Peter beek, Motorisch leren
-
Upload
wouter-middelbos -
Category
Sports
-
view
5.914 -
download
0
Transcript of Peter beek, Motorisch leren
![Page 1: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/1.jpg)
Nieuwe, praktisch relevante inzichten in techniektraining
Peter BeekFaculteit der Bewegingswetenschappen,
Vrije Universiteit, Amsterdam
EBAS, 2 februari 2011
![Page 2: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/2.jpg)
Overzicht presentatie
• Doelstellingen– Recente inzichten delen
– Praktische toepassingen verkennen
• Motorisch leren en expertise: algemeen
• Automatisering volgens het “standaardmodel”
• Externe versus interne focus van aandacht
• Impliciet versus expliciet leren
• Differentieel versus traditioneel leren
• Conclusies
![Page 3: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/3.jpg)
Motorisch leren
• Leren: een proces dat leidt tot relatief duurzame veranderingen in het gedragspotentieel als gevolg van specifieke ervaringen met de omgeving
• Prestatie tijdens instructie of training is geenbetrouwbare index van leren
• “Retrieval strength” versus “storage strength”
• Zonder retentietest is het onmogelijk vast te stellen of de oefening effectief was
• Daarnaast zijn vaak transfer-tests nodig
![Page 4: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/4.jpg)
Expertise
• Expertise (Ericsson): maximale aanpassing aan taakeisen t.g.v. “deliberate practice” (±10.000 uur/±4 uur per dag voor een periode van ±10 jaar)
• Kenmerken van deliberate practice:Specifieke, grensverleggende doelen stellen
Onmiddellijke feedback
Sterke focus (gedoseerd oefenen)
Concentratie op techniek en uitkomst
![Page 5: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/5.jpg)
Jong geleerd, oud gedaan?
Tom Amberry (71 jaar): 40 jaar lang geen bal aangeraakt, maar nu wereldrecordhouder vrije worpen nemen
2,750 rake vrije worpen op rij in 12 uur
Hij moest ermee ophouden want er moest een wedstrijd beginnen in de gym…
![Page 6: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/6.jpg)
De oefensituatie
Trainer/coach
Oefeningen Sporter/atleet
contextcontext
Effectiviteit is niet alleen een kenmerk van de oefenmethode!
![Page 7: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/7.jpg)
Wetenschap praktijk
• „Beste‟ methode voor iedere leersituatie bestaat niet
• Groepsvergelijkingen tonen wat gemiddeld waar is onder gecontroleerde omstandigheden
• Kunst voor trainer/coach is die methode te vinden die voor specifiek individu optimaal is/goed werkt
• Wetenschappelijke inzichten kunnen helpen bij het ontwerpen van trainingsprogramma‟s en -omgevingen
![Page 8: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/8.jpg)
Leerfasen: het “standaardmodel”
• Cognitieve of verbaal-motorische fase – doorgronden van de bewegingshandeling/-sequentie– gebruik expliciet stap-voor-stap-uitvoeringsregels
• Associatieve fase– aaneensmeden van onderdelen van de beweging– ontwikkeling van perceptie-actie-koppelingen
• Autonome fase– bewegingsuitvoering gaat “vanzelf”, is impliciet– aandacht kan gericht worden op andere zaken (strategie)
Fitts & Posner, 1967
![Page 9: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/9.jpg)
Training volgens “standaardmodel”
• Cognitieve fase– Verschaf expliciete (d.w.z. verbaliseerbare) stap-voor-
stap-regels over de uitvoering en globale Knowledge of Results (KR)
• Associatieve fase– Verschaf gedetailleerde KR in combinatie met Knowledge
of Performance (KP) (verbaal, video-feedback)
• Autonome fase– Verschaf gedetailleerde KR maar geen KP (vermijd de
aandacht op de uitvoering zelf te vestigen)
![Page 10: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/10.jpg)
Is de “standaardpraktijk” wel optimaal?
Drie aannames:
Aandacht: in het begin is het nuttig de aandacht op de uitvoering te richten (interne focus), daarna op het resultaat (externe focus)Kennis: begin met het aanbrengen van expliciete kennis en eindig implicietHerhaling: taakuitvoering intensief herhalen (“drillen”) leidt tot beste leerresultaat
![Page 11: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/11.jpg)
Handeling en beweging• Motorische opdrachtsignalen volgen „vanzelf‟ vanuit
simpele, waarneembare doelen – brein maakt invers model• Motorische leerprocessen voltrekken zich door het
verwerven van adequate doelrepresentaties
a. b.
c. d.
![Page 12: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/13.jpg)
Inzichten m.b.t. aandacht
• Interne focus interfereert met natuurlijke sturingsprocessen, terwijl externe focus deze faciliteert superieure (leer)prestatie
• Instructies die de aandacht op de uitvoering vestigen leiden vaak tot slechtere prestaties en leerresultaten dan helemaal geen instructies
• Effect van instructies en feedback is afhankelijk van het effect hiervan op de focus van aandacht; continue simultane feedback is nadelig
![Page 14: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/15.jpg)
Vrije worp in basketbal
• Vrije worp in basketbal: schotnauwkeurigheid en EMG-activiteit (m. flexor carpi radialis, m. biceps brachii, m. triceps brachii en m. deltoid)
• Twee groepen (EF en IF): Externe Focus (basket) en Interne Focus (polsbeweging)
• Schotnauwkeurigheid was groter in EF- dan IF-groep• EMG-activiteit in biceps en triceps was lager in EF- dan
IF-groep• Conclusie: externe focus van aandacht bevordert de
economie van het bewegen en reduceert “ruis”
Zachry, Wulf, Mercer, & Bezodis, 2005
![Page 16: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/16.jpg)
Constrained Action Hypothesis
• Ook in heel veel andere taken (skiën op ski-simulator, verticale sprong, balanshandhaving, isometrische krachtproductie) is hetzelfde aangetoond
• Deze studies laten allemaal grotere nettomomenten, grotere gewrichtssnelheden, minder spieractiviteit en een betere taakprestatie zien
• Dit duidt op efficiëntere inzet van spieractiviteit, oftewel “constrained action”
• Resultaten lijken onafhankelijk van de taak die wordt geleerd en van het vaardigheidsniveau van de sporter
Zachry, Wulf, Mercer, & Bezodis, 2005
![Page 17: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/17.jpg)
Knowledge of Performance
• Technisch gezien steeds meer mogelijk: welke informatie is zinvol om terug te koppelen
• “Brain knows nothing of muscles, but may learn about the mechanics of movement”
• Informatie die een interne focus van aandacht met zich meebrengt zoveel mogelijk vermijden
• Niet de mechanica van de beweging, maar wel bijv. piekkracht of een einddoel)
![Page 18: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/18.jpg)
Inzichten m.b.t. kennis
• Expliciet leren is aanvankelijk soms sneller dan impliciet leren en geeft coach en atleet houvast
• Echter: expliciet geleerde taken blijken kwetsbaar voor stress (“chocking under pressure”), i.t.t. impliciet geleerde resultaten
• Impliciet geleerde taken blijven i.h.a. beter in het geheugen bewaard dan expliciet geleerde taken
![Page 19: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/19.jpg)
“Choking under pressure”
• Leren putten van een golfbal– Expliciet-Leren-groep: ontving expliciete instructie over de
techniek van het putten– Impliciet-Leren-groep: voerde tijdens het oefenen een
tweede, cognitieve taak uit
• Prestatie onder druk verslechterde in de EL-groep maar bleef hetzelfde in de IL-groep: „history matters!‟
• EL-groep verworf meer stap-voor-stap-regels dan IL-groep (verbale protocollen)
• Herinvestering-van-kennis-hypothese: kennis waarover men niet beschikt, kan men ook niet opnieuw investeren
Masters, 1992
![Page 20: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/20.jpg)
Methoden van impliciet leren
• dubbeltaak (niet erg praktisch)
• analogie-leren
• foutloos leren
• accentueren en isoleren van perceptuele informatie
![Page 21: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/21.jpg)
Analogieleren is impliciet leren
Leerblok
Stress Th. Sup.
100
50
0
Sco
re
1 2 3 4 5 6 7 8
Analogie
Expliciet
Expl
icie
te r
ege
ls
4
8
0
GroepAL IL EL
Liao & Masters (2001)
![Page 22: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/23.jpg)
Foutloos leren
• Fouten hypothese-toetsende strategieën meer expliciete regels
• Bijvoorbeeld leren putten van een golfbal– foutloos-leren-groep: steeds grotere putafstand (25-100 cm)
– fouten-maak-groep: steeds kleinere putafstand (200-100 cm)
• Manier om zelflerend vermogen aan te spreken zonder expliciete instructies en kennisopbouw
• Voordeel om expliciet leren vooraf te laten gaan aan foutloos leren
Maxwell, Masters, & Kerr, 2001; Poolton, Masters, & Maxwell, 2005
![Page 24: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/24.jpg)
Visuele aandachtstraining basketbal
junioren nationaal niveau
twee maanden schottraining scherm (2 x pw)
4 keer schottraining LC-bril
Oudejans, Koedijker, Bleijendaal, & Bakker (2005)
![Page 25: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/25.jpg)
Schotpercentages
Experimentele groep Controlegroep
periode
voor tijdens na
Gem.
(N=4)
46.1 54.2 60.6
3p%
(N=3)
35.2 46.5 53.9
periode
voor tijdens na
Gem.
(N=4)
42.5 38.4 42.2
3p%
(N=2)
38.2 31.2 33.3
![Page 26: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/26.jpg)
Savelsbergh, van Gastel & Van Kampen, 2010
![Page 27: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/27.jpg)
Savelsbergh, van Gastel & Van Kampen, 2010
![Page 28: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/28.jpg)
Impliciet perceptueel leren
• Via handige inrichting van de leeromgeving kan zelflerend vermogen aangesproken worden zonder expliciete instructies en kennisopbouw
• Met enige creativiteit en beschikbare technologie goed in te passen in de trainingspraktijk
![Page 29: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/29.jpg)
Inzichten m.b.t. herhalen
• Drillen – monotone herhaling van bewegingen – is minder goede methode van leren dan afwisseling
• Variatie in de gehele sequentie en coördinatie van bewegingen - differentieel leren - zet het brein aan zelf optimale oplossingen te vinden
• Slaap consolideert niet alleen procedurele kennis in het geheugen maar bevordert ook het leren, vooral wanneer het brein zelf is uitgedaagd
![Page 30: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/30.jpg)
Differentieel lerenvo
orui
tgan
g(p
rest
atie
/tij
d)
differentieel leren
vrije bewegingenherhalingen
oefenreeksen
variabel oefenen
Schöllhorn, diverse lezingen
contextualinterference
![Page 31: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/32.jpg)
Leerverloop
Tijd
Prest
atie
Leert
oena
me
oefenperiode retentieperiode
differentieel leren
traditioneel leren
![Page 33: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/33.jpg)
Experimentele studies
• Relatieve prestatieverbetering t.o.v. traditioneel leren in verschillende domeinen
– Atletiek
– Balsporten (basketbal, volleybal, voetbal en cricket)
– Krachttraining
– Schaatsen
– Kogelstoten
• Onafhankelijk van prestatieniveau
• Vaak inclusief significant betere prestatie op retentietest
![Page 34: Peter beek, Motorisch leren](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052316/5599a5a51a28ab09698b470d/html5/thumbnails/34.jpg)
Conclusies
• Aannames van standaardmodel (en de daarop gebaseerde standaardpraktijk) staan onder druk
• Inzichten in rol aandacht, kennis en herhaling zijn belangrijk in de wetenschap en lijken waardevol voor de (top)sportpraktijk
Vragen voor de workshop
• Welke betekenen de nieuwe inzichten?
• Hoe kunnen de inzichten worden toegepast?