PGS.TS. Mai Văn Hưng

KHOA HỌC NHẬN BIẾT HÀNH VI LIÊN QUAN ĐẾN NHẬN THỨC CỦA

HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC

PGS.TS. Mai Văn Hưng

Mở đầu: HÀNH VI VÀ NHẬN THỨC

Nghiên cứu hành vi trong mối quan hệ với nhận thức được đặt ra từ khi La Pierre (1934). Campbell (1961) cho rằng để chuyển hóa nhận thức thành hành vi tương ứng thì con người luôn phải vượt qua các ngưỡng tình huống do bối cảnh tạo ra

NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ:

1. CƠ SỞ CẢM XÚC CỦA HÀNH VI HỌC SINH

2. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA HÀNH VI HỌC SINH

Cảm xúc là một hiện tượng không phải là đơn giản cho nên có nhiều cách hiểu về cảm xúc

1. CƠ SỞ CẢM XÚC CỦA HÀNH VI

Phân loại cảm xúc

Cảm xúc là một dạng hoạt động của con người vừa mang tính chất sinh lí lại vừa mang tính chất tâm lí, nó bao gồm hai khía cạnh là sinh lí và tâm thần

Hứng thú

Vui sướng

Ngạc nhiên

Đau khổ

Căm giận

Ghê tởm

Khinh bỉ

Khiếp sợ

Xấu hổ

Tội lỗi

Cơ sở sinh lý của cảm xúc

cảm xúc là loại hoạt động phức tạp của động vật. Nó có cơ sở sinh học là các quá trình thần kinh diễn ra ở các phần khác nhau của não

Cơ chế điều khiển cảm xúc

Mỗi hành vi thoả mãn nhu cầu nhất định nào đó đều xảy ra đồng thời với những thay đổi nhất định về mặt cảm xúc. cảm xúc là biểu hiện hoạt động của cơ chế thần kinh - thể dịch.

Nhận biết hành vi cảm xúc

Xúc cảm hóa ý nghĩ: Liên quan đến các năng lực cảm xúc với những cảm giác sở thích, mầu sắc và suy luận giải quyết vấn đề.

Hiểu biết xúc cảm: Liên quan đến việc giải quyết xử lý những vấn đề của xúc cảm chẳng hạn như biết những loại xúc cảm nào là tương tự, là đối nghịch và quan hệ giữa chúng.

Điều khiển xúc cảm: Liên quan đến việc áp dụng các hành động xã hội lên từng loại xúc cảm và ứng dụng các quy luật xúc cảm để hiểu bản thân và hiểu người khác.

Nhận thức cảm xúc: Thành tố này liên quan đến các năng lực như nhận biết cảm xúc qua các khuôn mặt, hình thể.

Thang đo cảm xúc Bar-onSự hiểu biết chính mình: Gồm các năng lực tự nhận

biết mình, năng lực tự khẳng định, quyết toán và năng lực đánh giá mình một cách lạc quan.

Quan hệ với người khác: Gồm các năng lực như đồng cảm, năng lực thực hiện các trách nhiệm xã hội.

Kiểm soát quản lý Stress: gồm các kĩ năng như kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng đánh giá đúng thực tiễn.

Khả năng thích ứng: Gồm khả năng chịu đựng Stress, năng lực kiểm soát xung tính.

Tâm trạng: Gồm khả năng giữ tâm trạng lạc quan, hạnh phúc.

2. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA HÀNH VI

Trung khu điều khiển hành vi

“Chính từ não, và chỉ từ não mà thôi, đã sinh ra vui mừng, thoả mãn và tiếng cười, cũng như đã sinh ra buồn tủi, đau đớn và nước mắt. Nhờ não, ta suy nghĩ được, thấy được, nghe được, phân biệt được điều dở với điều hay, cái xấu với cái đẹp, việc không tốt với việc tốt...” Hypocrat

Các qui luật hoạt động của vo não

Qui luật phản xạ

Phản xạ của học sinh trong môi trường lớp học


Cơ chế thành lập phản xạ có điều kiện trong học tập (Mô hình Pavlov)


Cơ chế tự điều chỉnh hành vi trong học tập (Mô hình Skinner)

B.F.Skinner đã phát biểu: “cường độ của hành vi tạo tác tăng lên nếu hành vi được kèm theo kích thích củng cố”

Vì sao học sinh bị phân tâm trong lớp học?

Ức chế ngoại lai

là loại ức chế chỉ xuất hiện khi có một tác nhân mới lạ tác động cùng một lúc với tác nhân gây phản xạ có điều kiện, làm cho phản xạ yếu đi hoặc mất hẳn.


Ức chế vượt hạn

là loại ức chế chỉ xuất hiện khi tác nhân kích thích vượt quá giới hạn về cường độ, hoặc về thời gian tác động, hoặc về tần số tác động của tác nhân kích thích


Vì sao học sinh bị ức chế khi học?

Tại sao học sinh có những hành vi khác nhau trong trong lớp học?


Quy luật chuyển từ hưng phấn sang ức chế

Thầy giảng bài mà sao học sinh lại ngủ?

Quy luật lan toả và tập trung

Nhưng hành vi hưng phấn và ức chế tương tác với nhau như thế nào?

Quy luật về mối tương quan giữa cường độ kích thích với cường độ phản xạ

Những hành vi ”ướt rồi không sợ mưa nữa” là gì?

Quy luật về tính hệ thống trong hoạt động thần kinh cấp cao

Học sinh hình thành thói quen hành vi trong giờ học như thế nào?

Là hiên tương khi có môt trung khu hưng phân manh và tập trung gây ra quá trình ưc chế ở các trung khu xung quanh nó. Ví du, khi hoc sinh đang say mê một loại kiến thức nào đó thì trung khu phu trách kiến thức ấy hưng phấn mạnh gây ức chế các trung khu khác ơ vo não nên chúng thường không nhận thấy các tác nhân kích thích khác ơ xung quanh mình

- Cảm ưng âm tinh đông thơi

Là hiên tương khi có môt trung khu ở trang thái ưc chế manh gây ra quá trình hưng phân ở các trung khu xung quanh nó.

Ví du: khi hoc sinh đang say mê chơi một hoạt động nào đó mà bông nhiên thầy giáo không cho các em chơi nữa thì trung khu phu trách hoạt động ấy bi ức chế mạnh gây ra hưng phấn các trung khu khác ơ vo não nên chúng thường hò hét hoăc dậm chân, vung tay...

- Cảm ưng dương tinh đông thơi

Là hiên tương khi có môt trung khu hưng phân manh và tập trung sau đó chuyển sang trang thái ưc chế.

Ví du:Hoc sinh thường rất chóng chán một hoat động nào đó. Hiện tương ấy là do trung khu phu trách hoạt động ấy đã chuyển từ trạng thái hưng phấn sang trạng thái ức chế

- Cảm ưng âm tinh nôi tiếp

Là hiên tương khi có môt trung khu ưc chế manh và tập trung sau đó chuyển sang trang thái hưng phân.

Ví du: Hoc sinh thường phải im lăng khi ngôi trong lớp nghe thầy giảng bài, đến giờ ra chơi, tre thường hò hét và nói rất to. Hiện tương ấy là do trung khu phu trách vận động ngôn ngữ đã chuyển từ trạng thái ức chế sang trạng thái hưng phấn.

- Cảm ưng dương tinh nôi tiếp

3. KỸ THUẬT QUAN SÁT HÀNH VI

Quan sát hành vi học sinh của người Nhật

Quan sát hành vi học sinh của người Hàn

Quan sát hành vi học sinh của người Mỹ

Quan sát hành vi học sinh của người Canada

Quan sát hành vi học sinh của người Singapore

Dự giờ

Quan sát hành vi học sinh của chúng ta

Chấm thi giáo viên giỏi theo cách truyền thống

Quan sát hành vi học sinh của chúng ta

Quan sát từ xa hành vi học sinh

Vị trí quan sát lớp học

Quan sát trực tiếp hành vi học sinh trong lớp họcQuan sát trực tiếp hành vi học sinh trong lớp học

A

B

Quan sát bằng mắt

•Thính giác khoảng 20-30% thông tin quan sát được•Xúc giác khoảng 20-25% thông tin quan sát được•Giác quan khác khoảng 20-25% quan sát được•Thị giác chiếm khoảng 31-40% thông tin quan sát được

Quan sát bằng tri giác

Học sinh nam - Thích học bằng thị giác, xúc giác và hành động- Không thể ngồi một chỗ quá lâu- Thích một môi trường không chính thức- Thường không thích gò bó- Thích được bè bạn động viên.•Xúc giác khoảng 20-25% thông tin quan sát được•Giác quan khác khoảng 20-25% quan sát được•Thị giác chiếm khoảng 31-40% thông tin quan sát được

Quan sát bằng tri giác

Học sinh nữ- Thích học bằng thính giác hơn- Tự tạo động lực cho bản thân- Tuân thủ nghiêm túc- Có thể ngồi học nhiều giờ

Quan sát bằng kinh nghiệm

. Quan sát bằng kinh nghiệmDựa trên các cơ sở khoa học hành vi và trải nghiệm thực

tiễn, mỗi giáo viên hãy vận dụng để quan sát, nhận biết và giải thích các hành vi của học sinh trong lớp học. Dưới đây là một số gợi ý:

- Dạy học được coi là một trong những nghề mà con người tiếp cận đầu tiên trong hoạt động nhận thức thế giới xung quanh.

- Trải nghiệm qua thực tế quan sát nhiều năm trong quá trình dạy học sẽ được thực hiện như những phản xạ có điều kiện.

- Đặt mình vào bản thân học sinh trong khoảng không gian và thời gian cụ thể có mối tương tác với môi trường lớp học

THỰC HÀNH QUAN SÁT

THẢO LUẬN VÀ VIẾT THU HOẠCH

4.1. Phân tích các hành vi của học sinh trong lớp học4.2. Giải thích cơ sở khoa học các biểu hiện hành vi của HS4.3. Thảo luận các biện pháp nhằm tăng sự chú ý và mức độ

nhận thức cho học sinh4.4. Nêu các ý tưởng nhận biết cảm xúc của HS và quản lý cảm

xúc của GV

KẾT LUẬN

-Phân tích các hành vi của học sinh trong lớp học có vai trò quan trọng trong việc xác định nhận thức của học sinh trong lớp học

-Nắm vững cơ sở khoa học các biểu hiện hành vi của HS giúp giáo viên nhận biết chính xác mức độ nhận thức của học sinh khi học bài trên lớp

-Thông qua hành vi liên quan đến nhận thức của học sinh giúp giáo viên áp dụng các phương pháp và hình thức dạy học hiệu quả đối với các đối tượng học sinh khác nhau

[email protected]/ [email protected]

TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!

PGS.TS. Mai Văn Hưng

Documents

Transcript of PGS.TS. Mai Văn Hưng