P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw
-
Upload
hanneke-boonstra -
Category
Education
-
view
186 -
download
2
Transcript of P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw
![Page 1: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/1.jpg)
Literatuurgeschiedenisvier havo
MIDDELEEUWENGOUDEN EEUW
![Page 2: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/2.jpg)
Tussentijd
• 400-1585 na Christus
• In 16e eeuw: bewondering voor klassieke oudheid (tijd van Griekse en Romeinse Rijk)
• In die 16e eeuw wilde men die tijd laten herleven: renaissance (wedergeboorte)
• Tijd tussen die klassieke oudheid en renaissance noemde men: een duistere tussentijd, de MIDDELEEUWEN
![Page 3: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/3.jpg)
Macht van de kerk standenmaatschappij
• Paus zetelt in Rome• Latijn (oude taal van de Romeinen) blijft voertaal van de
kerk• Drie standen:• 1. geestelijken• 2. adel• 3. boeren• Deze standenmaatschappij veranderde langzamerhand
toen steden belangrijker werden• De burgerij kwam op• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20070618_fransere
volutie01
![Page 4: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/4.jpg)
Boekproductie in de middeleeuwen
• Beroepsvertellers• Mondeling overgeleverde verhalen noemen we:
orale literatuur• Geschreven literatuur• Hebban alla vogala nestas hagunnan hinase hic
enda thu wat unbidat ghe nu• Alle vogels zijn met hun nesten begonnen,
behalve jij en ik. Waar wacht je op?• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2012061
8_hebban01
![Page 5: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/5.jpg)
Ridders en kastelen
• Behoorde je tot de tweede stand (de adel), dan kon je ridder worden
• Vanaf ongeveer 1100: de eerste romans
• Verhalen in versvorm over ridders, geschreven in de taal van het volk
• Een populair genre was: ridderliteratuur
• Karelromans
• Arthurromans
![Page 6: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/6.jpg)
Karel ende Elegast• Karelromans
• Karel de Grote: 768-814
• Ware gebeurtenissen, aangevuld met verzinsels
• Epische concentratie
• Karelromans: vrouwen spelen nauwelijks rol
• Trouw aan God en koning zijn belangrijke deugden
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_elegast01
![Page 7: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/7.jpg)
Arthurromans• Koning Arthur staat centraal• Was er ooit wel een koning Arthur?• Verhalen komen uit Keltische geschiedenis• Kelten: oorspronkelijke bewoners van wat nu Engeland heet• Ze werden onderdrukt door Saksen• Ze vluchtten in de romantische verhalen van de ridders van
de Ronde Tafel en hun ideale koning Arthur• Queeste (zoektocht) speelt rol• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_arthur0
1• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_elegast0
1
![Page 8: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/8.jpg)
Roman van Lancelot• Lancelot is een van de ridders
van de Ronde Tafel • Genovere: vrouw van koning
Arthur• Deze relatie was hoofs (niet
seksueel) • Graal: een schaal gebruikt
tijdens Laatste Avondmaal van Jezus en zijn twaalf apostelen
• Over koning Arthur en keizer Karel:
![Page 9: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/9.jpg)
Middeleeuwen en renaissance
Oudheid Middeleeuwen
Re
nai
ssan
ce
verl
ich
tin
g
Ro
man
tie
k
Mo
de
rne
tij
d
0 500 1000 1500 2000
Middeleeuwen ongeveer van 500 tot 1550
Renaissance ongeveer van 1550 tot 1700
![Page 10: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/10.jpg)
Voorhoofse en hoofse ridderromans
• Voorhoofs
• Lomp
• Oorlog
• Vechten
• Vrouw als…….
• Hoofs
• Elegant
• Liefde
• Praten
• Vrouw als
![Page 11: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/11.jpg)
Hoofse liefde• Hoofs: zuiver, mooi, verfijnd, edel • Denk aan: Hoffelijk • Voorhoofs: lomp, lelijk, groef, boers, plat • Hoofse literatuur: verhalen waarin de hoofse
liefde tussen mannen en vrouwen wordt beschreven
• Liefde brengt het beste in de mens naar boven. Liefde is ook: lijden!
• In de hoofse liefde gaat het vooral over verlangen naar elkaar
![Page 12: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/12.jpg)
De vrouw volgens de kerk
• Vrouw is ondergeschikt aan de man
• Middeleeuwse samenleving is een mannenmaatschappij
• Kerk waarschuwde voor de vrouw als verleidster
• Adam en Eva
• Vrouwen: heksen
• Zondebok http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20050614_middeleeuwen01http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040317_heksen01
![Page 13: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/13.jpg)
De vrouw in de hoofse literatuur
• Troubadours bezongen de schoonheid en haar edele karakter van de vrouw
• Hoofse lyriek: Hendrik van Veldeke
• Hadewijch: mystieke gedichten
• Deze gaan over ervaringen die dichters hebben tijdens de eenwording met God en hoe je die kunt bereiken.
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_hadewijch01
![Page 14: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/14.jpg)
Hoofse romans en hoofse verhalen
• Tristan en Isolde: hoofse roman in versvorm• Ferguut: combinatie ridderschap en liefde
(queeste) • Walewein: kent ook veel typische elementen van
de Arthurromans• Roman van de Roos: allegorie (liefde, verzet,
schaamte etc. treden op als mensen)• Korte hoofse verhalen: o.a. de Beatrijs• Caritas: geestelijke liefde • Amor: aardse liefde • http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2012061
8_beatrijs01
![Page 15: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/15.jpg)
symboliek• In de middeleeuwen had bijna alles een
symbolische betekenis• Rozenstruik: liefde• Haas: lafheid• Getallen: • - 3: heilig, van God • - 2: gevaar, van de duivel• Kleuren:• - blauw: hemel, trouw• - zwart: duivel, kwaad• - wit: zuiverheid
![Page 16: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/16.jpg)
Kloosterscholen
• Weinig kinderen gingen naar school
• Adellijke jongens gingen op zevenjarige leeftijd naar een kloosterschool
• Onderwijs in het Latijn
• Grammaticaonderwijs, boeken lezen van Ovidius, Seneca en Vergilius
• Bijbel
• Roe, zweep, houten lat
![Page 17: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/17.jpg)
Universiteiten en stadsscholen
• Op de universiteiten kon je theologie, geneeskunde of rechten studeren
• Je werd onderwezen in de zeven vrije kunsten:
Grammatica, rhetorica, dialectica, arithmetica, geometrica, astrologia, musica
• Stadsscholen: toen steden groter werden, ontstonden er ook scholen voor de ‘gewone’ jongens (zoons van rijke burgers en stadsbestuurders)
• Jacob van Maerlant schrijft Der naturen bloemen in de volkstaal: het Middelnederlands
• Gaat ook over: eenhoorn, griffioen, feniks…..
![Page 18: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/18.jpg)
De school van de praktijk• Bijna alle literatuur: boodschap• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2005061
4_middeleeuwen07• Met de opkomst van de steden ontstond er
literatuur waarvan ook gewone burgers iets konden opsteken
• doel was: de lezers onderwijzen. • Jacob van Maerlant: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_maerlant01
![Page 19: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/19.jpg)
Geestelijke en wereldlijke didactische literatuur
• Oudste didactische teksten in volkstaal: heiligenlevens• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20030623_klo
oster01• Franciscus van Assisi • http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20070901_dier
endag01• Legenden• Sint-Nicolaas • Marialegenden• De Beatrijs• Wereldlijke didactische literatuur: o.a. de Reinaert
![Page 20: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/20.jpg)
Gouden eeuw
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20111208_wilhelmusvannassauwe01
• Philips II en het ‘Grote Roomsche Rijk’
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20050127_beeldenstorm01
• Vervolging van de protestanten
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071107_luther01
![Page 21: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/21.jpg)
Rijkdom en armoede
• De Verenigde Oost-Indische Compagnie werd opgericht
• Levendige handel
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20061219_voc03
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20111130_slavenschepen01
• Het verschil tussen rijk en arm was groot.
![Page 22: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/22.jpg)
Republiek der Verenigde Nederlanden
• 1648
• De Republiek werd bestuurd door de Staten Generaal
• Oorlog met Engeland
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071126_deruyter01
• In 1672 kwam er een einde aan de voorspoed
![Page 23: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/23.jpg)
Kijk op de wereld
Middeleeuwen
• Theocentrisch wereldbeeld
• Geen wetenschap interpreteren Bijbel / vertalen Gods boodschap
• ‘Memento mori’ denk eraan dat je zult sterven
• Gemeenschapskunst anonieme werken / schrijver onbelangrijk
Renaissance
• Antroposofisch wereldbeeld
• Opkomst wetenschap humanisme
• ‘Carpe diem’ pluk de dag
• Individuelere kunst schrijver uit persoonlijke gevoelens en ideeën
![Page 24: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/24.jpg)
Renaissance
Renaissance: wedergeboorte
Nieuwe belangstelling voor de Griekse en Romeinse cultuur uit de klassieke oudheid
De beweging ontstond rond 1300 in Italië
In Nederland: in 16e eeuw op gang, hoogtepunt in 17e eeuw
![Page 25: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/25.jpg)
boekdrukkunst
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20111208_erasmus01
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120618_boekdruk01
• Homo universalis
• Constantijn Huygens
• Humanist: Erasmus
• Lof der zotheid
![Page 26: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/26.jpg)
P.C.Hooft• P.C. Hooft: 1581-1647• Muiderkring• Tragedies• Komedies (o.a. Warenar)• Literatuur was ‘ter lering ende vermaak’• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20111212_bredero
enhooftmakennieuwtheater01• Joost van den Vondel : Gijsbrecht van Aemstel (1638-1969 /
2012) http://www.youtube.com/watch?v=EwtlbSN26hA• Begrippen: translatio, imitatio, aemulatio• Aemulatio: verbeteren tot verhalen met een christelijke
boodschap
![Page 27: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/27.jpg)
Vondel, Hooft, Bredero en Cats
• Gerbrand Adriaensz . Bredero: o.a. Klucht van de koe• Jacob Cats: veel uitdrukkingen van hem gebruiken we
nu nog. Bijvoorbeeld: haastige spoed is zelden goed. • http://www.youtube.com/watch?v=5r9oExVAHGk (P.C.
Hooft)• http://www.youtube.com/watch?v=vCUa7ohRSjM (
Joost van den Vondel) • http://www.youtube.com/watch?v=iIXB4bH4ChA
(Bredero)• http://www.youtube.com/watch?v=2ch1qFtAcc0
(Jacob Cats)
![Page 28: P pt literatuurgeschiedenis middeleeuwen en gouden eeuw](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020110/55b03b7b1a28ab712d8b4676/html5/thumbnails/28.jpg)
Vondel
• http://www.youtube.com/watch?v=no-VA5V28Z8
• https://www.youtube.com/watch?v=EwtlbSN26hA