Persian Theaterتئاتر رو حوضی

تئاتر در ایران برمی گردد.۱۰۰۰-۶۴۱تاریخچه تئاتر در ایران به دوران باستان

اولین پدیده های بازیگری را می توان در مراسمات و تشریفات جستجو کرد که به ستودن قهرمانهای افسانه ای و ملی و تحقیر دشمن می پرداختند. مانند

مصائب میترا و یادگاران زریران ، سوگ سیاوشپیش از اسالم واقعه کربال و تعزیه بعد از اسالم

تئاتر جدید و مدرن اروپایی از زمان ناصرالدین شاه آغاز شدتا قبل از سفر ناصرالدین شاه تئاتر غیرتعزیه ای ایران تنها به یک سری

نمایش های سبک کوچه بازاری خالصه می شد. روحوضی و تقلیدکاری نمونه ای از آن بود.

اشخاصی چون شیخ شیپور، شیخ کرنا و یا کریم شیره ای تئاترهایی فی البداهه اجرا می کردند و خاطر شاه منبسط می گردید.

پس از سفر به اروپا، وی که شیفته ظاهرسازی بود برای اجرای تئاتر مدرن فرمان به تأسیس سالنی در تهران داد.

تئاتر در ایراناو تئاتر اروپایی را اندکی دیده بود و چون به ایران بازگشت،

مسبب تحولی در اجرای تعزیه های درباری شد. در این دوره بود که تکیه دولت ساخته شد و بدعت دیگر، وجود تعزیه گردان بود که معادل ناظم نمایش یا رژیسور است. مقارن این احوال بود که

نخستین رشته از نمایش های غیر مذهبی به زبان فارسی نوشته و بازی شد

و بدین ترتیب در طی تحوالت آتی تئاتر به صورت امروزی درآمد. گونه های مختلف نمایشی عبارتند از

خیمه شب بازی•سیاه بازی•روحوضی•تعزیه•

تخت حوضیبرخالف این تصور که ایران فاقد پیشینه تئاتر است و تئاتر از

یونان شروع شده است، می توان گفت که ایران با تمدنی عظیم نمی تواند فاقد پیشینه نمایشهای آیینی دینی فرهنگی و علمی و

هنری باشد. یکی از نمایشهایی که سینه به سینه منتقل شده است نمایش رو

حوضی یا تخت حوضی است.در ابتدا نمایش های مشابه دیگر مانند رقص، آواز، تقلید

مسخرگی، معرکه گیری، به رقص در آوردن جانوران )عنتر و لوطی( توسط گروه های مطرب و دوره گرد اجرا می شد.

تخت حوضی

در گذشته در وسط حیاط خانه های بزرگ ایرانی، حوضی بود که کاربردهای فراوانی داشت. از آن جمله در زمان جشنها و میهمانیها،

ساکنان خانه روی آن تخته بزرگی می گذاشتند و شکلی همانند صحنه نمایش به آن می دادند. این تخته بسته به شکل حوض مستطیلی، یا

پنج و شش ضلع بوده است. عده ای بازیگر روی آن تخته به اجرای نمایش و البته از نوع کمدی آن

می پرداختند. با توجه به وجود شخصیت کمدی و قدیمی "سیاه" در ایران، این نمایش ها به یکی از نامهای عمومی "سیاه بازی" یا "تخت

حوضی" و یا "روحوضی" معروف شدند.مردم مدعو در اطراف حوض می ایستاند و یا در کنار دیوار روی زیلو

و یا قالیچه می نشستند.در این نمایشها داشتن متن مرسوم نیست و بازیگر بداهه ساز تئاتر

سنتی ایران در هر نمایش بداهه های جدید می آفریند

تخت حوضیشاید بتوان گفت بعد از تعزیه که پرمخاطب ترین هنر نمایش ایرانی است به تخته حوضی یا سیاه بازی می رسیم که معروف و زمانی پررونق ترین

اجراهای شاد را به خود اختصاص و مخاطبین عامه را مورد توجه قرار می j ایرانی بارها مورد غضب کند داده است؛ هر چند این شیوه ی نمایش کامال

اندیشان قرار گرفته و با تهمت های ناروا از چرخه حرکت باز داشته اند، اما به جرأت می توان آن را یکی از بزرگترین ژانر نمایشی جهان و در کنار هنر

نوژاپنی و کاتاکالی هندی و کمدی دالرته های ایتالیایی، چه از لحاظ شیوه اجرایی و چه از نظر پیام های انتقادی دانست.

تاریخ دقیق پیدایش این هنر مردمی بر ما معلوم نیست. کسانی بر این باورند که نمایش سیاه بازی همان حاجی فیروز است که در پایان سال در

کنار مبارک سیاه آواز خوان با دایره زنگی معروفش به در خانه ها می رفته و نوید رسیدن بهار را می داده است. شاید شخصیت حاجی و سیاه در کنار هم که ساختار اصلی نمایش تخته حوضی را تشکیل می دهند؛ از همین نوید

بهار حاجی فیروز و تحرک و دست افشانی سیاه برداشت شده و داستان های مختلفی وارد آن گردید و رنگ و جالی نمایش به خود گرفته است.

تخت حوضیپژوهشگران دیگر بر این اعتقادند که ورود بردگان سیاه به سواحل خلیج

j بوشهر و شوخ طبعی سیاهان و زبان نامأنوس آنان زمینه فارس مخصوصاساز این ژانر نمایشی شده باشد. سیاه به صورت نوکر در خانه های اربابی کار می کردند و در بسیاری مواقع اربابان برای شاد کردن خود و اطرافیان این نوکران برده بزله گو را دست می انداختند و مجلس داری می کردند.

سیاهان نیز با رقص های قومی و قبیله ای و زبان نامفهوم فارسی که گاهی با لقله زبانی و حرف های گنگ که خود سیاهان نیز از مفاهیم آن آگاهی

نداشتند در کنار موسیقی افریقایی دست به حرکات و سکناتی می زدند که j تلخک در تازه بود برای ارباب مفرح ذات. پاره ای هم می گویند که اصوال

ادبیات فارسی به کرات در شعر و نثر مطرح شد. آنان با حرکات مضحک و لطیفه های شاد و رکیک باعث خنده شاه و اطرافیان می شدند و شاه حتی در شکار هم تلخک را در کنار رکاب اسب خود داشت و شاید همین شروع آغازین و یا مجموعه گونه های یاد شده باعث و بانی ساخت نمایش تخته

حوضی باشد.

عناصر نمایش روحوضیگفتار طنز

رقصآواز و موسیقی

حرکات فیزیکی اغراق آمیز

می توان نمایش روحوضی را تحولی از دلقک بازی دانست که خصوصیاتی چون بداهه گویی، حاضر جوابی و پوشیدن لباسهای

متعدد را در بر دارد. بازیگران آقا و ارباب نداشتند و به دستگاهی هم وابسته نبودند.

الهام بخش این اشخاص تقلید جامعه بوده است یعنی مردمی که با آنها ارتباط داشتند.

نمایش روحوضیبه عبارتی نمایش تخت حوضی نمایشی کامل بوده و بازیگران با

مهارتهایی چون تقلید رقص و آواز آشنایی داشته اند. در اواخر دوره قاجار، فردی به نام آقاکابلی به رقصهای سر و

سامان داد و نوع خاصی از رقص را ابداع کرد که به رقص کابلی مشهور شد.

بازیگر نمایش تخت حوضی با تماشاگر تماس مستقیم دارد و بسیاری از حرفهایش را بی پروا با مردم میگوید و یا در مواقع

لزوم از آنها استفاده می کند.در واقع این نمایشهای روحوضی به عنوان منشاء شخصیت سیاه

یا سیاه بازی ذکر می شود. که لباس سیاه نشانۀy بازگشت از سرزمین مردگان و لباس قرمز نشانه خون و زندگی مجدد است.

تخت حوضیآنچه قابل ذکر است و بسیاری بر این قول و باورند، نمایش تخته

حوضی عمری هفتاد تا هشتاد ساله دارد و جدا از تأثیرات هنر غرب در زمان قاجار و دور از تفکرات غر بیان نیست. می دانیم

که در زمان حکومت قجرها بسیاری از دستاوردهای تمدن اروپایی از طریق دانش اندوخته گان سفر کرده به فرنگ و

عودت دوباره آنان به وطن سامان گرفته است و در کنار چاپ کتاب شعر، نقاش، تئاتر و سینما و صنعت جدید هنر نمایش تخته

حوضی نیز که زمینه قبلی داشته، قوام و دوام یافته و امروزی شده و همچون نمایش های تراژدی پایش به سالن های مجلل

رسیده است.

Thanks

For Your Patience