PAKETA E AKTEVE NËNLIGJORE TË MBËSHTETURA NË LIGJIN … · • Sidita Fortuzi – Eksperte për...

PAKETA E AKTEVE NËNLIGJORETË MBËSHTETURA NË LIGJIN NR. 44/2012

“PËR SHËNDETIN MENDOR”

2 PAKETA E AKTEVE NËNLIGJORE

Paketa e akteve nënligjore është produkt i një bashkëpunimi të frytshëm midis Ministrisë së Shëndetësisë dhe Fondacionit Shoqëria e Hapur për

Shqipërinë - SOROS. Falenderohen të gjithë profesionistët, duke përfshirë përfaqësuesit e të

gjitha niveleve të shërbimeve të Shëndetit Mendor, përfaqësuesit e Drejtorisë së Shëndetit Publik

pranë Ministrisë së Shëndetësisë dhe ekspertët e Shëndetit Mendor të cilët ofruan mendimet dhe përvojën e tyre shumë vjeçare për të

realizuar këtë produkt cilësor dhe në përputhje të plotë me detyrimet dhe parimet e përcaktuara në ligjin nr. 44/2012 “Për Shëndetin Mendor”

të Republikës së Shqipërisë.

3PAKETA E AKTEVE NËNLIGJORE

Lënda

1. Hyrje2. VKM për funksionimin e Komitetit Kombëtar për Shëndetin Mendor3. Rregullorja e Shërbimeve të Shëndetit Mendor4. StandardeteKufizimitFiziknëShërbimeteShëndetitMendor tëSpecializuarmeShtretërdheRegjistripërkatës

5. Kartelat Klinike: - Kartela klinike e shërbimeve me shtretër - Kartela klinike e QKSHM - Legjendat me kodet e nevojshme

6. Dokumentimi i procedurave të trajtimit të pavullnetshëm: - Formulari Tip A1 për ‘Trajtimin e Pavullnetshëm’ - Formulari Tip A2 për ‘Kërkesë për shqyrtim të vendimit për trajtim të pavullnetshëm’ - Formulari Tip A3 për ‘Informacion për pacientin’

7. Rolet e profesionistëve të shëndetit mendor


Hyrje

Ky botim është një përmbledhje e akteve nënligjore të hartuara në zbatim të Ligjit Nr. 44/2012 ‘Për Shëndetin Mendor’ dhe përbën një hap të mëtejshëm në implementimin e reformës së Shëndetit Mendor në Shqipëri. Kjo reformë u bazua në Dokumentin Politik për Shëndetin Mendor në Shqipëri në vitin 2003, i cili ofroi vizionin, parimet dhe objektivat për t’u arritur nëpërmjet zhvillimit të shërbimeve dhe u pasua nga Plani i Veprimit 2005-2010, i cili propozoi aktivitete të ndara në urgjente, afatshkurtra dhe afatmesme. Pas më shumë se 10 vjet nga fillimi i reformës, ende ka shumë për t’u bërë në këtë fushë, për të cilat vijnë në ndihmë dy zhvillime të rëndësishme të ndodhura gjatë 2 viteve të fundit:

1. Miratimi i Ligjit Nr. 44/2012 ‘Për Shëndetin Mendor’ me prill 2012. Ky ligj reflekton jo vetëm ndryshimet e nevojshme në sistemin e shërbimeve, por dhe përqasjet e reja me në fokus të drejtat e personave me probleme të shëndetit mendor. 2. Miratimi i Planit të Veprimit për Zhvillimin e Shërbimeve të Shëndetit Mendor 2013-2022, i cili përcakton hapat konkretë që duhen të ndërmerren për përmbushjen e dy objektivave madhorë strategjikë, ai i Decentralizimit të shërbimeve të shëndetit mendor përmes shtrirjes dhe pasurimit të rrjetit ekzistues me shërbime sa më pranë komunitetit dhe Deinstitucionalizimit, përmes reduktimit të numrit të shtretërve psikiatrik dhe ngritjes dhe fuqizimit të shërbimeve komunitare të shëndetit mendor.

Me qëllim vënien në zbatim të ligjit të ri ‘Për Shëndetin Mendor’, gjatë viti 2012 Ministria e Shëndetësisë me mbështetjen e vazhdueshme të Fondacionit SOROS, ndërmori hartimin e akteve nënligjore përmes një pro-cesi gjithëpërfshirës dhe transparent, si dhe informimin e profesionistëve dhe grupeve të interesit mbi ligjin e ri dhe detyrimet që lindin prej tij. Në përmbushje të objektivave të mësipërm, gjatë vitit 2012 u organi-zuan seminare informuese mbi ligjin e ri dhe diskutimin e kuadrit ligjor/akteve nënligjore që rrjedhin prej tij me profesionistët e shëndetit mendor në katër zonat prioritare të shërbimeve; dhe bazuar në sugjerimet e identifikuara u hartuan aktet nënligjore të nevojshme. Bazuar në sugjerimet e identifikuara nga aktorët e interesuar por dhe ekspertët e grupit konsultativ, si dhe bazuar në dokumente/praktikat më të mira ndërkombëtare, MSH hartoi aktet nënligjore që rrjedhin si detyrim i ligjit të ri. Përmes këtij procesi konsultues dhe gjithëpërfshirës, grupi teknik identifikoi dhe shumë problematika të tjera, përveç atyre që identifikohen nga aktet nënligjore, të cilat duhet të përfshiheshin në dokumentet që u draftuan. Këto specifika, si dhe problematikat kryesore që u morën parasysh dhe u adresuan në draftet e hartuara, specifikohen më poshtë për secilin akt nënligjor.


Aktet e miratuara në zbatim të Ligjit Nr. 44/2012 ‘Për Shëndetin Mendor’ të përmbledhura në këtë botim janë:

1. VKM për funksionimin e Komitetit Kombëtar për Shëndetin Mendor 2. Rregullorja e Shërbimeve të Shëndetit Mendor 3. Standardet e Kufizimit Fizik në Shërbimet e Shëndetit Mendor të Specializuar me Shtretër dhe Regjistri përkatës 4. Kartelat Klinike: - Kartela klinike e shërbimeve me shtretër - Kartela klinike e QKSHM - Legjendat me kodet e nevojshme 5. Dokumentimi i procedurave të trajtimit të pavullnetshëm: - Formulari Tip A1 për ‘Trajtimin e Pavullnetshëm’ - Formulari Tip A2 për ‘Kërkesë për shqyrtim të vendimit për trajtim të pavullnetshëm’ - Formulari Tip A3 për ‘Informacion për pacientin’ 6. Rolet e profesionistëve të shëndetit mendor

Paketa e akteve nënligjore të miratuara gjatë vitit 2013 hapi rrugë për ndërmarrjen e hapave konkretë drejt zbatimit efikas të tyre, si hartimet e rregulloreve të brendshme të secilit shërbim; hartimin e roleve dhe përgjegjësive specifikë për secilin rol profesional brenda shërbimit; përdorimi i kartelave klnike dhe formu-larëve të nevojshëm për dokumentimin e procesit të trajtimit të pavullnetshëm dhe kufizimit fizik; raportimi sistematik bazuar në një listë indikatorësh të përbashkët për secilin nivel shërbimi; etj.

Grupi i punës për hartimin e këtyre akteve nënligjore u përbë nga:

• Gazmend Bejtja – Drejtor i Shëndet Publik, Ministria e Shëndetësisë • Emanuela Tollozhina – Përgjegjëse e Sektorit të Shëndetit Mendor dhe Adiktologjisë, Ministria e Shëndetësisë • Arjel Como – Shefi i Shërbimit të Psikiatrisë, Qendra Spitalore Universitare ‘Nënë Tereza’ • Neli Demi – Ekspert në shëndetin mendor, Fondacioni Soros • Kristina Voko – Eksperte në shëndet mendor, Fondacioni Soros • Sidita Fortuzi – Eksperte për të drejtat e njeriut, Fondacioni Shqiptar për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuar • Vjollca Mecaj – Eksperte për të drejtat e njeriut, Komiteti Shqiptar i Helsinkit


VKM për funksionimin e Komitetit Kombëtar për

Shëndetin Mendor


REPUBLIKA E SHQIPËRISËKëshilli i Ministrave

P R O J E K T V E N D I M

Nr. 456, date 22.05.2013

PËRBËRJENDHEMËNYRËNEFUNKSIONIMITTËKOMITETIT KOMBËTAR TË SHËNDETIT MENDOR

Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të pikës 1, të nenit 30, të ligjit nr.44/2012, “Për shëndetin mendor”, me propozimin e ministrit të Shëndetësisë, Këshilli i Ministrave

V E N D O S I:

1. Ngritjen e Komitetit Kombëtar të Shëndetit Mendor, në vijim KKSHM, i cili të kryesohet nga zëvendësministri i Shëndetësisë dhe në përbërje të ketë këta anëtarë:

- Drejtuesin e njësisë që mbulon çështje të shëndetit publik në Ministrinë e Shëndetësisë; - Drejtuesin e njësisë që mbulon çështje të planifikimit spitalor në Ministrinë e Shëndetësisë; - Drejtuesin e njësisë që mbulon çështje të planifikimit financiar në Ministrinë e Shëndetësisë; - Drejtuesin e njësisë që mbulon çështjet juridike;- Shefin e Shërbimit të Psikiatrisë, në QSUT; - Drejtorin e Spitalit Pikiatrik, Elbasan; - Drejtorin e Spitalit Pikiatrik, Vlorë ; - Drejtorin e Drejtorisë Rajonale të Shëndetësisë, Shkodër;- Përfaqësues nga qendrat komunitare të shëndetit mendor, ASHR-së, Tiranë;- Përfaqësuesin e Fondit të Sigurimeve të Detyrueshme të Kujdesit Shëndetësor; - Përfaqësues nga Drejtoria e Përgjithshme e Burgjeve;


- Përfaqësues nga Ministria e Punës Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta; - Përfaqësuesin e Avokatit të Popullit; - Përfaqësues nga Policia e Shtetit. 2. Në mbledhjet e KKSHM-së, ftohen të marrin pjesë përfaqësues nga përdoruesit/familjarët e përdoruesve të shërbimeve të shëndetit mendor, si dhe nga organizma të ndryshëm ndërkombëtarë, që kanë zyrat e përfaqësimit në Shqipëri dhe janë të interesuar për çështje të shëndetit mendor. 3. Kryetari i KKSHM-së ka këto detyra:

- përfaqëson KKSHM-në; - vendos për rendin e ditës të mbledhjeve; - planifikon dhe organizon mbledhjet; - thërret dhe drejton mbledhjet e komitetit.

4. Sektori i Shëndetit Mendor dhe Adiktologjisë, në Ministrinë e Shëndetësisë shërben si sekretariat teknik i këtij komiteti. Sekretariati teknik i KKSHM-së kryen këto detyra:

a) merr të gjitha masat organizative për përgatitjen e mbledhjeve të Komitetitb) Informon, me shkrim, të gjithë anëtarët e Komitetit për mbledhjet e ardhshme dhe u dërgon të gjitha dokumentet;c) mban procerverbalin e mbledhjeve; ç) dërgon procesverbalin e mbledhjes brenda 7 (shtatë) ditëve nga mbajtja e mbledhjes;d) infomon anëtarët e Komitetit për ditën, orën dhe rendin e ditës së mbledhjeve të jashtëzakonshme;dh) mban dokumentacionin e KKSHM-së.

5. KKSHM-ja këshillon ministrin e Shëndetësisë për:

a) zbatimin e legjislacionit për shëndetin mendor; b) zhvillimin e politikave të Ministrisë së Shëndetësisë për shëndetin mendor;c) reformat që duhen ndërrmarrë në fushën e shëndetit mendor;ç) ndërrmarrjen e nismave ligjore e nënligjore për shëndetin mendor;d) çështje të ndryshme që lidhen me organizimin dhe mirëfunksionimin e sistemit të shëndetit mendor;dh) monitoron zbatimin e planit të veprimit të zhvillimit të shërbimeve të shëndetit mendor, 2013-2022.


6. Komiteti Kombëtar i Shëndetit Mendor mblidhet rregullisht, 2 herë në vit ose, për çështje të veçanta, thirret nga kryetari apo shumica e anëtarëve. Ai drejtohet nga kryetari ose zëvendësi i deleguar prej tij. Mbledhjet e KKSHM-së zhvillohen kur janë të pranishëm 2/3 e anëtarëve.

7. Komiteti Kombëtar i Shëndetit Mendor shqyrton vlerësimet, komentet dhe sugjerimet e bëra nga misione të ndryshme vendase e ndërkombëtare dhe këshillon ministrin për zgjidhjet e problemeve që prekin të drejtat e personave me çrregullime të shëndetit mendor.

8. Raportet, deklaratat, opinionet dhe rekomandimet e KKSHM-së miratohen me shumicën e thjeshtë të anëtarëve të tij. Raportet, deklaratat, opinionet dhe rekomandimet e KKSHM-së botohen në faqen zyrtare të Ministrisë së Shëndetësisë.

9. Ngarkohet Ministria e Shëndetësisë për zbatimin e këtij vendimi.

Ky vendim hyn në fuqi pas botimit në “Fletoren zyrtare”.

K R Y E M I N I S T R I

SALI BERISHA


RREGULLORE E SHËRBIMEVE TË SHËNDETIT MENDOR

Prill 2013


Hyrja

Shëndeti mendor si një komponent kryesor i mirëqënies shëndetësore në tërësi tashmë për-bën një nga shtyllat kryesore të politikave shëndetësore në Shqipëri. Sa më sipër mbështetet nga zhvillimet e rëndësishme në kuadrin ligjor dhe atë rregullator të ndodhura kohët e fundit, si miratimi i Ligjit nr.44/2012 “për shëndetin mendor” dhe i doku-mentit “Plani i Veprimit për Zhvillimin e Shërbimeve të Shëndetit Mendor në Shqipëri 2013 – 2022”, ky i fundit në zbatim të “Dokumenti Politik për Zhvillimin e Shërbimeve të Shëndetit Mendor në Shqipëri” (2003), duke reflektuar frymën e objektivave dhe pikave kyçe strategjike të përcaktuara në të.

Zhvillimet e deritanishme kanë shënuar arritje të pëlqyeshme në kuadër të reformës në shën-det mendor. Në këtë rrugë mbështetje të madhe kanë dhënë organizma të ndryshme kombë-tare dhe ndërkombëtare, duke veçuar mbështetjen e rëndësishme të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) përgjatë me shumë se një dekade.

Veçanërisht, procesi i hartimit të këtij dokumenti u mbështet nga Fondacioni i Shoqërisë së Hapur për Shqipërinë (OSFA/SOROS), nëpërmjet konsultimit të dokumentit me përfaqësues nga shërbimet publike dhe jopublike, ekspertë të fushës, etj, duke i siguruar në këtë mënyrë këtij procesi seriozitetin dhe gjithpërfshirjen e duhur.


KREU I

1.1 QËLLIMI I DOKUMENTIT

Rregullorja e Shërbimeve të Shëndetit Mendor është një kërkesë e Ligjit Nr. 44/2012 “Për Shëndetin Men-dor”, neni 10, pika 2, ku përcaktohet se rregullat për organizimin dhe funksionimin e shërbimeve të shëndetit mendor miratohen nga Ministri i Shëndetësisë.Kjo rregullore mbulon fushat kryesore të shërbimeve të shëndetit mendor në vend, të tilla si organizimi, bur-imet njerëzore, si dhe detyrat dhe përgjegjësitë, dhe çështje të tjera të lidhura me etikën dhe praktikën profe-sionale, me qëllim orientimin e ofruesve dhe drejtuesve të shërbimeve, si dhe politikëbërësve drejt kërkesave, funksioneve dhe zhvillimit të shërbimeve të shëndetit mendor në të gjitha nivelet e kujdesit shëndetësor. Ky dokument përshkruan standardet e nevojshme, bazuar në udhëzuesit dhe praktikat më të mira, duke orien-tuar shërbimet që ende nuk i kanë përmbushur ato drejt hapave që duhen ndërmarrë për një shërbim sa më cilësor, bazuar në parimet e mëposhtme:

a. Aksesi dhe barazia në marrjen e shërbimeve: Shërbimet bazë të shëndetit mendor ofrohet në nivel rajonal, në mënyrë që t’u japin mundësi të gjithë qytetarëve të përfitojnë nga to. Këto shërbime ofrojnë kujdes në nivel parësor, komunitar dhe sekondar, me fokus në diagnostikim, trajtim, kujdes dhe rehabilitim, të udhëhequra nga nevojat e identifikuara të popullatës të zonave të tyre të mbulimit.

b. Koordinimi dhe vazhdimësia e kujdesit: Për sigurimin e një kujdesi sa më të mirë, shërbimet e shëndetit mendor të të gjitha niveleve funksionojnë në mënyrë të koordinuar, me qëllim mbulimin e nevojave shëndetësore, psikologjike dhe sociale. Rëndësi të veçantë në këtë drejtim ka forcimi i rrjetit të referimit, si dhe ngritja e sistemeve të integruara në nivel qarku (bazuar në zonat e mbulimit).

c. Efikasiteti i shërbimeve: Ngritja dhe zhvillimi i shërbimeve bazohet në të dhëna, përmes hartimit dhe standardizimit të protokolleve të trajtimit dhe monitorimit të indikatorëve të cilësisë.

d. Respekti për të drejtat e njeriut: Shërbimet respektojnë pavarësinë e personave me probleme të shëndetit mendor, i fuqizojnë dhe i nxisin këta persona të marrin vendime që ndikojnë në jetët e tyre, dhe përdorin metoda trajtimi sa më pak kufizuese.

e. Shërbime me në qendër pacientin: Shërbimet e shëndetit mendor ngrihen dhe drejtohen bazuar në nevojat e përdoruesve të tyre dhe në plane individuale përkujdesjeje, gjatë të cilave pacienti por dhe familjarët të konsiderohen partnerë në vendimmarrje.


1.2 TË DREJTAT E PAcIENTËVE

Te gjitha shërbimet e shëndetit mendor respektojnë dhe të promovojnë ushtrimin dhe respektimin e të drejtave të përdoruesve të këtyre shërbimeve, ashtu sic ato përmenden dhe në ligjin ‘Për Shëndetin Mendor’. Këto të drejta përfshijnë por nuk kufizohen në:

a) të drejtat, liritë dhe interesat e ligjshëm kushtetues; b) të drejtën të marrin shërbim shëndetësor të arritshëm dhe efikas në kushte të barabarta si të gjithë pacientët e tjerë; c) të drejtën për trajtim dhe mbrojtje, bazuar në respekt të individualitetit dhe dinjitetit të tyre; ç) të drejtën për të pranuar ose jo ndërhyrjen e propozuar diagnostike e terapeutike, përveç rasteve të tjera të parashikuara në ligj; d) të drejtën për të marrë informacionin e duhur për të drejtat e tyre, si dhe për të qenë pjesë e hartimit të planit individual të trajtimit; dh) të drejtën për të kërkuar shpërblimin e dëmit të shkaktuar nga gabimi në trajtim ose keqtrajtimet e mundshme; e) të drejtën për të kërkuar rishqyrtimin e shtrimit apo mjekimit të detyruar; ë) të drejtën për konfidencialitet mbi të dhënat, për shkak të gjendjes së tyre shëndetësore; f) të drejtën për të mos u detyruar forcërisht të ekzaminohen nga pikëpamja mjekësore, me qëllim përcaktimin e një çrregullimi të shëndetit mendor të mundshëm, me përjashtim të rasteve dhe sipas procedurës së përshkruar në ligj; g) të drejtën për t’u siguruar kushtet e përshtatshme jetësore, higjienike, të ushqyerjes dhe sigurisë; gj)të drejtën për t’u ankuar për ofrimin e shërbimeve të shëndetit mendor.

Ushtrimi i të drejtave të personave me çrregullime të shëndetit mendor mund të kufizohet vetëm në rastet e parashikuara në ligj dhe janë në përpjesëtim me gjendjen e diktuar shëndetësore dhe nuk cenojnë thelbin e lirive dhe të drejtave të tyre.

1.3 ORGANOGRAMA VENDIMMARRËSE NË KUJDESIN E SHËNDETIT MENDOR

Ministria e Shëndetësisë është autoriteti përgjegjës për zhvillimin e shërbimeve të shëndetit mendor me synim promovimin, parandalimin, diagnostikimin, trajtimin dhe rehabilitimin në fushën e shëndetit mendor. Ministria e Shëndetësisë përkrah aktivitetet dhe nismat kundër diskriminimit, stigmatizimit dhe përjashtimit të personave me sëmundje apo paaftësi mendore dhe po ashtu kujdeset për respektimin e plotë të të drejtave të tyre njerëzore.

Ministria e Shëndetësisë ka si objektiv kryesor zhvillimin e reformës së shëndetit mendor në përputhje të plotë me Politikën e Shëndetit Mendor, miratuar në Mars 2003 dhe me Planin e Veprimit për zbatimin e Poli-tikës.Ministria e Shëndetësisë siguron vazhdimësinë organizative të shërbimeve të shëndetit mendor nëpërmjet Komitetit Kombëtar të Shëndetit Mendor, i cili është një organizëm këshillimor i Ministrit të Shëndetësisë,


përbërja dhe mënyra e funksionimit të të cilit miratohet nga Këshilli i Ministrave.Njësia operative për reformën e shëndetit mendor në Ministrinë e Shëndetësisë është Sektori i Shëndetit Mendor dhe Adiktologjisë, ndërsa në nivel rajonal kjo përgjegjësi i delegohet Shërbimeve Psikosociale dhe të Shëndetit Mendor pranë Drejtorive Rajonale Shëndetësore.Shërbimet e kujdesit në shëndet mendor janë të ndara sipas 4 zonave prioritare. Mënyra e strukturimit dhe funksionimit të shërbimeve në çdo zonë gjeografike të mbulimit (përfshirë edhe raportet/marrëdhëniet administrative në nivel lokal) përcaktohen me rregullore të veçantë.

1.4 DETYRAT E KOMITETIT KOMBËTAR PËR SHËNDETIN MENDOR (KKSHM)

1. KKShM është një organ këshillimor i Ministrit të Shëndetësisë. Përbërja dhe mënyra e funksionimit të këtij komiteti miratohen me vendim të Këshillit të Ministrave, me propozimin e Ministrit të Shëndetësisë.

2. KKShM këshillon Ministrin e Shëndetësisë për zbatimin e legjislacionit dhe ndërmarrjen e iniciativave ligjore dhe nënligjore, zhvillimin e politikave të Ministrisë së Shëndetësisë, reformat që duhet ndërmarrë, mbi çështje të ndryshme që lidhen me organizimin dhe mirëfunksionimin e sistemit të shëndetit mendor.

3. KKShM siguron koordinimin e të gjithë aktiviteteve, iniciativave dhe kontributeve të ofruara dhe realizuara në shëndet mendor nga organizatat vendase dhe të huaja, qeveritare dhe jo-qeveritare, publike dhe private, bamirëse dhe fitimprurëse në funksion të Planit të Veprimit të Zhvillimeve të Shërbimeve të Shëndetit Mendor 2013-2022.

4. Në KKShM përfaqësohen të gjithë aktorët si në nivel qendror ashtu dhe në atë vendor, si në sektorin profesional ashtu dhe në atë të përfituesve të këtyre shërbimeve.

5. KKShM udhëheq, mbikëqyr dhe nxit përvojat e reja në shëndet mendor, në mënyrë që ato të shërbejnë si përvoja pozitive për zhvillimin e mëtejshëm në shkallë vendi.

6. KKShM shqyrton vlerësimet, komentet dhe sugjerimet e bëra nga misione të ndryshme vendase dhe të huaja dhe po ashtu propozon përgjigje dhe zgjidhje për çështje delikate si ajo e të drejtave të njeriut në shëndet mendor.

1.5 DETYRAT E SEKTORIT TË SHËNDETIT MENDOR DHE ADIKTOLOGJISË NË MINISTRINË E SHËNDETËSISË

• Sekretariat teknik kombëtar në fushën e shëndetit mendor si për organizmat/institucionet vendase dhe të huaja• Hartimin dhe propozimin e politikave shëndetësore, planeve dhe programeve në fushën e shëndetit mendor.• Evidentimin e nevojës dhe përgatitjen e projekteve, urdhërave, udhëzimeve, rregulloreve të


nevojshme, të lidhura me organizimin dhe funksionimin e strukturave të shëndetit mendor.• Monitorimin e zbatimit të kuadrit ligjor dhe rregullator te zhvillimit te shërbimeve të shëndetit mendor në vend.• Monitorim dhe vlerësim i performancës së shërbimeve të shëndetit mendor dhe kujdesit të ofruar në to në bashkëpunim me Drejtorinë e Monitorim Vlerësimit.• Mundësim i rritjes së kapaciteteve të ofruesve të kujdesit në shëndet mendor bazuar në nevojat e evidentuara paraprakisht me mbështetje të organizmave vendase dhe të huaja.• Analizën e të dhënave të aktivitetit mjekësor të grumbulluar dhe përpunuar nga Drejtoria e Teknologjisë dhe Informacionit Shëndetësor, dhe bazuar në analizën e treguesve të këtij aktiviteti bën propozime për organizimin e shërbimit të shëndetit mendor, për ndryshime të strukturës së shërbimeve në strukturat psikiatrike, ndryshime të numrit të shtretërve, argumentimin e kërkesave për financim të shërbimeve të shëndetit mendor.• Vlerësimin e gjendjes dhe propozimin e masave konkrete për ndërhyrje efektive në institucionet ku ofrohen shërbime të shëndetit mendor lidhur me organizimin, strukturën e shërbimeve, përmirësimin e infrastrukturës, për ngritjen dhe zhvillimin e kapaciteteve profesionale etj.• Ofrimin e mbështetjes teknike ndaj drejtuesve të strukturave të shërbimeve të shëndetit mendor dhe profesionistëve për ngritjen dhe përmirësimin e vazhdueshëm të kapaciteteve profesionale dhe menaxheriale.• Pjesëmarrjen dhe dhënien e mendimit teknik për projekte të paraqitura nga organizma të ndryshme si dhe në hartimin dhe ndjekjen e projekteve/programeve që kanë fushë veprimi shërbimet e shëndetit mendor.• Në bashkëpunim me Drejtorinë e Planifikimit Financiar merr pjese ne përcaktimin e prioriteteve për investime nga buxheti i shtetit apo financuesve të tjerë të mundshëm për struktura të cilat ofrojnë shërbime të lidhura me shëndetin mendor.

1.6 DETYRAT E SHËRBIMEVE PSIKOSOcIALE DHE TË SHËNDETIT MENDOR NË DREJTORITË RAJONALE SHËNDETËSORE

• Monitorimin e zbatimit të kuadrit ligjor dhe rregullator për zhvillimin e shërbimeve të shëndetit mendor në nivel rajonal.• Monitorim e performancës së shërbimeve të shëndetit mendor dhe kujdesit të ofruar në to në bashkëpunim me Sektorët e Monitorim Vlerësimit në Drejtoritë Rajonale Shëndetësore.• Evidentim i nevojës për rritje të kapaciteteve të ofruesve të kujdesit në shëndet mendor.• Grumbullim dhe përpunim të të dhënave të aktivitetit mjekësor në bashkëpunim me sektorët e tjerë brenda Drejtorive Rajonale Shëndetësore.• Vlerësimin e gjendjes dhe artikulimin e nevojave konkrete të institucioneve ku ofrohen shërbime të shëndetit mendor lidhur me organizimin, strukturën e shërbimeve, përmirësimin e infrastrukturës, për ngritjen dhe zhvillimin e kapaciteteve profesionale etj.• Bashkëpunim me organizma lokale publike dhe jopublike në funksion të koordinimit të ndërhyrjeve në fushë dhe në zbatim të poltikave në shëndet mendor.


KREU II

SHËRBIMET E SHËNDETIT MENDOR

2.1 RRJETI I SHËRBIMEVE TË SHËNDETIT MENDOR

1. Sistemi i integruar i shërbimeve të shëndetit mendor nënkupton një rrjet shërbimesh në nivel rajonal, i cili i përgjigjet nevojave të popullatës që mbulon për shërbime gjithëpërfshirëse, me fokus në shërbimet komunitare. Për këtë qëllim, rrjeti i shërbimeve të shëndetit mendor përbëhet nga:

a. Shërbimet e kujdesit shëndetësor parësor; b. Shërbimet ambulatore të specializuara; c. Shërbimet e shëndetit mendor me bazë komunitare, të tilla si: qendra komunitare të shëndetit mendor; ekipe multidisiplinare lëvizëse; qendra ditore; shtëpi të mbështetura për ish pacientë kronikë të spitaleve psikiatrike; shtëpi të mbështetura për pacientë psikotikë; qendra rekreacionale; etj; d. Shërbimet e shëndetit mendor me shtretër; e. Institucionet Mjekësore të Posaçme.

Shërbimet e shëndetit mendor, të parashikuara në shkronjat “a”, “b” dhe “c”, mund të ofrohen, sipas legjislacionit në fuqi edhe nëpërmjet iniciativash private të grupeve të pacientëve, familjarëve apo palëve të treta.

2. Në këtë rregullore përshkruhen rolet dhe funksionet e shërbimeve të përmendura në pikat “a”, “b”, “c” dhe “d” të këtij neni, duke qenë se mënyrat dhe rregullat e ngritjes dhe funksionimit të institucioneve mjekësore të posaçme dhe masat e sigurisë për ruajtjen e tyre përcaktohen me vendim të Këshillit të Min-istrave në një dokument të posaçëm. Këto institucione shërbejnë për trajtimin e personave me çrregullime të shëndetit mendor, që kanë kryer një vepër penale, për të cilët gjykata kompetente ka vendosur mjekimin e detyruar në një institucion mjekësor të të paraburgosurve apo të të dënuarve që shfaqin çrregullime të shëndetit mendor gjatë vuajtjes së dënimit, si dhe për trajtimin e personave, për të cilët gjykata ka vendo-sur shtrimin e përkohshëm në një institucion mjekësor të posaçëm, sipas nenit 239 të Kodit të Procedurës Penale.

3. Për qëllimet e këtij dokumenti, shërbime të specializuara të shëndetit mendor do të quhen shërbimet e përshkruara në pikën “b”, “c” dhe “d” të këtij neni, të cilat kanë në fokus të shërbimit të tyre personat që vuajnë nga çrregullime mendore.


2.2 PARIMET E PËRGJITHSHME TË KUJDESIT NË SHËRBIMET E SHËNDETIT MENDOR

- Trajtimi i barabartë dhe pa diskriminim i personave me çrregullime të shëndetit mendor, në funksion të re-spektimit të integritetit fizik dhe dinjitetit njerëzor.

- Ofrimi i kujdesit shëndetësor për personat me çrregullime të shëndetit mendor në një mjedis sa më pak shtrëngues, kryesisht në nivel komunitar, për të shmangur në maksimum zhvendosjet nga mjedisi familjar e për të lehtësuar integrimin dhe rehabilitimin social.

- Krijimi i lehtësive për këta persona dhe familjet e tyre me qëllim përfshirjen e tyre në jetën shoqërore.

- Ofrimi i kujdesit për personat me çrregullime të shëndetit mendor nga ekipe multidisiplinare që i përgjigjen në mënyrë komplekse nevojave mjekësore, psikologjike, sociale dhe të rehabilitimit.

- Ushtrimi i të drejtave të personave me çrregullime të shëndetit mendor, në përputhje me aktet ndërkom-bëtare, të ratifikuara nga Republika e Shqipërisë.

2.3 MARRËDHËNIET MIDIS SHËRBIMEVE

Marrëdhëniet midis shërbimeve shëndetësore dhe atyre shoqërore rregullohen siç përcaktohet në Ligjin “Për shëndetin Mendor” nr. 44/2012, në Dokumentin Politik për Zhvillimin e Shërbimeve të Shëndetit Mendor kreu 4 “Sistemi i shëndetit mendor komunitar”, në Ligjin nr.9355, dt.10.03.2005 “Për ndihmën dhe shërbimet

shoqërore”, neni 12, neni 13, pika 2 dhe në Rregulloren e përbashkët të Institutit të Sigurimeve Shoqërore dhe Ministrisë së Shëndetësisë për organizimin, të drejtat, detyrat dhe funksionimin e Komisionit Mjekësor të Caktimit të Aftësisë për Punë të Invalidëve.

2.4 NDARJA E BURIMEVE

Ministria e Shëndetësisë, në përputhje me politikat dhe orientimet kombëtare lidhur me shpenzimet shëndetësore publike, si dhe me nevojat e përcaktuara nga Sektori i Shëndetit Mendor dhe Adiktologjisë bazuar në Planin e Aktiviteteve për Zhvillimin e Shërbimeve të Shëndetit Mendor 2013-2022, alokon buxhetin për institucionet në të cilat ofrohen shërbime publike të shëndetit mendor.

2.5ROlIDHEFUNKSIONETESHËRBIMITTËKUJDESIT SHËNDETËSOR PARËSOR

1. Shërbimi i kujdesit shëndetësor parësor është shërbimi që ofrohet nga mjekët e familjes dhe personeli


infermieror, që ushtrojnë veprimtarinë e tyre në institucionet e kujdesit shëndetësor parësor.

2. Shërbimi i kujdesit shëndetësor parësor bazohet në paketën bazë të shërbimit të kujdesit parësor dhe në sistemin e referimit, ku përfshihet edhe detyrimi i zbulimit, referimit dhe ndjekjes së pacientëve me çrregullime të shëndetit mendor.

3. Sipas kësaj pakete, shëndeti mendor është pjesë përbërëse e KShP. Ky shërbim asiston individë me çregullime të shëndetit mendor dhe ndihmon në përmirësimin e gjendjes shoqërore (që është përcaktuese e shëndetit jo të mirë mendor) të pacientëve dhe familjeve të tyre. Mbështetja e dhënë në kujdesin parësor, është pjesë e kujdesit gjithëpërfshirës të shëndetit mendor, ashtu si dhe pjesë thelbësore e kujdesit shëndetësor në përgjithësi.

4. Qëllimi i shërbimit është që kujdesi për shëndetin mendor i ofruar nga QSh duhet të synojë që individët të kthehen në gjendjen e tyre të plotë funksionale, duke identifikuar dhe manaxhuar problemet e shëndetit mendor. Shërbimet ofrohen në dy nivele:

- Ndërhyrje në frontin e parë, që ofrohen si pjesë e kujdesit të përgjithshëm shëndetësor; - Kujdes të shëndetit mendor (identifikimi, diagnostikimi, trajtimi, referimi), që ofrohen nga punonjësit e kualifikuar të KShP.

5. KShP ka për detyrë njohjen dhe ndjekjen e problemeve të zakonshme mendore: depresioni; ankthi; ataket akute të panikut; identifikimi dhe referimi i psikozës (skizofrenia), trajtimi dhe ndjekja e gjendjeve më të lehta; çrregullimet nga përdorimi i alkoolit dhe drogave; problemet e gjumit; lodhja kronike; dhe ankesa të pashp-jegueshme somatike.

6. KShP duhet të ofrojë kujdes parandalues dhe edukues për pacientin/familjen, përmes: - Depistimit dhe zbulimit të hershëm të çrregullimeve mendore; - Dhënia e informacionit dhe edukimi rreth kujdesit për shëndetin mendor; - Dhënia e informacionit dhe edukimi rreth trajtimit të sëmundjeve mendore; - Dhënia e informacionit dhe edukimi për përballimin e sëmundjes.

7. KShP ofron shërbime në komunitet, të tilla si: - Programe ndërgjegjësimi të komunitetit në lidhje me problemet e shëndetit mendor; - QSh bashkëpunon me organizma të tjerë në komunitet (pushtet lokal, institucione fetare, OJF, etj) për të siguruar mbështetje për pacientët me probleme të shëndetit mendor; - Stafi punon me familjet e pacientëve, grupe në komunitet dhe në institucione duke zhvilluar një plan të qartë për rehabilitimin e pacientëve; - Mbrojtjen dhe respektimin e të drejtave të pacientëve me sëmundje mendore.

8. Profesionistët e KShP duhet të referojnë pacientët pranë Qëndrave Komunitare të Shëndetit Mendor, ose në ato zona ku nuk gjenden këto të fundit, pranë shërbimeve ambulatore të specializuara, sipas kritereve të mëposhtme.


a. Pacienti i rritur referohet kur: - Shpreh synime vetëvrasëse, ka patur një përpjekje vetëvrasëse të freskët, ose kur ekziston rreziku për dëmtim të vetes dhe të të tjerëve; - Shkalla e paaftësisë nga çrregullimi mendor është e tillë që ai/ajo është i/e paaftë të dalë nga shtëpia apo të përmbushë detyrat e jetës së përditshme; - Është i moshuar, konfuz dhe paraqitja e historisë nga ana e tij është e paqartë;

- Shfaqen çrregullime të theksuara, p.sh. rënie apo shtim i theksuar në peshë, dëmtim fizik i theksuar nga konsumi i alkoolit, shenja të theksuara të izolimit shoqëror, etj; - Diagnoza nuk është e qartë dhe nevojitet konfirmimi i saj; - Gjendja fizike e pacientit është kompromentuar rëndë; - Nevojitet mjekim specifik medikamentoz (si p.sh. clozapine ose litium); - Trajtimi kërkon shtrim në spital ose masa intensive, si p.sh. ndaj armiqësisë së theksuar, agresivitetit ose përpjekjeve vetëvrasëse; - Ekziston bashkë-sëmundshmëri me çrregullime të tjera fizike dhe mendore; - Kemi të bëjmë me: psikoza akute; mani; çrregullime bipolare; çrregullime obsesivo-kompulsive; depresion, atake ankthi e paniku që nuk përgjigjen ndaj mjekimit të provuar; depresion, që nuk superohet pas 6 muajve terapi.

b. Fëmijët dhe adoleshentët referohen kur: - Paraqesin shenja të qëllimeve vetëvrasëse; - Vlerësimi nuk mund të realizohet në kushtet e kujdesit parësor, p.sh. simptoma psikotike, ADHD, etj; - Nevojitet mjekim dhe trajtim që nuk realizohet në kushtet e kujdesit parësor (çrregullim depresiv tek fëmija, çrregullim i rëndë obsesivo-kompulsiv); - Shkalla e paaftësisë është e tillë që personi nuk mund të shkojë në shkollë apo të takojë shokët dhe miqtë; - Shfaqen shenja të neglizhimit ose abuzimit; - Kanë dështuar përpjekjet e mëparshme të KShP.


KREU III

SHËRBIMET E SPEcIALIzUARA TË SHËNDETIT MENDOR

Në këtë kategori shërbimesh përfshihen të gjitha ato shërbime që në fokus të objektivave dhe funksionimit të tyre kanë diagnostikimin, trajtimin dhe rehabilitimin e personave me çrregullime mendore, si dhe parandalimin e këtyre çrregullimeve dhe promovimin e shëndetit mendor pozitiv. Bazuar në vizionin e MSH, ashtu si ai përshkruhet dhe në Dokumentin Politik, ky rrjet shërbimesh duhet të përbëhet, por të mos limito-het, nga shërbimet të tilla si: Shërbimet ambulatore të specializuara; Shërbimet e shëndetit mendor me bazë komunitare, si qendra komunitare të shëndetit mendor, ekipe multidisiplinare lëvizëse, qendra ditore, shtëpi të mbështetura për ish pacientë kronikë të spitaleve psikiatrike, shtëpi të mbështetura për pacientë psikotikë, qendra ditore/rekreacionale, etj;

Shërbimet e shëndetit mendor me shtretër, të cilat duhet të ofrohen pranë pavionëve të shëndetit mendor pranë spitaleve rajonale, ose pranë spitaleve psikiatrike duke mbuluar nevojën për kujdes të nivelit sekondar dhe terciar.Pavarësisht angazhimit të MSH në zgjerimin e këtij rrjeti, bazuar në shërbimet e specializuara ekzistuese të shëndetit mendor, në këtë rregullore do të përshkruhen rolet, objektivat dhe funksionet kryesore të shërbimeve të mëposhtme:

a. Qëndra Komunitare të Shëndetit Mendor; b. Shtëpi të mbështetura; c. Qendra ditore; dhe d. Shërbime të shëndetit mendor me shtretër.

3.1 DOKUMENTIMI NË SHËRBIMET E SPEcIALIzUARA TË SHËNDETIT MENDOR

Dokumentimi është pjesë e rëndësishme e secilit prej stadeve të procesit të punës në të gjitha shërbimet e shëndetit mendor. Cilësia e dokumentimit është një tregues i standarteve të praktikës profesionale, si dhe ndihmon në efikasitetin e ndërhyrjeve duke promovuar:

• Standarte të larta të përkujdesjes klinike;• Vazhdimësinë e përkujdesjes;• Komunikim më të mirë mes profesionistëve të ndryshëm pjesë e ekipit multidisiplinar;• Një raportim më të mirë të trajtimit, planifikimit të kujdesit dhe ofrimit të tij;• Aftësinë për të identifikuar problemet, si ndryshime në situatën e përdoruesit, etj.

Dokumentimi më i mirë është ai që përfshin ndërhyrjet e kryera nga të gjithë pjesëtarët e ekipit multidisiplinar dhe për këtë arsye të gjitha shërbimet duhet të mundësojnë këtë. Dokumentimi duhet të jetë i bazuar në fakte, i vazhdueshëm dhe i vëmendshëm ndaj ndryshimeve në gjendjen e përdoruesit.


Dokumentimi në shërbimet e specializuara të shëndetit mendor përbëhet nga elementët e mëposhtëm: a. Rregulloret e brendshme të shërbimeve dhe regjistrat përkatës; b. Kartelat e pacientëve; c. Formatet e nevojshme për vlerësim dhe ndërhyrje (planet individuale).

3.1.1 RREGULLORET E BRENDSHME TË SHËRBIMEVE TË SPEcIALIzUARA TË SHËNDETIT MENDOR

Drejtuesit e shërbimeve të shëndetit mendor janë përgjegjës për hartimin e rregulloreve të brendshme të shërbimeve, të cilat respektojnë parimet bazë të parashikuara në këtë dokument, si dhe të miratohen nga Sektori i Shëndetit Mendor dhe Adiktologjisë në MSH. Rregulloret e brendshme të shërbimeve duhet të përfshijnë:

1. Rregullat e menaxhimit/ drejtimit të shërbimit; 2. Misionin e shërbimit dhe funksionet bazë të tij; 3. Kriteret e shërbimit/përcaktimi i target grupit që i ofron shërbim të drejtpërdrejtë ose indirektë ose kriteret e pranimit dhe daljes nga shërbimi ku është e aplikueshme; 4. Rolet dhe përgjegjësitë e secilit rol profesional; 5. Kriteret e vlerësimit të parë: Cili profesionist mund ta kryejë dhe periudha kohore brenda të cilit duhet kryer; 6. Menaxhimin e dokumetacionit si të regjistrave, kartelave klinike dhe formateve të ndryshme të vlerësimit, duke përfshirë dhe personat që janë të autorizuar të dokumentojnë dhe sigurimin e konfidencialitetit; 7. Procedurat e vlerësimit të rastit, të cilat duhet të përfshijnë: - Vlerësimin e problematikës aktuale të individit ose nevojave të tij dhe cilët profesionistë mund ta kryejnë - Vlerësimin nëse shërbimi mund të ofrojë shërbime që adresojnë nevojat e individit - Si dhe referimet e mundshme

3.1.2 KARTELA E KLIENTIT

Për çdo pacient që referohet në secilin prej shërbimeve të specializuara të shëndetit mendor, hapet dhe plotësohet një kartelë klinike. Kartelat klinike që përdoren nga shërbimet e specializuara të shëndetit mendor, bazuar në ligj, janë ato të miratuara nga Ministri i Shëndetësisë, të cilat përmbajnë, por jo vetëm, elementët e mëposhtëm: a. Një fletë identifikimi që përmban - Emrin dhe mbiemrin e pacientit - Numrin e kartelës - Datëlindjen - Vendbanimin, seksin dhe gjendjen civile - Datën e plotësimit të kartelës/kontaktit të parë me shërbimin;


b. Dokumentimin e çrregullimit mendor/diagnozës të koduar sipas ICD 101;c. Dokumentimin e vlerësimit fillestar dhe testeve të ndryshme në nivel biopsikosocial1;d. Planin individual të ndërhyrjes;e. Dokumentimin e të gjithë shërbimeve të ofruara nga stafi i shërbimit;f. Dokumentimi i ecurisë bazuar në rezultatet e pritshme;g. Dhe kur është e mundur: fletët e referimit; rekomandimet dhe rezultatet e analizave laboratorike; dokumentimi i medikamenteve dhe cështje që lidhen me administrimin e tyre.

3.1.3 DOKUMENTIMI I PROcESIT TË VLERËSIMIT DHE TRAJTIMIT (PLANET INDIVIDUALE)

Për çdo pacient që referohet pranë shërbimeve të shëndetit mendor plotësohet një vlerësim, bazuar në procedurat e përshkruara në rregulloren e brendshme, para se të ofrohen shërbime. Ky vlerësim duhet të përmbajë elementët e vlerësimit gjithëpërfshirës në nivel biopsikosocial, por jo vetëm, të tilla si:

- Problemin aktual të pacientit; - Pikat e forta dhe nevojat e pacientit; - Diagnozën përkatëse, e cila duhet të përkufizohet brenda 30 ditëve nga kontakti i parë; - Historiku mjekësor, familjar dhe social; - Vlerësime të ndryshme psikiatrike, psikologjike ose sociale;

Personat përgjegjës për kryerjen dhe dokumentimin e vlerësimit përcaktohen në rregulloren e brendshme të secilit shërbim.Bazuar në vlerësim dhe në bashkëpunim të ngushtë me pacientin dhe/ose familjarët e tij shërbimet hartojnë një plan ndërhyrjeje, i cili përmban;

- Rezultatet e pritshme të ndërhyrjes sipas një kalendari kohor; - Strategjitë/ndërhyrjet e planifikuara për arritjen e tyre; - Përgjegjësitë e stafit, sipas roleve; - Një afat kohor për rishikimin e planit të ndërhyrjes bazuar në rezultatet e arritura; - Indikatorët për matjen e rezultateve të arritura; - Miratimi i informuar i pacientit për planin e hartuar, përveçse në rastet e trajtimit të pavullnetshëm ose mjekimit të detyruar.

Kur pacientit i ofrohen shërbime para hartimit të planit të ndërhyrjes (p.sh. në rastet e shtrimeve urgjente ose ndërhyrjes në kriza), të gjitha strategjitë e përdorura për të menaxhuar situatën dokumentohen.

1 Përdorimi i ICD 10 do të kryhet derisa të botohet dhe të hyjë në qarkullim version pasardhës i manualit


3.2ROlETDHEFUNKSIONETESHËRBIMEvETË SPEcIALIzUARA TË SHËNDETIT MENDOR

Në këtë nen/seksion përshkruhen rolet dhe funksionet specifike të secilit prej shërbimeve të kësaj kategorie, siç përshkruhen në Kreun II, neni 2.2. Për secilin nga shërbimet përshkruhet roli, sistemi i referimit, objektivat, funksionet, si dhe specifika në lidhje me stafin, dokumentimin dhe raportimin.

3.2.1 QENDRA KOMUNITARE E SHËNDETIT MENDOR

Qendrat Komunitare të Shëndetit Mendor (QKSHM) janë shërbime ambulatore të specializuara të shëndetit mendor, të cilat ofrojnë shërbime multidisiplinare/multidimensionale në nivel komunitar. Ato janë pjesë e poliklinikave të specialiteteve, pavarësisht se mund të jenë të ndara prej tyre fizikisht. QKSHM-ja ushtron aktivitete identifikuese, diagnostikuese, trajtuese dhe rehabilituese për çdo person që vuan nga çrregullime mendore, si dhe luan rol parandalues të çrregullimeve dhe promovues të shëndetit mendor pozitiv në një zonë mbulimi me një popullatë që varion nga 50 000 –150 000 banorë dhe koordinon aktivitetin e saj me shërbimet e kujdesit shëndetësor parësor dhe sekondar, por dhe shërbimet sociale. Në përputhje me objektivat dhe standardet e funksionimit të Shërbimeve të Shën-detit Mendor, QKSHM-së i jepet autonomia funksionale në zonën përkatëse të mbulimit.

Target grupi dhe sistemi i referimit:

Pavarësisht se QKSHM ofron shërbime për të gjithë personat me çrregullime mendore që janë banorë të zonës së saj të mbulimit, në fokus të punës së saj janë persona që vuajnë nga çrregullime të rënda mendore, si skizofrenia dhe çrregullimet afektive.QKSHM duke qenë se janë shërbime të specializuara të ndërmjetme, luajnë rolin e hallkës kryesore në sistemin e referimit. Kështu, referimet në shërbimin e QKSHM kryhen nga mjeku i familjes, mjekë të tjerë të specializuar, familjarë ose vetë individi në rastet e identifikimit të një problematike, ose nga specialistët e kujdesit sekondar dhe terciar, në rastet e pacientëve që kanë nevojë për ndjekje në komunitet pas daljes nga shërbimet me shtretër. Gjithashtu, QKSHM është pika kryesore e referimeve të pacientëve që kanë nevojë për shtrim në shërbimet e shëndetit mendor me shtretër, përveç rasteve të urgjencave psikiatrike që mund të drejtohen direkt në shërbimin me shtretër më të afërt.

Objektivat e shërbimit:

- Identifikimi i hershëm i çrregullimeve

- Trajtimi i pacientëve përmes një game të gjerë shërbimesh biopsikosociale

- Ofrimi i shërbimeve sa më afër komunitetit dhe parandalimi i shtrimeve


- Rehabilitimi dhe aftësimi social i pacientit

- Advokaci dhe psikoedukim,

- Parandalim i çrregullimeve mendore dhe promovim i shëndetit mendor pozitiv

Funksionet kryesore të shërbimit:

QKSHM-ja u përgjigjet nevojave për shërbime multi-disiplinare të shëndetit mendor, të tilla si:

- identifikim i rastit dhe diktim i hershëm i sëmundjes;

- vlerësim i situatës shëndetësore dhe social-ekonomike të pacientit nga anëtarë të ndryshëm të ekipit multidisiplinar;

- diagnostikim kompleks i çrregullimeve mendore dhe i rrethanave të tjera shëndetësore*;

- vlerësim i nevojave individuale për mbështetje dhe ndërhyrje të mëtejshme**;

- mjekim me barna dhe trajtim psikologjik;

- rehabilitim psiko-social.

* Të gjitha rastet e reja vlerësohen të paktën një herë nga mjeku psikiatër.

** Për çdo pacient, në momentin që hartohet plani i ndërhyrjes përcaktohet një person kyç/menaxher rasti i cili do të mbajë në monitorim planin e pacientit, sidomos në rastet e pacientëve të rinj që janë në fazën e vlerësimit dhe hartimit të planit të ndërhyrjes, pacientëve në rrezik relapsi, pacientëve nën depo, pacientëve që kanë dalë nga shërbimi me shtretër, etj.QKSHM funksionon sipas kritereve dhe në drejtimet që vijojnë:

- Prani aktive dhe ofrim i shërbimit aty ku ky kërkohet, me qëllim që të shmanget sa të jetë e mundur lista e pritjes së rasteve urgjente dhe vonesat burokratike dhe të nxitet marrja në ngarkim e pacientit aty ku jeton;- Vazhdimësi të kujdesit përmes vizitave pranë shërbimit dhe atyre në banesë kur vlerësohet e nevojshme;- Dhënia përparësi e përgjigjes ndaj krizës në nivel rrethi dhe bashkërendim i kujdesit shëndetësor me atë social;- Nxit gjithashtu ndërhyrjet rehabilituese për fitimin e shprehive për punë dhe të integrimit në tregun e punës. Në funksion të këtyre QKShM-ja nxit shoqërizimin e përdoruesve në formën e bashkëjetesës së pavarur ose në strukturat rezidenciale si në nenin 11.


Shërbimi në QKSHM synon të sigurojë, për çdo turn, praninë e personelit në mënyrë që të garantohetzgjedhja më e mirë e mundshme në raport me nevojat e përdoruesve.

Stafi:

Çdo QKSHM ka një ekip multidisiplinar të përbërë nga mjekë, infermierë, psikologë, punonjës socialë, dhe terapistë okupacionalë, të cilët veprojnë në mënyrë të koordinuar, sipas protokolleve përkatëse për ruajtjen dhe përmirësimin e shëndetit mendor. Profesionistë me kompetenca pedagogjike dhe rehabilituese, si logopedistë, terapistë zhvillimi apo specialistë të tjerë mund t’i bashkohen ekipit.Puna në ekip ka për qëllim përdorimin në mënyrë sa më efikase të burimeve njerëzore e profesionale të shërbimit, duke vlerësuar kontributin e secilit punonjës nëpërmjet detyrave ose përgjegjësive specifike, si dhe duke mbajtur një raport të drejtë ndërvarësie dhe autonomie operative.Puna në ekip realizohet nëpërmjet qarkullimit sistematik të informacionit duke respektuar parimin e ruajtjes së sekretit profesional, zhvillimit të projekteve terapeutike nëpërmjet veprimeve multidisiplinare, koordinimit të ndërhyrjeve në bashkëpunim midis figurave të ndryshme profesionale, edukimit të vazhdueshëm të ekipit.Struktura e punës së një ekipi përcaktohet nga elementë të tillë si:

- Rregullorja e shërbimit;- Planifikimi dhe menaxhimi i mirë i punës në grup;- Mbledhjet sistematike te ekipit (jo me rrallë se një herë në javë);- Intervizioni/studimet e rastit;- Etika profesionale.

Pavarësisht se këto ekipe karakterizohen nga mungesa e hierarkisë midis profesioneve të ndryshme dhe mbiv-endosja e roleve në shumë nga funksionet, ata gjithmonë kanë një drejtues që është dhe përgjegjësi i QKSHM.Përgjegjësi i QKSHM siguron:

- mbarëvajtjen, efiçencën dhe efikasitetin e aktivitetit të qendrës, si dhe planifikimin e projekt-buxhetit të nevojshëm në përmbushje të funksioneve bazë;- planifikimin dhe menaxhimin e punës së ekipit multidisiplinar, përmes mbledhjeve sistematike të ekipit, përcaktimit të personave kyç që do të ndjekin rastet e pacientëve problematikë, marrjen e masave në rastet e shkeljeve të rregullores së qendrës ose parimeve të etikës profesionale;- mbështetjen e stafit përmes supervizimit, planifikimit ditor të punës, rishikimit të vazhdueshëm të rregullores së brendshme të shërbimit dhe përshkrimit të roleve për secilin profesionist në mënyrë të qartë dhe të matshme;- mirëmbajtjen dhe ruajtjen e dokumentacionit të qendrës, si dhe hartimin e politikave që sigurojnë konfidencialitetin mbi të dhënat e pacientëve;- hartimin dhe dorëzimin e raporteve ndaj institucioneve përgjegjëse bazuar në indikatorët e përcaktuar paraprakisht;- mirëmbajtjen dhe mirëadministrimin e burimeve në përdorim, në veçanti: mjetet lëvizëse, automjete, mobileritë, orenditë, aparaturat, etj.


3.2.2 SHTËPI TË MBËSHTETURA

Shtëpitë e mbështetura janë njësi funksionale të shërbimeve të shëndetit mendor, të cilat kanë për qëllim ofrimin e shërbimeve rezidenciale për individët në një ambient sa më të ngjashëm me atë familjar, ku qël-limi kryesor është përkujdesja dhe rehabilitimi i individëve me një sëmundje mendore. Procesi i rehabilitimit kryhet nëpërmjet planit individual të bazuar në vazhdimësinë terapeutiko- riaftësusese, si dhe nëpërmjet strehimit pjesërisht apo tërësisht të mbështetur me personel.Shtëpitë e mbështetura janë pjesë e rrjetit të shërbimeve të shëndetit mendor komunitar në marrëdhënie me shërbime të tjera shëndetësore e shoqërore të zonës përkatëse. Këto struktura bashkëpunojnë me ko-munitetin të cilit i përkasin.


Shtëpitë e mbështetura kanë për qëllim ofrimin e shërbimeve rezidenciale, përkujdesëse dhe riaftësuese për:

a) pacientë kronikë të cilët nuk kanë më nevojë për trajtime spitalore por kanë humbur ose iu janë cënuar aftësitë për të jetuar në komunitet për shkak të institucionalizimit; dhe b) pacientë me probleme të rënda të shëndetit mendor, të cilëve u mungon kujdesi familjar ose mbështetja shoqërore dhe kanë paaftësi të shprehur që nuk u mundëson jetesën në mënyrë të pavarur.Bazuar në sa më lart, referimet për pranimin në shtëpitë e mbështetura kryhen si nga shërbimet e shëndetit mendor me shtretër, ashtu dhe nga QKSHM-të, bazuar në problemet specifike të individit, rrethit të tij familjar dhe shoqëror.


- fuqizimi i ndikimit të terapisë vetëkuruese dhe të ambientit;- rifitimi i pavarësisë në funksionet e jetës së përditshme;- rivendosja e kontakteve shoqërore dhe forcimi i marrëdhënieve me familjarët;- fitimi i aftësive sociale me qëllim jetesën në komunitet.


- Funksioni i rehabilitimit në këto shërbime realizohet nëpërmjet ndërhyrjeve terapeutike (farmakologjike, psikoterapeutike, qetësuese) dhe përfshirjes së pacientit në aktiviteteve pedagogjike dhe të mbështetjes sociale, me qëllim shmangien e hospitalizimit ose qëndrimeve të zgjatura në shërbimet e shëndetit mendor me shtretër.

- Mënyra e organizimit të shtëpive të mbështetura është e ngjashme me ambientin familjar, si në strukturë (hapësirë dhe mobilim), ashtu edhe nga mënyra e funksionimit dhe lehtësia e përdorimit nga përdoruesit. Përgjegjësi i strukturës strehuese në bashkëpunim me


përdoruesin përcakton hapësirën dhe objektet që do të jenë në përdorim të çdo përdoruesi. E njëjta rëndësi i jepet dhe hapësirave dhe aktiviteteve kolektive.

- Për secilin nga pacientët në shtëpitë e mbështetura hartohen plane individuale përkujdesjeje në bashkëpunim të ngushtë me pacientin, të cilat përfshijnë patjetër trajnim në psikoedukim, menaxhimin e parave, gjetjen e punës, përkujdesin ndaj vetes, aftësi sociale dhe komunikimi. Për të gjitha rastet është e rëndësishme të përcaktohet një menaxher rasti i cili do të jetë personi përgjegjës për ndjekjen e ecurisë të të gjithë aspekteve të jetesës dhe planit individual të pacientit.

- Qëndrimi në shtëpitë e mbështetura për secilin pacient rivlerësohet pas çdo 6 muaj qendrim, ku menaxheri i rastit raporton tek përgjegjësi i shërbimit mbi ecurinë e pacientit, mundësitë e tij për t’u rikthyer të jetojë në komunitet, si dhe rishikimin e planit individual të ndërhyrjes për në vazhdim. Mjeku psikiatër i zonës së mbulimit që i përket shtëpia e mbështetur vlerëson statusin e pacientëve të paktën një herë në muaj.

- Këto shërbime sigurohen që pacientët e tyre gëzojnë dhe përfitojnë të gjitha të drejtat shoqërore dhe shëndetësore si gjithë personat e tjerë që jetojnë në komunitet, përfshirë këtu dhe të drejtën e përfitimit të pensionit të invaliditetit dhe sigurimeve të kujdesit shëndetësor. Shërbimet shëndetësore të specializuara të shëndetit mendor ose të lidhura me specialitetet e tjera ndjekin sistemin e referimit njësoj si banorët e tjerë të asaj zone mbulimi.

- Shërbimi inkurajon përfshirjen e familjarëve në të gjitha aspektet e procesit të rehabilitimit, si dhe të kryejnë vizita të rregullta. Kjo mund të kërkojë ofrimin e psikoedukimit për familjarët, të mësuarit të aftësive të komunikimit dhe menaxhimit të sëmundjes, etj.- Struktura rezidenciale garanton shërbimet themelore të pastërtisë, kuzhinës, të mbajtjes/ruajtjes së rrobave, si dhe parashikon pjesëmarrjen kur është e mundur të banorëve.

Stafi:

Stafi i shtëpive të mbështetura përbëhet kryesisht nga infermierë, punonjës socialë me funksione kryesisht të koordinimit, dhe personel ndihmës. Aktivitetet e punonjësve gjatë 24 orëve dallohen nga cilësia dhe sasia në përputhje me nevojat e ndryshme për riaftësim të përdoruesve.Punonjësit e shtëpive të mbështetura zotërojnë një formim në përputhje me detyrat specifike dhe kanë kompetencat e nevojshme që:

- Të sigurojnë monitorimin adeguat të gjendjes fizike dhe mendore;- Të mbajnë dokumentim të mirë të trajtimit medikamentoz;- Të sigurohen marrjen e saktë dhe në kohë të medikamenteve;- T’u ofrojnë pacientëve aktivitete rehabilituese mbi të cilat është rënë dakord bashkarisht;- Të sigurojnë që pacientët kanë aksesin e duhur në lirinë dhe paratë e tyre;- Të sigurojnë lirinë e lëvizjes dhe komunikimit;


- Të ruajnë privacinë dhe konfidencialitetin;- Të ofrojnë ndihmën e parë kur është e nevojshme;- Të mundësojnë shërbimet shëndetësore kur shëndeti fizik ose mendor i pacientëve përkeqësohet; - Të kryejnë referimet përkatëse.

Përgjegjësi i shtëpive të mbështetura është përgjegjës për:

- mbarëvajtjen, efiçencën dhe efikasitetin e aktivitetit të shërbimit, si dhe planifikimin e buxhetit të nevojshëm në përmbushje të funksioneve bazë;- planifikimin dhe menaxhimin e punës së ekipit multidisiplinar, përmes mbledhjeve sistematike të ekipit, përcaktimit të menaxherëve të rastit për secilin banor, marrjen e masave në rastet e shkeljeve të rregullores së shërbimit ose parimeve të etikës profesionale;- mbështetjen e stafit përmes supervizimit, planifikimit ditor të punës, rishikimit të vazhdueshëm të rregullores së brendshme të shërbimit dhe përshkrimit të roleve për secilin profesionist në mënyrë të qartë dhe të matshme;- mirëmbajtjen dhe ruajtjen e dokumentacionit të qendrës, si dhe hartimin e politikave që sigurojnë konfidencialitetin mbi të dhënat e pacientëve;- hartimin dhe dorëzimin e raporteve ndaj institucioneve përgjegjëse bazuar në indikatorët e përcaktuar paraprakisht;- mirëmbajtjen dhe mirëadministrimin e burimeve në përdorim, në veçanti: mjetet lëvizëse, mobileritë, orenditë, aparaturat, furnizimet, etj.- mbështetjen e përdoruesit në menaxhimin dhe administrimin e pasurisë vetjake ose kur është e nevojshme kërkon përfshirjen e tutorit ligjor.

3.2.3 QENDRAT DITORE

Qendrat ditore janë shërbime komunitare të shëndetit mendor, të ofruara në nivel komunitar, të cilat ofrojnë aktivitete për zhvillimin e aftësive, shërbime edukative, trajnime pre-vokacionale dhe shërbime të punësimit të mbështetur për individë me çrregullime kronike të shëndetit mendor zakonisht në një orar të kufizuar gjatë ditës. Këto shërbime kanë për qëllimi mbështetjen e pacientëve në organizimin dhe zhvillimin e pikave të tyre të forta, si dhe në ngritjen e peer-groups dhe forcimin e marrëdhënieve me komunitetin.


Këto shërbime i referohen kryesisht individëve me çrregullime kronike dhe funksionim të cenuar në fusha si: punësimi, menaxhimi i të ardhurave, krijimi i marrëdhënieve shoqërore, aktivitete të jetës së përditshme, etj, brenda një zone të caktuar mbulimi, në shumë raste e njëjtë me atë të QKSHM-së përkatëse.Referimet e pacientëve drejt këtij shërbimi kryhen nga profesionistët e QKSHM-ve ose të shtëpive të mbështetura që gjenden në atë zonë mbulimi, duke ndjekur planet individuale të përkujdesjes të hartuara nga këto dy shërbime.



- Të aftësojë pacientët në arritjen e nivelit optimal të funksionimit;- Të aftësojë pacientët për të jetuar në mënyrë të pavarur;- Të fuqizojë pacientët për të kuptuar dhe menaxhuar në mënyrë sa më efikase sëmundjen e tyre;- Të promovojë përfshirjen e familjarëve në përkujdesje.


Qendrat Ditore ofrojnë shërbimet e mëposhtme, por të mos kufizohen vetëm në to, të tilla si: Shërbime për zhvillimin e aftësive sociale, te cilat përfshijnë: a) aftësi të të jetuarit në komunitet, si mirëmbajtja e shtëpisë, pazari, gatimi, përdorimi i mjeteve të transportit publik, menaxhimi i të ardhurave; b) aftësi për kujdesin personal, si higjiena personale, kujdesi shëndetësor, menaxhimi i medikamenteve, etj; c) aftësi në krijimin e marrëdhënieve sociale; d) Menaxhimi i kohës së lirë.

Shërbime edukative, të cilat përfshijnë psikoedukimin dhe arsimim në fusha të interesit.Shërbime pre-vokacionale që sunojnë zhvillimin e zakoneve të mira të lidhura me punësimin dhe pjesëmarrja në aktivitete të ndryshme okupacionale.Këto shërbime ofrohen përmes ndërhyrjeve të mëposhtme:

a) Formulimi i planeve individuale të kujdesit - Si pjesë e menaxhimit biopsikosocial të të gjithë pacientëve duhen hartuar plane individuale përkujdesjeje. Plani është multidimensional, përfshin nevojat për edukim, menaxhim të çrregullimit, riaftësim profesional dhe riaftësim kognitiv. b) Psikoedukimi - ofrohet në mënyrë të vazhdueshme me qëllim informimin, mbështetjen dhe aftësimin e pacientit në strategji menaxhuese të situatave. Ai përmban të paktën komponentë që lidhen me ofrimin e informacionit mbi çrregullimin dhe menaxhimin e tij, shenjat e para të relapsit, menaxhimin e krizave, mjekimin dhe efektet anësore. c) Puna me familjet – ka për qëllim edukimin dhe mbështetjen e familjes me qëllim kuptimin dhe menaxhimin sa më efikas të çrregullimit, si dhe promovimin e jetesës në to të pacientëve. d) Trajnim mbi aftësitë sociale – përfshin mbështetjen e pacientit në rifitimin e aftësive bazë sociale, shpeshherë të humbura për shkak të institucionalizimit, të tilla si kujdesi për higjienën personale, aftësitë e komunikimit, krijimit të marrëdhënieve sociale, menaxhimi i parave, gatimi, etj. e) Aftësim profesional – bazuar në kurse formale edukimi vokacional, si rrobaqepësi, parukeri, zdrukthtari, etj, por dhe në mbështetjen e pacientëve të cilët kanë një punë në aftësitë e tyre menaxhuese të rutinës.Qendrat ditore pajisen me mjete informimi dhe audiovizive, si edhe mjete të tjera të nevojshme për kryerjen e aktiviteteve të mësipërme.


Stafi:

Stafi i Qendrave Ditore është i pakët në numër dhe përbëhet kryesisht nga infermierë dhe punonjës socialë ose terapistë okupacionalë me funksione kryesisht të koordinimit.Përgjegjësi i strukturës që ka nën varësi qendrën ditore ka për detyrë që qendra të funksionojë sipas një ditari të përditshëm, ku të pasqyrohet zhvillimi i aktiviteteve të kryera, shërbimet e ofruara, personeli i përfshirë, emrat e përdoruesve që marrin pjesë çdo ditë në aktivitetet e zhvilluara, si dhe çdo e dhënë tjetër e nevojshme për verifikimin e aktivitetit, përpunimin dhe kontrollin e programeve të përshtatshme. Në të njëjtën mënyrë dokumentohet administrimi i të mirave materiale në ngarkim. Përgjegjësi i strukturës që ka nën varësi qendrën ditore ka për detyrë të përpilojë një material në të cilin paraqiten aktivitetet e kryera, kohëzgjatja e tyre, personeli që ka kryer punën si dhe vendet ku këto aktivitete janë zhvilluar. Ky material hartohet me qëllim raportimin e informacionit strukturave eprore përkatëse.

3.2.4 SHËRBIMI I SHËNDETIT MENDOR ME SHTRETËR Shërbimet e shëndetit mendor me shtretër përfshijnë ofrimin e shërbimit 24 orësh në nivel sekondar dhe terciar të kujdesit shëndetësor, pranë spitaleve të përgjithshëm ose në spitale të specializuara, të cilat organizohen dhe funksionojnë sipas legjislacionit në fuqi për shërbimin spitalor. Pranë shërbimeve të shëndetit mendor me shtretër ofrohen shërbime urgjence përmes shtrimit të pacintëve në shërbimet e pranimit, ose shërbime trajtuese/rehabilituese përmes pavioneve për pacientëve subakutë, të cilët kanë nevojë për trajtim më aftagjatë se ai i parashikuar në funksionet e shërbimit të pranimit.


Në shërbimet e shëndetit mendor me shtretër referohen vetëm individët që plotësojnë kriteret e

mëposhtme:

- Personi referohet nga Qendra Komunitare e Shëndetit Mendor, ose mjeku specialist për ato zona ku nuk ka QKSHM, për trajtim më të specializuar pasi janë shteruar të gjitha mundësitë ekzistuese për trajtimin shëndetësor në komunitet dhe mjekimi i nevojshëm jepet vetëm nëpërmjet shtrimit në shërbimet e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, në përputhje me parimet e alternativës sa më pak kufizuese;- Observimi dhe dhënia e ndihmës së parë vetëm në rastet për të cilat nuk është e mundur të zbatohen ndërhyrjet shëndetësore jashtëspitalore (rastet e urgjencës);- Nevojitet konsulencë psikiatrike në përgjigje të kërkesave që vijnë nga urgjenca e spitaleve të përgjithshme ose të kërkesave që vijnë nga reparte të tjera spitalore, të cilët nuk mund t’i drejtohen

Qendrave Komunitare të Shëndetit Mendor; - Personi plotëson kriteret për trajtim të pavullnetshëm sipas procedurave të përshkruara më poshtë.



Këto shërbime kanë për qëllim t’u shërbejnë individëve që kanë nevojë për shërbim spitalor në mënyrë që të kryhet sa më mirë vlerësimi, trajtimi dhe zbutja e simptomave akute psikiatrike të cilat e kufizojnë/paaftësojnë individin të funksionojë në komunitet për një periudhë të caktuar kohore. Duke qenë se hospitalizomi është shërbimi më kufizues ndër ato të shërbimeve të shëndetit mendor, qëllimi i tij është stabilizimi i simptomave akute në mënyrë që pacienti të kthehet në komunitet sa më parë të jetë e mundur ose në shërbime të tjera të ofruara në atë nivel. Individët të cilët përtej çrregullimit të shëndetit mendor vuajnë dhe nga çrregullime të tjera si prapambetje mendore ose abuzim me substanca, shtrohen në shërbimet e shëndetit mendor me shtretër vetëm nëse hospitalizimi është i domosdoshëm për trajtimin e çrregullimit mendor.

Objektivat e shërbimit të ofruar në repartin/shërbimin e pranimit janë:

- Stabilizimi i shpejtë i pacientë në fazë akute- Të parandalojë dëmtimin e pacientit dhe stafit- Të formojë bashkëpunimin terapeutik të nevojshëm me pacientin- Të formojë bashkëpunimin terapeutik të nevojshëm me familjarin- Të përjashtojë shkaqet organike për simptomat e pacientit

Objektivat e shërbimit të ofruar në pavionet subakute janë:

- T’u mundësojë pacientëve një ambient më të qetë për fazën e shërimit- Të edukojë pacientët dhe familjarët e tyre mbi sëmundjen- Të përgatisë pacientët të kthehen në shtëpitë e tyre dhe rolin e mëparshëm në komunitet.


a) Ky shërbim është i dizenjuar të ofrojë trajtim për individë në probleme akute psikiatrike dhe është shërbimi më intensiv dhe kufizues për individët. Këto shërbime ofrojnë:- Procedura diagnostikuese mjekësore dhe psikologjike- Observim të ecurisë së sëmundjes- Modalitete të ndryshme trajtimi, si ai medikamentoz, psikoterapia, këshillim, terapi okupacionale, etj- Trajtim dhe kujdes shëndetësor të përshtatshëm- Strehim dhe ushqim sipas standardeve

b) Shërbimet me shtretër ofrojnë shërbime sa më të sigurta dhe me respekt për individin, duke përfshirë, bazuar në alternativën sa më pak kufizuese:- Përdorimin e metodave sa më pak kufizuese dhe metodat më të përshtatshme për pacientin- Promovimin e aftësive bashkëpunuese për të minimizuar sjelljet e rrezikshme ndaj vetes dhe të tjerëve- Ofrimin e mundësisë në përfshirjen e aktiviteteve sa më domethënëse për pacientin- Marrjen e vendimeve për planin e ndërhyrjes në bashkëpunim sa më të ngushtë me pacientin


(miratimi i informuar) Në rastet kur është e pamundur të evitohen procedura të tilla si kufizimi ose izolimi, shërbimi siguron që kjo është alternativa e fundit e mbetur, dhe që procedurat kryhen sipas standardeve dhe nga njerëz të kualifikuar.

c) Të gjithë pacientët kanë një plan individual trajtimi dhe rehabilitimi të hartuar nga pjesëtarët e ekipit multi-disiplinar, si dhe një plan daljeje nga spitali i cili diskutohet me pacientin dhe familjarët e tij për të reflektuar nevojat.

d) Shtrimi i një personi me çrregullime të shëndetit mendor në shërbimin e shëndetit mendor të specializuar me shtretër nuk mund të shërbejë për asnjë rast, për qëllim të shqyrtimit të aftësisë për punë.

e) Të gjithë pacientët e rinj shtrohen vetëm në repartin e pranimit, ku kryhet vlerësimi dhe diagnostikimi, si dhe trajtimi i simptomave akute në funksion të objektivave të shërbimit dhe kthimit të pacientit sa më parë në komunitet. Vetëm mjeku psikiatër ka të drejtë të transferojë pacientin nga ky shërbim në shërbime të tjera, ose të vendosë për daljen e tij nga spitali.

f) Pacientët e rinj asnjëherë nuk shtrohen direkt në shërbimin subakutë. Në këtë pavion transferohen vetëm pacientët nga reparti i pranimit që kanë nevojë për më shumë kohë për hospitalizim, ose për banorët e qëndrave rezidenciale që iu është përkeqësuar gjëndja shëndetësore.Pacientët mund të dalin nga ky repart direkt për në shtëpi. Vizitat nga ana e mjekut specialist janë më të rralla për pacientët në këtë shërbim dhe terapisti okupacional/punonjësi social harton një plan rehabilitimi individual për këtë fazë trajtimi.

Elementë të kujdesit të ofruar në këtë nivel shërbimesh dhe që detajohen në vazhdim të dokumentit janë:- Trajtimi i vullnetshëm dhe ai i pavullnetshëm;- Kufizimi fizik; dhe- Trajtime të veçanta mjekësore dhe kirurgjikale.

Stafi:

Shërbimet me shtretër kanë ekipe multidisiplinare të përbëra nga psikiatër, (ose mjekë të tjerë në mungesë të tyre), infermiere, kujdestarë, psikologë, punonjës socialë dhe terapistë okupacionalë. Menaxhimi i rasteve ndjek përqasjen biopsikosociale. Përgjegjësitë e stafit përfshijnë:

- Të kryejnë xhiron ditore të pavionit përkatës- Të ofrojnë procedura mjekësore bazuar në nevojat e pacientit dhe në të mirë të tij (dhënia e medikamenteve, këshillim, ECT, kufizim ose izolim nëse është e nevojshme, etj)- Të hartojë një plan daljeje i cili përmban:- Medikamentet e nevojshme- Llojin e shërbimit që do vazhdojë ndjekjen (mjeku i familjes, QKSHM, qëndër rezidenciale, etj)- Datën e rishikimit të mjekimit të dhënë


- Ndërhyrje të tjera të nevojshme- Përfshirja e familjarëve në hartimin e planit të menaxhimit inkurajohet fort- Për të gjithë pacientët e shtruar hartohet një plan individual.

* Funksionet specifike të shërbimeve të shëndetit mendor me shtretër janë përshkruar në Aneksin Itë këtij dokumenti.

Shërbimet për fëmijë dhe adoleshentë

1. Shërbimet e shëndetit mendor për fëmijët dhe adoleshentët ofrohen në funksion të ruajtjes dhe përmirësimit të shëndetit të popullatës dhe janë pjesë specifike e shërbimeve të shëndetit mendor në të gjitha kategoritë e shërbimeve të shëndetit mendor.2. Funksionimi i shërbimeve të shëndetit mendor për fëmijët dhe adoleshentët mbështetet në parimet e mbrojtjes së të drejtave të fëmijëve. Këto shërbime duhet të veprojnë në lidhje me të gjithë aktivitetet e mbrojtjes së shëndetit mendor të fëmijëve dhe adoleshentëve në mënyrë specifike nëpërmjet veprimeve parandaluese, terapeutike dhe rehabilituese, dhe duhet të bashkëpunojnë ngushtësisht me sektorë të tjerë shëndetësorë (shërbimet e pediatrisë klinike dhe të zhvillimit) dhe sektorë të tjerë publikë (arsimi, shërbimet sociale). Shërbimi ofrohet nga ekipe multidisiplinare në ambiente të përshtatshme për përdorim nga fëmijët dhe adoleshentët.


KREU IV PROFESIONISTËTESHËNDETITMENDOR

Në këtë dokument, termi profesionist i shëndetit mendor i referohet individëve të punësuar në shërbimet e specializuara të shëndetit mendor që ofrojnë shërbime të drejtpërdrejta klinike për/me pacientët, të tillë si: psikiatër, specializantë të psikiatrisë, psikologë, punonjës socialë, terapistë okupacionalë, infermierë dhe kujdestarë.

4.1 KËRKESA TË PËRGJITHSHME

Të gjitha shërbimet e shëndetit mendor kanë përshkrime të rolit për drejtuesin dhe secilin rol profesional, të cilat:- specifikojnë nivelin minimal të arsimimit, kompetencave, eksperiencës në punë, si dhe kualifikime të tjera të nevojshme për pozicionin;- specifikojnë detyrat dhe përgjegjësitë e pozicionit;- firmosen nga çdo anëtarë dhe ruhen në dosjen e tij personale.

Dokumentimi i nivelit të arsimit, kompetencave, eksperiencës në punë, si dhe kualifikime të tjera të nevojshme për pozicionin kryhen sipas legjislacionit në fuqi.Zhvillimi profesional dhe edukimi në vazhdim i secilit profesionist dokumentohen në dosjet personale. Për cdo rekrutim të ri stafi, drejtuesi/përgjegjësi i shërbimit sigurohet që i punësuari do të duhet trajnohet/udhëzohet minimalisht mbi pikat e mëposhtme:- Rregulloren e shërbimit, rolet dhe përgjegjësitë e pozicionit, etj.- Të drejtat e pacientëve/legjislacionin përkatës dhe mbi rregullat lidhur me konfidencialitetin- Elementët bazë të dokumentimit dhe raportimit lidhur me pozicionin.

4.2KOMPETENcaTËNEvOJSHMEBazËPËRPROFESIONISTËT E SHËNDETIT MENDOR

Profesionistët e shëndetit mendor duhet të demostrojnë njohuri dhe aftësi që kërkohen nga popullata target. Në përmbushje të funksioneve të shërbimeve ku ata punojnë dhe në funksion të qëllimit të mësipërm, profesionistët zotërojnë kompetenca në fushat e mëposhtme:

a) Përmbushje të aftësive bazë:- Njohuri teknike të fushës;- Aftësi analitike;- Aftësi vendimmarrëse; - Aftësi ndërpersonale;- Aftësi komunikimi; dhe- Aftësi klinike.


b) Diagnostikim dhe trajtim: profesionistët në shërbimet e shëndetit mendor kanë kompetencat e nevojshme në diagnostikimin e çrregullimeve mendore, si dhe kompetenca në përdorimin e trajtimeve psiko-farmakologjike. Ata zotërojnë kompetenca mbi lidhjet që ekzistojnë mes shëndetit mendor dhe atij fizik, si dhe mbivendosjen e tyre. Gjithashtu ata janë të aftë të ofrojnë ndërhyrje psikoterapeutike.

c) Këshillim, mbështetje dhe psikoedukim: Profesionistët e shëndetit mendor zotërojnë kompetencat bazë në ofrimin e psikoedukimit për pacientët, familjarët dhe profesionistët e tjerë. Gjithashtu ata kanë kompetenca bazë në këshillimin mbështetës dhe ofrimin e mbështetjes emocionale ndaj individëve ose familjeve të pacientëve.

d) Ndërhyrjen në krizë: Pprofesionistët kanë njohuritë bazë për modelet e ndryshme teorike të ndërhyrjes në krizë, si dhe aftësitë për të vlerësuar llojin dhe rëndesën e një krize. Gjithashtu, profesionistët kanë kompetencat e nevojshme për të ndërhyrë dhe zgjidhur situatën, përfshirë këshillimin dhe referimin në shërbimet e rrjetit.

e) Advokaci: Profesionistët e shëndetit mendor zotërojnë aftësitë e nevojshme për të luftuar stigmën dhe diskriminimin me të cilët përballen personat me çrregullime mendore. Për të bërë këtë, ata kanë njohuritë e mjaftueshme mbi të drejtat e pacientëve dhe ligjet ekzistuese, por dhe aftësitë për të përfshirë familjarët dhe komunitetin në dialogje mbi respektimin e të drejtave.

f) Promovimi i shëndetit mendor dhe parandalimi i çrregullimeve: Profesionistët e shëndetit mendor janë të aftë të identifikojnë faktorët e riskut dhe ata mbështetës në komunitetet të cilave u shërbejnë, si dhe të ndërmarrin fushata ndërgjegjësimi për rëndësinë e shëndetit mendor pozitiv dhe promovimin e shërbimeve ekzistuese.

4.3 AKTIVITETI I PERSONELIT

Përveç sa më lart dhe çka është parashikuar shprehimisht nga kuadri rregullator i kodit të punës, çdo profesionist i shëndetit mendor përfshihet në aktivitetet e mëposhtme:

- Kontribuon në ekip për identifikimin e nevojave shëndetësore të personit; - Planifikon, vlerëson dhe zbaton planin individual të trajtimit të hartuar në ekip. Ky plan dokumentohet në kartelën individuale të pacientit;- Dokumenton të gjitha ndërhyrjet e realizuara në përputhje me planin individual;- Merr pjesë në mbledhjet e ekipit dhe informon mbi aktivitetet e zhvilluara duke ofruar të dhënat e duhura për vlerësimin e arritjes së objektivave të përcaktuara nga ekipi;- Asiston dhe merr në ngarkim personin në nevojë duke respektuar të drejtat, integritetin, dinjitetin dhe privatësinë e tij;- Respekton të drejtën e pacientit për të zgjedhur personel të të njëjtit seks;- Përpiqet që të shmangë mbingarkesat psikologjike, fizike dhe verbale në dëm të përdoruesit dhe dinjitetit të tij;- Merr masa për marrjen e barnave të përcaktuara nga mjeku pranë shërbimit, ose në shtëpi dhe


verifikon efektet e mjekimit;- Ruan dokumentacionin lidhur me përshkrimet terapeutike;- Kryen vizita në shtëpi për përdoruesit e përfshirë në programet terapeutike të vendosura nga ekipi. Në mënyrë të veçantë bashkëpunon në vizitat pranë përdoruesve problematikë;- Shoqëron dhe mbështet personat në aktivitete rikrijuese, rishoqërizuese, kulturore dhe zbavitëse brenda dhe jashtë shërbimit, për qëllime punësimi dhe/ose ngritje profesionale;- Siguron një asistencë të përshtatshme dhe dinjitoze për nevojat fizike të personit sidomos nëse ai nuk është i vetëmjaftueshëm;- Bashkëpunon në arritjen e objektivave terapeutikë gjatë zbatimit të protokolleve të vendosura në ekip;- Bashkëpunon dhe nxit aktivitete të integrimit shoqëror përmes marrëdhënieve me grupe dhe shoqata të qytetarëve në komunitet;- Mbështet grupet e vetë-ndihmës;- Mban përgjegjësinë e cilësisë së shërbimit që ofron si dhe bashkëpunon e merr pjesë në aktivitetet për përmirësimin e vazhdueshëm të cilësisë;- Përvijon nevojat personale për ngritjen e tij tekniko-profesionale;- Kontribuon në formimin e studentëve, të kurseve të ndryshme profesionale bazë dhe të kurseve të specializimit në Psikiatri dhe në drejtime të tjera kur është e mundur;- Merr pjesë në takimet periodike të personelit mbi tematika në interes të profesionit; - Mbështet dhe merr pjesë në aktivitetet e grupeve të punës për kërkime shkencore dhe punë studimore;- Plotëson dhe ruan dokumentacionin lidhur me aktivitetin administrativ të Shërbimit (mbushja dhe ruajtja e formularëve, regjistrimi i veprimtarive të përditshme).


ANEKSI I

FUNKSIONETSPEcIFIKETËSHËRBIMEvETËSHËNDETITMENDOR ME SHTRETËR

A. TRAJTIMI I VULLNETSHËM NË SHËRBIMET E SHËNDETIT MENDOR ME SHTRETËR

1. Personi me çrregullime të shëndetit mendor merr trajtim të vullnetshëm në shërbimin e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, pas lëshimit të miratimit me shkrim nga ana e tij, me kusht informimi paraprak. Miratimin për të miturit ose personat me zotësi të kufizuar për të vepruar e lëshon kujdestari ose përfaqësuesi i tyre ligjor.2. Miratimi i informuar sigurohet nëpërmjet diskutimit me pacientin për natyrën dhe qëllimin e ndërhyrjes terapeutike të propozuar dhe/ose përdorimin e formularit tip të miratimit të informuar, të miratuar nga Ministri i Shëndetësisë. Përmbajtja e diskutimit dhe formulari i miratimit të informuar janë pjesë e kartelës klinike të pacientit. Pacienti firmos për dhënien e miratimit si në kartelë, ashtu edhe në formularin e miratimit të informuar.3. Personi me çrregullime të shëndetit mendor referohet për në shërbimin e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, pasi ka kryer ekzaminimin paraprak nga mjeku në shërbimet komunitare ose shërbi-met ambulatore të specializuara, ose pas referimit nga reparte të tjera spitalore, të cilët nuk mund t’i drejtohen shërbimeve të mësipërme.4. Personi me çrregullime të shëndetit mendor, kujdestari ose përfaqësuesi i tij ligjor kanë të drejtë të kërko-jnë ndërprerjen, refuzimin apo të ankohen për trajtimin në çdo moment të procesit, gjë e cila mund të kundërshtohet vetëm kur përmbushen kriteret për trajtim të pavullnetshëm.

B. TRAJTIMI I PAVULLNETSHËM NË SHËRBIMET E SHËNDETIT MENDOR ME SHTRETËR

i. Kriteret për trajtimin e pavullnetshëm

1. Subjekt i trajtimit të pavullnetshëm është personi, i cili shtrohet në mënyrë të pavullnetshme në shërbimet e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, ose pasi është shtruar në mënyrë të vullnetshme mbahet në mënyrë të pavullnetshme, sipas përcaktimit të mjekut specialist.

2. Personi me çrregullime të shëndetit mendor trajtohet në mënyrë të pavullnetshme, në rast se plotësohen këto kushte njëkohësisht:a) ka një çrregullim të rëndë mendor, që kufizon aftësinë e tij për të kuptuar ose kontrolluar sjelljen e tij; dheb) pa trajtimin e pavullnetshëm personi rrezikon jetën shëndetin ose sigurinë e vetes ose të tjerëve; dhec) janë shteruar mundësitë ekzistuese për trajtimin shëndetësor në komunitet dhe mjekimi i nevojshëm


jepet vetëm nëpërmjet shtrimit në shërbimet e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, në përputhje me parimet e alternativës sa më pak kufizuese.

3. Vendimi për trajtim të pavullnetshëm të një personi merret nga mjeku specialist vetëm pasi të ketëkryer personalisht ekzaminimin e tij. Personi i sëmurë, familjarët e tij të afërt ose kujdestari ligjor gëzojnë të drejtën të informohen për shkaqet e marrjes së këtij vendimi dhe për të drejtat që pacienti gëzon në këtë gjendje.

4. Trajtimi i pavullnetshëm i një personi me çrregullime të shëndetit mendor në shërbimin e shëndetit mendor të specializuar me shtretër nuk mund të shërbejë për asnjë rast për qëllim të shqyrtimit të aftësisë për punë.

5. Procedurat e trajtimit dhe të informimit të pacientit e personave të tjerë të interesuar pasqyrohen në kartelën klinike të miratuar nga Ministri i Shëndetësisë.

ii.Procedurapërshtriminnëshërbimeteshëndetitmendortëspecializuarmeshtretër për personat që kanë nevojë për trajtim të pavullnetshëm

1. Personi i gjendur në rrethanat e parashikuara në pikën A2, dërgohet në shërbimin e shëndetitmendor të specializuar me shtretër nga personeli mjekësor i shërbimeve të urgjencës, një person i afërt i tij ose nga çdo nëpunës apo person tjetër që vihet në dijeni për gjendjen e tij shëndetësore.

2. Policia e Shtetit, me kërkesë të personelit mjekësor, e ndihmon atë gjatë kryerjes së vizitave mjekësore dhe transferimit të personit në shërbimin e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, si dhe garanton mbrojtjen e përkohshme të pronës së tij. Në rastet kur mungon ndihma e menjëhershme e personelit mjekësor, Policia e Shtetit detyrohet të shoqërojë personin, në prani të familjarëve ose të të afërmve të tjerë, në shërbimin e urgjencës mjekësore më të afërt.

3. Mjeku në shërbimin e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, që vendos për trajtimin e pavullnetshëm të personit, informon menjëherë personelin mjekësor ose policor që e ka shoqëruar, familjarët dhe personat e tjerë që e shoqërojnë, si dhe përfaqësuesin ligjor, nëse është i pranishëm. Personi gëzon të drejtën të komunikojë me personat pranë tij apo përfaqësuesin e tij ligjor. 4. Mjeku në shërbimin e shëndetit mendor të specializuar me shtretër, që vendos për trajtimin e pavullnetshëm, përshkruan në mënyrë të hollësishme në kartelën mjekësore të gjitha procedurat e ndjekura dhe siguron njoftimin e shefit të shërbimit për shtrimin e pavullnetshëm, brenda 24 orëve.

iii. Rivlerësimi i trajtimit të pavullnetshëm

1. Shefi i shërbimit, jo më vonë se 24 orë nga vendosja në trajtim të pavullnetshëm, urdhëron me shkrim në kartelën mjekësore rivlerësimin e gjendjes shëndetësore të personit të shtruar në mënyrë të pavullnetshme. Rivlerësimi kryhet nga personeli mjekësor që nuk ka marrë pjesë në procedurën fillestare të


shtrimit dhe trajtimit të pavullnetshëm.

2. Pas rivlerësimit të gjendjes shëndetësore, personeli mjekësor plotëson kartelën mjekësore me të gjitha shënimet e nevojshme dhe referon pranë shefit të shërbimit nëse trajtimi i pavullnetshëm është i bazuar apo i pabazuar, ose kanë rënë shkaqet që personi të mbahet në kushte të tilla.

3. Në rast se pas rivlerësimit, shefi i shërbimit konstaton se kanë rënë shkaqet që personi të mbahet në kushte trajtimi të pavullnetshëm, urdhëron nxjerrjen e menjëhershme të personit nga trajtimi i pavullnetshëm. Vendimi i shefit të shërbimit dhe arsyet e tij shënohen në mënyrë të hollësishme në kartelën mjekësore.

4. Në rast se pas rivlerësimit, shefi i shërbimit konstaton se nuk kanë rënë shkaqet që personi të mbahet në kushte trajtimi të pavullnetshëm, personi vazhdon të marrë trajtimin e pavullnetshëm në këtë shërbim. Pas këtij vendimi, brenda 48 orëve, titullari i institucionit, ku ofrohet shërbimi i shëndetit mendor të specializuar me shtretër, referuar nga shefi i shërbimit, i drejtohet gjykatës së rrethit gjyqësor për të vlerësuar procedurën e kryer. Një kopje e kërkesës u vihet në dispozicion pacientit, një familjari të afërt dhe/ose për-faqësuesit të tij ligjor.

iv. Trajtimi i pavullnetshëm me vendim gjykate

1. Gjyqtari i vetëm e shqyrton kërkesën e paraqitur nga titullari i institucionit, ku ofrohet shërbimi i shëndetit mendor të specializuar me shtretër, për vlerësimin e trajtimit të pavullnetshëm, jo më vonë se 48 orë nga paraqitja e saj.2. Vendimi i gjyqtarit të vetëm zbatohet menjëherë nga shërbimi i specializuar i shëndetit mendor meshtretër.3. Në çdo çast, kur kanë rënë shkaqet shëndetësore që çuan në shtrim të pavullnetshëm, titullari i institucionit, ku ofrohet shërbimi i shëndetit mendor të specializuar me shtretër, familjarët ose përfaqësuesi ligjor parashtrojnë në gjykatën kompetente kërkesën për revokimin e vendimit të gjykatës.

c.KUFIzIMIFIzIK

1. Kufizimi fizik i personave me çrregullime të shëndetit mendor zbatohet vetëm në institucionet e shëndetit mendor të specializuar me shtretër dhe përfshin, sipas protokollit dhe procedurave specifike, elementet e mëposhtme:a) mbajtjen me forcë të personit;b) përdorimin e detyruar të medikamenteve;c) imobilizimin;ç) izolimin.

2. Kufizimi fizik zbatohet për periudha të shkurtra kohore me objektiva të qartë, sipas protokolleve të miratu-ara me urdhër të Ministrit të Shëndetësisë. Pacienti duhet të informohet për kufizimin fizik. Të gjitha proce-durat e ndjekura për realizimin e kufizimit fizik dhe arsyet e ndërmarrjes së tyre përshkruhen në mënyrë të hollësishme në kartelën e pacientit, kur kufizimi ndodh në një shërbim të shëndetit mendor të specializuar


me shtretër, apo në dokumentacionin zyrtar/epikrizën që shoqëron pacientin drejt shërbimit të shëndetit mendor të specializuar me shtretër, kur elemente të kufizimit fizik zbatohen në ambiente të tjera, sipas pro-tokolleve përkatëse.

3. Gjatë kufizimit fizik, kontakti i stafit të shërbimit të shëndetit mendor të specializuar me shtretërme personin, subjekt i kufizimit fizik, duhet të jetë aktiv dhe i vazhdueshëm, që shkon përtej monitorimit rutinë, sipas protokolleve të miratuara me urdhër të Ministrit të Shëndetësisë.

4. Ndalohet përdorimi i kufizimit fizik, si mjet ndëshkimi ose si mjet më lehtësues për stafin e shërbimit.

5. Kufizimi fizik zbatohet në kushtet kur:a) autorizohet nga mjeku psikiatër me shkrim;b) kryhet në formën më pak kufizuese/shtrënguese, që ofron siguri dhe kontroll të sjelljes agresive të pacientit;c) forca e përdorur është në përpjesëtim të drejtë me rrezikun e perceptuar;ç) shërbimi i shëndetit mendor i specializuar me shtretër ka infrastrukturën e nevojshme për të zbatuar në mënyrë sa më të sigurt kufizimin fizik, sipas standardeve të miratuara nga Ministri i Shëndetësisë. 6. Në çdo shërbim të shëndetit mendor të specializuar me shtretër, ku zbatohet kufizimi fizik, të dhënat, për çdo rast, duhet të dokumentohen në një regjistër të veçantë, përveç dokumentimit të hollësishëm në kartelën klinike të pacientit.

7. Familjarët e pacientëve dhe/ose përfaqësuesit e tyre ligjorë duhet të informohen sa më parë, kur pacienti është apo bëhet subjekt i kufizimit fizik.

D. TRAJTIME TË VEçANTA MJEKËSORE DHE KIRURGJIKALE

1. Çdo trajtim mjekësor dhe kirurgjikal, përfshirë dhe terapinë elektrokonvulsive te personat me çrregullime të shëndetit mendor, zbatohet, në çdo rast, në interes të nevojave shëndetësore të pacientit, duke i informuar dhe marrë miratimin e pacientit ose të përfaqësuesit të tij ligjor.

2. Terapia elektrokonvulsive zbatohet pas miratimit të informuar të vetë pacientit ose përfaqësuesit të tij ligjor, sipas protokolleve të miratuara me urdhër nga Ministri i Shëndetësisë. Terapia elektrokonvulsive nuk zbatohet te minorenët.

3. Rregullat e etikës profesionale, në bazë të të cilave kryhen procedurat mjekësore dhe kirurgjikale, zbatohen dhe në personat me çrregullime të shëndetit mendor.


STaNDaRDETEKUFIzIMITFIzIKNË SHËRBIMET E SHËNDETIT

MENDOR TËSPEcIALIzUAR ME SHTRETËR

Tetor 2013


Ligji nr.44/2012 “Për shëndetin mendor”, përkatësisht Kreu V “Trajtimi në Shërbimet e Shëndetit Mendor të Specializuar me Shtretër”, neni 27 “Kufizimi Fizik”, parashikon hartimin e rregullave dhe procedurave të zbatimit të kufizimit fizik, detyrim edhe i kreut VIII “Dispozita të Fundit”, neni 35 “Nxjerrja e akteve nënligjore”.

Në përputhje me këtë detyrim të ligjit të shëndetit mendor, Ministria e Shëndetësisë hartoi këtë dokument, “Standardet e Kufizimit Fizik në Shërbimet e Shëndetit Mendor të Specializuar me Shtretër”, dokument i cili do t’u nënshtrohet rishikimeve periodike.


Ligji nr.44/2012 “Për Shëndetin Mendor”, Kreuv,Neni27“Kufizimifizik”

1. Kufizimi i personave me çrregullime të shëndetit mendor zbatohet në institucionet e shëndetit mendor të specializuar me shtretër dhe përfshin, sipas protokollit përkatës, elementet e mëposhtëm: a) mbajtjen me forcë të personit; b) përdorimin e detyruar të medikamenteve; c) imobilizimin; d) izolimin.

2. Kufizimi zbatohet për periudha të shkurtra kohore me objektiva të qartë, sipas protokolleve të miratuara me urdhër të Ministrit të Shëndetësisë. Pacienti duhet të informohet për kufizimin fizik. Të gjitha procedurat e ndjekura për realizimin e kufizimit fizik dhe arsyet e ndërmarrjes së tyre përshkruhen në mënyrë të hollësishme në kartelën e pacientit, kur kufizimi ndodh në një shërbim të shëndetit mendor të specializuar me shtretër, apo në dokumentacionin zyrtar/epikrizën që shoqëron pacientin drejt shërbimit të shëndetit mendor të specializuar me shtretër, kur elemente të kufizimit fizik zbatohen në ambiente të tjera, sipas protokolleve përkatëse.

3. Gjatë kufizimit fizik, kontakti i stafit të shërbimit të shëndetit mendor të specializuar me shtretër me per-sonin, subjekt i kufizimit fizik, duhet të jetë aktiv dhe i vazhdueshëm, që shkon përtej monitorimit rutinë, sipas protokolleve të miratuara me urdhër të Ministrit të Shëndetësisë.

4. Ndalohet përdorimi i kufizimit fizik, si mjet ndëshkimi ose si mjet më lehtësues për stafin e shërbimit.

5. Kufizimi zbatohet në kushtet kur: a) autorizohet nga mjeku psikiatër me shkrim; b) kryhet në formën më pak kufizuese/shtrënguese, që ofron siguri dhe kontroll të sjelljes agresive të pacientit; c) forca e përdorur është në përpjesëtim të drejtë me rrezikun e perceptuar; ç) shërbimi i shëndetit mendor i specializuar me shtretër ka infrastrukturën e nevojshme për të zbatuar në mënyrë sa më të sigurt kufizimin fizik, sipas standardeve të miratuara nga Ministri i Shëndetësisë.

6. Në çdo shërbim të shëndetit mendor të specializuar me shtretër, ku zbatohet kufizimi fizik, të dhënat, për çdo rast, dokumentohen në një regjistër të veçantë, përveç dokumentimit të hollësishëm në kartelën klinike të pacientit.

7. Familjarët e pacientëve dhe/ose përfaqësuesit e tyre ligjorë duhet të informohen sa më parë, kur pacienti është apo bëhet subjekt i kufizimit fizik.


Përmbajtja

1.Përkufizime1.1 Përkufizimi i Kufizmit Fizik1.2 Elementët e Kufizimit fizik:1.3 Specifikime

2. Parime të përgjithshme

3.Kufizimi3.1 Autorizimi i Kufizimit3.2 Dinjiteti dhe siguria e pacientit3.3 Përfundimi i Kufizimit3.4 Dokumentimi i Kufizimit3.5 Menaxhimi klinik3.6 Trajnimi i stafit4. Izolimi4.1 Urdheri/autorizimi i Izolimit4.2 Dinjiteti i pacientit4.3 Monitorimi4.4 Rinovimi i Urdhërit të Izolimit4.5 Përfundimi i Izolimit4.6 Infrastruktura e Izolimit4.7 Dokumentimi i episodeve të izolimit4.8 Menaxhimi klinik4.9 Trajnimi i stafit


1.PËRKUFIzIME

1.1 PËRKUFIzIMIIKUFIzIMITFIzIK

Kufizim Fizik përkufizohet si “përdorim i medikamenteve, forcës fizike (nga një ose më shumë persona), i pa-jisjeve apo veshjeve trupore për qëllim parandalimin ose kufizimin e lëvizjeve të lira trupore të pacientit ose veçim i tij në një ambjent të posacëm”.

1.2 ElEMENTËTEKUFIzIMITFIzIK:

Bazuar në nenin 27 të ligjit 44/2012 “Për shëndetin mendor”,kufizmi fizik përbëhet nga këta elementë:

a)Kufizimikimik

Është term që përshkruan përdorimin e metodave farmakologjike për qëllimin e vetëm kufizimin e lëvizjes ose lirisë së personit.

Medikamentet të përdorura si pjesë e planit individual të trajtimit për menaxhimin e një çrregullimi mendor nuk konsiderohen si kufizim kimik.

b)Kufizimimekanik

Është term që nënkupton aplikimin mbi trupin e pacientit e paisjeve apo veshjeve të veçanta me qëllim kufizi-min e lëvizshmërisë. Kjo ndërhyrje zbatohet për të parandaluar pacientin nga vetëdëmtimi dhe/ose dëmtimi i të tjerëve ose për të siguruar trajtimin mjekësor të domosdoshëm.

Përdorimi i një ndërhyrje mjekësore ose kirurgjikale për trajtimin e duhur të një çrregullimi apo dëmtimi fizik nuk konsiderohet si kufizim mekanik.

c)Imobilizimi

Është term që nënkupton përdorimin e forcës fizike (nga një ose më shumë persona) me qëllim parandalimin e lëvizjes së lirë të trupit të pacientit në rrethanat kur ai/ajo tregojnë rrezik të dukshëm, serioz dhe imediat për vetëdëmtim ose dëmtim të tjerëve. d)Izolimi

Vendosja e mbikëqyrur e një pacienti në një dhomë, vetëm, në çdo kohë, ditën apo natën, me derë të kyçur ose fiksimi apo mbajtja në mënyrë të tillë që të parandalojë largimin e pacientit quhet izolimi.


1.3 SPEcIFIKIM

Për qëllim të këtij dokumenti do të trajtohen:

a. Tre elementët e parë të kufizmit fizik nën termin e përbashkët Kufizim; dheb. Elementi i katërt, Izolimi, do të trajtohet veçmas.

2. PARIME TË PËRGJITHSHME

Parimet e përgjithshme të cituara në vijim duhet të kihen parasysh gjatë zbatimit të procedurave të kufizimit fizik (kufizim dhe izolim).

2.1 Kufizimi fizik zbatohet në raste të rralla dhe përjashtuese dhe vetëm në të mirë të personit që shfaq rrezik të dukshëm për veten dhe/ose të tjerët;

2.2 Shërbimet e shëndetit mendor të specializuar me shtretër duhet të demontrojnë përpjekjet e tyre për reduktimin e episodeve të kufizimit fizik. Kjo përfshin përdorimin e kufizimit fizik vetëm pasi të gjitha ndërhyrjet e tjera alternative për menaxhimin e sjelljeve të rrezikshme tashmë janë konsumuar dhe/ose konsideruar;

2.3 Kufizimi nuk mund të zgjatet përtej periudhës kohore rreptësisht të nevojshme për parandalimin e lëndimit të pacientit dhe/ose të tjerëve;

2.4 Kufizimi zbatohet në mënyrë profesionale dhe bazohet në kuadrin ligjor përkatës dhe në etikën profesionale;

2.5 Kufizimi zbatohet në institucione ku siguria e përdoruesit, ofruesit dhe vizitorëve të shërbimit konsiderohet thelbësore duke respektuar dhe të drejtën e barazisë;

2.6 Zbatimi i kësaj ndërhyrjeje bazohet në vlerësimin e rrezikut që i bëhët pacientit;

2.7 Zbatimi i kësaj ndërhyrjeje bazohet në praktikat bashkëkohore;

2.8 Para dhe gjatë zbatimit të Kufizimit Fizik janë marrë parasysh aspektet kulturore dhe ndjeshmëria gjinore e personit subjekt i kësaj procedure; 2.9 Edhe në rastet kur kufizmi fizik është i nevojshëm, vlerësimi dhe trajtimi duhet të jetë rast pas rasti në mënyrë që t’u qasemi më mirë nevojave të cdo pacienti.


3 KUFIzIMI

3.1 aUTORIzIMIIKUFIzIMIT

3.1.1 Zbatimi i Kufizimit te një pacient mund të iniciohet vetëm nga një mjek i licensuar.

3.1.2 Autorizimi i kësaj procedure bëhet vetëm nga një mjek psikiatër, qoftë ky mjeku psikiatër përgjegjës për kujdesin e pacientit ose mjeku psikiatër në shërbim.

3.1.3 Mjeku psikiatër përgjegjës për kujdesin dhe trajtimin e pacientit ose mjeku psikiatër në shërbim 24 orë duhet të njoftohet nga mjeku qe inicioji këtë procedurë sa më shpejt të jetë e mundur duke e shoqëruar me dokumentimin përkatës në kartelën klinike të pacientit.

3.1.4 Në rastet kur iniciohet një episod i kufizimit nga një mjek:

a) Kjo duhet të ndodhë vetëm pas vlerësimit të gjëndjes së pacientit dhe duhet të përfshijë dhe vlerësimin e rrezikut;

b) Mjeku duhet ta dokumentojë rastin në kartelën klinike të pacientit dhe në regjistrin e kufizimit fizik (Aneksi 1);

c) Gjithashtu mjeku duhet të përcaktojë kohëzgjatjen e episodit të kufizimit në regjistrin e sipërcituar.

3.1.5 Regjistri i Kufizimit Fizik duhet të firmoset nga mjeku psikiatër përgjegjës për kujdesin e pacientit ose mjeku psikiatër në shërbim sa më shpejt të jetë e mundur dhe jo më vonë se 24 orë nga fillimi i kufizimit.

3.1.6 Në cdo rast pacienti informohet mbi arsyet e marrjes së këtij vendimi, kohëzgjatjen e mundshme dhe rrethanat të cilat do të conin në ndërprerjen e kësaj procedure përvec rasteve kur një informacion i tillë mund të jetë i dëmshëm për shëndetin mendor, mirëqënien shëndetësore ose gjëndjen emocionale të pacientit. Në rastin e fundit arsyet e moskomunikimit të informacionit me pacientin duhet të dokumentohen në kartelen e tij klinike. 3.1.7 a) Sa më shpejt të jetë e mundur, dhe me miratimin e pacientit ose kur ky i fundit nuk ka aftësi për marrjen e vendimeve dhe nuk mund të japë miratim, familjarët dhe/ose përfaqësuesi i tij ligjor duhen të informohen mbi episodin e kufizmit dhe një dokumentim i këtij komunikimi duhet të përfshihet në kartelën klinike të pacientit.

b) Kur pacienti ka aftësinë për marrjen e vendimeve dhe ai nuk miraton dhënien e këtij informacioni mbi kufizimin e tij/saj personave të tjerë, qofshin këta të familjarë, asnjë komunikim i tillë nuk duhet të kryhet. Kjo duhet të dokumentohet në kartelën klinike të pacientit.


3.2 DINJITETI DHE SIGURIA E PAcIENTIT

3.2.1 Çdo nevojë specifike e vetë pacientit në lidhje me kufizimin duhet të merret në konsideratë, përfshirë kërkesa të paracaktura mbi kufizimin të shënuara në planin individual të trajtimit të tij.

3.2.2 Konsideratë të vecantë i jepet rasteve të pacientëve të njohur si viktima të abuzimit fizik dhe/ose seksual.

3.2.3 Kur është e mundur pacienti duhet të ketë të njëjtin gjini me stafin që merret me zbatimin e kufizimit.

3.2.4 Pacienti duhet t’i nënshtrohet vlerësimit të vazhdueshëm shëndetësor përgjatë zbatimit të episodit të kufizimit në funksion të sigurisë së tij.

3.2.5 Ndalohet përdorimi i mjeteve të kufizmit për shkaktimin e dhimbjes së qëllimshme.

3.3 PËRFUNDIMIIKUFIzIMIT 3.3.1 Zbatimi i kufizimit mund të ndërpritet në cdo kohë nga personi përgjegjës dhe të gjitha mjetet e përdoura gajtë kufizimit duhet të dokumentohen qartësisht në kartelën klinike të pacientit.

3.3.2 Mbas përfundimit të kufizimit, sa më shpejt të jetë e mundur, pacientit duhet t’i jepet mundësia ta diskutojë këtë episod me ekipin multidisplinar të përfshirë në kujdesin ndaj tij.

3.4 DOKUMENTIMIIKUFIzIMIT

3.4.1 Të gjitha mjetet e përdorura për kufizimin regjistrohen në kartelën e pacientit dhe në regjistrin përkatës.

3.5 MENAxHIMI KLINIK

3.5.1 Kufizimi nuk mund të përdoret për asnjë rast për përmirësimin e vështirësive funksionale, përfshirë dhe mangësitë në staf.

3.5.2 a) Cdo shërbim i shëndetit mendor i specializuar me shtretër duhet të ketë udhëzuesin e brendshëm përsa i përket kufizimit. Udhëzuesi i brendshëm duhet të identifikojë se kush inicion episode të kufizimit dhe gjithashtu duhet të përmbajë dhe një seksion mbi ofrimin e informacionit të duhur pacientit dhe një seksion tjetër se si shërbimi ndjek politika të reduktimit të episodeve të kufizimit.

b) Udhëzuesi i brendshëm duhet të specifikojë se si shërbimi rishikon rastet e kufizimit.


c) Shërbimi i shëndetit mendor i specializuar me shtretër duhet të disponojë një shënim, ku të dokumentohet nëse i gjithë stafi i përfshirë në zbatimin e kufizimit është njohur me udhëzimin dhe e ka kuptuar atë.

d) Shërbim i shëndetit mendor i specializuar me shtretër duhet të rishikojë periodikisht udhëzuesin e brendshëm mbi kufizmin, së paku një herë në vit. 3.5.3 Ekipi multidisiplinar duhet të hartojë planet individuale të trajtimit për cdo pacient që ka qënë subjekt i kufizimit. Ky plan duhet të përmbajë informacion mbi hapat drejt reduktimit të këtyre episode për këtë pacient.

3.5.4 Cdo episod i kufizimit duhet të rishikohet nga anëtarët e ekipit multidisplinar të përfshirë në kujdesin ndaj pacientit dhe të dokumentohet në kartelën klinike sa më shpejt të jetë e mundur dhe jo më vonë se 2 ditë pune nga përfundimi i episodit të kufizimit.

3.5.5 Kur kufizimi aplikohet për më shumë se një muaj në një pacient, procedura duhet të rishikohet nga një mjek psikiatër duke siguruar nje vlerësim të pavarur nga vlerësimi i mëparshëm.

3.5.6 Çdo tre muaj bëhet një rishikim i të gjitha episodeve të kufizimit nga Ministria e Shëndetësisë.

3.5.7 Të gjitha infromacionet në lidhje me zbatimin e episodeve të kufizimit duhet të ruhen në shërbim dhe të përfshihen në raportet vjetore të shërbimit për këtë qëllim. Këto raporte dorëzohen në sektorin që mbulon shëndetin mendor në Ministrinë e Shëndëtësisë, si sekretariat teknik i Komitetit Kombëtar të Shëndetit Mendor, si edhe vihen në dispozicion sipas kërkesës së organizmave monitoruese pas marrëveshjeve paraprake me Ministrinë e Shëndetësisë apo sipas kuadrit ligjor përkatës.

3.6TRaJNIMIISTaFIT

3.6.1 Çdo shërbim i shëndetit mendor i specializuar me shtretër duhet të ketë një program të brendshëm për trajnimin e stafit mbi procedurat e kufizimit, ku minimalisht duhet të përfshihen:

a) Kush duhet të kryejë trajnime, bazuar kjo në nevojat e stafit dhe pacientëve;b) Fushat që duhet të mbulohen nga programi i trajnimit, përfshirë trajnime alternative të kufizimit;c) Shpeshtësinë e trajnimeve;d) Identifikimi i personave të kualifikuar për të deleguar trajnimet; dhee) Detyrimin e paevitueshëm të trajnimit të stafit të përfshirë në procedurat e kufizimit.

3.6.2 Shërbimi i shëndetit mendor duhet të disponojë një dokument mbi organizimin e këtyre trajnimeve.


4. IzOLIMI

4.1 AUTORIzIMI I IzOLIMIT

4.1.1 Izolimi duhet të inciohet vetëm nga një mjek i liçensuar.

4.1.2 Autorizimi i kësaj procedure bëhet vetëm nga një mjek psikiatër, qoftë ky mjeku psikiatër përgjegjës për kujdesin e pacientit ose mjeku psikiatër në shërbim.

4.1.3 Mjeku psikiatër përgjegjës për kujdesin e pacientit subjekt i kësaj procedure ose mjeku psikiatër në shërbim, të cilët njoftohen sa më shpejt të jetë e mundur nga mjeku që inicioi procedurën e izolimit dhe njëkohësisht ky moment dokumentohet në kartelën klinike të pacientit.

4.1.4 Nese iniciohet nga një mjek i liçensuar: a) Duhet të ndodhë vetëm pas vlerësimit të pacientit ku duhet të përfshihet dhe “vlerësimi i rrezikut”;

b) Ky fakt duhet të dokumentohet në kartelën klinike dhe në regjistrin e kufizimit fizik (Aneksi 1), ku të specifikohet që ai/ajo urdhëruan zbatimin e izolimit te ky pacient.

c) Gjithashtu në po këtë regjistër mjeku duhet të specifikojë dhe kohëzgjatjen e urdhërit për izolim. Një episod izolimi nuk duhet të zgjatë më shumë se 8 orë.

4.1.5 Mjeku psikiatër përgjejës për kujdesin e pacientit ose mjeku psikiatër në shërbim duhet të firmosin në regjistrin e izolimit sa më shpejt të jetë e mundur, dhe jo më vonë se 24 orë.

4.1.6 Pacienti informohet në cdo rast mbi arsyet e marrjes së këtij vendimi, kohëzgjatjen e mundshme dhe rrethanat të cilat do të çonin në ndërprerjen e kësaj procedure, përvec rasteve kur një informacion i tillë mund të jetë i dëmshëm për shëndetin mendor, mirëqënien shëndetësore ose gjëndjen emocionale të pacientit. Në rastet kur ky informim nuk ndodh, arsyet që shpjegojnë se pse nuk ndodhi duhet të dokumentohen në kartelën klinike të pacientit. 4.1.7 a) Sa më shpejt të jetë e mundur, dhe me miratimin e pacientit ose kur ky i fundit nuk zotëron aftësi për marrjen e vendimeve dhe nuk mund të japë miratim, familjarët dhe/ose përfaqësuesi i tij ligjor duhen të informohen mbi episodin e izolimit dhe një dokumentim i këtij komunikimi duhet të përfshihet në kartelën klinike të pacientit. Në rastet kur ky informim nuk ndodh, arsyet që shpjegojnë se pse nuk ndodhi duhet të dokumentohen në kartelën klinike të pacientit. b) Kur pacientit nuk i mungon aftësia për marrjen e vendimeve dhe ai nuk miraton dhënien e informacionit mbi izolimin e tij personave të tjerë, qofshin këta familjarë, ky komunkim nuk kryhet. Kjo duhet të dokumentohet në kartelën klinike të pacientit.


4.2 DINJITETI I PAcIENTIT

4.2.1 Izolimi i një pacienti në një gjëndje shëndetësore dhe psikosociale të njohur, për të cilin veçimi është i kundërindikuar, duhet të zbatohet vetëm kur të gjitha alternativat e tjera kanë rezultuar të pasuksesshme.

4.2.2 a) Veshja e pacientit subjekt i izolimit duhet të jetë në respekt të së drejtës së pacientit për dinjitet, integritet trupor dhe privatësi. Në të kunërt, arsyet e mos zbatimit të sa më sipër duhet të dokumentohen në planin e trajtimit të pacientit.

b) Përdorimi i veshjeve kufizuese duhet të përputhet me rrezikun e vlerësuar.

4.2.3 Pacienti që gjendet në izolim nuk duhet të ketë kontakt me objekte të rrezikshme.

4.2.4 Gjatë ekzaminimit të trupit të pacientit duhet të respektohet e drejta e pacientit për dinjitet, integritet trupor dhe privatësi.

4.3 MONITORIMI

4.3.1 Pacienti i vendosur në izolim duhet të mbahet në vëzhgim të drejtpërdrejtë dhe të vazhdueshëm nga një infermier përgjatë orës së parë të kësaj procedure.

4.3.2 Çdo 15 minuta stafi infermieror mbajnë shënime mbi sjelljen e pacientit, nivelin e tij të axhitimit. Nxjerrja e pacientit nga izolimi duhet të merret në konsideratë në çdo rast kur është shmangur

sjellja e pasigurtë e pacientit.

4.3.3 Çdo 2 orë, stafi infermieror i përbërë nga të paktën dy infermierë observon direkt pacientin në dhomën e izolimit, përveç rasteve kur realizimi i këtij kontrolli vë në rrezik vetë pacientin dhe/ose stafin.

4.3.4 Një ekzaminim mjekësor duhet të kryhet minimalisht çdo 4 orë.

4.3.5 Në rastet kur pacienti është në gjumë, duhet të gjykohet nëse është i përshtatshëm zgjimi i tij për kryerjen e ekzaminimit mjekësor dhe infermieror. Në rrethana të tilla pezullohet ekzaminimi mjekësor ndërkohë që vazhdojnë kontrollet infermierore çdo 2 orë por pa e zgjuar pacientin. Një mjek duhet të jetë i arritshëm nëpërmjet telefonit për kryerjen e një ekazaminimi mjekësor gjatë natës, nëse kjo gjë del e nevojshme.

4.3.6 Plani individual i trajtimit të pacientit duhet të adresojë të gjitha nevojat e dala gjatë zbatimit të kësaj procedure me qëllim përfundimin sa më shpejt të izolimit.4.4 Rinovimi i urdhërit të izolimit


4.4.1 Një urdhër izolimi mund të rinovohet me qëllim zgjatjen kohore të kësaj procedure vetëm nga një mjek i licensuar pas ekzaminimit mjekësor dhe nën supervizimin e mjekut psikiatër përgjegjës për kujdesin e pacientit ose të mjekut psikiatër në shërbim/roje. Vazhdimi i izolimit mund të urdhërohet për një periudhë kohore maksimale deri në 24 orë. 4.4.2 Nëse një urdhër izolimi duhet të rinovohet pas periudhës 24 orëshe të shtyrjes nga dy rinovimet e mëparshme, mjeku psikiatër përgjegjës për kujdesin e pacientit ose mjeku psikiatër në shërbim duhet të ekzaminojnë pacientin dhe gjetjet dokumentohen në kartelën klinike të tij.

4.4.3 Nëse mbas vlerësimit të gjetjeve nga ekzaminimi mjekësor i sipërcituar çojnë në vendimin e mbajtjes së pacientit në izolim për një periudhë kohore tjetër prej më shumë se 72 orë, njoftohet me shkresë zyrtare sektori që mbulon shëndetin mendor në Ministrinë e Shëndetësisë, duke përfshirë:

a) Gamën e alternativave të tjera të marra parasysh; dhe b) Arsyet pse është urdhëruar izolimi i zgjatur.

4.5 PËRFUNDIMIIIzOlIMIT

4.5.1 Një mjek i licensur mund ti japë fund procedurës së izolimit në çdo kohë.

4.5.2 Pacienti informohet mbi nxjerrjen nga izolimi.

4.5.3 Arsyet e dhënies fund të episodit të izolimit dokumentohen në kartelën klinike të pacientit.

4.5.4 Pas episodit të izolimit pacientit duhet ti jepet mundësia të diskutojë mbi këtë epsiod me antarët e ekipit multidisiplinar të përfshirë në kujdesin ndaj tij.

4.6 Infrastruktura e Izolimit

4.6.1 Dhoma e izolimit duhet të sigurojë kubaturë dhe akses në tualet/higjenë të mjaftueshëm.

4.6.2 Ngjyra e dhomave të izolimit duhet të jetë qetësuese (jo e bardhë apo gri). 4.6.3 Tavanet duhet të jenë të larta.

4.6.4 Dritaret duhet të jenë me xhama të pathyeshëm të cilët sigurojnë dritë natyrale.

4.6.5 Dhomat e izolimit duhet të mobilohen, mirëmbahen dhe pastrohen në mënyrë të tillë që të mund të sigurojnë të drejtën e natyrshme të pacinetit për dinjitet dhe respektim të privatësisë.


4.6.6 Të gjitha mobiljet dhe pajisjet e dhomës së izolimit duhet të jenë të një dizajni dhe cilësie të tillë që të mos rrezikojnë sigurinë e pacientit.

4.6.7 Dhomat e izolimit nuk duhet të përdoren si dhoma gjumi.

4.7 DOKUMENTIMI I EPISODEVE TË IzOLIMIT

4.7.1 Të gjitha episodet e izolimit duhet të regjistrohen në kartelën klinike të pacientit.

4.7.2 Të gjitha episodet e izolimit duhet të regjistrohen në regjistrin përkatës (Aneksi 1).

4.7.3 Dokumentacioni përkatës duhet të jetë në çdo moment në dispozicion të Ministrisë së Shëndetësisë dhe trupave inspektuese në varësi të saj.

4.8 MENAxHIMI KLINIK

4.8.1 Izolimi nuk duhet të përdoret kurrë me qëllim përmirësimin e vështirësive funksionale, përfshirë edhe mungesat në staf.

4.8.2 a) Çdo shërbim i shëndetit mendor i specializuar me shtretër duhet të ketë një udhëzues të brendshëm mbi izolimin. Udhëzuesi i brendshëm duhet të identifikojë se kush inicion episode të

izolimit dhe gjithashtu duhet të përmbajë dhe një seksion mbi ofrimin e infomacionit të duhur pacientit dhe një seksion tjetër ku përshkruhet se si shërbimi ka ndërmarrë hapa në reduktimin e episodeve të izolimit aty ku është e mundur.

b) Shërbimi i shëndetit mendor i specializuar me shtretër duhet të disponojë një dokument se i gjithë stafi i përfshirë në zbatimin e izolimit është njohur me udhëzimin dhe e ka kuptuar atë.

c) Dokumenti duhet të jetë i disponueshëm sipas kërkesës të Ministrisë së Shëndetësisë dhe trupave inspektuese në varësi të saj.

d) Udhëzuesi i brendshëm i izolimit rishikohet sipas nevojës dhe në çdo rats të paktën një herë në vit.

4.8.3 Çdo episod izolimi duhet të rishikohet nga ekipi multidisiplinar i përfshirë në kujdesin ndaj pacientit dhe gjetjet duhet të dokumentohen në kartelën klinike të pacientin sa më shpejt të jetë e mundur dhe jo më vonë se dy ditë nga përfundimi i episodit të izolimit.


4.8.4 Çdo shërbim i shëndetit mendor i specializuar me shtretër përgatit një raport vjetor mbi përdorimin e izolimit në këtë shërbim për sektorin që mbulon shëndetin mendor në Ministrinë e Shëndetësisë, si sekretariat teknik i Komitetit Kombëtar të Shëndetit Mendor. Këto raporte vihen edhe në dispozicion të organizmave monitoruese, sipas kërkesës së tyre bazuar në marrëveshjet paraprake me MSH apo sipas kuadrit ligjor përkatës.

4.9 TRaJNIMIISTaFIT

4.9.1 Çdo shërbim i shëndetit mendor i specilaizuar me shtretër duhet të ketë një program të brendshëm për trajnimin e stafit mbi procedurat e izolimit, ku minimalisht duhet të përfshihen: a) Kush duhet të kryejë trajnime, bazuar kjo në nevojat e stafit dhe pacientëve; b) Fushat që duhet të mbulojë program i trajnimit, përfshirë trajnimin mbi alternativat e tjera veç izolimit; c) Shpeshtësinë e trajnimeve; d) Identifikimi i personave të kualifikuar për të deleguar trajnimet; dhe e) Detyrimin e stafit për trajnim të të gjithë stafit të përfshirë në procedurat e izolimit.

4.9.2 Shërbimi i shëndetit mendor duhet të disponojë një dokument mbi organizimin e këtyre trajnimeve.


Tëdh

ënat

pers

onal

etë

paci

entit

:

1.E

mri

:2.

Mbi

emri

:

3.D

ata

elin

djes

:4.

Sek

si:

Fem

ër

Vend

odhj

a:

5.E

mri

iShë

rbim

it:__

____

____

____

____

____

____

____

6.E

mri

iNjë

sisë

:__

____

____

____

____

____

____

____

____

Det

aje

tëpr

oced

urës

sëku

fizm

itfiz

ik:

7.D

ata

efil

limit

tëpr

oced

urës

:8.

Ora

efil

limit

tëpr

oced

urës

:

9.:

(sip

asm

odel

it24

orës

h)

9(a)

.Kus

he

inic

ioip

roce

durë

n:

Em

ri__

____

____

____

____

____

____

___

Titu

lliip

unës

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

____

_

Firm

a__

____

____

____

____

____

____

_

Mas

hkul

l

AN

EK

S 1

Regjistriikufi

zimitfizik


9(b

).K

ush

tjetë

rasis

toinë

zbatim

ine

pro

cedurë

s:

Em

ri_____________________________

Titulli

ipunës

_________________________________________________

Firm

a___________________________

Em

ri_____________________________

Titulli

ipunës

_________________________________________________

Firm

a____________________________

Em

ri_____________________________

Titulli

ipunës

_________________________________________________

Firm

a___________________________

10.

Llo

jiIkufizim

itfizik

tëp

rdoru

r:ë

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__________________________________

11.

Ars

yete

zbatim

ittë

kësajpro

cedure

:

Kërc

ënim

për

pacie

ntë

t/vete

n/të

tjerë

tV

et

dëm

tim

/Rre

zik

për

ëvete

n

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__

__


Sulm

ndajpacie

ntë

ve/v

ete

s/të

tjerë

ve

Tra

nsfe

rim

në

izolim

Të

tjera

Shpje

go:_

__________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

______________________________

12.

Sh

ër

Ialtera

ntivave

tëtjera

tëm

arr

anë

konsid

era

të/të

konsum

uar

por

pa

sukses:

pje

gim

Ishkurt

__

__

__

__

__

_

13.

Ais

hin

info

rmuar

tëafë

rmit

apo

përf

aqësuesilig

jor

Ipacie

ntitm

bipro

cedurë

ne

kufizim

itfizik

?

Po

Jo

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________


14.

Inic

imiIpro

cedurë

ssë

kufizim

itfizik

:

Nëse

pro

cedura

ekufizim

itfizik

është

ein

iciu

ar

nga

një

mje

k(jo

mje

kpsik

iatë

r),aiose

ajo

duhettë

plo

tësojë

seksio

nin

em

ëposhtë

mdhe

më

pas

atë

me

nr.15.

Un

ë___________________________________

kam

vle

rësuar/

ekzam

inuar

_____________________________________

me

Datë

:ora

::

:dhe

inic

iova

zbatim

ine

pro

cedurë

ssë

Kufizm

itF

izik

pre

j

Datë:

ora

::

:

Firm

a______________________________________

Em

ri______________________________

______________________________

15.

Auto

rizim

i:

Un

ë_____________________________________

kam

vle

rësuar/

ekzam

inuar

_____________________________________

me

Datë

:ora

:dhe

auto

rizova

/nuk

auto

rizova

zbatim

ine

pro

cedurë

ssë

kufizim

itfizik

pre

j

Datë

:ora

:


Për

një

periudhë

kohore

pre

j__________________________________________

16.

Pro

cedura

ekufizim

itfizik

është

inic

iua

rd

he

au

torizuar

nën

mbkëqyrjen

e:

Ju

lute

mpërz

gjid

hnititu

llin

em

ëposhtë

mm

ëtë

përs

hta

tshëm

dhe

firm

osni:

Psik

iatr

ipërg

jeg

jës

pë

rku

jde

sin

dh

etr

ajtim

ine

pa

cie

ntit

Psik

iatr

iro

je

Firm

a:________________________________________

Em

ri:____

_____________________________________________________

Datë

:ora

::

17.

Kush

idha

fund

pro

cedurë

ssë

kufizim

itfizik

:

Em

ri:__________________________________________

Firm

a:__________________________

______________________________

Data

epërf

undim

ittë

pro

cedurë

s:

Ora

epërf

undim

ittë

pro

cedurë

s:

:(s

hkru

ar

në

form

atin

24

orë

sh)


KARTELA KLINIKE E

SHËRBIMEVE ME SHTRETËR


SHËRBIMI

Adresa: Tel/Fax: E-mail:

KARTELË KLINIKE

SHËRBIMI I SHËNDETIT MENDOR ME SHTRETËR

Pavioni ..........………………

Nr. Statistikor ………………

Viti ……………………………

Emri. Atësia. Mbiemri i Pacientit ……………………………………………….………

Shtruar në dhomën………………………… Pavioni …………….. Shtrati …………….…

Shtrohet për herë të parë 1. PO 2. JO


DEKLARATE PRANIMI

Per shtrimin ne Spital Psikiatrik

Emri i pacientit:__________________________________

Mjeku im kurues ________________________________, me ka rekomanduar se duhet te shtrohem ne

Spitalin Psikiatrik, ____________________________.

Tashme me jane bere te ditura arsyet se perse shtrimi ne repartet e ketij sherbimi eshte i domosdoshem, duke perfshire perfitimet dhe rrezikun qe une mund te kem prej tij. Une e jap aprovimin tim qe te trajtohem prane ketij sherbimi ne gjendje te hospitalizuar. Une pranoj te ndjek me perpikmeri planin e trajtimit qe me rekomandon mjeku per te zvogeluar apo larguar simptomat e semundjes sime. Me eshte shpjeguar se menyra e trajtimit e perzgjedhur per mua eshte ne perputhje me diagnozen dhe me llojin e sherbimeve qe mund te ofroje ky Sherbim, dhe se suksesi i trajtimit tim varet nga eksperiencat e meparshme me keto trajtime ne parandalimin e rikthimit te simptomave, nga karakteristikat e semundjes time dhe nga faktore te tjere. Tashme me eshte shpjeguar mjaft qarte arsyeja pse me eshte rekomandur kjo menyre trajtimi. Tashme me eshte shpjeguar se cila do te jete procedura e aplikimit te trajtimit tim ne kushte spitalore, cilat do te jene medikamentet qe do te perdoren, koha qe do te duhet te pritet per te pare efktin pozitiv te tyre dhe efektet e mundshme anesore. Mjeku me ka shpjeguar se ecuria e trajtimit do te ndiqet ne menyre te rregullt prej personelit te mjekeve dhe infermiereve, te pakten nje here ne 24 ore, dhe se per cdo shqetesim apo kerkese une mund t’i drejtohem ne cdo kohe infermierit te turnit i cili/a do t’ia percjelle ato mjekut ne afatin me te shkurter. Pritet qe strategjia e mjekimit te permiresoje gjendjen time te shendetit mendor. Ndonese per pjesen me te madhe te pacienteve trajtimi i perdorur ne kete menyre eshte efektiv, une e kuptoj se kjo nuk mund te jete plotesisht e garantuar. Me vazhdimin e trajtimit une mund te jem permiresuar ne menyre te konsiderueshme apo mund te kem nje sasi te pjesshme ose te plote te simptomave psikiatrike. Ashtu si pjesa me e madhe e trajtimeve spitalore edhe trajtimi qe do te aplikohet tek une paraqet rrezikun e shfaqjes se efekteve anesore. Per te zvogeluar rrezikun e komplikacioneve, mua do te me behet periodikisht nje vleresim mjekesor. Barnat qe une kam pase marre mund te nderrohen. Gjithsesi, megjithe masat e marra, mundet qe une te kem ndonje komplikacion mjekesor. Perdorimi i barnave ne psikiatri ka nje mundesi shume te vogel vdekjeje. Nese ndodhin efekte anesore serioze, une e di qe do te me ofrohet menjehere trajtim dhe kujdes dhe se jane mjetet e nevojshme per te perballuar ndonje urgjence. Gjithsesi une e kuptoj se si institucionit, ashtu edhe mjekeve kurues iu duhet te aplikojne trajtim afatgjate. Une kuptoj se nuk do te kete asnje kompesim nga Sherbimi i Psikiatrise per humbjen e diteve te mi ate punes apo te pasojave te tjera. Ku-fizimet ne aktivitetin tim (si p.sh ngarja e mjeteve motorike apo bicikletes) mund te jene per nje kohe me te gjate, ne varesi te planit tim te trajtimit dhe keto do te diskutohen me mjekun tim. Me eshte bere e qarte se gjate qendrimit tim ne spital une mund te vizitohem rregullisht prej familjareve te mi, pervec rasteve kur mjeku im e shikon te arsyeshme qe kjo te mos ndodhe. Me eshte bere gjithashtu e qarte se une nuk mund te dal nga pavioni pa lejen e mjekut, dhe nuk mund te shkoj ne shtepi per nje apo disa dite gjate qendrimit ne spital pa lejen e drejtuesve te reparteve. Vendimi im per te pranuar shtrimin ne Spitalin Psikiatrik,_____________________________, eshte marre me vullnetin tim te plote, dhe une mund anulloj aprovimin tim kurdohere ne te ardhmen. Mua me eshte dhene nje kopje e ketij formulari pranimi.

Data__________________________

Personi qe jep aprovimin

Emri_____________________________________ Firma_______________________________


Emri…………………….. Mbiemri………………….Nr i kartelës

Atësia………………… Mëmësia………………….Data e shtrimit

1. Seksi 1 M; 2 F

2. DatëlindjaData Muaji Viti

Data e daljes3. Vendbanimi Nënshtetësia ………………..

Adresa ..........................................................................………….Data Muaji Viti

Telefoni…………………………………

4. Zona e banimit: 1 Urbane; 2 Rurale

5.Gjendja civile:1. beqar/e2. bashkëjetese 3. i/e fejuar 4. i/e martuar 5. i/e divorcuar 6. i/e ndarë 7. i/e ve

6. Me kë jeton: 0. N.D. 1. Vetëm 2. Vetëm me bashkëshortin (partnerin) 3. Vetëm me fëmijët 4. Me Bashkëshortin (partnerin) e fëmijët 5. Me familjarët e tjerë 6. Apartament i mbrojtur 7. Azil 8. Spital Psikiatrik 9. Gjendje tjetër

7. Shkollimi: 1. Analfabet2. Fillore 3. 7/8 vjeçar 4. I mesëm 5. I lartë 6. Pas universitar

8. Profesioni: Specifiko profesionin e ushtruar ............................................................

(Referoju legjendes)

Nqs pensionist/e specifiko profesionin e ushtruar më parë

Nr i dokumentit të identifikimit

1. Pasaporte; 2. Çertifikate; 3. Kartë Identiteti

I Siguruar: 1. PO 2. JO

Numri i Siguracionit

Data e lëshimit........ /........ /..........

Organi që e ka lëshuar..........................................

Nr i librezës shëndetësore

9. I Punësuar: 10. I Papunësuar:

Punëdhënësi 0. N.D.

……………………… 1. Nga < I vit2. 1 -2 vjet

……………………… 3. >2 vjet4. Nuk ka punuar asnjëhere0. N.D 5. Në spital që prej > 2 vjet ( nuk1. I punësuar në punë të re ka punuar me parë2. Në kërkim të punës së parë6. Gjendje tjetër (i/e larguar prej3. Shtëpiak/e pune student/e, shtëpiak/e, në4. Student/e

pension)5. Në pension6. Gjendje tjetër

(punësim i mbështetur )

Të ardhurat mujore………………………

11. Invaliditeti: Nëse po:

1.Po I pjesshëm:I plotë:

2.Jo Grupi

REAKSION NGA MEDIKAMENTET


Diagnoza e pranimit Mjeku kurues Data e Ora e

……………………………………………………………………… ………………………shtrimit shtrimit

Diagnoza sipas DSM IVBoshti I ……………………………………….. .... . ... .

Boshti II ………………………………………. . . . . . .. .....

………………………………………………………………………….Boshti III …………………………………………. . . . . ...

Boshti IV…………………………………………….. . .. ..

Boshti V …………………………………………………

Diagnoza sipas ICD 10__________________________(për përcaktimin hierarkik shih legjenden e brendshme)

Nr. i grupimit ICD

_______________________________(Koomorbiditet)

Nr. i grupimit ICD

0. N.D. 1. Skizofrenia dhe psikoza te tjera funksionale 2. Sindroma afektive maniakale e bipolare – Sindroma depresive

me simptoma psikotike 3. Sindroma dhe çrregullime psikike me natyre organike. 4. Depresion pa simptoma psikotike. 5. Sindroma neurotike, te lidhura me stresin dhe somatoforme. 6. Alkoolizmi. 7. Crregullime te personalitetit dhe te sjelljes tek adultet. 8. Diagnoza te tjera 9. Crregullime jo psikike 10. Prapambetje mendore. 11. Demencat

Diagnoza të mëparshme somatike: ……………………………………………………………………………….. …….

Diagnoza të mëparshme psikiatrike………………………………………………………………………………………..

Shtrim i planifikuar: Po

Emri dhe kodi i mjekut referues:____________________________________________________

Mjek familje Mjek specialist

Operatorë të tjerë psikiatrikë që mund t’u referohemi …………………………………………………………………………

Shtrim urgjent: Po

Burimi i referimit: 0. N.D. 5. Policia1. Pacienti 6. Mjeku i familjes2. Familjarë 7. Psikiatri3. Fqinj 8. Specialist tjetër4. Vetë stafi 9. Të tjerë

Shtrim i pavullnetshëm: Po Jo Nëse ‘Po’, plotësoni formularin tip A1

Diagnoza e shtrimit: ………………………………………… Mjeku që ka urdhëruar shtrimin: ………………………….....

Nëse është transferuar, nga vjen: ..................................................... Diagnoza e dërgimit: …………………………………………

Data dhe vendi i kontakteve të mëparshme psikiatrike:……………………………………………………………………………………………………………………………………………..Data dhe vendi i shtrimeve të mëparshme psikiatrike (përfshirë shtrimet në neurologji për probleme psikike):……………………………………………………………………………………………………………………………………………..Sëmundje somatike shoqëruese:

0. N.D. 4. Aparati kardio - vaskular 8. ORL 12. Sëmundje multiple1. Endokrine dhe metabolike 5. Aparati uro-genital 9. SNQ, SNP 13. Të tjera2. Aparati tretës 6. Aparati osteo - tendinoz 10. Sëmundje infektive 14. Asnjë sëmundje3. Aparati i frymëmarrjes 7. Aparati kutan 11. Sëmundje hematologjike

Person kontakti: ……………………………………………….. Telefoni: ……………………………….

Mjeku që mbush kartelën (me shkronja shtypi) ………………………………………………………………………………………


HISTORIA PSIKIATRIKEARSYET E ARDHJES NË KLINIKË / ANKESAT NË SHTRIM

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

HISTORIA E SËMUNDJES SE TANISHME

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

HISTORIA E PROBLEMEVE MJEKËSORE

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


HISTORIA E RRITJES DHE zHVILLIMIT

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

HISTORIaFaMIlIaRE

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

EKzAMIMINIMI I STATUSIT MENDOR

Paraqitja dhe sjellja………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Veshja dhe kujdesi për veten ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Pozicioni dhe qëndrimi …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Karakteristikat fizike ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


Shprehja e fytyrës .....................................................................................................................................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Kontakti me sy ...................................................................................................................................................………………………………………………………………………………………………....................................

Aktiviteti motor ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................................

Manjerizmat specifike ………………………………………………………………………............................………………………………………………………………………………………………....................................

Të foluritRitmi ....................................................................................................................... ...........................................

………………………………………………………………………………………………....................................Lartësia e tingullit, volumi, qartësia .................................................................................................... ...............

………………………………………………………………………………………………....................................Anomalitë e të folurit ...........................................................................................................................................

………………………………………………………………………………………………....................................Emocionet

Humori ...............................................................................................................................................................………………………………………………………………………………………………....................................

Afekti(Variabiliteti, intensiteti, labiliteti dhe përshtatshmëria)

………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

MendimiProcesi i të menduarit

(ritmi dhe rrjedhja e ideve, cilësia e asociacioneve mendore)………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Përmbajtja e të menduarit(deluzione, ide reference, depersonalizimi)

………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Preokupacionet(obsesione, fobi, shqetësime somatike)

………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................


Mendimet suicidale dhe homocidale………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

PerceptimiIluzioneHalucinacione

………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Sensoriumi dhe veprimtaria intelektuale………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Vetëdija………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Orientimi………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Përqëndrimi………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Kujtesa (imediate, recente dhe e kaluar)………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Fondi i njohurive………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Abstragimi………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Gjykimi………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

Kritika………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................


Qëndrimi ndaj intervistuesit………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

EKZAMINIME TE TJERA

EKZAMINIME SOMATIKE DHE LABORATIKE

GJATËSIA.....................................PESHA......................................................TEMPERATURA...............................................TENSIONI ARTERIAL.................................................GJAK KOMPLET ME FORMULËN LEUKOCITARE.........................................................................................………………………………………………………………………………………………....................................

URINA KOMPLET...............................................................................................................

PROVAT HEPATIKE FUNKSIONALE ............................................................................................AZOTEMI/KREATINEMI..........................................................................................................................................GLICEMIA...........................................................................................................................................................................................VLERËSIMI I FUNKSIONIT TIROIDIEN....................................................................................................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

EKZAMINIMI NEUROLOGJIK………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

EKZAMINIMET E KËRKUARA NGA MJEKË TË SPECIALITEVE TË TJERA………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................


………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

VLERËSIMI PSIKOLOGJIK………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

VLERËSIMI I PUNONJËSIT SOCIAL………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

EKZAMINIMET VLERËSUESE NË SHTRIM

INSTRUMENTI

INSTRUMENTI

INSTRUMENTI

INSTRUMENTI

..................................................................... PIKËZIMI

PIKËZIMI

PIKËZIMI

PIKËZIMI

...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

..................................................................... ...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

..................................................................... ...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

..................................................................... ...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................


FORMULIMI I RASTIT………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

DIAGNOZADSM________________________________ ICD 10____________________________________BOSHTI I ............. ...................................................................................

BOSHTI II ...............................................................................................

BOSHTI III..............................................................................................

BOSHTI IV..............................................................................................

BOSHTI V...............................................................................................

Nr. i grupimit ICD

Koomorbiditet______________________________

Nr. i grupimit ICD

PROGNOZA………………………………………………………………………………………………....................................

………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

PLANI I PERGJITHSHEM I TRAJTIMIT………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................


ECURIA DITORE

Data: ______________ Kodi i profesionistit: Lloji i shërbimit:

Lloji i shërbimit:

Profesionisti PËRSHKRIMI I GJENDJES NDËRHYRJAShume faqe

Kodi i profesionistit:


EKZAMINIMET VLERËSUESE PSKIATRIKE NË DALJE

INSTRUMENTI ..................................................................... PIKËZIMI

PIKËZIMI

PIKËZIMI

PIKËZIMI

PIKËZIMI

...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

INSTRUMENTI ..................................................................... ...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

INSTRUMENTI ..................................................................... ...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

INSTRUMENTI ..................................................................... ...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

INSTRUMENTI ..................................................................... ...........................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

DALJA

DATA E DALJES

………………………………………………………………………………………………....................................

DIAGNOZA E DALJES

……………………………………………………………………....................................…………………………

………………………………………………………………………………………………....................................

NOMEKLATURA .........................................

DIAGNOZA TE TJERA NE DALJE ...................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................

GJENDJA NË DALJE

………………………………………………………………………………………………....................................

………………………………………………………………………………………………....................................

………………………………………………………………………………………………....................................

………………………………………………………………………………………………....................................


………………………………………………………………………………………………....................................

………………………………………………………………………………………………....................................

PLANI I TRAJTIMIT NË DALJE………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

EPIKRIZË E DALJES

………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................………………………………………………………………………………………………....................................

………………………………………………………………………………………………....................................

MJEKU KURUES DREJTUESI I REPARTIT


KARTELA KLINIKE E QENDRËS KOMUNITARE TË

SHËNDETIT MENDOR


Nr. Karteles

Data e hapjes se karteles klinike

data muaji viti

QENDRA KOMUNITARE E SHENDETIT MENDOR

1.M

2.F

EMRI DHE MBIEMRI (me shkronja shtypi) 1. SEKSI

Vendlindja (shteti, rrethi , qyteti apo fshati)

VENDBANIMI I PERHERSHEM ( rruga – nr.) telefoni

VENDBANIMI AKTUAL (rruga – nr.) telefoni

Ndryshim i vendbanimit/ telefonit me date

1. beqar/e 4. i/e martuar

5. GJENDJA CIVILE2. bashkjetese 5. i/e divorcuar3. i/e fejuar 6. i/e ve

Ndryshim igjendjes civileme date

0. N.D. 5. Me familjaret e tjere1. Vetem 6. Apartament i mbrojtur2. Vetem me bashkeshortin (partnerin) 7. Azil

6. ME KE JETON 3. Vetem me femijet 8. Spital Psikiatrik

Ndryshim4.Me Bashkeshortin (partnerin) e femijet 9. Gjendje tjeter

me ke jetonme date

1. Analafabt/e 4. I mesem7. SHKOLLIMI 2. Fillore 5. I larte

3. 7/8 vjecare 6. Pas universitarNdryshim igjendjes se shkollimit me date.

8. STATUSI PROFESIONAL(shih legjenden) Specifiko profesionin e ushtruar, n.q.s. pensionist/e specifiko

profesionin e ushtruar me pare.Ndryshim i statusit profesional me date.

dita muaji viti

2. DATA E LINDJES

Nr. i pasaportes apo certifikates

Nr. i librezes shendetsore

3. KODI I VENDBANIMIT shih legjenden e brendeshme

4. ZONA E BANIMIT: 1 Urbane; 2 Rurale

1. Po 2. Jo

Invaliditeti Grupi i invaliditetit

0. N.D.1. I punesuar2. I papune ne kerkim te

9. PUNESIMI nje pune te re3. Ne kerkim te punes

se pare4. Shtepiak/e5. Student/e6. Ne pension7. Gjendje tjeter (punesim

i mbeshtetur).

Ndryshim igjendjes sepunesimit me date.

10. PAPUNESIA0. N.D. 1. Nga < 1 vit 2. 1 – 2 vjet 3. > 2 vjet 4.Nuk ka punuar kurre5. Ne spital qe prej > 2

vjet ( nuk ka punuar me pare)6. Gjendje tjeter ( i/e punesuar,

student/e, shtepiak/e, ne pension)

Ndryshim i gjendjes sepapunesise


0. ND1. PO 2. JO

11. KA PASUR KONTAKTE TE MEPARESHME PSIKIATRIKE PERPARA HAPJES SE KESAJ KARTELE ?

13. VENDI (institucioni) I KONTAKTIT TE PARE PSIKIATRIK (shih legjenden)

muaji viti

15. DATA E SHTRIMIT 1° PSIKIATRIK

17. Nr. TOTAL I SHTRIMEVE PSIKIATRIKE(perfshire shtrimet ne Neurologji per shqetesime psikike)

19. DIAGNOZA (per percaktimin hierarkik shih legjenden e brendeshme)

Nr. grupimit I.C.D.

Koomorbiditet Nr. grupimit I.C.D.

Ndryshim diagnoze Koomorbiditet Nr. grupimit I.C.D.

muaji viti

12. DATA E KONTAKTIT TE PARE PSIKIATRIK

0. ND1. PO 2. JO

14. SHTRUAR ME ME PARE NE S.P.

0. ND1. PO 2. JO

16. SHTRUAR NE TE KALUAREN ME TRAJTIM TE DETYRUESHEM

data muaji viti

18. DATA E KONTAKTIT 1° ME SHERBIMIN TONE

GRUPIMET DIAGNOSTIKE0. N.D. 1. Skizofrenia dhe psikoza te tjera funksionale2. Sindroma afektive maniakale e bipolare –

Sindroma depresive me simptoma psikotike 3. Sindroma dhe çrregullime psikike me natyre organike. 4. Depresion pa simptoma psikotike. 5. Sindroma neurotike, te lidhura me stresin dhe

somatoforme. 6. Alkoolizmi. 7. Crregullime te personalitetit dhe te sjelljes tek adultet. 8. Diagnoza te tjera 9. Crregullime jo psikike 10. Prapambetje mendore. 11. Demencat

20. SEMUNDJE ORGANIKE BASHKESHOQERUESE

0. N.D. 7. Aparati kutan1. Endokrine dhe metabolike 8. ORL2. Aparati tretes 9. SNQ, SNP3. Aparati i frymemarrjes 10. Semundje infektive4. Aparati kardio – vascular 11. Semundje hematologjike5. Aparati uro – genita 12. Semundje multiple6. Aparati osteo – tendinoz 13. Te tjera

14. Asnje semundje

PERSON TJETER KONTAKTI Telefoni

EMRI I PERSONIT QE MBUSH KARTELEN (shkronja shtrypi)

EMRI DHE KODI I MJEKUT TE FAMILJES Telefoni Kodi Ndryshimi i mjekut te familjes DREJTORI

Operatore te tjere psikiatrike qe mund t’i referoheni


Numri i karteles se vjeter ____________________

FORMA: KONTAKTI I PARE

EMRI DHE MBIEMRI (me shkronja shtypi) Nr. Regjistrit

dita muaj viti 2. VENDI I 3. MODALITETI I 4. KARAKTERISTIKA 5. LLOJI

1. DATA E KONTAKTITKONTAKTIT KONTAKTIT E KONTAKTIT I SHERBIMIT(shiko legjenden) (Vetem per shtrimet ne 0. N.D (shih legjenden)

spital) 1. Jo I programuar/urgjent

6. Nr. I PROFESIONISTIT1. Shtrim i vullnetshem 2. I programuar2. Shtrim i pavullnetshem

7. BURIMI I REFERIMIT 8. KOHEZGJATJA 9. PIKEZIMI0.N.D. 5.Policia E KONTAKTIT GAF1.Pacient 6.Mjeku i pergjithshem (vleresim i perafert ne minuta)

2.Familiare 7.Psikiatri3.Fqinj 8.Specialist tjeter4.Vete stafi 9.Te tjere

Hapesire ne dispozicion per te shenuar ndryshimet e mundeshme, ne krahasim me te dhenat e shenuara ne kartele persa i perket: ADRESES (pika 3), GJENDJESCIVILE (pika 5), ME KE JETON (pika 6), SHKOLLIMI (pika 7), PUNESIMI (pika 8), STATUSI PROFESIONAL (pika 9), PAPUNESIA (pika 10),DIAGNOZA (pika 19)

PIKA Nr.___________NDRYSHIMI____________________________________________________________________________________________________

ARSYET E KONTAKTIT DHE KËRKESAT NDAJ SHËRBIMIT:

GJENDJA AKTUALE DHE PERSHKRIM I SIMPTOMATIKES:

Embi mbiemri i personit qe kryen kontaktin


FORMA E KONTAKTIT


dita muaj viti 2. VENDI I 3. MODALITETI I 4. KARAKTERISTIKA 5. LLOJI

1. DATA E KONTAKTITKONTAKTIT KONTAKTIT E KONTAKTIT I SHERBIMIT(shiko legjenden) (Vetem per shtrimet ne 0. N.D (shih legjenden)

spital) 1. Jo I programuar/urgjent

6. Nr. I PROFESIONISTIT1. Shtrim i vullnetshem 2. I programuar2. Shtrim i pavullnetshem

7. BURIMI I REFERIMIT 8. KOHEZGJATJA0.N.D. 5.Policia E KONTAKTIT1.Pacient 6.Mjeku i pergjithshem (vleresim i perafert ne minuta)

2.Familiare 7.Psikiatri3.Fqinj 8.Specialist tjeter4.Vete stafi 9.Te tjere

Hapesire ne dispozicion per te shenuar ndryshimet e mundeshme, ne krahasim me te dhenat e shenuara ne kartele persa i perket: ADRESES (pika 3), GJENDJESCIVILE (pika 5), ME KE JETON (pika 6), SHKOLLIMI (pika 7), PUNESIMI (pika 8), STATUSI PROFESIONAL (pika 9), PAPUNESIA (pika 10),DIAGNOZA (pika 19)

PIKA Nr.___________NDRYSHIMI____________________________________________________________________________________________________

PERSHKRIM

Emri mbiemri i personit qe kryen kontaktin


LEGJENDAT ME KODET E DOKUMENTIMIT


KODET E VENDBANIMIT

1. Rrethi i Beratit 2. Rrethi i Bulqizës 3. Rrethi i Delvinës 4. Rrethi i Devollit 5. Rrethi i Dibrës 6. Rrethi i Durrësit 7. Rrethi i Elbasanit 8. Rrethi i Fierit 9. Rrethi i Gjirokastrës

10. Rrethi i Gramshit 11. Rrethi i Hasit 12. Rrethi i Kavajës 13. Rrethi i Kolonjës 14. Rrethi i Korçës 15. Rrethi i Krujës 16. Rrethi i Kuçovës 17. Rrethi i Kukësit 18. Rrethi i Kurbinit

19. Rrethi i Lezhës 20. Rrethi i Librazhdit 21. Rrethi i Lushnjës 22. Rrethi i Mal. së Madhe 23. Rrethi i Mallakastrës 24. Rrethi i Matit 25. Rrethi i Mirditës 26. Rrethi i Peqinit 27. Rrethi i Përmetit

28. Rrethi i Pogradecit 29. Rrethi i Pukës 30. Rrethi i Sarandës 31. Rrethi i Shkodrës 32. Rrethi i Skraparit 33. Rrethi i Tepelenës 34. Rrethi i Tiranës 35. Rrethi i Tropojës 36. Rrethi i Vlorës

KODET E VENDIT TE KONTAKTIT 1. Spital psikiatrik/Pavion

ne sp. Pergj. 2. Qendër komunitare 3. Poliklinikë 4. Ambulancë lagjeje 5. Të tjera institucione

ambulatorike 6. Urgjenca e qytetit 7. Konsultë në spital tjetër 8. Konsultë në shtëpi 9. Konsultë në burg 10. Konsultë në instit. të tjera

publike 11. Konsultë në instit. të tjera

private 12. Telefonata 13. Të tjera

KODET E STATUSIT PROFESIONAL 1. Ligjvenes, nepunes te larte te

administrates shteterore dhe drejtues

2. Specialiste 3. Teknike dhe asistente te

specialisteve 4. Nepunes te thjeshte 5. Punetore te tregtimit ne dyqane

dhe punetore te sherbimit. 6. Punetore te kualifikuar te

bujqesise dhe te peshkimit. 7. Zejtare dhe zanatçinj 8. Punetore te uzinave, te

perdorimit te makinerive dhe montues te tyre.

9. Punetore te pakualifikuar

KODET E OPERATORIT 1. Psikiatër 2. Psikolog 3. Infermier 4. Punonjës Social 5. Specializant Psikiatri 6. Praktikant në Psikologji 7. Praktikant në Punë

Sociale 8. Praktikant në Infermieri 9. Kujdestar/ Terapist

vokacional 10. Të tjerë

KODET E LLOJIT TE SHERBIMIT

1. Vleresim Psikiatrik 2. Vleresim Psiko – social ne sistem 3. Vizite e specializuar kontrolli 4. Takim terapeutik psikiatrik 5. Konsulence e specializuar 6. Biseda të srukturuara individuale me

orientim psikoterapeutik 7. Biseda të srukturuara grupi me

orientim psikoterapeutik 8. Nderhyrje ne situate krize 9. Vizite ne vendbanim 10. Nderhyrje terapeutike – rehabilituese e

strukturuar 11. Terapia somatike psikiatrke dhe monitorimi i

saj 12. Mbledhjet klinike mbi rastet ne ekip

13. Keshellim psiko – emocional individual14. Psikoedukim individual me pacientin 15. Psikoedukim ne grup me pacientin 16. Psikoedukim individual me familjarin 17. Psikoedukim ne grup me familjaret 18. Grupe keshellimi/ mbeshtetjeje me familjaret 19. Lehtesim i grupeve te vetendihmes 20. Mbeshtetje ne plotesimin e nevojave baze 21. Aktivitet i strukturuar parandalues e

promovues 22. Aktivitete edukativo – krijuese 23. Menaxhim rasti 24. Advokaci 25. Relacion klinik (Epikrize) 26. Informim / Referim 27. Keshillim Psikosocial

LEGJENDA ME KODET


OPE

RAT

OR

IVE

ND

I1.

Psik

iatë

r6.

Prak

tikan

tne

Psik

olog

ji1.

Spita

lpsi

kiat

rik /

Pavi

onne

spita

line

perg

hith

shem

7.Ko

nsul

tene

shte

pi2.

Psik

olog

7.Pr

aktik

antn

ePu

neSo

cial

e3.

Infe

rmie

r8.

Prak

tikan

tne

Infe

rmie

ri4.

Puno

njes

Soci

al9.

Kujd

esta

r/Ter

apis

tevo

kaci

onal

e

Kodi

iko

ntak

tit 1 2 3

2.Q

ende

rKom

unita

re8.

Kons

ulte

nebu

rg3.

Polik

linik

e9.

Kons

ulte

nein

st. t

e tje

rapu

blik

e4.

Ambu

lanc

ela

gjej

e10

.Kon

sulte

nein

st. t

e tje

rapr

ivat

e5.

Urg

jenc

ae

qyte

tit11

.Tel

efon

ata

6.Ko

nsul

tene

spita

l tje

ter

12.T

e tje

ra

Vend

i:1,

2,3,

8,9,

10

VIZI

TEE

SPEC

IALI

ZUAR

KON

TRO

LLI

Sist

emi I

nfor

mat

iviS

hend

etit

Men

dor-

Man

ualp

erdo

rimip

erKa

rtele

ne

Shen

detit

Men

dor

VLER

ESIM

PSIK

O-S

OC

IAL

NE

SIST

EM

SHERBIMI/AKTIVITETI

5.Sp

ecia

lizan

tPsi

kiat

ri

Reg

jistro

hetd

hepe

rshk

ruhe

takt

ivite

tiie

kipi

tmul

tidis

iplin

ar te

drej

tuar

drej

tpac

ient

it

PERSHKRIMI

Kode

teka

rtele

sse

10.T

e tje

re

SHENIME

Shen

detit

Men

dor

c.Ek

zam

inim

iiSt

atus

itM

endo

rPre

zent

Ope

rato

ri:1,

5Sherbimemekaraktervleresues

b.An

amne

zae

jete

s, fa

milj

esdh

ese

mun

djes

VLER

ESIM

PSIK

IATR

IK

Vizi

tee

spec

ializ

uarq

ëpë

rfshi

n:a.

Arsy

eja

eko

ntak

tit

d.O

bser

vim

dhe

vler

esim

diag

nost

ikne

vazh

dim

esi

(per

jash

to9)

a.Vl

eres

imim

enyr

esse

funk

sion

imit

nepl

anin

Ope

rato

ri:2,

3,4,

6,7,

8in

divi

dual

ne fa

milj

e,sh

oqer

i.b.

Evid

entim

ipik

ave

te fo

rta,b

urim

eve,

mun

desi

veVe

ndi:

1,2,

3,8,

9,10

te

indi

vidi

t,ne

voja

ve,s

hqet

esim

eve.

c.An

aliz

em

otiv

acio

nale

,soc

iale

, te

pers

onal

itetit

te

mar

redh

enie

veso

cial

e, te

mje

disi

tsoc

io-

apo

pale

shim

verte

timi.

b.Vi

zite

e fin

aliz

uarm

ele

shim

verte

timi(

inva

lidci

vil,

Vend

i:1,2

,3,5

,6,7

,8,9

,10

a.Vi

zite

esp

ecia

lizua

r(pe

rjash

tops

ikot

erap

ine)

me

pate

nte

perd

rejti

mau

tom

jeti,

leje

arm

e,m

jeko

-lig

jore

tj.).

Sherbimemekarakterterapeutikdhekonsulence

kultu

ror-

fizi

k.(p

erja

shto

9)

Vizi

tee

spec

ializ

uarq

ëpë

rfshi

n:O

pera

tori:

1,5

LEG

JEN

DË

SH

ËR

BIM

ESH

DH

E A

KT

IVIT

ET

I


Kodi

iko

ntak

tit 4

a.Ko

nsul

ta fo

rmal

e te

kerk

uara

nga

stru

ktur

ajo

teek

ipit,

tepe

rfshi

rane

stru

ktur

atsp

ecifi

ke,s

i:5

2-R

epar

te te

tjer

asp

italo

rem

esh

trete

r

6nd

erm

jet t

erap

istit

dhe

paci

entit

me

kohe

zgja

tjedh

e

7Ve

ndi:

PERSHKRIMI

Kode

teka

rtele

sse

SHERBIMI/AKTIVITETI

te

rape

utik

e te

drej

tper

drej

tae

me

prez

ence

n e

BISE

DE

EST

RU

KTU

RU

AR IN

DIV

IDU

ALE

ME

OR

IEN

TIM

PSIK

OTE

RAP

EUTI

K

BISE

DE

EST

RU

KTU

RU

AR G

RU

PIM

E O

RIE

NTI

MPS

IKO

TER

APEU

TIK

TAKI

MTE

RAP

EUTI

KPS

IKIA

TRIK

Sist

emi I

nfor

mat

iviS

hend

etit

Men

dor-

Man

ualp

erdo

rimip

erKa

rtele

ne

Shen

detit

Men

dor

SHENIME

Shen

detit

Men

dor

a.Ta

kim

izhv

illua

rnga

mje

kups

ikia

ter,

me

vler

aO

pera

tori:

1,5

paci

entit

nebi

sede

.Ve

ndi:

1,2,

3,b.

Taki

met

enj

ejta

, te

zhvi

lluar

apr

ane

stru

ktur

ave

te

tjer

aso

cial

ee

okup

acio

nale

.(p

erja

shto

9)O

pera

tori:

1,2,

5,6

3-N

est

rukt

ura

te tj

era

shen

dete

sore

e te

asis

tenc

esso

cial

e(a

zile

,etj)

freku

ence

tepa

raca

ktua

r.Ve

ndi:

Perjashto

vizi

tate

paci

ente

vene

ngar

kim

Nde

rhyr

jene

kuad

rine

nje

mar

redh

enie

test

rukt

urua

rO

pera

tori:

1,2,

5,6

(per

jash

to9)

Ope

rato

ri:1,

2,5,

6N

derh

yrje

neku

adrin

enj

em

arre

dhen

ie te

stru

ktur

uar

nder

mje

tnje

ose

me

shum

e te

rapi

stes

hdh

enj

egr

upi

cakt

uar.

perd

orue

sish

,me

kohe

zgja

tjedh

e fre

kuen

ce te

para

-

KON

SULE

NC

EE

SPEC

IALI

ZUR

1-U

rgje

nca

Vend

i:


Kodi

iko

ntak

tit 8 9 10 11 12 13

Ope

rato

ri:2,

3,4,

6,7,

8,9

Vend

i:

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4,5,

6,7,

8

final

izoh

etm

erif

itim

inng

aan

ae

perd

orue

sit t

eaf

tesi

-ve

teau

tono

mis

ese

pune

s,ris

ocia

lizim

itdh

e te

kane

perq

ellim

disk

utim

in,v

lere

sim

in,v

erifi

kim

in,

emoc

iona

lepe

rpac

ient

in/ f

amilj

arin

me

qelli

mle

hte

-

VIZI

TEN

EVE

ND

BAN

IM

ND

ERH

YRJE

NE

SITU

ATE

KRIZ

E

SHERBIMI/AKTIVITETI

Vend

i:

Ope

rato

ri:2,

3,4,

6,7,

8

Sist

emi I

nfor

mat

iviS

hend

etit

Men

dor-

Man

ualp

erdo

rimip

erKa

rtele

ne

Shen

detit

Men

dor

PERSHKRIMI

Kode

teka

rtele

sse

SHENIME

Shen

detit

Men

dor

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4N

derh

yrje

tena

tyre

sm

jeks

ore,

psik

olog

jike

apo

so -

cial

ene

nje

situ

ate

kriz

eqe

kane

ne fo

kus

paci

entin

Vend

i:ed

he/o

se fa

milj

arin

me

qelli

mst

abili

zim

ine

situ

ates

.

EST

RU

KTU

RU

AR

(per

jash

to9)

Nde

rhyr

jee

naty

res

mje

ksor

e,ps

ikol

ogjik

edh

eso

-O

pera

tori:

1,2,

3,4,

5,6,

7,8

Vend

i:ci

ale

neve

ndba

nim

ine

paci

entit

me

syni

mvl

ersi

mi

trajti

mi,

ndje

kje

neva

zhdi

msi

dhe

nder

hyrje

nekr

ize.

TER

APIA

SOM

ATIK

EPS

IKIA

TRIK

ED

HE

MO

NIT

OR

IMI I

SAJ

Perfs

hin

tegj

itha

nder

hyrje

tend

erm

arra

nga

oper

ato

-

Nde

rhyr

je te

rape

utik

e/re

habi

litue

see

stru

ktur

uarq

e

shpr

ehje

sse

plot

e te

qelli

mev

e te

tij/s

aj.

ND

ERH

YRJE

TER

APEU

TIKO

-REH

ABIL

ITU

ESE

rete

ekip

itpe

r te

adm

inis

truar

tera

pine

psik

ofar

mak

o -

logj

ike

sidh

e te

tjer

a fo

rma

te te

rapi

seso

mat

ike

psi -

kiat

rike

&m

onito

rimii

vazh

dues

hem

isaj

.(p

erja

shto

9)

Perjashto

mbl

edhj

etru

tine

MBL

EDH

JEKL

INIK

EM

BIR

ASTE

TN

EEK

IP

Vend

i:

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4,5,

6,7,

8,9,

10

Vend

i:

Mbl

edhj

e te

bren

desh

me

teop

erat

orev

e te

ekip

itqe

plan

ifiki

min

dhe

supe

rviz

imin

era

stev

e.

KESH

ILLI

MPS

IKO

-EM

OC

ION

ALIN

DIV

IDU

AL

Nde

rhyr

jem

besh

tete

se te

naty

res

psik

olog

jike

dhe

emoc

iona

l te

indi

vidi

t.si

min

esh

qete

sim

it,dh

eru

ajtje

ne

funk

sion

imit

psik

o-


Kodi

iko

ntak

tit 14 15 16

Nde

rhyr

jee

naty

res

info

rmue

sedh

eed

ukue

sem

e17 18 19 20

Ope

rato

ri:2,

3,4,

6,7,

8

Vend

i:

PSIK

OED

UKI

MN

E G

RU

PM

EPA

CIE

NTE

T

dhe

trajti

min

tij,

sidh

ene

lidhj

em

ero

line

tyre

Nde

rhyr

jem

ena

tyre

leht

esue

sene

kriji

min

dhe

ne

voja

veba

ze(u

shqi

mi,

gjum

i,hi

gjen

aet

j.).

mbe

shte

tes.

Nde

rhyr

jem

besh

tete

sedh

eke

shill

uese

me

grup

fa -

milj

ares

hqe

syno

nle

htes

imin

eba

rres

sese

mun

djes

Nde

rhyr

jee

naty

res

mbe

shte

tese

dhe

perk

ujde

sese

PSIK

OED

UKI

MN

E G

RU

PM

EFA

MIL

JAR

ET

GR

UPE

KESH

ILLI

MI /

MBE

SHTE

TJEJ

E

Vend

i:

Ope

rato

ri:3,

4,7,

8

Ope

rato

ri:2,

3,4,

6,7,

8

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4,5,

6,7,

8

Vend

i:

Vend

i:

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4,5,

6,7,

8

Vend

i:

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4,5,

6,7,

8

Vend

i:

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4,5,

6,7,

8

Sist

emi I

nfor

mat

iviS

hend

etit

Men

dor-

Man

ualp

erdo

rimip

erKa

rtele

ne

Shen

detit

Men

dor

PERSHKRIMI

Kode

teka

rtele

sse

Shen

detit

Men

dor

Nde

rhyr

jee

naty

res

info

rmue

sedh

eed

ukue

sem

epa

cien

tinm

biçr

regu

llim

in:e

curin

e,pr

ogno

zen,

Sherbimemekaraktermbeshtetesdheparandalues

SHERBIMI/AKTIVITETI

PSIK

OED

UKI

M IN

DIV

IDU

ALM

EPA

CIE

NTI

Ntra

jtim

in,e

fekt

etan

esor

eet

j.(p

erja

shto

9)

Nde

rhyr

jee

naty

res

info

rmue

sedh

eed

ukue

sene

grup

me

paci

ente

tmbi

çrre

gulli

min

:ecu

rine,

prog

no-

zen,

traj

timin

efek

teta

neso

reet

j..N

derh

yrje

ena

tyre

sin

form

uese

dhe

eduk

uese

me

grup

fam

iljar

esh

mbi

çrre

gulli

min

:ecu

rine,

prog

noze

n

fam

iljar

inm

biçr

regu

llim

in:e

curin

e,pr

ogno

zen

dhe

trajti

min

tijs

idhe

nelid

hje

me

rolin

e tij

mbe

shte

tes

(per

jash

to9)

PSIK

OED

UKI

M IN

DIV

IDU

ALM

EFA

MIL

JAR

IN

ME

FAM

ILJA

RET

,nda

rje te

eksp

erie

ncav

e te

perb

ashk

eta,

etj.

funk

sion

imin

egr

upev

e te

vete

ndih

mes

perp

acie

ntet

dhe

/ ose

fam

iljar

et.

LEH

TESI

M I

GR

UPE

VETE

VETE

ND

IHM

ES

MBE

SHTE

TJE

NE

PLO

TESI

MIN

Eqe

syno

npe

rmire

sim

ine

nive

lit te

perm

bush

jes

sene

-N

EVO

JAVE

BAZE

Vend

i:

SHENIME


Kodi

iko

ntak

tit 21 22 23 24 25 26

ieki

pitd

rejtu

arin

stitu

cion

eve

te tj

era.

Vend

i:

sigu

rimet

shen

dets

ore,

ndih

me

ekon

omik

eet

j.

Perfs

hin

tegj

itha

nder

hyrje

teed

ukim

it,ar

getim

itan

imim

itpe

rpac

ient

etm

esy

nim

stru

ktur

im te

kohe

s,so

cial

izim

ine

tyre

,per

mirs

imin

esh

preh

ive

soci

ale,

emoc

iona

le,k

ogni

tive,

prak

tike,

psik

o-m

otor

e,et

j..

anim

imit

perp

acie

ntet

me

syni

mst

rukt

urim

teko

hes,

AKTI

VITE

TEED

UKA

TIVO

-RIK

RIJ

UES

E

ADVO

KAC

I

REL

ACIO

NKL

INIK

(EPI

KRIZ

E)

AKTI

VITE

T I S

TRU

KTU

RU

AR

PAR

AND

ALU

ES

DH

E

SHERBIMI/AKTIVITETI

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4,5,

6,7,

8,9

Ope

rato

ri:1,

2,3,

4

Vend

i:

INFO

RM

IM/R

EFER

IMin

stitu

cion

it,m

eke

rkes

e te

paci

ente

ve, f

amilj

arev

ene

Ope

rato

ri:2,

3,4,

6,7,

8,9,

10

Vend

i:

Ope

rato

ri:3,

4,7,

8

Ope

rato

ri:2,

3,4,

6,7,

8,9,

10

Sist

emi I

nfor

mat

iviS

hend

etit

Men

dor-

Man

ualp

erdo

rimip

erKa

rtele

ne

Shen

detit

Men

dor

PERSHKRIMI

Kode

teka

rtele

sse

SHENIME

Shen

detit

Men

dor

PRO

MO

VUES

MBI

SHEN

DET

ITM

END

OR

Perfs

hin

tegj

itha

nder

hyrje

teed

ukim

it,ar

getim

it

emoc

iona

le,k

ogni

tive,

prak

tike,

psik

o-m

otor

e,et

j..

Mon

itorim

iire

spek

timit

te te

drej

tave

tepa

cien

titne

Nde

rmje

tesi

mm

ein

stitu

cion

e te

tjer

aqe

ofro

jne

sher

bim

e,ko

ordi

nim

ishe

rbim

eve,

refe

rim/s

hoqe

rimM

ENAX

HIM

RAS

TI

lidhj

em

epe

rfitim

ine

sher

bim

eve

cile

sore

publ

ike,

perm

bush

jen

epr

oced

urav

elig

jore

pers

htrim

et, t

rajti

-

cion

it,ne

perfi

time

ekon

omik

esi

sigu

rimet

shoq

eror

e,

rapo

rtm

jeks

or,k

omun

ikim

me

mje

kun

derg

ues)

Dhe

nie

info

rmac

ioni

dhe

refe

rime

pers

herb

ime

jash

te

vler

ado

kum

entim

iklin

ik, t

ele

shua

rang

acd

oan

etar

Çdo

rela

cion

ishk

ruar

pas

sher

bim

eve

teof

ruar

am

e

Perjashto:

verte

timet

rutin

e(p

sh.v

erte

timvi

zite

,

nein

stitu

cion

e,nd

ihm

ene

plot

esim

ine

doku

men

ta -

soci

aliz

imin

e ty

re,p

erm

irsim

ine

shpr

ehiv

eso

cial

e,

min

,edu

kim

in,n

egj

ykat

eet

j.

ndih

me

tepl

otes

imit

tene

voja

ve te

tyre

.

(per

jash

to9)

Vend

i:

Vend

i:

Ope

rato

ri:3,

7,10

Vend

i:

Sherbimemekarakterdokumentuesdhereferues


DELIRIUMI (124)

F05.0 Delirium Për Shkak të: .. .[Trego Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (kodi F05.1 Nëse i është mbivendosur Demecës (127) ___.__ Delirium nga Intoksikimi me Substanë (Referoju Çrregullimeve të Lidhura me Substancat për kodin e tyre specifik (129) ___.__ Delirium gjatë zvjerdhjes nga Substancat (Referoju Çrregullimeve të Lidhura me Substancat për kodin e tyre specifik (129) ___.__ Delirium nga Shumë Shkaktarë (kodi i secilit shkaktar specifik) (132) F05.9 Delirium I Paspecifikuar Gjetiu (133)

DEMENCA (133)

F00.xx Demencë e Tipit Alzheimer, Me Fillim të Hershëm (gjithashtu kodi G30.0 Sëmundja Alzheimer, Me fillim të Hershëm në Aksin III ) (139)

.00 - E Pakomplikuar .01 - Me Deluzione .03 - Me Humor Depresiv Specifiko nëse: Me Çrregullime të Sjelljes F00.xx Demencë e Tipit Alzheimer, Me Fillim të Vonë (gjithashtu kodi G30.1 Sëmundja Alzheimer, Me fillim të Vonë në Aksin III ) (139) .10 - E Pakomplikuar .11 - Me Deluzione .13 - Me Humor Depresiv Specifiko nëse: Me Çrregullime të Sjelljes F01.xx Demencë Vaskulare (143) .80 - E Pakomplikuar .81 - Me Deluzione .33 - Me Humor Depresiv Specifiko nëse: Me Çrregullime të Sjelljes F02.4 Demencë e Shkaktuar nga Sëmundja HIV (gjithshtu kodi B22.0 Sëmundja HIV me encefalopati në Aksin III (148) F02.8 Demencë nga Trauma në Kokë. (gjithshtu kodi S06.9 Dëmtimi Intrakranial në Aksi III) (148) F02 3 Demencë nga Sëmundja Parkinson (gjithashtu kodi G20 Sëmundja Parkinson në Aksin III (148) F02.2 Demencë nga Sëmundja Huntington (gjithashtu kodi G10 i Sëmundjes Huntington në Aksin III) F02.0 Demencë nga Sëmundja Pick (gjithashtu kodi G31.0 i Sëmundjes Pick në Aksin III) F02.1 Demencë nga Sëmundja Creutzfeldt-Jakob (gjithashtu kodi A81.0 i Sëmundjes Creutzfeldt-Jakob në Aksin III) (150) F02.8 Demencë nga ... [Trego Gjendjen ePërgjithshme Mjekësore që nuk është përmendur më sipër](gjithashtu kodi i gjendjes së përgjithshme mjekësore në Aksin IIII) (151) __.__ Demencë Persistente e Shkaktuar nga Substancat (referoju Çrregullimeve të lidhura me Substancën për kodin specifik të substancës) F02.8 Demencë nga Shkaqe të Shumta (për Demencën e Përzier Alzheimer dhe Vaskulare Vendos kodin F00.2) F03 Demencë e Paspecifikuar Gjetiu(155)

ÇRREGULLIMET AMNESTIKE (156) F04 Çrregullim Amnestik Shkaktuar nga: …. [Trego Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (158) Specifiko nëse: Tranzitore / Kronike ___._ Çrregullim Amnestik Persistent Shkaktuar nga Substanca (referoju Çrregullimeve të Lidhura me Substancat për kodin e substancës specifike (161) R41.3 Çrregullim Amnestik I Paspecifikuar Gjetiu (163)

ÇRREGULLIME TË TJERA KONJITIVE (163) F06.9 Çrregullim Konjitiv I Paspecifikuar Gjetiu (163)

ÇRREGULLIMET MENDORE SHKAKTUAR NGA NJË SËMUNDJE E PËRGJITHSME TË PA KLASIFIKUARA

F06.1 Çrregullim Katatonik shkaktuar nga… (trego Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore) (169) F07.0 Ndryshime Personaliteti Shkaktuar nga …

(trego Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore) (171) Specifiko tipin: Tipi Labil/Tipi i Çfreuar/Tipi Agresiv/Tipi Apatik/Tipi Paranoid/TipTjetër/ Tip i Kombinuar/Tip i Paspecifikuar F09 Çrregllim Mendor i Paspecifikuar Gjetiu Shkaktuar nga ….

(trego Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore) (174)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME SUBSTANCËN aPërcaktim që mund të përfshihet te Varësia nga Substancat Specifiko nëse: Me Varësi Fiziologjike / Pa Varësi Fiziologjike Kodo dekursin e varësisë në pesë cilësime

0 = Remision i hershëm i plotë / Remision i hershëm i pjesshëm 0 = Remision i plotë i qëndrueshëm / Remision i plotë i pjesshëm 1 = Në mjedis të kontrolluar 2 = Nën mjekim me agonistë 4 = E lehtë/E moderuar/E rëndë

Specifikimet e mëposhtme përdoren për Çrregullimet e Lidhura me Substancën sipas shënimit: IMe shpërthim gjatë intoksikimit / WMe shpërthim gjatë zvjerdhjes

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME ALKOOLIN (194) Çrregullimet e Përdorimit të Alkoolit

F10.2x Varësi nga Alkoolia (195) F10.1 Abuzim me Alkool (196)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Alkooli

F10.00 Intoksikacion nga Alkooli (196) F10.3 Zvjerdhje nga Alkooli (197) Specifiko nëse: Me Çrregullime Percepsioni F10.03 Delirium Gjatë Intoksikimit me Alkool (129) F10.4 Delirium Gjatë Zvjerdhjes Alkoolike (129) F10.73 Demencë e Qëndrueshme Shkaktuar nga Alkooli (152) F10.6 Çrregullim Amnestik i Qëndrueshëm i Shkaktuar nga Alkooli (161) F10.xx Çrregullim Psikotik Shkaktuar nga Alkooli (310) .51 Me DeluzioneI,W .52 Me HalucinacioneI,W F10.8 Çrregullim Humori Shkaktuar nga Alkooli I,W (370) F10.8 Çrregullim Ankthi Shkaktuar nga Alkooli I,W (439) F10.8 Çrregullim i Funksionit Seksual Shkaktuar nga Alkooli I (519) F10.8 Çrregullim i Gjumit Shkaktuar nga Alkooli I,W (370) F10.9 Çrregullim i Lidhur me Alkoolin I Paspecifikuar Gjetiu (204)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME AMFETAMINËN (OSE SUBSTANCAT E NGJASHME ME AMFETAMINËN) (204) Çrregullimet nga Përdorimi i Amfetaminës

F15.2x Varësi nga Amfetaminaa (206) Fl 5.1 Abuzim me Amfetaminë (206)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Amfetamina

F15.00 Intoksicion nga Amfetamina (207)

ÇRREGULLIME TË CILAT ZAKONISHT DIAGNOSTIKOHEN NË

MOSHËN FOSHNJORE, GJATË FËMIJËRISË, OSE NË ADOLESHENCË

PRAPAMBETJA MENDORE (39) Shënim: Klasifikohen në Aksin II

F70.9 Prapambetje mendore e lehtë. (41) F71.9 Prapambetje mendore e moderuar (41) F72.9 Prapambetje mendore e rëndë (41) F73-9 Prapambetje mendore e thellë (41) F79.9 Prapambetje mendore me shkallë të paspecifikuar (42)

ÇRREGULLIMET E TË MËSUARIT (46) F81.0 Çrregullim i Leximit (48) F81.2 Çrregullim Matematikor (50) F81.8 Çrregullim i Të Shprhurit të Shkruar (51) F81.9 Çrregullim i të Mësuarit I Paspecifikuar Gjetiu (53)

ÇRREGULLIMI I AFTËSIVE MOTORE F82 Çrregullim i Koordinimit të Zhvillimit (53)

ÇRREGULLIMIET E KOMUNIKIMIT (55) F80.1 Çrregullim i të Shprehurit Të Gjuhës (55) F80.2 Çrregullim Gjuhësor i Përzier Receptivo-Expresiv (58) F80.0 Çrregullim Fonologjik (61) F98.5 Belbëzim (63) F80.9 Çrregullim Komunikimit I Paspecifikuar Gjetiu (65)

ÇRREGULLIMET PERVAZIVE TË ZHVILLIMIT (65) F84.0 Çrregullim Autik (66) F84.2 Çrregullim i Rettit (71) F84.3 Çrregullim Disintegrativ i Fëmijërisë F84.5 Çrregullim Asperger (75) F84.9 Çrregullim Pervaziv i Zhvillimit I Paspecifikuar Gjetiu (77)

ÇRREGULLIMET E PAMJAFTUESHMËRISË SË VËMENDJES DHE SJELLJES SHKATËRRUESE (78) __._ Çrregullim i Vëmendjes së Pamjaftueshme me Hiperaktivitet (78) F90.0 Tipi i Kombinuar F98.8 Tipi me Mbizotërim të Vëmendjes së Pamjaftueshme F90.0 Tipi me Mbizotërim të Hiperaktivitetit dhe Sjelljes Impulsive F90.9 Çrregullim i Vëmendjes së Pamjaftueshme me Hiperaktivitet I Paspecifikuar Gjetiu (85) F91.8 Çrregullim i Sjelljes (85) Specifiko tipin: Tipi me Fillim në Fëmijeri/Tipi me Fillim në Adoleshencë F91.3 Çrregullim Kundërshtues Opozicional (91) F91.9 Çrregullim i Sjelljes Shkatërruese I Paspecifikuar Gjetiu (94)

ÇRREGULLIMET E TË USHQYERIT DHE TË TË NGRËNIT GJATË FOSHNJËRISË DHE FËMIJËRISË SË HERSHME (94)

F98.3 Pica (95) F98.2 Çrregullim i Ripërtypjes (96) F98.2 Çrregullim i të Ushqyerit të Foshnjërisë ose Fëmijërisë së hershme (98)

ÇRREGULLIMET TIK (100) F95.2 Çrregullim Tourette (101) F95.1 Çrregullim Tik Motor ose Vokal Kronik (103) F95.0 Çrregullim tik kalimtar (104) Specifiko nëse: Episod i Vetëm/I rikthyer F95.9 Çrregullim Tik I Paspecifikuar Gjetiu (105)

ÇRREGULLIMET E JASHËQITJES (106) __.__ Enkopreksi (106) R15 Me Konstipacion dhe Inkontinencë nga Mbingarkesa F98.1 Pa Konstipacion dhe Inkontinencë nga Mbingarkesa F98.0 Enurezë (Jo për Shkak të një Gjendje të Përgjithshme Mjekësore) (108) Specifko tipin: Vetëm Nokturnal / Vetëm Diurnal/ Nokturnal dhe Diurnal

ÇRREGULLIME TË TJERA TË FOSHNJËRISË, FËMIJËRISË OSE ADOLESHENCËS

F93.0 Çrregullim i Ankthit të Ndarjes (110) Specifiko nëse: Fillim i Hershëm F94.0 Mutizëm Selektiv (114) F94.x Çrregullim Reaktiv i Attachment Gjatë Foshnjërisë ose Fëmijërisë së Hershme (116) .1 Tipi me Frenim .2 Tipi me Çfrenim F9&4 Çrregullim i Lëvizjes Stereotipike (118) Specifiko nëse: Me Sjellje Vetëdëmtuese F98.9 Çrregullim i Foshnjërisë, Fëmijërisë ose Adoleshencës I Paspecifikuar Gjetiu (121)

DELIRIUMI, DEMENCA DHE ÇRREGULLIME TË TJERA

ÇRREGULLIME TË CILAT ZAKONISHT DIAGNOSTIKOHEN NË

MOSHËN FOSHNJORE, GJATË FËMIJËRISË, OSE NË ADOLESHENCË

PRAPAMBETJA MENDORE (39) Shënim: Klasifikohen në Aksin II

F70.9 Prapambetje mendore e lehtë. (41) F71.9 Prapambetje mendore e moderuar (41) F72.9 Prapambetje mendore e rëndë (41) F73-9 Prapambetje mendore e thellë (41) F79.9 Prapambetje mendore me shkallë të paspecifikuar (42)

ÇRREGULLIMET E TË MËSUARIT (46) F81.0 Çrregullim i Leximit (48) F81.2 Çrregullim Matematikor (50) F81.8 Çrregullim i Të Shprhurit të Shkruar (51) F81.9 Çrregullim i të Mësuarit I Paspecifikuar Gjetiu (53)

ÇRREGULLIMI I AFTËSIVE MOTORE F82 Çrregullim i Koordinimit të Zhvillimit (53)

ÇRREGULLIMIET E KOMUNIKIMIT (55) F80.1 Çrregullim i të Shprehurit Të Gjuhës (55) F80.2 Çrregullim Gjuhësor i Përzier Receptivo-Expresiv (58) F80.0 Çrregullim Fonologjik (61) F98.5 Belbëzim (63) F80.9 Çrregullim Komunikimit I Paspecifikuar Gjetiu (65)

ÇRREGULLIMET PERVAZIVE TË ZHVILLIMIT (65) F84.0 Çrregullim Autik (66) F84.2 Çrregullim i Rettit (71) F84.3 Çrregullim Disintegrativ i Fëmijërisë F84.5 Çrregullim Asperger (75) F84.9 Çrregullim Pervaziv i Zhvillimit I Paspecifikuar Gjetiu (77)

ÇRREGULLIMET E PAMJAFTUESHMËRISË SË VËMENDJES DHE SJELLJES SHKATËRRUESE (78) __._ Çrregullim i Vëmendjes së Pamjaftueshme me Hiperaktivitet (78) F90.0 Tipi i Kombinuar F98.8 Tipi me Mbizotërim të Vëmendjes së Pamjaftueshme F90.0 Tipi me Mbizotërim të Hiperaktivitetit dhe Sjelljes Impulsive F90.9 Çrregullim i Vëmendjes së Pamjaftueshme me Hiperaktivitet I Paspecifikuar Gjetiu (85) F91.8 Çrregullim i Sjelljes (85) Specifiko tipin: Tipi me Fillim në Fëmijeri/Tipi me Fillim në Adoleshencë F91.3 Çrregullim Kundërshtues Opozicional (91) F91.9 Çrregullim i Sjelljes Shkatërruese I Paspecifikuar Gjetiu (94)

ÇRREGULLIMET E TË USHQYERIT DHE TË TË NGRËNIT GJATË FOSHNJËRISË DHE FËMIJËRISË SË HERSHME (94)

F98.3 Pica (95) F98.2 Çrregullim i Ripërtypjes (96) F98.2 Çrregullim i të Ushqyerit të Foshnjërisë ose Fëmijërisë së hershme (98)

ÇRREGULLIMET TIK (100) F95.2 Çrregullim Tourette (101) F95.1 Çrregullim Tik Motor ose Vokal Kronik (103) F95.0 Çrregullim tik kalimtar (104) Specifiko nëse: Episod i Vetëm/I rikthyer F95.9 Çrregullim Tik I Paspecifikuar Gjetiu (105)

ÇRREGULLIMET E JASHËQITJES (106) __.__ Enkopreksi (106) R15 Me Konstipacion dhe Inkontinencë nga Mbingarkesa F98.1 Pa Konstipacion dhe Inkontinencë nga Mbingarkesa F98.0 Enurezë (Jo për Shkak të një Gjendje të Përgjithshme Mjekësore) (108) Specifko tipin: Vetëm Nokturnal / Vetëm Diurnal/ Nokturnal dhe Diurnal

ÇRREGULLIME TË TJERA TË FOSHNJËRISË, FËMIJËRISË OSE ADOLESHENCËS

F93.0 Çrregullim i Ankthit të Ndarjes (110) Specifiko nëse: Fillim i Hershëm F94.0 Mutizëm Selektiv (114) F94.x Çrregullim Reaktiv i Attachment Gjatë Foshnjërisë ose Fëmijërisë së Hershme (116) .1 Tipi me Frenim .2 Tipi me Çfrenim F9&4 Çrregullim i Lëvizjes Stereotipike (118) Specifiko nëse: Me Sjellje Vetëdëmtuese F98.9 Çrregullim i Foshnjërisë, Fëmijërisë ose Adoleshencës I Paspecifikuar Gjetiu (121)

DELIRIUMI, DEMENCA DHE ÇRREGULLIME TË TJERA

KLASIFIKIMI I DSM IV KODUAR SIPAS ICD 10


F15.04 Intoksikacion nga Amfetamina me Çrregullime të Percepsionit (207) F15.3 Zvjerdhje nga Amfetamina (208) F15.03 Delirium nga Intoksikimi me Amfetaminë (129) F15.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Amfetamina (310) .51 Me DeluzioneI .52 Me HalucinacioneI F15.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga AmfetaminaI,W (370) F15.8 Çrregullim Ankthi i Shkaktuar nga AmfetaminaI (439) F15.8 Çrregullim i Funksionit Seksual Shkaktuar nga AmfetaminaI (519) F15.8 Çrregullim i Gjumit Shkaktuar nga AmfetaminaI,W (601) Fl5.9 Çrregullim i Lidhur me Amfetaminën I Paspecifikuar Gjetiu (211)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME KAFEINËN (212) Çrregullimet e Shkaktuara nga Kafeina

F15.00 Intoksikimi me Kafeinë (212) F15.8 Çrregullim Ankthi Shkaktuar nga KafeinaI (439) F15.8 Çrregullim i Gjumit Shkaktuar nga KafeinaI (601) F15.9 Çrregullim i Lidhur me Kafeinën I Paspecifikuar Gjetiu (215)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME KANABISIN (215) Çrregullimet nga Përdorimi i Kanabisit

F12.2x Varësi nga Kanabisa (216) F12.1 Abuzim me Kanabis (217)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Kaniabis

F12.00 Intoksikacion nga Kanabis (217) F12.04 Intoksicion nga Kanabis me Çrregullime të Percepsionit (217) Fl2.03 Delirium nga Intoksikimi me Kanabis (129) F12.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Kanabis (310) .51 Me DeluzioneI .52 Me HalucinacioneI F12.8 Çrregullim Ankthi i Shkaktuar nga KanabisI (439) F12.9 Çrregullim i Lidhur me Kanabisin I Paspecifikuar Gjetiu (221)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME KOKAINËN Çrregullimet nga Përdorimi i Kokainës

F14.2x Varësi nga Kokainaa (222) F14.1 Abuzim me Kokaine (223)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Kokaina

F14.00 Intoksikacion nga Kokaina (223) F14.04 Intoksicion nga Kokaina me Çrregullime të Percepsionit (223) Fl4.03 Delirium nga Intoksikimi me Kokainë (129) F14.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Kokaina (310) .51 Me DeluzioneI

.52 Me HalucinacioneI F14.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga KokainaI,W (370) F14.8 Çrregullim Ankthi i Shkaktuar nga KokainaI,W (439) F14.8 Çrregullim i Funksionit Seksual Shkaktuar nga KokainaI (519) F14.8 Çrregullim i Gjumit Shkaktuar nga KokainaI (601) F14.9 Çrregullim i Lidhur me Kokainën I Paspecifikuar Gjetiu (229)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME HALUCINOGJENËT Çrregullimet nga Përdorimi i Halucinogjenëve

F16.2x Varësi nga Halucinongjenëta (230) F16.1 Abuzim me Halucinogjenë (231)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Halucinogjenët

F16.00 Intoksikacion nga Halucinogjenët (232) F16.07 Çrregullime Persistente të Percepsionit Shkatuar nga Halucinogjenët (233) F16.03 Delirium nga Intoksikimi me Halucinogjenë (129) F16.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Kokaina (310) .51 Me DeluzioneI .52 Me HalucinacioneI F16.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga HalucinogjenëtI (370) F16.8 Çrregullim Ankthi i Shkaktuar nga HalucinogjenëtI (439) F16.9 Çrregullim i Lidhur me Halucinogjenët I Paspecifikuar Gjetiu (236)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME SUBSTANCAT INHALATORE (236) Çrregullimet nga Përdorimi i Substancave Inhalatore

F18.2x Varësi nga Substancat Inhalatorea (238) F18.1 Abuzim me Substanca Inhalatore (238)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Substancat Inhalatore

F18.00 Intoksikacion nga Substancat Inhalatore (239) F18.03 Delirium nga Intoksikimi me Substanca Inhalatore (129) F18.73 Demencë Persistuese Shkaktuar nga Substancat Inhalatore (152) F18.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Substancat Inhalatore (310) .51 Me DeluzioneI .52 Me HalucinacioneI F18.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga Substancat InhalatoreI (370) F18.8 Çrregullim Ankthi i Shkaktuar nga Substancat InhalatoreI (439) F18.9 Çrregullim i Lidhur me Halucinogjenët I Paspecifikuar Gjetiu (242)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME NIKOTINËN (242) Çrregullimi nga Përdorimi i Nikotinës

F17.2x Varësi nga Nikotinaa (243)

Çrregullimet i Shkaktuara nga Nikotina

F17.3 Zvjerdhje nga Nikotina (244) F17.9 Çrregullim i Lidhur me Nikotinën I Paspecifikuar Gjetiu (247)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME OPIATET (247) Çrregullimet nga Përdorimi i Opiateve

F11.2x Varësi nga Opiateta (248) F11.1 Abuzim me Opiate (249)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Opiatet

F11.00 Intoksikacion nga Opiatet (249) F11.04 Intoksicion nga Opiatet me Çrregullime të Percepsionit (249) F11.03 Delirium nga Intoksikimi me Opiate (129) F11.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Opiatet(310) .51 Me DeluzioneI

.52 Me HalucinacioneI F11.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga OpiatetI (370) F11.8 Çrregullim i Funksionit Seksual Shkaktuar nga OpiatetI (519) F11.8 Çrregullim i Gjumit Shkaktuar nga OpiatetI (601) F11.9 Çrregullim i Lidhur me Opiatet I Paspecifikuar Gjetiu (255)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME FENCIKLIDINËN (OSE SUBSTANCAVE TE NGJASHME ME FENCIKLIDINËN) (255) Çrregullimet nga Përdorimi i Fenciklidinës

F19.2x Varësi nga Feniclidinaa (256) F19.1 Abuzim me Feniclidinë (257)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Fenciklidina

F19.00 Intoksikacion nga Fenciklidina (257) F19.04 Intoksicion nga Fenciklidina me Çrregullime të Percepsionit (257) F19.03 Delirium nga Intoksikimi me Fenciklidinë (129) F19.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Fenciklidina (310) .51 Me DeluzioneI .52 Me HalucinacioneI F19.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga FenciklidinaI (370) F19.8 Çrregullim Ankthi Shkaktuar nga FenciklidinaI (439) F19.9 Çrregullim i Lidhur me Fenciklidinën I Paspecifikuar Gjetiu (261)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME SEDATIVËT, HIPNOTIKËT OSE ANKSIOLITIKËT (261)

Çrregullimet nga Përdorimi i Sedativëve, Hipnotikëve ose Anksiolitikëve.

F13.2x Varësi nga sedativëvt, hipnotikët ose anksiolitikëta (262) F13.1 Abuzim me sedativë, hipnotikë ose anksiolitikë (263)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Sedativët, Hipnotikët ose Anksiolitikët

F13.00 Intoksikacion nga Sedativëvt, Hipnotikët ose Anksiolitikët (263) F13.3 Zvjerdhje nga Intoksikimi me sedativë, hipnotikë ose anksiolitikë (264) Specifiko nëse: Me Çrregullime të Percepsionit F13.03 Delirium nga Intoksikimi me Sedativë, Hipnotikë ose Anksiolitikë (129) F13.04 Delirium nga Zvjerdhja me Sedativë, Hipnotikë ose Anksiolitikë (129) F13.73 Demencë Persistuese e Shkaktuar nga Sedativët, Hipnotikët ose Anksiolitikët (152) F13..6 Çrregullim Amnestik Persistent i shkaktuar nga Sedativët, Hipnotikët ose Anksiolitikët (161) F13.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Sedativëvt, Hipnotikët ose Anksiolitikët (310) .51 Me DeluzioneI,W .52 Me HalucinacioneI,W F13.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga Hedativët, hipnotikët ose AnksiolitikëtI,W (370) F13.8 Çrregullim Ankthi Shkaktuar nga Sedativët, Hipnotikët ose Anksiolitikët I,W (439) F13.8 Çrregullim i Funksionit Seksual Shkaktuar nga Sedativët, Hipnotikët ose Anksiolitikët I

F13.8 Çrregullim i Gjumit Shkaktuar nga Sedativët, Hipnotikët ose Anksiolitikët I (601) F13.9 Çrregullim i Lidhur me Sedativët, Hipnotikët ose Anksiolitikët I Paspecifikuar Gjetiu (269)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME SHUMË SUBSTANCA F19.2x Varësi nga Shumë Substancaa (270)

ÇRREGULLIMET E LIDHURA ME SUBSTANCA TË TJERA OSE TË PAN-

JOHURA Çrregullimet nga Përdorimi Substancave të Tjera ose të Panjohura

F19.2x Varësi nga Substanca të Tjera ose të Panjohuraa (176) F19.1 Abuzim me Substanca të Tjera ose të Panjohura (182)

Çrregullimet e Shkaktuara nga Substanca të Tjera ose të Panjohura

F19.00 Intoksikacion nga Substanca të Tjera ose të Panjohura (183) F19.04 Intoksikacion nga Substanca të Tjera ose të Panjohura me Çrregullime të Percepsionit F19.03 Zvjerdhje nga Intoksikimi me Substanca të Tjera ose të Panjohura (184) F19.03 Delirium nga Intoksikimi me Substanca të Tjera ose të Panjohura (129) Kodi F19.03 nqs nga zvjerdhja F19.73 Demencë Persitente shkaktuar nga Substanca të Tjera ose të Panjohura (152) F19.6 Çrregullim Amnestik Persistent i Shkaktuar nga Substanca të Tjera ose të Panjohura F19.xx Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Substanca të Tjera ose të Panjohura (310) .51 Me DeluzioneI,W

.52 Me HalucinacioneI,W F19.8 Çrregullim Humori i Shkaktuar nga Substanca të Tjera ose të PanjohuraI,W (370) F19.8 Çrregullim Ankthi i Shkaktuar nga Substanca të Tjera ose të Panjohura I,W (439) F19.8 Çrregullim i Funksionit Seksual Shkaktuar nga Substanca të Tjera ose të PanjohuraI,W (519) F19.8 Çrregullim i Gjumit Shkaktuar nga Substanca të Tjera ose të PanjohuraI,W (601) F19.9 Çrregullim i Lidhur me Substanca të Tjera ose të Panjohura I Paspecifikuar Gjetiu (272)

SKIZOFRENIA DHE ÇRREGULLIME TË TJERA PSIKOTIKE (273) F20.xx Skizofreni .0x Tipi Paranoid (274) .1x Tipi i Çorganizuar (287) .2x Tipi Katatonik (288) .3x Tipi i Padiferncuar (289) .5x Tipi Rezidual (289)

Dekursi i koduar i Skizofrenisë në pesë cilësime 2 = Me Episode Me Simptoma Reziduale Interepisodike 3 = Me Episode Pa Simptoma Reziduale Interepisodike 0 = E Vazhdueshme (specifiko nëse: Ka Simptoma Negative Prominente) 4 = Episod i Vetëm Në Remision Të Pjesshëm. (specifiko nëse: Ka Simptoma Negative Prominente) 5 = Episod i Vetëm Në Remision Të Plotë 8 = Ecuri e Paspecifikuar ose Ecuri Tjetër 9 = Më Pak se Një Vit Nga Shëprthimi i Parë i Fazës Aktive me Simptoma

F20.8 Çrregullim Skizofreniform (290) Specifiko nëse: Pa Karakteristika Prognostike të Mira / Me Karakteristika Prognostike të Mira

F25.x Çrregullim Skizoafektiv (292) .0 Tip Bipolar .1 Tip Depresiv


F22 Çrregullim Deluzional (296) Specifiko tipin: Deluzion/e Erotomanie/Madhështie/Xheloze/Persekutmi/Somatike/ Të Përziera/ Të Paspecifikuara F23.xx Çrregullim Psikotik i Shkurtër (302) .81 Me Stresor/ë të Dukshëm .82 Pa Stresor/ë të Dukshëm [Specifko nëse: Me Fillim Postpartum] F24 Çrregullim Psikotik i Përbashkët (I Induktuar) (305) F06.x Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga …. [Trego Gjendjen e Përgjithsme Mjekësore] (306) .2 Me Deluzione .0 Me Halucinacione ___._ Çrregullim Psikotik i Shkaktuar nga Substancat (referoju Çrregullimit të Lidhur me Substancat për kodin specifik të substancës) (310) Specifiko nëse: Shpërthim Gjatë Intoksikacioit/ Shpërthim Gjatë Zvjerdhjes

F29 Çrregullim Psikotik I Paspecifikuar Gjetiu (315)

ÇRREGULLIMET E HUMORIT (317) Specifikuesit e mëposhtëm përdoren (për episodin e tanishëm) për Çrregullimet e Humorit si më poshtë:

aShkalla e gravitetit/Psikoza/Specifikuesit e Remisiont bKronik cMe Tipare Katatonike dMe Tipare Melankolike eMe Tipare Atipike fMe Shpërthim Pospartum

Specifikuesit e mëposhtëm përdoren për Çrregullimet e Humorit si më poshtë: gMe ose Pa Shërim të Plotë mes Episodeve hMe Model Sezonal iMe Ciklim të Shpejtë

ÇRREGULLIMET DEPRESIVE (339) F32.x Çrregullim Depresiv Madhor, Episod i Vetëma,b,c,d,e,f (339) F33.x Çrregullim Depresiv Madhor, Rekurenta,b,c,d,e,f,g,h (339) Kodo gjendjen e tanishme të Episodit të Çrregullimit Depresiv Madhor në katër cilësime:

0 = I Lehtë 1 = I moderuar 2 = I Rëndë Pa Tipare Psikotike 3 = I Rëndë Me Tipare Psikotike Specifiko: Tipare Psikotike Humorpërputhëse/ Tipare Psikotike Jo Humorpërputhëse 4 = Në Remision të Pjesshëm 4 = Në Remision të Plotë 9 = I Paspecifikuar

F34.1 Çrregullim Distimik (345) Specifko nëse: Fillim i Hershëm / Filllim i Vonë

Specifiko:Me tipare Atipike F32.9 Çrregullim Depresiv I Paspecifikuar Gjetiu (350)

ÇRREGULLIMET BIPOLARE F30.X Çrregullim Bipolar I, Episod Maniakal i Vetëm a,c,f (350) Specifko nëse: Tipi Mix Kodo gjendjen e tanishme të Episodit Maniakal në katër cilësime:

1 = I lehtë, I Moderuar, ose I Rëndë Pa Tipare Psikotike 2 = I Rëndë Me Tipare Psikotike 8 = Në Remison të Pjesshëm ose të Plotë

F31.0 Çrregullim Bipolar I, Episodi i Tanishëm Hipomaniakalg,h,i (350) F31.x Çrregullim Bipolar I, Episodi i Tanishëm Maniakala,c,f,g,h,i (350)

Kodo gjendjen e tanishme të Episodit Maniakal në katër cilësime: 1 = I lehtë, I Moderuar, ose I Rëndë Pa Tipare Psikotike 2 = I Rëndë Me Tipare Psikotike 7 = Në Remison të Pjesshëm ose të Plotë

F31.6 Çrregullim Bipolar I, Episodi i Tanishëm Miksa,c,f,g,h,i (350) F31.x Çrregullim Bipolar I, Episodi i Tanishëm Depresiva,b,c,d,e,f,g,h,i (350)

Kodo gjendjen e tanishme të Episodit të Çrregullimit Depresiv Madhor në katër cilësime: 3 = I Lehtë ose I moderuar 4 = I Rëndë Pa Tipare Psikotike 5 = I Rëndë Me Tipare Psikotike 7 = Në Remision të Pjesshëm ose të Plotë

F31.9 Çrregullim Bipolar I, Episodi i Tanishëm I Paspecifikuarg,h,i (350) F31.8 Çrregullim Bipolar IIa,b,c,d,e,f,g,h,i (359) Specifiko (episodi i tanishëm): Hipomaniakal/Depresiv F34.0 Çrregullim Ciklotimik (363) F31.9 Çrregullim Bipolar I Paspecifikuar (366) F06.xx Çrregullim Humori i Shkaktuar nga …. [Trego Gjendjen e Përgjithsme Mjekësore] (366) .32 Me Tipare Depresive .32 I Ngjashëm me Episodin Depresiv Madhor . 30 Me Tipare Maniakale . 33 Me Tipare Mikse __ .__ Çrregullim Humori i Shkaktuar nga Substancat (referoju Çrregullimit të Lidhur me Substancat për kodin specifik të substancës) (370) Specifiko tipin: Me Tipare Psikotike/ Me Tipare Maniakale/ Me Tipare Mikse Specifiko nëse: Shpërthim Gjatë Intoksikacioit/ Shpërthim Gjatë Zvjerdhjes F39 Çrregullim Humori I Paspecifikuar Gjetiu (375)

ÇRREGULLIMET E ANKTHIT (393) F40.1 Çrregullim Paniku Pa Agorafobi (397) F40.01 Çrregullim Paniku Me Agorafobi (397) F40.00 Agorafobi Pa Histori për Çrregullim Paniku (403) F40.2 Fobi Specifike (405) Specifko tipin: Nga Kafshët/Nga Ambienti Natyral/ Nga Gjaku-Injeksionet-Plagosjet/ Nga Situatat/ Të Tjera F40.1 Fobia Sociale (411) Specifiko nëse: E Gjeneralizuar F42.8 Çrregullim Obsesivo-Kompulsiv (417) Specifiko nëse: Me Kritikë të Varfër F43.1 Çrregullim i Stresit Pas traumës (424) Specifiko nëse: Akut/Kronik Specifiko nëse: Me Fillim të Vonuar

F43.0 Çrregullim i Stresit Akut (429) F41.1 Çrregullim Ankthi i Përgjithësuar (432) F06.4 Çrregullim Ankthi për Shkak të .. . [Trego Gjendjen e Përgjithsme Mjekësore] (436) Specifiko nëse:Me Ankth të Përgjithësuar/Me Atake Paniku/ Me Simptoma Obsesive – Kompul-sive ___._ Çrregullim Anthi i Shkaktuar nga Substancat (referoju Çrregullimit të Lidhur me Substancat për kodin specifik të substancës) (439) Specifiko nëse:Me Ankth të Përgjithësuar /Me Atake Paniku/ Me Simptoma Obsesive – Kompulsive/Me Simptoma Fobie Specifiko nëse: Shpërthim Gjatë Intoksikacioit/ Shpërthim Gjatë Zvjerdhjes F41.9 Çrregullim Ankthi I Paspecifikuar Gjetiu (444)

ÇRREGULLIMET SOMATOFORME F45.0 Çrregullim Somatizimi (446) F45.1 Çrregullim Somatoform i Padifernecuar (450) F44.x Çrregullim Konversioni (452) .4 Me Simptoma ose Deficit Motor .5 Me Kriza Konvulsive ose Konvulsione .6 Me Simptoma ose Deficit Sensor .7 Me Prezantim Miks F45.4 Çrregullim i Dhimbjes (458) Specifiko tipin: Shoqëruar me Faktorë Psikologjikë/ Shoqëruar me Faktorë Psikologjikë dhe nga Gjendje Mjekësore e Përgjithshme. Specifiko nëse : Akute/Kronike F45.2 Hipokondri (462) Specifiko nëse: Me Kritikë të Varfër F45.2 Çrregullim Dismorfik i Trupit (466) F45.9 Çrregullim Somatoform I Paspecifikuar Gjetiu (468)

ÇRREGULLIMI ARTIFICIAL F68.1 Çrregullim Artificial (471) Specifiko tipin: Predominojnë Shenjat dhe Simtpomt Psikologjike/ Predominojnë Shen-jat dhe Simtpomt Fizike/ Me Shenja dhe Simtoma të Kombnuara, Psikologjike dhe Fizike F68.1 Çrregullim Artificial I Paspecifikuar Gjetiu (475)

ÇRREGULLIMET DISOCIATIVE F44.0 Amnezi Disociative (478) F44.1 Fugë Disociative (481) F44.81 Çrregullim I Identiteti Disociativ (484) F48.1 Çrregullim Depersonalizimi (488) F44.9 Çrregullim Disociativ i Paspecifikuar Gjetiu (490)

ÇRREGULLIMET SEKSUALE DHE TË IDENTITETIT GJINOR (493) DISFUNKSIONET SEXUALE (493)

Specifikuesit e mëposhtëm përdoren për të 3 llojet e Disfunksioneve Seksuale Primare: Gjatë Gjithë Jetës/ I Fituar/ I Përgjithësuar/ Situacional nga Shkaqe Psikologjike / Nga Disa Shkaqe Njëkohësisht

Çrregullimet e Dëshirës Seksuale F52.0 Çrregullim i Dëshirës Seksuale Hipoaktive (496) F52.10 Çrregullim i Neverisë Seksuale (499)

Çrregullimet e Nxitjes Seksuale F52.2 Çrregullim i Nxitjes Seksuale Femërore (500) F52.2 Çrregullim i Ereksionit Mashkullor (502)

Çrregullimet e Orgazmës F52.3 Çrregullimet e Orgazmës Femërore (505) F52.3 Çrregullimet e Orgazmës Mashkullore (507) F52.4 Ejakulacioni Prematur (509)

Çrregullimet e Dhimbjes Seksuale F52.6 Dispareunia (Jo të Shkaktuara nga Gjendje e Përgjithshme Mjekësore) (511) F52.5 Vaginismus (Jo të Shkaktuara nga Gjendje e Përgjithshme Mjekësore) (513)

Disfunksioni Seksual Shkaktuar nga Gjendje e Përgjithshme Mjekësore (515) N94.8 Çrregullim i Dëshirës Seksuale Hipoaktive Femërore Shkaktuar nga ...

[Përcakto Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (515) N50.8 Çrregullim i Dëshirës Seksuale Hipoaktive Mashkullore Shkaktuar nga ...

[Përcakto Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (515) N48.4 Çrregullim i Ereksionit Mashkullor Shkaktuar nga...

[Përcakto Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (515) N94.1 Dispareuni Femërore Shkaktuar nga ...

[Përcakto Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (515) N50.8 Dispareuni Mashkullore Shkaktuar nga ...

[Përcakto Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (515) N94.8 Tjetër Disfunksion Seksual Femeror Shkaktuar nga…..

[Përcakto Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (515) N50.8 Tjetër Disfunksion Seksual Mashkullor Shkaktuar nga…..

[Përcakto Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore] (515)

Disfunksion Seksual i Shkaktuar nga Substancat (referoju Çrregullimeve të Lidhura me Substancat për kodin specifik të substancës) (519) Specifiko nëse: Me Dëshirë të Ulët/Me nxitje të Ulët/Me Dëmtim të Orgazmës/ Me Dhimbje Seksuale Specifiko nëse: Me Fillim Gjatë Intoksikimit F52.9 Disfunksion Seksual I Paspecifikuar Gjetiu (522)

DEVIACIONET SEKSUALE (522)

F65.2 Eksibicionizëm (525) F65.0 Fetishizëm (526) F65.8 Froteurizëm (527) F65X Pedofili (527) Specifiko nëse:Tërheqje Seksuale nga Meshkujt/ Tërheqje Seksuale nga Femrat/ Tërheqje Seksuale nga të dy gjinitë. Specifiko nëse:Kufizohet te Inçesti Specifiko tpin: Tipi Eksluziv/ Tipi Joekskluziv F65.5 Masohizëm Seksual (529) F65.5 Sadizëm Sexual (530) F651 Fetishizëm Transvestik (530) Specifiko nëse: Me Disfori Gjinore


F653 Vuajerizëm (532) F65.9 Paraphili e Paspecifikuar Gjetiu (532) ÇRREGULLIMET E IDENTITETIT GJINOR (532)

F64.x Çrregullim i Identitetit Gjinor (532) .2 Në Fëmijë .0 Në Adoleshentë ose të Rritur Specifiko nëse:Tërheqje Seksuale nga Meshkujt/ Tërheqje Seksuale nga Femrat/ Tërheqje Seksuale nga të dy gjinitë/Nuk Tërhiqet Seksualisht nga Asnjëri. F64.9 Çrregullim i Identitetit Gjinor I Paspecifikuar Gjetiu (538) F52.9 Çrregullim Seksual I Paspecifikuar Gjetiu (538)

ÇRREGULLIMET E NGRËNIES (539) F50.0 Anoreksi Nervore (539) Specifiko tipin: E Tipit Kufizues; Ha shumë // Përdorim Laksativësh/Të Vjella F50.2 Bulimi Nervore (545) Specifiko tipin: Me Përdorim Laksativësh/Vjelljesh; Pa Me Përdorim Laksativësh/Vjelljesh F50.9 Çrregullim i Ngrënies I Paspecifikuar Gjetiu (550)

ÇRREGULLIMET E GJUMIT (551) ÇRREGULLIMET PRIMARE TË GJUMIT (553)

Dissomnitë (553) F510 Insomni Primare (553) F511 Hipersomni Primare (557) Specifiko nëse: Rekurente G47.4 Narkolepsi (562) G47.3 Çrregullim Gjumi i Lidhur me Frymëmarrjen (567) F51.2 Çrregullim i Ritmit Cirkadien të Gjumit (573) Specifiko nëse: Tipi me Fazë të Vonuar Gjumi / Tipi nga Turni i Punës / Tipi i Paspecifikkuar F51.9 Dissomni e Paspecifikuar Gjetiu (579)

Parasomnitë (579)

F51.5 Çrregullim Makthi (580) F51.4 Çrregullim i Terrorit në Gjumë (583) F51.3 Çrregullim Somnambul (587) F51.8 Parasomni e Paspecifikuar Gjetiu (592)

ÇRREGULLIMET E GJUMIT TË LIDHURA ME NJË ÇRREGULLIM TJETËR MENDOR (592)

F51.0 Insomni e Lidhur me: … Trego Çrregullimin në Aksin I ose II (592) F51.1 Hipersomni Lidhur me: …Related to . .. Trego Çrregullimin në Aksin I ose II (592)

ÇRREGULLIME TË TJERA TË GJUMIT

G47.x Çrregullim Gjumi Për Shkak të :…. Trego Gjendjeën Mjekësore të Përgjithshme (597) .0 Tipi me Insomni .1 Tipi me Hipersomni .8 Tipi me Parasomni .8 Tipi i Përzier

__.__ Çrregullim Gjumi Shkaktuar nga Substancat (referoju Çrregullimeve të Lidhura me Substancat për kodet specifike të substancave) (601) Specifiko tipin: .0 Tipi me Insomni .1 Tipi me Hipersomni .8 Tipi me Parasomni .8 Tipi i Përzier Specifko nëse: Shpërthim gjatë Intoksikimit / Shpërthim gjatë Zvjerdhjes

Çrregullimet e Kontrollit të Impulseve të Pa Klasifikuara Diku Tjetër (609) F63.8 Çrregullim i Shpërthimeve Intermitente (609) F63.2 Kleptomani (612) F63.1 Piromani (614) F63.0 Kumari Patologjik(615) F63.3 Trikotilomani (618) F639 Çrregullim i Kontrollit të Impulseve i Paspecifikuar Gjetiu (621)

ÇRREGULLIMET E PËRSHTATJES (623) F43.xx Çrregullim Përshtatje (623) .20 Me Humor Depresiv .28 Me Ankth .22 Me Humor Depresiv dhe Ankth .24 Me Çrregullim të Sjelljes .25 Me Çrregullim të Miks të Emocionceve dhe Sjelljes .9 I Paspecifikuar Specifiko nëse: Akut/Kronik ÇRREGULLIMET E PERSONALITETIT (629)

Shënim: Kodohen në Aksin II. F60.0 Çrregullim i Personalitetit Paranoid (63 ) F60.1 Çrregullim i Personalitetit Skizoid (638) F21 Çrregullim i Personalitetit Skizotipal (641) F60.2 Çrregullim i Personalitetit Antisocial (645) F60.31 Çrregullim i Personalitetit Kufitar (650) F60.4 Çrregullim i Personalitetit Histrionik (655) F60.8 Çrregullim i Personalitetit Narcistik (658) F60.6 Çrregullim i Personalitetit Shmangës (662) F60.7 Çrregullim i Personalitetit Varës (665) F60.5 Çrregullim i Personalitetit Obsesiv – Kompulsiv F60.9 Çrregullim Personaliteti i Paspecifikuar Gjetiu(673)

GJENDJE TË TJERA ME QË MUND TË JENË ME INTERES KLINIK

FAKTORËT PSIKOLOGJIKË ME NDIKIM NË GJENDJET MJEKËSORE (675)

F54 . .. [Faktor Psikologjik Specifk] Me Ndikim ... [Trego Gjendjen e Përgjithsme Mjekësore] (675) Zgjidhe emrin duke u bazuar në natyrën e faktorëve - Çrregullim Mendor Me Ndikim Në Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore - Simptoma Psikologjike MeNdikim Në Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore - Tipare Të Personalitetit ose Mënyrë e Përballjes Me Ndikim Në Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore - Sjellje Shëndeti Të Keqpërshatura Me Ndikim Në Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore - Përgjigje Psikologjike e Lidhur me Stresin Me Ndikim Në Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore - Faktorë Të Tjerë ose Të Paspecifikuar Psikologjikë me Ndikim në Gjendjen e Përgjithshme Mjekësore ÇRREGULLIME TË LËVIZJES TË SHAKTUARA NGA BARNAT (678)

G21.0 Parkinsonizëm i Shkaktuar Nga Neuroleptikët (679) G21.0 Sindromë Neuroleptike Malinje (679) G24.0 Distoni Akute e Shkaktuar Nga Neuroleptiët (679) G21.1 Akatizi Akute e Shkaktuar Nga Neuroleptiët (679) G24.0 Diskinezi Tardive e Shkaktuar Nga Neuroleptiët (679) G25.I Tremor Postural i Shkaktuar Nga Mjekimi (680) G25.9 Çrregullim i Lëvizjes i Shkaktuar Nga Mjekimi I Paspecifikuar Gjetiu (680)

ÇRREGULLIM TJETËR I SHKAKTUAR NGA MJEKIMI

T88.7 Efekte Anësore nga Mjekimi Të Paspecifikuara Gjetiu (680)

PROBLEME TË MARRËDHENIEVE (680)

Z63.7 Problem Marrëdhënia i Lidhur me Një Çrregullim Mendor ose Gjendje të Përgjithshme Mjekësore (681) Z63.8 Problem i Marrëdhënies Prind – Fëmijë (kodi Z63.1 nqs fokusi i vëmendjes është te fëmija (681) Z63.0 Problem i Marrëdhënies Me Partnerin (681) F93.3 Problem i Marrëdhënies Motër – Vëlla (681) Z63.9 Problem i Marrëdhënies I Paspecifikuar Gjetiu (681) PROBLEME TË LIDHURA ME ABUZIMIN OSE NEGLIZHIMIN (682)

T74.1 Abuzim Fizik i Fëmijës (682) T74.2 Abuzim Seksual i Fëmijës (682) T74.0 Neglizhim i Fëmijës (682) T74.1 Abuzim Fizik i Të Rriturit (682) T74.2 Abuzim Seksual i Të Rriturit (682)

GJENDJE SHTESË ME QË MUND TË JENË ME INTERES KLINIK (683)

Z91.1 Mungesë Kompliance me Mjekimin (683) Z76.5 Simulim (683) Z72.8 Sjellje Antisociale e të Rriturit (683) Z72.8 Sjellje Antisociale e Fëmijës ose Adoleshentit (684) R41.8 Funksionim Intelektual Kufitar (684) R41.8 Ulja e Funksionit Konjitiv e Lidhur me Moshën (684) Z63.4 Zi (684) Z55.8 Problem Akademik (685) Z56.7 Problem Okupacional (685) F93.8 Problem Identiti (685) Z71.8 Problem i Besimit Fetar dhe i Spiritualizmit(685) Z60.3 Problem i Ndryshimit të Kulturës (685) Z60.0 Problem i Fazës së Jetës (685)

KODE SHTESË

F99 Çrregullim Mendor i Paspecifikuar (jo psikotik) (697) Z03.2 Pa Diagnozë ose Gjendje që përfshihet në Aksin I (687) R69 Diagnozë ose Gjendje E Pa Përfshirë Ende Në Aksin I (687) Z03.2 Pa Diagnozë që Përfshihet në Aksin II (687) R46.8 Diagnozë ose Gjendje E Pa Përfshirë Ende Në Aksin II (687)


DOKUMENTIMI I PROcEDURAVE TË TRAJTIMIT TË PAVULLNETSHËM

Formulari Tip A1 për ‘Trajtimin e Pavullnetshëm’

Formulari Tip A2 për ‘Kërkesë për shqyrtim të vendimit për trajtim të pavullnetshëm’

Formulari Tip A3 për ‘Informacion për pacientin’


SHËRBIMI I SHËNDETIT MENDOR I SPECIALIZUAR ME SHTRETËR

Formular Tip A1

FORMULAR PËR TRAJTIM TË PAVULLNETSHËM


Data: __________________________ Ora: ________________________

Burimi i referimit: Emri dhe kodi i personit referues: ___________________________0. N.D. 5. Policia

1. Pacienti 6. Mjeku i familjes Zotësia për të vepruar: Po Jo N.D.2. Familjarë 7. Psikiatri3. Fqinj 8. Specialist tjetër4. Vetë stafi 9. Të tjerë

ARSYET E REFERIMIT NË SHËRBIM:(Sipas personit referues)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Firma e personit referues_____________________

GJENDJA AKTUALE DHE PËRSHKRIM I SIMPTOMATIKËS:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Mjeku specialist, Dr. __________________________, pasi ka kryer personalisht ekzaminimin rekomandoi shtrimin por pacien�/kujdestari i �j ligjor refuzoi traj�min e vullnetshëm. Meqënëse pacien� paraqet rrezikshmëri për veten apo të tjerët, dhe përmbush kriteret në bazë të Ligjit 44/2012, vendos traj�min e pavullnetshëm dhe merr përsipër njof�min e shefit të shërbimit brenda 24 orëve nga kryerja e vlerësimit fillestar:

Data: _____________________ Ora: _________________ Firma: ___________________________


RIVLERËSIMI I VENDIMIT PËR TRAJTIM TË PAVULLNETSHËM:

Shefi i shërbimit Dr. __________________________, urdhëron mjekun specialist Dr. ___________________, për rivlerësimin e gjëndjes shëndetësore.

Data: _____________________ Ora: _________________ Firma: ___________________________

Mjeku specialist, Dr. __________________________, pasi ka kryer personalisht rivlerësimin e gjëndjes shëndetësore, konstatoi se traj�mi i pavullnetshëm i vendosur nga mjeku i parë, është:

I bazuar I pabazuar Kanë rënë shkaqet

Data: _____________________ Ora: _________________ Firma: ___________________________

Nëse traj�mi i pavullnetshëm vlerësohet si i pabazuar ose kanë rënë shkaqet, shefi i shërbimit urdhëron nxjerrjen e menjëhershme të personit nga traj�mi i pavullnetshëm.

Data: _____________________ Ora: _________________ Firma: ___________________________

Nëse traj�mi i pavullnetshëm vlerësohet si i bazuar në shkaqe, shefi i shërbimit urdhëron mbajtjen e personit në traj�m të pavullnetshëm dhe i referon �tullarit të ins�tucionit plotësimin e kërkesës drejtuar Gjykatës të rrethit gjyqësor brenda 48 orësh për vazhdimin ose jo të procedurës për traj�m të pavullnetshëm.

Data: _____________________ Ora: _________________ Firma: ___________________________

Kopje e Formulari Tip A3 mbi informacionin për pacine�n mbi traj�min e pavullnetshëm u është vënë në dispozicion:

Pacien�t Familjarit të afërt Përfaqësuesit ligjor

Data e plotësimit të kërkesës drejtuar Gjykatës të rrethit gjyqësor: ________________________________ Kopje e kërkesës dhe informacioni mbi procedurat e traj�mit të pavullnetshëm u është vënë në dispozicion:

Pacien�t Familjarit të afërt Përfaqësuesit ligjor

Data e marrjes së vendimit nga ana e Gjykatës të rrethit gjyqësor: _________________________________

Vlerësimi I procedurave të traj�mit të pavullnetshëm: I drejtë I padrejtë

Data e revokimit të vendimit të Gjykatës të rrethit gjyqësor: _________________________________

Gjatë të gjitha fazave të traj�mit të pavullnetshëm, pacien� dhe familjarët e afërt dhe/ose përfaqësuesi ligjor duhet të informohen në mënyrë të vazhdueshme mbi procedurat e ndjekura, si dhe të gjitha ndërhyrjet e marra gjatë kësaj periudhe duhen dokumentuar në kartelën klinike.

Në të gjitha rastet kur bien shkaqet për traj�m të pavullnetshëm, pacien� duhet të japë mira�min e �j/saj për vazhdimësinë e traj�mit dhe të firmosë mira�min e informuar që gjendet në brendësi të kartelës klinike.



Formular Tip A2

Adresa: email: Data:

KËRKESË

PËR SHQYRTIM TË VENDIMIT PËR TRAJTIM TË PAVULLNETSHËM

Drejtuar: Gjykata e rrethit gjyqësor _______________________________________________________________________________

Kërkuesi: Shërbimi i shënde�t mendor të specializuar me shtretër ______________________________________________________

Titullari i ins�tucionit _________________________________________________________________________________

Objek�: Shtrim pë traj�m të pavullnetshëm

Baza ligjore: Ligji nr.44/2012 “për shënde�n mendor”

Z. Gjyqtar,

Pranë Shërbimit të shënde�t mendor të specializuar me shtretër ________________, ndodhet i shtruar që prej datës ______________, ora ________, pacien� __________________________, lindur më _________, në ___________, dhe banues në _____________, me nr.kartele _______.

Pacien� u referua në shërbimin tonë prej:

- Të afërmve - Policisë - Personave të panjohur - Tjetër_____________

Mjeku specialist, Dr. ____________________, pasi ka kryer personalisht ekzaminimin e pacien�t/pacientes ________________________, ka vendosur traj�m të pavullnetshëm.

Pacien�

- Zotëron zotësi juridike për të vepruar - Nuk zotëron zotësi juridike për të vepruar - Nuk ka informacion mbi zotësinë juridike për të vepruar

Gjëndja e statusit të �j mendor në momen�n e shtrimit paraqitej si më poshtë:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Në këto kushte a�j ju rekomandua të shtrohej në shërbimin tonë por pacien�/kujdestari i �j ligjor refuzoi shtrimin e vullnetshëm.

Meqënëse pacien� paraqet rrezikshmëri për veten apo të tjerët, mjeku specialist Dr. _____________

vendosi të aplikojë traj�min e pavullnetshëm, i cili u miratua brenda 24 orëve prej Drejtuesit të Shërbimit/Ins�tucionit (ose personit të autorzuar prej �j), Dr. ______________________________

në mbështetje të neneve 20, 21, 22, 23, 24; Kreu i V i ligjit nr.44/2012 “për shënde�n mendor”, I kërkojmë Gjykatës së Rrethit Gjyqësor të vlerësojë për vazhdimin ose jo të procedurës së traj�mit të pavullnetshëm.

Drejtuesi i Shërbimit/Ins�tucionit ____________________________



Informacion për pacientin Formular Tip A3

Trajtimi i pavullnetshëm në spital

3.Emri i spitalit dhe pavioni

4.Data kur filloi procesi i trajtimit të pavullnetshëm

1.Emri i pacientit

2.Emri i mjekut përgjegjës për trajtimin tuaj

Pse jam në spital?

Ju po mbaheni në spital sipas kritereve të parashikuara në nenin 20, 21, 22, 23 dhe 24 të ligjit 44/2012 ‘Për Shëndetin Mendor’. Kjo do të thotë se dy mjekë mendojnë se ju keni një sëmundje mendore dhe për këtë arsye është e nevojshme që ju të qendroni në spital për të marrë trajtimin dhe shërbimin e përshtatshëm.

Sa gjatë duhet të qëndroj në spital?

Ju do të qëndroni në spital derisa mjeku përgjegjës për trajtimin tuaj të gjykojë se jeni mjaftueshëm mirë për të dalë nga spitali. Nëse kushtet tuaja shëndetësore nuk përmirësohen, ose ju nuk pranoni trajtimin në mënyrë të vullnetshme, atëherë brenda tre ditëve nga data e shtrimit, spitali do i dërgojë gjykatës së rrethit gjyqësor një kërkesë për mbajtjen tuaj në spital. Ju do të merrni një kopje të kësaj kërkese.Gjatë kësaj periudhe, si dhe në rast se gjykata e rrethit gjyqësor aprovon trajtimin e pavullnetshëm, ju nuk duhet të largoheni nga spitali. Nëse ju përpiqeni të largoheni, atëherë stafi mund t’ju ndalojë, dhe në rast se largoheni, ju mund të silleni sërish pas në spital.

çfarë trajtimi do më japin gjatë kësaj kohe?

Mjeku përgjegjës për trajtimin tuaj dhe anëtarë të tjerë të personelit do t’ju informojnë mbi cdo trajtim që ata mendojnë se ju keni nevojë. Në shumicën e rasteve ju duhet të pranoni dhe ndiqni këshillat e tyre.

A kam të drejtë të ankohem?

Ju mund të flisni me mjekun tuaj përgjegjës, ose me çdo anëtar të stafit në çdo moment që mendoni se vendimi për trajtim të pavullnetshëm është i padrejtë, ose nëse mendoni se jeni gati që të pranoni trajtimin e rekomanduar në mënyrë të vullnetshme. Gjithashtu dhe familjari dhe/ose përfaqësuesi juaj ligjor mund t’i kërkojnë gjykatës kërkesë për rishikimin e vendimit për trajtimin e pavullnetshëm.


Informimi i familjarit tuaj më të afërt

Një kopje e këtij formulari informues , si dhe e kërkesës për në gjykatë do t’i jepet dhe familjarit tuaj më të afërt. Në rastin tuaj, si familjari juaj më i afërt është identifikuar:

Në rast se ju nuk dëshironi që ky person i identifikuar si familjari juaj më i afërt të informohet në lidhje me gjendjen tuaj shëndetësore, thuajini mjekut ose infermieres suaj.


ROLET, PËRGJEGJËSITË DHE KOMPETENcAT BAzË TË

PROFESIONISTËvETË SHËNDETIT MENDOR


Hyrje

Sistemi shëndetësor shqiptar është duke u përballur me sfida të ndryshme që lidhen me cilësinë e kujdesit shëndetësor. Një ndër faktorët e shumtë që kontribuojnë në cilësinë e shërbimeve, ka të bëjë me kompetencat dhe detyrat e personelit shëndetësor. Në fushën e shëndetit mendor, zhvillimi i burimeve njerëzore është identifikuar si një nga çështjet më prioritare si në Dokumentin Politik (2003), ashtu dhe në Planin e Veprimit për Zhvillimin e Shërbimeve të Shëndetit Mendor (2013 – 2022 ). Reforma e ndërmarrë gjatë viteve të fundit në fushën e shëndetit mendor ka sjellë jo vetëm ndryshimin e tipologjisë së shërbimeve, por për rrjedhojë edhe zgjerimin e gamës së profesionistëve të përfshirë në shërbimet e shëndetit mendor. Ndryshimet e mësipërme e kanë përballur stafin e shërbimeve të shëndetit mendor me një sërë sfidash të reja, si:

• Zgjerimi i stafit me profesionistë të rinj, duke e kthyer kështu në një ekip multidisiplinar të përbërë jo vetëm nga mjekë dhe infermierë, por dhe nga psikologë, punonjës socialë, terapistë okupacionalë, etj.

• Ngritja e shërbimeve të reja me bazë komunitare të panjohura më parë, reflektohet dhe në rolet e panjohura që profesionistët duhet të mbulojnë në këto shërbime, të fokusuara jo vetëm tek trajtimi por dhe te parandalimi dhe riaftësimi.

Me ngritjen e qendrave komunitare të shëndetit mendor, në vitin 2003, u hartuan dhe përshkrimet e punës së anëtarëve të ekipit multidisiplinar, ku detajohen rolet dhe përgjegjësitë e mjekëve psikiatër, infermierëve, punonjësve socialë dhe psikologëve që punojnë në këto shërbime. Pavarësisht, se ky ishte një hap i rëndësishëm përpara, këto përshkrime rolesh u përdorën vetëm nga Qendrat Komunitare të Shëndetit Mendor në Tiranë, si dhe duhet theksuar fakti që përshkrimet e punës nuk përmbajnë njohuritë dhe kompetencat bazë që këta profesionistë duhet të zotërojnë në përmbushje të këtyre funksioneve. Gjithashtu, gjatë bashkëpunimit me shërbimet dhe profesionistët e tyre është identifikuar nevoja për përditësim të roleve profesionale bazuar në eksperiencat e praktikave më të mira, si dhe pasurimin e tyre dhe me role të tjera profesionale të pranishme në këto shërbime, si ajo e terapistit okupacional. Për këtë arsye, dhe një ndër objektivat e identifikuar në Planin e Veprimit për Zhvillimin e Shërbimeve të Shëndetit Mendor 2013-2022 është hartimi i roleve, përgjegjësive dhe kompetencave bazë të profesionistëve të shëndetit mendor. Këto përshkrime të punës, si dhe detajimi i roleve, përgjegjësive dhe kompetencave të secilit profesionist brenda këtyre shërbimeve, përveç ndarjes së detyrave mes anëtarëve të ekipeve multidisiplinare, synon të standardizojë shërbimin e ofruar nga institucione të ngjashme, si dhe të mundësojë monitorimin e cilësisë dhe efikasitetit të këtyre shërbimeve.

Në këtë dokument* do të përshkruhen rolet e profesionistëve të shëndetit mendor si:

1. Infermieri i shëndetit mendor;

2. Mjeku psikiatër;

3. Punonjësi social;

4. Psikologu klinik;

5. Terapisti okupacional;

6. Personi kyç.

* Ky dokument është hartuar me kontributin e Qendrës Shqiptare për Zhvillimin e Shëndetit Mendor, nën mbështetjen e Fondacionit Shoqëria e Hapur për Shqipërinë.


Infermieri i shëndetit mendor

Roli i infermierit të shëndetit mendor është të ndihmojë dhe mbështesë njerëzit që vuajnë nga probleme të ndryshme të shëndetit mendor dhe familjarët e tyre të përballen me kushtet që krijon çrregullimi mendor me qëllim që të jetojnë një jetë të mirë pavarësisht këtij të fundit.Infermieri i shëndetit mendor zakonisht punon në ekipe multisdisiplinare së bashku me psikiatrin, psikolo-gun, terapistin okupacional, punonjësin social, mjekun e familjes dhe të tjerë.

Kompetencat

Infermieri i shëndetit mendor duhet të demonstrojë:

• Njohuri dhe kuptim të shëndetit mendor, sëmundjes mendore dhe shërbimeve të shëndetit mendor;

• Aftësi klinike të vlerësimit të gjendjes së përgjithshme të shëndetit mendor dhe të gjendjeve të krizës;

• Aftësi për të vlerësuar nevojat e pacientëve;

• Aftësi për të marrë vendime në përputhje me situatën;

• Aftësi të mira komunikimi;

• Aftësi për të punuar në ekip dhe me komunitetin (familjen e pacientëve);

• Aftësi për të punuar në përputhje me kodin e etikë dhe në zbatim të ligjit;

• Njohuri dhe aftësi terapeutike dhe /ose për ndërhyrje në krizë;

• Njohuri dhe aftësi për të mbrojtur të drejtat e pacientëve me probleme të shëndetit mendor;

• Aftësi për të plotësuar dokumentacionin (kartela/regjistri/plan kujdesi) në mënyrë të qartë të përmbledhur dhe të përshtatshme;

• Aftësi për të promovuar shëndetin dhe mirëqenien e personave me probleme te shëndetit mendor, familjeve të tyre, komunitetit.

Detyrat

Detyrat e infermierit të shëndetit mendor pavarësisht llojit të shërbimit ku ai punon janë:

• Ofron kujdes për personat me probleme të shëndetit mendor në gjendje akute ose që vuajnë nga një sëmundje kronike;

• Vlerëson situatën dhe bisedon me pacientët rreth problemeve që ata kanë dhe diskuton me ta për planin individual të trajtimit dhe mënyrën më të mirë që ky trajtim mund t’u jepet;

• Krijon marrëdhënie me pacientët për të fituar besimin, ndërsa dëgjon dhe shpjegon nevojat e shqetësimet e tyre;

• Siguron marrjen e rregullt të mjekimit, manipulimet mjekësore, dhe monitoron rezultatet e trajtimit;

• Mbështet pacientët e shqetësuar duke iu përgjigjur në mënyrë jo kërcënuese dhe duke u përpjekur


të kuptojë arsyet e shqetësimit të tyre;

• Përdor teknika qetësuese për t’i ndihmuar ata të menaxhojnë emocionet dhe sjelljet e tyre;

• Përgatit grupet terapeutike (nëse ofrohen të tilla në institucionin ku punon) dhe merr pjesë së bashku me një profesionist tjetër.

• Nxit dhe ndihmon pacientët të marrin pjesë në terapi arti, terapi okupacionale kur kjo gjë është e këshillueshme dhe e mundur;

• Organizon aktivitete sociale me qëllim zhvillimim e përmirësimin e aftësive sociale të pacientëve;

• Përgatit dhe plotëson dokumentacionin e pacientëve;

• Merr pjesë në hartimin e planit individual të trajtimit dhe vlerësimet e rrezikut për pacientët; • Punon me familjarët dhe të afërmit e pacientëve për t’i edukuar ata dhe pacientin në lidhje me problemet e shëndetit mendor;

• Siguron që janë marrë në konsideratë kërkesat ligjore në përputhje me situatën dhe kategorinë e pacientëve;

• Ofron dhe promovon një kujdes me qasje ndaj shërimit të sëmundjeve mendore.

Në shërbimin komunitar, detyra të tjera shtesë të infermierit mund të jenë:

• Koordinon kujdesin për pacientët si pjesë e menaxhimit të rastit ose në rolin e personit kyç;

• Ndërmjetëson midis pacientëve, të afërmve dhe profesionistëve të rinj të ekipit komunitar dhe zhvillon takime të rregullta për të monitoruar si po shkon plani i kujdesit të pacientëve;

• Viziton pacientët në shtëpi ose mjedisin e tyre për të ndjekur ecurinë;

• Identifikon nëse pacientët janë në rrezik për të kaluar në sjellje që dëmtojnë veten ose të tjerët.

Në shërbimin me shtretër:

• Vlerëson nevojat infermierore të të gjithë pacientëve të shtruar në pavion;

• Infermieri i caktuar si “përgjegjësi kryesor” për një ose disa pacientë mban kontakte të rregullta me këta pacientë dhe vlerëson ndryshimet në shëndetin e tyre mendor si dhe nevojat e tyre nga dita në ditë. Gjithashtu bën lidhjet mes familjarëve dhe miqve të pacientit dhe psikiatrit përgjegjës për pacientin. Ky infermier ndihmon në koordinimin e kujdesit të mëtejshëm që do të marrë pacienti pas daljes nga shërbimi me shtretër;

• Nëse ka trajnimin e duhur, mund të ofrojë këshillim në mënyrë formale ose joformale. Ai mund të ndihmojë pacientët të mësojnë teknika relaksuese kundër ankthit;

• Infermieri i turnit është gjithashtu përgjegjës për kujdesin infermieror si dhe shërbimet ndihmëse;

• Infermieri mund të kërkojë urgjent mendimin e psikiatrit nëse kushtet e pacientit e kërkojnë këtë gjë. Për shembull nëse infermieri identifikon dhe vlerëson ndryshime të rëndësishme në gjendjen mendore të pacientit ai duhet të kërkojë patjetër rivlerësimin nga psikiatri.


Mjeku psikiatër

Psikiatri është një mjek i specializuar në fushën e sëmundjeve mendore /psikiatrisë, roli i të cilit është të diagnostikojë dhe trajtojë pacientët që vuajnë nga këto sëmundje. Ai gjithashtu merret me lidhjet mes sëmundjeve mendore dhe atyre fizike, duke qenë se një pjesë e madhe e personave që vuajnë nga sëmundje fizike kanë gjithashtu edhe probleme mendore dhe anasjelltas. Psikiatri bazuar në formimin e tij përdor modele të integruara biopsikosociale për të kuptuar dhe menaxhuar sëmundjen mendore, çrregullimet emocionale dhe sjelljen jo normale.

Kompetencat

Psikiatri që punon në shërbime të shëndetit mendor komunitar ose spitalor, publike ose private, me kohë të plotë ose të pjesshme duhet të shfaqë këto kompetenca:

• Ekspertizë mjekësore – psikiatri vë në praktikë njohuritë mjekësore, aftësitë klinike dhe qëndrimet profesionale për të ofruar kujdesin për pacientin duke patur në qendër pacientin;

• Aftësi komunikuese – lehtëson dhe menaxhon marrëdhënien mjek – pacient dhe dinamikat e kësaj marrëdhënieje përpara, gjatë dhe pas trajtimit;

• Aftësi bashkëpunuese – punon si një anëtar i barabartë në një ekip multidisiplinar të shëndetit mendor me qëllim sigurimin e trajtimit më të mirë të mundshëm për pacientin;

• Aftësi menaxheriale – merr pjesë aktivisht në organizimin e shërbimit shëndetësor, në vendosjen e praktikave shëndetësore të qëndrueshme, merr vendime për përdorimin e burimeve dhe kontribuon në rritjen e efektivitetit të sistemit të shërbimeve të shëndetit mendor;

• Aftësi advokacie – përdor ekspertizën e tij mjekësore në mënyrë të përgjegjshme për të ndikuar në përmirësimin e shëndetit dhe mirëqenies së pacientëve me probleme të shëndetit mendor, komunitetit dhe popullatës;

• Integritet profesional – shfaq angazhim të mirëfilltë në lidhje me shëndetin mendor dhe mirëqenien e individëve dhe shoqërisë duke qenë etik në praktikën e tij të përditshme, duke zbatuar rregulloret dhe duke shfaqur standarde të larta në sjellje;

• Dëshirë për dije – përfshihet në edukimin e vetes në vazhdim, si dhe krijon, shpërndan, zbaton dhe përkthen njohuri mjekësore në fushën e shëndetit mendor.

Detyrat

• Ofron kujdes për pacientët me sëmundje mendore, çrregullime emocionale dhe të sjelljes nga këndvështrimi mjekësor përmes proceseve të mëposhtme: - Vlerësimi psikiatrik dhe vendosja e diagnozës. - Zgjedhja e terapisë medikamentoze më të përshtatshme dhe bazuar në të dhëna, komunikimi i saj pacientit dhe informimi i tij në lidhje me efektet anësore. - Pjesëmarrja në hartimin e planit individual të trajtimit; - Vlerësimi i gjendjes së pacientit në vazhdimësi.

• Vlerëson dhe menaxhon kompleksitetin, rëndesën e situatës në të cilën ndodhet pacienti si dhe nivelin e rrezikut për veten dhe të tjerët. - Vizita në vendbanim - Referim për hospitalizim


- Referim te anëtarët e tjerë të ekipit (psikolog, punonjës social, etj.) për një vlerësim më gjithëpërfshirës të situatës dhe për një ndjekje në vazhdimësi të pacientit.

• Kryen aktivitet mësimdhënës, trajnues dhe psikoedukues. Psikiatri duhet jo vetëm të përfshihet në zhvillimin e tij profesional gjatë gjithë jetës, por t’i kushtojë një kohë të caktuar mësimdhënies ose trajnimit të profesionistëve të rinj, anëtarëve të tjetër të ekipit, punonjësve të shërbimit parësor, të edukojë pacientët dhe familjarët e tyre mbi sëmundjet mendore dhe pa dyshim të mësojë prej tyre.

• Ofron psikoterapi individuale ose në grup bazuar në një formim apo trajnim të caktuar në psikoterapi.

• Lufton stigmën dhe diskriminin ndaj njerëzve me probleme të shëndetit mendor dhe familjarëve të tyre përmes vlerave më të larta etike.

• Kryen drejtimin klinik të një ekipi multidisiplinar duke demonstruar energji pozitive në rrethana të vështira dhe duke patur si orientim kryesor cilësinë e shërbimit të ofruar.

• Përfshihet në punë kërkimore dhe krijuese në funksion të përmirësimit të kujdesit të ofruar për pacientin.

Edhe pse drejtimi klinik i një ekipi multidisiplinar nuk është një rol që i takon ekskluzivisht psikiatrit, në të shumtën e rasteve është ai që e kryen. Një psikiatër me eksperiencë të gjatë dhe ekspertizë të lartë mund të jetë shpesh më i përshtatshmi për këtë rol. Në rolin e drejtuesit klinik të një ekipi multidisiplinar, psikiatri (ose cilido profesionist tjetër) duhet domosdoshmërisht:

• Të ketë aftësi vendimarrëse klinike në kontekstin e një pune multidisiplinare.

• Të ketë aftësi për të menaxhuar dinamikat e ekipit.

• Të nxisë dhe ofrojë zhvillim profesional për kolegët.

• Të kërkojë përmirësimin e cilësisë së shërbimit.

• Të sigurojë barazi në aksesin ndaj shërbimit.

• Të luajë rolin e ambasadorit të shërbimeve të shëndetit mendor.

• Të ketë vizion për të ardhmen, të nxisë zhvillime në politika dhe praktika të shëndetit mendor.

Punonjësi social

Profesioni i punonjësit social nxit ndryshimin social, zgjidhjen e problemeve të marrëdhënieve njerëzore dhe fuqizimin e individit për të përmirësuar mirëqenien. Punonjësi social ndërhyn në ato aspekte ku njerëzit ndërveprojnë me mjedisin. Baza e praktikës së punonjësit social janë parimet e të drejtave të njeriut dhe të drejtësisë sociale. Shumë prej roleve që kryen punonjësi social janë të njëjta me ato të profesionistëve të tjerë të shëndetit mendor. Ajo çka e dallon punonjësin social nga të tjerët është roli i tij në ndërtimin e partneritetit midis profesionistëve, kujdestarëve dhe familjarëve; bashkëpunimi me komunitetin, me qëllim krijimin e mjediseve mbështetëse për pacientët, advokimi për shërbimet, trajtimet dhe burimet e përshtatshme për ata, ndryshimi i politikave sociale në lidhje me çështjet e varfërisë, punësimit, strehimit dhe drejtësisë sociale dhe mbështetjen e programeve parandaluese.


Kompetencat


• Njohuri të mira të ligjit të shëndetit mendor, politikave të kujdesit shëndetësor, sigurimit, punësimit dhe barazisë sociale, të drejtave të njeriut dhe të pacientit;

• Aftësi për të vlerësuar nevojat psikosociale të pacientëve në nivel individual, familjar dhe më gjerë në sistem;

• Aftësi për të kryer aktivitet parandalues përmes edukimit të pacientit dhe komunitetit për t’u kujdesur për shëndetin mendor, emocional, zhvillimit të komunitetit;

• Aftësi vlerësuese dhe trajtuese të individëve, çiftit ose familjes;

• Aftësi për të kryer ndërhyrje rehabilituese për individin, çiftin, familjen ose grupin.

• Njohuri dhe aftësi për ndërhyrjet në krizë;


• Aftësi për të marrë vendime;

• Aftësi për të punuar në ekip dhe me komunitetin (familjen e pacientëve);

• Aftësi për të punuar në përputhje me kodin etik dhe në zbatim të ligjit;

• Aftësi për të plotësuar dokumentacionin (kartela/regjistri/plan individual) në mënyrë të qartë të përmbledhur dhe të përshtatshme.

Detyrat

• Realizon vlerësimin psikosocial të pacientit, si pjesë e vlerësimit multidisiplinar, duke përfshirë nivelin e funksionimit individual, në çift/familje, në komunitet; vlerësimin e nevojave psikologjike edhe sociale, vlerësimin e burimeve të brendshme, motivacionit dhe mundësive objektive. Ky vlerësimin mund të bëhet nga punonjësi social në shërbim ose vendin e qëndrimit të pacientit, me pacientin ose/dhe familjarë, miq a kujdestarë të tij. Vlerësimi mund të bazohet në një intervistë të kryer nga punonjësi social ose në formularë standard të miratuar nga shërbimi i shëndetit mendor.

• Ofron këshillim social me qëllim ndihmën, orientimin dhe lehtësimin e procesit të zgjidhjes së situatave problematike të lidhura me punësimin, strehimin, përfitimin e shërbimeve të mundshme si dhe të drejtave të tjera të pacientit ekonomike dhe sociale; situatave problematike në çift, familje dhe komunitet.

• Ofron këshillim me natyrë psikologjike me qëllim mbështetjen dhe lehtësimim e gjendjes së rënduar të pacientit ose familjarëve /kujdestarëve të tij për shkak të problemit mendor me të cilin po përballen ata dhe pasojave që shoqërojnë atë.

• Ofron ndërhyrje në krizë me qëllim stabilizimin e situatës. Ky shërbim mund të kryhet si në qendrën komunitare, në banesë, në shërbimin me shtretër etj.

• Ofron menaxhim të rastit që përfshin krijimin dhe nxitjen e bashkëpunimit midis profesionistëve të ekipit multidisiplinar të një shërbimi dhe midis shërbimeve të ndryshme në funksion të përmirësimit të situatës psikosociale apo zgjidhjes së problematikave të një pacienti pse grupi pacientësh; gjetjen dhe vënien


në lëvizje të burimeve të nevojshme për realizimin e planit të kujdesit për pacientin ose grupin e pacientëve.

• Ofron advokaci duke monitoruar respektimin e të drejtave të pacientëve që vuajnë nga problemet e shëndetit mendor dhe familjarëve të tyre, duke siguruar përmbushjen e procedurave ligjore për shtrimin, trajtimin, etj. Si dhe punon aktivisht me komunitetin për të identifikuar probleme të shëndetit mendor nga këndvështrimi i komunitetit.

• Ofron psikoedukim individual ose në grup, për pacientët dhe familjarët e tyre.

• Punonjësi social përfshihet në aktivitete me natyrë rehabilituese me qëllim mbështetjen e pacientit në rikthimin e funskionimit të mëparshëm (pas daljes nga kriza), në përmbushjen cilësore të nevojave bazë fizike, sociale dhe emocionale përmes organizimit të grupeve të vetëndihmës ose aktiviteteve të tjera so-ciale në grup dhe individulaisht.

• Harton raporte profesionale mbi shërbimet e kryera prej tij për efekt dokumentimi brenda institucionit ku punon ose reference për institucione të tjera.

• Referon te profesionistët e tjerë të ekipit për vlerësim ose rivlerësim të gjendjes së pacientit kur gjatë ndërhyrjes së ofruar prej tij identifikohet nevoja për një gjë të tillë.

Psikologu klinik

Roli i psikologut është t’i ofrojë popullatës një shërbim profesional bazuar në metodat dhe parimet e psikologjisë shkencore. Konkretisht, ai vlerëson funksionimin psikologjik dhe mendor, përcakton dhe ndërmerr ndërhyrjet ose trajtimin e duhur për të përmirësuar apo ristabilizuar shëndetin psikologjik të individit në raport me mjedisin e tij. Informimi, promovimi i shëndetit mendor dhe fizik, parandalimi i së-mundjeve, problemeve sociale janë gjithashtu pjesë e praktikës së punës së psikologut me individin, familjen dhe komunitetin.

Kompetencat

• Njohuri dhe kuptim të sëmundjeve mendore, shkaqeve, faktorëve biopsikosocialë, simptomave dhe trajtimit të tyre;

• Njohuri dhe aftësi të përdorimit të mjeteve të vlerësimit psikologjik (intervista, vëzhgime, teste të standardizuara) dhe të hartimit të raporteve psikologjike;

• Aftësi të përdorimit të teknikave të ndryshme këshillimi psikologjik dhe psikoterapeutike;

• Njohuri të mira të ligjit të shëndetit mendor, të të drejtave të pacientit, të politikave të kujdesit shëndetësor, të rrjetit të shërbimeve të shëndetit mendor;

• Aftësi ndërpersonale, të të punuarit në ekip multidisiplinar dhe në komunitet;


• Aftësi dhe gatishmëri për ta mbështetur praktikën e tij profesionale në standardet më të larta të profesionalizmit, kodin e etikës, dhe për ta zhvilluar gjithnjë e më tepër atë;

• Aftësi për të plotësuar dokumentacionin (kartela/regjistri/plan kujdesi) në mënyrë të qartë të përmbledhur dhe të përshtatshme;• Aftësi për të promovuar shëndetin dhe mirëqenien e personave me probleme te shëndetit mendor, familjeve të tyre, komunitetit.


Detyrat

• Kryen vlerësimin e funksionimit psikologjik dhe mendor, si pjesë e vlerësimit multidimensional që i bëhet pacientit pas kontaktit të parë në shërbim. Vlerësimi mund të bëhet në bazë të intervistës së strukturuar klinike, ose duke përdorur teste të standardizuara të aftësive mendore ose psikologjike.

• Ofron këshillim psikologjik duke nxitur pacientët të shprehin ndjenjat e tyre dhe të diskutojnë mbi çfarë i shqetëson në jetën e tyre dhe të zhvillojnë një njohje më të mirë të vetes dhe marrëdhënieve me të tjerët.

• Ofron ndërhyrje terapeutike afatshkurtra dhe afatgjata individuale dhe në grup. Qëllimi i këtyre ndërhyrjeve është që pacienti ose klienti të kuptojë natyrën e çrregullimit të tij mendor apo emocional, origjinën e tij dhe faktorët që kontribuojnë në të, si dhe të zhvillojë aftësi e strategji të reja pë tu përballur me problemin.

• Ndërhyn në situatë krize duke përdorur teknika të relaksimit si dhe aftësitë komunikuese e të menaxhimit të marrëdhënieve.

• Angazhohet në aktivitet psikoedukues dhe aktivitetet të tjera individuale ose në grup me qëllim rehabilitimin psikosocial dhe parandalimin e relapsit.

• Referon te profesionsitët e tjerë të ekipit për vlerësim ose rivlerësim të gjendjes së pacientit në varësi të nevojave të identifikuara gjatë ndërhyrjes së ofruar prej tij.

• Përgatit dhe ruan të gjitha shënimet dhe raportet e nevojshme për trajtimin e një pacienti.

• Nxit dhe ndërmerr iniciativa që ndihmojnë në informimin e publikut mbi shëndetin mendor, luftën kundër stigmës dhe paragjykimeve që shoqërojnë personin me çrregullime mendore dhe të afërmit e tij në komunitet.

• Zhvillon praktikën e të mësuarit reflektiv, vetëvlerësimit;

• Merr pjesë në trajnime dhe aktivitete të edukimit në vazhdim dhe trajnon anëtarë të ekipit ose kolegë jashtë ekipit mbi aftësitë komunikuese, teknika terapeutike, etj.

Terapisti okupacional

Roli i terapistit okupacional* është të ndihmojë individët me probleme të shëndetit mendor të përshtaten me mjedisin e tyre dhe të përballojnë sa më mirë jetën e përditshme. Ai punon për të rritur aftësitë eindividit për të jetuar jetën me kuptim dhe në mënyrë të kënaqshme. Ai vlerëson dhe mbikëqyr aftësitë e tij për t’u kujdesur për veten si p.sh. higjena personale, gatimi dhe punët e shtëpisë.Terapisti okupacional mund të punojë me individë ose në grup në varësi të objektivave që vendos terapia okupacionale. Puna në grup është më shumë e këshillueshme kur qëllimi është rritja e ndërveprimeve sociale.Terapisti okupacional mund të përdorë lloje të ndryshme terapish si terapia e njohjes dhe sjelljes, terapia e artit dhe e muzikës, teknika relaksimi etj.Terapia okupacionale mund të zhvillohet si në shërbim me shtretër, qendër ditore, ashtu dhe në shtëpinë e pacientit.

*Termi okupacional nuk lidhet vetëm me punën. Disa aktivitete që mund të kryhen si pjesë e terapisë okupacionale janë higjena personale, përgatitja e ushqimit, bërja e një pikture, ndjekja e një kursi në komunitet apo aktivitete të tjera socializuese.


Me pacientët që kanë qëndruar në spital për një kohë të gjatë, terapisti okupacional përfshihet në një punë rehabilituese për t’i ndihmuar ata t’i kthehen jetës jashtë spitalit.

Kompetencat


• Aftësi për të kryer vlerësimin okupacional të pacientëve;

• Aftësi për të planifikuar dhe organizuar aktivitete terapeutike në fushën okupacionale;

• Njohuri dhe aftësi terapeutike (terapia e njohjes ose terapia e njohjes dhe sjelljes, terapia e artit, etj.);



• Aftësi për të punuar në ekip dhe me komunitetin;

• Aftësi për të kryer aktivitet parandalues përmes edukimit të pacientit dhe komunitetit për t’u kujdesur për shëndetin mendor, emocional, zhvillimit të komunitetit;

• Aftësi për të punuar në përputhje me kodin etik dhe në zbatim të ligjit.

Detyrat

• Terapisti okupacional kryen një vlerësim kompleks të pacientit në fushat e mëposhtme:

- Aktivitete të jetës së përditshme si higjena, ngrënia, veshja, blerjet, menaxhimi i parave, ngarja e makinës; - Arsimimi , puna, koha e lirë / jeta sociale; - Aftësitë motorike, mendore, kognitive, aftësitë e komunikimit dhe ndërveprimit; - Zakonet, rolet në familje, shoqëri, rutina; - Faktorët individualë si vështirësi që lidhen me strukturën e trupit ose funksione të tij; - Vlerësimi okupacional që i bën pacienti vetes.

• Harton një plan ndërhyrjeje bazuar në nevojat dhe objektivat e vendosur bashkë me pacientin.

• Zbaton planin e ndërhyrjes përmes aktiviteteve të ndryshme individuale ose në grup që synojnë rehabilitimin kognitiv, motorik dhe social të pacientit.

• Kryen aktivitete në mbështetje të punësimit, arsimimit të pacientit.

• Trajnon pacientët per aftësitë sociale dhe ndërpersonale;.

• Harton raporte profesionale mbi shërbimet e kryera prej tij për efekt dokumentimi brenda institucionit ku punon ose reference për institucione të tjera.

• Përfshihet në aktivitete promovuese, edukuese për një shëndet të mirë mendor.


Personi kyç

Roli i Personit kyç mund të kryhet nga çdo profesionist i ekipit multidisiplinar të shërbimit të shëndetit mendor. Personi kyç është ai që drejton dhe bashkërendon planin e ndërhyrjes për pacientin dhe që shërben si pika kryesore e kontaktit mes pacientit dhe shërbimit apo ekipit të shëndetit mendor.Zakonisht personi kyç vendoset gjatë prezantimit dhe diskutimit të rastit në ekip pas kontaktit të parë në shërbim dhe, më së shumti, pasi është kryer vlerësimi multidisiplinar dhe janë identifikuar nevojat kryesore. Personi kyç ka për detyrë të hartojë së bashku me pacientin planin e ndërhyrjes dhe të ndjekë zbatimin e tij duke kordinuar punën me profesionistët e tjerë të ekipit.

Kompetencat:

Krahas kompetencave që duhet të ketë si anëtar i një ekipi të shëndetit mendor, aftësi specifike që kërkon ky pozicion janë:

• Aftësi për empati, për ta kuptuar dhe ndjerë situatën e pacientit në unikalietin e saj;

• Aftësi për t’i identifikuar lehtë qëllimet e pacientit;

• Aftësi për t’i komunikuar dëshirat dhe nevojat e pacientit përballë ekipit, profesionistëve të tjerë.

• Aftësi për të ndërmjetësuar me familjarët dhe persona të tjerë të përfshirë në planin e ndërhyrjes.

Detyrat:

• Personi kyç monitoron ecurinë e pacientit për të cilin është i ngarkuar dhe komunikon në mënyrë të vazhdueshme me drejtuesin e ekipit apo anëtarët e tjerë të tij.

• Zbaton planin individual të ndërhyrjes; kujdeset që detyrat e caktuara të jenë kryer në kohë dhe qëllimet e vendosura në plan të jenë ndjekur, nxit dhe mbështet të gjithë njerëzit e përfshirë në kryerjen e detyrave.

• Rishikon ecurinë e planit të ndërhyrjes së pacientit; organizon takime me stafin ose me profesionistë të tjerë jashtë ekipit si dhe familjarë, miq të pacientit.

• Koordinon shërbimet për pacientin, kujdeset që njerëzit e përfshirë të mos bëhen pengesë për njëri–tjetrin.

• Sqaron dhe udhëzon pjesën tjetër të stafit në lidhje me qasjen e zgjedhur në trajtimin e një pacienti në mënyrë që të gjithë të jenë koherentë në punën e tyre.

• Nxit kontaktet me pacientin jashtë shtëpisë.

• Mban lidhjet me profesionistë të shërbimeve të tjera: mjek familje, pskiatër, punonjës social, psikolog.

• Përpiqet të gjejë burime mbështetëse për pacientin.

• Advokon brenda dhe jashtë shërbimit për pacientin.

• Dokumenton në mënyrë të rregullt e të qartë punën e kryer prej tij si person kyç në kartelën e pacientit / dokumentacionin e shërbimit.

PAKETA E AKTEVE NËNLIGJORE TË MBËSHTETURA NË LIGJIN … · • Sidita Fortuzi – Eksperte për...

Documents

Transcript of PAKETA E AKTEVE NËNLIGJORE TË MBËSHTETURA NË LIGJIN … · • Sidita Fortuzi – Eksperte për...