Osmanlı Tarihine Ait Takvimler

8/14/2019 Osmanl Tarihine Ait Takvimler

1/55

www.atsizcilar.com Sayfa 1


2/55


3/55


Trke metinlerde b= ve c= ile yazld halde p ve ile okunduu kesin olarakbilinen kelimeler transkripsiyonda p ve le gsterilmitir.

Trklere ait Arapa zel isimlerde bu isimlerin Trk syleyii dikkate alnm, fakatharekeli olduu zaman daima Muhammed = diye yazld iin " " ismi, harekesizolduu yerlerde de Muhammed imlsyla kaydedilmitir.

Trk asll olmayan yer isimlerinin transkripsiyonunda ise onlarn bugnk syleniinebaklmayarak daima metne uyulmutur.

Takvimler, sol sayfada Trke veya Farsa metin, karsndaki sa sayfada da metnintranskripsiyonu veya tercmesi olmak zere yaynlanm, gerekli notlar karlkl her ikisayfada birden verilmitir.

Olaylarn hangi hicr ylda gemi olduu, tercme ve transkripsiyonlarda, parantez iindeolarak, paragraflarn sonunda gsterilmitir.

Padiah Listeleri

Takvimler dolaysyla baz yazmalarn urasna burasna kaydedilmi bulunan Osmanlpadiahlar listelerinden de bahsetmek yerinde olacaktr. Bu listelerde yalnz herpadiahn clus veya lm tarihleri, yahut clus tarihiyle saltanat sresini bildirenrakkamlar verilmitir. Takvimlerden alndn kuvvetle tahmin ettiim bu listelerin enmhim noktas, Osmanl padiahlarndan ilk ikisi iin verilen rakkamlarn klsik bilgiyeaykr olmasdr. Bu aykrlk, Osman Gazi ile Orhan Gazi arasnda Ali Erden adnda birbein, yani tarihlerimize Aladdin Paa diye geen ahsiyetin de hkmdarlk ettiiniiddia eden merhum Amasyal Hseyin Hsameddin'in iddiasn1 destekler mahiyettedir.

Karlatrlmalarn salayabilmek iin grebildiim listelerdeki tahta k yllarn iaret

etmekle iktifa edeceim. imdilik grebildiim listeler sekiz tanedir :

1. Hac Mahmud Ktphanesindeki 6321 sayl derginin 16b yaprandaki liste.2. Reid Efendi Ktphanesindeki 1036 sayl derginin 64a yaprandaki liste.3. Arkeoloji Mzesi Ktphanesindeki 862 sayl derginin 191a yaprandaki liste.4. Esad Efendi Ktphanesindeki 2422 sayl, Eyyb'nin manzum Kanun Sultan

Sleyman tarihinin sonundaki bo yaprakta bulunan liste.5. Hac Mahmud Ktphanesindeki 6310 sayl derginin 111b-112a yapraklarndaki

liste.6. Hac Mahmud Ktphanesindeki 2017 sayl derginin 104a yaprandaki liste.7. Rgb Paa Ktphanesindeki 981 sayl Peev tarihinin bandaki numarasz

yapran b yz ile 1 inci yaprann a yzndeki liste.

8.

Arkeoloji Mzesi Ktphanesindeki 862 say

l

derginin 175b

-176a

yapraklar

ndakiliste (yani yukardaki 3 numaral listeyi alan dergideki ikinci bir liste).

1Aladdin Be (Trk Tarih Encmeni Mecmuas, sene 14, say, 5 (82) ve 6 (83), y l 1340; sene 15, say 8 (85) ve 9(86) yl 1341.

Bu sekiz listeyi aada cetvel halinde veriyorum. Rgb Paa nushasnda II.Sleyman'dan itibaren balayan tarihlerin sonradan eklenmi olduu anlalmaktadr.Rakkamlar padiahlarn clus yllardr.

HacMahmud

ReidEfendi

Mze862

EsadEfendi

HacMahmud

HacMahmud

RagpPaa Mze 862

6321 1035 (191a) 2122 6310 2017 981 (175b176a)


4/55


I. Osman 641 641 641 641 641 699 699 699Orhan 700 701 701 701 711 717 722 720I. Murad 730 730 7301 740 730 755 760 761

I. Bayazd 791 791 791 791 791 788 791 792I. Mehmed 80 i 804 804 802 804 800 816 816II. Murad 824 824 823 832 824 834 825 824II. Mehmed 855 850 855 855 855 855 855 855II. Bayazd 886 886 886 886 886 886 886 886I. Selim 917 918 917 918 917 918 918 916I. Sleyman 926 926 926 926 926 926 926 926II. Selim 974 974 9742 974 974 974 974 972

III. Murad 982 932 9823 983 982 982 983 980

III. Mehmed 1003 1004 1003 1003 1003 1003 1003 1006I. Ahmed 1012 1012 1012 1013 1012 1012 1009

I. Mustafa 1026 1028 1026 1017 1026

II. Osman 1027 1028 1026 1027 1027 1027 1023I. Mustafa 1031 1031 1031 1031 1026

IV. Murad 1033 1032 1032 1032 1032 10.32 1032brahim 1049 1049 1049 1049 1049 1049 1050IV. Mehmed 1058 1058 1059 1058 1058 1058 1058II. Sleyman ===== 1099 10994 1098 1099

II. Ahmed 1102 1102 1102 1102

II. Mustafa 1106 1106 1109 1106

III. Ahmed 1115 1115 1115 1115

I. Mahmud 1143 1143 1143 1143 1143III. Osman 1168 1171 1168

III. Mustafa 1171 1171 1171I. Abdlhamid 1187

III. Selim 1203

1Metinde 703 ise de yanl olduu, "3" ve "0" rakkamlannn yer deitii besbellidir.

2 Metinde 924 vasldr. Kanun'den sonra gelen padiahn bu tarihte clus edemeyecei bellidir. Dalgnlk eseri olduuaikrdr.

3 Metinde 972. kinci Selim'in yannda 8 yl padiahlk ettii kaydedildiine gre bunun da 982 olaca bellidir.

4 Metinde 1055. Eski rakkamlarda dokuzun kuyruu ksalnca kolaylkla be olaca dnlsn.


5/55


Bu sekiz nushann tam olarak birbirine benzeyeni yoktur. lk beinin Osman Gazi'yi641'de clus ettirmesine karlk bu tarihi, klsik 699 ylna gtren son bile Orhan,Birinci Murad, Yldrm, elebi Mehmed ve ikinci Murad'n tahta k tarihlerindebirbirlerinden ayrlmaktadr. Sekizinin de doru olarak birletikleri tarihler kinciBayazd'n 886'daki ve Kanun'nin 926'daki tahta k tarihleridir.

Fakat bu kadar yanlla dolu olmalarna ramen bu listelerde, mesel Orhan Gazi'nin 700,701, 711, 717, 720, veya 722 de tahta gemi gsterilmesinin bir mns olsa gerektir,Bu listeleri kaydedenler, demek ki bugn klasiklemi olan tarihlerden ziyade takvimleredayanyordu.

Bu listelerin 11 veya 12'nci hicret yzyllarnda yazlmalar da mhimdir. Demek ki bir asrncesine kadar stanbul'da, klsik kaynaklarn dndaki eserler elde ve revata idi.

Listelerin yedincisinde, yani Rgb Paa nushasnda, listeden nce bir ka satrlk birtakvim tasla olduu gibi liste bandaki "Osman Gazi" adnn stnde de '* Vildet-ierife der karye- Kncuk,, kayd vardr. Osman Be'in doum yeri olarak gsterilen buKncukkynn neresi olduunu bilmiyorum. Takvim taslan da ehemmiyetibakmndan buraya alyorum:

Silsile-i celile- Al-i 'Osman tavvelailhu ta'! silsiletehm il inkraz iz-zamn

Vakt ki Osman bn-i Turul el-gzi feth eyledg-i Kalalardan mal ve ganyim alup fetheyledkleri Karahiar'da kend nmna evvel hutbe okud. Tursun fak nm Kimseneyimuvazzaf eyledi ve Aladdn Keykubd bunun ...1 eitdi. Tu ve tabii ve alem ve kl vekaftan gndetp feth etdgi kalalarda ve dah memleketlerde pdih olsun dey icazetverdi, fi sene 699. Mukaddema sancak verildi, fi sene 682. Viladet-i erif eleri fi sene656. Veft-i Aladdin Keykubd f sene 707. Yerine ol Gyseddin pdih old, fi sene708 ve zlim olmakla kendi kullar kati eylediler. Bu arada Aladdn Keykubd'un neslimnkati olup saltanat ber vech-i istikll Sultn 'Osman'a intikl eyledi.

1 Burada bir kelime okunamad.

824 Tarihli Takvim

Bugnk bilgimize gre en eski takvim, yani resm Osmanl tarihlerinin en eskisi, hicr824 tarihinde elebi Sutan Mehmed'e sunulmu olan Farsa takvimdir. Bu eser,Sleymaniye Genel Ki-taplndaki "Muhtelit" adl ktphanede, 1277 numaral cildin iin-dedir.

1277 numaral cilt, iki ayr eserin bir araya getirilmesinden do-mutur. Birinci eser 1a-

29a

da, ikincisi 31a

-59a

da bulunmaktadr. Daha sonra da pek yakn bir zamanda, zeyileklinde eklenmi 1.5 yapraklk bir blm vardr.

st kapa olmayan pek bozuk bir cilt iindeki eserlerin lm 353X270 milimetredir.Yazl blmleri ve satrlar btn takvimler-de olduu gibi deiiktir.

Cildi tekil eden iki takvimden birincisi II. Murad'a, ikincisi ise elebi Sultan Mehmed'esunulmutur. Bu ikinci eserin 31a daki zahriyesinde mor zemin zerine yaldzla yazlpyaldzla ereve-lenmi olan yazy aslndaki satrlara uygun olarak alyorum. Son dokuzkelime, erevenin dna yazld iin bende o ekilde gs-teriyorum:


6/55


Alttan ikinci satrn sa yannda kk yaz ile u kayt vardr:

Zahriye erevesinin stnde yanyana iki temlik kayd bulunmaktadr. Ayn kimseye aitolduu anlalan bu kaytlarn ikisinde de 1 Safer 1771 tarihi var. Kitabn sahibi,birincisinde kendini ,

ikincisinde ise olarak tantmaktadr.

Takvimin telif tarihi 824'tr. 132a nn ilk satrnda (ve tarafmdan yaplan blntlere gre42'nci paragrafta cmlesi bunu kesin olarakgstermektedir.

Takvimin tarih blm 31b 32a, 3b, 33a, 33b ve 34a dadr. Her sayfa 25 satirli iki stundanmrekkeptir. Bundan baka her sayfann banda byk harflerle balklar vardr ki

unlardr:

Sa stunlarn sanda yukardan aaya doru yazlm olarak be tane solstunlarn solunda ise aadan yukarya doru yazlm yine be tane Bunlartakvimdeki her olay anlatan cmlelerin bana ve sonuna gelecektir. Mesel:

ibaresi


7/55


hakikatte olacaktr. Bu ayn kelimeleri boyunatekrarlamamak iin saa ve sola drt be defa byk lde yazmay , kolaylk olsun diyeusul edinmilerdir.

Takvimin 34b, 35a, 35b, 36a halifelerin ve eski ran ahlarnn adlarn, hilafet ve padiahlkyllarn gsteren listeler vardr. Bundan sonras, btn takvimlerde olduu gibi, trlfalclklardan ibarettir.

824 tarihli takvimin, tarih Kayna olarak deeri gzden geirilirken baz noktalar gzearpmaktadr .

a) slam tarihi blmnde, istinsah yanl yaplmasna imkn bulunmayan bykyanllar grlmektedir.

Bunun sebebini takvimi hazrlayann tarihi deil, mneccim olmasnda aramak gerekiyor.Herhalde slm tarihi iin bavurduu kaynaklar cidd tarihler olmayp avami eserlerdir.

b) lhanl tarihi, Seluk tarihinin devam gibi alnm, Seluk tarihine de GazneliMahmud'un tahta kmasyla balanmtr. Her ne kadar bu, tarih tekmle ehemmiyetverildiini gsteren bir husus diye kabul olunabilirse de Seluk tarihindeki byk yanllariin sylenecek hibir mazeret yoktur. 394-698 arasndaki 304 yllk bir zaman olan budevre 28 paragraf (82-109) tutmak-tadr.

***

c) Karaman tarihi iin de bir blm ayrlm ve mhim bilgiler verilmitir. 652-821 yllararasndaki 169 yllk Karaman tarihi iin 18 paragraflk (110-127} bilgi verilmesiKaramanllar'n mhim sayldn gsterir. Daha sonraki Osmanl tarihlerinde,Karamanllar'a kar gsterilen hakaretten bu takvimde eser yok-tur. Hatta 113'nc

paragrafta Karamanolu Aladdin Be'den Karaman ocann vnc olarak bahsedilmesielebi Sultan Mehmed anda Karamanllar'n Osmanllar'la denk bir kuvvet ve lkeninbir blmnn hkmdarlar sayldn gsterse gerektir.

) Ayr bir blmde ve 33 paragraf (128-160) halinde anlatlan Osmanl tarihi 639-821arasndaki 182 yllk olaylar almaktadr. Eserin en orijinal blm buras olup bilhassa800 den sonraki vukuata mellifin ahit olduu kabul edilebilir.

***

d) Ulu hakanlarn tarihi olarak geen 179-187'nci paragraflarda Byk engizliler'lelhanllar ve Altn Ordu'dan Toktam Han zikredilmi bulunup, daha sonraki tarihlerde

olduu gibi ne Cengiz, ne de Hleg hakknda hibir aalayc tabir kullanlmamas,elebi Sultan Mehmed andaki Osmanl lke-sinde engizliler'e kar dmanlkbeslenmediini gsterir. Mslman olduklar halde slm tarihi hakkndaki bilgilerinin peklbl olduu gzken o zamann Osmanllar'nda bunu tabii grmek lzmdr.

[31b]1. dem'in yaratlndan beri 6984 yldr.

2. Adem'in yere iniinden beri 6930 yldr.

3. Ulu Kabe'nin yaplndan beri 6686 yldr.

4. ifin doumundan beri 6026 yldr.


8/55


5. dris'in doumundan beri 5756 yldr.

6. dris'le yldzlar bilgisinin ortaya kndan beri 5760 yldr1,

7. dris'in ge ykselmesinden beri 5633 yldr.

8. Nuh'un doumundan beri 4960 yldr.

9. Hud'un peygamber gnderilmesinden beri 4301 yldr.

10- Nuh tufanndan beri 4030 yldr.

11. Nuh'un lmnden beri 3961 yldr.

12. Hud zamanndaki yel tufanndan ve Ad milletinin yok olmasndan beri 3855 yldr.

13. Salih'in peygamber gnderilmesinden beri 3772 yldr.

14. brahim'in doumundan beri 3761 yldr.

15. smail'in doumundan beri 3719 yldr.

16. shak'n doumundan beri 3666 yldr,

17. Yakub'un doumundan beri 3634 yldr

18. Yusuf'un doumundan beri 3503 yldr.

19. Musa'nn doumundan beri 3370 yldr.

20. Ya'

n doumundan beri 2551 y

ld

r.21. Sleyman'n doumundan beri 2220 yldr.

22. Beyt'l-Mukaddes'in yaplndan beri 2180 yldr.

23. lyas'n doumundan beri 1851 yldr.

24. Hzr'n doumundan beri 1827 yldr.

25. Yunus'un doumundan beri 1155 yldr.

26. Harun'un doumundan beri 3404 yldr.

27. Yunus zamanndaki ate tufanndan beri 1571 yldr.

28. Cercis'in doumundan beri 1475 yldr.

1 nceki paragrafa gre bu rakkam yanltr.

29. Zekeriya'nn doumundan beri 1484 yldr.

30. Yahya'nn doumundan beri 1462 yldr.

31. Zekeriya'nn peygamberliinden beri 1423 yldr.

32. Yahya'nn ldrlmesinden beri 1414 yldr.


9/55


33 sa'nn doumundan beri 1410 yldr.

34. sa'nn ge kmasndan beri 1392 yldr.

35. Eshb- Kehf'in ortaya kmasndan beri 959 yldr.

36. Filliler'in ulu Kabe'ye gelip yok oluundan beri 885 yldr.

37. Kisr olu Keymers olu Cemid olu Keykvus olu Keykubad olu adaletliAnirevn'n doumundan beri 862 yldr.

38. skender'in dnyay dolamaya ve yer yzn gezmeye kndan beri 1832 yldr.

39. Msr lkesinin byk kiral olan Dakltns'un tahta kndan beri 1137 yldr.

40. Peygamberlerin ulusu ve sonuncusu, lemlerin sahibinin elisi, nnde sonundayaratlm olanlarn en iyisi, "Adem su ile balk arasnda iken ben peygamberdim"1 sz

ile hassalandrlm Muhammed Mustafa Hazretlerinin doumundan beri 865 yldr.

41. Cebrail'in Peygamber Hazretlerine vahiy getirmesinden ve onun peygamberolmasndan beri 834 yldr.

42. Peygamberin hicretinden beri 824 yldr.

43. Peygamber Hazretlerinin lmnden ve Ebubekir'in halife oluundan beri 823 yldr[= Hicr 1].

44. Ebubekir'in lmnden.ve mer'in halife oluundan beri 811 yldr [= Hicr 13].

45. mer'in lmnden ve Osman'

n halife oluundan beri 800 y

ld

r [= Hicr 24].46. Osman'n lmnden ve li'nin halife oluundan beri 787yldr [= Hicr 37].

47. Eb Tlib olu Ali'nin ldrlmesinden ve Hasan'n halifelie oturmasndan beri 781yldr [= Hicr 43].

48. Hasan'n lmnden, Muaviye'nin gnderilmesinden ve "Cennetteki genlerinulusu"2 olan Hseyin'in halifelie oturma-sndan beri 769 yldr [= Hicri 55].

1Hads.2Hads.

49. Hseyin'in ldrlmesinden beri 746 yldr [== Hicr 78].,

50. Eb Mslim Abdurrahman'n ortaya kndan beri 693 yldr [= Hicr 131]..

51. Hilfetin Abbasoullar hanedanna geiinden ve Seffh'n tahta oturuundan beri690 yldr [= Hicr 134]..

52. Me'mu'un slm lkelerine be vakit namazdan sonra tekbr getirilmesi iin hkmyazdndan beri 607 yldr [= Hicr 217]..

53. Badad'da halifenin ldrlmesinden ve askerlerin ba kaldrmasndan beri 169yldr [= Hicr 655]..


10/55


54. Basraleyh Hasan'n lmnden beri 715yldr [= Hicr l09]..

55. Msrl Znnn'un lmnden ve Antakiyye'de birbiri ardnca yetmi gn depremoluundan beri 585 yldr [= Hicr 239].,

56. Byezd-i Bistm'nin lmnden ve Mevln Celleddin'in doumundan beri 216yldr [= Hicr 608]..

57. Celleddin'in babas Mevln Bahaaddin'in lmnden beri 208 yldr [= Hicr 616]..

58. Sultan Veled'in doumundan, Mevln Celleddin'in lmnden ve hadsilerinulusu eyh Sadreddin'in gmesinden beri 152 yldr [= Hicr 672]..

59. elebi Hsameddin'in doumundan beri 142 yldr [ Hicr 682]..

60. Hoca Fakih Ahmed'in lmnden beri 201 yldr [= Hicr 623]..

61. elebi bid'in lmnden beri 86 yldr [== Hicr 738]..

62. elebi Arifin lmnden beri 104 yldr [= Hicr 720]..

63. Veba oluundan ve Mehmed elebi ile Davud elebi'nin lmnden beri 56 yldr [=Hicr 768]..

64. ahmelik elebi'nin lmnden ve elebi Burhaneddin ile elebi Adil'in lmndenberi 82 yldr [= Hicr 742]..

65. Gnein tam tutulup gndzn yldzlarn gzkmesinden ve Melik Nsr'nldrlp Melik Erefin tahta kmasndan ve Suriye emrlerinin Maltiyye'yi almasndan

beri 64 y

ld

r [= Hicr 760]..66. Sultan Kad Burhaneddin'in tahta oturuundan ve Muhammed Be olu Ali Be'inldrlmesinden beri 43 yldr [= Hicr 781].

67. Emr Temr'n Badad' almasndan ve Sultan Ahmed'in am'da Sultan Barkukyanna gitmesinden beri 32 yldr [= Hicr 792].

68. Sultan Ahmed'in tahta kmasndan ve Sultan Mesud'un Rm'a gelmesinden beri142 yldr [= Hicr 682]..

69. Argun Han'n tahta kndan beri 138 ve 21 yldr [= Hicr684].

1"Yz otuz sekiz ve iki" demek yanl ise de bu rakkam 140 diye kabul olunduutakdirde Argun Han'n clusuna daha ok yaklamaktadr. Argun 683'te tahta kmtr. Buradaki yl says 138 olarakalnrsa bu tarih 686'ya gelmekte, 140 kabul olunursa 684 yln gstermektedir.

70. Gazan Han'n ve Melik Nsr'n tahta kndan beri 122 yldr [= Hicr 702].

71. Ebusaid'in tahta ksndan, Kurum ve reni'nin1 ldrlmesinden ve Temrta'nRm'a gelmesinden beri 106 yldr [= Hicr 718].

72. opan Be'in Konya'y kuatmasndan beri 112 yldr [= Hicr 712].

73. Ertene Be'in ve Sunkur Aa'nn, Bedreddin Be'in yanna gelmesinden ve

Temrta Be'in Beehrini almasndan beri 97 ve 12 yldr [= Hicr 726].


11/55


[32b]74. eyh Hasan Be'in Rm'a gelmesinden beri 89 yldr [= Hicr 735].

75. Hasan Be'in ldrlmesinden ve Sleyman Han'n Tebriz'de, Ertene Be'in Rm'datahta kndan beri 88 yldr [= Hicr 736].

76. Haremeyn sultan Sultan Barkuk'un tahta kndan beri 36 yldr [= Hicr 788].

77. Olu Melik Nsr'n tahta kndan beri 23 yldr [= Hicri 801].

78. Melik Nsr'n ldrlmesinden ve Msr'da eyh Nasr Sultann tahta kndan beri7 yldr [= Hicr 817].

79. Sis, Tarsus ve Kyehirlerinin alnmasndan beri 62 yldr[= Hicr 762].

80. ugur ve Antakiyye'de byk deprem olup ugur ve evresinin yklmasndan beri14 yldr [= Hicr 810].

81. Trklerden Kynn, Maltiyye blgesinin ve kalelerin eyh eliyle ve Karaman ilininyine onun eliyle alnmasndan ve Karamanolu Al Be'in tahta kmasndan beri 3 yldr[= Hicr 821].

Selukoullar tarihi ve devletin balangc

82. Sebk Tegin olu Sultan Mahmud'un tahta kndan beri 430 yldr [= Hicr 394].

83. Turul Be'in Horasan'a geliinden ve memleketi alndan beri 402 yldr [= Hicr4221.

84. Salhaddin eliyle Beyt'l - Mukaddes'in alnmasndan, Sultan Mesud'un lmndenve Kl Arslan'nn tahta kndan beri 289 yldr [= Hicr 535].

1 Metinde: "Ebremci" veya "bremci".2 Bunu 98 olarak ettim.

85. Onun zamannda Kayseriyye'nin alnmasndan beri 269 yldr (= Hicr 555].

86. brahim olu Sleymanah'n gelmesinden ve Rm lkesini almasndan beri 268 yldr[= Hicr 556].

87. Kl Arslan'n Melik Kutbeddin'i veliaht yapmasndan beri 243 yldr [= Hicr 581].

88. Kl Arslan'n lmnden ve olu Rkneddin Keybubad'n tahta kndan beri 203yldr [= Hicr 621].

89. Rkneddin Keybubad'n lmnden beri 228 yldr [= Hicr 596].

90. Sultan Gyseddin Keyhsrev'in tahta kndan beri 223 yldr [=Hicr 601].

91. Sultan Gyseddin Keyhsrev'in lmnden ve Keykvusolu Keyhsrev zzeddin'intahta kndan beri 217 yldr [= Hicr 607].

92. Sultan zzeddin Keykvus'un lmnden ve Eblfetih Sultan Aladdin'in tahtakndan beri 208 yldr [= Hicr 616].


12/55


93. Gnein tam tutulmasndan ve dnyadaki umum ktlktan beri 386 yldr [= Hicr438].

94. Sultan Ebunnasr'n tahta kndan beri 285 yldr [= Hicr 539].

95. Onun zamannda kt dinli Almanlar'n saldrndan beri 285 yldr [= Hicr 539].

96. Sultan Gyseddi'in doumundan ve onun zamannda Maltiyye'nin alnmasndan beri202 yldr [= Hicr 622].

97. Konya'nn yaplndan beri 205 yldr [= Hicr 619].

98. Sivas'n yaplndan beri 203 yldr [= Hicr 621].

99. Sultan Aladdin'in lmnden ve Sultan Gyseddin'in tahta kndan beri 190 yldr[= Hicr 634].

100. Sultan Gyseddin'in lmnden ve Sultan zzeddin'in tahta kndan beri 182 yldr

[= Hicr 642].

101. Padiah Hleg'nn Ceyhun suyunu gemesinden ve Baycu'1nun Rm'a gelmesindenberi 170 yldr [= Hicr 654].

102. Sultan zzeddin'in bozguna uramasndan ve kardei Rkneddin'in tahta kndanberi 167 yldr [= Hicr 657].

103. Sultan Rkneddin'in Mool lkesine gitmesinden ve Rm padiahlaryla baryapmasndan beri 168 yldr [= Hicr 656].

104. Rkneddin'in ldrlmesinden ve Rkneddin'in tahta kndan beri 161 yldr [=

Hicr 663]..1Metinde: "Tacu".

105. Sultan Abaka Han'n tahta kndan beri 159 yldr [= Hicr 665].

106. Mool ordusunun gelip yama etmesinden, Emr Pervane'nin ldrlmesinden veCimr'nin ortaya kmasndan beri 149 yldr [= Hicr 675].

107. Sultan Ahmed'in tahta kndan ve Sultan Mesud'un Rm'a geliinden beri 142yldr [= Hcr 682].

108. Argun Han'n tahta kndan beri 139 yldr [= Hicr 685].

109. Gazan Han'n ve Melik Nsr'n tahta kndan beri 126yldr [= Hicr 698].

Karamanoullar tarihi ve Karamanl beliinin balangc

[33a]110. Karaman'n tahta kndan beri 172 yldr [= Hicr 652],

111. Karaman Be'in lmnden beri 148 yldr [= Hicr 676].

112. Konya'nn alnmasndan beri 147 yldr [= Hicr 677].


13/55


113. Karaman ocann vnc olan Aladdin Be'in doumundan, Yahi Han'nmuhalefeti dolaysyla Halil Be'in Beehri'ni brakmasndan, gnein tam tutulupgndzn yldzlarn gzkmesinden ve Melik Zhir'in ldrlmesinden beri 62 yldr [=Hicr 762].

114. Aladdin Be'in Ali Zerger'den Ertene Be olu Muhammed'in ilini almasndan beri

56 yldr [= Hicr 768].

115. Karaman Be olu Aladdin Be olu Sultan Muhammed'in zilkade ayndadomasndan beri 51 yldr [= Hicr 773].

116. Karamanolu Aladdin Be olu Ali elebi'nin doumundan beri 45 yldr [= Hicr779].

117. Karaman Be olu Aladdin Be olu Muhammed Be olu Mustafa Be'indoumundan beri 27 yldr [= Hicri 797].

118. Aladdin Be ve Kad Burhaneddin'in ldrlmesinden ve onlarn baz

memleketlerinin alnmasndan beri 24 yldr [= Hicr 800].

119. Temr Han'n gelmesinden ve Murad Han olu Bayazd Han'n bozgunauramasndan beri 20 yldr [= Hicr 804].

120. Karamanllar tarafndan Kayseriyye'nin ve ilinin, Karacahisar'n, Aksaray'n ve ilininalnmasndan beri 19 yldr [= Hicr 805].

121. Hamid ilinin alnmasndan beri 18 yldr [= Hicr 806].

122. Glhisar ve Tarsus'un Karamanllar tarafndan alnmasndan beri 16 yldr [= Hicr808].

123. Antalya'nn, Germiyan ilinin ve Ktahiyye kalesinin alnmasndan beri 11 yldr [=Hicr 813].

124. Muhammed Be'in gelip Osmanllar'in bakenti Burusa'y kuatmasndan beri 8 yldr[= Hicr 816].

125. Karamanolu Muhammed olayndan ve bar yaplmasndan beri 5 yldr [= Hicr819].

126. Muhammed olu Mustafa eliyle Tarsus'un alnmasndan, Muhammed Be ve MustafaBe'le Msr ordusu arasndaki olaydan, Muhammed Be'in tutsaklndan ve Mustafa

Be'in lmnden beri 3 y

ld

r [= Hicr 821].127. Ali Be'in tahta kndan beri 3 yldr [= Hicri 821].

Osmanoullar tarih ve Osmanl belii devletinin balangc

128. Osman Be'in ortaya kndan beri 185 yldr [= Hicr 639].

129. Bileck, Yarhisar, negl ve Yeniehir'in ve illerinin alnmasndan beri 178 yldr [=Hicr 646].

130. Burua, Ulubat ve illerinin alnmasndan beri 100 yldr [= Hicr 724].

131. Orhan Be'in doumundan beri 148 yldr [= Hicr 676].


14/55


132. Kutlu ehid Murad Han'n doumundan beri 98 yldr [= Hicr 726].

133. znik'in alnmasndan beri 93 yldr [= Hicr 731].

134. Demrkapu'nun alnmasndan beri 85 yldr [= Hicr 739].

135. Orhan Be'in lmnden beri 61 yldr [= Hicr 763].

136. Karas ilinin alnmasndan beri 75 yldr [= Hicr 749].

137. O ilde kasrga1 oluundan beri 74 yldr [= Hicr 750].

138. Gelibol'nn alnmasndan ve Bayazd Han'n doumundan beri 70 yldr [= Hicri754].

139. brahim Be'in doumundan beri 68 yldr [= Hicr 756].

140. Sleyman Paa'nn lmnden beri 65 yldr [= Hicr 759].

141. Sivrihisar'n alnmasndan beri 64 yldr [=Hicr 760].

142. Murad Be ehle Ktahiyye'nin ve Germiyan ilinin ve Hamid'in alnmasndan beri 44yldr [= Hicr 780].

1 Aslndaki yanl imll ibareye gre "kasrga" yerine "veba" da olabilir.

143. Karamanolu Aladdin'in Murad Be tarafndan bozguna uratlmandan, baryaplmasndan ve Beehri'nin alnmasndan beri 37 yldr [= Hicr 787].

144. Teke ilinin alnmasndan beri 34 yldr [= Hicr 790].

145. Las'n saldrndan, merhum Murad Be'in ehid oluundan, olu Bayazd Han'ntahta kndan ve Saruhan ilinin alnndan beri 34 yldr [= Hicr 790].

146. Konya'nn ikinci defa alnmasyla Beehri, lehri ve btn Teke ilinin alnmasndanberi 34 yldr [= Hicr 790].

147. Sleyman Paa'nn ldrlmesinden ve Kastamoniyye, Osmancuk ve Amasiyye'ninalnmasndan beri 32 yldr [= Hicr 792].

148. Bayazd Be'in Konya'y kuatmaya gelip bar yapmasndan beri 34 yldr (= Hicr790].

[33b]149. Kad Burhaneddin ve Bayazd Be olayndan beri 25 yldr [= Hicr 7991.

150. Bayazd Be'in Nide ve Konya'y almasndan ve merhum Aladdir Be'inldrlmesinden beri 24 yldr [= Hicri 800].

151. Temr Be'in Rm'a gelip Sivas' ykmasndan beri 21 yldr [= Hicr 803].

152. Temr Be'in Bayazd Be'le savaa gelmesi, Bayazd Be'in bozulmas ve oluSieyman Be'in tahta karak Rumeli lkesini elde tutmasndan beri 19 yldr [= Hicr805].

153. Merhum Emr Sleyman Be'in, kardei Emr Musa eliyle lmnden ve Bayazd Beolu Musa'nn tahta kndan beri 12 yldr [= Hicr 812].


15/55


154. Emr Musa'nn, kardei eliyle lmnden ve slm'n ve Mslmanlarn sultan, Tanrtarafndan glendirilmi, Orhanolu Murad Han olu Bayazd Han olu SultanMuhammed'in tahta kp Rm lkesini elde tutmasndan beri 8 yldr [= Hicr 8161.

155. Hamid ili ve Beehri'ni almasndan, Konya'y kuatmasndan ve sel olmasndan beri

6 yldr [= Hicr 818].

156. zmir ili, Saruhan ve Karaburun'un alnmasndan beri 6 yldr[= Hicr 818].

157. Canik ilini ve Kastamoniyye ilinden bir blmn almasndan ve Aladdin oluMuhrmmed Be'le konumasndan beri 3 yldr [= Hicr 821].

158. Konya'nn alnp yama edilmesinden beri 4 yldr [= Hicr 820].

159. Tuna suyunu geerek Eflak'la savamasndan, Murad Hanolu Bayazd Han oluMuhammed Han ordusunun Eflak lkesinden bir blmn yama etmesinden ve Tanr

onu koruyup inatlardan saklasn ve btn hilelerden esirgesin, Muhammed Han'nbana gelen at kazasndan beri 3 yldr [= Hicr 821].

160. Pir mer Be'in Kara Yoluk Osman Be ile olayndan beri...

[33b nin ikinci stununda yar efsanev hkmdar ve filozoflarn adlar ve zamanlanvardr].

[34a]161. Din Bilginlerinin tarihi

Ulu imm Eb Hanfe'nin lmnden beri 688 yldr [=Hicr 136].

162. mm afi'nin lmnden beri 636 yldr [= Hicr 188].

163. mm Ca'fer-i Sdk'n lmnden beri 678 yldr [= Hicr 146].

164. Ali bin Musa'nn lmnden beri 630 yldr [= Hicr 194].

165. mm Mlik'in lmnden beri 656 yldr [= Hicr 168].

166. mm Ahmed Hanbel'in lmnden beri 579 yldr [= Hicr 245].

167. mm Gazl'nin lmnden beri 323 yldr [= Hicr 501].

168. mm Fahreddn- Rz'nin lmnden beri 234 yldr [Hicr 590].

Byk bilgin ve filozoflarn tarihi

169. Cmasb'm lmnden beri 3096 yldr.

170. Lokman'n lmnden beri 1990 yldr.

171. Bukrat'n lmnden beri 1898 yldr.

172. Efltun'un lmnden beri 1818 yldr.

173. Birinci retici Aristo'nun lmnden beri 1991 yldr.


16/55


174. Batlamyus'un lmnden beri 1700 yldr.

175. Calinus'un lmnden beri 1218 yldr,

176. kinci retici Muhammed Frb'nin lmnden beri 590 yldr [= Hicr 234].

177. Hoca Ali bin Eb Sina'nn lmnden beri 394 yldr [= Hicr 430].

178. Hoca Nasr-i1 Ts'nin lmnden beri 149 yldr [= Hicr 675],

Ulu hakanlarn tarihi

179. Cengiz Han'n tahta kndan beri 211 yldr [= Hicr 613].

180. getey2 Han'n tahta kndan beri 192 yldr [= Hicr 632].

181. Gyk Han'n3 tahta kndan beri 172 yldr [ = Hicr 652].

182. Meng Han'n lmnden beri 172 yldr [= Hicr 652].

183. Hleg Han'n lmnden beri 152 yldr [= Hicr 672],

184. Abaka Han'n lmnden ve Ahmed'in tahta kndan beri 141 yldr [= Hicr 683].

185. Argun'un lm ve Geyhatu'nun4 tahta kndan5 beri 121 yldr [= Hicr 703].

186. Gazan Han'n lmnden ve Sultan Muhamrned Hdbende'nin6 tahta kndanberi 118 yldr [= Hicr 706].

187. Tohtam Han'n lmnden ve Dest olayndan beri 32 yldr [= Hicri 792].

Olaylarn tarihi

188. Beyt'l-Mukaddes'in yklmasndan beri 1835 yldr.

189. Kabe'nin Haccc eliyle yklmasndan beri 448 yldr [= Hicr 376].

190. Somnat'n yklmasndan beri 395 yldr [= Hicr 429].

191. Horasan'daki depremden beri 205 yldr [= Hicr 619].

192. Harzemah olayndan beri 203 yldr [= Hicr 621].

193. urmagun'un7 gelmesinden beri 193 yldr [= Hicr 631].

194. Badad'n alnmasndan ve halifenin ldrlmesinden beri 165 yldr [= Hicr 659].

195. Haleb'in yklmasndan beri 135 yldr [= Hicr 689].

196. Gazan eliyle Suriye ilinin yklmasndan beri 120 yldr [= Hicr 714].

197. am'n ve ilinin Temr Han eliyle ikinci defa yklmasndanberi 21 yldr [= Hicr 803].

1 Metinde "Nasr".


17/55


2 Metinde "Hgene".

3 Metinde "Gyl Han".

4 Medinde "Leygatus".

5 Metinde "tahta kndan" yerine "lmnden". Fakat bunun dalgnlkla yazld ellidir. nk "Argun" un lmyletahta "Geyhat"nun getii bilinmektedir.

6 Metinde "Muhammed Hiidbende"nin yeri botur.

7 Metinde "Hurma'un".

824 Tarihli Takvimin Kronolojisi

Aada, bu takvimde anlatlan olaylar, rastladklar hicr yllara gre kronolojik bir sra ilegsterilmitir. Olaylarn hangi paragrafta getii, keli parantezler iinde belirtilmitir.Bir ksm ok yanl olan tarihlerin bazlar hakknda gerekli kk notlar eklenmi,

Osmanl ve Karaman tarihi hakkndaki paragraflara dokunulmamtr. Takvimlerin hepsiyaynlandktan sonra Osmanl tarihi olaylarnn karlatrlmas ve incelenmesiyaplacaktr.

Hicr yl Olaylar

1 Peygamber'in lm Ebubekir'in halife oluu [43].

Burada 10 yllk bir yanl var. Peygamber'in lm ve Ebubekir'in halife oluuhicretin 11 inci ylndadr.

13 Ebubekir'in lm. mer'in halife oluu [44].

24 mer'in lm. Osman'n halife oluu [45].

Burada 1 yllk yanl var. mer'in lm ve Osman'n halife oluu 23'tedir.

37 Osman'n lm. Ali'nin halife oluu [46].

Burada 2 yllk yanl var. Osman'n lm ve Ali'nin halife oluu 35'tedir

43 Ali'nin ldrlmesi. Hasann halife olmas [47],

Burada 3 yllk yanl var. Ali'nin ldrlmesi 40'tadr.

55 Hasan'n lm. Muaviye'nin gnderilmesi. Hseyin'in halife olmas [481]

Hasan'n lm 49 da olmaldr (slm Ansiklopedisi, V, 309).

78 Hseyin'in ldrlmesi [49].

Kerbel olay ve Hseyin'in ldrlmesi 61 dedir (slm Ansiklopedisi, V, 638).

109 Basraleyh Hasan in lm [54].

lm 110 dadr (slm Ansiklopedisi, V, 315).


18/55


131 Ebu Mslim Abdurrahman in ortaya kmas [50].

Eb Mslim'in Horasan'da isyan 129, Mera ve Niabur'u igali 130 dadr (slmAnsiklopedisi, IV, 39).

254 Halifeliin Abbasoullar'na gemesi ve Seffh'tn tahtakmas [51].

Seffh'n clusu 132 dedir ( Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 12; Zambaur, Maruelde Genealogie et de Chronologie, 4).

136 Eb Hanfe'nin lm [161].

Eb Hanfe'nin lmesi ve belki de ldrlmesi 150 dedir (slmAnsiklopedisi, V, 25).

146 mm Ca'fer-i Sdk'n lm [163].

lm 148 dedir (slm Ansiklopedisi, III, 7).

168 mm Mlik'in lm [165].

lm 179 dadr (slm Ansiklopedisi, VII, 253).

188 mm afi'nin lm [162].

lm 204'tedir (Ahmed Cevdet Paa, Ksas-i Enbiy ve Tevrh-i Hlef, IX,409. Kanaat Ktphanesi yayn, stanbul 1331),

194 Ali b. Musa'nn lm [164].

iler'in sekizinci imm olan Ali el-Rza b. Musa olacaktr.lm 203'tedir (slm Ansiklopedisi, I; 818).

217 Me'munun islm lkelerine be vakit namazdan sonra tekbrgetirilmesi iin hkm yazmas [52],

Bu paragraf etrefildir.

234 Frab'nin lm [176].

Burada byk bir tarih yanl var: Frb'nin lm 339'dadr(slm Ansiklopedisi, IV, 453).

239 Msrl Znnun'un lm. Antakya'da ardarda yetmi gn

deprem oluu [55].


19/55


245 mm Hanbel'n lm [166].

Dorusu: Ahmed b. Hanbel. lm 241 dir (slm Ansiklopedisi, 1, 171).

376 Haccac tarafndan Kabe'nin yklmas [189].

Bu, byk bir yanltr. Haccc'n Mekke'yi Abdullah b. Zbeyr'den kuatma ilealrken Kabe'yi ykmas 73'tedir (slm Ansiklopedisi, V, 18).

394 Sebk Tegin olu Sultan Mahmud'un tahta kmas [82].

Mahmud'un tahta kmas 387 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye,453), yahut 388 ( slm Ansiklopedisi, VII, 174 ), veya 389 (Zambaur, Manuel deGenealogie et de Chronologie, 282) ylndadr.

422 Turul Be'in Horasan'a gelip almas [83].

429 Somnat'n yklmas [190].

Bu ehri alp tahrib eden Gazneli Mahmud 421'de ldne gre 429 tarihiyanltr.

430 bni Snann lm [177].

bni Sn'nn lm tarihi olan 21 Haziran 1037 (slm Ansiklopedisi, V, 808) Hicr428 yl iindedir.

438 Gnein tam tutulmas. Umum ktlk olmas [93].

501 Gazl'nin lm [167].Gazl'nin lm 505'tedir (slm Ansiklopedisi, IV, 750).

535 Salhaddin EyybVnin Beyt'l-Mukaddesi almas. Sultan Mesud'un lm veKl Arslan'n tahta kmas [84].

Salhaddin'in Kuds' almas 583'tedir ( Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 89). SultanMesud'un lmyle yerine II. Kl Arslan'n kmas ise 551 dedir ( Halil Edhem, Dvel-iislmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143).

539 Sultan Ebunnasr'n tahta kmas [94]. Almanlar' saldr [95].

Ebunnasr ile kimin anlatlmak istendii belli deildir. Almanlarn saldr ise I. Mesud (510- 551) zamannda ve 542 de Alman imparatoru Konrad'n Anadolu'ya taarruzu olacaktr.Daha uzak bir ihtimalle II. Kl Arslan (551-588) zamannda ve 586 da mparatorFriedrieh Barbaros'un yapt saldr kasdedilmi olabilir.

555. Kl Arslan zamannda Kayseri'nin alnmas [85].

II. Kl Arslan, Kayseri'yi Danimendliler'den 564'te ald(slm Ansiklopedisi, VI, 691).

556 brahim olu Sleymanah'in gelip Rm lkesini tutmas [86].

Burada da byk bir yanl var: Rm lkesini tutan Seluklu Sleymanah 479 da ldgibi babas da Kutlam (veya Kutalm) tr ki burada brahim nal ile kartrlmtr.


20/55


581 Kl Arslan'n Melik Kutbeddini veliaht yapmas [87].

II. Kl Arslan'n, byk olu Kutbeddin Melikah'a Sivas ve Aksaray' vererek veliahtyapmas, dier on oluna da lkenin teki blmlerini paylatrmas tarihinin,kaynaklarda zikrolunmadn syleyen Osman Turan, baz tarih karinelerle bunun mild1185'te (hicr 581) olduunu kabul ediyor (slm Ansiklopedisi, VI, 696). Bunun doru

olduu takvimin kayd ile de anlalyor.

590 Fahreddn-i Rzi'nin lm [168].

lm 606 dadr (emseddin Sami, Kamus'l-Alm, V, 3346).

596 Rkneddin Keykubad'n lm [89].

Anadolu Seluklular'ndaki Keykubad'n da unvan Aladdin'dir. Rkneddin unvanlhkmdarlar II. Sleyman (592-600) ile IV. Kl Arslan (646-663) dr (Halil Edhem,Dvel-i slmiyye, 216-217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143).

Burada bahsedilen Rkneddin Keykubad'

n Rkneddin Sleyman olmas

icab eder. Birsonraki 90 inci paragrafta Gyseddin Keylsrev'in tahta ktndan bahsolunmas dabunu gsterir.

601 Gyseddin Keyhsrev'in tahta kmas [90].

607 Gyseddin Keyhsrev'in lm. Keykvus olu zzeddin Keyhsrev'in tahtakmas [91]. Burada hkmdarlarn unvanlar deimitir. "Keyhsrev olu zzeddinKeykvus olacaktr.

608 Bistaml Byezid'in lm. Mevln Celleddlnin doua [56].

Bistm 261 de lmtr (slm Ansiklopedisi, II, 399). Mevln'nn doumu 604 tr(slm Ansiklopedisi, III, 53). Fakat Abdlbaki Glpnarl bir kayda dayanarak doumunu10 yl kadar nceye karmaktadr (Mevln Celleddn-i Rm, 43, ikinci basm, stanbul1952).

613 Cengiz Han'n tahta kmas [179].

603'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348; slm Ansiklopedisi, III, 93; Zambaur,Manuel de Genealogrie et de Chronologie, 242) .

616 Izzeddin Keykvus'un lm. Aladdin'in tahta kmas [92] .

Celleddin'in babas Bahaddinin lm [57] .Bahaddin'in lm 628 dedir (Abdlbak Glpmarh, Mevln Celleddn-i Rm, 42,ikinci basm, istanbul 1952).

619 Horasan depremi [191]. Konya'nn yaplmas [97].

Konya'nn yaplmasndan maksat Konya kalesinin yaplmasdr. Konya ve Sivas kaleleri618 de tamir edilmilerdir (bn-i Bibi, Trke ksaltlm, 251, Houtsma yayn, Leide1902) .

621 Harzemah olay [192] . Sivas'n yaplmas [98] . Kl Arslan'n lm ve olu

Rkneddin Keykubad'

n tahta

kmas

[88] .


21/55


Harzemahlar olayndan maksat ya 617 de Harzemah Aladdin Mehmed'in lm, yahutolu Celleddin Mengberti'nin 628 de engizliler'e kesin olarak yenilmesidir. Sivas'nyaplmasndan maksat Sivas kalesinin yeniden yaplrcasna tamiridir ki 618 dedir.(Rdvan Nafiz Uzunarlolu smail Hakk, Sivas ehri, 13). Kl Arslan'n lm ve oluRkneddin Keykubad'n tahta knda katmerli yanl vardr.

Keykubad adnda olu olduu sylenen Kl Arslan, III. Kl Arslan olmaldr. Fakatbunun lm 601 de olduu gibi {Halil Edhera, Dvel-i slmiyye, 216; slmAnsiklopedisi, VI, 703; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143) ocukyata ldrldnden olu da yoktur. Bundan baka Anadolu Seluklular'ndaki Keykubad'n da unvan "Aladdin" olduundan Rkneddin Keykubad adnda bir hkmdarve 621 de tahta km kimse de bulunmamaktadr. Rkneddin unvanl iki hkmdardanbirincisi II. Sleyman olup II. Kl Arslan'n oludur. Fakat bununda tahta k 592'dedir(Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143).

622 Sultan Gyseddin'in doumu. Malatya'nn alnmas [96).

II. Gyseddin Keyhsrev'dir. Doumu dier kaynaklarda yoktur. Osman Turan 620 lerde

olarak tahmin etmitir (slm Ansiklopedisi, VI, 620).

623 Hoca Fakih Ahmed'in lm [60]

631 urmagun'un gelmesi [193J.

engizli kumandann gelip Erzurum'u al 629 dadr (bn-i Bibi, Farsa ksaltlmnn NuriGencosman tercmesi: Anadolu Seluk Devleti Tarihi, 165).

632 getey'in tahta kmas [180].

getey, 624 te (Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 242) veya 626 da(Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348) tahta kmtr.

634 Sultan Aladdin'in lm ve Sultan Gyseddin'in tahta kmas [99],

639 Osman Be'in ortaya kmas [128].

642 Sultan Gyseddin'in lm ve Sultan zzeddin'in tahta kmas [100].

II. Gyseddin Keyhsrev'in lm ile II. zzeddin Keykvus'un tahta k 644 tedir(Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie,141).

646 Bilecik, Yarhisar, negl, Yeniehir ve illerinin alnmas [129J.

652 Gyk Han'n tahta kmas [181], Meng Kaan'n lm [182].Karaman'n tahta kmas [110].

Gyk Kaan'n tahta kmas 644 tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348; Zambaur,Manuel de Genealogie et de Chronologie, 242). Meng Kaan'n lm ise Haiil Edhem'egre 657, Zambaur'a gre 658 dedir (ayn yerler).

655 Badat'ta asker isyanla halifenin ldrlmesi [53].


22/55


23/55


Glpnarl, Mevln'dan Sonra Mevlevlik, 29, istanbul 1953). Konyal Sadreddin iseMevln'dan bir yl nce, 671 de lmtr (emseddin Sami, Kamus'l-Alm, IV, 2944).

675 Mool ordusunun gelip yama etmesi. Emir Pervane'nin ldrlmesi, Cimri'nin ortayakmas [106]. Nasreddn-i Ts'nin lm [178].

J. H. Kramers, "Muneddn Pervane" hakkndaki yazsnda (slm Ansiklopedisi, VIII, 557)lmn ^muhtemelen 1 Rebilevvel 676 da gsteriyor. Nasreddn-i Ts'nin lm ise672'dedir (emseddin Sami, Kamus'l-AcIm, VI, 4582).

676 Karaman Be'in lm [111]. Orhan Be'in doumu [131].

677 Konya'nn alnmas [112].

682 Sultan Ahmed'in tahta kmas ve Sultan Mesud'un Rm'a gelmesi [68 ve 107].elebi Hsameddin'in doumu [59].

Burada bahsolunan Sultan Ahmed, lhanl Ahmed Tekder Han'dr. Tahta k 680 dedir.(Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie,244). 682 de tahta kan Mesud, II, Gyseddin Mesud'dur (Halil Edhem, Dvel-islmiyye, 217). Fakat Zambaur bunu 681 olarak gstermektedir (Manuel de Genealogieet de Chronologie, 143). Mevln'nn mehur mridi olan elebi Hsameddin'in doumu682 de olamaz. nk 683'te lmtr (Abdlbaki Glpnarl, Mevln'dan SonraMevlevlik; stanbul 1953).

683 Abaka Han'n lm ve Ahmed'in tahta k [184].

680 olacaktr. Ahmed, lhanl Ahmed Tekder Han'dr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye,353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244).

684 Argun Han'n tahta kmas [69].

685 Argun Han'n tahta kmas [108].

ki ayr paragrafta bir yl farkla gsterilen bu tarihlerin ikisi de yanltr. Argun Han 683 tetahta kmtr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuei de Genealogie etde Chronologie, 244).

689 Haleb'in yklmas [195].

698 Gazan Hann ve Melik Nsr'n tahta kmas [109].

702 Gazan Han'n ve Melik Nasrdn tahta kmas [70].

ki ayr paragrafta drt yl farkla gsterilen Gazan Han'n clusu hakikatte 694 tedir (HalilEdhem, Dvel-i islmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244).

703 Argun'un lm ve Geyhatu'nun tahta kmas [185].


24/55


690'dadr (Halil Edhem, Dvel-i slrniyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologic, 244).

706 Gazan Han'n lm ve Muhammed Hdbende'nin tahta kmas [186].

Dorusu 703'tr (Halil Edhem, Dvel-i Islmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogieet de Chronologie, 244).

712 opan Be'in Konya'y kuatmas [72].

714 Gazan eliyle Suriye'nin yklmas [196].

718 Ebusaid'in tahta kmas. Kurum ve reni'nin ldrlmesi. Temrta'n Rm'agelmesi [71J.

lhanl Ebusaid Bahadur Han'n tahta kmas 716 veya 717'dedir (Halil Edhern, Dvel-islmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronolongie, 244. Bu sayfadaki8'inci nota baknz).

720 elebi Arif'in lm [62].

Bu elebi Arif, Mevln'nn torunu ve Sultan Veled'in olu olan ve Mevlevlerce "Ulu Arifelebi" denilen kimsedir. 23 Zilhicce 719 tarihinde lmtr (Abdlbaki Glpnarl,Mevln'dan Sonra Mevlevlik, 89, stanbul 1953).

724 Bursa, Ulubat ve illerinin alnmas [130].

726 Ertene Be'in ve Sunkur Aa'nn Bedreddin Be'in yana gelmesi. Temrta Be'inBeehri'ni almas [73]. Osmanolu Murad Be'in doumu [132].

731 znik'in alnmas [133].

735 eyh Hasan Be'in Rm'a gelmesi [74].

736 Hasan Be'in ldrlmesi. Sleyman Elann Tebriz'de, Ertene Be'in Rm'da, tahtakmas [75].

lhanl Sleyman Han 740 ta tahta kmtr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353;Zambaur, Manuel de Genealogie el de Chronologie, 244).

738 elebi bid'in lm [61].

Mevln'nn torunu ve Sultan Veled'in olu olan elebi Abid 5 Muharrem 739 da lmtr

(Abdlbaki Glpnarl, Mevln'dan sonra Mevlevlik, 98, stanbul 1953).739 (Osmanllar tarafndan) Demirkap'nn alnmas [134].


25/55


742 ahmelik elebi, elebi Burhaneddin ve elebi Adil'in lm [64].

749 Karas ilinin alnmas [136].

750 Karas da kasrga (veya veba) olmas [137].

754 Gelibolu'nun alnmas. Yldrm Bayazd'n doumu [138].

756 ibrahim Be'in doumu [139].

759 Sleyman Paa'nn lm [140].

760 Sivrihisar'n alnmas [141 j. Gnein tam tutulmas. Melik Nsr'nldrlp Melik Erefin tahta kmas. Suriye emirlerinin Malatya'y almas [65].

Buradaki Melik Nsr'la Melik Eref, Msr'daki Trk Klemen sultanlardr. Nsr'nldrlmesi 762 dedir. Kendisinden sonra tahta Mansur gemi, Eref ise 764 te sultanolmutur (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 110111; Zambaur, Manuel de Genealogie etde Chronologde 103-105).

762 Karamanolu Aladdin Be'in doumu. Yahi Han'n muhalefeti dolaysyla HalilBe'in Beehri'ni brakmas. Gnein tam tutulmas. Melik Zhir'in ldrlmesi [113].

Sis, Tarsus ve K

y

ehirlerinin al

nmas

[79].

763 Orhan Be'in lm [135].

768 Aladdin Be'in Ali Gerger'den Ertene Be olu Mehmed'in ilini almas [114]. Vebasalgn. Mehmed elebi ile Davud elebinin vebadan lmesi [63}.

Ali Zerger hakknda bak: ikr'nin Karamanoullar Tarihi (Mesud Koman neri, Konya1944), 97102.

733 Karamanolu Aladdin Be'in olu Sultan Mehmed'in Zilkade aynda domas [115].

779 Karamanolu Aladdin Be'in olu Ali elebi'nin doumu [116].

780 Murad Be tarafndan Ktahya ve Germiyan ili ile Hamid'in alnmas [142].

781 Kad Burhaneddin'in tahta kmas ve Mehmed Be olu Ali Be'in ldrlmesi [66].

Buradaki Mehmed ve Ali Beler, Erteneoullar'dr. Halil Edhem, Ali Be'in lmn 782,

Kad Burhaneddin'in tahta kmasn 783 ylnda gsteriyor (Dvel-i Islmiyye, 386387).


26/55


Zambaur ise Ali Be'in lm ile Kad Burhaneddin'in tahta k tarihi olarak 782 yi kabulediyor (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 155156).

787 Karamanolu Aladdin'in Murad Be tarafndan bozguna uratlmas. Bar yaplarakBeehri'nin alnmas [143].

788 Sultan Barkuk'un tahta kmas [76].

Barkuk'un tahta k 784 tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 111, 113; Zambaur,Manuel de Genealogie et de Chronologie, 105).

790 Teke ilinin alnmas [144]. Srplar'n saldr. Murad Be'in ehid olmas. Bayazd'ntahta kmas ve Saruhan ilinin alnmas [145]. Konya'nn ikinci defa alnmas. Beehri,lehri ve btn Teke ilinin alnmas [146]. Bayazd'n Konya'y kuatmaya gelip baryapmas [148].

792 Tohtam'n lm ve Dest olay [187]. Sleyman Paa'nn ldrlmesi. Kastamonu,Osmanck ve Amasya'nn alnmas [147]. Aksak Temr'n Badad' almas ve SultanAhmed'in am'da Sultan Barkuk yanna gitmesi [67].

Dest olayndan maksat 793 te Aksak Temr Be'le Tohtam Han arasnda yaplpTohtam'n byk bozgunu ile biten savatr. lm ise 808 dedir (Halil Edhem, Dvel-iIslmiyye, 362, 365). ldrlen Sleyman Paa, Candarolu II. Sleyman olup YldrmBayazd'a kar 795 te yapt savata can vermitir (Dvel-i Islmiyye, 304 ve 306;Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 149). Temr'n Badad' almas 795tedir (slm Ansiklopedisi, I, 182 ve II, 201). Calayrl Ahmed'in Barkuk yanna gitmesiise 796 dadr (slm Ansiklopedisi, I, 182).

797 Karamanolu Aladdin Be olu Mehmed Be'in olu Mustafa Be'in doumu [117].

799 Kad Burkaneddin'le Yldrm Bayazd arasnda sava [149].

800 Aladdin Be'in ve Kad Burhaneddin'in ldrlmesi. Onlarn baz memleketlerininalnmas [118]. Yldrm Bayazd'n Nide ve Konya'y almas. Kararnanolu AladdinBe'in ldrlmesi [150].

801 Sultan Barkuk'un ola Melik Nasr'n tahta kmas [77].

803 Temr Be'in Sivas' ykmas [151]. am'n ve Suriye'nin Temr eliyle ikinci ykl[197].

804 Aksak Temr'n gelmesi le Bayazd'n bozguna uramas [119].

805 Temr - Yldrm sava. Yldrm'n bozulmas ve olu Sleyman Be'in tahta karak

Rumeli lkesini elde tutmas [152]. Karamanllar tarafndan Kayseri ve ili ileKaracahisar'n, Aksaray'n ve ilinin alnmas [120].


27/55


806 Hamid ilinin alnmas [121].

808 Karamanllar tarafndan Gzelhisar ve Tarsus'un alnmas [122].

810 ugur ve Antakya'da byk deprem olup ugur evresinin yklmas [80].

ugur, Antakya yaknnda, bir dan tepesinde salam bir kaledir (Yakut, Mu'cemu'l-Buldn, V, 278).

812 Sleyman Be'in, kardei Musa tarafndan ldrlmesi ve Musa'nn tahta kmas[153].

813 Antalya'nn, Germiyan ilinin ve Ktahya kalesinin alnmas [123].

816 Musa'nn, kardei Mehmed tarafndan ldrlmesi ve Sultan Mehmed'in tahta kmas[154]. Kararnanolu Mehmed Be'in gelip Osmanl bakenti Bursa'y kuatmas [124].

817 Melik Nsr'n ldrlmesi ve Msr'da eyh Nasr Sultann tahta kmas [78].

Msr erke Klemen sultan olan Melik Nsr'n ad Nsreddin Ferec'dir. lm 815'tedir.Yerine geen sultann adeyh Nasr olmayp Seyfeddin eyh'tir (Halil Edhem, Dvel-i

slmiyye,113; Zambaur, Manuel de Genealoge et de Chronologie, 105).

818 Hamid ili ve Beehri'nin alnmas. Konya'nn kuatlmas ve bu srada sel olmas[155]. zmir ili, Saruhan ve Karaburun'un alnmas [156].

819 Karamanolu Mehmed Be'le Osmanllar arasnda bar yaplmas [125].

820 Konya'nn alnp yama edilmesi [158].

821 (elebi Sultan Mehmed'in) Canik ilini ve Kastamonu ilinden bir blmn almas veKaramanllar'dan Aladdin olu Mehmed Be'le konumas [157]. (elebi SultanMehmed'in) Tuna'y geerek Eflakllar'la savamas. Eflak'n bir blmnn yamaedilmesi. elebi Sultan Mehmed'in attan dmesi [159]. Karamanolu Mehmed Be'inolu Mustafa tarafndan Tarsus'un alnmas. Karamanllarda Msrllar arasndaki savasonunda Mehmed Be'in tutsakl, Mustafa Be'in lm [126], Karamanolu Ali Be'intahta kmas. [127]. Trkler'den Ky'nn, Malatya blgesinin, kalelerin ve Karaman ilinineyh eliyle alnmas. Karamanolu Ali Be'in tahta kmas [81]1.

? Pir mer Be'in Kara Ylk Osman Be'le olay [160].

1Karamanolu Ali Be'in tahta kmas iki ayr paragrafta zikredildii iin tekrarlanmtr. 682 yl olaylarnda da lhanl

Ahmed Tekder'in tahta k 68 ve 107 paragraflarda tekrarlanmt.


28/55


835 Tarihli Takvim

Prof. Mkrimin Halil Yinan'n zel ktphanesinde bulunan ve eyh Vefa Ruznmesi,Melhame, Rya Tabiri risaleleriyle Osmanl Kanunnmelerini de alan byk bir dergiiindeki Trke takvim.

Takvim, derginin 33b-35a yapraklarndadr. 283X190 (245X165) lmnde ve 19satirlidir.

Takvimin hangi tarihte yazldna dair bir kayt yoktur. Son satrnda, Selanik'in alndnbildirirken syledii 833 tarihini telif yl diye kabul etmek mmkndr. nk eserdezikrolunan btn vak'alarn tarihleri, takvim geleneine uyularak, olayn oluundan eserinyazlna kadar geen yl saysn sylemek suretiyle belirtildii halde, burada 833 Hicryl kaydolunmutur. Fakat bu yl, takvimdeki son olay olan Selanik ehrinin alnmastarihi dye kabul etmek de kabildir ve Selanik, bilindii zere, 833'te alnmtr. Zaten833' telif tarihi diye kabul edince, Osmanl tarihinin bu takvimdeki son olaylarndanbirounun iki yl farkla ortaya kt grlmektedir. Mesel Temr'n Sivas' ykmas803'te, Ankara sava 805'te, Musa elebi'nin lm 816'da, elebi Sultan Mehmed'inlm 824'te olduu halde, eserin telifi 833 diye kabul olununca bu tarihler 801, 803,814, 822 olarak, yani ikier yl nceye gelerek ortaya kmaktadr. Demek ki 833 telifyl diye almak yanl olacaktr.

O halde telif yl katr? Takvimde Peygamber'in hicreti (phesiz mstensihin dikkatsizliidolaysyla) unutulmu olduu iin telif yln gsteren en esasl kayttan mahrumuz.Burada Peygamber'in doum tarihini esas l olarak alp telif yln bulmaya alrsakvaracamz sonu u olur: 29 uncu paragrafa gre, Peygamber'in doumundan eserinyazlna kadar 886 yl gemitir. Peygamber, hicretten 53 yl nce doduuna gre butakvimin 886-53 = 833 ylnda yazlm olmas gerekiyor. Fakat bu takdirde de, yukardasaydmz btn mahzurlar yeniden ortaya kyor.

Peygamber'e vahiy gelmesini balang sayarak hesap yaparsak, o zaman da u sonucavarrz: Peygamber'e ilk vahiy 40 yanda iken ve hicretten 13 yl nce gelmiti. Takvimin30'uncu paragrafnda Muhammed'e vahiy gelmesinden eserin yazlmasna kadar geenyllar 845 olarak gsterildiine gre, 845-13= 832 kar ki o zaman da takvimin 832 deyazlm olmas gibi asla kabul olunamayacak bir tarih ortaya kar.

Peygamber'in lm tarihini esas diye alsak bsbtn yanl bir rakkam elde ederiz:31'inci paragrafa gre Peygamber'in lmnden eserin yazlna kadar 834 yl getiinegre Peygamber'in 834-833= 1 inci hicret ylnda lm olmas icab eder. HalbukiPeygamber'in Hicr 11 de ld muhakkaktr ve bu takvimde slam tarihinin ilkolaylarna ait tarihlerin hemen hepsi yanltr.

yleyse telif tarihi nedir? Kesin bir ey sylemeye imkn yok. Fakat hemen btntakvimler, zikrettikleri son olaydan bir veya iki yl sonraki bir tarihte telif olunduuna grebu takvimin 835'te tertip edildiini, imdilik, kabul edebiliriz. Zaten tarihleri kesin olarakbilinen birok olaylar bu takvimde o kadar aykr bir tarihte gsterilmektedir ki takvimintelifi 833 de olsa, 835 de olsa sonu yine yanl kmaktadr. Bundan dolaydr ki ben,Osmanl tarihinin son olaylarnn 835 telifli bir takvime uyduunu grerek telif tarihini 835olarak kabul ettim.

Takvimin tarafmdan kopya edilip yaynlanmasna msaade eden Prof. Mkrimin HalilYinan'a teekkr ederim

[33

b

]1. Ebul'beer dem peygamber aleyhi'sselam hbut etdi. Alt bin tokuz yz otuz drtyldurur.


29/55


2. Kabe-i muazzama errefeh'llhu bnyd old. Alt bin alt yz toksan yedi yldurur.

3. i peygamber aleyhi'sselm tod. Alt bin otuz yedi yldurur.

4. dris peygamber aleyhi'sselm nakl etdi Firdevs-i alya, be bin be yz yigirmi

yldurur.

5. lm-i ncum dris peygambere indi aleyhi'sselm, be bin alt yz yigirmi yedi yldurur.

6. Nuh peygamber aleyhi'sselm drt bin tokuz yz otuz sekiz yldurur.

7. Su tufan old anun zamannda; drt bin krk yla tufan old.

8. Hud peygamber aleyhi'sselm helak old. bin sekiz yz altm alt yldurur.

9. brahim peygamber aleyhi'sselm tod. bin yedi yz yetmi iki yldurur.

10. smail peygamber aleyhi'sselm bin yedi yz otuz yldurur.

11. shk peygamber aleyhi'sselm bin alt yz yetmi yedi yldurur.

12. Yakub aleyhi'sselam tod. bin alt yz krk be yldurur.

13. Ysuf peygamber aleyhi'sselm tod. bin alt yz on drt yldurur.

14. Musa peygamber aleyhi'sselm tod. bin yz yetmi tokuz yldurur.

15. Dvud peygamber aleyhi'sselm tod. ki bin yz yigirmi sekiz yldurur.

16. Sleyman peygamber aleyhi'sselm iki bin iki yz otuz bir y

ldurur.17. lys peygamber aleyhi'sselm zahir old. Bin sekiz yz altm iki yldurur.

18. Hzr peygamber aleyhi'sselam zahir old. Bin yedi yz otuz sekizde.

19. Od tufan old. Z'nnun1 peygamber ve Yunus peygamber aleyhi'sselm zamannda.Be bin yz yigirmi yldurur.

20. Cercis2 peygamber aleyhi'sselm dacvet kld. Bin drt yz seksen alt yldurur.

21. Yahya peygamber aleyhi'sselm tod. Bin drt yz krk iki yldurur.

22. sa peygamber aleyhi'sse!m ge kd. Bin yz yetmide.

23. Aristo hakim bin drt yz otuz yldurur.

24. Cmasb3 hakim yz alt yldurur.

25. Lokman hakim bin tokuz yz toksan be yldurur.

26. Efltun hakim bin yedi yz yigirmi ik yldurur.

27. Batlamyus hakim ve Ehab-i Fil'n geldgi Mekke-i merrefeye errefeha'liahuTac! ve helak oldlar. Sekiz yz mtoksan alt yldurur.

28. Padihi-i Nuirevan-i adil'lkisr, haffefa'llhu anhu'lazb, sekiz yz toksan yldur.


30/55


Va'llhu alemu bi'avabi adaka'bu.

[34a]29. Viladet-i seyyid'lmrseline veThiriae ve htim'nnebiyyineve resul Rabbi'llemine ve m erselnake ill rahmeten lillemine Muhammed Mustafaleyhi'ssalt ve'sselm sekiz yz seksen alt yldurur.

30. Cebr'il aleyhi'sselam vahy getrdi peygamber a!eyhi'sselma. Sekiz yz krk beyldurur,

31. Peygamber aleyhi'sselm vefat buld. Ebu Bekir raziya'llhuanh halife old. Sekiz yzotuz drt yldurur [=Hicr 1].

32. Ebu Bekir-i ddik vefat etdi. mer halife old raziya'llahu rahnhm sekiz yz alcyldurur [=Hicr 29].

33. mer vefat buld ve Osman halife old. Raziya'llahu ahma. Sekiz yz on bir yldurur[= Hicr 24].

34. Oman vefat buld. ali halife old. Raziya'llahu anhm. Yedi yz toksan sekiz yldurur[=Hicr 37].

35. Ali vefat buld ve Hasan clus kld. Raziya'llahu anhm. Yedi yz toksan iki yldurur[= Hicri 43].

36. Hasan vkaya urad ve Huseyn clus kld ve Muviye hareket etdi. Raziya'llahuanhma. Yedi yz yetmi tokuz yldurur [= Hicr 56].

1 Metinde: "Nbun".

2 Metinde: "ercis".

3 Metinde: "Cmast".

37. Hseyn vkaya urad. Yedi yz altm yedi yldurur [= Hicr 68].

38. Ebu Mslim huru etdi. yz bir yldurur [= Hicr 534].

39. Hilafet Beni Abbs'a nakl etdi ve Seffh1 clus etdi. Yedi yz bir yldurur [= Hicr134].

40. mm Ebu Hanife-i Kuf vefat buld ve mm afi' tod. Razya'llahu anhma. Altyz toksan tokuz yldurur [= Hicr 136].

41. mm afii vefat buld. Raziya'llhu anhma. Alt yz krk yedi yldurur [= Hicri 188].

42. mam Mlik vefat buld. Raziya'llhu anh. Alt yz altm yedi yldurur [= Hicr 168].

13. mm Ahmed Hanbeli raziya'llhu anh. Be yz altm yldurur [= Hicr 275].

44. mm Gazali rahmetu'llhi "aleyh, vefat buld. yz otuz yldurur [Hicr 502].

45. mm Fahr'ddin-i Razi2 raziya'llhu anh vefat buld. ki yz krk be yldurur [= Hicr590].

46. Antkiyye'de zelzele-i azim old yetmi gn peypy ve yetmi kulle ykld. Be yz


31/55


toksan alt yldurur [= Hicr 2391].

47. Ulu gn dutuld ve yulduzlar gzkdi. Cemi alemde kaht old. yz toksan altyldurur [ = Hicr 439].

48. Sultn'larifin Byezd-i Bistmi vefat buld. Rahmetu'llahi'aleyh. Sultan'larifin,

kutb'lmuhakkikin, cell'lmilleti ve'ddin hazreti tod. Yedi yz yigirmi yldurur [ = Hicr615].

49. Mevlan Bah''ddin hazret), rahmetu'llhi aleyh, nakl etdi. ki yz otuz tokuzyldurur [= Hicr 596].

50. Hazret-i hdvendigr Mevln Cell'ddn ve3 sultn'lmuhkkikin eyh adr'ddinnakl etdi. Yz altm yldurur [= Hicr 672].

51. elebi Hsm'ddn Trk vefat buld. Yz elli bir yldurur [= Hicr 684].

52. Ertene Beg, Rum'a geldi. Yz tokuz yldurur [= Hicr 726].

[34b]Zikr-i tevarh-i l-i Seluk rahimehumu'llh Tal.

53. btid etdi l-i Seluk'un devleti ve Sultan Mahmud Sebk Tegin clus kld.Rahimetu'llhi, Drt yz elli yldurur [= Hicr 385]

1 Metinde: "Seff".2 Metinde: "Rzi"3 Metinde: "ve" yok.

54. Turl Be, Rum'a geldi. Pdihn dutd. Drt yz be yldurur [= Hicr 430].

55. Beyt'lmukaddese feth old Sultn alh'ddin elinden. Rahmetu'llhi. Ve SultnMescud vefat buld. Ol Sultn Rkn'ddin clus kld. ki yz krk alt yldur [= Hicr589].

56. Sultan Rkn'ddin vefat buld. Sultn Gy'ddin Keyhsrev clus kld.Rahimehm'llhu. ki yz otuz yldurur [= Hicr 602].

57. Sultn zz'ddin Keykavus clus kld. ki yz yigirmi yedi yldurur [= Hicr 608].

58. Eb'lfeth Sultn Ala''ddin rahmetu'llhi, ki yz on sekiz yldurur [= Hicr 617].

59. Sultn G

ys'ddin tod

ve Al'iyye

1

feth old

Sultn Al''ddn Keykubd zaman

nda.ki yz on bir yldurur [= Hicr 624].

60. Koniyye brusnun bnyd old. ki yz on be yldurur [= Hicr 620].

61. Sivas burcnda bnyd brald. ki yz on yldurur [= Hicr 622].

62. Eb'lfeth Sultn Ala''ddin vefat buld. Ol Sultn Gy'ddin clus kld. Yz sekseniki yldurur [=Hicr 653].

63. Sultn zz'ddin vefat buld. Karda Sultn Rkn'ddin clus kld. Yz yetmi yediyldurur [= Hicr 658].

64. Abaka Han clus kld. Yz altm tokuz yldurur [ = Hicr 666].


32/55


65. Mool lekeri Rm'a geldi. Gret kld ve Emir Pervane vefat buld. Cimriler2 bagtrdi. Yz elli tokuz yldurur [= Hicr 676].

66. Gazan clus kld. Yz krk tokuz yldurur [= Hicr 686].

67. Sultn Melik Nair clus kld. Yz otuz alt yldurur [= Hicr 699].

Zikr-i tarih-i Osmaniyn-i mzi rahimehmu'llh

68. Osman Beg huruc etdi. Rahmetu'llhi. Yz toksan drt yldurur [= Hicr 641].

1 Metinde: "Maltiyye".

2 Metinde: "Humrler". Cimri taraftarlarn kasdediyor.

69. Blauk ve Yarhir1 ve negl ve Yeniehir feth old anun zamannda. Yz krk beyldurur [= Hicr 710].

70. Burua ve Ulubad ve anlarun tevbi'i feth old. Yz elli tokuz yldurur [= Hicr 676].

71. Melik'lguzti ve'lmcahidin Orhan Beg tod. Yz elli yedi yldurur [= Hicr 678].

72. Said, ehid2 Murad Beg ibn-i Orhan Beg tod. Yz on yldurur [= Hicr 725].

73. znik feth old. Yz iki yldurur [ Hicr 733].

74. Merhum, mafur Orhan Beg vefat buld ve merhum MuradBeg clus kld ve Karas vilyeti feth old anun elinden rahmetu'llahi. Seksen be yldurur[= Hicr 750].

75. Gelibol feth old. Sultn'lguzti ve'lmcahidin Bayazd Beg tod. Seksen yldurur [Hicri 755].

76. Merhum Murad Beg, Koniyye'yi hisr etdi3.

77. Gn4 tamamen dutuld. Yulduzlar grndi. Las huruc etdi ve merhum Murad Begehd old ve merhum Bayazd Beg clus kld. aruhan vilayeti feth old. Krk be yldurur[= Hicr 790].

78. Bayazd Beg rahmetu'llhi Tal5 hisar etdi ve musalaha kld ve gitdi. Krk drtyldurur [= Hicr 791].

79. Feth-i Kastamoniyye ve Osmancuk ve Amsiyye k

rk biryldurur [= Hicr 794].

80. Merhum Kzi Burhn'ddn vkaya urad. Otuz alt yldurur [-Hicr 799].

81. Merhum Bayazd Beg bin Murad Beg rahimehm'llh Nigide vilyetini feth etdi veSivas ve Koniyye'yi feth etdi. Merhum Al''ddn Beg bin Karaman ehid oldrahimehu'llh. Otuz be yldurur [= Hicr 800].

82. Temr Beg, Rum'a geldi. Sivas harb old ve am'a gitdi. Otuz iki yldurur [= Hicr803],

83. Temr Beg ikinci defa Rm'a geldi. Bayazd Beg Osmanol birle muharebe kld veRum'un lekeri mnhezim old. Tatar'un haynhl sebebinden. Ve merhum Bayazd Begvefat buldu Ve merhum, mafurun leh, ehid, said Emir


33/55


Sleyman Beg clus etdi. Otuz yldurur [= Hicr 805].

1 Metinde "Mahiar".2 Metinde "ehid" den sonra bir "old" kelimesi var ki fazladr.3 Metinde yl gsterilmemitir.4 Metinde "gn" yok.

5 Metinde ehir ad sylenmemitir, "stanbul" olacak.

84. Merhum Emir Sleyman vakaya urad ve merhum, mafurMus elebi clus kld. Yigirmi yldurur |= Hicr 812].

85. Merhum Musa elebi vakaya urad ve merhum, mafur, said ve ehd Muhammedbin Bayazd Han bin Osman clus kld On tokuz yldurur [= Hicr 816].

86. Merhum, mafur Sultn Muhammed bin1 Bayazd Han intikl kld. Ve pt-i penh-islmiyn ve fahr-i l-i Osmaniyn Sultn Murd Han bin Sultan Muhammed bin BayazdHan bin Osman Beg clus kld, halleda'llhu memleketehu, on bir yldurur [= Hicr 824].

87. Merhum Muhammed bin Karaman vefat buld, rahmetu'llhi. Ve brahim Beg cluskld, dame devletehu. Cali Mustafa huruc etdi ve Ulubad'da snd. Ve Rumeli biklli fethold. Sultn Murd elinde, halleda'llhu sultnehu, on yldurur [= Hicr 825].

88. Bihkm-i mlik'lmlk Aydn vilyetini ve Mentee vilyetini feth etdi. Tokuz yldurur[= Hicr 826].

89. Merhum, mafur, said, ehid Yakub elebi Germiyanol vefat buld. Yedi yldurur [=Hicr 828].

90. Feth old Las vilyeti sultn-i mezkur elinde cizz nuret. Be yldurur [= Hicri 830].

91. Selanik ehri ve Yuvan vilyeti feth old hem sultan-i guzt ve'lmchidin kala-gayve2 fersy Sultn Murd Han bin Muhammed bin3 Bayazd Han halleda'llhu sultnehu veevzaha cal'llemine burhnehu recebn4 on beinde5 peygambermz trihiminalla'llahu aleyhi ve sellem, ylnda va'llhu a'lem ve ahkem 833. Temmet, tamm.

1 Metinde: "bin" unutulmutur.2 Metinde: "v" unutulmutur.3 Metinde: "bin" unutulmutur.4 Metinde: "Receb Beg".5 Metinde: "bede".


Aada, bu takvimde anlatlan olaylar, rastladklar hicr yllara gre kronolojik bir sra ilegsterilmitir. Olaylarn hangi paragrafta bittii, keli parantezler iinde belirtilmitir. Birksm ok yanl olan tarihlerin bazlar hakknda gerekli kk notlar eklenmi, Osmanltarihi hakkndaki paragraflara dokunulmamtr.

HicriYl

Olaylar

1 Peygamberdin lm. Ebubekir'in halife oluu [31]. Dorusu:Hicr 11.

24 mer'in lm. Osman'n halife oluu [33]. Dorusu: Hicr 23.

29 Ebubekir'in lm. mer'in halife oluu [32]. Dorusu: Hicr 13.


34/55


37 Osman'n lm. Ali'nin halfe oluu [34j. Dorusu: Hicr 35.

43 Ali'nin lm. Hasann clusu [35]. Dorusu: Hicr 40.

56 Hasann ldrlmesi. Hseyin'in clusu. Muaviyenin hareketetmesi [36].

Hasan'n lm 49'da olmaldr (slm Ansiklopedisi, V, 309).Muaviye'nin hareket etmesi ile onun devlet bakanl iinharekete gemesi kasdolunmaktadr.

68 Hseyin'in ldrlmesi [68].

Kerbel olay ve Hseyin'in ldrlmesi 61'dedir (slmAnsiklopedisi, V, 638).

134 Halifeliin Abbasoullar na gemesi ve Seffh'n tahtakmas[39]

Seffah'n tahta kmas 132 dedir (Halil Edhem, Dvel-islmiyye, 12; Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologie, 4)

136 Eb Hanfe'nin lm ve imm afi'nin doumu [40].

Eb Hanfe'nin lmesi ve belki de ldrlmesi 150'dedir (slmAnsiklopedisi, IV, 25). mm afi'nin 150 de ve Eb Hanfe'ninlm gn doduuna dair bir sylenti vardr (emseddin Sami,Kamus'l-Alm. IV, 2820).

168 mm Mlik'in lm [42].179dadr (slm Ansiklopedisi, VIL 253).

188 mm afi'nin lm [41].

204'tedir (Ahmed Cevdet Paa, Ksas-i Enbiy ve Tevrh-iHlef IX, 409. Kanaat Ktphanesi yayn, stanbul 1331.

239 Antakya'da yetmi gn sren byk deprem (46].

275 mm Ahmed b. Hanbel'in lm [43].

285 Seluk Devleti'nin balamas. Gazneli Sultan Mahmud'un tahtakmas [53].Seluk Devleti'nin balamasndan maksat, onlarn tarihegirmesidir. Mahmud'un tahta kmas ise 387de (Halil Edhem,Dvel-i slmiyye, 453), yahut 388 de (slm Ansiklopedisi, VII,174), veya 389 dadr (Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologie. 282).


35/55


430 Turul Be'in Rm'a gelmesi ve padiahun tutmas [54].Alp Arslan'n Malazgird zaferiyle kartrlmtr.

439 Gnein tam tutulmas ve umum ktlk [47].

502 Gazli'nin lm [44].

505'tedir (slm Ansiklopeaisi, IV, 750).

534 Eb Mslim'in isyan [38].

Bu, byk bir yanltr. syan 129 da balamtr (slm

Ansiklopedisi, IV. 39).

589 Salhaddin'in Kudus' almas. Sultan Mesud'un lm ve oluSultan Rkneddin'in tahta kmas [55].Salhaddln'in Kuds' almas 583'tedir (Halil Edhem. Dvel-islmiyye, 89). Sultan Mesud'un lm 551 dedir (Halil Edhem,Dvel-i shuniyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologie, 143). Ancak, Sultan Mesud'un yerine geen olu"Rkneddin deil, "II. zzeddin Kl Arslan"dr. 592'de tahtakan II. Rkneddin Sleyman ise Sultan Mesud'un torunu ve II.Kl Arslan'm oludur.

590 Fahreddn-i Rz'nin lm [45].

lm 606'dadr (emseddin Sami, Kamus'l-Alm, V, 3346).

596 Bahaddin'in lm [49].

602 Sultan Rkneddin'in lm. Gyseddin Keyksrev'in tahtakmas [56]Buradaki Rkneddin, II. Rkneddin Sleyman'dr. lm yl

600 dr (Halil Edhem. Dvel-i slmiyye, 216; Zambaur, Manuelde Genaalogie et de Chronoiogie, 143). I. GyseddinKeyhsrev'in ikinci defa tahta kmas ise 601 dedir (aynyerler).

608 zzeddin Keykvus'un tahta kmas [57],

I. zzeddin Keykvus'un tahta kmas 607 dedir (Halil Edhem,Dvel-i Islmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Cenealogie et deCbronologie, 143).


36/55


37/55


38/55


755 Gelibolu'nun alnmas. Bayazd Be'in domas [75].

? Murad Be'in Konya'y kuatmas [76].

790 Gnein tam tutulmas. Srplar'n saldr. Murad Be'in ehidolmas. Bayazd Be'in tahta kmas. Saruhan ilinin alnmas[77].

791 Bayazd Be'in (istanbul'u) kuatmas ve bar yapmas [78].

794 Kastamonu, Osmanck ve Amasya'nn alnmas [79],

799 Kad Burhaneddinin ldrlmesi [80].

800 Yldrm Bayazd'n Nide, Sivas ve Konya'y almas.Karamanolu Aladdin Be'in ehid olmas [81].

803 Temr Be'in Anadolu'ya gelmesi. Sivas' ykarak am'a gitmesi[82].

804 Temr Be'in ikinci defa Anadolu'ya gelmesi. Bayazd Be'learpmas. Tatarlar'n ihaneti yznden Anadolu ordusununbozulmas. Bayazd Be'n lm. Emr Sleyman Be'in tahtakmas [83].

812 Emr Sleyman'n ldrlmesi. Musa elebi'nin tahta kmas[84].

816 Musa elebi'nn ldrlmesi. Bayazd olu Mehmed'in tahtakmas [85]


39/55


824 Bayazd ola Mehmed'in lm. Sultan Murad Han'n tahtakmas [86].

825 Karamanolu Mehmed'in lm ve brahim Be'in tahta

kmas.Dzme Mustafa'nn ortaya kp Ulubad'da yenilmedi. BtnRumeli'nin Sultan Murad eline gemesi [87].

826 Aydn ve Mentee illerinin alnmas [88].

828 Germiyanolu Yakub elebi'nin lm [89].

830 Srp ilinin Sultan Murad tarafndan alnmas [90].

833 Selnik ehri ve Yuvan ilinin alnmas (15 Recepte) [91].


40/55


843 Tarihli Takvim

Sleymaniye Genel Kitaplndak "Muhtelit" adl ktphanede, 1277 numaral cildiniinde bulunup II. Murad'a sunulmu olan Trke bir takvimdir ve 1a-29a yapraklarndadr.1a daki zahriyede tezhipli ve renkli kaim ereve iinde yaldzla yazlan yaz aynen vesatr satr yledir.

Takvim'in 843 ylnda telif olunduunu kesin olarak bildiren iki delil vardr: Biri, takvim'innsznde ve 1b deki "Bu dah ol zikr olnan tevrihleyin hicret ylnun 843 ylna deintaihh etdm"

ibaresi, ikincisi yne 1bdebenim yaptm blntlere gre 33'nc paragraf tekil eden "Hicret'n-Nebiden beraleyhi'sselam 843 yldur"

cmlesidir.

Telif ylnn bilinmesi, eskilii, Trke ve tafsiltl oluu bu takvime ehemmiyetkazandrmaktadr. 1b-3a arasnda bulunan tarih blmnn en dikkate deernoktalarndan birisi 7787 paragraflarn umum baldr. engizliler'den on kiinin tahtak veya m tarihlerini bildiren bu ksmn baldr. Rahmetle anlan bu hakanlararasnda Cengiz, getey, Gyk, Mengli, Hleg gibi Mslman olmayanlarn ounluktabulunuu, hele Cengiz ve Hleg gibi, sonraki zamanlarda mslmanln ba dmansaylarak haklarnda daima kt eyler yazlan hkmdarlarn sayg ile anl XV. yzylAnadolu Trkleri'ndeki tarih telkkisini gstermesi bakmndan ilgilendirieidir.

Yine bunun gibi, Osmanllar'la arpan Kad Burhaneddin'den ve Karaman belerindensaygl bir dille bahsolunmas, sonraki zamanlarda azdrlm bulunan mahalldmanlklarn da XV. Yzylda olmadn gstermektedir.

[1b] Cedvel-i Tevarih-i Enbiya Aleyhm'

alati Ve'sselm


41/55


Elhamd lillhi Rabbi'l'lemine ve'alt al nebiyyihi Muhammedi ve lihi ecmaine.Bilgil ki mebde'-i trih nkim Adem peymberdendr aleyi'sselm, pes bu trihntahkikinde ihtilf okdur. yle kim ehl-i Hind ve Gyr ve Ebu'l-Maer deypdrrlerrahimehmu'llh ki hbut-i dem'den t bu mbarek yla dein 6222 yldur. Lkin Smirehavlinde am vilyetinde 8783 yldur. Amma Eins hakim kavimce 6792 yldur. AmmaNaraniler kavlinde 6807yldur. Lkin Zilkarneyn kavlinde ve Cuhudlar hisabnca 6357

yldur ve hem bazi Naraniler kavlince 7503 yldur. Amma bazi mneccimler kavlinde7331 yldur. Lkin ekser mneccimler ve muhsibler kavlinde 6840 yldur ve hem bu kavimutemiddr demiler. Amma bu di-i muhlis, eyimme kavlince ki ve ustz Ebu Reyhankavlince ki kend kitabnda ihtiyar klup kaleme getrmidr, zamn-i hbut-i dem'dent zaman-i tufn-i Nuh'a degin 'aleyhi'sselm 2262 yldur ve hem zamn-i btandan kiNuh peygambern aleyhi'sselm t hicret trihinn 709 ylna dek 4412 yldur'aleyhi'sselm. n Ebu Reyhan kavlin baki tevrihden eah bulup eyimme kavline dahimuvafk buldum. Eyle olsa bum dahi ol zikr olnan tevrihleyin hicret ylnm 843 ylnadein taihh etdm. Kalan tevrihi dahya'ni tevrih-i enbiyaleyhim'sselm veevliyaleymm'rrahme ve bak trihi ol ustazun trihi zerine 'aleyi'rrahme tahrir edpbu cedveller iinde kaleme getrdm. Baki kuurn fzllar lutfndan tamam buyuralarve'sselm. Va'llh ac!em ve ahkem bi'avb.

1. Ebu'lbeer dem aleyhi'sselm hilkatndan 7331 yldur.2. Hbut-i dem'den aleyhi'alt ve'sselm 6840 yldur.3. Kbe-i muazzama errefeha'llh bnyad olal evvel defa 6777 yldur.4. it peygamber zamanndan aleyhi'sselm 6563 yldur.5. dris peygamber zamanndan aleyhi'sselm 5844 yldur.6. dris peygamber firdevse nakl etdi 5626 yldur.7. Nuh peygamber aleyhi'sselam zamanndan ber 4945 yldur.8. Su tufanndan ber hem evvel zamanda 4545 yldur.9. Yel tufan olal Hud peygamber 'aleyhi'sselm zamannda 4179 yldur.10.brahim Halil aleyhi'sselm zamanndan ber 4042 yldur1,11.smail peygamberden ber aleyhi'sselm 3736 yldur.12.shak peygamberden ber aIeyhi'sselam 3648 yldur.13.Yakub peygamberden ber aleyhi'sselam 3651 yldur.14.Yusuf-i ddkda2 ber aleyhi'sselm 3377 yldur.15.Musa peygamberden ber aleyhi'sselm 3173 yldur.16.Davud peygamberden ber aleyhi'sselm 1937 yldur.17.Sleyman peygamberden ber aleyh'sselm 1838 yldur.18.lyas peygamberden ber aleyhi'sselm 1770 yldur.19.Hzr peygamberden ber aleyhi'sselm 1735 yldur.20.Yunus peygamberden ber aleyhi'sselm evvel tufan old Ninova ehrinde

1327 yldur.21.Cercis peygamberden ber aleyhi'sselm 1496 yldur.22.Zekeriyya peygamber zamannden ber aleyhi'sselam 1455 yldur3.23.

Zemin hasf old

Lt peygamber takt

nda aleyhi'sselm 3737 y

ldur

4

.24.Salih peygamberden ber aleyhi'sselm 3225 yldur5.25.Eyyb peygamberden ber aleyhi'sselm 1677 yldur.26.sa peygamberden ber aleyhi'sselm 1419 yldur.27.Yahya peygamberden ber aleyhi'sselm 1410 yldur.28.s gge nakl etdgi aleyhi'sselm 1390 yldur.29.Eshab-i Kehf zuhur buld 1160 yldur.30.Eshb-i Fil, Mekke'ye geldi 1015 yldur6.31.Shlb-i eri'at dedi salla'llh aleyhi ve sellem 894 yldur.32.Cibril vahy getrdi aleyhi'sselm 853 yldur.

1Bu olay gsteren cetvelde "brahim Halil" kelimelerinin yanndan noktalarla bir kma yaplarak "Lt" yazlmtr.

2Bunda da "Yusuf-i Sddk" zerine kk bir "Slih" yazlmtr. Bunlarn dzeltme olduu anlalyor.


42/55


43/55


65.Turul Beg be-Horasan 377 yldur [= Hicr 466].66.Sultn Sancar rahimehu 291 yldur [= Hicri 552].67.Sultn Muhammed Harezmh rahimehu'llh1227 yldur [= Hicr 616].

Tevrih-i btid-i Dvel-i Havkin-i zam Rahimehmu'llah

68.btida-i Devlet-i Ben meyye 802 yldur2 [= Hicr 41 ].69.l-i Mervn 776 yldur [= Hicr 67].70.l-i Abbsiyn 710 yldur [-Hicr 133].71.l-i Samniyan 563 yldur [= Hicr 280].72.l-i Bveyh 508 yldur [= Hicr 335] .73.l-i Sebk Tegin 457 yldur [= Hicr 3861.74.l-i Selkiyan 408 yldur [= Hicr 435].75.l-i Harezmh 348 yldur3 [= Hicr 495].76.l-i Atabegiyn 285 yldur [= Hicri 558'].Zikr-i Tevrih-i Vefat Ve Cls-i Selatin Ve Hann Rahimehmu'llah

77.Cls-i Cengiz Han 241 yldur [= Hicr 602].1Metinde "'llah" yok.

2Metinde yanl olarak "Tevi'ih- Mlk-i zm" listesinde gsterilmise de sonra izgilerle "Tevrh-i btida-i Dvel-iHavkin-i zam" listesine indirildiginden, ben de dorusu olan bu ekliyle aldm.

3Metinde yanl olarak "Zikr-iTevarih-i Havadi-i zm Der lem" listesinin sonlarnda gsterilmise de bu yanllnfarkna varlarak zerine "mukaddem" iareti kaydolunmutur.

78.Veft-i gete1 Han 203 yldur [= Hicr 640].79.Cls-i Gyk Han2 197 yldur3 [= Hicri 6461.80.Cls-i Meng Han 192 yldur [= Hicri 651].81.Veft-i Hleg Han 180 yldur [= Hicr 563].82.Veft-i Abaka Han 173 yldur [= Hicr 670J.83.Cls-i Arun Han 162 yldur [= Hicr 681].84.Cls-i Geyhatu Han 154 yldur4 [= Hicr 689].85.Cls-i Gazan Han 148 yldur [= Hicr 695].86.Veft-i Gazan ve Cls-i Sultan Olcaytu5Muhammed Han 139 yldur [=

Hicr 704].87.Veft-i Ebu Sa'id Bahadur Han 124 yldur [= Hicr 719].

Zikr-i Tevarih-i Havdis-i zam Der Alem

88.Harb-i Beyt'lmukaddes 1864 yldur.89.Harb-i Kabe be-dest-i Haccac 869 yldur6 ] - Hicretten nce 26].90.Harb-i Antkiyye ez zelzele 599 yldur7 [= Hicr 244].91.Harb-i Somnat be-dest-i Sultn Mahmud 426 yldur8 [=Hicr 417].92.Harbi-i Horasan ez zelzele 236 yldur [= Hicr 607].93.Vak'a-i Harezmah 223 yldur [= Hicr 620],

1 Metinde! "Hgete".

2 Metinde "Ktk Han"

3

77, 78, 79 numaralar metinde yanl

olarak "Tevr'ih-i btid-i Dvel-i Havkii-i zam" listesinde gsterilmise desonradan noktatalarla bu kiinin "Zikr-i Tevarih-i Veft ve Cls-i Sel'tin ve Hnn" listesine ait olduu iaretedilmitir.


44/55


4 83, 84 numaralar metinde "Zikr-i Tevrh- Veft ve Cls-i Seltin Ve Hnn"listesinin sonuna yazlmlarsa da tarihbakmndan daha yukarya ait olduklarndan o ekilde yer deitirdim.

5Metinde "Olhabtu".

6 88, 89 numaralar metinde "Zikr-i Tevrh-i Veft ve Cls-i Seltn ve Hann"listesinde gsterilmise de sonradan

noktalarla "Zikr-i Tevrih-i Havdi-i zm Der Alem" stesine ulatrarak dzeltilmitir.

7 Metinde 90 numara, listenin sondan bir ncesinde gsterilmitir. Kronolojik sray bozmamak iin yukarya aldm.

8 Metinde "yldur" kelimesi yok.

94.meden-i urmaun be-rk 215 yldur [= Hicr 628].95.Giriften-i Badd ve vka-i halife 185 yldur [= Hicr 658].96.Harb-i Haleb 180 yldur [= Hicr 663].97.Harb-i am be-dest-i Gazan Han 144 yldur [= Hicr 699].98.Harb-i Sivas ve am ez dest-i Temr Beg 40 yldur [= Hicr 803].

[2b] Cedvel-i Tevrih-i Evliya ve Mlk-i slam Rahimehmu'llah.

99.Sultn'l'rifia Byezid-i Bistmi rahimehu'llh vefat buld.Alt yz yigirmi drt yldur1 [= Hicr 219].

100. Gn dutuld. Kaht-i m old lemde. Drt yz iki yldur [= Hicr 441].101. Sultan'lmuhakkikin Sultn Hzavendgr dogd. Kadde-sa'llhu

sirrahu'l'aziz. ki yzyigirmi alt yldur [= Hicr 617].102. Hazret-i Mevln Bah''ddin, pezer-i Mevln Cell'ddin kaddes

rhahm'l'aziz, iki yz on be yldur, [= Hicr 628].103. Hazret-i sultan'l'rifjn Mevln Cell'ddin ve sultn'l-muhaddiin

eyh adr vefat buldlar rahimehm'llah yz altm be yldur [= Hicr678].

Zikr-i Tevarih-i l-i Seluk Rahimehmu'llah

104. btid-i devlet-i l-i Seluk drt yz sekiz yldur [= Hicr 435].105. l-i Seluk lem-i Rm'a zuhur buld. yz yetmi alt yldur [=

Hicr 467].106. Sultan Muhammed bin Melikh cls kld rahimehm'llah. yz

krk alt yldur [= Hicr 497].107. Kl Arslan cls kld. ki yz toksan yldur [= Hicr 550],108. Kenkirre ve Engriyye ve Kayeriyye ve Zamandu feth old anun

zamannda. ki yz yetmi sekiz yldur [= Hicr 565].109. Ahd kld Kl Arslan, Sultn Kutb'ddn birle. ki yz elli alt yldur

[= Hicr 587].110. Vefat-i Kl Arslan ve cls-i Rkn'ddin Sleyman ah iki yz krk

drt yldur [=Hicr 599].111. Cls-i Sultn Gy'ddin Keyhsrev rahimehmu'llah. ki yz krk

br yldur [= Hicr 602].112. Feth-i Antliyye ve Honas der zaman-i vey ki yz krk yldur [=

Hicri 603].113. Cls etdi Sultan zz'ddin Keykvus bin Keyhsrev. ki yz

otuz tokuz yldur [= Hicr 604].

1Buradan itibaren olaylar sonundaki "yldur"lar tarafmdan eklenmitir.

114. Sinob feth old anun zamannda, iki yz otuz yldur [= Hicr 610].


45/55


115. kinci defa Antliyye fethi anun zamannda. ki yz otuz bir yldur [=Hcri 612].

116. Eb'lfeth Sultan Al''ddn Cls kld rahimehu'llh. ki yz yigirmiyedi yldur [= Hicr 616].

117. Sultn Gys'ddn bin Sultn Al''ddin dogd ve Malatiyye feth oldanun elinden. ki yz yigirmi alt yldur [= Hicr 617].

118. Konyye burc bina old hem anun zamannda. ki yz yigirmi ikiyldur [= Hicr 621].

119. Sivas burc bina old anun zamannda. ki yz yigirmi yldur [= Hicr623]

120. Merhum Sultn Al''ddin zamannda Gence ve Hn-i1 Manr fethold hem. ki yz yigirmi yldur [= Hicr 623].

121. Erzincan ve Kemah feth old hem ol zamanda. ki yz on tokuzyldur [= Hicr 624].

122. Hrezmiler ve Tatar lekeri mnhezim old. Erzen'num ve bir kakala Grcistan'dan feth old anun zamannda, iki yz on drt yldur [= Hicr629].

123. Merhum Sultn A'''ddin vefat buld ve Sultan Gyas'ddin Clskld. ki yz yedi yldur [= Hicr 636].124. Vka-i Sultn Gyas'ddin, Tatar elinde. ki yz yedi yldur. [=Hicr636]

125. Cls-i Sultn Rkn'ddin hem ol trihde [= Hicr 636].126. Veft-i Sultn Rkn'ddin ve Cls-i Sultan Gyas'ddin yz yetmi

tokuz yldur [= Hicr 664].127. Veft-i Sultn Gyas'ddin ve cls-i Sultn Mes'ud yz altm bir

yldur [=Hicr 682].128. am lekeri Rum'a geldi. Emir Pervane vk'aya urad. Altm tokuz

yldur [= Hicr 774].129. Ebu Sa'd Han vefat buld ve Ertene2 Rm'a geldi. Yz yedi yldur [=

Hicr 736].

130.

Cn tamm dut

ld

ki avm iinde ana ulu gn dut

lma

derler. M

s

rsultn Melik Nasr vefat etdi. Seksen yldur [= Hicr 760].131. Barkuk3 sultn old Msr tahtnda. Elli sekiz yldur [= Hicr 785]'.

1Metinde: "Hasan".

2 Metinde "Eretna". Fakat bunun yanl olduu muhakkaktr. Bu kelime "Ertene", Erteni", "Erden" eklinde sylenmitir."Eretna" imlasnn Arapa "Eredn"ya benzetmek iin yaplm bir yaktrma olduu bellidir.

3 Metinde: "Berkun"

Zikr-i Tevarih-i Al-i Osman Rahimehmu'llah Rahmeten Vasia

132. Al-i Osman'un devleti btid etdi. Osman Beg rahimehu'llh hurcetdi. Bulacak ve Yarhisr ve Eynegl ve Yenhiehir feth old anun elinde.Yz altm yldur [= Hicr 680].

133. Bursa feth old. Yz on sekiz yldur [= Hicr 725].134. Ulubat tevabii birle feth old. Yz on yedi yldur [= Hicr 726].135. znik feth old. Yz on yldur [= Hicr 730].136. Biga ve Karas vilayeti feth old. Toksan drt yldur [= Hicr 749].137. Merhum, mafur, sa'id-i ehid Umur Paa-i nmdar ehid old ve

merhum ah elebi vefat etdi rahimehma'llah. Toksan yldur [= Hicr750].

138. Gelibol feth old. Fahr-i Al-i Osmn Bayazd Beg dodrahimehm'llh. Seksen alt yldur [= Hicr 757].139. Merhum Sleyman Paa vefat etdi. Seksen be yldur [= Hccr 758].


46/55


140. Merhum, mafur Orhan Beg vefat etdi ve merhum, mafur, sa'id,ehid Murad Beg cls kld. Seksen yldur [= Hicr 763].

141. Edime feth old. Yetmi yldur [= Hicr 773].142. Germiyan ve Tatar lekeri mnhezim old ve Kutahiyye ve baz kl-i

Germiyan ve Vilayet-i Hamid feth old Murd

[3a] elinden. Altm alt yldur [= Hicr 777].

143. Selenk ve Ohr'i feth old merhum hib-i azam Al''ddin Paaelinden hem ol zamanda. Altm yldur [= Hicr 780].

144. ehadet-i melik'lguzt ve'lmcahidin, kami''lkefere ve'l-mtemerridin Murd Beg bin Orhan Beg ve clus-i merhum, mafur, sa'idve ehid Bayazid Han rahimehmu'llah rahmeten Vsia. Elli iki yldur [=Hicr 791]

145. Merhum hzvendgr-i azam Bayazid Han Koniyye'yi hir etdi vegitdi ve mulaha kld. Elli bir yldur [= Hicr 792].

146. Merhum Kazi Burhan'ddin vk'aya urad. Krk drt yldur [= Hicr799].

147. Merhum Bayazd Han Sivas vilyetini ve Nigide'yi ve Koniyye'yi fethetdi. Merhum Karamanol Al''ddin 8eg vk'aya urad. Muhammed Begve Ali Beg mahbus old. Krk iki yldur [= Hicr 801].

148. Temr Beg, Rm'a geldi Sivas' ve am' harab etdi ve gitdi. Krkyldur. [= Hicr 803].

149. Temr Beg kinci defa Rm'a geldi Merhum, mafur, said, ehidBayazd Beg birle muharebe kld. Rum lekeri mnhezim old Tatarhaynl sebebinden ve merhum Bayazd hzvendgar vefat etdi vemerhum Emir Sleyman Beg cls kld rahimehmu'llh rahmeten vsia.Otuz sekiz yldur [= Hicr 805].

150. Merhum Emir Sleyman vakaya urad ve merhum Mus elebicls kld rahimehm. Otuz yldur [= Hicr 813].

151. Merhum Musa elebi vkaya urad. Melik'lguzt ve'lmchidin,khir'lkefere ve'lmrikin Sultn Muhammed Han cls kldrahimehm'llh rahmeten vasia. Yigirmi sekiz takrib yldur [= Hicr 815]

152. Sultn Muhammed Koniyye'yi ikinci defa feth etdi ve KaramanolMuhammed Beg'i dutd ve gine memleketin at kld ve mulaha kld vegitdi ve hem Hamid vilyetini ve Teke memleketini tamam feth etdi. Yigirmidrt yldur [= Hicr 819].

153. Merhum Muhammed Beg, Karamanol vkaya urad ve brahimBeg cls kld. On sekiz yldur [= Hicr 825].

154. Merhum, mafur, sa'id, ehid Sultn Muhammed bin Bayazd Hanintikl etdi. Tayyeba'llh erah ve ca'ale'lcennete mevh.

Sultn'l'islmi ve'lmslimin, melik'lguzti ve'lmchidin, kahir'lkeferetive'lmtemerridin Sultn Murd Han bin Sultn Muhammed bin Bayazd Hanbin Osman cls kld. Halleda'ilhu sultnehu ve evzaha al'l'lemineburhnehu, receb aynda sekizinci gn, ahrenbih gninde;peymbermz trihimin alla'llahu, aleyhi ve sellem 824 ylnda. Pessultn-i mezkur halleda'ilhu memleketehu clsndan t bu trihe dein ki843 yldur hicr ve hilli aleyhi'sselm, 19 yl, iki buuk ay olur. Va'llhuaIem [= Hicr 824] .

Zikr-i Ftht-i Sultan-i Mezkr azzama'llhu Cellehu ve Medde Al'l'lemine Zillehu

155. Ca'li Mustaf huruc etdi. Ulubat'da mnhezim old. Vakaya uradve hem Rumeli tamm feth old pdih-i mezkur elinden halleda'ilhumemleketehu. On sekiz yldur [=Hicr 825].


47/55


156. Vilyet-i Aydn ve Mentee feth old hem onun zamannda. On beyldur [= Hicr 828].

157. psili kalas feth old ve zmirol Cneyid Beg vkaya urad. Ondrt yldur [= Hicr 829].

158. Canik vilyeti feth old. On yldur [= Hicr 830].159. Las vilyeti ve kafalar feth old. On iki yldur [= Hicr 831].160. Selenk vilyeti ve Yuvan vilayeti ve kalalar feth old kffr-fersay, kala-

gay sultn-i mezkr elinden halleda'llhu sultanehu. On yldur [= Hicr 833].161. Sultnu'lguzt ve'lmcahidin sultan-i mezkur Karaman'a azm etdi. Akehr'i

ve Begehri'ni ve Okluk kalasn ve dahi pare kafa feth etdi ve Karamanolbrahim Beg birle mualaha etdi ve dndi. Drt yldur [=Hicr 839].

162. Sultan-i mezkr halleda'llhu saltanatahu, ngrs vilyetine azm etdi. Altpare kalasn feth edp kffr-i melin begleri kad hazelehmu'llh. yldur [=Hicr 840].

163. Gn tamm dutld. Yulduzlar grndi. Kuyruklu yulduz dod. okMslmanlar Arvanid vilyetinde vakaya urad. Yedi1 yldur [= Hicr 836] .

164. Zikr-i viladet2-i ahzadegan-i izm tavvela'llahu mrehm: Viladet-isulfnzade-i lem Sultan Ala''ddin elebi bin Sultn Murd halleda'llhu

sultanehm. On yldur [= Hicr 830].165. Viladet-i Muhammed elebi bin paziah-i mezkur e'azza'llhu enaredevletihma sekiz yldur [= Hicr 835].

166. Sultn-i mezkur halleda'llhu arahu hitann3 etdi ve Semendire kalas fetholdu iki yldur. Vallah alem [= Hicr 841].

1Metinde bu kelimenin zerinde "mukaddem" yazl. Daha yukarda bulunmas gerektiine iarettir.

2 Metinde: "Viladetehu".

3 Metinde: "Batana".


Aada, bu takvimde anlatlan olaylar, rastladklar hicr yllara gre kronolojik bir sra ilegsterilmitir. Olaylarn hangi paragrafta getii, keli parantezler iinde belirtilmitir.

HicriYl

Olaylar

10 Peygamber'in lm. Ebubekir'in halife olmas

[34]. Hsrev'inldrlmesi [62].

Dorusu: Hicr 11. Hsrev'den maksat son Sasanl imparatoruIII. Yezdigird'dir. Yezdigird, gerekte hicr 30 da lmtr.

12 mer'in halife olmas [35].

Dorusu: Hicr 13.

22 Osman'n halife olmas |36].


48/55


49/55


244 mm Ahmed'in lm [46], Antakya'nn depremden yklmas[90]. Ahmed b. Hanbel'in lm 241'dedir (slm Ansiklopedisi,I, 171).

280 Samanllar devletinin balamas [71].Bu devletin balangcn Halil Edhem 261 (Dvel-i slmiyye,

176-177), Zambaur ise 204 (Manuel de Genealogie et deChronologie, 202) olarak kabul ediyor.

289 Ebu'l Hasan E'arinin lm [47).

335 Bveyhliler devletinin balamas [72].Dorusu: 320 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye 186, 188;Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie 212)

373 Adudu'ddevle'nin lm (63].Dorusu: 372 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 188; Zambaur,Manuel de Genealogie et de Chronologe, 212),

368 Sebk Teginliler Devleti'nin balamas [73].Gaznellier Devleti'ndeki ikinci ve mhim hanedan kuran SebkTegin'i Halil Edhem 366 da (Dvel-i simiyye 453) Zambaur ise367 de (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 282)balatmaktadr.

417 Gazneli Sultan Mahmud'un Somnat' ykmas [911].

428 bni Sn'nn lm [57].

432 Gazneli Mahmud'un lm [64].Dorusu: 421 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 453; Zambaur,Manuel de Genealogie et de Chronologie, 282).

435 Seluklular Devleti'nin balamas [74 ve 104].Dorusu: 432 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 214). Zambaur,ise (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 221) bu tarihi 429olarak kabul ediyor.

441 Gnein tutulmas. Byk ktlk olmas [100].

466 Turul Be'in Horasan'a gelmesi [65).Turul Be 455'te ldne gre bu tarih yanltr

467 Selukoullar'nn Anadolu'ya gelmesi [105].

495 Harzemahllar Devleti'nin balamas [75].Bunlarn balangc aa yukar 470'tedir (Halil Edhem, Dvel-islmiyye, 259; Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologie 209).


50/55


497 Meliksah olu Sultan Mehmed'in tahta kmas [106].Dorusu: 498 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 214; Zambaur,Manuel de Genealogie et de Chronologie, 221).

498 Gazalinin lm [48].Dorusu: 505 (slm Ansiklopedisi, IV, 750).

550 II. Kl Arslan'n tahta kmas [107].

552 Sultan Sancar'n lm [661].

558 Atabeler devletinin balamas [76].Bununla hangi Atabeler'in kasdedildi belli deildir. Atabehanedanlar arasnnda 558 ylnda balayan yoktur.

565 II. Kl Arslan zamannda Kenkerre (= ankr), Ankara, Kayserive Zamandu'nun alnmas [108],

587 II. Kl Arslann, olu Sultan Kutbeddin'le andlama yapmas[109],

588 Fahreddni Rzi'nin lm [49].lm 606'dadr (emseddin Sami, Kamus'l-A'lm, V, 3346).

599 Kl Arslan'n lm ve Rkneddin Sleymanah'n tahtakmas [110].

II. K

l

Arslan'

n lm 588'dedir (Halil Edhem, Dvel-islmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologie 143). Fakat Kl Arslan'dan sonra tahta I.Gyseddin Keyhsrev gemi, Rkneddin Sleyman'nhkmdarl 593'te balamtr (ayn yerler).

602 Cengiz Han'n tahta kmas [77]. Gyseddin Keyhsrev'in tahtakmas [111].Cengiz Han'n tahta kmas 603'tedir (Halil Edhem, Dvel-islmiyye, 348; slm Ansiklopedisi, III, 93; Zambaur, Manuelde Genealogie et de Chronologie, 242). I. GyseddinKeyhsrev'in ikinci defa tahta kmas ise 691'dedir (HalilEdhem, 216; Zambaur, 143).

603 Gyseddin Keyhsrev zamannda Antalya ve Honas'n alnmas[112].

604 Keyhsrev olu zzeddin Keykvus'un tahta kmas [113],I. zzednin Keykvus'un tahta kmas 607'dedir (Halil Edhem,Dvel-i slmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologie, 143).

607 Horasan'n depremden yklmas [92].


51/55


610 Keyhsrev olu zzeddin Keykvus zamannda Sinob'un alnmas[114].

612 Keyhsrev olu zzeddin Keykyus zamannda Antalya'nn ikincidefa alnmas [115].

616 Harzemah Mehmed'in lm [67]. Sultan Aladdin'in tahta kmas [116].Harzemah Mehmed'in lm 617 dedir (Halil Edhem, Dve-islmiyye, 259; Zambaur, Manuel de Genealogie et deChronologie, 209).

617 Mevlnann doumu [101]. Sultan Aladdin'in olu Gyseddin'ind

Osmanlı Tarihine Ait Takvimler

Documents

Transcript of Osmanlı Tarihine Ait Takvimler