q.5, ít khi kép nốt q.3.• Thỉnh thoảng người ta không dùng nốt quãng 5 trong hợp âm

(â iả )(âm giảm).• Khi đọc một hợp âm, ta đọc từ dưới lên trên.

8

Hoà Âm Bài HátHoà Âm Bài Hát

Khi hoà âm người ta phải để ý:Khi hoà âm, người ta phải để ý:• Âm vực của các giọng hát (vocal range)• Kép âm (doubling) và giảm âm (omit)• Kép âm (doubling) và giảm âm (omit)• Thể của hợp âm (triad inversions)

Kh ả á h iữ á bè (di t b t• Khoảng cách giữa các bè (distance between voices)

9

Âm Vực (Vocal Range)Âm Vực (Vocal Range)

• Các nốt phải nằm trong âm vực của mỗi bèCác nốt phải nằm trong âm vực của mỗi bè (hoặc mỗi nhạc cụ).

• Chia âm vực chỉ là tương đối Có người hát• Chia âm vực chỉ là tương đối. Có người hát cao hơn hoặc trầm hơn. (Cứ theo khả năng của Ca đoàn mình mà suy ra)Ca đoàn mình mà suy ra)

10

Triad Position (3 vị trí của hợp âm)Triad Position (3 vị trí của hợp âm)1. Thể nền (root position): khi nốt Nền ở bè Bass.2 Thể đảo 1 (first inversion): nốt q 3 ở bè Bass (ký hiệu2. Thể đảo 1 (first inversion): nốt q.3 ở bè Bass (ký hiệu

là số 6)3. Thể đảo 2 (second inversion): nốt q.5 ở bè Bass (ký

hiệu là 6/4)

C C/E C/GC C/E C/G

Thí dụ về Thể của “triads”Thí dụ về Thể của triads

Khoảng cách giữa các bèKhoảng cách giữa các bè• Khoảng cách giữa 2 bè liền nhau (thí dụ Soprano – Alto) g g ( ụ p )

không được cách xa quá 1 octave. Trừ bè Bass và Tenor. • Các bè cũng không nên chéo nhau (crossed), đó là bè Alto

khô ê h S bè T khô ê thấ h bèkhông nên cao hơn Soprano, bè Tenor không nên thấp hơn bè Bass.

13

Âm vực & Khóa nhạcÂm vực & Khóa nhạc

• Tuỳ theo người ta hoà âm cho Ca đoàn hayTuỳ theo người ta hoà âm cho Ca đoàn hay nhạc khí. Thông thường người ta dùng “grand staff” của piano Sau khi hoà âm xong ngườistaff của piano. Sau khi hoà âm xong, người ta mới chuyển đến các khoá nhạc khác nhau.

14

2 thế hoà âm2 thế hoà âm Hoà âm có thể ở một trong 2 thế: thế rộng (open) hoặc thế hẹp (close).

• Thế rộng: khi khoảng cách từ nốt của bè tenor tới bè soprano cách nhau 1 octaveThế rộng: khi khoảng cách từ nốt của bè tenor tới bè soprano cách nhau 1 octave hoặc lớn hơn (dùng khi Soprano ở cao).

• Thế hẹp: khi khoảng cách giữa bè sop – tenor nhỏ hơn 1 octave.

15

Luật Hoà ÂmLuật Hoà Âm

• Luật hoà âm là những kinh nghiệm về hoà âmLuật hoà âm là những kinh nghiệm về hoà âm của những người đi trước, được rút tiả, gạn lọc để đưa ra những hướng dẫn cho môn Hoàlọc, để đưa ra những hướng dẫn cho môn Hoà âm.

• Luật hoà âm là những hướng dẫn căn bản để• Luật hoà âm là những hướng dẫn căn bản đểliên kết các hợp âm lại với nhau.

16

Một bài hoà âm chuẩnMột bài hoà âm chuẩn

1 Các bè phải ở trong âm vực1. Các bè phải ở trong âm vực2. Các bè trên không cách quá xa nhau3 hô hé bè3. Không chéo bè4. Không có các quãng 5 (P5) và 8 Đúng (P8)

song song (parallel)5. q.5 và q.8 cùng chiều (similar) cũng không cóq q g ( ) g g6. Không kép nốt quãng 3 ở các hợp âm chính.

17

Trong giai điệu cũng như hoà điệu, nhảy tối đa là quãng 8.

Quãng tăng và giảm trong giai điệu

– Các quãng tăng và giảm trong giai điệu thường rất khó hátkhó hát.

– Dòng nhạc có quãng 2 tăng (A2) và 4 tăng (A4) là những quãng “cấm” trong hoà âmnhững quãng cấm trong hoà âm.

Tâm lý quãng trong hoà điệu

• Quãng 3 và 6: thuận tai, quan trọng Q g ậ , q ọ gnhất.

• Quãng 2 và 7: nghịch taiầ• Quãng đúng: đầy tròn

• Quãng tăng và giảm: quá sáng hoặc quá tốitối.

Tâm lý quãng 3 và 6Tâm lý quãng 3 và 6Quãng 3 và 6 là những quãng quan trọng:Q g g q g q ọ g

Quãng 3:• Quãng 3 quan trọng nhất: thay đổi mầu sắc.

h i i• Quãng 3 Trưởng: cho cảm giác vui tương và trong trẻo.

• Quãng 3 Thứ: cho cảm giác buồn bã và u tốiQuãng 3 Thứ: cho cảm giác buồn bã và u tối.Quãng 6:• Quãng 6 là quãng 3 đảo lộn• Quãng 6 cho ta cảm giác êm dịu, nhưng không

vững vàng như quãng 3.

ĐK viết với nhiều q.3 và q.6

Tâm lý quãng 2 và 7Tâm lý quãng 2 và 7

Quãng 2:Quãng 2:• Quãng 2 là quãng nghịch (chói tai)Q ã 7Quãng 7:– Quãng 7 là đảo lộn của Quãng 2.– Quãng 7 hoà điệu nghe nghịch tai, nhưng đỡ hơn

quãng 2 (vì ở xa nhau)

Tâm lý của quãng ĐúngTâm lý của quãng ĐúngCác Quãng Đúng:Q g g• Quãng 8: cho ta một cảm giác đầy đặn,

mạnh mẽ.mạnh mẽ.• Quãng 5: cho ta cảm giác tròn trĩnh, đầy đủ,

như quãng 8như quãng 8.• Quãng 4: nghe quả quyết, không buồn,

khô ikhông vui.

Luật hoà âm không cho các quãng 8 và quãng 5 đi song song vì nghe nhàm tai. Âm thanh nghèo nàn.

ếTừng hợp âm ở trên, bạn hãy cho biết:1.Tên hợp âm là gì?2 Bậc của hợp âm trong âm giai?2.Bậc của hợp âm trong âm giai?3.Âm kép của mỗi hợp âm?