PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com | El primer … portentosum portentum, molestum ulcus, carcere...

ANNUS. SCHOL. VI. NUM. 53 1935-1936 MENSE MAJO MCMXXXVI

PALAESTRA

LATINA

S U M M A R I U M

COROCOTTA, REX LATRONUM.

D E COMPARATIONIBUS APUD LATINOS MÁXIME

USITATIS, (Jové)

HoRATius ET VEROILIUS, (Espinosa)

MOI.AE SUBTERRANEAE, (VlatOf)

A L P A ET O M E G A , (Restrepo)

BlBMOORAPHiA, (Mir, Martíja)

EXERCITATIONES SCHOLARES

COMPOSITIONES VERTENDAE.

/f

Ordinarii atque Superiorum permissu AC Segarra - Palaestra Latina (Cervera) 01/05/1936 - Pàgina 1

www.culturaclasica.com

154

X X

n O O n O

2 -5 D - « m

O r»

I >

tn X

n

i. i r c ^ c . 0

w S £S

•>5 >

o 2. ,

» _ n 3 S í' = >; n CT* n c

£5 » ñ -í •» P

c n w 3 3 =1

o n

n o

". 3

1^ o sr"

cr o s o • < ;

o

s

» s

2. O B

" n

i 3

> 2

o a

13 fe

c En" n

S r

= 1

o o c

Cu

AC Segarra - Palaestra Latina (Cervera) 01/05/1936 - Pàgina 2


^«•> «>

ANNUS SCHOL. VI. NUM. 53 1935-1936 MENSE MAJO MCMXXXVl V v , ^ , ,

PALAESTRA L A T I N A

MENSTRUUS DE LATINITATE COMMENTARIUS Pretium aubnoUtionis annuac. solutlone «nteUta, u t 6 peietarum In Hitpania, 7 In America et Lusltania, 8 in reliquia dvitatibus. Pretium mlttatur oportet ad Adminlstratoremí CBRVERA (Urida) - Universidad - Espafla

De comparationíbus apud Latinos máxime usitatis

Quam sit commodum iís qui qualibet lingua uti indigent aut volunt certas nosse loquendi rationes in ea magís adhibitas, nemo est quin videat. Quare nobis gratos fore credimus omnes fere PALAES-

TRAE LATINAE Icctorcs qui línguatn Latinam possidere conantur, si eis ostendimus quibus comparationíbus crebríus uterentur veteres ut virtutes rerutn síve bonas slve malas exaggerárent. Ut eam rationem praetermittam, quae sumitur ab ipsa re quotiens verbi causa homi-nem scelestum scelas appellamus, dedecosorum dedecas, pestilentem pestem, lurconem barathrum, tenebrionem tenebras, contaminatum labem, spurcum caenum, contemptum quisquillas, ímpurum síerquili-nium, portentosum portentum, molestum ulcus, carcere dignum car-cerem et eam aliam per quam talem rem cum ipsa re abstráete sump-ta comparatur ut: ipsa caecitate caecior, ipsa deformitate deformior, ipsa infantia infantior, ipsa infortunitate infortunatior, ipsa loquaci-tate loquacior, ipsa nequitia nequior, ipsa paupertate pauperior, ipsa siti siticulosior; ad eas comparationes venlo quae in rerum si-militudide nituntur. Ut autem faclle quis eas recolere pro oportuni-tate vaieat literarum ordine digeram hoc modo:

A) Comparationes cum rebus inanimis: Aestuantior Aetna. Capacior barathro. Amarior Sardois herbis. Carior oculis. Antiquior vita. Ciarior solé. Bibacior spongia. Distortior spina. Candidior nive. Dulcior melle.



156

Durior cote. Fragilior vitro. Gracilior Clemátide Aegyptiaca Incontlnentior dolió pertusso. Instabilior cothumo vel vento. Insultior beta. Involutior labyrintho. Iracundior Adria. Justior tratina. Levior pluma vel subere. Licentiosior fioratibus. Loquacior aere Dodonaeo. Mobilior Euripo. Molestior crambe recocta. MoUior ínfima aurícula. Nigríor pice. Odiosior morte. Pallidior buxo. Perlucentior lucerna. Pestilentior Clepsydra

Praefractior rubo ar«íacto, Procerior alno. Pulcrior aidene. Purior auro vel clavo vel fonte. Sanior pisce. Siccior pumice, Sitientior hareais. Somniculosior glire. Stolidior aséllo. Stupidior plumbo. Tardior limace vel testudine. Tardior stipite. Timidior lepore. Tranquillior oleo. Vanior ampuUa. Vilior alga vei corchoro. Virulentior vipera. Vlvacior hirundine. Vocalior luscinia. Volubilior pila.

B) Comparationes cvm rebus animatis: Annosior cornice. Libidinosior hirco, Asperior ecfaíno. Levior tipula. Bibacíor cervo. Loquacior mullere. Edacior vulture. Lubricior anguilla. Fraudulentior vulpe. Nocentior dipsade. Hispidior urso. Pavidior dama. Immitior hydra. Rariorcorvo albo, cygno nigro vel Improbior scorpio. phoenice. Indoctior sue. Rixosior cañe.

C) Comparationes cata personis deorum, historiarum, comoedia-mm, fabvlarum:

Caeclor Tir«sia. Constantior Fablo. Crudelior Atreo, Ditior Croeso. Dolosior Ulisse. Facundior Mercurio vel Nestore. Formosior Venere. Humanior Charitibus-Immanior Cyclope. Inconstantior Vertumno. Ingeniosior Daedalo. Insanior Oreste.

Involutior Sphinge. Mendaclor Cretensi. Mordacior Momo, Mutabilior Proteo, Nequior Sardanapolo, Numatior Crasso Perfidíor Poeno Perspicacior Lynceo. Severior Catone, Sitientior Tántalo. Stupidior Glauco.

EMMANUEL J O V É . C . M . F ,



157

Horatíus et Vergilius EPODUS XVI ET ÉCLOGA IV

Cum dúo in litteris Latínis servata sint poemata, quae patenti quodam tam verborum quatn sententiarum vinculo si-bi respondeant, eademque dnobus viris adscribantur qui, cum Romanae poeseos exílent facile principes, mutua etiam ahii-citiae societate vixerunt conjundissimi, pronum erat ut horum poematum colla-tio oriretur quasi sponte, multiplicesque a bollatione hac ortae quaeíliones inter pulcrarum artium cultores exagitarentur.

Meum erit in hac qualicumque cora-mentatione, —posita accurata utriusque poematis cognitione—, ea in primis at-tingere quae hiílorici in hac materia dis-putant, dein quae communitatis signa in utroque poemate reperiantur enumerare, quid iis colligatur tándem inveáligare, ut inter dúos poetas uter utri exemplum praebuerit, si fieri possit, definiatur, sin minus emergat saltem ímGtus aliquis pro intimiore utriusque vatis cognitione.

I

Ab hiíloricis exordium sumamus. Non enim poeseos tantum ñudiosi in comparanda IV Écloga Vergiliana cum XVI Epodo Horatiana vires ingeniique acumen contulerunt; diem poetis dicunt cosque de tribunali suo citari jubent, qui poeseos jurium immemores, ea quae et divino quodam adflatu et ad sublimiorem dele&ationem prolata sunt, pro nudis hiíloricis argumentis, non secus atque inscriptos lapides aut buálorum titulos, hiñorica severitate momento suo ponde-rant.

lílud hiíloricorum genus —quae máxima turba e^— contenti sunt si ex utriusque poematis collatione tempus certum inferant quo unumquodque scrip-tum eSi, unde et eventus possint definiré in quos poetarum dida cadere videantur.

Sed proprii juris exagitati ultrix cal-lida poesis hiáloricos in pugnam caeco-rum adducit, in qua do&issime se mutuo

conficiunt. Quis vero non miretur quod hi qui subtilitatem prae ceteris jadant, et accuratissimi in rebus certo dignoscendis esse ad(e£lant, nulla fere in re quae dúo haec poemata respiciat convenire possint?

Nam ut Eclogam prtmum attinga-mus, quaere ab illis quo tempore condita luerit. Obvia responsio videtur: in ea cnim Vergilius, versibus 3 et 11, Pollio-nem consulem compellat; Pollio aOtem, in triumvirorum pa¿lione, anno 43 , in Ínsula Lavini sancita,' cónsul desígnatus erat ad annum 40 cum Cn. Domitio Calvino.

Sed inde exsurgit di(ficultas quod ifti cónsules, summos honores non legitima consuetudine a comiciis nadi, adeo triumvirorum beneplácito subjeñi erant, ut nec dignitatcm die debito inire possent, nec eam ad finem usque anni retiñere. Con.^tat sane Pollionem anno 40, consulem fuisse, sed per menses dúos tantum.

( I ) Cf. Appianum, B. C. IV, a, 4.



158

forsan nec íntegros, nimirum ab ineunte

Odobr i , paulo poíl faélam Brundusinam

pacem, usque ad iinem Novembris; tu-

multu enim excitato in Ludís plebeis,

novi cónsules, P. Canídíus et Cn. Cor-

nelius Balbus Hispanus, pro uno mense

Decembri suffedí sun t . '

Quando ígítur oblata Pollioni Éclo

ga? Utrum ineunte Januario, tempore

consueto ad magíálratum auspicandum,

an tum potius, cum illí tándem per trium-

viros, in concordiam Brundusi redudos,

procraftinatos honores capessere licuit?

Alterum ínter alíos adfírmant Norden, "

Heidel, 3 Weber, -* et Jeanmairc. s Alte

rum Cartault, * Carcopíno, 7 Herrmann;*

quíbus adde Olívíer,« Lagrange, '" et

eos oranes quí putant Écloga IV, non

tam PoUionis consulatum, quam Brun

dusinam pacem concelebrarí.

Nec mínor díssentio reperitur si oc-

casio quaeratur quae Horatium in des-

perationem ímpulerít, quae totum Epo-

dum XVI manifeíle pervadit. Perusini

belli terrores ibidem referri placet tum

Jeanmaire, " tum Carcopíno, " et etiam

Kieslíng '3 et Brakman. '4 Eos potius ín-

nui, quí, poSí caducam paucorumque

mensium Brundusinam pacem, ortí sunt

ex retraAatís armis contra Sextí Pompeí

classem, contendít Herrmann, 'i et ad-

mittit ut possíbile Carcopíno. '^

Si ex disputatione círca tempus quo

Écloga et Epodus confedae sunt ad ra-

tíonem quae ínter easdem intercedat iít

transitus, apparet in hac opínionum va-

ríetate níhil certum álatuí posse. Ac reip-

sa, quicumque Eclogam compositam pu-

tent sub fine 4 1 , omnes eam príorem esse

Epodo contendent necesse cSt; non au-

tem vícissim quicumque opus Vergilía-

num Brundusina pace excitatum censent

ideo adfirmant id poíleríus Epodo (uisse:

sic habet, exempli causa, Olívíer, '^ sed

Herrman rem plañe negat: '* sunt tán

dem qui deccrnant solis hiilorícis argu-

mentis nuUatenus delíníri posse utrum

tándem poema prius exáliterit: íta aperte

Carcopíno,'» cui consonat Eaider.'°

I I

Et sane US qui nonnísi hiáloricis ra- qui Eclogam et Epodum ut poemata con-

tionibus innituntur, nec quidquam prae- sidcrant nccessitatc quadam premuntur

ter hiáloricas evidentias quacrunt, satius ut ulteriori inquisitioni insiálant. Quí

cal in hac ambiguitate consiálere. I¡ vero enim fieri poteál ut, cum tam praeter so-

(t) Cf. Dion C. XLVín, 3a, a.—(a) Die Goburt des Kindes, pp. 6-7, n. 4 (Leipzig, Teubner, 1931 -prima editio in la-cem prodiit anno 1994).—-(3) Ver^l's Messíanic Expedations. The American Jouraa] oí Philology, Vol. XLV, 3, pp. 313-314. )ul.-Sept. 1934.—(4) Der Prophet und %tln Gott, p. t i (Leipzig, Hinrííhs, 1935).—{5) Le messianiame de Virgile, pp. 43-43, 55 (Paris, Vriii, 1930.—(6) £tude> lur les Budoliques de Virgile, pp. 57, 313 (Parii, CoHin, 1897).—(7) Virgile et.le tnyfi irJ de U IV Eclogue, 133-125, 133 (París, L'artisan du livre, 193°).—(S) Les masques et les visagss dans les Bucoliques de Virgile, pp. 97*98 (Bruxelles, Editions de la Rerue de I'Université de Bruxelles, 1930).—(9) Les Epodes d'Horace, p. 76 (Lausanne, Payot, 19x7).—(10) Le Metsianisme de Virgile. Le Correspondant, l o i inn¿e, n. 1704, p. 85a n., 35 Sept. ig33.—(ti) Op. Uud. p. 6$, — (ifl) Op. laúd., p. 108.—(13) Q. Horatius Elaccus, 5 Ed. ad Epod. XVI (Berlín, Weidmann, 1908.—(14) Ad Vergilü Eclogam Qgartam. Mnemosyne, N. S. Vol. LIV, p- 18, 1936.—(15) Op. laúd., pp. 97-98. —(16) Op. laúd., p. 71 n. - Quaeftionem relinquit etiam ambiguam T. E. Pagc, Q. Horatií Flacei Carminum Libri IV. Hpodon Líber, pp, 49a, 480 (London, Maeraillan^ 1930). Insententia quam Louis E. Lord refert ut probabilem, scílicet Epodum XVI per^inere ad annum 43, immorandum esse non etiftimavi, eum non vídeam unde comprobarí possit. Cf. Horace as an Occasional Poet. The Classicat Journal, Vol. XXXI, 3, p. 154, December 1935.—(17) Op. Iiud., p. 78.—(18) Op. laúd., p. 97.—(19) Op. laúd., p. 109.—(30) La IV Eclogue el la métlio-de Iii£loriqu¿. Rcvue Beljje ds Philologic et d'Hiáloíre, Tome IX, 3, p. 797 1930.



ÍS9

Utum cohaereant dúo poetae ceteroqüi tum pronuntiaverit, sed de, inusitata perpetuo inter se dissimiles, non curio- prorsus consensione, quae Venusinum sius rcm perveátigemus? ínter et Mantuanum in miraculo esse

Ñeque enim agitur de vulgari quo- videatur. dam sententiarum aut etiam verborum Praeeat exemplum omnium sane no-concursu, quem prudens quisque fortui- bilíssimum. Cum Vergilium audias:

Ipsae laéte domum referent diüenta capellae ubera, nec magnos metuent armenia leones,

(Ec!. IV, 31-22) Horatium vero:

Illic injussae veniunt ad mulftra capellae refertque tenta grex amicus ubera...

Crédula nec ravos timeant armenta leones,

(Ep. XVI, 49-50, :}3) quomodo evidentia coaíius patentem At quo mellas momentum controvcr-utriusve imitationem non conclamabis? siae persentiatur, juvat siinilitudines utri-

Suspicetur quispiam a communi quo- usque poematis ita con(erre ut proxími-dam fonte poetam utrumque forsan lo- tate magis splendescereet valere possint. cum derivasse; sed plañe sciendum eñ Sunt in primis nonnuila, quae vel

hunc communem fontem conquisitum, ut prima facie ómnibus perspicuam cogna-par eíl, diligentissime, nec inventum. tionem revelent. Sic, praeter versus 3i'i»2 Reílat igitur ut alteruter ab altero mu- Eclogae et 49-50 cum 33 Epodi quos

supra contulimus, habes: Rjeddit ubi aererem tellus inarata quotannis.

. . . omnis feret omnia tellus, robu^us quoque jam tauris juga solver arator'.

Et imputata floret usque vinea. Incultisque rubens pendebit sentibus uva.

Mella cava manant ex ilice... Et durae quercus sudabunt roscida mella.

Ñeque intumeseit alta viperis humus.

Occidet et serpens...

Non hunc Argoo contendit remige pinus. . . . et altera quae vehat Argo / deleílos heroas...

Nec náutica pinus...

Quis etiam conferat versum I Epodi et non ílatim animadvertat eos, quan-cum 4 Eclogae (qui primus quoque pos- tumvis sensu oppositos, sibi mutuo con-set dici carminis poíl breve proocmium), sonare?

Altera jam teritur heüis civilihus actas... Ultima Cumaei venit jara carminis aetas...

s sit.

Ep.

Ecl,

Ep.

Ecl.

Ep.

Ecl.

Ep.

Ecl.

Ep. EcL

43 39. 4^

44 29

47

30

52 34

57 34-35 38



160

Sed plura sunt. Versibus 2^ Eclogae in re plañe diversa ejusdetn, nec vulga-

et 43 Epodi, sese objicit miranda satis ris, epitheti repetitio:

. . . ct fallax herba veneni / occidet. Germinat et numquam fallentis termes olivae.

Contra, liberius quod ad verba, responden! sibi tamen sententiae in poilremis

bis duobus exemplis:

Ep. 44 Et imputata floret usque vinca.

Ecl. 40 (Non raítros patietur humus), non vinca (alcem.

Ep. 64 ...Ut inquinavit aere tempus aureutn. Ecl. 8-9 . . . (puero), quo férrea primum

desinet, ac toto surget gens áurea mundo.

Tot concursiones sententiarum et ver- vioribus proferantur. Quis enim non ad-borum Ínter dúo poemata, quae eodem mirans audiat Skutséh'" contendentem íerme tempore circa eamdem materiam, se praecise comprobasse priorem sine salutem scilicet publicara inílaurandam, dubio Horatium (uisse, propterea quod consilio tamen aperte opposito conscrip- ipsius versus nec ravos titneant armenia

ta sunt, quis serio fortuitas essc dixcrit? leones oriri non potuerit ex Vergiliano

In necessario igitur vinculo expli- nec magnos metuent armenia leones, nam cando, quod ínter dúos poetas intercedit, Horatius, inquit, subjuntivos usurpans, si audias Skutsdi,' Kukula,' Kroll, 3 adhibere potuisset libere metuant aut ti-

Olivier, •• Lagrange, s prior Horatius eíl; meant, Vergilius autem qui indicativis si Brakman, ^ Witte, ^ Jeanmaire, ^ Fu- futuris egebat coaílus cSt mutare time-naioli, 9 Virgilius. bunt in metuent? Quod argumentum

Fatendum tamen eíi allata esse sae- Herrmann " responsione non inficeta re-pius a philologis in bac controversia ar- tundit. Comparans enim versus 31 et 22

gumer.ta indigna sane quae a viris gra- Eclogae:

ipsae lade domum referent diálenta capellae ubera

cum 3 j et 34 Epodi: illic injussae veniunt ad mulüra capellae

refertque tenta grex amicus ubera,

arguit Horatium in senario iambico puro aut diílenta; Horatium insuper alium lo-non potuisse adhibere diñenta (ut alibi: cum non habuisse pro voce uhera nisi I Sat. I, 115 et Epod. 2, 46), Vergilium finem senarii, Vergilium pro lubitu aut

autem potuisse in hexámetro aut tenta finera fere aut initium hexametri.

( I ) Se&xebnt« Epode und rierte Eitíoge. Nene Jahrbúéher, XXIIT, pp. 98.35, <909>—(') R-dmis&s Slkularpoesie. Neue Studien zu Horaz XVI. Epodus und Vergtis IV. Ekloge (Leipzig, Teubner, 1911).—(3) Horuen's t6 Epode und Vergil's Bukoli-ca. Hermes, LVIJJ, pp. 600-6x3, J^aa.—(4) Op. laúd. pp. 75 -95 .^5 ) Op. íaud, pp. 847-848.—(6) Op. ílud. pp. 16-18.— (7) Vergilt IV Ekloge. Wiener Studien zu Klass. Pbilol. pp. 1075..., 1933.—^Horazen'i Se&zelinta Epode und Vergil's Bukolíca. Philolog. Wo&enéhrift, pp. IÓQ^-XIOJ, 1931.—(8) Op. laúd. pp. 63-93.—(p) Ancora la IV égloga di Virgilio e il XVI epodo di Oraclo. Le Mus¿e Belge, XXXIV am¿e, nn, 1-6, pp. 55-58, 1930. -(10) Loco laúd.—(11) Op. laúd. pp. 69-70.



161

Nugatoria sunt haec, nec quidquam ex milia plura congesserit, eruditionis oálen-

didis suppetit quod ad antecessionem u- tationem expanderit, eloquentiam cum

triusvis poematis dijudicandam inserviat. poesi imperitius miscuerit. Sed modum

Non magis proficiunt qui, potius de- etiam excedit in sua reprehensione Jean-

fendendae suae sententiae intenti quam maire, cuí prodeál oííendere Vergiiianum

perpendendis pro meritis poematibus, carmen ab Horatio penderé non posse.

Epodum Horatianam vel extoUunt plus Etenim iniquum esset eam ab Hora-

juálo vel plus aequo deprimunt. tio exigere perfeftionem quam omnes

Cum enim Olivier, qui putat Hora- agnoscunt in Écloga Vergiliana, cum

tium et praeivisse Vergilio et dignum Epodus XVI, si minus primum omnino

fuisse quem Vergilius imitaretur, exag- tentamen, at saltem inter prima tentami-

gerat Epodum carmen esse undequaque na Horatiana recensendum sit. Nondum

fere perfeílum, quodque inter omnes videtur eam perfeftam nitidamque brevi-

Epodos unanimi consensu supcremi- tatem assecutum, quam in Horatio lyrico

neat , ' facile ipsi respondebis cum Jean- ubique reperimus, at non desunt ea quae

maire ' in eo non deessse signa quae ñas- Horatium inter lyricos omnium tempo-

centem poetam, ut Vergiliano verbo, rum regnantem jam clare promittant.

integrumque discipulum, ut Tulliano utar, Quid, ut exemplum proferam, vali-

satis clare prodant: quod, exempli causa, diore deinceps Ímpetu scripsit Venusinus

rhetoricis artificiis nimium indulserit, si- quam:

BarhdrUs heul ciñeres insiñet vidor, el Urhem

eques sonante verherahit úngula!

aut quid quod aures blandius mulceat quam:

Nos manet Oceanus circumvagus; arva, beata

petamus arva, divites et Ínsulas...?

Et senarius ille:

...montihus altis

levis crepante lympha desilit pede (47-48)

nuntius eñ alcaicorum jure celebratorum:

Quid obíiquo ¡aborat

lijtnpha fugax trepidare rivo? (II Carm, 3, 11-12)

Si quis igitur solam Eclogam IV cum in Écloga IV tantum, sed in alus etiam

sola Epodo XVI comparet, nihil ad utri- Eclogis Vergilianis non pauca reperian-

usvis causam inclinatus, fatendum ipsi tur quae Epodum Horatianam redoleré

erit dignosci non posse utrum poema videantur, nimirum in I, II, III, V et

tempere praeítiterit. VIII; quarum cum aliae certo antiquiores

sint Epodo, aliae aut certo aut saltem

Non tamen omnes partes versaverit dubie seriores, magis magisque incerta

hujus quaeálionis qui iis quae hucusque fit quaeñio de mutuo influxu.

addu¿ía sunt sit contentus: implicatio Magnum sane argumentum esset pro

enim non mínima inde oritur quod non antecessione Vergiliana, si demonálrari

( 1 1 - 1 2 )

(41-42)

( i ) Op. Uud. p. 93.—(a) Op. laúd. pp. 77-78.



162

posset Epodum penderé ab Eclogis II, hil amplius prae se ferunt quam ea quae

III et V, quae, fatentibus ómnibus, tem- casu utrique poetae de re simili agenti

pore sine dubio praeiverunt. - S e d loci, ^ccurere potuerunt. Sic:

qui ex ipsis proponuntur ut similes, ni-

Ep. 44 Et impútala floret usque vinca

Ecl. II, 70 Semiputata tibí frondosa vitis in ulmo eft.

Ep. 47 Mella cava manant ex ilice

Ecl. III, 89 Mella fluant illi, ferat ct rubus asper amonum, (Adde Ecl. IX, 13 ...ante siniítra cava monuisset ab ilice cornix,)

Ep. 51 Nec vespertinus circumegit ursus avile

Ecl. V, 60-61 Nec lupus insidias pecqri, nec retia cervis

ulla dolum meditantur.

Quid autem arguere licebit ex loco tianatn musam. —Sed nec hic res confici

qui satis similis videtur in Écloga VIII? videtur, quandoquidem similitudo facile

Hanc enim conftat pofteriorem esse con- derivari potuit ex communi quodam fon-

sulatui Pollionis et adscribi deberé anno ^ ^ ^^j ^^^^ j ^ ^ ^ g „o„ p^tujt imer tot

aq. Si vero locus Eclogae VIII veré pen- «1 j • '>-•J^ 8 r Alexandrinorum aúuvaTa. det ab Epodo, tum cosaris dicere, sal-

, ' . ,. ° „ Locus est: tem ibi, Vergilium secutum esse riora-

Ep. 30-33 Novaque monstra junxerit tihidine mirus amor, juvet ut tigres subsidere cervis,

adulteretur et columba milvo. Ecl. VIII, 27-28 Jungentur jam grypes equis, aevoque sequenti

cum canibus timidi venient ad pocula dammae.

Accuratius perpendenda e^ Écloga I, cum 70 et 71 Eclogae, lieri non poteál

ex qua dignos collatione locos et piures quin sentias communionem non tam ver-

invenire potes et significantiores. borum quam rhythmi. Exclamat enim

Si comparas versus 9 et 11 Epodi Vergilius.

Impius haec tam culta novalia miles habebit,

barbarus has segetes!

et Horatius:

... impia perdemus devoti sanguinis aetas,...

barbarus heu! ciñeres insultet vidorl...

Aliud propinquitatis genus, sonorum et Eclogae; quamquam lévis et Uves sunt

nempe, intercedit ínter versum 34 Epodi voces origine et sensu omníno díversae:

ametque salsa levis bireus aequora...

ante leves ergo pascentur in aequore cervi...

(Adverte tamen in versu Vergiliano pro Similitudo iterum, tenuior sane nec

aequore aliam esse le&ionem, forte prae- tamen despicienda reperitur Ínter Ep. 46

ferendam: aethere). et Ecl. 39:



163

aaiitaque puUa ficus ornat arhoTtta...

cui penderé sua patereris in arbore poma...

Montihus altis claudit hcxametrum Tándem communítas evidentissima 47 Epodi et 83 Eclogae. elucet ínter Epodum versu 61 et Eclo-

gam versu 50:

Nulla nocent pecori contagia...

Nec mala vicini pecoris contagia laedent.

Quid deest ut vel hinc res tota con- pendeat, nec hiôricis suppetere nec phi-fíciatur? Unum tantum: consensum esse lologis, cum illi plura adfirmare nequeant Ínter au3:ores circa tempus compositioni quam quae scriptis monumentis servata Eclogae I adsignandum. At vero consen- sunt, iíti vero nihil ad confirmandam ve-sus nullus eát; sed acriter disputant, alii ritatem subtilitatibus ac conjeduris pro-pro anno 41 vel 40, alii pro 39. Argu- ficiant.

menta pro 39 (quod anteccssioni Hora- Noli tamen totam hanc inquisitio-tianae favet) dabit Cartault,' pro 40 nem supervacaneam arbitrar!: in ¿ludiis

(quod Vergilianae), jeanmaire." enim litterarum in lucro non id tantum Ad summam, unum, quantumvis mo- adponitur quod rebus certis et exploratis

leálum, retinendum videtur: rationes qui- eruatur, sed et id quod, cum probari ne-bus certo conllet uter vates ab altero queat, persentiri tamen poteít.

I I I

Reílat igitur ut, etiam si spes certo definiendi utrum Vergilius ab Horatio an Horatius a Vergilio mutuatus sit, no-bis sit tándem deponenda, duplicem tamen utilitatem ex disputatis arripere li-ceat; et quod indicium saltem veritatis in quaeîone inenodabili non iruStri omni-no aucupemur, et quod ex comparatione utriusque poetae in pleniorem lucem erumpat quid in suo cujusque carmine proprio ingenio potissimum respondeat.

Congeram adKuc, ut nihil intentatum maneat, tria quae a defensoribus ante-cessionis Vergilianae, non tam ex philo-logicis quam ex aeítheticis rationibus urgeri possent. Pone, inquient, carmen utrumque ante judices qui utriusque poetae non verba tantum, sed naturam etiam

ingeniumque persentire possint; quaere ab illis uter versari videatur, ut ita di-camus, in suo, uter in alieno. (Sunt enim loci in quibus ambo materiam commu-nem ita libere ingenueque tra¿iant, ut proprium modum, sine ullo mutuo influ-xu, ambo evidentissimum servent: confer, sis, Horatianum carmen 2 Libri I, prae-sertim a versu 21 ad quem, cum poílre-mis versibus Libri I Georgicon a 489). At de quindecim supra numeratis locis Epodi XVI, pro quibus loci símiles in diversis Eclogis reperiuntur, dicat peri-tus quivis utriusvis ingenií videantur propiores, utrum magís eum Horatium sapíant, quem ex alus Epodis, Sermoni-bus, Carminibus, Epiôlis novimus, an eum Vergilium, qui genus *moUe et fa-cetum» cantus Bucolici proprium poematí

(1) Op. Uud. pp. 39-69.—â) Op. laúd. pp. 63-70



164

didascalico immo et épico naturae duftu suis operibus adhuc propriam viam Ho-

iromiscuit. Sane fatebitur Vergilium ver- ratius temptet, et bucolicis leporibus,

sari in suo, Horatium potius in alieno. quos in tot Graecis exemplaribus repe-

Cujus argumenti vim adhuc urgere riebat, adledus appareat.

temptant, proposita bac secunda quae- Nec pluris faciendum censeo argu-

ílione: utrius poetae plura sint influxus mentum ex multitudine locorum Horatii

signa in operibus alterius. Porro imita- qui redolent Éclogas desumptum. Pro-

tiones dcrivatas ex Horatio, dicent, nec bandum enim cssct Horatium, non tam

multas in Vergilio, nec conspicuas repe- unum alterumve verbum a Vergilio mu-

ries, nec praesertim tales quae indolem tuatum esse, quam ejus (propriam et qua-

Horatianam —quod caput esset— refe- si naturalem notam, quod nemo sanus

rant. Contra in Horatio, etiamsi ex solis unquam somniavit.

decem Eclogis Vergilianas imitationes Argumentum tandera a Brakman

perquiras, insperatam prorsus copiam propositum multo certe efficacius vide-

scatere miraberis, plus scilicet quam 6o, tur; immo adeo efficax, ut ingenue cogi-

ut ex adnotationibus in editione Bucoli- tanti fieri non possit quin absonum vi-

corum Calori Hosius comprobare potes. ' deatur Eclogam IV, tantum opus, tanti-

Tertio, et in hoc triuraphant, si u- que momenti ut per saecula tomines mi-

trumque carmen proprio suo momento ra quadam voluptate et quari ílupore

penses, consentiré cogeris Brakman ad- adfecerit, penderé ab alio carmine sibi

firmanti «vi, gravitate, altitudine carmi- plañe inferiere. Ad hanc diífícultatem nis bucollici epodum longe superan», unum respondebo: earo objici ab eo tan-

item cum addit: «Epodus illa, quamvis tum posse, qui aut ignoret aut memoria

sit egregia a re métrica, pertinet ad ge- non teneat quod in primis mirandum eíl

ñus, quod nos dicimus, Utopiae», " Que in índole Vergiliana, quodque ejus su-

argumento finem se putat disceptationi blime ingenium maximopere commendat.

imposuisse et libere concludit: «Num Sollemne enim in eo eü ut, arrepta

igitur verisimile eft Horatium Vergilio undecumque mentís concitatione et adfla-

fuisse exemplo?» tu, non a visione solum naturae ac pro-

At vero in immaturam sequelam, prii animi sensu, sed etiam non raro ab

eamdemque argumento validioreni inva- alienis scríptis, id quod ita arripuit tam

sisse eum dixerim. Tria enim proposita potenti vi sibi conjungat et in rem pro-

argumenta multiplici responsioni obno- priam vertat, ut saepe iis etiam subli-

xia sunt. míoríbus partíbus in quibus alis se leva-

Nam, ut de primo primum dicam, si re et ad excelsa sublatus, altissima quae-

quis confidentius contendit in locis dis- q«c attingere videtur, locas alíenus

putatis potius Vergilium versari in suo, desígnari possit unde certo manaverint,

Horatium in alieno, non injuria defensor isque qui tantae ímitationis aliquando

Horatii respondeat talia judicía saepe a indignus omnino appareat.

proprio cujusvis sensu nimium penderé; AUREUUS ESPINOSA PÓLIT, S . ] .

ceterum nec mirandum esse si primis (sequarj

( I ) P- Vergil Maront» Bucólica cum au£íoribus et imiutoribut (Bonn, Weber, I9Z3)*—(a) Op. laúd. 17.



i6f lü::

Molae Subterraneae ' V t '

NUMIDA.—Cornlx oculos non effodlt cor-nlcl.

SATURNIOS.—(í«/>erí>»a laesa dicit) Probus est nobis Inimlcissimus, cujus auda-ciae nos paenitebit. Tune amas do-minum tuum?

NUMIDA.—Ego? Nequáquam. Odi eum ego non mlnus quam tu; ego solus, quanquam ceteris libertatem donarat, particeps factus non sum hujus don!.

SATURNIUS. —Exoptasne ergo libertatem? NUMlDA.—Exopto milites millies. SATURNIOS.—Si ego ipse tlbi donarem et

insuper grandem pecunia'm? NUM[DA.—Per omnes déos Olympll Ego

allquando liber... Loquere statiml... SATURNIOS.-Hodieadhucservus, tu ipse

die quodam futuro possessor fieri po-teris palatiorum ac servorum.

NüMiDA.—Jocaris.., Num haec somnia, has opiniones vanas in animo mihi fingere licet? Morerer beatitudine prae-grandi. Minime vero! Ne nimis calefe-ceris cerebrum meuml Loquere, dic, quid sentias; totam vitam commendo ac trado manlbus tuis.

SATURNIOS. —Et si praemium hujus mu-neris nihil aliud esset atque ut auxi' lium praeberes ad fílium superbissimi domini tui clam et vi abriplendum?

NüMiDA. — Monstra modo rationem agen-di, ne deprehendar nevé punlar, jam vldebis me dignum esse praemiis a te mihi promissis.

SATURNIUS.—Euge, Numlda; animo esto constanti, tune...

NUMlDA. —Ne quid timuerisl... Sed quan-do?

SATURNIOS.—Signum a me datum ex-spectabis, Sed Imperatoris comités a' biere. Periclitamur, ne famuli nos hic inveniant necopinatos. Conveniamus primo vespere hujus diel in forum con' tra templum JovisI (appropinquat ad portam sed reversus dat signum íacen-dij. Tace, Numtdal Memento opum et libertati»! fabitj.

SCAENA ONDECDfA

HVMiDA.-fsolus) Opes et libertasl In venís meis ardet ignls quídam devorans! Manifesta anlmum et callidltateml Discessere témpora servitutis meae tristlal Divitlas desidero ac libertatem. (Aulaeum premitur).

ACTUS SECUNDUS

fatrium adjacens templo Jovis)

SCAENA PRIMA

(Scaena esl vacua; e longmquo audiuníur cantus lúgubres)

I Mitte fulmina Urbi sulphurea, Capitolini Del Romani!

II Urbem et Íncolas. Cunctos chrlsticolas Perdite, diri Capitolini!

III Frangite impia Tela et agmina Imperatoria Saevi ultorisi

(Cantu ñmto, ex templo imeriore dtcem sacerdotes deorum cultores unus post alte-rum procedunt et taciti utrinque corsistunl

in duobus ordinibusj.

SCAENA SECUNDA

SATURNIOS, OLYMPIOS, allique sacerdotes SATURNIOS.—(^se conferí in scaenam me-

diam et praesidet consilio) Noctem nefastaml Sacrum omine infausto! Sa-crum ritu religiosissime obsérvate factura est... sanguis effusus .. invocavi-mus numen Romanv(m. Ob oculos adhuc mihi versatur larva illa terribiUs et horrífica veste lugubri induta Non-ne excepistis vocem illam plenam tris-titiae ac lamentatlonis?.-. Hora ultima!

OnHtS.—(>>ocibus tenuisj Exscranduml



t66

SATURN/US.—Ergo ve^íra et mea ipsius auctoritas antiqua evanescet? (Mur-mur ac fremitus sacerdotum) Extingue-tur nostrá ipsorum prístina majestas? (Mitrmur '• ac fremitus sacerdotum). Cum essem amiclssimus Juliano illi, in omnes res animi e|us occultas im-penetrabam. Mei inimlci fiebantinimi' ci Imperatoris, Horrori eram Gaillaeis Istis, quorum offensiones ultor pensa-bam flagellis, rogis, crucibus, templa diruebam, domus tradebam flammis; quos sí fugerent lucem, persequebar tenebris noctium; captabam eos in térra interiore et vexabam furore et Ira inftammatus. Constantini opus destructum esse videbatur, Galilaeus Iste derictus, prostratus, contritus, (SACERDOTES: macte tibí!) Et nos Román! honoratl et catervis plorum stl-pati cultum Romae antlquae renova' bamus et ad Victoriae aram in senatu erectam pares diis patriae fidem ite-rum jurabant. (SACERDOTES: «macte nobis»). Ñeque vero quisquam nobls adversarius facies nostras conspicere audebat, quin contremisceret.

OLVMPIUS. —Quam magnificas recorda-tionesl Vaei trimphus erat dlei uniusl

SATURNJUS.-Reete dlAisti! Recordatio-nes temporis nimis exlguil Cecidit Ju-

^ ^lianus et una cun illo deleta est ite-rum Victoriae ara,, jubente Gratiano,

<. qui agris templorum nostrorum reipu-blicae assignatis reditus, privilegia jura nobis ademit, (SACERDOTKS: «vae nobis»). Et nunc.,. nunc, o acerbissi-mum illud! Theodosius omnia Orien-tls templa .diruit, déos nostros et mys-teria nostra Cbristianis dedit ludibiioi

. petltlones nostras repudiat, in pecto-., re inclusum tenet, qualis sors nobis , accidat. (SACEKDOTKS: «pro dolorh). Si

Maximus potitus esset vlctoris apud Aquileam. aurora redemptionis nobis aííulsisset, ast decessit et spes nostra evanult. .0 fortunam dlrlssimam! /5a-

, cerdotes edunt murmur ec fremituinj.

• OLYHPIUP. — Nonne conad. poterimus ce-tercm. impetum instituere; milites pe

cunia corrumpere et seducere ad sedi-tlonem, Id quod contigit centles.

SATURNIUS. — Exercitus mirum in modum studiis ardet Imperatoris.

OLYMPIUS.-Et senatus? SATURNIUS. —In senatu sunt Anicii, Grac-

chi, Probus, qui ipse Victoriae aram unquam denuo aediñcatum iri aperte negat.

OLYMPIUS.—Quid vero nunc faciendum? SATURNIUS.—Necessitate extrema réqui-

ritur res ultima. A daemonibus com-pellor, armis odii ac vlndictae instru-or. Vultisne jurare maxlmam tacltur-nitatem vos observaturos omnium re-rum, quas vobiscum communicarim?

OMNES. —(vocibus deminutioribus) Jura-musí

SATURNIUS. -Jurabitisne obsequium uni-us diei et omnium rerum, quas exequi a me jussl eritis?

OMNES. —Juramusl SATURNIUS. — Belleí Consilium meum

audite! Filio Probi clam deducto a pa-tre postulabimus, ut aram Victoriae erigat et reddat templorum reditus. Probum, si noluerit, ulciscemur filio occiso,

OHHÍS.~(vocibus tenuioribus: poUicespremuní J- Galilaei morianturi

SATURNIOS —Moriantur exsecrandil Sed advesperascit. Agitedum; operamini, fortisslmi viril Vestrum (ad sacerdotes, qui sunt a dextraj erit minaces sparge-re rumores; ante lucem in Urb«m di-vulgentur sexcenti MbelU, quibus po-pulus excitetur ad seditionem mo*en-dam; palatiis patrum Christicolarum afíigantur lltterae uUionem minitantes-{Sacerdotes partis dextrae discedunt. Ad sacerdotes, qui sunt a laeva). Vos péoe-trabitls domos populi nobis dedidi. Imperlum periturum esse nuntiabitis, nisi Victoriae ara jam erecta esseíi lar-gi distribuetls nummos! magna vis populi tumultuarle eras circundabit cu-riam. (Sacerdotes abeunt; remanet solus Olympius). Nescis, Olympi, cum nu-perrime ex Asia veneris, Romanos. Toga senatoria indutus offer te Probi filio,



167

quem nomine patris e)us in palatium Imperatoris inv i tes . En codlcillus. quem Theodosius patribus invitandls missit. (dat ei membranam). Accepi membranam a scriba quodam, qui est a parte nostra. Paucis momentls tem-porum elapsis audies horam, locum, modum agendi. (Olympius abil) Vln-camne? Tutamini. omnes inferorum daemones, ministerlum vestrum!

SCAENA TERTIA

METRANUS et SATURNIUS

METRANUS. -(Caute intrat) Tune es? SATURNIOS.-Accede propius! METRANUS.—Cur vocas me ad conlo-

quium clandestinum hora ulularum? S^TURNIUS.—Num recordaris, quo foede-

re sanguíneo Ínter nos simus conjunc-ti?

METRANUS. -Recordor. SATUWNIUS —Nonne ignoras arcam tuam

nummis unquam fuisse vacuam, cum adjuvlsses me inimlcos meos ulturum?

METRANUS. —Non jamne tibí sum fidelis? Nonne serví mei praesto sunt ad tuum nutum? Sed cur haec quaestlo? Cur in íacie tua confuslo ac turbatlo?

SATURNIUS.-Contremlsco cogltans, qua-lis futurus slt exitus disceptationis eras habendae In senatu.

METRANUS.—Quidnam tuainterest, plu-res arae adsint an minores?

SATURNIUS.-Victoria potlundum erit de Christianls nefastls. Nostra templa vasta exstant ac deserta, íesta nostra tradita oblivioni.

METRANUS.—Apage! Non est lamentan-duml Mea una dea est pecunia.

SATURNIUS. —Sed si tibí non est cura Irae Jovls et deum omnlum, at certe deminuta sünt vel deslerunt popull pli dona, quorum thesauri quondam eraut immensi et nisi ex fisco pecunlae satis amplae ad sumptus sacrorum solven-dos penderentur, patribus senatoriis manus obtendere cogeremur, ut stipes ac conlationes miseri emendicaremus.

METRANUS - S i viri rempubllcam admi

nistrantes vobis provident, cur tantos timores?

SATURNIUS.-Mira pertinacia divulgatur fama Imperatorem fiscum nobls occiu-surum.

METRANUS,-Alia! Nunclntellego... Nunc res fit seria, (secum loquitur) Non jamne ab eo pecuniam recipiam? (voce clara) Et thesauri in cellis concamera-tis templorum vestrorum absconditl?

SATURNIUS.-Thesauri?Tuignoras, quam grandl pecunia opus slt, ut rellquiae splendorls retineantur cultul deorum antiquo et ludís publicis homines in-citemus ad inteüegendam mentem ve-re Romanam. Salariis scriptorum H-brarlorum ad divulgandos libros nos-tros In porticlbus, bibliothecis publicis, domlbus privatorum, amplis subsidlls quibusdam scholarum maglstris per-solvendls, ut animis discipulorum in-stlllarent religionem Christi cruel fixl despiclendam, pecuniis extraordina-rlis famulorum. ut in animis adules-centium nobillum libertatis deslderla excitarent, devorantur pecunlae per-magnae.

METRANUS.-('secttOT loquitur) Profecto, apud misellum istum nihil jam potero lucrari. Nihil jam negotii agi poterit cum lato, (voce clara) Ergo, sub rosa. Ínter amlcos: verene de pecunia laboras?

SATURNIUS.-Ego?... nequáquam! Mihi restat summula haud despicienda, qua reslstemus fatu impendentl.

METRANUS. — (secum loquitur) Respiro. (voce clara) Et quid facies?

SATURNIUS. — Machinam audaciae ple-nam, in qua Instituenda mlhl fortlter poteris auxiliar!.

METRANUS.-Ego? Num fierl poterit?... (meditatur) Quidnam erlt lucrandum?

SATURNIUS —Centum millia sestertium. METRANUS —Et quid amittendum? SATURNIUS.—Nihil. METRANUS. —Age, audiamus, num nego-

tium mlhl conveniat! SATURNIUS.—('í'oce tarda; de/ixis oculis

eum intuelur) Probl filium per paucas



168

horas in pistrinis tuis absconditum tenebis.

METRANUS.-Quld? SATUBNIUS.—Numidaest in statione, id

est In ProbI palatio et ad me festina-vlt, ut mihi indicet, quando sit mo-mentum opportunisslmutn. Olympius ad forum ducet puerum, quo servi tui ibi potiuntor.

METRANUS.—Et si quando raptores repe-riantur?

SATUHNIUS.—Prepauci et iidelissimi qui-dem conscii sunt consilli secreti. Num quis ex pistrinis tuis evasit?

METRANUS.—Nunquamvivus. SATURNIUS, — Ergo pellantur timores istl

inanes. METRANUS.—Nonne prodet nosNuniida? SATURNIUS —Fieri non poterit secundum

promissa, quae ei dedi. Sed ad te mit' tam eum, ut pendam ei summam pro-Riissam ñeque tune erit difficile...

METRANUS.-Do dextram. (dai ei dextram) Sed ut verum dicam: Centura miUia

. sestertium sunt pecunia nimis parca. Servi mei plstrinarii nunquam exeunt, famuli nunquam ineunt. Saltem dúo viri erunt necessarii, qui puerum ra-piant et deducant. et, consiUu perfecto, bis linguas comprimere opus erit nobis At dúo serví constant mihi duobus millibus sestertium; pendas igitur velim omnino centum viglntl mlUia sestertium.

SATURNIUS. - Sit ita: centum viglnti mil-lia sestertium.

METRANUS.-Et quando pendantur? SATURNIUS. —Simuiatque puer fuerit in

tua potestate. METRANUS. - Bellisslmet Spem in me

conlocal Sed antea decorum erit, opus erit... (porrigit dextram).

SATURNIUS.— (rfe/íxis SC1//1S eum intuetur) Quid vis?

METRANUS.—Nonne comprehendis? Usu mercatorio... requiritur arrha pacto acommodata.

SATURNIUS. —(secttm loquitur iratus) Se-nem tenaceml (voce clara) Mihi confi-das licebit.

METRANUS.—Tibine confídere? Temeré confidam homiiü honesto sicut tibi. Sed quod pertlnet ad negotatlonem>...

SATURNIUS.—Accipe ergo. {adjicit ei mar-supium, quod Metranus ponit in sinu) Et nunc tempore compulsi abeamus. (abit. Metranus eum sequitur manusper-fringens et capul revertens dtcit láeíus):

METRANUS. — Opulentissimum negotium! Negotium opimissimum. {abit).

SCAENA QUARTA

{Scaena mulatur. Forum, templum Jo-vis.) Dúo servi intrant et consistunt in scaena extrema. Tune veniunt Probus et Valens et progrediuntur ad frontem scaenae. Quos sequitur Italieus dextra tenens volumen membraneum et eonsis-tit in parte scaenae extrema).

PROBUS, VALENS

VALKNS. —(i>tírans)Hoc videtur esse templum Jovis.

PROBUS. —Sedes est atrocitatis et nefa-riorum crlminum sicut alia omnla Ur-bis templa. Num in actis diurnis scrip-tum heri legisti, quas res horribiles in cellis cameratis templorum deletorum Orientis repperissent? Lamentandis illis reliquiis hominum, qui Ínter cul-tum idolorum nocturnum victimarum instar trucldati erant, publice exscita-tae sunt in Urbe indignationes atque taedia Immensa.

VALENS. —Putasne haec eadem fierl pos-se in hac ipsa Roma?

PROBUS.—Aegrearbltrari vellni, sed ve-xor magna suspicione. Interdum ex oculis elabuntur pueri, qui, quanvis callldae sint magistratuum indagatio-nes, nunquam poterant reperiri ñeque quidquam audiebatur de eorum sorte. Ante mensem sub mediam noctem a latere templi Jovis substitit lectica, qua bajulatur saccus quidam.

{sequar)



169

A L P H A ET ONEGA

(Ad Excellentissimum D. D. CalUaum Leiva Charry

Barranquitlensem Antiílilem)

Nunc eál canendumf Nunc veieri juvat inSiare eantu! Caelice Spiritus,

ades clienti: tuque pUdrum redde, salix Babytonis amnis!

C O R Legis Arcam, CoR Superum decus, et A L P H A , Princeps, cernís et O M E G A

quippe ordinem condens, averes

dulce jugum imposuisse ChriSli...

IHum, Paterno muñere praedilum,

REGNARE OPORTET! C O R laharum erigís: et Cujus oíientas amorem,

Imperium simulas CoRONA.

Nec eál timendum, dum petago n&vam

committis audax navicutam truci, insigne pacis cui renidet

STELLA M A R I S rutilans Maria.

Regnare ChriSlum: te, ptacidum juhar, tnicare oportetl fulmine rumpere

erroris umhras, ac referre nohile de Sataña tropaeum...

Qui diva confers pe&ora Apoñolis Affla Parentem, Spiritus ignifer;

donisque fulgentem, suh alis

proUge purpuréis, Columba!...

DANIEL RESTREPO, S. J.



170

Bibliographia F. Heerdegen , J. Kaerst , R. S d i o c n e .

—Klasisdie Phitologie, Teü 1, Gríe-dtisdie und Lateinische Sdxriftstel-ler, O. Fock

In hoc opere invenies Catalogum 11-brorum antlquorum praesertim, et re-centium.

Ephemerides ac libri 6562 in opúsculo enumerantur cum adnotatlone auctoris. anni et pretil quo nunc venales prostant. Index Catalogi est: I Ephemerides et col-lectiones, 11 Auctores Graeci, III Aucto-res Latini, IV Auctores Byzantini, V Auctores Neograeci, VI Auctores Latini medli aevl, VII Auctores Neolatini.

Valere Máxime, - Actions et Paroles memorables, t. I-II¡ trad. nouvelle de P. Constant, París, Garnier.

Qui Latinas litteras amant et colunt plura certe fragmenta in Ubrls sparsa et ex Valerii Maximl operlbus excerpta de-degustarunt, et máxime adulescentes pro quibus plura, quae de morum honéstate agunt, aptissima sunt. In bis vo-luminibus totum Valerii opus contine-tur, adjecta versione Galilea et magna notarum vi. Excellentlores animi et ope-ris ductus Romani Scriptoris, illius prae-stantia ut morum institutorls ejusdem' que in scribendo mediocritas optime a Dno. Constant recoluntur Textus Lati-nus reproducit quem el. Kempf (Berlín) edidit.

F. Santos C o c o . - L e n g u a latina, pri ' mer curso, Gram.ática y Ejercicioa, 2." edic. Badajoz.

Nobilis certe scopus plurium Profes-sorum, qui ut alumnorum mentibus fa-clUus grammaticae leges commendent, opera edunt, quae et Latinas litteras npud nostrates foveant. Hanc profecto íuisse mentem et consillum el. Professo-rls Fr. a Sanctis Coco haud quisquam audeat negare; illius tamen veré laudan-

dus labor el conatus haud multum, ut videtur, litteris et alumnis proderit.— Desiderantur enim in opere et ea accura-tio, soliditas et firmltas in doctrina tra-denda quibus opus est in textibus quae alumnorum manibus et animis volutan-da traduntur. Plurlma praetera opus foedant menda, quae haud <ta facile typothetis adscribas, sic: «cuadrigies, cuadringenties, orb«, is—orbe (p. 169), tema amxivi, m.onm (p. 188 pro ama-v, monu), arx—(masculínígenerís) , ad ri-vom cundem (p. 244), et alia similla.

J. M." MiR, C. M. F.

Virgi le . - La filie d'Auberge, suivi des autres poémes attribués a Virgile. Traduction nouvelle de Maurice Rat, —Garnier. París.

Volumen continet Appendicem Ver' gilianam quam vocant, seu carmina Vergilio attributa, de quibus diu muí ' tumque quaesftuní est num veré essent genuina. Hujusmodi carmina sunt: Co' pa, Moretum, Ciris, Culex, Aetna, Epigrammata, Priapea, Dirae, Ble-giae in Maecenatem, Inscríptiones. In capite cujusque poematis disseritur de ejus authenticltate. Adnotationes n u m c ro et erudltione tum histórica tum Iliteraria abundat.

P l a u t e . - T h é a t r e . T. II et III. Texte et Trad. d'aprés Naudet. Introd. et notes de Henri Clouard. - Garnier, Paris.

Primum volumem Comoediarum Plauti recensuimus in nostro com-mentario (mense Nov. 1635), ad quem lectorem remittíraus. Alterum sequentes comoedias complectltur: Captivi, Casi-na, Cistellaria, CurcuUo, Epidicus. In tertio denique reperiuntur Menaechi, Mercator, Miles gloriosus, Stichus.

H MARUJA, C . M . F .



171

Exercitationes Scholares

Latrunculus constanti

animo praeditus

I

Quamdatn domum eñ latro ingres-

sus ad supellectilem pretiosam subri-

piendam; in furto jam cum esset, eíl a

fámulo visus, qui domino ad nuntian-

dum percurrit, aliosque serves vocavit.

Quos cum armatos latro venientes vidis-

set, tigrinam pellem eSt indutus armato-

rumque conspeíiui apparuit. Quibus

perterritis, sese in fuganí dederunt; ita-

que evadere latro cum subrepta supel-

le&ili potuit.

LuDovicus CLAVER. C . M . P .

'Villae Rosarii (in Argentinaj.

El papagayo y el

necio

I Huyó de cierta casa rica un papaga

yo, y se posó en la rama de un árbol

bailante frondoso. Cuando hacía un ca

lor abrasador, se e£hó un necio a la

sombra; y habiendo viáto al pájaro, su

mamente bello, queriendo cazarlo, co

menzó a subir al árbol; pero entonces el

papagayo, enseiíado por su dueño y se

gún su coftumbre, dijo: —Dios te guar

de, que te vaya bien. Oyendo el otro el

lenguaje humano, dijo: —Perdona; te

creí ave.

J. ElZAGIRRE, C. M. P.

Aránzazu.

I I

Quídam latro domum alienam in-

gressus erat. Dum pretiosam subreptam

supelledilem in saccum introducebat,

famulus eum vidit inspiciens per serae

foramen portae, et protinus vocavit col-

legam; uterque fascibus armatus domum

ingressus eft; at latro, venientes perspi-

ciens fámulos armatos, se beluae conte-

xit pelle, quae forte ibi aderat. Famulus

qui januam reseravit, videns beluam,

extimuit, et fasces ob pavorem jaculatus,

cfíugit cum socio. Tune latro saccum fe-

rens, pellem atque fasces, domo gaudens

profedus eü.

JOSEPHUS EGUILAZ, C . M . P .

Cervariae.

I I

Había huido de una casa rica un

papagayo y se había posado en la rama

de un árbol bailante frondoso. Acércase

un tonto a la sombra, pues calentaba

mucho el sol; y habiendo vino una ave

sumamente bella queriéndola coger co

mienza a subir al árbol; más viéndole,

le dice el papagayo, enseñado por las

columbres de su amo y por el uso an

tiguo. ¡Salve! ¡bienvenido seas! Oyendo

el tonto hablar al ave: perdona, le dice;

había pensado que eras un pájaro.

EuTiMio PAMPLIEGA, C . M . P .

Segovia.



172

Compositiones vertendae Autocinetum d) et testudo

Ad (2) vltain utiHbus comparatis (3) commodls Sapiente! uti est solum sapientis viri — Autocinetum florantes térras Aufidi (4) Percurrens velox, incauto manu ducis (5) Aberrat cursu, praeceps in barathrum (6) ruens, Misere confringitur; et vaporis Ímpetu Effusi rápido saevas flamas concipit (7). Viris absumptis igne; dum comburitur Haud longe in prato conspicit testudinem, Quae, compulsa metu, quam potest citissime Gradu dlscedit lento; tuta loca petens (8). Ad illam clamat: O tua felix tarditas! Mihi hunc interitum mea paravlt (9) celeritas.

NOTAEi (1) Automóvil. — (2) fin: para.— (3) Que aparecen, recién infernados.— (4) un rio de Italia; hoy Qfando.— (5) Chauffeur.- (6) Abismo.- (7) Producir.— (8) Dirigirse, — (9) Proporcionar.

El Miope

Un miope (1) que iba de viaje (2) no veces. Al cabo de un rato (7) el cuervo sabía el camino. Entreviendo (3) al borde voló de allí. Entonces el miope le dijo: de la carretera(4) un cuervo posado sobre Cuando te he preguntado ¿por qué no la piedra vertical (5) de un sepulcro, me has respondido? Ahora pues que el creyó que era un hombre que estaba viento te ha llevado (8) el sombrero (9) de pie (6) en aquel sitio, y al punto co- yo tampoco te lo diré, menzó a preguntarle el camino repetidas

(1) Myops, opis.— (2) Iter fac¿re ~ (3) Confectare.—{4) Slrata —{5) Oblongus.— (6) Stare.— (7) Post aliquod lemporix.-{S) Au ferré,-(9) G.ilcrus.

• II 1 1 1 111,11 I I ,

Comestibles, Conservas, Coloniales, Pesca Salada i

HIJA DE F. PIJUAN Drogas, Pinturas. Barnices y Esmaltes

Carmen, 23.—Teléfono, 77.—T A R R E O A(Lérida) fHlllllllllllllllllllllllllllllllllItlIlllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll"'""""

Prof. E m m a a u e l Jové, C. M. F. M o d e r ^ l t O r TypographU P. CampB Calmat. - Tarre*ac



PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com | El primer … portentosum portentum, molestum ulcus, carcere...

Documents

Transcript of PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com | El primer … portentosum portentum, molestum ulcus, carcere...