PANDEMİNİN SEYRİ VE İŞE DÖNÜŞ –NE ZAMAN VE NASIL?WEBİNAR

6 MAYIS 2020

İSTANBUL

•

GİZLİLİKMüşterilerimizin faaliyet gösterdikleri sektörlerde son derece çetin bir rekabet süre gelmektedir ve bu çerçevede, müşterilerimizin planlarına ve verilerine ilişkin konularda gizliliğin sağlanıp sürdürülmesi hayati önem arz etmektedir. Oliver Wyman, müşterilerine ait tüm bilgilerin gizliliğini korumak amacıyla şirket içi gizlilik uygulamalarını titizlikle uygulamaktadır.

Benzer çerçevede bizim faaliyette olduğumuz sektörün rekabet koşulları da son derece serttir. Yaklaşım ve öngörülerimizi kanunen koruma altında haklarımız olarak değerlendirmekteyiz ve bu nedenle, müşterilerimizden tekliflerimiz, sunumlarımız, metodolojilerimiz ve analitik tekniklerimizdeki menfaatlerini korumalarını beklemekteyiz. Hiçbir durumda söz konusu materyaller, Oliver Wyman’ın yazılı rızası olmadan herhangi bir üçüncü şahısla paylaşılamaz.

© Oliver Wyman

3© Oliver Wyman

PANDEMİNİN SEYRİ VE İŞE DÖNÜŞ – NE ZAMAN VE NASIL?

Analitik yetkinlikler bugün her zaman olduğundan daha önemli hale geldi. İşimizi iyi yapmanın yanı sıra sağlıklayapmak için de bu yetkinliklere ihtiyaç duyuyoruz. Oliver Wyman Pandemi Rehberi şirketlere bu yönde ışık tutuyor.

•

•

•

•

•

•

4© Oliver Wyman

• Dr. Uğur Köylüoğlu, Oliver Wyman Finansal Hizmetler şirketinde, New York ofisinde Partnerdir, içerik geliştirmeden sorumlu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı’dır

• Kariyeri boyunca planlama, bütçeleme, sermaye, likidite ve bilanço yönetimi alanında düşünce lideri olmuş, bu kapsamda binlerce modelin geliştirilmesine veya validasyonuna öncülük etmiştir

• Oliver Wyman COVID-19 Pandemi Rehberi’nin tasarım lideridir

• Boğaziçi Üniversitesi'nden lisans, Princeton Üniversitesi'nden master ve doktorası olan Dr. Köylüoğlu, 1997 yılında Oliver Wyman'a katılmadan önce Princeton ve Koç Üniversitesi'nde uygulamalı matematik ve mühendislik dersleri vermiştir

Dr. Uğur KöylüoğluPartner ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı

Finansal Hizmetler

•

•

5© Oliver Wyman

HATIRLATMALAR

• Webinarımız 1 saat sürecek ve daha sonra yayınlanmak üzere kaydedilecektir

• Konuşmacı dışında ses, video ve katılımcı isimleri ekranlarda paylaşılmamaktadır

• Webinar esnasında Q&A fonksiyonuyla yazılı olarak sorularınızı iletebilirsiniz

• Toplantıda 3 soruluk bir anket gerçekleştireceğiz. Bu sorulara da ekranınız üzerinden cevap verebilirsiniz

• Sunumumuz toplantı sonrasında katılımcılarla paylaşılacaktır

•

•

•

•

SUNUM’U UGUR’A DEVIR

SALGINA İLİŞKİN GÖZLEMLERİMİZ VEİLERİYE YÖNELİK BEKLENTİLERİMİZ

01

7© Oliver Wyman

SUNUMUN AMAÇLARI

• Salgının seyrine ilişkin görüşlerimizi ve önemli çıkarımlarımızı paylaşmak

• Büyük kararları ne şekilde etkileyebileceğini anlatmak

• Strateji ve İş planlaması için senaryo analizlerinin, özellikle Nakit Akışı yönetiminin önemini vurgulamak

• İşe/ofise dönüşle ilgili önemli konularda görüşlerimizi paylaşmak

8© Oliver Wyman

Gidişatın görünümü Strateji Plan, bütçe, uygulama

Virüs

Devletler / Hükümetler – Yeniden açılış & Sağlık/Ekonomi/Hayat dengesi

Toplum / şirket liderleri

Tıp dünyası (bağışıklık, ilaç, aşı)

Siz

• İnsan Kaynakları

• Nakit Akışı

Akt

örl

er

KONUŞULACAK ÇOK KONU VAR, ZAMAN KISITLI. BİR SAATİ GİDİŞATIN GÖRÜNÜMÜAĞIRLIKLI, ANCAK MÜMKÜN OLDUĞUNCA KAPSAMLI BİR ŞEKİLDE, DEĞERLENDİRMEYİHEDEFLİYORUM

1. Küresel

2. Ulusal

3. Sektör

4. Şirket5. İnsanlar6. Yerel

Lineer olmayan etki / tepki, neden-sonuç ilişkisiZamana, mekana, yerele bağlı gelişme, gecikmeli gözlemGizlenmiş kontrol problemi

• “Yeni Normal” kadar derin düşünme

• Kaçının ve sakının• Korunun• Engelleyin• Belirleyin - test yapın ve izleyin• İzole edin & karantina altına alın

Ortam olağanüstü ve belirsizlikler çok büyük

9© Oliver Wyman

BAŞLARKEN – NEDEN PANDEMİ REHBERİ?

• COVID-19 salgını sağlık, ekonomi ve yaşam tarzına etkileri göz önünde bulundurulduğunda hepimiz için keşfedilmemiş bir bölge. Virüs ve insanlar arasındaki bu savaşta, almamız gerek çok büyük kararlar var ancak ileriyi çok sınırlı olarak öngörebiliyoruz. Bilmediklerimiz ve belirsizlikler çok fazla. Yönümüzü belirlemek için detaylı tasarlanmış bir analiz ve yorumlama gerekli olduğunu düşünüyoruz

• Gecirdiğimiz birinci salgın dalgasıdır. Mevcut salgın atağının yönetilmesinde, devam eden kontrol tedbirlerinin ilk dalga için başarılı olacağı konusunda iyimseriz. Ancak bu durum ile birlikte yaz mevsiminde enfekte olan ve iyileşen nüfusun oranı, varsa, ‘toplumsal bağışıklık' için çok sınırlı olacaktır

• Tıbbi çözümler, bağışıklık ve mevsimsellikle ilgili pek çok bilinmeyen olsa da, insanlar sonraki salgın ataklarına karşı açık olacak ve bu riski azaltmak ve/veya gelecekteki atakların daha etkin yönetimi için önlemlerin devam etmesi gerekecektir

• Bu noktada, her ne kadar umutlu olsak da, genele yayılmış bir aşının 2021 ortalarından daha erken bir zamanda sağlanacağına inanmıyoruz ve diğer tedavilerin zamanlaması ve sonuçları da halen net değil – bu nedenle, en az 12-18 ay boyunca tekrarlayan ve muhtemelen kontrollü olarak yönetilen döngülerin olacağını öngörüyoruz

• “Yeni Normal”’in henüz şirketler, düzenleyiciler ve piyasalar tarafından içselleştirilmemiş olduğunu düşünmekteyiz. “Yeni Normal”’in etkileri toplumun her yönü için geçerli olmakla birlikte, reel ve finansal ekonominin belirli alanları için derin ve kalıcı olacaktır

• Bu belirsizlik ortamında, bilmediklerimizin bildiklerimizden çok fazla olduğunu her zaman kabul ederek, halkı ve müşterilerimizi bilgilendirmeye yardımcı olmak için bir Pandemi Rehberi’ni geliştirdik, ve geliştirmeye devam ediyoruz. Bugün ana model ile ilgili konuşacağız, arkasındaki çok sayıda diğer modeli konuşmaya vaktimiz olmayacak

• Pandemi Rehberi’nin halka açık versiyonundan daha derin ve daha ince kırılımlarını içeren versiyonlarını yurtdışında hastaneler, kamu kurumları, hükümetler, bankalar ve birçok sektörden özel şirketler kullanmaktadır

10© Oliver Wyman

TÜM DÜNYADA, HEM SAĞLIK HEM DE EKONOMİ ALANINDA “EĞRİYİ DÜZLEŞTİRMEYE” ÇALIŞIYORUZ

1. Sağlık krizi yönetimi – Kamu sağlığı tedbirleri 2. Ekonomide kriz yönetimi – Teşvik ve tedbir paketleri

Birbirleriyle ilişkisi henüz tam olarak tanımlanamamış, çoklu ve karmaşık

ilişkili mekanizmalar

Months since first transmission

# o

f ca

ses

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Serbest yayılım

Kontrol tedbirleri

İlk vaka sonrası geçen süre (Ay)

Sınırlı mali tedbirler

Proaktif mali tedbirler

Vak

a sa

yısı

İlk vaka sonrası geçen süre (Ay)

GSY

IH b

üyü

me

hız

ı

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11© Oliver Wyman

ÖNCE AZ UMURSADIK, SONRA KORKTUK VE EVE KAPANDIK, ŞİMDİ DE YORULDUK VE NORMALE DÖNMEK İSTİYORUZ

Türkiye’de COVID-19

30/12 13/01 10/0206/01 27/01

1.000

20/01 04/0517/02 24/02

60

02/03 09/03 16/03 23/03

80

20/0430/0303/02

3.000

500

13/0406/04 27/040

20

40

3.500

100

120

0

1.500

2.000

2.500

4.500

5.000

5.500

4.000

Google arama endeksi (Türkiye)

Yeni vaka sayısı (sağ eksende gösterilmiştir)

Toplu taşıma istasyonlarında mobilite

Günlük yeni vaka sayısı

Wuhan’da onaylı ilk

vaka31 Aralık

İlk tedbirler16 Mart

İlk Zirve~13 Nisan

Hafta sonu tedbirlerinin mobiliteye etkisi

Endeks

Türkiye’deonaylı

ilk vaka11 Mart

Kaynak: Coronavirus kelimesi ve ilişkili kelimelerin toplam arama popülerliği (en popüler gün 100’e endeksli), Toplu taşıma istasyonlarında mobilite (ilk gün 100’e endeksli): Google Mobility index verisi, Türkiye vaka sayısı: TUBITAK COVID-19 Web portalı

12© Oliver Wyman

ANCAK ÖNÜMÜZDE DAHA BİR ÇOK MUHAREBE VAR

"Bugün, tıp, eğitim, kamu hizmetleri, eğlence ve daha bir çok farklı alanda uzaktan çalışma ve hizmetlere dijital erişimin hayata geçmesinde tarihi bir ana tanık oluyoruz. Önümüzdeki haftalarda ve aylarda, evden çalışma ile gelen yaratıcılık artacak bir hizmetler daha da dijitalleşecek."Bob Swan, Intel CEO'su

"ABD Başkanı tarafından ilan edilen ulusal acil durum sonrasında, seyahat talebi önemli ölçüde düştü. Mart ayı ciro beklentisinde geçen yıla göre yaklaşık 2 milyar dolar azalma bekliyoruz, Nisan için beklenti daha da negatif. Bu nedenle, talep seviyesi iyileşene kadar sistem genelinde yüzde 70’lik önemli kapasite azaltışına devam edeceğiz. Uluslararası operasyonumuz, önümüzdeki 2-3 ay içinde uçuşun yüzde 80'inden fazla azalması ile en büyük düşüşü yaşayacaktır."Ed Bastian, Delta Airlines CEO’su

İşe Dönüş Finansal Kayıplar Akıllı Salgın Kontrolü

Sektör Kapasite Yönetimi DijitalleşmeTedarik Zincirinde Kırılma

13© Oliver Wyman

POLİTİKA VE İŞ DÜNYASININ LİDERLERİ KARİYERLERİNİN EN ÖNEMLİ KARARLARINDAN BİRİNİ VERMEYE ÇALIŞIYOR, VE BU KARARLARI DOĞRU VEZAMANLI OLARAK VEREBİLMELERİ İÇİN BİLGİYE VE DESTEĞE İHTİYAÇLARI VAR

“First line of your obituary may be how you responded to COVID-19 crisis”

Daniel Pink

“Reopening the Economy is the biggest decision of my life”

Donald Trump

“If I ramp up our production capacity too quickly and I get it wrong, it could push us over the edge.”

CEO, Global Clothes Retailer

“We need to strike the right balance between supporting our clients and employees and remaining solvent”

CFO, leading European bank

14© Oliver Wyman

ÖZEL SEKTÖR KAMU

Hedefe odaklanmış politika kararlarıVeriye dayanan, özelleşmiş yaklaşımlar

Hastane kapasitesinin değerlendirilmesiKullanım örnekleri

Önemli metriklerin izlenmesiKararların etkilerinin anlaşılması

PANDEMİ REHBERİ

Karar destek araçlarıKontrol mekanizmaları

COVID-19 stratejisi ve operasyonel süreçlerModeller, süreçler, kapasite

Makroekonomik görüşlere ek bakış açısı sağlamaDaha detaylı yaklaşım

OLIVER WYMAN PANDEMİ REHBERİ KISA DÖNEM ÖNGÖRÜLERİ VE ORTA DÖNEM SENARYOLARI İLE KURUMLARIN SAĞLIKLI PLANLAMA YAPMALARINI SAĞLAR

Epidemiyoloji (ülke bazında)

Sektör Etkileri

Mali/Parasal Önlemler

Revize planlamaRisk/Zarar Gelişimleri

Kısıtlama Uygulamaları

Pandemi Rehberi hakkında daha fazla bilgi almak için Oliver Wyman Coronavirus Hub'ı ziyaret edebilirsinizhttps://www.oliverwyman.com/our-expertise/insights/2020/apr/covid-19-pandemic-navigator.html

15© Oliver Wyman

SALGIN DALGALARININ DEVAMINDA BENZER VAKA DÖNGÜLERİNİN TEKRARLANACAĞINI VE EKONOMİK ETKİLERİN SÜRECEĞİNİ ÖNGÖRMEKTEYİZ

~2 Ay 12+ Ay

İlk Salgın Devamlı Kontrol

Gü

nlü

k V

aka

Bü

yüm

esi

• Önlemlerin gevşeme / sıkılaşma döngüleri

Faz 1 Faz 2 Faz 3

Yalnızca temel ihtiyaçlara ulaşımı mümkün kılmayı amaçlayan uygulamalar

• Hayatın olağan akışından farklı, yoğun koruyucu önlemler

• Tekrarlanan salgınların olduğu bölgelerde evde kalma uygulaması

• Aşıların düzenli ve yaygın kullanımı

16© Oliver Wyman

ÖNCEKİ ÇİZİM KAVRAMSALDI. HOKKAİDO ADASINDA OLANLARA HIZLICA BİR BAKALIM

~2 Ay 12+ Ay

İlk Salgın Devamlı Kontrol

Gü

nlü

k V

aka

Bü

yüm

esi

• Önlemlerin gevşeme / sıkılaşma döngüleri

Faz 1 Faz 2 Faz 3

Yalnızca temel ihtiyaçlara ulaşımı mümkün kılmayı amaçlayan uygulamalar

• Hayatın olağan akışından farklı, yoğun koruyucu önlemler

• Tekrarlanan salgınların olduğu bölgelerde evde kalma uygulaması

• Aşıların düzenli ve yaygın kullanımı

17© Oliver Wyman

MEVCUT KISITLAMALARIN DEVAM ETTİĞİ DURUMDA, TESPİT EDİLEN VAKA VERİSİNDEN, İLK DALGANIN TEPE NOKTASINI GEÇMİŞ GÖRÜYORUZ

COVID-19 Toplam ve aktif vaka gelişimi ve tahminBin adet, yalnızca tespit edilen vakaları içerir

COVID-19 yeni vaka seyri ve tahminYalnızca tespit edilen vakaları içerir

13/0423/0302/03 16/03 18/0509/03 20/04

100

30/03 06/04 27/04 04/05 11/05 25/050

50

150Toplam tespit edilen vaka ve 2 Mayıs tahmini

02/03 11/0530/0309/03 16/03 20/0423/03 13/0406/04 27/04 04/05 18/05 25/050

2.000

4.000

6.000Tespit edilen yeni vaka ve 2 Mayıs tahmini

Tespit edilen yeni vaka (5 Nisan Tahmini)

Tespit edilen yeni vaka (10 Nisan Tahmini)

Kaynak: Oliver Wyman Pandemi rehberi modeli

Toplam vaka (5 Nisan tahmini)

Toplam vaka (10 Nisan tahmini)

18© Oliver Wyman

22 - 30 NİSAN ARASI YAPTIĞIMIZ TAHMİNLER

Toplam vakalar Yeni vakalar

Tahmini gerçekleşenle karşılaştırma Aktif vakalar

19© Oliver Wyman

TAHMİNLERİMİZ BİREYLERİN HAREKETLİLİĞİNİN ETKİSİNİ YANSITMAKTADIR

COVID-19 Oliver Wyman bulaşım hızı metriği ile Google Mobilite endeksinin kıyaslamasıTürkiye

Kaynak: Oliver Wyman Pandemi Rehberi, Google Mobilite endeksi

20© Oliver Wyman

HÜKÜMETİN UYGULADIĞI KISITLAMA TEDBİRLERİNİN ETKİSİ DE YİNE TAHMİNLERİMİZE YANSIMAKTADIR

COVID-19 Oliver Wyman bulaşım hızı metriği ile Oxford Üniversitesi Hükümetin Uyguladığı Kısıtlamaların Sertliği endeksinin kıyaslamasıTürkiye

21© Oliver Wyman

ENFEKTE OLMUŞ HASTA SAYISI ONAYLANMIŞ VAKALARIN RESMİ SAYISINDAN ÇOK DAHA FAZLADIR

Test olmamış (örneğin asemptomatik ya da test olmak istememiş ya da test yokmuş) ya da testte yanlışlıkla olumsuz çıkmış hasta sayısı ancak aşağı yukarı tahminlenebiliyor

Tespit edilmemişlerin onaylanmış vakalara oranı hakkında en son ve en iyi tahmin aralığımız

127659

Tespit edilen 5:1

2 milyon

15:110:1

1.4 milyon

0.8 milyon

Toplam vaka

Türkiye

Ortalama = 10-12Aralık = 4-19Bu tahmin 2 hafta geriden gelebiliyorTestler artıkça bu oran azalıyor

22© Oliver Wyman

40%

50%

60%

10%

0%

70%

20%

30%

80%

90%

100%

İtalyaNorveçÇin İspanyaFransaJaponya Çek Cum. Türkiye Almanya Birleşik KrallıkGüney Kore ABDİsveç

Ülkelerin nüfusa oranlı vaka sayıları

Onaylı resmi vaka Tahmin edilen toplam vaka2

Kaynak: John Hopkins Üniversitesi tarafından yayınlanan 3 Mayıs 2020 tarihli ülke bazında vaka sayıları kullanılmıştır; ABD için ‘USA Facts’ tarafından 3 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanan veriler kullanılmıştır; nüfus verileri paylaşılan link’ten alınmıştır1. COVID’e karşı sürü bağışıklığı için tahminler kullanılmıştır (R0: 2-5.7 ve hedef R0<1 (link) ve (link) 2. Enfekte olmuş gerçek vaka sayısının onaylı resmi vaka sayısının 5-10 katı olduğu düşünülmektedir (link) ve (link)

3 Mayıs 2020 Tarihi itibariyle

Sürü bağışıklığı için gerekli tahmini nüfus oranı1

GENEL BAĞIŞIKLIK KAZANILMASI ÇOK UZAK GÖRÜNMEKTEDİRMevcut yayılım göz önüne alındığında salgının kendiliğinden sona ermesi kısa vadede mümkün görünmemektedir

23© Oliver Wyman

1 2 3Açılış

(Mayıs - Haziran)Geçiş

(Temmuz - Eylül)İnişli Çıkışlı Seyir

(Ekim sonrası)

Ekonominin açılışı ve hızı ile ilgili temel ve acil kararlar odaklıdır

“Yeni normale” geçişe odaklıdır ve toplumun adaptasyona istekliliği ve

yetkinliği takip edilir

Uzun süreli test, izleme ve benzeri kontrol tedbirlerinin hızlıca

artırılmasına odaklıdır

PANDEMİNİN SEYRİ İLE İLGİLİ BUNCA BELİRSİZLİK VARKEN, İYİMSERDENKÖTÜMSERE PEK ÇOK SENARYO ÇALIŞMASINA İHTİYAÇ VARDIRÇalıştığımız bazı senaryoların gerçekleşmemesini ummakla birlikte, bu senaryolarda ne oldugunu anlamamız gerekiyor

Mar-20 Mar-21 Mar-22

Mar-20 Mar-21 Mar-22

24© Oliver Wyman

Act

ive

Co

nfi

rmed

Cas

es

Act

ive

Co

nfi

rmed

Cas

es

PLANLI SENARYO SEYRİ GERÇEKLEŞEBİLECEK 5 FARKLI ALTERNATİF SEYİR

ORTA DÖNEMDE PLANLANAN VE GERÇEKLEŞEBİLECEK SENARYOLARI İNCELEDİĞİMİZDE, GERÇEKLEŞECEK SENARYONUN ŞANSA BAĞLI OLMADIĞINI DÜŞÜNÜYORUZ

ASLINDA SAĞLIK VE EKONOMİ EKSENİNDE ALINACAK KARARLARA VE NETWORK İÇİNDEKİ HERKESİN DAVRANIŞINA ENDEKSLİ KOMPLİKE BİR KONTROL MEKANİZMASI VAR

25© Oliver Wyman

Örnek yeniden açılış senaryosu – yayılma hızı ve yeni vakalar üzerinde etki tahminiTürkiye

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

Beta (Tranmission rate)

Mayıs içerisinde açılış sırasındatedbirleri yüksek ölçüde azaltılırsak, yayılma hızı yukarı çıkabilir

-

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

-

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

350,000

Ne

w C

ase

s

Co

nfi

rme

d

Confirmed and New Cases (Turkey)

New Cases (Model) New Cases (Actual) Confirmed (Model)

Bu senaryoda aktif vakalar halen sayıca büyük ve yayılmada etkiye sahiptir. Bu kitleyi göz önüne aldığımızda yayılma hızındaki ufak bir artış yeni vakalarda önceki zirveyi aşacak bir artışa sebep olabilir

Uzun vadede yeni vaka akışının daha düzenli ve yönetilebilir bir hale dönüşmüş

İKİ SENARYO KONUŞACAĞIZ. SENARYO SENARYODA KALSIN (1/2)YAYILIMI KONTROL ALTINA ALMAYAN BİR AÇILIŞ STRATEJİSİ, ETKİLİ BİR İKİNCİ SALGIN DALGASINA NEDEN OLABİLİRSenaryo 1

26© Oliver Wyman

-

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

-

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

160,000

180,000

Ne

w C

ase

s

Co

nfi

rme

d

Confirmed and New Cases (Turkey)

New Cases (Model) New Cases (Actual) Confirmed (Model)

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

Beta (Tranmission rate)

Örnek yeniden açılış senaryosu – yayılma hızı ve yeni vakalar üzerinde etki tahminiTürkiye

Düşük iletim hızı sebebiyle bu süreçte aktif vakalar giderek azalır ve sistemden çıkar

Yaz sonunda iletim hızı çıksa dahi, yeni vaka sayısı bir önceki senaryoya göre sınırlı kalır

Yaz sonuna kadar çeşitli etkili tedbirler ile yayılım hızı R0=1 altında tutulur

İKİ SENARYO KONUŞACAĞIZ. SENARYO SENARYODA KALSIN (2/2) EĞER İZLENEN AÇILIŞ STRATEJİSİ VE TEDBIRLER YAZ AYLARI BOYUNCA YAYILIMI KONTROL ALTINDA TUTABİLİRSE, SONBAHARDA YENİ DÖNGÜNÜN BÜYÜK OLMA İHTİMALİ AZALACAKTIRSenaryo 2

27© Oliver Wyman

PEKİ REEL SEKTÖR NEREDE? ENDÜSTRİYEL SEKTÖRLERE TEK TEK BAKMADAN ÖNCE KREDİ KARTI HARCAMALARINA BAKALIM

Kredi kartı harcamalarındaki değişimÖrnek: A.B.D.

28© Oliver Wyman

EKONOMİK AKTİVİTE HER SEKTÖRDE HEMEN BAŞLAMAYACAKÖrnek: İsveç

Sokağa çıkma tedbirleri olmayan ülkelerde bile insanlar evde kalıyor

Tüketiciler bir süre daha olağan ekonomik aktivitelerine dönmeyecekler

Restoranlara gitme veya sinema, tiyatro, metro veya stadyum gibi kalabalık ortamlarda bulunma konusunda rahat hisseder misiniz?Örnek: A.B.D.

Eğer bulunduğunuz eyalet “yeniden açılır”ise iş yerinize gitme konusunda güvende hisseder misiniz? Örnek: A.B.D.

Evet 21% Hayır 79% Evet 30% Hayır 70%

Kaynak: Oliver Wyman Haftalık Tüketici COVID anketi

29© Oliver Wyman

SEKTÖR DUYARLILIKLARINI HÜKÜMETİN ALDIĞI TEDBİRLERLE BİRLEŞTİREREK FARKLI SENARYOLAR ALTINDA DEĞERLENDİRİYORUZ

“COVID sonrası net gelir” ile “Tedbirler sonrası net gelir” karşılaştırmasıSektör büyüklüğü: Orta (50-250 çalışan), 3 aylık etki, Örnek sektörler

Sınırlı destek etkisiCOVID etkisi ile negatif etkilenmesi ve devlet desteklerinin

karlılık için yetersiz kalması beklenen sektörler

Avantajlı sektörlerCOVID sürecinde pozitif etkilenmesi beklenen ve destekler

ile daha da yüksek gelir sağlaması beklenen sektörler

Tarım

Hızlı tüketim (Temel)

Gıda perakendeciliği

Nakliye / Lojistik

Tıbbi malzeme

COVID sonrası net gelir

Tedbirler sonrası net gelir

Oteller

Lokantalar

Dayanıklı ürünler

Giyim

Spor işletmeleri

Hava taşımacılığı

Otomotiv üretim

Otomotiv bayileri

Karayolu taşımacılığı

İnşaat

Elektrik, su, doğalgaz

Medya ve yayıncılık

Yazılım

Altyapı hizmetleri

Telekom

30© Oliver Wyman

HER SEKTÖRÜN İHTİYACI FARKLI OLSA DA ÖNE ÇIKAN ÖNCELİKLİ KONU NAKİT AKIŞIÖrnek: Bankalar

COVID 19 EtkisindeNakit Akışı

hesaplama aracı

Çıktıİş kararları için çıkarımlar

SenaryolarOliver Wyman senaryo kütüphanesindeki hazır senaryolar

Oliver WymanPandemi rehberi

Epidemiyoloji senaryoları

Kısıtlamasenaryoları

Sektör senaryolarıGelir etkisi

• Derinlik

• Süre

• Yeni normal

• İyileşme süreci

• Bastırılmış talep

Maliyet etkisi

• Direkt dış giderler

• İK

• Diğer (Kira, değer kaybı…)

Nakit akışı

• Alacak gün sayısı

• Kısa vade ve uzun vade borç

Veri gereksinimleriŞirket ve sektör seviyesinde veriler

Temel veri(Müşteri veya sektör seviyesinde)

• Gelir tablosu

• Bilanço,

• Nakit akışı (if avail.)

• Spesifik segment veya indikatörler

Genişletilmiş veri(Versiyon 2.0)

• İşlem verisi

• Açık bankacılık verisi (Mevduat,Kredi kartı, POS)

• …

+

Sürdürülebilirlik kriterleriHayatta kalmaDestek ve tedbirler şirketin hayatta kalması için yeterli olmalı

Ödeme gücüŞirket daha fazla borcu taşıyabilmeli

Destekler ve tedbirlerDüzenleyici kurumlar• Borç erteleme

• Kredi garanti fonları

• Vergi erteleme/muafiyet

• Sermeye ekleme

Müşteri seviyesinde likidite ihtiyacı veya ödeme gücüŞirket seviyesinde aylık stres edilmiş nakit akışı

Finansal analizi

Kredi analizi

Kredi ödeme gücü analizi

Ted

bir

ler

ön

cesi

Ted

bir

ler

son

rası

Sektör gelir ve kar profili

Şirket seviyesinde hayatta kalma

31© Oliver Wyman

PANDEMİ REHBERİNİN SENARYO MODÜLÜ, UZMAN GÖRÜŞÜ İLE ŞEKİLLENDİRİLMİŞ BİR ÇOK OLASI SENARYOYU VERİ BAZLI OLARAK OLUŞTURUR

Ülke spesifik veriler Ekonomi, gelir ve nakit akışı bazında sektöre olan etki

Farklı sıkılıkta tedbirlerin gidişata etkisi

Ülkelerin test konusunda yaklaşımları

Tespit edilemeyen vakalar ve mevsimsellik etkisi için düzeltmeler

R0 vb. şeffaf metrikler

40 farklı sektör için gelir etkisi

NORMALE DÖNERKEN ÖNÜMÜZDEKİ ENGELLER VE GÖZ ÖNÜNE ALINMASI GEREKEN UNSURLAR

02

33© Oliver Wyman

Gü

nlü

k ye

ni v

aka

sayı

sıÖNLEMLERİN VE GEVŞEME / SIKILAŞMA DÖNGÜLERİNİN BİRÇOK ZORLUĞU BERABERİNDE GETİRMESİNİ BEKLİYORUZ

Bölgesel karantina

uygulamaları

Hastalık nedeniyle

devamsızlık

Çalışanların ciddi

psikolojik ve ekonomik zorluklar yaşaması

Sektörler arasında homojen olmayan

ekonomik etki

1 2 3 4

İlk Salgın Devamlı Kontrol

Değişen müşteri

davranışları (kalıcı olma ihtimali ile

birlikte)

5

34© Oliver Wyman

AYRICA YENİDEN AÇILIM SÜRECİNDE FARKLI ÜLKELERDEN ÖRNEKLERDE ÇALIŞANLARIN KAYGILI OLDUĞUNU GÖRÜYORUZ

Singapur'da, göçmen işçi nüfusundaki enfeksiyonlar tespit edilemedi ve yeni vakalarda hızlı bir artış yaşandı

Gıda işleme tesisi sınırlı kişisel koruma ekipmanıyla ve sosyal mesafe kurallarına uyum göstermeyerek faaliyetlerini sürdürdü. Yeni vakaların artması kapanmaya zorlandı

Foxconn sağlık durumunu izlemeyi kolaylaştırmak için çalışanları gece gündüz beraber çalışan 20 kişilik ekiplere ayrıldı ve vücut sıcaklıklarını izleyen sistemler kurdu

Danimarka'da okullar Nisan ayında tekrar açıldı, ancak önemli sayıda veli çocuklarını evde tutmaya devam etti

GE Appliances fabrikalarında, hemşireler sahada hazır bulunuyor

Gıda sektöründe geri dönüşe karşı işi bırakmalar gerçekleşti, başka bir şirkette daha fazla ücretli hastalık izni için dilekçe verildi. Bazılarıdaha fazla koruyucu ekipman istedi, diğerleri yetkili makamlara şikayette bulundu

Fabrikada iş yapış şekli değişti ve girişlerde 2 metre aralıklı uzun sıralar oluyor. Personel yeni kuralları anlamak ve kabul etmek için daha fazla zaman istiyor

Türkiye’de de benzer konular gündeme geldi, gelmeye devam ediyor - örneğin yöneticilere kaygılar iletildi, İK birimlerine talepler geldi ve sosyal medyada duyurular yapıldı

Kaynak: Medya

35© Oliver Wyman

ÖNÜMÜZDEKİ SALGIN DALGALARINI YÖNETMEK İÇİN ESNEK VE UYARLANABİLİR BİR PLANLAMA SÜRECİ VE UYGULAMA GEREKMEKTEDİR“İşe Dönüş” planı bileşenleri

KİMİN, NE ZAMAN, NE ŞEKİLDE İŞ YERİNE DÖNECEĞİNİN BELİRLENMESİ• Dönüş sürecini fazlandırma

• Kapasite yönetimi için yetkinlik geliştirme: “Flex pool” ve "Pools of pool” uygulamaları

• Farklı lokasyonlar

• Ziyaretçilerin giriş çıkış yönetimi

İŞ GÜCÜNÜN İŞE DÖNMEYE HAZIR OLUP OLMADIĞININ ANLAŞILMASI• Çalışanların hislerini, çekincelerini

anlama

• İşyerine dönme isteklerini ölçme

• Duygusal olarak tekrar bağlantı kurma

ÇALIŞMA ALANININ GÜVENLİ HALE GETİRİLMESİ• Sosyal mesafenin korunması ve kat

trafiğinin azaltılması

• Gün ortasında temizlik molası

• 10 kişiden fazla toplantıların yüz yüze yapılmaması

• Kişisel koruma ekipmanlarının kullanımı

ÇALIŞANLARA GEREKLİ DESTEĞİN SAĞLANMASI• Ulaşım imkanları

• Psikolojik destek

• Uzaktan çalışma eğitimleri

• Evden çalışma için gerekli teknolojik altyapı

• Evden çalışanlara ek destekler, örn: çocuk bakım yardımı

İŞ AKIŞI VE DİĞER FONKSİYONEL TASARIMLARIN DÜZENLENMESİ• Süreç devirlerinin, karmaşıklığın ve

özel gereksinimlerinin azaltılması

• Kritik ve yüksek bireysel riske sahip süreçlerin otomasyonu

• Altyapı ve BT gereksinimlerinin adreslenmesi

ÖZEL GEREKSİNİMLERİ OLAN ÇALIŞANLARIN YÖNETİLMESİ• Yüksek riskli çalışanları tanımlama

(demografi, sağlık durumu, nadir beceriler)

• Yüksek riskli çalışanlar için rotasyon ve evden çalışma opsiyonları

• Özel koşullarına uygun İK çözümleri

ANKET

ANA ÇIKARIMLAR

VE OLIVER WYMAN NE YAPIYOR?

03

37© Oliver Wyman

SORU 1: 1 HAZİRAN İTİBARİYLE ÇALIŞANLARINIZIN NE KADARININ İŞ YERLERİNDE OLMASINI BEKLİYORSUNUZ?

• 100%

• 75%-99%

• 50%-74%

• 25%-49%

• 0%-24%

38© Oliver Wyman

SORU 2: GELEBİLECEK 2. BİR DALGANIN NE BOYUTTA OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORSUNUZ?

• Çok daha büyük

• Aynı

• Daha küçük

• Gelmeyecek

39© Oliver Wyman

SORU 3: PLANLARINIZA GÜVENİYOR MUSUNUZ?

• Evet, her şeyin kontrol altında olduğunu düşünüyorum

• Evet, ama değişiklik olması durumunda kolay adapte olabileceğimizi düşünüyorum

• Hayır, vereceğim yanlış kararların etkisini öngöremiyorum

• Hayır, yasal otoritelerin kararlarına güvenmekten başka yol göremiyorum

40© Oliver Wyman

Bir sonraki ve daha sonraki salgın atağı

Neden-sonuç ilişkisini kurup planlama yapma gereksinimi

“İşe Dönüş”ün yönetimi

Bir çok ülkede ve Türkiye’de mevcut salgın atağı giderek kontrol altına alınsa da önümüzdeki dönemde yeni döngülerin oluşma ihtimali yüksektir

Belirsizlik ortamı, şirketlerin faaliyetlerinin devamlılığı, kaynaklarının etkin kullanımı, çalışanların ve müşterinin güvenliği için planlama ve bu planlamaya girdi sağlayacak neden-sonuç ilişkisine dayalı bir “rehber” gerektirmektedir

Yeniden açılım kararlarının alınması süresince iş ve operasyon modelinin önümüzdeki döngüler göz önüne alınarak değerlendirilmesi, şeffaf ve detaylı bir açılım planın ortaya konulması ve çalışanlarla yakın iletişimde kalınması gerekmektedir

TOPLANTININ ÜÇ ANA ÇIKARIMI

41© Oliver Wyman

PANDEMİ REHBERİ

Rehber üzerinden tedbir ve yayılım

senaryoları ve simülasyonları

Identified risks

COVID employee

contact tracing

ConsolidatedoutputsData aggregationDispersed data

Data segmented by location

COVID operational initiatives

Cost breakdowns

Human resource info.

22© Oliver Wyman

Business unit demand and supply management

Talent decisioning framework

Employee communications

Training teams

Employee pulse check surveys

• Dynamic project management• Resource prioritization• Reporting

Mental health support providers

Finance & Group economist

Employee relations Investor relations

ReCOVeryTower

Real time employee monitoring

Exco oversight

Interfaces

External recruiters/ contractors

5. TOOLS AND PROCESSES REQUIREDGiven this will need to be manged tightly over the coming weeks and months, a back to work war room will likely be needed as part of the banks’ overall response strategy which merges BCP and BaU Talent Management

COMPANION MOBİL UYGULAMASI

Çalışanları yönlendirme ve yol gösterme amaçlı

çalışan iletişim uygulaması

THE HUBRaporlama, performans metrikleri gibi unsurları

içeren merkezi planlama aracı

TEDBİR BÖLGELERİEpidemi döngülerin

belirlenerek ‘iş sürekliliği planlaması’

RECOVERY TOWERProje yönetimi, kaynak

önceliklendirme ve raporlamayı sağlayan

yönetim ve gözlem çerçevesi

JOOPİhtiyaçlar bazında kaynak atama yapabilen dinamik

iş gücü yönetim aracı

BU AMAÇLA GELİŞTİRİLEN BİR ÇOK ARAÇ, KARAR VERİCİLER TARAFINDAN KULLANILMAKTADIR

KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ

RAPORUN NİTELİKLERİ, VARSAYIMLARI VE SINIRLAMA KOŞULLARIBu rapor, bu metinde ismi belirtilen Oliver Wyman müşterisinin münhasır kullanımı içindir. Bu rapor, genel sirkülasyon veya yayım amaçlı olmadığı gibi, Oliver Wyman’ın yazılı ön izni olmaksızın herhangi bir amaçla üretilmemeli, alıntısı yapılmamalı veya dağıtılmamalıdır. Bu raporla ilgili olarak hiçbir üçüncü yararlanıcı taraf bulunmamakta ve Oliver Wyman, herhangi bir üçüncü tarafa karşı herhangi bir yükümlülüğü da kabul etmemektedir.

İşbu raporun tamamı veya bölümlerinin dayandığı, diğer kişiler tarafından sunulan bilgilerin güvenilir olduğuna inanılmakta, ancak aksi açık ve net olarak belirtilmedikçe, bağımsız şekilde teyit edilmemiş bulunmaktadır. Kamusal bilgi, endüstri ve istatistiksel veriler, güvenilir olduğunu varsaydığımız kaynaklardan gelmektedir; ancak, bu türden bilgilerin doğruluğu veya bütünselliği hususunda herhangi bir beyanda bulunmamaktayız. Bu raporun ihtiva ettiği bulguların, cari veriler ile tarihi trendleri esas alan tahminleri içermesi mümkündür. Bu türden tahminler, kendine özgü risklere ve belirsizliklere tabidir. Oliver Wyman, fiili sonuçlar veya gelecek dönemdeki olaylar hususunda hiçbir sorumluluğu kabul etmemektedir.

Bu raporda ifade edilen bilgiler, sadece bu bağlamda belirtilen amaç için ve işbu raporun tarihi itibarıyla geçerlidir. Burada belirtilen tarihi müteakiben meydana gelen değişiklikleri, olayları veya koşulları yansıtmak amacıyla bu raporu revize edecek hiçbir yükümlülük kabul edilmemektedir.

Bu raporun içerdiği tavsiye veya önerilerin uygulanması veya kullanılmasıyla ilgili olan kararların tamamı müşterinin münhasır sorumluluğu altındadır. Bu rapor herhangi bir yatırım tavsiyesini yansıtmadığı gibi, herhangi bir ve tüm taraflara herhangi bir işlemin kurallara uygunluğu açısından bir fikir de sunmamaktadır.