Pennod 5: Torri Tir Newydd - discoverydiaries.org€¦ · Torri Tir Newydd. 2000: Y criw cyntaf yn...
Transcript of Pennod 5: Torri Tir Newydd - discoverydiaries.org€¦ · Torri Tir Newydd. 2000: Y criw cyntaf yn...
Beth sydd yn y bennod hon?
5.1 – Creu Hanes Ymchwiliwch i rai o’r digwyddiadau pwysig ym maes
archwilio’r gofod a nodwch y bobl a’r gwledydd oedd yn gysylltiedig â nhw.
> Gwyddoniaeth a Hanes
5.2 – Cynefin yn y Gofod Ar ôl ystyried amodau unigryw planed, dyluniwch gynefin
yn y gofod a fyddai’n cynnal pobl. > Gwyddoniaeth a Chelf
5.3 – Robotiaid yn y Gofod Dysgwch am y robotiaid a ddefnyddir i archwilio’r gofod,
yna ewch ati i ddylunio un i gyflawni tasg benodol.
Er mwyn annog y disgyblion i feddwl am archwilio’r gofod yn ehangach, mae’r bennod hon yn gofyn
iddynt ymchwilio i hanes archwilio’r gofod, ystyried pa heriau y byddai pobl yn eu hwynebu er mwyn gallu byw ar blaned arall a dysgu am y rôl mae
robotiaid yn ei chwarae mewn teithiau i’r gofod.
Pennod 5: Torri Tir Newydd
2000
: Y
criw
cyn
taf y
n cy
rrae
dd y
r Ors
af
____
____
____
____
_
2015
:
Y llu
niau
ag
os c
ynta
f o
gorb
lane
d
P___
____
__
____
___:
Tim
Pea
ke y
n te
ithio
i’r O
rsaf
O
fod
Ryng
wla
dol!
1991
:
Hel
en S
harm
an y
n ym
wel
d â
Gor
saf
Ofo
d Rw
sia
M__
____
__
____
___:
Y tw
rist
gofo
d cy
ntaf
yn
ym
wel
d â’
r O
rsaf
Ofo
d Ry
ngw
lado
l
1950
1980
1990
1970
2000
2010
2020
1960
Cyrh
aedd
odd
y go
fodw
yr c
ynta
f yr O
rsaf
Ofo
d Ry
ngw
lado
l yn
2000
. Saw
l blw
yddy
n cy
n i c
hi g
ael
eich
gen
i oed
d hy
nny?
Gor
ffenn
wch
y ll
inel
l am
ser,
yna
ychw
aneg
wch
ddy
ddia
dau
geni
eic
h te
ulu
a’ch
ffr
indi
au (a
chi
’ch
hun)
yn
yr h
anne
r uch
af e
r mw
yn e
u cy
mha
ru â
che
rrig
mill
tir h
anes
y g
ofod
.
creu han
es
1957
: ‘Sp
utni
k’, y
Ll
____
____
____
_ gy
ntaf
i gy
lchd
roi’r
D
daea
r
1986
:La
nsio
Gor
saf O
fod
Mir
Rwsia
/yr U
ndeb
So
fieta
idd
1961
:Y
tro
cynt
af i
bers
on h
edfa
n i’r
gof
od!
1969
: G
ofod
wyr
yn
gla
nio
ar
____
____
__
____
___:
Ch
wili
edyd
d Vo
yage
r yn
gada
el
y D
daea
r ar g
yfer
rh
anna
u al
lano
l cy
saw
d yr
hau
l
discoverydiaries.org
87
disc
over
ydia
ries.
org
Gweithgaredd 5.1: Creu Hanes
Cefndir y Gweithgaredd hwnMae llinell amser y gofod yn dechrau ar 1950. Mae’n gyfnod cyffrous o hanes sy’n parhau hyd yn oed nawr gydag ymweliad Tim Peake â’r Orsaf Ofod Ryngwladol, sef un o’r digwyddiadau mwyaf diweddar yn hanes y gofod. Yn y dyfodol, mae teithiau i’r gofod wedi’u cynllunio y gellir eu hychwanegu at y llinell amser. Pwy a ŵyr, efallai mai un o’ch disgyblion chi fydd yn mynd!
Cyflawni’r GweithgareddEfallai y byddai’n syniad da trafod graddfa’r llinell amser, i’w helpu i ddeall lle mae plotio’r dyddiadau gwahanol ar ei hyd. Fe allech chi ddangos hyn drwy ddefnyddio sialc i dynnu llinell amser yn yr iard o’r blynyddoedd y ganwyd eich disgyblion a gofyn iddynt sefyll yn y man sy’n cynrychioli eu dyddiad geni.
Ar y llinell amser Creu Hanes, gall y disgyblion nodi eu dyddiad geni a
dyddiadau geni aelodau o’u teulu. Gallant wedyn gyfateb y dyddiadau geni hyn i ddigwyddiadau yn y gofod. Mae hyn yn gyfle gwych i’r plant gyfweld â’u teulu a’u ffrindiau ynghylch eu hoff atgofion o’r gofod, ac i ymchwilio i’r cerrig milltir gwahanol yn y gofod. Gall Prentisiaid y Gofod ddod â’u llinell amser yn fyw drwy ychwanegu lluniau a dyfyniadau ati sy’n deillio o deithiau a gyflawnwyd gan archwilwyr gofod amrywiol.
Neu, efallai yr hoffai’r disgyblion greu llinell amser ar wal yr ystafell ddosbarth er mwyn i bawb ychwanegu ati, neu ymchwilio i linell amser ryngweithiol a’i chreu gan ddefnyddio ap fel hwn: http://www.readwritethink.org/classroom-resources/mobile-apps/timeline-b-31047.html.
Gall y disgyblion ymchwilio ymhellach i hanes y gofod:
• Mae llinellau amser y gofod ar gael yn: http://www.spacekids.co.uk/spacehistory/ a: http://www.timetoast.com/timelines/space-exploration-timeline-dfd0454b-b6c7-4d07-9de0-262e90abc550
• Mae animeiddiad byr ar hanes archwilio’r gofod ar gael yn: https://youtu.be/_hO6WpwFpf8
• Mae lluniau o deithiau’r Voyager ar gael yn: voyager.jpl.nasa.gov/gallery/
Yr Adnoddau sydd eu Hangen• Cyfrifiaduron (dewisol)
Dolenni DefnyddiolEwch i discoverydiaries.org/making-history-2/ i weld a lawrlwytho gwybodaeth ychwanegol allai fod yn ddefnyddiol i gynllunio a chyflawni’r wers hon, fel atebion, fideos, dolenni i’r cwricwlwm a chyflwyniadau PowerPoint.
Pennod Dau Gweithgaredd 5.1
Creu Hanes
2000
: Y
criw
cyn
taf y
n cy
rrae
dd y
r Ors
af
____
____
____
____
_
2015
:
Y llu
niau
ag
os c
ynta
f o
gorb
lane
d
P___
____
__
____
___:
Tim
Pea
ke y
n te
ithio
i’r O
rsaf
O
fod
Ryng
wla
dol!
1991
:
Hel
en S
harm
an y
n ym
wel
d â
Gor
saf
Ofo
d Rw
sia
M__
____
__
____
___:
Y tw
rist
gofo
d cy
ntaf
yn
ym
wel
d â’
r O
rsaf
Ofo
d Ry
ngw
lado
l
1950
1980
1990
1970
2000
2010
2020
1960
Cyrh
aedd
odd
y go
fodw
yr c
ynta
f yr O
rsaf
Ofo
d Ry
ngw
lado
l yn
2000
. Saw
l blw
yddy
n cy
n i c
hi g
ael
eich
gen
i oed
d hy
nny?
Gor
ffenn
wch
y ll
inel
l am
ser,
yna
ychw
aneg
wch
ddy
ddia
dau
geni
eic
h te
ulu
a’ch
ffr
indi
au (a
chi
’ch
hun)
yn
yr h
anne
r uch
af e
r mw
yn e
u cy
mha
ru â
che
rrig
mill
tir h
anes
y g
ofod
.
creu han
es
1957
: ‘Sp
utni
k’, y
Ll
____
____
____
_ gy
ntaf
i gy
lchd
roi’r
D
daea
r
1986
:La
nsio
Gor
saf O
fod
Mir
Rwsia
/yr U
ndeb
So
fieta
idd
1961
:Y
tro
cynt
af i
bers
on h
edfa
n i’r
gof
od!
1969
: G
ofod
wyr
yn
gla
nio
ar
____
____
__
____
___:
Ch
wili
edyd
d Vo
yage
r yn
gada
el
y D
daea
r ar g
yfer
rh
anna
u al
lano
l cy
saw
d yr
hau
l
2000: Y criw cyntaf yn cyrraedd yr Orsaf
_________________
2015:
Y lluniau agos cyntaf o gorblaned
P_________
_______:Tim Peake yn teithio i’r Orsaf Ofod Ryngwladol!
1991:
Helen Sharman yn ymweld â Gorsaf Ofod Rwsia
M________
_______:Y twrist gofod cyntaf yn ymweld â’r Orsaf Ofod Ryngwladol
1950
1980
1990
1970
2000
2010
2020
1960
Cyrhaeddodd y gofodwyr cyntaf yr Orsaf Ofod Ryngwladol yn 2000. Sawl blwyddyn cyn i chi gael eich geni oedd hynny? Gorffennwch y llinell amser, yna ychwanegwch ddyddiadau geni eich teulu a’ch ffrindiau (a chi’ch hun) yn yr hanner uchaf er mwyn eu cymharu â cherrig milltir hanes y gofod.
creuhanes
1957: ‘Sputnik’, y Ll_____________ gyntaf i gylchdroi’r Ddaear
1986:Lansio Gorsaf Ofod Mir Rwsia/yr Undeb Sofietaidd
1961:Y tro cyntaf i berson hedfan i’r gofod!
1969: Gofodwyr yn glanio ar
__________
_______: Chwiliedydd Voyager yn gadael y Ddaear ar gyfer rhannau allanol cysawd yr haul
88
disc
over
ydia
ries.
org
• Mae lluniau o daith New Horizons i blaned Iau a Gwregys Kuiper ar gael yn: https://www.nasa.gov/mission_pages/newhorizons/images
AtebionLloeren; Lleuad; 1977; Mir; Ofod Ryngwladol; 2001; Plwton; 2015
Cwestiynau ar gyfer y Dosbarth• Beth achosodd y Ras i’r Gofod? Yn
sydyn iawn, roedd pawb ar ras i gael pobl i’r gofod. Pam hynny?
• Pa ddigwyddiadau eraill y gallech eu cynnwys ar y llinell amser: y ferch gyntaf yn y gofod, y tro cyntaf i rywun gerdded yn y gofod, yr anifeiliaid cyntaf yn y gofod?
• Beth allai ddigwydd rhwng 2016 a 2020 o ran teithio i’r gofod?
• Mae rhai digwyddiadau trist iawn wedi digwydd gyda thrychinebau Gwenoliaid Gofod Challenger a Columbia. Sut mae’r digwyddiadau hyn wedi effeithio ar deithio i’r gofod?
• Aeth teithiau Voyager â Record Aur yr un i’r gofod, yn llawn synau a lluniau o’r Ddaear. Beth fyddech chi’n ei gynnwys ar Record Aur i esbonio ein planed?
• Pa ofodwyr eraill a anwyd ym Mhrydain sydd wedi ymweld â’r gofod a phryd? Ymchwiliwch i Michael Foale, Nick Patrick, Richard Garriott, Piers Sellers, Helen Sharman. (Gallai’r disgyblion lunio bywgraffiad ar un ohonynt).
Syniadau ar gyfer Gwahaniaethu Cymorth:• Gallech gynnwys dyddiadau sy’n
golygu rhywbeth i’r disgyblion - fel blwyddyn eu geni neu’r flwyddyn y gwnaethant ddechrau yn yr ysgol - ar y llinell amser, i helpu i osod cyd-destun.
• Gwahoddwch aelodau hŷn o’r teulu i’r dosbarth, i rannu eu hatgofion o gerrig milltir archwilio’r gofod.
Her:• Gofynnwch i’r disgyblion ymchwilio
i ddatblygiadau eraill ym maes archwilio’r gofod gan ychwanegu’r dyddiadau hyn at linell amser a ddangosir ar wal yr ystafell ddosbarth.
• Crëwch ddolen drawsgwricwlaidd rhwng gwyddoniaeth, hanes a Chymraeg drwy ofyn i’r disgyblion ysgrifennu cofnod dyddiadur o safbwynt ffigwr pwysig yn hanes archwilio’r gofod.
Pennod Dau Gweithgaredd 5.1 Creu Hanes
Oes gennych chi nodiadau? Ysgrifennwch nhw yma!
Lluniwch linell amser ar wal yn yr ystafell ddosbarth, er mwyn
i’r disgyblion allu ychwanegu cerrig milltir pwysig eraill
ati. Fe allech chi hyd yn oed ei hymestyn i’r 1500au, i
gynnwys darganfyddiadau seryddol.
Awgrym i’r Athro!
Mae
’n b
ryd
i chi
arc
hwili
o ei
ch c
ymdo
gaet
h go
smig
. Cym
erw
ch g
ip a
r eic
h ad
rodd
iad
ar
gysa
wd
yr h
aul a
dew
iswch
bla
ned
i ym
gart
refu
ar
ni. T
ynnw
ch lu
n ei
ch d
inas
yn
y go
fod
yma
a ch
ofiw
ch g
ynnw
ys p
etha
u fy
dd y
n ei
ch h
elpu
i or
oesi’
r am
odau
ar e
ich
plan
ed.
Cynef
inYn
yGo
fod
discoverydiaries.org
90
disc
over
ydia
ries.
org
Trafodwch gyda’r dosbarth beth fyddai ei angen ar gyfer cynefin ar blaned estron.
Edrychwch ar yr oriel hon o luniau am ysbrydoliaeth: https://www.theguardian.com/cities/gallery/2014/may/16/a-cosy-little-house-on-mars-cities-in-space-in-pictures
Gall y disgyblion greu a thynnu llun eu dinas yn y gofod ond gallwch ddefnyddio Lego neu ddeunyddiau crefft hefyd i greu model 3D o gynefin yn y dyfodol. Fe allech wahodd y disgyblion i ddefnyddio rhaglenni cyfrifiadurol i fodelu eu dinasoedd hefyd.
Cwestiynau ar gyfer y Dosbarth • Sut byddech chi’n tyfu bwyd ar eich
cartref newydd?
• Pa fath o reolau a chyfreithiau fyddech chi eisiau eu cael ar y blaned?
• Beth yw manteision ac anfanteision ymgartrefu ar blaned arall?
• Beth yw’r risg fwyaf i ymgartrefu ar blaned newydd?
Cefndir y Gweithgaredd hwnMae’r gweithgaredd hwn yn annog Prentisiaid y Gofod i feddwl am blaned i ymgartrefu arni. Efallai y byddai’n syniad trafod pethau fel ’Rhanbarth Elen Benfelen’ a’r amodau sydd eu hangen arnom i fyw’n llwyddiannus ar blaned arall. Gallwch edrych yn ôl ar amodau cysawd yr haul yma: https://discoverydiaries.org/exploring-solar-system/.
Cyflawni’r GweithgareddAnogwch y disgyblion i ystyried pethau fel yr atmosffer ar y blaned, ei thymereddau, ei grymoedd disgyrchiant, a oes dŵr ar gael a hyd dydd a nos.
Mae’r fideo hwn o Stephen Hawking yn sôn am lawer o’r problemau hyn: https://www.youtube.com/watch?v=n4uT3rTSty4
Gweithgaredd 5.2: Cynefin yn y Gofod
Yr Adnoddau sydd eu Hangen• Beiros a phensiliau
• Deunyddiau crefft neu adnoddau fel Lego (dewisol)
Dolenni DefnyddiolEwch i discoverydiaries.org/space-habitat/ i weld a lawrlwytho gwybodaeth ychwanegol allai fod yn ddefnyddiol i gynllunio a chyflawni’r wers hon, fel atebion, fideos, dolenni i’r cwricwlwm a chyflwyniadau PowerPoint.
Pennod Dau Gweithgaredd 5.2 Cynefin yn y Gofod
Mae’n bryd i chi archwilio eich cymdogaeth gosmig. Cymerwch gip ar eich adroddiad ar gysawd yr haul a dewiswch blaned i ymgartrefu arni. Tynnwch lun eich dinas yn y gofod yma a chofiwch gynnwys pethau fydd yn eich helpu i oroesi’r amodau ar eich planed.
CynefinYn y Gofod
91
disc
over
ydia
ries.
org
Syniadau ar gyfer Gwahaniaethu Cymorth:• Fel dosbarth, tasgwch syniadau
am nodweddion pwysig dinas, fel tai, cynhyrchu bwyd, cynhyrchu pŵer, trafnidiaeth, gofal iechyd, adloniant ac ati. Bydd hyn yn helpu’r disgyblion i gynllunio beth i’w gynnwys yn eu dinas.
• Gall y disgyblion iau dynnu llun cartref yn y gofod, yn hytrach na dinas gyfan.
Her:• Beth am gynnwys TGCh drwy ofyn
i’r disgyblion ddylunio eu dinas gan ddefnyddio ap tynnu llun.
• Gallech ymestyn y disgyblion drwy eu herio i greu hysbyseb, yn argyhoeddi pobl bod ymgartrefu yn eu dinas yn y gofod yn syniad da. Dylai eu hysbyseb dynnu sylw at y nodweddion maen nhw wedi’u cynnwys yn eu dinas.
Pennod Dau Gweithgaredd 5.2
Cynefin yn y Gofod
Oes gennych chi nodiadau? Ysgrifennwch nhw yma!
Er mwyn integreiddio Dylunio a Thechnoleg i’r
gweithgaredd hwn, rhowch focsys bach a deunyddiau
crefft i’r disgyblion, gan ofyn iddynt greu
diorama 3D o’u cynefin yn y gofod.
Awgrym i’r Athro!
Pete
r ydw
i ac
rydw
i’n
arbe
nigw
r rob
oteg
. Allw
ch
chi d
dylu
nio
robo
t fyd
d yn
ein
he
lpu
i arc
hwili
o ei
ch c
ynefi
n ne
wyd
d yn
y g
ofod
?
yn y
gof
odRo
boti
aid
Mae
robo
tiaid
yn
ddef
nydd
iol i
awn
yn y
gof
od.
Mae
n nh
w’n
gal
lu g
wne
ud ll
awer
o d
asga
u
gwah
anol
- rh
ai s
y’n
rhy
anod
d ne
u be
rygl
us i
bobl
.
Tra
oedd
Tim
ar y
r Ors
af O
fod
Ryng
wla
dol,
gyrr
odd
gerb
yd y
n ôl
ar y
Dda
ear.
Zapi
wch
ym
a i w
ylio
’r
fideo
, yna
dyl
uniw
ch e
ich
robo
t eic
h hu
n!
Rob
onôt
Eich
Ffr
ind
Robo
tig
Bygi
’r L
leuad
Y C
ludw
r Pob
l
Cerby
d Pl
aned
M
awrth
Yr A
rchw
iliw
r Dew
r
Chw
ilie
dydd
y
Gofo
dD
yfai
s D
arga
nfod
Tele
sgop
y
Gofo
dY
Ffot
ogra
ffydd
Pel
l
Cerby
d Cl
udo
ar
y L
leuad
Bw
s y
Gof
od
93
disc
over
ydia
ries.
org
archwilio a oes difrod ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol ac ar longau gofod. Gelwir y fraich robotig bresennol ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol yn Canadarm 2. Mae’n 17.6 metr o hyd ac yn pwyso 1800kg. Gall godi hyd at 116,000kg! Mae’n system glyfar sy’n gallu symud i leoliad arall a symud fel lindysyn i gyrraedd rhannau gwahanol o’r Orsaf.
Mae chwiliedyddion y gofod yn llongau gofod sy’n gallu archwilio planedau, asteroidau neu gomedau eraill heb fod angen gofodwyr. Cânt eu rheoli gan bobl ar y Ddaear. Maen nhw’n darparu gwybodaeth am y tymheredd, pelydriad, meysydd magnetig, beth mae atmosffer planed yn ei gynnwys, cyfansoddiad pridd a phresenoldeb dŵr.
Mae telesgopau’r gofod, fel Telesgop Gofod Hubble: http://hubblesite.org, wedi darparu lluniau rhyfeddol o gysawd yr haul. Bydd Telesgop Gofod James Webb yn cymryd lle Telesgop Hubble: http://www.jwst.nasa.gov yn 2018. Mae’r telesgopau wedi ein helpu i ddysgu mwy am eni a marwolaeth y sêr, a bodolaeth planedau allheulol.
Gelwir bygis lleuad hefyd yn Gerbydau Crwydro’r Lleuad (LRV) ac fe’u defnyddiwyd yn 1971 ac 1972 i ymestyn y pellter y gallai’r gofodwyr ei archwilio ar y Lleuad, yn ystod teithiau Apollo.
Cefndir y Gweithgaredd hwnMae robotiaid yn ddefnyddiol iawn yn y gofod. Gallant gyflawni llawer o dasgau gwahanol, y mae rhai ohonynt yn rhy anodd neu beryglus i bobl. Dyma rai enghreifftiau:
Mae robonôt yn robot a fydd yn cael ei ddefnyddio un diwrnod ar gyfer cerdded yn y gofod neu ar gyfer gweithgareddau allgerbydol. Mae gan y robonôt siâp ddynolffurf ac fe gaiff ei reoli gan berson â chyfrifiadur. Hedfanodd Robonôt 2 – neu R2 – i’r Orsaf Ofod Ryngwladol yn 2011. Mae gan R2 ddwylo a bysedd fel person, a gall gyflawni tasgau lle mae angen cryn dipyn o fedrusrwydd. Mae peirianwyr a gwyddonwyr nawr yn datblygu coesau ar gyfer R2, er mwyn iddo allu cyflawni tasgau y tu mewn a’r tu allan i’r Orsaf Ofod.
Caiff Breichiau Robotig eu defnyddio i helpu i drin a thrafod nwyddau ac i
Gweithgaredd 5.3: Robotiaid yn y Gofod
Yr Adnoddau sydd eu Hangen• Cyfrifiaduron â mynediad i’r
rhyngrwyd
• Offer trydanol a Dylunio a Thechnoleg (dewisol)
Dolenni DefnyddiolEwch i discoverydiaries.org/robots-in-space/ i weld a lawrlwytho gwybodaeth ychwanegol allai fod yn ddefnyddiol i gynllunio a chyflawni’r wers hon, fel atebion, fideos, dolenni i’r cwricwlwm a chyflwyniadau PowerPoint.
Pennod Dau Gweithgaredd 5.3
Robotiaid yn y Gofod
Pete
r ydw
i ac
rydw
i’n
arbe
nigw
r rob
oteg
. Allw
ch
chi d
dylu
nio
robo
t fyd
d yn
ein
he
lpu
i arc
hwili
o ei
ch c
ynefi
n ne
wyd
d yn
y g
ofod
?
yn y
gof
odRo
boti
aid
Mae
robo
tiaid
yn
ddef
nydd
iol i
awn
yn y
gof
od.
Mae
n nh
w’n
gal
lu g
wne
ud ll
awer
o d
asga
u
gwah
anol
- rh
ai s
y’n
rhy
anod
d ne
u be
rygl
us i
bobl
.
Tra
oedd
Tim
ar y
r Ors
af O
fod
Ryng
wla
dol,
gyrr
odd
gerb
yd y
n ôl
ar y
Dda
ear.
Zapi
wch
ym
a i w
ylio
’r
fideo
, yna
dyl
uniw
ch e
ich
robo
t eic
h hu
n!
Rob
onôt
Eich
Ffr
ind
Robo
tig
Bygi
’r L
leuad
Y C
ludw
r Pob
l
Cerby
d Pl
aned
M
awrth
Yr A
rchw
iliw
r Dew
r
Chw
ilie
dydd
y
Gofo
dD
yfai
s D
arga
nfod
Tele
sgop
y
Gofo
dY
Ffot
ogra
ffydd
Pel
l
Cerby
d Cl
udo
ar
y L
leuad
Bw
s y
Gof
od
Peter ydw i ac rydw i’n arbenigwr roboteg. Allwch chi ddylunio robot fydd yn ein helpu i archwilio eich cynefin newydd yn y gofod?
yn y gofodRobotiaid
Mae robotiaid yn ddefnyddiol iawn yn y gofod.
Maen nhw’n gallu gwneud llawer o dasgau
gwahanol - rhai sy’n rhy anodd neu beryglus i bobl.
Tra oedd Tim ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol, gyrrodd
gerbyd yn ôl ar y Ddaear. Zapiwch yma i wylio’r
fideo, yna dyluniwch eich robot eich hun!
RobonôtEich Ffrind Robotig
Bygi’r LleuadY Cludwr Pobl
Cerbyd Planed MawrthYr Archwiliwr Dewr
Chwiliedydd y GofodDyfais Darganfod
Telesgop y GofodY Ffotograffydd Pell
Cerbyd Cludo ar y LleuadBws y Gofod
94
disc
over
ydia
ries.
org
Mae Cerbydau wedi cael eu defnyddio ar blaned Mawrth i archwilio a mapio’r blaned goch. Mae’r National Geographic wedi cynhyrchu ffilm fer o sut byddai’r cerbydau yn edrych wrth iddynt archwilio tirwedd planed Mawrth: http://video.nationalgeographic.com/video/mars-rovers-sci.
Cyflawni’r GweithgareddMae’r gweithgaredd hwn yn ymwneud â pha mor ddefnyddiol y gall robotiaid fod i archwilio’r gofod. Gall y disgyblion ymchwilio i’r ffordd y defnyddir robotiaid yn y gofod drwy ddarllen y nodiadau cefndir. Neu, gallant ymchwilio i’r robotiaid yn y gofod drostynt eu hunain cyn iddynt ddechrau’r broses ddylunio. Ydych chi’n gallu dylunio robot a fydd yn ein helpu i archwilio eich cynefin newydd yn y gofod? Meddyliwch beth fydd pwrpas y robot, ac yna ychwanegwch y nodweddion hynny. Gwnewch yn siŵr eich bod chi’n labelu eich dyluniad yn glir.
Gall y disgyblion ymchwilio ymhellach i’r defnydd o robotiaid yn y gofod gyda:
Gwybodaeth Asiantaeth Ofod Ewrop am fraich robotig yr Orsaf Ofod Ryngwladol: http://www.esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/International_Space_Station/European_Robotic_Arm
Gwybodaeth am archwilio planed Mawrth: http://exploration.esa.int/mars/
Beth am chwarae ar ap Rugged Rovers yr Amgueddfa Wyddoniaeth sydd ar gael ar gyfer iPhone, iPad ac Android. http://www.sciencemuseum.org.uk/online_science/apps/rugged-rovers
Gwaith Ymestynnol ac Adnoddau DigidolZAP! Gall y disgyblion ddefnyddio ap Zappar i wylio fideo o Tim Peake yn rheoli cerbyd tra oedd ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol. Mae cyfarwyddiadau Zappar i’w gweld yn y ddolen isod. Nodwch y bydd angen i’r ddyfais symudol/tabled fod wedi’i chysylltu â’r rhyngrwyd: https://discoverydiaries.org/toolkit/discovery-diaries-zappar-instructions/
Cwestiynau ar gyfer y Dosbarth• Pam bod robotiaid yn ddefnyddiol i
archwilio’r gofod? Beth maen nhw’n gallu ei wneud na all pobl ei wneud?
• Pa broblemau allai godi yn sgil defnyddio robotiaid i archwilio, yn hytrach na phobl?
• A ddylai robotiaid neu bobl archwilio planedau eraill?
• Beth fyddech chi’n gadael i robot wneud drosoch chi? Beth na fyddech chi’n gadael i robot wneud drosoch chi?
Pennod Dau Gweithgaredd 5.3 Robotiaid yn y Gofod
Oes gennych chi nodiadau? Ysgrifennwch nhw yma!
95
disc
over
ydia
ries.
org
• Beth yw eich hoff fath o robot gofod? Pam?
• Pam byddech chi eisiau anfon chwiliedydd gofod robotig i’r planedau pell, yn hytrach na pherson?
Syniadau ar gyfer Gwahaniaethu Cymorth:• Fel dosbarth, dewiswch un math
penodol o robot i’w ddylunio. Trafodwch beth yw pwrpas y robot yma, a pha rôl mae’n ei chwarae o ran archwilio’r gofod. Yn seiliedig ar hyn, nodwch y nodweddion fydd eu hangen arno i gyflawni ei rôl.
Her:• Gofynnwch i’r disgyblion ysgrifennu
llawlyfr cyfarwyddiadau i fynd gyda’u robot, sy’n esbonio ei nodweddion a’i swyddogaethau.
• Gofynnwch i’r disgyblion ymchwilio i robotiaid gwahanol a ddefnyddir yn y gofod a lluniwch ffeil ffeithiau neu gyflwyniadau.
Pennod Dau Gweithgaredd 5.3
Robotiaid yn y Gofod
Gofynnwch i’r disgyblion fwrw golwg arall ar eu cynefin yn y gofod
o Weithgaredd 5.2 a meddwl pa fath o robotiaid fyddai’n ddefnyddiol ar eu
planed ddewisol.
Awgrym i’r Athro!