PENAPAKAN DAN PERLUASAN PENGARUH SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH (SBUB) DI SABAH
-
Upload
keningau-vocational-college -
Category
Education
-
view
111 -
download
6
Transcript of PENAPAKAN DAN PERLUASAN PENGARUH SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH (SBUB) DI SABAH
PENAPAKAN DAN PERLUASAN PENGARUH SYARIKAT BORNEO
UTARA BRITISH (SBUB) DI SABAH
SENARAI KANDUNGAN
5.1 SBUB BERTAPAK DI SABAH
5.2 SBUB MENGUKUHKAN KUASA DI SABAH
5.3 SBUB MENGEKSPLOITASI HASIL BUMI SABAH
5.4 PERUBAHAN SOSIAL SBUB DI SABAH
5.1SBUB BERTAPAK DI SABAH
• Potensi ekonomi sabah telah menarik perhatian pelabur - pelabur barat dari Amerika Syarikat, Britain, Belanda dan Sepanyol. Carta aliran di bawah menjelaskan pertapakan syarikat-syarikat asing di Sabah.
Sultan brunei memberi konsesi tanah di sabah kepada wakilAmerika syarikat ,c.l.Moses pada tahun 1865 .Tempoh penye-
waan adalah selama 10 tahun.
Moses menjual konsesi tersebut kepada The American Trading Companydiketuai oleh J.W. Torrey dan T.B Harris.Torrey gagal memajukan penanaman kopi dan tebu di Kimanis.Torrey menjual haknya kepada VonOverback.
Overbeck menghadapi masalah modal. Beliau meminjam wa-ng daripada syarikat Alfred Dent dan Edward Dent pada tahun 1877.Gabenor Labuan , W.H Treacher, telah bersetuju membantuOverbeck memperbaharui tempoh pajakan daripada sultan Brunei dengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan dibawah kekuasaan British.
Sultan Brunei, Sultan Abdul Mu’k Mein telah memperbaharuipajakan dengan Overbeck dan Dent melalui perjanjian yangtelah ditandatangani pada tahun 1877.Dalam perjanjian itu,baginda menyarahkan tanah antara Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku.
KAWASAN DI SABAH YANG DISERAHKAN KEPADA SYARIKAT OVERBECK DAN DENT OLEH SULTAN
BRUNEI PADA TAHUN 1877 DAN SULTAN SULU PADA TAHUN 1878.
Oleh sebab sebahagian daripada wilayah Sabah adalah di bawah pemerintahan Kesultanan Sulu, Overbeck dan Dent telah menandatangani satu lagi perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam pada tahun 1878.Baginda menyerahkan ka-
wasan dari Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku.
Pada tahun 1880,Overbeck telah menjualkan semua haknya kepada Alferd dan Edward Dent. Kemudian, Dent
telah menubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara Berhad.Saham syarikat itu telah dijual kepada rakyat
British bagi menambahkan modal perniagaan.Bagimemperkukuh kedudukan dan memajukan perniagaan,
persatuan tersebut berusaha mendapatkan PiagamDiraja daripada kerajaan British.
Pada bulan November 1881, kerajaan British telah meng-anugerahkan piagam kepada Persatuan Sementara Bor-neo Utara British Berhad.Pada tahun 1882, syarikat itudinamakan Syarikat Borneo Utara British.Melaluipiagam tersebut, SBUB mempunyai kuasa mentadbirSabah. Sir Rutherford Alcock menjadi Presiden pertamadan Alferd Dent dilantik sebagai Pengarah Urusan.
MELALUI PEMBERIAN PIAGAM ITU, BRITISH DAPAT MEMPERLUAS PENGARUHNYA DAN MENGHALANG KUASA BARAT LAIN BERTAPAK DI SABAH.PADA TAHUN 1888, SBUB MENANDATANGANI PERJANJIAN PERLINDUNGAN BORNEO UTARA YANG MENJADIKAN SABAH NEGERI NAUNGAN BRITISH.KINI BRITISH BERTANGGUNGJAWAB TERHADAP HAL EHWAL LUAR SABAH.
SYARAT PEMBERIAN PIAGAM KEPADAPERSATUAN SEMENTARA BORNEO
UTARA BRITISH BERHAD .
SBUB MESTI MENERIMA NASIHAT DARIPADAKERAJAAN BRITISH.
SBUB MESTI MELANTIK PENTAD-BIR DARIPADA PEGAWAI YANG
DIAKUI OLEH KERAJAAN BRITISH.
SBUB HENDAKLAH MEME-RINTAH SABAH DENGAN
ADIL DAN SAKSAMA.
SBUB TIDAK BOLEH MENYERAHKAN WILAYAH SABAH KEPADA SESIAPA TANPA PERSETUJU-
AN DARIPADA KERAJAAN BRITISH.
SBUB HENDAKLAH MEMELIHARA AGAMA,
ADAT RESAM DAN UNDANG-UNDANG
PENDUDUK TEMPATAN
5.2SBUB MENGUKUHKAN KUASA DI
SABAH .
• Pemerintahan SBUB di Sabah diketuai oleh Gabenor. Gabenor pertama ialah W.H Treacher.Beliau dilantik oleh pengarah syarikat dengan persetujuan kerajaan British. Dalam menjalankan pentadbirannya, Gabenor dibantu oleh Majlis Penasihat. Sandakan dijadikan pusat pentadbiran. Bagi melicinkan urusan pentadbiran, pihak SBUB telah menubuhkan jabatan kerajaan.
• MAJLIS PENASIHAT ditubuhkan pada tahun 1883.Ahli majlis ini terdiri daripada Setiausaha Kerajaan , Bendahari dan Ketua Pasukan Keselamatan.
INFO ARKIB
MAJLIS PENASIHAT
GABENOR
W.H.TREACHER
MAHKAMAH DI SABAH
MAHKAMAH M.MAJISTRET M. ANAK NEGERI
Bidang Kuasa
Mengendalikan kes-kes seperti kes pembunuhan, penculikan dan rompakan.
Mengendalikan kes-kes peribumi yang berkaitan dengan undang-undang Islam dan hukum adat
Hakim Dihakimi oleh Pegawai Daerah.
Hakim dilantik daripada kalangan Ketua Anak Negeri yang arif dalam bidang agama Islam dan adat.
5.3SBUB MENGEKSPLOITASI
HASIL BUMI SABAH
• SBUB mengeksploitasi kekayaan hasil tradisional Sabah seperti
• Selain itu, SBUB turut menguasai aktiviti
pertanian, pembalakan dan perombongan bagi mengaut keuntungan.
sarang burung sagu rotan
pokok lanut trepang Sirip ikan yu
SUMBER KEKAYAAN SABAH PADA KURUN KE -19
18
HASIL TRADISIONAL MENYUMBANG
KEWANGAN SBUB
SARANG BURUNG MERUPAKAN HASIL EKSPORT TRADISIONALSBUB YANG MENGUNTUNGKAN.EKSPORT SARANG BURUNG
PADA TAHUN 1926 BERNILAI SEBANYAK 125000 DOLAR.
LONGGOKAN ROTAN YANG DICARI OLEN PENDUDUK TEM-PATAN.HASIL ROTAN DIEKSPORT DALAM BENTUK PERABUT,
TIKAR DAN TONGKAT.
POKOK LANUT DIKENALI SEBAGAI ABAKA,MANILA HEMPATAU MUSA TEXTILES.POKOK LANUT HIDUP MELIAR DI
KAWASAN PAMAH DAN LEMBAH.GENTIAN POKOK LANUTDIJEMUR SEBELUM DIPROSES MENJADI TALI KAPAL UNTUK
DIEKSPORT KE EROPAH.
POKOK SAGU ATAU RUMBIA MERUPAKAN ANTARA TANAMAN TRADISIONAL DI SABAH.POKOK RUMBIA HIDUP SUBUR DI KAWASAN BERPAYA DI MUARA SUNGAI.HARGA SAGU MAHAL DI PASARAN DUNIA.SBUB MENGGALAKKAN RAKYAT MENGUSAHAKAN SECARA KOMESIAL.EKSPORT SAGU DI SABAH PADA TAHUN 1888 BERNILAI SEBANYAK 93433 DOLAR.
POKOK SAGU ATAU RUMBIA MERUPAKAN ANTARA TANAMAN TRADISIONAL DI SABAH.POKOK RUMBIA HIDUP SUBUR DI KAWASAN BERPAYA DI MUARA SUNGAI.HARGA SAGU MAHAL DI PASARAN DUNIA.SBUB MENGGALAKKAN RAKYAT MENGUSAHAKAN SECARA KOMESIAL.EKSPORT SAGU DI SABAH PADA TAHUN 1888 BERNILAI SEBANYAK 93433 DOLAR.
SBUB JUGA MENGGIATKAN USAHA MENCARI HASIL LAUT SEPERTI TREPANG,SIRIP IKAN YU DAN MUTIARA. ATIVITI INI DIUSAHAKAN OLEH MASYARAKAT BAJAU.
SBUB JUGA MENGGIATKAN USAHA MENCARI HASIL LAUT SEPERTI TREPANG,SIRIP IKAN YU DAN MUTIARA. ATIVITI INI DIUSAHAKAN OLEH MASYARAKAT BAJAU.
PEMBALAKAN MENGUNTUNGKAN SBUB
BANYAK SUMBER BALAK.KEGIATAN PEMBALAKAN DIJALANKAN DI SANDAKAN, LAHAD, DATU DAN TAWAU.BURUH DIBAWA DARI INDONESIA DAN FILIPINA.HASIL DIEKSPORT MELALUI PELABUAN SANDAKAN.
PERLOMBONGAN MENGGALAKAN KEMASUKAN PELABUR
1886 ORANG CINA MENGUSAHAKAN LOMBONG EMAS DI SUNGAI SEGAMA.ARANG BATU DILOMBONG DI SILIMPOPON DI LABUAN.
-SILIMPOPON (KAWASAN TERBESAR) DIUSAHAKAN SYARIKAT COWIE HARBOUR GOAL.MANGAN DIUSAHAKAN DI TELUK MARUDU OLEH SYARIKAT BRITISH BORNEO EXPLORATION DAN DIEKSPORT KE BRITIAN.
5.4PERUBAHAN SOSIAL SBUB DI
SABAH
SBUB telah membagunkan kemudahan asas seperti landasan keretapi , jalan raya, sekolah , hospital, telefgraf dan lain- lain.
Pembinaan kemudahan asas ini adalah untuk kepentingan dan keuntungan SBUB.
JALAN RAYA
KERETA API
KAPALKAPAL
KERETA API SBUB membina landasan keretapi
yang pertama pada tahun 1896. Landasan sepanjang 32 km itu dibina
bagi menghubungkan Weston ke Beaufort.
Pada tahun 1905 , landasan keretapi di sambung dari Beaufort ke Jesselton dan dari Tenom ke Malalap.
Landasan ini dibina bagi memudahkan SBUB mengangkut hasil keluaran di bahagian pedalaman ke pelabuahan.
JALAN RAYA
TUJUAN-MENGHUBUNGKAN KAWASAN KEGIATAN EKONOMI DENGAN
BANDAR DAN PELABUHAN.
- MEMUDAHKAN SBUB MENGANGKUT HASIL
KELUARAN DI PADALAMAN KE PELABUHAN
KAPAL
1890, SYARIKAT 1890, SYARIKAT PERKAPALAN PERKAPALAN STRAITS STRAITS STEAMSHIP MEMULAKAN MEMULAKAN KHIDMAT KHIDMAT MENGANGKUT MENGANGKUT PENUMPANG PENUMPANG DAN BARANGAN.DAN BARANGAN.
KURANG DIBERI PERHATIAN OLEH SBUB.HANYA MENYEDIAKAN PENDIDIKAN DI
PERINGKAT DAERAH.
MUBALIGH KRISTIAN MEMBINA SEKOLAH DAN MENYEBARKAN AGAMA KRISTIAN
KESAN
PENDIDIKAN
1909 JABATAN PELAJARAN DITUBUHKAN.
1 JULAI1915
SEKOLAH LATIHAN DIBINA BAGI ANAK-ANAK KETUA ANAK NEGERI.MELATIH MENJADI PEGAWAI PENTADBIRAN PERINGKAT DAERAH
1921SEKOLAH MELAYU
PERTAMA DIBINA DI KOTA BELUD
1883JABATAN PELAJARAN DITUBUHKAN.
1930
•HANYA 10 BUAH SEKOLAH MELAYU MENAMPUNG 400 ORANG PELAJAR.
1939•TERDAPAT 49 BUAH SEKOLAH MUBALIGH
1940
•KIRA-KIRA 11 00 ORANG MURID MENDAFTAR DI SEKOLAH MELAYU , MUBALIGH DAN CINA.
•DIBINA DI BANDAR-BANDAR BESAR
•1940, TERDAPAT 9 BUAH HOSPITAL DAN 40
BUAH KLINIK.•DILUAR BANDAR , PUSAT
KESIHATAN DISEDIAKAN.
•BILANGAN DIKTOR TIDAK MENCUKUPI.
•PERKHIDMATAN PERUBATAN TIDAK DAPAT
DINIKMATI SELURUH RAKYAT SABAH.
•DIBINA DI BANDAR-BANDAR BESAR
•1940, TERDAPAT 9 BUAH HOSPITAL DAN 40
BUAH KLINIK.•DILUAR BANDAR , PUSAT
KESIHATAN DISEDIAKAN.
•BILANGAN DIKTOR TIDAK MENCUKUPI.
•PERKHIDMATAN PERUBATAN TIDAK DAPAT
DINIKMATI SELURUH RAKYAT SABAH.
HOSPITAL
KEMUNCULAN BANDAR-
BANDAR BARU
SANDAKAN •DIASASKAN WILIAM PRYER
(1879)•KETIKA ITU DINAMAKAN ELOPURA.
•DIBANGUNKAN SEBAGAI PUSAT PENTADBIRAN ,
PELABUHAN ANTARABANGSA
DAN PUSAT PEMBALAKAN.
KUDAT
PUSAT PENTADBIRAN PERTAMA SBUB PADA 1881.GAGAL MEMBANGUN- KAN KERANA:A) TIDAK STRATEGIK.B) KEADAAN GEOGRA- FINYA TIDAK SESUAI UNTUK PERTANIAN.1884,BERPINDAH KE SANDAKAN.
DIASASKAN CHARLES JESSEL(1900)
NAMA ASAL-JESSEL TOWN SEBELUM DISINGKATKAN
JESSELTON.TURUT DIKENALI-API-API, SINGA MATA ATAU
DIASUKA.MEMBANGUN KERANA:-PEMBINAAN LANDASAN
KERETA API-PERKEMBANGAN TANAMAN GETAH
1967, NAMA JESELTON DITUKAR KEPADA KOTA
KINABALU.
TAWAU PELABUHAN TERKENAL DI PANTAI TIMUR
SABAH.EKSPORT
UTAMA:GETAH, ABAKA, MUTIARA DAN KAYU BALAK.
Nama kumpulan -:
A.A.A.E.S