PANKREAS HORMONLARI
description
Transcript of PANKREAS HORMONLARI
PANKREAS HORMONLARIPANKREAS HORMONLARI
Langerhans adacıkları Hücre tipi % Hormon A () %25 glukagon B () %60 insülin D ( ) %10 somatostatin F eser pankreatik
polipeptid
İNSÜLİNİNSÜLİN
Yapısı : polipeptid A zinciri 21 AA B zinciri 30 AA + 3 disülfid köprü2 tane zincirlerarası (A7-B7,A20-
B19 ),1 tane zincir içi (A6-A11 )İnsan,domuz,öküz insülinleri benzer hücresinde bulunan çinko,insülin ve
proinsülin ile kompleks yapar.
Fizyolojik konsantrasyonlarda monomerik,yüksek konsantrasyonda ise hekzamer şeklinde bulunur
Primer yapıdaki değişikliklere rağmen tüm insülinlerde biyolojik aktivite 25-30 IU/kuru ağırlık
Biyosentezi:Biyosentezi:Preprohormon (23 AA – hidrofobik,
lider sekuens ) molekülü ER a yönlendirir ve ayrılır
Prohormon (aktivitesi insülinden %5 az
) (proteoliz,endopeptidaz)İnsülin + C peptid
Proinsülin yapısı:Amino terminalden başlayarak B zincir-bağlayıcı C peptid-A zincir
Proinsülin ribozomlar tarafından kaba ER da sentezlenir,Golgi aygıtına taşınır,salgı veziküllerinde (granül ) paketlenir
Proinsülinin %95 i insüline dönüşür.
Uyarı geldiğinde olgun granüller plazma membranıyla birleşir---eksositozla ECF e atılım
C peptid kristalin yapı oluşturmazProinsülinin çözünürlüğü ve
izoelektrik noktası insülinle aynıdırC peptidin biyolojik aktivitesi
yoktur.
C peptid düzeyi endojen insülin miktarının göstergesidir,B hc. fonksiyonunu gösterir.
Pankreastan günlük insülin sekresyonu 40-50 ünitedir.Bu miktar bezde depolanan hormonun %15-20 sidir.
İnsülin salgılanmasını arttıran İnsülin salgılanmasını arttıran faktörlerfaktörler
Glukoz(80-100 mg/dL eşik değer ) max 300-500 mg/dL-adrenerjik agonistlerBüyüme hormonuKortizolProlaktinÖstrojenProgestinSulfonilüre bileşikleriEpinefrin ,insülin salınımını inhibe
eder.
Taşıyıcı protein yok Yarılanma süresi 3-5 dak.dan kısaKaraciğer (%50) - insülin spesifikBöbrek proteazPlasenta - hepatik GSH-
insülin transhidrogenaz
Etki mekanizması :Etki mekanizması :
Hücre membranında insüline özgü reseptör
Tirozin kinaz aktivitesiOtofosforilasyonETKİLERİ KAS KARACİĞER ADİPOZ HÜCRE*eritrosit ve beyinde insüline yanıt yok
Karbonhidrat metabolizmasına Karbonhidrat metabolizmasına etkilerietkileri
İnsülin hepatik glikolizi – Glukokinaz– Fosfofruktokinaz– Piruvat kinaz (defosforil ...)– Glukoz 6 fosfataz
Kas ve karaciğerde insülinin glikojen yapımını uyarıcı anabolik etkisi vardır.– Glikojen sentaz (defosforil...)– Fosforilaz kinaz ( " )– Fosforilaz ( " )
c AMP metabolizmasına etkileri:Fosfodiesteraz (fosforilasyon...)cAMP bağımlı protein kinaz İnsülin glukoneojenezi inhibe ederFruktoz 1,6 fosfatazFosfoenol piruvat karboksikinaz Piruvat karboksilaz
GLUT-2----KC (glukokinazla ilişkili )GLUT-4---yağ dokusu,kalp
kası,iskelet kası (heksokinaz II ile ilişkili ),glukoz uptake ini kontrol eder
İnsülin GLUT-4 ün hc. içi havuzdan plazma membranındaki aktif bölgeye translokasyonunu sağlar
İnsülinin lipid metabolizmasına İnsülinin lipid metabolizmasına etkilerietkileri
Lipojenik etkileri (anabolik )Hormona duyarlı lipaz (defosforil...)Asetil-CoA karboksilaz (fosforil...)HMG-CoA redüktaz (defosforil...)Triaçilgliserol lipaz (defosforil...)Asetil-CoA sağlar yağ asidi NADPH sentezi gliserol sağlar trigliserid sentezi
VLDL aracılı lipidlerin KC den periferik hc.ye transportunu arttırır.
Periferik dokuda insülin endotelyal lipazı uyarır
İnsülinin protein ve nükleik asit İnsülinin protein ve nükleik asit metabolizmasına etkilerimetabolizmasına etkileri
Anabolik etkiProtein sentezi aminoasitlerinProtein yıkımı hücre içine
alınımı kolaylaşır
RNA,DNA sentezi FGF,EGF,PDGF
İnsülinin diğer etkileri:İnsülinin diğer etkileri:
Kas ve karaciğer hücresinin K+ alımını
Hücre dışına Na+ çıkışını
İnsülinin glukoz transportu,glikoliz,glikojenez ve RNA sentezine etkileri san.-dak. da gerçekleşir.
Uzun süreli etki glukoneogenezi inhibe etmesidir.
İnsülin K.C. ve Y.D nda lipolizin güçlü bir inhibitörüdür.(indirek anabolik etki )
İnsülin reseptörü :Tirozin kinaz aktivitesiHeterodimer,4 alt ünite2 alfa,2 beta disülfid bağAlfa alt ünite ekstraselüler,insülini
bağlar
Beta alt ünite transmembran protein,ATP bağlama bölgesi ve tirozin kinaz aktivitesi,oto fosforilasyon bölgesi------sinyal transdüksiyonunda görevli
Her 2 alt ünitede glikozileSialik asid ve galaktozun
uzaklaşmasıyla insülin bağlanması ve etkisi azalır
İnsülin reseptörü yarı ömrü 7-12 saat,tek peptid zinciri halinde kaba ER da sentezlenir,Golgi aygıtında glikozillenir.
Hc.membranında lokalize reseptörle insülin bağlanması----reseptör fosforilasyonu-----IRS (1-4) fosforilasyonu-----
Proteinlerin SH2 domainine bağlanma(adaptör proteinler,GabI,Shc,GrbI----İnsülin protein kinaz yolunu aktiflerİnsülinin etkileri plazma
membran/sitoplazma seviyesinde görülür,ayrıca gen ekspresyonunu etkiler
GLUKAGON (hiperglisemik GLUKAGON (hiperglisemik glikojenolitik faktör)glikojenolitik faktör)
Yapı :polipeptid (29 AA )Gastrointestinal hormonlara benzerProglukagonTaşıyıcı proteini yokYağ asitGlukozİnsülin glukagonu inhibeIGF-1 ederlerSomatostatin
Enteroglukagonla ortak immunofizyolojik ve fizyolojik özellikler taşır
Yarılanma ömrü 5 dakKC de inaktive olur.Portal vendeki glukagon seviyesi
periferik dolaşımdan çok yüksektir.
Etki mekanizmasıEtki mekanizması
Hücre membran reseptör adenil siklaz cAMP (2. haberci)----
cAMP bağımlı protein kinaz aktivasyonu----fosforilaz aktivasyonu----glikojen degradasyonu,glikojen sentaz inaktivasyonu
Primer hedef doku :KC
Etkileri :Etkileri :İnsüline antagonist etki (KETOJENİK)Glikojenoliz Lipoliz (hormona duyarlı lipaz )
Glukoz 6 fosfataz PEPCK Fruktoz 1,6 bifosfataz Glikojenolizi uyarıcı etkisi sadece
karaciğere özgüdür.Epinefrin hem kas,hemde KC de etkilidir
Hormona duyarlı lipaz İnsülin salınımını GFR Na+, K+, Cl-, fosfor,ürik asit atılımı
AminoasitlerGIPGastrin,sekretin glukagon CCKkatekolamin
Büyüme hormonu salınımını baskılayıcı etki
Nörotransmitter İnsülin salınımlarını baskılarGlukagon Glukozun emilimini yavaşlatır
mide boşalımı gecikir
gastrik asit sekretin Duodenal motilite Safra kesesi kontraksiyonu Pankreasın ekzokrin sekresyonunu
azaltır (sindirim enzimleri )Splanik kan akımını azaltır
PANKREATİK POLİPEPTİD (PP)
36 amino asitlik peptidProteinli
beslenme,açlık,egzersiz,akut hipoglisemi-----PP artar
IV glukoz,somatostatin----PP azalır
GASTROİNTESTİNAL GASTROİNTESTİNAL HORMONLARHORMONLAR
GASTRİN Kısmen sindirilmiş proteinler AminoasitlerAlkol gastrinKafein pH 5-7Ca 2+ Hipoglisemi maxN.Vagus uyarılması
Mide asitiSekretinSomatostatin gastrin ↓Glukagon pH=1.0GİP (min)VİP
Gastrinoma gastrin
Zollinger-Ellison Sendromu
KOLESİSTOKİNİN (CCK)KOLESİSTOKİNİN (CCK)
Karma besin maddelerini içeren bir yemeğin sindirimi (CCK)
Somatostatin CCK inhibisyonu
yapar