Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski
description
Transcript of Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski
![Page 1: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/1.jpg)
Bojana Naceva
Gorica Mickovska
Kiro Poposki
OPISNOOPISNO OCENUVAWEOCENUVAWENANA POSTIGAWATAPOSTIGAWATA NANA
U^ENICITEU^ENICITE ODOD II ,, IIII ii IIIIII odd.odd.NANA OSNOVNOTOOSNOVNOTO U^ILI[TEU^ILI[TE
- k o n c e p c i j a -(vtoro izmeneto izdanie)
Skopje, 2004 godina
![Page 2: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/2.jpg)
MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKABIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO
- Oddelenie za ocenuvawe -
Bojana Naceva, Gorica Mickovska, Kiro Poposki
OPISNO OCENUVAWE NA POSTIGAWATA NA U^ENICITEOD I, II I III ODD. NA OSNOVNOTO U^ILI[TE- koncepci ja -
CIP - Katalogizacija vo publikacija
Narodna i univerzitetska biblioteka „Sv. Kliment Ohridski“,
Skopje
373.312.61
NACEVA, Bojana
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite od I, II i IIIodd. na osnovnoto u~ili{te: koncepcija / Bojana Naceva, Gorica
Mickovska, Kiro Poposki. - (2. izmeneto izd.). - Skopje: Biro za
razvoj na obrazovanieto, Oddelenie za ocenuvawe, 2004. - 79 str.;
21 sm
1. izd. 2001. - Bibliografija: str. 77-79
ISBN 9989-939-33-0
1. Mickovska, Gorica 2. Poposki, Kiro
a) Opisno ocenuvawe - Osnovno vospitanie i obrazovanieCOBISS.MK-ID 57715722
Stru~na redakcija:
Qiqana Samarxiska-Panova
Fadil Veapi
Nikol~e Ilijevski
![Page 3: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/3.jpg)
SODR@INA
1. Potreba od promeni vo ocenuvaweto na postigawata na u~enicite
2. Pojdovni osnovi za razvoj na koncepcijata za analiti~ko opisno ocenuvawe
3. Osnovni opredelbi i struktura na koncepcijata za analiti~ko opisno ocenuvawe
3.1. Spoznavawe na sostojbata - dijagnosti~ko
ocenuvawe
a) Su{tina, cel i namena
b) Kako i so pomo{ na koi postapki i
tehniki se spoznava sostojbata
3.2. Sledewe, proveruvawe i formativno ocenuvawe
na napredokot na u~enicite
a) Su{tina, cel i namena
b) Kako da se planira, organizira i izvede
sistematsko formativno sledewe,
proveruvawe i ocenuvawe
v) Sobirawe podatoci (informacii) za
postigawata na u~enicite - opi{uvawe,
bele`ewe i vidovi zapisi
3.3. Sumativno ocenuvawe i zavr{na (sumativna)
opisna ocenka
a) Su{tina, cel i namena
b) Sodr`inska struktura na zavr{nata
(sumativnata) opisna ocenka
v) Koga i kako se oformuva i pi{uva
zavr{nata opisna ocenka
g) U{te nekoi karakteristiki na
zavr{nata opisna ocenka
d) Obrazec za zavr{nata opisna ocenka
3.4. Premin od opisno kon broj~ano ocenuvawe
a) Zo{to e potrebno da se napravi premin od
opisno kon broj~ano ocenuvawe
5
7
11
15
15
19
21
21
28
32
35
35
37
38
39
40
43
43
![Page 4: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/4.jpg)
b) Koga treba da se napravi premin od opisno
kon broj~ano ocenuvawe
v) Kako da se napravi preminot od opisno kon
broj~ano ocenuvawe
4. Voveduvawe na opisnoto ocenuvawe vo u~ili{teto4.1. Fazi vo procesot na voveduvawe na opisnoto
ocenuvawe
a) istra`uvawe
b) orientirawe
v) voveduvawe
5. Vodewe na opisnoto ocenuvawe vo u~ili{teto
6. Modul na obuka za primena na koncepcijata za opisno ocenuvawe
Prilozi
Koristena literatura
44
48
52
52
52
53
54
58
63
72
77
![Page 5: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/5.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 5
S ledeweto, proveruvaweto i ocenuvaweto (vrednu-
vaweto) se integralni elementi na vospitno-ob-
razovniot proces i sekoga{ bile tema koja predi-
zvikuvala interes i diskusija i kaj nastavnicite i kaj
u~enicite i roditelite. Najgolemo vnimanie predizvi-
kuvale, osobeno, pra{awata vo vrska so objektivnosta na
ocenkite. Me|utoa, vo posledno vreme, otkako vo na{ava
zemja zapo~na procesot na vnatre{no inovirawe na os-
novnoto i srednoto obrazovanie, pra{awata vo vrska so
ocenuvaweto stanaa pobrojni i pokompleksni.
Promenata vo na~inot na razmisluvaweto na nas-
tavnicite vo odnos na ulogata na sledeweto i ocenuva-
weto nastana kako rezultat na izmenetiot stil na pou~u-
vawe vo nastavata1. Va`nosta na postignuvaweto na kog-
nitivnite celi ne se stava pred drugite celi na nastava-
ta (socijalno-emocionalni, psihomotorni), a za nastav-
nicite stana, isto tolku, va`en procesot na u~ewe, kol-
ku i rezultatite od toj proces.
Vsu{nost, slednive faktori najmnogu pridonesoa
da se po~uvstvuva potrebata od poinakov pristap vo sle-
deweto, proveruvaweto i ocenuvaweto na postigawata
na u~enicite od oddelenskata nastava na osnovnoto u~i-
POTREBA OD PROMENIVO OCENUVAWETO NAPOSTIGAWATA NA U^ENICITE1
1Nastavnicite od pilot - fazata od proektite Aktivna nastava - inter-
aktivno u~ewe i ^ekor po ~ekor, prvi ja po~uvstvuvaa potrebata od
poinakov pristap vo sledeweto na napredokot na u~enicite i ocenuvaweto
na nivnite postigawa i iniciraa promeni.
![Page 6: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/6.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki6
li{te: a) promenite na celite na nastavata; b) izmeneti-
ot odnos kon u~eweto, pou~uvaweto i znaeweto, odnosno
promenetata obrazovna (nastavna) strategija na planira-
we, organizirawe i izveduvawe na nastavniot proces, vo
ramkite na spomenatite proekti; v) opredelbata ocenu-
vaweto da se povrze so standardi na postigawa; g) ogra-
ni~enosta na postojnite formi i na~ini na ocenuvawe.
Ednostavno, se slu~i ona {to be{e neophodno: stana o~i-
gledno deka na inoviranata nastavna praktika, zasnova-
na na konstruktivisti~koto sfa}awe na u~eweto, pou~u-
vaweto i znaeweto, ne £ soodvetstvuva broj~anoto ocenu-
vawe, koe e odlika na transmisiskata nastava.
Kako rezultat na taa potreba i pove}egodi{na
proverka vo praktikata2, razvien e Konceptot za opisno
ocenuvawe na u~enicite vo I, II i prvoto polugodie na IIIoddelenie vo osnovnite u~ili{ta.
Osoben pridones za negoviot razvoj dadoa nastav-
nicite {to vo toj period opisno gi ocenuvaa u~enicite.
2Od 1997 godina po~na pilotsko voveduvawe, a vo u~ebnata 1999/2000 godina
izvr{eno e vrednuvawe na konceptot vo koe se potvrdija pretpostavenite
prednosti.
Poposki, K.: Izve{taj od vrednuvaweto na proektot „Opisno ocenuvawe na
postigawata na u~enicite od I, II i III oddelenie na osnovnoto u~ili{te”,
Pedago{ki zavod na Makedonija, Skopje, 2000.
![Page 7: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/7.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 7
P rethodno spomenatite promeni vo nastavnite pro-
grami i organizacijata na nastavata bea samo pr-
vite seriozni prakti~ni impulsi da se zapo~ne so
razvoj i implementacija na koncepcijata za analiti~ko
opisno ocenuvawe. Stru~no-nau~na osnova se ideite na
konstruktivisti~koto u~ewe, humanisti~kite i sfa}a-
wata na kognitivnite teorii za motivacijata i slikata
za sebe, na koi e bazirana sovremenata nastava. Vo nas-
tavnite programi vo oddelenskata nastava na osnovnoto
u~ili{te vo golema mera se vgradeni elementi na nas-
tavno-celnata i procesno-razvojnata strategija na pro-
gramirawe na vospitno-obrazovniot proces. Tie inici-
raat dinami~ka, namesto stati~ka, strategija na u~ewe i
pou~uvawe i nastava naso~ena kon u~enikot. Program-
skite promeni, kako i promenite vo obrazovnata tehno-
logija, odnosno vkupnoto vnatre{no (didakti~ko) inovi-
rawe na osnovnoto u~ili{te, baraat poinakov pristap i
kon vrednuvaweto na postigawata na u~enicite koe }e
bide postaveno vo funkcija na u~eweto i razvojot na se-
koj u~enik i postigawe na standardite na nivo na dr`a-
va. Toa e kontekstot od koj proizleze i se razvi koncep-
cijata za analiti~ko opisno ocenuvawe.
Iskustvata od drugi zemji3, isto taka, bea zemeni
predvid pri gradeweto na ovaa koncepcija. Spored edna
POJDOVNI OSNOVI ZARAZVOJ NA KONCEPCIJATAZA ANALITI^KO OPISNOOCENUVAWE2
3Stru~na ekspertiza - Perspektive razvoja osnovne {ole v R. Sloveniji: sistemi, procesi, re{itve.
![Page 8: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/8.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki8
komparativna analiza na sistemite za proveruvawe i
ocenuvawe vo 25, glavno, zapadnoevropski zemji, SAD i
Kanada, vo prvite nekolku oddelenija na osnovnoto u~i-
li{te se zastapeni razli~ni varijanti na analiti~ko
opisno ocenuvawe na u~enicite, dodeka broj~anoto oce-
nuvawe e, re~isi, isklu~ok. Sli~en koncept na opisno
ocenuvawe e voveden vo R. Slovenija i vo Srbija, a takvi
procesi vo tek se i vo R. Hrvatska.
Pova`nite stavovi, koi ja gradat novata paradig-
ma za ocenuvaweto (vrednuvaweto) na postigawata na
u~enicite, a koi proizleguvaat od teoriskite i prak-
ti~nite soznanija za u~eweto, pou~uvaweto i znaeweto i
nivnata povrzanost so ocenuvaweto, kako i onie za moti-
vacijata i za razvojot na li~nosta na decata od osnov-
no{kolska vozrast, se slednite:
Pro{iruvawe na podra~jata (predmetot) na sle-
dewe, proveruvawe i ocenuvawe. Pokraj znaewata,
vo potesna smisla na zborot, se stava akcent i na
kognitivnite procesi, socio-emocionalnite, mo-
tivaciskite i psihomotornite aspekti na li~nos-
ta na u~enikot.
Sledeweto, proveruvaweto i ocenuvaweto se odvi-
vaat vo pomalku formalni okolnosti. Obi~no, toa
se pravi vo sekojdneven, avtenti~en kontekst na pa-
ralelkata, a ne vo posebna ispitna situacija, koja
predizvikuva blokirawe kaj u~enicite. Toa e kon-
tekst koj ovozmo`uva slobodna interakcija (komu-
nikacija) me|u nastavnikot i u~enikot. Pritoa ne
se bara „objektiven“ i edinstveno to~en rezultat,
tuku najdobar mo`en rezultat vo dadeniot kontekst.
Se koristi {iroka paleta na aktivnosti - raz-
li~ni postapki i na~ini na sledewe, proveruvawe
![Page 9: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/9.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 9
i ocenuvawe, so koi vo dadenite okolnosti, za dade-
nata sodr`ina mo`e da se dobie najdobar mo`en
rezultat. Osoben akcent staven e na kvalitativnite
zapisi koi ovozmo`uvaat razbirawe na individu-
alnite postigawa vo odnos na mo`nostite na u~e-
nicite, vo odnos na nivnite prethodni postigawa,
kako i vo odnos na kontekstot vo koj se postignati.
Pogolem akcent se stava na dijagnosti~koto i
formativnoto proveruvawe i ocenuvawe, odnosno
na nivnata kombinacija.
Se zalaga za pogolema vklu~enost na u~enicite i
roditelite vo sledeweto i (samo)ocenuvaweto,
{to podrazbira i nivna zgolemena odgovornost za
sopstveniot napredok.
Ocenuvaweto e vo funkcija na organizirawe na
u~eweto i jaknewe na samodoverbata na u~enicite.
Prifa}aweto na spomenatite stavovi kako osnova
za razvoj na koncepcijata na opisnoto ocenuvawe i nejzi-
noto voveduvawe vo praktikata, ne e i ne treba da se sfa-
ti kako celosno napu{tawe na koj i da e dosega prakti-
kuvan vid i na~in na ocenuvawe i nivno zamenuvawe so
novi, osven zamena na formata na ocenkata - analiti~ki
opisna, namesto dosega{nite broj~ani. Opisnoto ocenu-
vawe treba da bide eden vid sinteza na pozitivnite oso-
benosti od t.n. psihometriski (kvantitativen) i alterna-
tiven (kvalitativen) pristap - kako nov kvalitet, names-
to obi~en kompromis ili prifa}awe samo na eden od niv.
Razvivaweto i voveduvaweto na nova koncepcija za
opisno ocenuvawe vo prvite oddelenija na osnovnoto u~i-
li{te e samo eden aspekt od sevkupnite promeni {to se
zapo~nati i {to }e se odvivaat vo naredniot period vo
![Page 10: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/10.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki10
na{eto osnovno obrazovanie. Kako {to promenite vo
ocenuvaweto nu`no }e se odvivaat ednovremeno so osta-
natite promeni i kako niven integralen del, taka i kon-
cepcijata za opisnoto ocenuvawe }e se razviva i }e
funkcionira kako integralen del na sistemot na ocenu-
vawe (vrednuvawe) vo obrazovanieto vo zemjata.
![Page 11: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/11.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 11
K oncepcijata za analiti~ko opisno ocenuvawe na
postigawata na u~enicite od prvo, vtoro i treto
oddelenie ima soodvetna pedago{ka i dokimolo{-
ka struktura, koja garantira sistematsko i analiti~ko
sledewe, proveruvawe i ocenuvawe (vrednuvawe) na na-
predokot na u~enicite vo vospitno-obrazovniot proces
i koja go pottiknuva nivniot natamo{en razvoj. Izmeni-
te, {to taa gi vnesuva vo ocenuvaweto na postigawata na
u~enicite od I, II i III oddelenie, se sostojat vo slednoto:
OSNOVNI OPREDELBI ISTRUKTURA NA KONCEPCIJATAZA ANALITI^KO OPISNOOCENUVAWE3
postigawata na u~enicite vo vospitno-obrazov-
niot proces kontinuirano se sledat, proveruva-
at i opi{uvaat i opisno se ocenuvaat, namesto
dosega{nite broj~ani ocenki;
vo tekot na nastavnata godina za postigawata
se vodat analiti~ki opisi (bele{ki) i za niv se is-
ka`uvaat tekovni (usni ili pismeni) komentari;
periodi~no - na krajot od trimese~jata i prvoto
polugodie se formiraat mikrosumativni (sinte-
ti~ki) ocenki;
na krajot na u~ebnata godina vo I i II oddelenie se
pi{uva zavr{na sumativna opisna ocenka za pos-
tigawata vo tekot na godinata;
vo treto oddelenie se vr{i postepen premin od
opisno kon broj~ano ocenuvawe, a na krajot na isto-
to oddelenie u~enicite dobivaat broj~ani ocenki.
![Page 12: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/12.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki12
Prakti~nata izvedba na spomenatite opredelbi za
analiti~ko opisno ocenuvawe se ostvaruva preku sood-
vetni aktivnosti, strukturirani vo slednive elementi
na koncepcijata:
a) Spoznavawe na sostojbata - dijagnosti~ko
ocenuvawe.
b) Sledewe, proveruvawe i formativno ocenuvawe
na napredokot na u~enicite.
v) Sumativno ocenuvawe i zavr{na (sumativna)
opisna ocenka.
g) Premin od opisno kon broj~ano ocenuvawe.
Strukturata na koncepcijata e dinami~na, a ne sta-
ti~na. Taa ne e obi~en mehani~ki zbir na elementite
{to ja so~inuvaat, tuku pretstavuva edna logi~ka celina
od me|usebno povrzani i isprepleteni komponenti. Od
taa celina proizleguva sekoj nejzin element i sekoj od
niv vo nea ima svoe mesto i funkcija, {to vo isto vreme
se usloveni i od mestoto i funkcijata na ostanatite ele-
menti. Taka, na primer, od toa kako }e se realizira spoz-
navaweto na sostojbata (dijagnosti~koto ocenuvawe), za-
visi kakvi }e bidat ne samo planiraweto, tuku i reali-
zacijata na aktivnostite, a potoa i sledeweto i proveru-
vaweto na istite i bele`eweto na postigawata na u~e-
nicite i nivnoto ocenuvawe. Od druga strana, pak, sozna-
nijata od formativnoto proveruvawe i ocenuvawe imaat
povratno vlijanie na planiraweto i izveduvaweto na
u~eweto i pou~uvaweto itn.
Koncepcijata na analiti~koto opisno ocenuvawe
na postigawata na u~enicite od I, II i prvoto polugodie
na treto oddelenie e eden vid model, spored koj, po pra-
vilo, se odvivaat site pozna~ajni aktivnosti vo vrska so
sledeweto, proveruvaweto i ocenuvaweto. No, toa ne e
![Page 13: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/13.jpg)
N A P O S T I G A W A T A
N A U ^ E N I C I T E
I
F O R M A T I V N O
O C E N U V A W E
P R O V E R U V A W E
Spoznavawe na sostojbata(Dijagnosti~ko proveruvawe i ocenuvawe)
Planirawe na aktivnostite
april
maj
januari
fevruari
mart
septemvri
dekemvri
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 13
nekoja kruta (stroga) {ema, koja ne mo`e da se menuva,
podobruva i prisposobuva na konkretnite okolnosti vo
koi se primenuva. Naprotiv, taa e fleksibilna i ostanu-
va otvorena za menuvawe i podobruvawe, ne samo vo od-
delni poedinosti, tuku i nejzinata osnovna struktura.
Sledewe, proveruvawe i ocenuvawe
na postigawata (napredokot) na u~enicite
vo tekot na u~ebnata godina
oktomvri
noemvri
K O N T I N U I R A N O
S L E D E W E,
prvo etapno mikrosumativno ocenuvawe
vtoro etapno mikrosumativno ocenuvawe
treto etapno mikrosumativno ocenuvawe
juni SUMATIVNO OCENUVAWE
Zavr{na - godi{na sumativna opisna ocenka
![Page 14: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/14.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki14
Kako stru~en dokument koncepcijata pretstavuva,
pred s¢:
obid za sistemsko oblikuvawe (prika`uvawe) na
steknatite teoriski i prakti~ni iskustva od do-
sega{nata primena na opisnoto ocenuvawe;
eden vid vodi~ na nastavnicite za toa kako da go
planiraat, organiziraat i izveduvaat sledeweto,
proveruvaweto i ocenuvaweto na postigawata na
u~enicite;
potsetnik, koj pottiknuva na razmisluvawe i
tragawe po re{enija za brojnite problemi od ovaa
zna~ajna oblast na vospitno-obrazovniot proces;
stru~na osnova za dorazvivawe, implementirawe
i normativno regulirawe na (pod)sistemot na oce-
nuvawe na postigawata na u~enicite vo osnovnoto
u~ili{te.
Vo prodol`enie se objasnuva sekoj element poseb-
no, pri {to akcent se stava na: su{tinata na elementot
- vo {to se sostoi toj; koja mu e celta - {to se saka da se
postigne so nego; koja e namenata - kakva funkcija imaat
oddelnite elementi i osnovni (kusi) objasnuvawa i naso-
ki za toa kako se realizira vo praktikata sekoj element
i koncepcijata vo celina.
![Page 15: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/15.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 15
3.1. Spoznavawe na sostojbata - dijagnosti~koocenuvawe
a) Su{tina, cel i namena
Prviot element na koncepcijata za analiti~ko opis-
no ocenuvawe e spoznavawe na inicijalnata sostojba
ili dijagnosti~ko ocenuvawe. Se sostoi od raznovidni
aktivnosti na nastavnikot za sistematski organizi-
rano pribirawe na podatoci (informacii) i nivno ana-
liti~ko-sinteti~ko interpretirawe i vrednuvawe, a
vo vrska so (pred)znaewata, ve{tinite, sposobnosti-
te, motivacijata, interesite, socijalizacijata i fi-
zi~kata i zdravstvenata sostojba na u~enicite.
Spoznavaweto na sostojbata vo najgolema mera se
praktikuva na po~etokot na u~ebnata godina, osobeno vo
prvo oddelenie, no i vo tekot na godinata pred da se zapo~-
ne so izu~uvawe na nekoja nova programska celina i, vo su{-
tina, pretstavuva eden vid na dijagnosti~ko ocenuvawe.
Celta na spoznavaweto na postojnata sostojba e da
se utvrdi stepenot na psihofizi~kata podgotvenost
na u~enicite za uspe{no sledewe na vospitno-obrazov-
niot proces vo tekot na nastavnata godina (ili za izu-
~uvawe na odredena programska celina). Poto~no, toa zna-
~i ustanovuvawe na, kolku e mo`no poto~na, dijagnoza za
obemot i kvalitetot na predznaewata, {to gi poseduva
u~enikot i eventualnite praznini, slabosti i gre{ki vo
niv, odnosno dijagnosticirawe na aktuelnoto nivo na
razvoj na u~enikot, kako osnova za prognozirawe i pla-
nirawe na naredniot razvoj.
Vo tekot na dijagnosti~koto proveruvawe nastav-
nikot treba da pribere informacii za kognitivniot,
afektivniot, socijalizaciskiot i psihomotorniot raz-
voj na u~enicite. Na po~etokot na u~ebnata godina, a oso-
![Page 16: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/16.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki16
beno vo prvo oddelenie nastavnikot treba da im posveti
podednakvo vnimanie na site tri dimenzii na li~nosta,
dodeka koga se dijagnosticira sostojbata pred izu~uva-
weto na nova tema nastavnikot pogolemo vnimanie mu
posvetuva na kognitivnoto podra~je, bidej}i vo tekot na
u~ebnata godina sistematski sobira informacii za dru-
gite dve podra~ja.
Predmet na spoznavawe na u~enicite e:
Kognitivniot razvoj, t.e. predznaewata vo naj-
{iroka smisla na zborot - fakti i termini od od-
redena oblast, kolku tie go razbiraat toa {to go
znaat, dali mo`at da gi primenuvaat tie znaewa i
koi mislovni operacii gi koristat koga usvojuva-
at novi znaewa. Zna~i, dijagnosti~koto proveru-
vawe i ocenuvawe akcentot go stava na otkrivawe
na prazninite i slabostite vo postojnite (pred)-
znaewa, no i na potencijalite so koi deteto doa|a
vo u~ili{te. Toa e naso~eno pove}e kon utvrduva-
we na ona {to decata ne go znaat, za{to vo u~ili{-
te doa|aat da nau~at ona {to ne go znaat, a ne ona
{to ve}e go znaat.
Afektivniot (socio–emotivniot) razvoj, t.e.
kakvi interesi, stavovi i veruvawa imaat, kako gi
manifestiraat, kako sorabotuvaat vo grupa, kako
komuniciraat me|u sebe i so vozrasnite vo u~i-
li{teto i kakva slika imaat za sebe i sli~no.
Psihomotorniot razvoj, t.e. kakvi vidovi na
motorni i manipulativni ve{tini poseduvaat i
mo`at da izvedat.
![Page 17: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/17.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 17
Kaj site ovie dimenzii se sledat i spoznavaat:
- rezultatite, sostojbata ({to znae i {to mo`e
deteto);
- procesot, aktivnostite (kako se odvivaat aktiv-
nostite, procesot).
Soznanijata od spoznavaweto na sostojbata (di-
jagnosti~koto proveruvawe) se nameneti, pred s¢, za
nastavnikot. Tie nemu mu slu`at:
da utvrdi dali u~enicite }e bidat vo sostojba da
gi usvojat novite sodr`ini ili }e bide neophodno
prethodno (pred da zapo~ne izu~uvaweto na novite
sodr`ini) da se povtorat ili sistematiziraat ne-
koi sodr`ini {to u~enicite nedovolno gi usvoi-
le ili zaboravile;
vrz osnova na soznanijata od dijagnosti~koto pro-
veruvawe da gi planira idnite aktivnosti so u~e-
nicite.
Dijagnosti~koto proveruvawe na po~etokot na
u~ebnata godina ne se pravi za da se ocenat prva~iwata
za znaewata {to gi nosat od semejstvoto, nitu u~enicite
vo tekot na u~ebnata godina za ona {to go u~ele porano
(za toa imaat ocenka), tuku da se proceni: koi sodr`ini
nedovolno gi znaat i koi (kolku) u~enici ne poseduvaat
potrebni predznaewa.
Dijagnosti~koto proveruvawe se primenuva koga
nastavnikot za prv pat se sre}ava so odredena grupa na
u~enici (vo prvo oddelenie) ili pred po~etokot na obra-
botka na novi sodr`ini. Vo prvite denovi na u~ebnata
![Page 18: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/18.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki18
godina nastavnikot mora da znae so koi deca }e raboti za
da organizira za niv socijalna sredina koja }e se karak-
terizira so dobra komunikacija, red i koja }e bide sti-
mulativna za u~ewe. Dijagnosticiraweto (spoznavaweto
na po~etnata sostojba) e osnova za prognoza na mo`nos-
tite na u~enicite i za planirawe na rabotata. Ako nas-
tavnikot gi znae mo`nostite na u~enicite }e mo`e da go
odredi vidot i obemot na aktivnostite soodvetno na po-
trebite na u~enicite. Vsu{nost, dijagnosticiraweto na
aktuelnoto nivo na (pred)znaewata i na sposobnostite
na u~enicite treba da poslu`i za prognozirawe na zona-
ta na naredniot nivni razvoj {to, spored Vigotski, e
najzna~ajno za organizirawe na nastavata.
Pribiraweto na relevantni podatoci za mo`nos-
tite i predznaewata na u~enicite treba da obezbedi po-
dobro planirawe na nastavniot proces, t.e. pokvalitet-
no pou~uvawe soobrazeno so nivnite potrebi i mo`nos-
ti. Imeno, vrz osnova na soznanijata za toa, kako i za
zaedni~kite celi utvrdeni so nastavnite programi, nas-
tavnikot gi planira idnite sodr`ini i aktivnosti (svoi
i na u~enicite). Toj ja planira nastavata i vr{i podgo-
tovki za nejzino pouspe{no organizirawe i izveduvawe
so oddelenieto vo celina, no i so sekoj u~enik posebno.
Zatoa, vo najgolema mo`na mera vr{i i individualiza-
cija na istata (spored celite, formite i metodite na ra-
bota, sredstvata, dinamikata i sl.), za da mo`at u~enici-
te da napreduvaat soodvetno na sopstvenite mo`nosti i
uslovite {to im gi obezbeduva u~ili{teto. Samo vo tak-
va funkcija, za takva namena, spoznavaweto na sostojba-
ta i dijagnosti~koto ocenuvawe ja dobivaat svojata vis-
tinska smisla. Kolku, pak, bile uspe{ni spoznavaweto
i dijagnosti~koto ocenuvawe }e se znae duri toga{ koga
}e se vidi kolku sme mu pomognale na u~enikot da napre-
duva.
![Page 19: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/19.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 19
b) Kako i so pomo{ na koi postapki i tehniki sespoznava sostojbata
Za da mo`e nastavnikot da gi pribere potrebnite
informacii, pred s¢, treba da obezbedi uslovi za spoz-
navawe na sostojbata i da znae koi izvori, postapki i
instrumenti }e gi koristi. Toa zna~i deka nastavnikot
odnapred treba da isplanira {to }e sledi sekoj raboten
den i da osmisluva takvi aktivnosti i situacii so po-
mo{ na koi }e dojde do potrebnite podatoci.
Nastavnikot mo`e da dojde do informacii za u~e-
nicite na dva na~ini, i toa:
preku neposredno pribirawe na informacii po
pat na nabquduvawe na rabotata, odnesuvaweto i
izrabotkite na u~enikot, razgovor so nego, sni-
mawe i sli~no;
preku posredno pribirawe na informacii od
drugi izvori (od roditelite na u~enikot, od u~i-
li{niot pedagog/psiholog, od drug nastavnik, vos-
pituva~ vo zabavi{te - gradinka, od kolega od od-
delenska nastava ili prodol`en prestoj, od direk-
torot i od drugi subjekti).
Za bele`ewe, pak, na odgovorite, na podatocite i
na sogleduvawata od nabquduvaweto i razgovorot, nas-
tavnikot mo`e da koristi: listi za proverka ili evi-
dentni listi, pra{alnici, skali na procenka, testovi
na znaewe i sposobnosti, inventari na li~nosta i drugo.
Za da dobie validni informacii nastavnikot tre-
ba da sozdade klima za slobodno, spontano iska`uvawe so
~uvstvo na nepopre~enost i neiznasilenost vo pretsta-
vuvaweto na ona {to deteto znae i umee. Se prepora~uva
![Page 20: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/20.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki20
ovie aktivnosti da se izveduvaat preku igra, interesno
osmisleni razgovori ili nastavni listovi. Treba da se
sozdade klima na slobodno iska`uvawe na znaewata, a
neznaeweto da se sfati kako pottik za idno u~ewe, a ne
kako neuspeh od minatoto u~ewe (iskustvo) na u~enikot.
Ispituvaweto na predznaeweto treba da se iskoristi vo
funkcija na zaedni~ko planirawe na novata tema ([to
znaeme i {to sakame da znaeme za…).
Procesot na spoznavawe na sostojbata na u~enici-
te e sostaven od ~etiri fazi. Vo prvata faza nastavni-
kot sobira informacii za u~enicite, vo vtorata faza
niv gi sreduva i obrabotuva, potoa gi ocenuva (analizi-
ra, interpretira i sintetizira), za na krajot da gi isko-
risti za da dade mislewe ili prognoza za mo`nostite na
sekoj u~enik i da ja planira sopstvenata rabota so u~eni-
kot. No, mora da se napomene deka nastavnikot treba da
bide vnimatelen vo formiraweto na procenkata za niv-
nite mo`nosti i za o~ekuvanite efekti. Sepak, toa se
samo po~etni soznanija, koi treba da se tretiraat hipo-
teti~no, za{to celta na pribiraweto na ovie podatoci
e da im se pomogne soodvetno na u~enicite, a ne tie da se
etiketiraat. Sekoj u~enik mora da se sledi dovolno dol-
go za da se stekne pocelosna pretstava za negovoto ti-
pi~no odnesuvawe kako posebna li~nost. Osobeno e va`-
no i samiot u~enik da bide aktivno vklu~en i toj da po-
mogne nastavnikot {to pove}e i podobro da go zapoznae.
Za toa kolku e zna~ajno negovoto u~estvo, mnogu sliko-
vito se iska`al eden angliski avtor koj veli: „Dobriot
lekar ne postavuva dijagnoza bez da n¢ pra{a nas kako se
~uvstvuvame i {to mislime za simptomite, tuku n¢ vklu-
~uva vo procesot na dijagnosticirawe. Vo u~ili{teto,
naj~esto, davame mislewe za u~enikot i za negovoto znae-
we bez da go vklu~ime i nego poa|aj}i od pretpostavkata
deka go poznavame negovoto mislewe i negovite ~uvstva.
![Page 21: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/21.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 21
Pa zatoa velime ‘ne si slu{al’, ‘ne si se potrudil’, ‘ne
razbira{‘, ‘mo`e{e da napravi{ podobro’ i sl. Mnogu
retko go pra{uvame u~enikot za mislewe”.4
3.2. Sledewe, proveruvawe i formativnoocenuvawe na napredokot na u~enicite
a) Su{tina, cel i namena
Vo ovoj element na koncepcijata za analiti~ko
opisno ocenuvawe stanuva zbor za sledewe, proveruvawe
i formativno ocenuvawe na tekot na realizacijata i na
efektite od planiranite aktivnosti na u~enicite vo
vospitno-obrazovniot proces, odnosno na nivnite posti-
gawa. Tie se integralni elementi na nastavniot proces
i tesno povrzani me|u sebe. Sepak, sekoj od niv ima svoja
su{tina, cel, namena (funkcii) i na~in na izveduvawe.
Sledeweto5 na napredokot na u~enikot nastav-
nikot go izveduva kako kontinuiran planski proces od
niza raznovidni aktivnosti (nabquduvawe, nadgledu-
vawe, kontrolirawe, nadzirawe, snimawe, razgovarawe,
ispra{uvawe, bele`ewe), pri {to pribira, bele`i, sre-
duva i obrabotuva podatoci i drugi informacii za
tekot (procesot) na realizacija na planiranite ak-
tivnosti na u~enikot i za rezultatite {to gi po-
stignuva vo vospitno-obrazovniot proces. Samoto
sledewe ne obvrzuva na proverka na to~nosta na proce-
4 C. R. Pu~ko (1995): Opisovanje otrokovega razvoja i dose`kov na razredni stopnji osnovne {ole, vo zbornikot „Opisno ocenjevanje“, Pedago{ka obzorja, Novo Mesto.
5Zborot sledi vo makedonskiot jazik zna~i: 1) odi po nekogo ili po ne{to;
2) posmatra ne{to {to se dvi`i; 3) posmatra dejnosta na nekogo; i 4) se
interesira za odot, razvojot na ne{to. Re~nik na makedonskiot jazik,
III, 1966, str. 228.
![Page 22: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/22.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki22
sot ili rezultatot {to se sledi, tuku samo se registri-
ra, opi{uva ona {to se slu~uva ili postignuva. Toa e
svrteno, prete`no, kon procesnite individualni ili
grupni celi na nastavata.
Iako sledeweto, sfateno vo po{irokata smisla na
zborot, opfa}a i elementi na proveruvawe, nastavnikot
kontinuirano praktikuva i posebni aktivnosti na pro-
veruvawe6. Pritoa primenuva niza postapki (usno is-
pra{uvawe, pismeno odgovarawe, testirawe, anketira-
we, prakti~ni izvedbi i dr.) za inicirawe na odredeni
vidovi aktivnosti (reagirawa, odgovori) kaj u~enici-
te, a zaradi sobirawe na podatoci (informacii), od-
nosno za otkrivawe i konstatirawe (utvrduvawe) na
aktuelnata sostojba na nivnite kompetencii (znae-
wa, ve{tini, sposobnosti, stavovi i dr.). Proveruva-
weto e svrteno, glavno, kon rezultatski naso~enite in-
dividualni i zaedni~ki celi na nastavata i pretstavuva
eden vid na ot~et (izve{taj) za postigawata na u~enici-
te, no ne i nivno ocenuvawe i vrednuvawe.
Osnovna i neposredna cel na tekovnoto sledewe i
proveruvawe na realizacijata na aktivnostite e da se
priberat relevantni i validni (dobri, kvalitetni)
povratni informacii, kako indikatori, pred s¢, za
procesot na u~ewe od strana na u~enicite, za rezulta-
tite {to tie gi postignuvaat vo vospitno-obrazov-
niot proces, kako i drugi informacii koi }e pomognat
da se izvr{i formativno i etapno mikrosumativno
ocenuvawe na aktuelnite sostojbi vo nivnoto napre-
duvawe kon postignuvawe na individualnite i zaed-
ni~kite vospitno-obrazovni celi.
6Zborot proveri zna~i: 1) za da se ustanovi to~nosta, pravilnosta na
navodi, iskazi, smetki, dokumenti, bileti i sl.; 2) za da se ustanovat
svojstvata, znaewata i sl. Proveruvawe zna~i: v. proveri; proveruvawe
na znaewata. Re~nik na makedonskiot jazik, II, 1965, str. 542.
![Page 23: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/23.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 23
Vo procesot na ocenuvawe na postigawata na u~e-
nicite nastavnikot gi obrabotuva (analizira, prosu-
duva, komparira, sintetizira) sobranite podatoci od
sledeweto i proveruvaweto i go identifikuva napre-
dokot na u~enikot kon postignuvawe na postavenite
celi.
Spored toa, preku sledeweto i proveruvaweto na
postigawata na u~enicite, nastavnikot ja konstatira
(utvrduva) sostojbata onakva kakva e, a so ocenuvaweto ja
opredeluva nivnata vrednost vo odnos na celite i stan-
dardite.
Vistinskiot rezultat od seto toa e ocenkata, so
koja nastavnikot go iska`uva stepenot na napredokot na
u~enicite kon postignuvawe na celite i porakata {to,
kako povratna informacija, taa im ja nosi na onie na
koi im e nameneta.
Sledeweto, proveruvaweto i ocenuvaweto se za-
emno povrzani aktivnosti. Nema ocenuvawe bez slede-
we i proveruvawe (sekoe ocenuvawe vo sebe sodr`i ili
pretpostavuva prethodno sledewe i/ili proveruvawe),
nitu sledeweto i proveruvaweto imaat smisla bez oce-
nuvawe na pribranite podatoci. Vsu{nost, sledeweto,
proveruvaweto i ocenuvaweto vo u~ili{teto mora da
slu`at, vo prv red, za stimulirawe na razvojot na u~e-
nikot, a duri potoa i za drugi celi.
Takvo e, pred s¢, formativnoto ocenuvawe, koe se
smeta za nose~ka (centralna) komponenta na koncepcija-
ta na analiti~koto opisno ocenuvawe. Toa se izveduva
kontinuirano vo tekot na celata nastavna godina, para-
lelno (ednovremeno) so izveduvaweto na nastavniot pro-
ces. Toa e procesno naso~eno i ovozmo`uva transformi-
rawe ili korekcija na na~inite na steknuvawe na znae-
wata, na~inite na procesirawe na informaciite, a ne
korekcija na rezultatite (iako i toa se pravi).
![Page 24: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/24.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki24
Negova krajna cel e taka da se anga`iraat u~enici-
te vo procesot na formativnoto proveruvawe i ocenu-
vawe {to }e dovede do samovrednuvawe i samoregulirawe
na sopstvenata rabota.
Pritoa, nastavnikot pove}e se interesira za po-
stapkite na rasuduvawe na u~enicite, otkolku za rezul-
tatite {to gi postignuvaat. Zatoa toj se slu`i so inter-
aktivni postapki na proveruvawe (razgovor, esejski
testovi, usno i prakti~no proveruvawe, istra`uvawa,
proektni zada~i i sl.), koi ovozmo`uvaat dijalog, objas-
nuvawa, ras~istuvawa - refleksija od dvete strani i
obezbeduvaat kvalitetni pokazateli, a sledeweto i pro-
veruvaweto se izveduva vo avtenti~en kontekst na se-
kojdnevni, voobi~aeni aktivnosti na u~enicite vo
u~ilnicata i nadvor od nea, zna~ajni za nivniot razvoj.
Vo formativnoto sledewe, proveruvawe i ocenuva-
we va`en e kvalitetot na povratnata informacija
{to im ja dava nastavnikot na u~enicite (i roditelite).
Kvalitetna e onaa povratna informacija koja e speci-
fi~na, personalizirana, analiti~na, dadena blagovre-
meno, objektivna, celosna i prifatena od u~enikot.
Zatoa se veli deka kvalitetnata povratna informa-
cija gi zadovoluva razvojnite potrebi na u~enikot,
bidej}i go naso~uva i mu pomaga da go postigne ona nivo
za koe poseduva potencijali. Na toj na~in povratnata
informacija (ocenkata) ja ostvaruva svojata forma-
tivna (formira~ka, oblikuva~ka) funkcija.
Va`no e, isto taka, kako ocenkata, kako povratna
informacija, }e bide interpretirana od strana na nas-
tavnikot i na u~enikot. Pokraj toa {to treba da bidevalidna, celosna i objektivno interpretirana, taa morana u~enikot da mu bide prenesena na soodveten na~in. Za-toa mnogu e bitno nastavnikot da sozdava klima na do-verba me|u nego i u~enicite, kako i da sorabotuva so ro-
![Page 25: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/25.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 25
ditelite. Zna~i, najva`no od s¢ e kako u~enikot }e ja
prifati i do`ivee povratnata informacija. Tokmu odtoa najmnogu zavisi i kakov }e bide nejziniot efekt.
Vo tekot na nastavnata godina ima potreba, povre-
meno, nastavnikot da vr{i i nekoj vid na poseopfatno
ili takanare~eno (mikro) sumativno proveruvawe i oce-
nuvawe. Toa go pravi so cel da go utvrdi (izmeri) ste-
penot na postignatost na zaedni~kite celi, standardi.
Mikrosumativni proveruvawa i ocenuvawa (no so for-
mativen karakter) vo tekot na u~ebnata godina, obi~no,
ima dva vida: neformalni i formalni.
Neformalni mikrosumativni proveruvawa i oce-
nuvawa se onie koi nastavnikot gi izveduva po~es-
to, po pravilo, po sekoja relativno zaokru`ena ce-
lina (tema, podra~je) ili del od nastavnata progra-
ma, za da proveri kakvi se postigawata na u~eni-
cite pred da zapo~ne so obrabotka na narednata ce-
lina (tema). Vakvite sumativni proveruvawa nema-
at oficijalen karakter, ne zavr{uvaat (sekoga{) so
oficijalna ocenka, tuku imaat, pred s¢, formativen
karakter. Imeno, izrabotkite i odgovorite na u~e-
nicite od ovie proveruvawa, po pravilo, redovno
se prosledeni so usni ili pi{uvani tekovni ko-
mentari na nastavnikot, koi imaat isklu~ivo for-
mativna priroda.
Zapisite od ovie proveruvawa nemaat odnapred ut-
vrdena forma, nitu obem i na~in na pi{uvawe, tu-
ku gi oformuva samiot nastavnik, vo zavisnost od
okolnostite i u~enikot za koj se odnesuvaat.
Formalni etapni mikrosumativni proveruvawa
i ocenuvawa se onie koi nastavnikot gi izveduva
na krajot od opredeleni periodi na nastavnata god-
![Page 26: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/26.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki26
ina ili za takanare~enite trimese~ja ili po-
lugodie (poznati i kako klasifikacioni periodi).
Takvite proveruvawa zavr{uvaat so zbiren prikaz
na postigawata na u~enikot po oddelnite nastavni
predmeti vo opredeleniot period. Tie se eden vid
„bilans“ na postigawata na u~enikot sporedeni so
zaedni~kite celi (standardi) utvrdeni so progra-
mite.
Site informacii, {to nastavnikot gi pribira so
sledeweto i proveruvaweto, kako i soznanijata od ocenu-
vaweto - ocenkite, nameneti im se, pred s¢, na samite
u~esnici vo vospitno-obrazovniot proces, odnosno na
u~enikot i na nastavnikot, posredno i na roditeli-
te. Nim treba da im poslu`at, prvenstveno, za slednive
dve celi.
Prvo, da proverat i da procenat kolku uspe{no se od-
vivaat aktivnostite, kako te~at procesite na pou~uva-
we i u~ewe i kakvi se efektite, kolku se vredni rezul-
tatite {to gi postignuvaat u~enicite ili kolku tie
napreduvaat vo sporedba so planiranite individualni i
zaedni~ki celi. Zna~i, informaciite i ocenkite treba
da pomognat za dijagnosticirawe na sostojbata, odnosno:
u~enikot da stekne uvid za sopstveniot napre-
dok (vo {to uspeal, vo {to ne, kade gre{i i kakvi
drugi te{kotii i slabosti ima);
nastavnikot da dobie jasna pretstava za napre-
dokot na sekoj u~enik i za te{kotiite na koi
naiduva, kako i uvid vo sopstvenata rabota - kolku
e uspe{en negoviot na~in na koj pou~uva i im po-
maga na u~enicite.
![Page 27: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/27.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 27
Vtoro, za planirawe i prezemawe na korektivni i
drugi dejstvija - aktivnosti koi }e ovozmo`at pogole-
ma uspe{nost i natamo{en napredok na u~enicite.
Imeno, od procenkata (izvr{ena vrz osnova na pribra-
nite informacii vo tekot na sledeweto i proveruvawe-
to) proizleguvaat novi informacii za akterite vo vos-
pitno-obrazovniot proces, koi imaat povratno vlijanie
vrz nivnata idna rabota i se o~ekuva:
na u~enikot da mu pomognat sam da izbere nasoki
za toa kade da prodol`i na ist na~in, a kade i
kako da gi popravi gre{kite i da gi otstrani sla-
bostite ili kako pouspe{no da u~i;
na nastavnikot da mu poslu`at da se opredeli
koi postapki i strategii da gi izbere i {to drugo
da planira za da mu pomogne na u~enikot - da go
pottikne i upati kako podobro da u~i, odnosno
kako nastavnikot podobro da pou~uva.
Spored toa, krajna cel na sledeweto, proveruvawe-
to i ocenuvaweto (vrednuvaweto) e da se unapredi u~ewe-
to na u~enicite i pou~uvaweto na nastavnikot. Tie se
bespredmetni nadvor od ovie dve osnovni celi.
Mo`nite korektivni i drugi intervencii od stra-
na na nastavnikot i na samite u~enici, vrz osnova na
formativnoto ocenuvawe se izveduvaat:
na po~etokot na nastavata, odnosno na obrabot-
kata na nova tema (zaradi nadovrzuvawe so pred-
znaewata, izbor na na~inite na pou~uvawe i
u~ewe i dr.);
vo tekot na nastavniot proces zaradi pottiknu-
vawe i naso~uvawe na kognitivnite, konativnite
![Page 28: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/28.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki28
i emotivnite procesi, va`ni za uspe{no usvoju-
vawe na novite znaewa;
na krajot na obrabotkata na nekoja nastavna
celina (tema) zaradi povtorno sogleduvawe na
postigawata (kako mikrosumativno ocenuvawe)
i planirawe na idnata rabota.
b) Kako da se planira, organizira i izvedesistematsko formativno sledewe,proveruvawe i ocenuvawe
Eden od osnovnite principi na analiti~koto
opisno ocenuvawe e toa da bide planska aktivnost na
nastavnikot. Planot za sledewe, proveruvawe i ocenu-
vawe, obi~no gi sodr`i slednive elementi.
Izbor i operacionalizacija na celite, ~ija pos-
tignatost treba da se proveri i oceni, toa e prviot
~ekor na planot. Kolku pokonkretno i poopera-
tivno se postaveni celite na nastavata vo prethod-
noto planirawe, tolku pojasno }e mo`e da se opre-
delat pokazatelite, koi uka`uvaat na obemot i kva-
litetot na nivnoto postignuvawe i tolku polesno
}e se izvede sledewe, proveruvawe, bele`ewe i opi-
{uvawe i ocenuvawe na napredokot na u~enicite.
Opredeluvawe na izvorite na informacii. Do se-
koja vospitno-obrazovna cel, kako planiran (posa-
kuvan, o~ekuvan) rezultat, se stignuva so konkret-
ni aktivnosti ispolneti so konkretni sodr`ini.
Toa zna~i deka sekoja cel podrazbira dve sostavki:
sodr`ina i proces (aktivnosti, dejstvija) - koi za-
![Page 29: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/29.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 29
edno vodat kon opredelen rezultat. Zatoa, kako
predmet na sledewe i osnovni izvori za pribirawe
na informacii vo vrska so napredokot na u~eni-
cite vo vospitno-obrazovniot proces se smetaat:
- procesite na u~ewe (rabota) i odnesuvawe vo
koi u~enicite go postignuvaat i manifesti-
raat svojot napredok, odnosno pozitivnite
promeni vo nivnata li~nost. Toa se site pro-
cesni celi ili znaewa vo dejstvie (proces), a
takvi se site ve{tini, umeewa, umstveni i
drugi aktivnosti na u~enicite;
- rezultatite {to gi postignuvaat u~enici-
te, a toa se site nivni izrabotki, trudovi i
odgovori (pismeni sostavi, crte`i, re{eni
zada~i, rabotni listovi, odgovori na testo-
vi na znaewa, usni odgovori, razni izvedbi,
esejski testovi, likovni tvorbi i sl.).
Vo tekot na sledeweto podednakvo vnimanie treba
da se posveti i na procesite i na rezultatite, iako slede-
weto na procesot ~esto e mnogu pova`no od postignatiot
rezultat, osobeno kaj u~enicite od oddelenska nastava.
Izbor na u~enici. U~eweto e individualen proces
so svoi specifi~nosti kaj sekoja edinka. Aktivnos-
tite na u~ewe i rezultatite od toa ne e mo`no da se
sledat odedna{ kaj site u~enici vo paralelkata.
Ova, osobeno, va`i koga se sledat individualni
procesni celi i koga za toa se koristat postapkite
za neposredno sledewe (nabquduvawe, razgovor). To-
ga{ treba da se izvr{i izbor na eden ili nekolku-
mina u~enici ~ie odnesuvawe (aktivnost) }e se sle-
![Page 30: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/30.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki30
di. Pritoa mora da se vodi smetka i za zaedni~kite
celi i da se napravi takov raspored so koj }e se
obezbedi, vo odreden period, tie da se sledat, pro-
veruvaat i ocenuvaat kaj site u~enici.
Planirawe na vremeto. Iskustvata od drugi zemji,
kako i soznanijata od probnata primena na koncep-
tot na opisnoto ocenuvawe vo na{ava zemja, govo-
rat deka site aktivnosti povrzani so formativno-
to analiti~ko opisno ocenuvawe (sledewe, prove-
ruvawe, bele`ewe, sreduvawe i analizirawe na za-
pisite, pi{uvawe na komentari i sumativni opis-
ni ocenki) od nastavnicite bara zgolemeno vremen-
sko anga`irawe. Tokmu zatoa, najkonkretno treba
da se isplanira: koga }e se vr{at i kolku }e traat
oddelnite vidovi aktivnosti (sledewe - nabqudu-
vawe, proveruvawe, bele`ewe, sredbi so roditeli-
te, pi{uvawe na tekovni komentari i sumativni
ocenki itn.).
Opredeluvawe (izbor) na kriteriumi. Najdobro e
za toa da se koristat standardite, dokolku se utvr-
deni so programite ili kako posebni dokumenti.
No, i toga{ potrebno e nivno prou~uvawe i zaed-
ni~ki usoglaseno razbirawe (tolkuvawe), od stra-
na na site nastavnici vo u~ili{teto, osobeno ako
tie i planiraweto na nastavata po oddelenija go pra-
vat zaedni~ki. Osven toa, so kriteriumite pret-
hodno treba da bidat zapoznati i da im bidat jasni
i na u~enicite, a preku niv i na roditelite. Ova se
odnesuva na kriteriumite za zaedni~kite celi, ut-
vrdeni so programite. Me|utoa, treba da se ima
predvid i toa deka formativnoto (i dijagnosti~-
koto) ocenuvawe pretpostavuva postoewe i na min-
![Page 31: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/31.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 31
imum standardi ili kriteriumi (kako kompeten-
cii), ne samo na dr`avno, tuku i na u~ili{no nivo
i individualizacija na istite, vo zavisnost od
mo`nostite na sekoj u~enik.
Planirawe na u~estvoto na u~enicite i nivnite
roditeli. Sistematskoto sledewe, proveruvawe i
formativnoto analiti~ko opisno ocenuvawe na
napredokot na sekoj u~enik vo vospitno-obrazov-
niot proces e nezamislivo bez sorabotka so nego.
Bez negovo aktivno u~estvo vo tie procesi, kako i
bez sorabotkata so roditelite, nastavnikot ne }e
mo`e da pribere dovolno validni i sigurni infor-
macii za napredokot {to go postignuvaat, no i za
te{kotiite na koi naiduvaat u~enicite. Za taa cel
me|u nastavnikot, u~enikot i roditelite mora da
vladee zaemno po~ituvawe, razbirawe i otvorenost
eden kon drug. Toa ja zgolemuva i nivnata odgovor-
nost za uspehot ili neuspehot na u~enikot.
Izbor na metodi, postapki i instrumenti za sle-
dewe, proveruvawe i bele`ewe na postigawata.
„Nieden rabotnik ne go izbira alatot pred da znae
{to treba da sraboti“. (R. F. Mager) Toa va`i i za
nastavnikot. Zna~i, otkako }e se opredeli {to -
koi celi, kaj koi u~enici, vo kakvi okolnosti }e se
sledat i kolku vreme ima za toa, }e mo`e da se izvr-
{i i izbor na najsoodvetnata metoda (na~in, po-
stapka) so ~ija pomo{ toa }e se izvede, kako i ins-
trumentite {to }e se koristat za pribirawe i be-
le`ewe na podatocite. Za toa na nastavnikot mu
stojat na raspolagawe golem broj na metodi, po-
stapki, tehniki i instrumenti.
![Page 32: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/32.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki32
Za sledewe i proveruvawe na postigawata na
u~enicite se koristat: nabquduvaweto, raz-
govorot (intervjuirawe), site vidovi na us-
no, prakti~no i pismeno proveruvawe (vklu-
~uvaj}i gi i testirawata), anketirawe i sl.
Za pribirawe, bele`ewe (registrirawe) na
podatocite i informaciite vo vrska odne-
suvaweto, odgovorite i izrabotkite na
u~enicite, se koristat: pra{alnici, listi
za proverka (~ek listi), skali na sudovi,
testovi, inventari na li~nosta i sli~no.
v) Sobirawe podatoci (informacii) zapostigawata na u~enicite- opi{uvawe, bele`ewe i vidovi zapisi -
Opi{uvaweto na napredokot na u~enicite e os-
noven princip vo konceptot na analiti~koto opisno
ocenuvawe. Zatoa od nabquduvaweto i od drugite formi
i na~ini na sledewe i proveruvawe nastavnikot vodi be-
le{ki, sobira razni podatoci i izrabotki na u~enicite
i pravi razni vidovi zapisi. Bele{kite, izrabotkite i
zapisite sekoga{ se originalni (avtenti~ni) i nepovtor-
livi. Tie mo`at da bidat od razli~na priroda. Vo prak-
tikata na formativnoto sledewe, proveruvawe i ocenu-
vawe nastavnicite, naj~esto, koristat:
Anegdotski bele{ki. Toa se objektivni prikazi
(opisi) {to gi pravi nastavnikot od prigodni i
namerni nabquduvawa na nastani pri zabele`livi
reakcii i oblici na odnesuvawe na nekoj u~enik.
Pokraj sodr`inata na odnesuvaweto, se bele`i i
![Page 33: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/33.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 33
vremeto i mestoto - kontekstot na nastanot. Tie ne
sodr`at ocenki ili kakvi bilo vrednosni iskazi i
komentari.
U~eni~ko dosie. Toa e eden vid zbirka (banka) na
podatoci, {to gi sobira nastavnikot za postigawa-
ta na u~enikot. Toa se podatoci za koi se smeta de-
ka se va`ni za razbirawe na napredokot na u~eni-
kot (pismeni sostavi, testovi, kontrolni zada~i,
drugi izrabotki, kontrolni listi, video i audio-
snimki i dr.), no i podatoci za negovata zdravstve-
na i socijalna sostojba, za u~estvoto vo vonnastav-
nite aktivnosti, za posebno projavenite interesi
i sposobnosti. Vo izborot na del od trudovite u~es-
tvuva i samiot u~enik. Dosieto (portfolioto), {to
e vo funkcija na ocenuvaweto, se smeta za doverliv
dokument, vo koj uvid imaaat nastavnikot, u~enikot,
roditelot i u~ili{niot pedagog/psiholog.
Tekovno analiti~ko bele`ewe na postigawata na
u~enicite vo oddelnite vospitno-obrazovni pod-
ra~ja (predmeti). Vakvi bele`ewa (kusi opisi, re-
gistrirawe na podatoci i rezultati od testirawa
i drugi proverki, te{kotii, postignati celi i sl.)
nastavnikot vodi katadnevno za poedinci ili gru-
pa u~enici.
Samite bele{ki u{te ne se ocenki ili vrednu-
vawa. Mo`ebi e podobro da se nare~at opisi, za{-
to tie navistina treba da pretstavuvaat samo objek-
tivna deskripcija na ona {to e nabquduvano, bez da
sodr`at kakvi bilo ocenki ili komentari. Niv po-
vremeno nastavnikot gi sistematizira i analizi-
ra, a gi koristi za razgovor so roditelite i so u~e-
nicite i za nivno informirawe, za utvrduvawe na
![Page 34: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/34.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki34
postigawata i tempoto na napreduvawe na u~eni-
cite, kako i za pouspe{no planirawe i organizi-
rawe na nastavata.
Nema gotovi recepti nitu obrasci i {abloni
kako da se vodat ovoj vid na bele{ki. Na nastavni-
kot ostanuva sam da si izbere na~in i da si izgradi
ekonomi~en i pregleden sistem na bele`ewe, {to
nemu najmnogu }e mu odgovara.
Tekovni komentari. Toa se razni vidovi na kusi is-
kazi na nastavnikot vo vrska so izrabotkite (tru-
dovite), izvedbite i odgovorite na u~enicite.
Tie mo`at da bidat dadeni usno i pismeno. Nastav-
nikot ne mora vakvi komentari da dava na site od-
govori ili trudovi, tuku koga }e smeta za potrebno,
iako e po`elno tie da bidat po~esti (te{ko e da se
opredeli kolku ~esti; toa najdobro }e mo`e da go
opredeli samiot nastavnik). Usnite komentari se da-
vaat vo vrska so usnite odgovori i prakti~nite iz-
vedbi ili odnesuvawa na u~enicite, dodeka pi{u-
vanite se davaat na pismenite trudovi ili drugite
izrabotki (pismeni sostavi, testovi, esei, izve{tai,
tebelarni i drugi prikazi, likovni tvorbi i sl.).
Bez ogled dali se vo pismena ili usna forma,
tie se davaat kako povratna informacija na u~eni-
kot (i roditelot) so namera:
da se iska`e odobruvawe, priznanie ili
pofalba za dobro izvr{ena rabota, no i za
da pottikne natamo{ni uspesi;
da se dadat sugestii, nasoki, soveti kako
ne{to da se napravi podobro - da se poddr`i,
ohrabri;
![Page 35: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/35.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 35
da se uka`e ili da se dijagnosticiraat gre{-
kite i slabostite i da se dadat upatstva kako
da se nadminat istite;
da se postavat novi individualni celi.
Tekovnite pi{uvani komentari, pokraj drugoto, od
nastavnikot baraat i dosta vreme. Toa e edna od pri~ini-
te poradi koi ne e neophodno vakvite komentari da se
pi{uvaat za sekoj trud. Toa, se razbira, ne va`i vo ce-
lost i za usnite komentari, koi se davaat polesno, no ne
i zadol`itelno vo sekoja prilika.
Kompleksni analiti~ko-sinteti~ki zapisi. Toa
se eden vid na sumativni opisni ocenki za posti-
gawata na u~enikot, {to nastavnikot gi pravi za
oddelni periodi od nastavnata godina (trimese~ja
i polugodie). Najkompleten takov zapis e zavr{na-
ta, godi{nata sumativna opisna ocenka, koja, po svo-
eto zna~ewe, pretstavuva i poseben element na kon-
cepcijata za analiti~ko opisno ocenuvawe.
3.3. Sumativno ocenuvawe i zavr{na(sumativna) opisna ocenka
a) Su{tina, cel i namena
Pokraj povremenite (etapnite) mikrosumativni oce-
nuvawa vo tekot od nastavnata godina, na krajot na ista-
ta se vr{i zavr{no sumativno ocenuvawe (vrednuvawe)
na postigawata na u~enicite.
Sumativnoto ocenuvawe e slo`en i odgovoren
proces na kriti~ko, analiti~ko-sinteti~ko prosudu-
![Page 36: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/36.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki36
vawe na postigawata na u~enikot od strana na nas-
tavnikot (kako ocenuva~), so cel da se analiziraat i
sumiraat (rezimiraat) soznanijata, odnosno infor-
maciite i podatocite do koi toj do{ol pri sledewe-
to i proveruvaweto na rabotata (u~eweto) i odnesu-
vaweto na sekoj u~enik vo tekot na u~ebnata godina,
da se identifikuvaat postignatite rezultati, da se
sporedat so programskite barawa (celi) i vrz osnova
na toa da se utvrdi vrednosta na napredokot {to go
ostvaril u~enikot vo tekovnata godina.
Kako rezultat na takvoto seopfatno prosuduvawe
(ocenuvawe, vrednuvawe), nastavnikot oformuva suma-
tivna ocenka za postigawata na sekoj u~enik i istata ja
iska`uva vo pismena forma kako zavr{na sumativna opis-
na ocenka.
Zavr{nata opisna ocenka e sintetiziran, slobo-
den (avtenti~en) zbiren zapis od iskazi, sudovi, misle-
wa, so koi se izrazuvaat vrednosnite karakteristiki
na postigawata na u~enikot vo tekot na u~ebnata go-
dina. Ovaa ocenka se oformuva pri krajot na nastavna-
ta godina, kako oficijalna sumativna opisna ocenka na
u~enikot za tekovnata godina.
Zavr{nata opisna ocenka im e nameneta, pred s¢,
na samiot u~enik, na negovite roditeli i na nastav-
nikot koj }e go prifati u~enikot narednata u~ebna go-
dina. Tie treba da se informiraat za toa kako rabotel i
kakvi rezultati postignal u~enikot vo soodvetnoto od-
delenie.
Ovaa ocenka se registrira i vo pedago{kata doku-
mentacija vo u~ili{teto i so nea se regulira napredu-
vaweto na u~enikot vo pogornoto oddelenie.
![Page 37: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/37.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 37
b) Sodr‘inska struktura na zavr{nata(sumativnata) opisna ocenka
Pri utvrduvaweto na strukturata na zavr{nata
opisna ocenka vodeno e smetka da se po~ituvaat barawa-
ta na Pravilnikot za ocenuvaweto, se zemaat predvid
obemot i kvalitetot na usvoenite znaewa, rabotnite na-
viki, zainteresiranosta za nastavata i odnosot kon nea,
osposobenosta za primena na znaewata i razvojot na spo-
sobnostite na u~enikot. So pravilnikot se utvrduva i
sodr`inata na ocenkata po povedenie. Glavno, vrz osnova
na ovie odredbi, kako i vrz osnova na iskustvata od prak-
ti~nata proverka na zavr{nata opisna ocenka, utvrdena
e slednava nejzina sodr`inska struktura:
zainteresiranosta na u~enikot za nastavata,
odnosot kon nea i kon ostanatite obvrski vo
u~ili{teto;
postigawata (obrazovni) po oddelnite nastav-
ni predmeti, pri {to se imaat predvid znaewa-
ta vo potesna smisla, kako i kognitivnite pro-
cesi i ve{tini i sposobnostite na u~enikot;
socijalizaciskite aspekti relevantni za pos-
tignuvawe na vospitno-obrazovnite celi (na pr.,
socijalnite ve{tini za komunicirawe, sorabot-
ka, inicijativnost, samostojnost, vodewe itn.);
posebnostite na u~enikot koi imaat odraz vrz
rezultatite od rabotata (na pr., stavovi, sli-
ka za sebe, emocionalni reagirawa i sl.);
preporaka za (ne)napreduvawe vo narednoto odde-
lenie.
![Page 38: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/38.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki38
v) Koga i kako se oformuva i pi{uva zavr{nataopisna ocenka
Ovaa ocenka se podgotvuva i se pi{uva pri krajot
na nastavnata godina - vo mesec juni. No, del od podgo-
tovkite mo`at da zapo~nat i porano - vo poslednata sed-
mica na mesec maj, za{to pi{uvaweto na zavr{na opisna
ocenka za sekoj u~enik vo paralelkata e obemna, slo`ena
i odgovorna zada~a na nastavnikot i bara vreme i napor.
Pri nejzinoto oformuvawe nastavnikot gi ima
predvid site pribrani informacii i bele{ki za rabo-
tata, postigawata i odnesuvaweto na u~enikot vo tekot
na u~ebnata godina, odnosno site soznanija do koi toj do-
{ol sledej}i go negoviot napredok vo postignuvaweto na
planiranite zaedni~ki vospitno-obrazovni celi.
Pred kone~noto oformuvawe na ovaa ocenka mo`-
ni se, a ~esto i po`elni, dopolnitelni sredbi i razgovo-
ri so roditelot, u~enikot, u~ili{niot pedagog ili psi-
holog i so nastavnikot od prodol`eniot prestoj.
Pri oformuvaweto na zavr{nata ocenka postig-
natite rezultati na u~enikot se sporeduvaat, pred s¢,
so celite, odnosno standardite utvrdeni so nastavni-
te programi. Tie slu`at kako osnovni kriteriumi za pro-
cenka na uspe{nosta na u~enikot. Vrz osnova na takvata
sporedba se ocenuva i dali u~enikot go postignal po-
trebnoto (minimalnoto) nivo na barawa i so uspeh go za-
vr{il soodvetnoto oddelenie, odnosno dali se dopu{ta
(napreduva) vo pogornoto oddelenie ili postigawata se
pod potrebniot minimum i u~enikot samo se preveduva
vo narednoto oddelenie.
Za da se sogleda i oceni vistinskiot napredok na u~e-
nikot vo tekot na u~ebnata godina, negovite rezultati se
sporeduvaat i so podatocite od inicijalnata sostojba (od
dijagnosti~koto ocenuvawe) vo po~etokot na godinata.
![Page 39: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/39.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 39
g) U{te nekoi karakteristiki na zavr{nataopisna ocenka
Zavr{nata opisna ocenka za postigawata na u~eni-
kot e otvoren, tvore~ki i originalen (avtenti~en, ne-
povtorliv) zapis, koj se bazira vrz sestrana i temelna
obrabotka na informaciite od sledeweto i proveruva-
weto na aktivnostite i rezultatite na u~enikot i vpe-
~atocite {to gi ima nastavnikot za odreden u~enik.
Ne navleguvaj}i vo detalite na nejzinoto podgotvu-
vawe i kvalitetite so koi treba da se odlikuva, ovde na-
kuso se uka`uva samo na nekoi nejzini pova`ni karak-
teristiki. Imeno, za da mo`e zavr{nata opisna ocenka
da gi ispolni svoite funkcii (informativna, motiva-
ciska, administrativna), neophodno e da gi zadovoluva i
slednive barawa:
da e ednostavna i razbirliva za onie na koi im e
nameneta (u~enikot, roditelite, idniot nastav-
nik). Toa zna~i da e pi{uvana so ednostaven stil,
sostavena od kusi re~enici so poznati zborovi i
konkreten govor;
da e pregledna, odnosno sodr`inite vo nea da se
logi~ki podredeni i povrzani, postapno prika`a-
ni i so jasna su{tina;
da e kusa, no bogata so informacii - tekst od
edna do dve stranici e dovolen za zavr{nata opis-
na ocenka;
da ne sodr`i nepotrebni i nejasni informacii
(na primer: deka u~enikot e levu~ar, povtoruva~,
deka zaslu`uva pofalbi i ~estitki i sli~no ili
![Page 40: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/40.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki40
zborovi kako: mnogu ubavo, solidno itn. {to nema-
at objektivna kvalitativna vrednost);
po mo`nost, da e optimisti~ki naso~ena, no bez
superlativi (preteruvawa), odnosno da se odbegnu-
vaat negativni iskazi ({to ne uspeal u~enikot), bi-
dej}i taa e zapis za postigawata, a ne za neuspehot;
da e dobro tehni~ki uredena - napi{ana na ma{i-
na, na kompjuter ili ra~no, no ~itlivo.
Seto toa pridonesuva zavr{nata opisna ocenka, ka-
ko povratna informacija, da bide razbrana i prifatena
od onie na koi taa im e nameneta i da gi ispolni svoite
funkcii.
d) Obrazec za zavr{nata opisna ocenka
Sumativnata godi{na opisna ocenka se pi{uva na
oficijalno odobreniot obrazec za svidetelstvo. Toj ima
format A-4 (ist kako i dosega{niot).
Kako {to mo`e da se vidi (od obrazecot na nared-
nite stranici) vo gorniot del od prednata strana na ovoj
obrazec (svidetelstvo) se vnesuvaat istite op{ti poda-
toci, kako i posebnite podatoci, {to gi sodr`i i posto-
jniot obrazec za broj~ano ocenuvawe.
Ostanatiot prostor e namenet za tekstot na zavr{-
nata ocenka na u~enikot. Spored toa, obrazecot na nekoj
na~in go opredeluva i obemot na opisnata ocenka. Edna
stranica tekst pi{uvan na ma{ina (kompjuter) e sosema
dovolen obem.
Za da se obezbedi dovolno prostor za ocenkata, kako
i zaradi obvrskata zavr{nata opisna ocenka, za u~enici-
te koi nastavata ja sledat na nekoj od jazicite na nacio-
![Page 41: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/41.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 41
REPUBLIKA MAKEDONIJA
__________________________________________________________________________________(ime i mesto na osnovnoto u~ili{te)
Glavna kniga br. _________ /200 ___ godina
SVIDETELSTVOza uspehot vo ____________________________ oddelenie
(so rimski broj i so zborovi)
__________________________________________________________________________________(ime i prezime na u~enikot/u~eni~kata)
sin - }erka na __________________________ roden-a na __________________________ godina(ime na eden od roditelite)
vo _____________________________________ op{tina __________________________________
dr`ava ________________________________ dr`avjanstvo ______________________________
vo u~ebnata 200__/200__ godina po _______________ pat u~e{e vo _______________________ (so zborovi) (so rimski broj i so zborovi)
oddelenie na osnovnoto u~ili{te i go postigna ovo uspeh:
![Page 42: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/42.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki42
Povedenie _________________________ Izostanoci: opravdani ______ neopravdani ______
Spored postignatiot uspeh u~enikot/u~eni~kata se zapi{uva vo _______________________ (so rimski broj i so zborovi)
oddelenie na osnovnoto u~ili{te.
Vo _______________ ________ 200 ___ godina. Del. br.______________(mesto) (datum)
Rakovoditel na paralelkata Direktor
___________________________ M.P. _____________________
U~ili{teto e verificirano so akt broj __________ od __________ godina na ____________
______________________________________________________________________ .(ime na resornoto ministerstvo)
Obrazec br.3-2Soglasno Zakonot za osnovno obrazovanie, „Sl. vesnik na RM“ br. 52/2002, i Pravilnikot za na~inot na vodeweto, formata isodr`inata na pedago{kata evidencija i dokumentacija vo osnovnoto u~ili{te, „Sl. vesnik na RM“ br.56/2002, 36/2003, 37/2003.
Izdava~: Biro za razvoj na obrazovanieto
![Page 43: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/43.jpg)
nalnostite, da bide napi{ana i na makedonski jazik, pokraj
na jazikot na koj u~enikot ja sledi nastavata, se koristi
i zadnata (grbna) strana od obrazecot na svidetelstvoto.
Na krajot na svidetelstvoto, pokraj podatocite
{to gi sodr`i obrazecot za broj~anoto ocenuvawe, stoi
i formulacijata „Spored postignatiot uspeh u~enikot/
u~eni~kata se zapi{uva vo ___________ oddelenie na
osnovnoto u~ili{te“, vo koja treba da se vnese oddele-
nieto vo koe u~enikot }e bide zapi{an vo narednata
u~ebna godina.
3.4. Premin od opisno kon broj~ano ocenuvawe
Vo poslednata faza od opisnoto ocenuvawe se pra-
vi premin od opisno kon broj~ano ocenuvawe. Preminot
go so~inuvaat niza aktivnosti {to gi izveduva nas-
tavnikot (vklu~uvaj}i gi i u~enicite) vo procesot na
formativnoto i mikrosumativnoto ocenuvawe.
Celta na ovoj element na konceptot za opisno oce-
nuvawe e da obezbedi postapen premin od opisno kon broj-
~ano ocenuvawe preku prika`uvawe na postignuvawata
na u~enicite niz kategorii na postignuvawe, imaj}i gi
predvid postavenite standardi i kriteriumi.
a) Zo{to e potrebno da se napravi preminod opisno kon broj~ano ocenuvawe
Vo konceptot za opisno ocenuvawe, kako sostaven
element, e vgraden preminot od opisno kon broj~ano oce-
nuvawe od pove}e pri~ini.
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 43
![Page 44: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/44.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki44
Ocenuvaweto ne mo`e sosema da go izbegne elemen-
tot na sporeduvawe na postigawata ili so stan-
dardite {to se odnapred postaveni ili so postig-
nuvawata na drugi u~enici. Takvoto sporeduvawe e
pouspe{no ako se koristat oddelni kategorii ili
numeri~ki pokazateli. Toa mnogu pouspe{no se
pravi so broj~ani ocenki. Zatoa u~enicite treba
da bidat podgotveni i za toj na~in na ocenuvawe.
Vo predmetna nastava broj~anoto ocenuvawe e mno-
gu po~esto vo site obrazovni sistemi, pred s¢, od
prakti~ni pri~ini. Brojot na u~enicite na koi
eden nastavnik im predava vo predmetna nastava e
pogolem, a vremeto {to go pominuva so niv e poku-
so i toj nema mo`nosti dovolno dobro da gi zapoz-
nae decata i da pi{uva zapisi za nivnite postiga-
wa. Od tie pri~ini ocenuvaweto toj go reducira
na oddelni podra~ja na razvojot, pred s¢, kognitiv-
noto, odnosno na steknuvaweto na znaewa vo ram-
kite na nastavniot predmet. Zatoa u~enicite tre-
ba da bidat osposobeni i podgotveni i za takvo
ocenuvawe na nivnite postigawa vo ramkite na
eden nastaven predmet.
Po izvesen period iskustvo so opisnoto ocenuva-
we, vo koj u~enicite dobro se zapoznale so aspek-
tite na razvojot i napreduvaweto {to se sledat i
ocenuvaat vo u~ili{teto, koga zajaknala nivnata
samodoverba i se osposobile za samoocenuvawe,
sozdadena e dobra osnova za pokvalitetno broj~a-
noto ocenuvawe na u~enicite.
![Page 45: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/45.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 45
b) Koga treba da se napravi premin od opisno konbroj~ano ocenuvawe
Vo konceptot e predvideno ovoj premin da se vr{i
vo tekot na treto oddelenie od slednive pri~ini:
mo`e da se napravi postapen premin vo tekot na
godinata pri {to }e se obezbedi isto razbirawe
na opisnata i na numeri~kata ocenka;
vo tekot na narednoto (IV) oddelenie nastavnici-
te i u~enicite }e prakticiraat kvalitetno broj-
~ano ocenuvawe koe, isto taka, }e bide analiti~-
ko so {to }e se osposobat u~enicite za ocenuvawe
i samoocenuvawe i so brojki.
Preminot od opisno kon broj~ano ocenuvawe se ba-
zira na slednive o~ekuvani postignuvawa so opisnoto oce-
nuvawe vo tekot na prvite dve godini (I i II oddelenie):
Pojasno e definiran predmetot na ocenuvawe vo
ramkite na sekoj nastaven predmet, kako i krite-
riumite na ocenuvawe za {to zaedno so nastavni-
cite se izgotveni skali za ocenuvawe. Vo niv se
sodr`ani razli~ni nivoa na postignatost na celi-
te po oddelen nastaven predmet. Toa pridonesuva
za izedna~eno razbirawe, kaj nastavnicite i kaj
roditelite, na celite i standardite {to treba da
se postignat spored nastavnata programa.
Koristeweto na listi za proverka, so celi {to
treba da se postignat vo tekot na godinata, na u~e-
nicite i roditelite odnapred im obezbeduva in-
formacii za toa {to treba da se postigne i im go
olesnuva sledeweto na postigawata na deteto vo
sporedba so postavenite celi.
![Page 46: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/46.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki46
Pomestuvaweto na motivacijata za u~ewe, od mo-
tivacija da se dobie visoka ocenka kon motivacija
da se nau~i i postojano da se podobruvaat sopstve-
nite postigawa.
Dobroto formativno ocenuvawe na u~enicite
pridonesuva postigawata da se koristat za plani-
rawe na narednata rabota, kako vo planirawata na
nastavnicite, taka i vo samoorganizacijata na
u~eweto na u~enicite.
Steknatata pogolema samodoverba kaj decata vo
odnos na sopstvenoto napreduvawe, zatoa {to ak-
centot ne e na sporeduvawata, tuku na napreduva-
weto i postigawata, {to za detetoe pokazatel
deka sekoga{ mo`e da ja podobri svojata rabota i
da postigne pove}e.
Podobroto informirawe na roditelite za bara-
wata na nastavnata programa i postigawata na
nivnite deca, taka {to tie {to sakaat da im po-
mognat na decata vo u~eweto znaat kon {to da go
naso~at svoeto vnimanie.
Se pretpostavuva deka spomenatite kvalitativni
pomestuvawa vo ocenuvaweto se osnova za pokvalitetno
ocenuvawe, bez ogled na toa dali zapisot }e bide opisen
ili numeri~ki.
Bidej}i nastavnicite imaat prethodni iskustva so
broj~anoto ocenuvawe, a se steknale i so iskustvo vo opis-
noto ocenuvawe, vo konceptot pri preminot od opisno
kon broj~ano ocenuvawe so nastavnicite se pravi vrska
(sporeduvawe) me|u ovie dva vida ocenuvawe so ogled na
nekoi klu~ni karakteristiki na ocenuvaweto. Tie
sporeduvawa se dadeni vo sledniov pregled.
![Page 47: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/47.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 47
Karakteristiki na opisnoto i na broj~anoto ocenuvawe
*Ocenuvawe na napredokot vo odnos na prethodnata sostojba.
OPISNO OCENUVAWE BROJ^ANOOCENUVAWE
CE
L Akcent se stava na forma-tivnoto i ipsativnoto oce-nuvawe.
Akcent se stava na sumativ-noto i formativnoto ocenu-vawe.
PR
ED
ME
T
Ist e kaj dvata vida na ocenuvawe i opredelen e so celitena obrazovanieto i so celite na nastavnite programi.Vo opisnoto ocenuvawe pove}e vnimanie se posvetuva nanekognitivnite aspekti.
KR
IT
ER
IU
MI
Se vospostavuvaat isti kriteriumi, bazirani prvenstve-no na celite i standardite postaveni vo nastavnite pro-grami.
Vo tekot na formativnoto i ipsativnoto ocenuvawe ima iindividualni kriteriumi.
PO
ST
AP
KI
Vo dvata vida se koristat isti postapki za sledewe i pro-veruvawe, pri {to vo opisnoto se po~esti idiosinkrat-skite (podgotveni za konkreten u~enik ili u~enici, naprimer - fokusirano nabquduvawe na konkreten u~enik), avo numeri~koto nomotetskite (isti za site u~enici, naprimer - testovi). Pri opisnoto ocenuvawe se preferi-raat neformalnite situacii i interakciskite postapki.
FU
NK
CI
I
Naglaseni se informativ-nata i motivacionata funk-cija (akcent se stava navnatre{nata motivacija).
Naglaseni se administra-tivnata i motivacionatafunkcija (akcent se stava nanadvore{nata motivacija).
VI
D N
AZ
AP
IS
OT
Analiti~ki, verbalen, ne-komparabilen i zatoa nevr{i kategorizirawe nau~enicite.
Sinteti~ki, numeri~ki - vovid na skala od 5 stepenikoja vr{i kategorizirawena u~enicite.
![Page 48: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/48.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki48
v) Kako da se napravi preminot od opisno konbroj~ano ocenuvawe
Preminot od opisno kon broj~ano ocenuvawe tre-
ba da bide vnimatelno planiran. Po analizata na sli~-
nostite i razlikite me|u opisnoto i broj~anoto ocenu-
vawe nastavnikot treba da isplanira kako vo tekot na IIIoddelenie }e go izvede preminot, a da gi zadr`i site kva-
litativni postignuvawa so opisnoto ocenuvawe.
Opisnata ocenka treba da se pretvori vo kategorii
na nivoa na postignatoto znaewe, imaj}i gi predvid ce-
lite na programite i standardite. Skalite za opisite na
postigawata mo`at da im bidat od golema pomo{ na nas-
tavnicite pri definiraweto na kriteriumite za broj~a-
nite ocenki.
Nastavnikot treba da isplanira koga i kako }e vo-
veduva oddelni postapki za premin kon broj~ano ocenu-
vawe. Se prepora~uva preminot da se odviva so slednava
dinamika: vo prvoto polugodie od III oddelenie da se vo-
veduvaat oddelni numeri~ki pokazateli na postigawata,
no polugodi{nata ocenka da bide opisna, vo tretoto
trimese~je ocenuvaweto da bide kombinirano: opisno i
broj~ano, a na krajot na III oddelenie u~enicite da dobi-
jat broj~ani ocenki.
Del od planiraweto na preminot e i planirawe na
informiraweto na roditelite za toa kako toj }e se odvi-
va, kako i za kriteriumite na ocenuvaweto.
Osnoven princip na preminot od opisno kon broj-
~ano ocenuvawe e postapnosta. Treba da se ima predvid
deka u~enicite nemaat iskustvo so drug sistem na ocenu-
vawe, osven so opisnoto, i da se vodi gri`a da ne se izgu-
bat prednostite vo podobruvaweto na kvalitetot na oce-
nuvaweto zaradi koi e vovedeno opisnoto ocenuvawe (na
pr., kontinuiranost, naso~enost i kon procesot i kon po-
![Page 49: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/49.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 49
stigawata, analiti~nost, pozitivna naso~enost). Pritoa,
treba da se vodi smetka i da ne se naru{i dobrata klima
vo paralelkata koga e vo pra{awe ocenuvaweto, da ne se
povredat (razo~araat) decata i roditelite koi mo`ebi
imale povisoki procenki za postigawata i istovremeno
da se zadr`at postavenite standardi na kvalitetot na oce-
nuvaweto, kako so ogled na negovata seopfatnost, metod-
ska raznovidnost, motivira~ka funkcija, taka i so ogled
na standardite za postigawa {to ve}e se postaveni.7
Kako korisni postapki za obezbeduvawe na postap-
nost na preminot se prepora~uva:
Postavuvawe na zaedni~ki kriteriumi - Celta e
da se vospostavat zaedni~ki kriteriumi (na nivo
na paralelka i na nivo na u~ili{te) za kvalitet na
postigawata (trudovi, odgovori, na~ini na rabota i
sl.) i kvalitetot da se pretstavi kako kontinuum koj
mo`e da se podeli vo opredelen broj kategorii.
Koristewe na grafi~ki prikazi - Grafi~kite pri-
kazi se pogoden na~in za prika`uvawe na razliki-
te vo kvantitetot. Bidej}i i broj~anite ocenki se
kvantitativen pokazatel na razlikite vo posti-
gawata, koristeweto na grafi~kite prikazi e po-
goden na~in da se obezbedi postapnosta na premi-
not od opisno kon broj~ano ocenuvawe.
Koristewe numeri~ki skali - Za prika`uvawe na
postigawata se koristi nekoja skala koja na deteto
mu e dobro poznata, na pr. 1-100. Takviot priod ovoz-
mo`uva sporeduvawe so maksimalno mo`nite re-
7Edna od slabostite na sega{niov sistem na ocenuvawe vo oddelenska
nastava e inflacijata na ocenkite, odnosno padot na kriteriumot.
![Page 50: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/50.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki50
zultati, lesno sporeduvawe so drugi i polesno spo-
reduvawe so sopstvenite prethodni postigawa. Ot-
kako deteto }e navikne na vakvite vidovi kvaniti-
tativno ocenuvawe, rezultatite polesno se prene-
suvaat na postojnata skala na ocenki od 1 do 5.
Sleden princip {to treba da se po~ituva pri
preminot e u~estvoto na u~enicite (samoprocenkata).
Obezbeduvaweto na u~estvoto na u~enicite e va`no od
najmalku dve pri~ini: se obezbeduva poizedna~eno sfa-
}awe na kriteriumite i se namaluva mo`nosta za nesov-
pa|awe me|u misleweto na u~enikot za sopstvenite po-
stigawa i prvite numeri~ki ocenki od nastavnikot.
Samoprocenkata u~enikot mo`e da ja pravi ozna~u-
vaj}i gi sopstvenite postigawa na kontrolni listi, {to
nastavnikot gi izgotvil, grafi~ki da gi prika`uva svo-
ite postigawa vo odnos na celite {to si gi postavil, vo
odnos na kriteriumite {to se vospostaveni vo paralel-
kata, da pravi samoprocenka na sopstvenite trudovi so
zborovi (slabo, sredno, dobro, odli~no) ili so bodovi
(na pr. 1-10).
Pri preminot od opisno kon broj~ano ocenuvawe
treba da se vodi osobena gri`a za za~uvuvaweto na in-
formativnata vrednost na ocenkata. Toa }e se obezbe-
di ako vo formativnoto ocenuvawe po~esto se praktiku-
va kombinirano ocenuvawe (pokraj broj~anata ocenka nas-
tavnikot pi{uva i komentar ili dava usno obrazlo`e-
nie), i ako broj~anoto ocenuvawe bide analiti~ko. Na
sumativnoto ocenuvawe treba da mu prethodat jasno po-
staveni standardi i kriteriumi i da se ima predvid i
samoprocenkata na u~enikot.
Zapoznavaweto na roditelite so preminot od
opisno kon broj~ano ocenuvawe e, isto taka, del od pos-
tapkite. Roditelite treba da se zapoznaat so na~inot i
![Page 51: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/51.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 51
vremeto koga }e se napravi preminot, a osobeno so kri-
teriumite za oddelni broj~ani ocenki. Za zapoznavawe
na roditelite so kriteriumite od golema polza mo`at
da bidat listite za proverka i skalite {to dotoga{ se
koristeni ili se izgotveni za III oddelenie. Dokolku nu-
meri~kite ocenki na decata se prosledeni i so objasnu-
vawa, roditelite polesno }e go prifatat preminot kon
broj~ani ocenki i kriteriumite {to se vospostaveni.
Pri preminot od opisni kon broj~ani ocenki tre-
ba da se vnimava da se za~uva pozitivnata emocionalna
klima i vnatre{nata motivacija, {to se razvila za vre-
me na opisnoto ocenuvawe. Se prepora~uva prvite broj-
~ani ocenki da bidat dadeni za kvalitetni trudovi, so
{to bi se izbegnala mo`nosta tie da bidat niski. Stre-
sot }e se namali i dokolku deteto dobie jasni upatstva
na koj na~in mo`e da ja podobri ocenkata so koja ne e za-
dovolno.
Mnogu e va`no pri preminot da se sledat reakci-
ite na u~enicite i na roditelite vo odnos na broj~anite
ocenki, i toa kako nivnite emocionalni reakcii, taka i
odnesuvaweto na u~enicite vo vrska so nivnoto u~ewe i
napreduvawe. Dobienite soznanija im pomagaat na nas-
tavnicite ovoj premin da go napravat pobezbolen i toj da
ne se odrazi nepovolno na u~eweto i samovrednuvaweto
na u~enicite.
![Page 52: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/52.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki52
O snovnite u~ili{ta treba da go vovedat opisnoto
ocenuvawe vo rok opredelen so Zakonot za osnov-
no obrazovanie. U~ili{tata sami treba da odlu-
~at vo toj rok koga }e se vklu~at vo obukata za opisno
ocenuvawe i }e go vovedat opisnoto ocenuvawe. Vovedu-
vaweto na opisnoto ocenuvawe e va`na odluka i slo`en
proces za koe i da e u~ili{te vo na{ava zemja so ogled
na dolgata tradicija na broj~anoto ocenuvawe i povreme-
nite kusi i negativni iskustva so takanare~enoto „opis-
no ocenuvawe“ od tipot: poka`uva osoben (mnogu dobar,
dobar, zadovolitelen) interes i uspeh, odnosno ne
poka`uva interes i uspeh. Zatoa toj treba da bide gri`-
livo planiran i voden.
4.1. Fazi vo procesot na voveduvawena opisnoto ocenuvawe
Voveduvaweto na sekoja promena, pa i na opisnoto
ocenuvawe pominuva niz slednive fazi:
a) Istra`uvawe – Ova mo`e da se nare~e i faza na
osvestuvawe. Zapo~nuva toga{ koga vo u~ili{teto
}e po~ne da se zboruva za temi kakvi {to se: deka
treba da se napravi nekakva promena, deka ne{to
ne e vo red so ocenuvaweto, deka za na~inot na ra-
VOVEDUVAWE NA OPISNOTOOCENUVAWE VO U^ILI[TETO4
![Page 53: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/53.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 53
bota vo oddelenska nastava broj~anoto ocenuvawe e
pre~ka, deka na u~ili{teto mu e ponudeno da se
vklu~i vo opisno ocenuvawe, da se diskutiraat is-
kustvata na drugi u~ili{ta i sl. Toga{ e povolna
prilika direktorot, stru~nata slu`ba ili aktivot
na nastavnicite da go postavat pra{aweto: Dali
voveduvaweto na opisnoto ocenuvawe e promena {to
vo toj period vo u~ili{teto treba da se napravi?
Vo u~ili{teto treba da se pottiknat diskusii na
formalno i neformalno nivo me|u nastavnicite,
stru~nite rabotnici, direktorot (duri i admini-
strativniot personal) vo koi }e se spodelat misle-
wata vo vrska so pra{awata kako {to se: Koga tre-
ba da po~neme so opisno ocenuvawe? [to ni treba
za uspe{no da go izveduvame? Kako }e se organizi-
rame? Kako toa }e go prifatat roditelite? Vo ovaa
faza nu`no e da se obezbedat stru~ni lica, stru~ni
materijali i iskustva od drugi u~ili{ta {to }e
pru`at informacii i }e dadat nekakvi nasoki. Vrz
osnova na seto toa se nosi re{enie koga }e se po~ne
so opisno ocenuvawe. Pritoa treba da se znae deka
re{enieto ne smee da se donese pod pritisok. Toa
treba da bide prifateno od pove}eto nastavnici
od oddelenska nastava i od stru~nite rabotnici vo
u~ili{teto. Dokolku u~ili{teto ne e podgotveno
na toj na~in da go donese re{enieto, toga{ podob-
ro e toa da se odlo`i za izvesno vreme. No, predol-
go odlagawe, isto taka, mo`e da odi na {teta na
kvalitetot na nastavata i u~eweto.
b) Orientirawe – Ova e faza na prifa}awe. Otkako
e re{eno deka voveduvaweto na opisnoto ocenuva-
we vo u~ili{teto treba da stane del od razvojnata
strategija i eden od na~inite za podobruvawe na
![Page 54: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/54.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki54
kvalitetot na rabotata i za podobruvawe na posti-
gawata na u~enicite vo ovaa faza (1) se gradi nova
filozofija na ocenuvawe vo u~ili{teto ([to mis-
lam za opisnoto i broj~anoto ocenuvawe? Koi se
prednostite na opisnoto ocenuvawe? Kakvi se sta-
vovite na drugite nastavnici i kako da gi razube-
dam tie {to imaat otpor?), (2) se pravi samoanali-
za ([to znam za opisnoto ocenuvawe? Dali ne{to
od toa ve}e pravam pri ocenuvaweto na u~enicite?
[to u{te mi e potrebno da nau~am?) i (3) se plani-
raat aktivnostite {to treba da se prezemat. Po-
kraj seminarite odnadvor, {to mo`eme sami da na-
pravime? Kako }e nabavime literatura? Kako }e gi
vklu~ime roditelite? Dali ni trebaat materijal-
ni i tehni~ki sredstva i kako da gi obezbedime?).
Za nao|awe prakti~ni re{enija korisni se is-
kustvata na drugi u~ili{ta, {to ve}e ocenuvaat
opisno, sopstvenite iskustva od rabotata vo drugi
proekti, pomo{ta od stru~ni lica i od roditelite.
Za voveduvawe na opisnoto ocenuvawe vo u~i-
li{teto treba da se izbere tim vo koj zadol`itel-
no }e vlezat nastavnicite {to opisno }e ocenuvaat
i stru~nite rabotnici. Timot treba da napravi plan
za akcija za najmalku edna godina, a bi bilo dobro
toj da bide i za tri godini kolku {to trae ciklu-
sot na voveduvaweto na opisnoto ocenuvawe.
v) Voveduvawe – faza na realizacija na planot za ak-
cija. Voveduvaweto na promenata e proces, a ne nas-
tan. Tempoto se odviva so onaa dinamika so koja nas-
tavnicite i drugite se spremni da vnesuvaat kva-
litativni elementi od konceptot za opisno ocenu-
vawe vodej}i gri`a postojano da se podobruva kva-
litetot. Voedno, realizatorite treba da bidat pod-
![Page 55: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/55.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 55
gotveni za mo`nite te{kotii i problemi, {to mo-
`at da proizlezat vo tekot na realizacijata.
Eve u{te nekolku sugestii za timot:
Redovno informirajte gi roditelite i obezbedete
ja nivnata poddr{ka.
Afirmirajte ja rabotata na nastavnicite i na
u~ili{teto preku stru~niot pe~at, vo izve{taite
na u~ili{teto, preku mislewata {to roditelite
}e gi prenesuvaat na drugi roditeli.
Procenuvajte go sopstveniot napredok vo tekot na
godinata, navra}aj}i se na planot za akcija, i pri-
birajte dokazi za postigawata (mislewa na u~eni-
cite, nastavnicite, podatoci za napredokot na de-
cata, samoprocenka na kvalitetot na sopstvenite
postapki vo ocenuvaweto, na kvalitetot na zapi-
site i sl.).
Procesot na voveduvawe promeni e slo`en, duri i to-
ga{ koga promenata ne e mnogu golema, a voveduvaweto opis-
no ocenuvawe ne e mala promena za oddelenskata nastava.
Modelot za vodewe na slo`eni promeni {to go da-
va Amerikanskiot centar za produktivnost i kvalitet8
mo`e da vi pomogne vo izveduvaweto na promenite, ot-
krivaweto na pre~kite i spravuvaweto so niv. Spored
nego sekoja promena vklu~uva: vizija, potrebni ve{ti-
ni, pottiknuvawe, sredstva, plan za akcija. Koga samo
edno ne{to nedostasuva, }e se javat problemi i promena-
ta nema da bide uspe{na. Problemite se manifestiraat
kako: konfuzija, anksioznost, bavnost na promenata,
8Prezemeno od: Gronlund G. Bringing the DAP Message to Kindergarten and Primary Teachers,Young Children, July, 1995.
![Page 56: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/56.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki56
vizija
vizija
vizija
vizija
vizija
plan
plan
plan
plan
plan
ve{tini
ve{tini
ve{tini
ve{tini
ve{tini
sredstva
sredstva
sredstva
sredstva
sredstva
PROMENA
KONFUZIJA
ANKSIOZNOST
FRUSTRACIJA
LO[PO^ETOK
BAVNIPROMENI
pottiknuvawe
pottiknuvawe
pottiknuvawe
pottiknuvawe
pottiknuvawe
Vo
dew
e n
a s
lo
`en
i p
ro
men
i
![Page 57: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/57.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 57
frustriranost i lo{ po~etok. Spored ovoj model, ako
nastavnicite se anksiozni vo vrska so opisnoto ocenu-
vawe, toa e zatoa {to im nedostasuvaat ve{tini, tie zna-
at {to sakaat, no ne znaat kako toa da go postignat. Ako
postoi konfuzija kaj nastavnicite, toga{ ne im e jasna
vizijata, ne znaat zo{to go voveduvaat opisnoto ocenu-
vawe i {to so toa treba da postignat. Izlezot e vo zaed-
ni~koto sozdavawe na jasna vizija. Ako promenata po~ne,
pa zapre, odnosno ako nastavnicite uspe{no po~nat so
opisnoto ocenuvawe, no potoa po~nat da se kolebaat ili
da ne se anga`iraat dovolno, verojatno im nedostasuva
pottik. Obidete se da napravite ne{to so {to }e poka-
`ete deka ja cenite nivnata rabota. Ako nastavnicite se
~uvstvuvaat frustrirani toga{ imaat problem so resur-
site - materijalni ili ~ove~ki. Problem mo`e da bide,
na primer, nepostoeweto lice koe }e im pomogne vo iz-
gotvuvaweto na listite za proverka, koe }e gi napi{e na
kompjuter zavr{nite ocenki, nemaweto hartija, foto-
kopir i sl. Obidete se zaedni~ki da gi re{ite proble-
mite. Ili ako od po~etok rabotata lo{o trgnala, toga{
verojatno ne bil napraven dobar plan za akcija (bil ne-
realen, ne gi sodr`el site potrebni elementi i sl.). Pre-
ispitajte go i podobrete go planot za akcija.
Vo praktikata se javuvaat site ovie vidovi proble-
mi. Nekoi u~ili{ta gi nadminuvaat uspe{no, drugi po-
malku uspe{no. Zatoa koga u~ili{teto }e se zafati so
opisnoto ocenuvawe treba dobro da gi razraboti i is-
planira site komponenti od procesot na voveduvawe na
promenata i redovno da go sledi napredokot. Ako se javi
problem treba da se lociraat mo`nite pri~ini i da se
baraat na~inite za nivno nadminuvawe. Novite idei za
promena na na~inot na rabota so voveduvaweto opisno
ocenuvawe vo u~ili{teto treba da se vnesat vo izmene-
tiot plan za akcija.
![Page 58: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/58.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki58
O tkako u~ili{teto }e odlu~i da go vovede opisno-to ocenuvawe, toa stanuva eden od prioritetitena rabotata na u~ili{teto vo naredniot period
(najmalku 4 godini) i takov tretman treba da ima i voprogramata za rabota na u~ili{teto. Toga{ vo u~ili{te-to treba da se razraboti strategija za vodeweto na ovaainovacija (kako {to e potrebno, vpro~em, da se napravii koga e vo pra{awe koja i da e inovacija).
Najdobro e voveduvaweto na opisnoto ocenuvawevo u~ili{teto da se vodi proektno, vo vid na akcisko is-tra`uvawe. Odgovoren za vodeweto treba da bide akti-vot na nastavnicite od oddelenskata nastava pro{iren sostru~nite rabotnici i direktorot na u~ili{teto. Gru-pata odgovorna za opisnoto ocenuvawe vo po~etokot, po-kraj stru~nite rabotnici i direktorot, ja so~inuvaat nas-tavnicite od I oddelenie, odnosno nastavnicite {to ve-}e po~nale opisno da ocenuvaat, a taa sekoja godina sepro{iruva so nastavnici od narednoto oddelenie, dode-ka ne se vklu~at site oddelenski nastavnici. Povremenovo rabotata na ovoj aktiv se vklu~uva i regionalniot so-vetnik za oddelenska nastava od Biroto za razvoj na ob-razovanieto. Najdobro e rabotata na ovoj aktiv da ja ra-kovodi eden od stru~nite rabotnici vo u~ili{teto.
Celta na vakvata organizacija na voveduvaweto eda se podobruva kvalitetot na u~eweto i nastavata prekupodobruvawe na ocenuvaweto.
VODEWE NA OPISNOTOOCENUVAWE VO U^ILI[TETO5
![Page 59: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/59.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 59
Sodr`inata na rabotata na aktivot e opredelena,
od edna strana, od pra{awata {to proizleguvaat od sodr-
`inata i dinamikata na stru~noto usovr{uvawe za opis-
noto ocenuvawe {to se organizira na nivo na dr`avata,
a, od druga strana, od aktuelnite pra{awa za opisnoto
ocenuvawe vo u~ili{teto. Ottuka eden del od sodr`ini-
te na rabotata mo`e odnapred da se planira, a drug del se
nametnuva so svojata aktuelnost. Najgolemiot del od ra-
botite {to gi raboti ovoj aktiv mo`at da vlezat vo pro-
gramata za stru~no usovr{uvawe, zatoa {to pretpola-
gaat steknuvawe na novi znaewa i ve{tini.
Od dosega{noto iskustvo, kako sodr`ini za rabota
na aktivot za opisno ocenuvawe mo`at da se javat:9
razrabotka na sodr`inite od seminarite;
planirawe na aktivnostite {to proizleguvaat od
seminarite;
specifiki na opisnoto ocenuvawe po oddelni nas-
tavni predmeti;
rabota na izedna~uvawe na predmetot i kriteriu-
mite za opisnite ocenki na nivo na u~ili{te;
izgotvuvawe na listi za proverka na postigawata;
izgotvuvawe na listi, obrasci za informirawe na
roditelite za celite na programite i za nivoto
na postignatosta od strana na nivnoto dete;
problemi vo vrska so sorabotkata so roditelite;
izgotvuvawe razni pra{alnici za decata i za
roditelite vo vrska so opisnoto ocenuvawe;
9Redosledot na naveduvawe ne zna~i prioritet.
![Page 60: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/60.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki60
pra{awa na preminot od opisno kon broj~ano
ocenuvawe;
koristewe na dijagnosti~koto i formativnoto
ocenuvawe pri planiraweto na narednata rabota;
procenka na uspe{nosta na sopstvenata rabota i
rabotata na nivo na u~ili{te;
ocenuvawe zaedno so u~enicite;
teoretski pra{awa od oblasta na ocenuvaweto;
osposobuvawe za operativno definirawe na celi-
te (da bidat vidlivi i merlivi);
koristewe na razli~ni postapki za sledewe;
dogovor i vr{ewe na kolegijalen nadzor (eden
nastavnik go nabquduva drugiot) za pra{awa od
oblasta na opisnoto ocenuvawe;
sorabotka so drugi u~ili{ta i so Biroto za raz-
voj na obrazovanieto.
Dinamikata na sre}avawata zavisi od fazata na
voveduvawe (vo po~etokot treba da bide po~esto) i od
problemite na koi se naiduva vo rabotata. Dosega{nite
iskustva poka`uvaat deka taa se dvi`i od edna{ nedelno
do edna{ mese~no. Vo me|uvreme mo`at da se sre}avaat
kolegite {to prifatile opredeleni zadol`enija da gi
zavr{at za celiot aktiv. Sre}avawata mo`at da bidat
pove}e ili pomalku formalni, no dobro e da bidat for-
malni zaradi vodewe na evidencija za s¢ {to e raboteno
i sraboteno.
![Page 61: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/61.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 61
Zo{to pri voveduvawe opisno ocenuvawe
se insistira na timska rabota
Timskata rabota e va`na od najmalku dve pri~ini:
prvo, voveduvaweto na opisnoto ocenuvawe pretstavuva
radikalna promena vo ocenuvaweto i dokolku sakame taa
da se izvede kvalitetno ne smee bitni raboti da se pre-
pu{taat na individualni odluki i, vtoro, takviot na-
~in na rabota obezbeduva mnogu prednosti za u~esnicite
vo timot. Nekoi od prednostite na timskata rabota se
slednive:
Podobro se koristat znaewata – Sekoj ~len na
timot raspolaga so odredeni znaewa potrebni za
uspe{no opisno ocenuvawe {to drugite gi nemaat
i mo`e lesno da gi spodeli so drugite (nim bi im
trebalo mnogu pove}e vreme samite da gi otkrijat).
Rabotata e poekonomi~na – Rabotata se deli
me|u ~lenovite na timot i sekoj srabotuva ne{to
{to site }e go koristat.
Zgolemuvawe na samodoverbata – Rabotej}i vo ti-
mot, ~lenovite sogleduvaat deka imaat sli~ni
problemi i deka sekoj mo`e da pridonese za re{a-
vawe na nekoi od niv. Na toj na~in se zgolemuva
samodoverbata, osobeno kaj onie nastavnici kaj
koi taa bila na ponisko nivo.
Se pridonesuva za stru~nata osposobenost na
nastavnicite – Redovnoto u~estvo vo rabotata na
timot gi zgolemuva stru~nite znaewa i ve{tini
na nastavnicite vo oblasta na opisnoto ocenuva-
we i ocenuvaweto voop{to i novosteknatite spo-
![Page 62: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/62.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki62
sobnosti tie mo`at na razli~ni na~ini da gi
iskoristat.
Osposobuvawe za timska rabota - Denes s¢ pove}e
se ceni sposobnosta da se raboti vo tim, zatoa {to
taa e potrebna na razli~ni mesta. Sposobnosta za
timska rabota se steknuva samo so rabota vo tim.
Obezbeduvawe kontinuitet vo rabotata na
opisnoto ocenuvawe – Dokolku timskata rabota
se organizira taka da ima planirano vreme za sled-
nata sredba, toa gi naveduva site ~lenovi na timot
da nastojuvaat da gi zavr{at obvrskite {to gi
prezele do toa vreme, {to, od druga strana, ima za
posledica kontinuitet na planiranite aktivnos-
ti na opisnoto ocenuvawe na nivo na u~ili{teto.
Obezbeduvawe povisok kvalitet na opisnoto
ocenuvawe – Timskata rabota obezbeduva povisok
kvalitet zatoa {to se biraat porelevantni sodr-
`ini za rabota i zatoa {to toa {to e sraboteno e
pokvalitetno otkolku da go rabotel koj bilo poe-
dinec.
Mo`nost za afirmacija preku pe~ateni trudovi
– Za prezentirawe na sodr`inite {to se predmet
na rabotata na timot za opisno ocenuvawe naj~es-
to e potrebno da se izgotvi pi{uvan materijal.
Tie pi{uvani materijali, bez ogled vo koja forma
se, mo`at taka ili so malo prilagoduvawe da se
otpe~atat vo stru~ni publikacii {to e mo`nost
za afirmacija na avtorite, a i mo`nost soznanija-
ta da im bidat dostapni i na drugi {to se zainte-
resirani za opisnoto ocenuvawe.
![Page 63: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/63.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 63
Postavenost na obukata
P rimenata na koncepcijata za opisno ocenuvawe vo
u~ili{tata pretpostavuva minimum obuka koja e
obvrzna za nastavnicite i stru~nite rabotnici
vo u~ili{teto.
Modulot za minimum obuka {to e ovde pretstaven
pretpostavuva deka nastavnicite ve}e imaat stru~ni
znaewa i prakti~no iskustvo so ocenuvawe (broj~ano) vo
oddelenska nastava.
Obukata za primena na konceptot e gradena na
principot na iskustveno u~ewe {to zna~i deka e kombi-
nacija na teoriski znaewa i ve`bi vo ramkite na semi-
narite i nivna prakti~na proverka vo u~ilnicata me|u
dva seminari. Seminarite i ve`bite pretpostavuvaat
rabota vo mali grupi, ne pove}e od triesetina u~esnici.
Obukata trae tri godini, odnosno dodeka nastavnicite
ne pominat niz site fazi od koncepcijata za opisno oce-
nuvawe. Na krajot na obukata se o~ekuva u~esnicite (in-
dividualno ili grupno, no ne pove}e od trojca) da izgot-
vat stru~en trud od nivnite iskustva so opisnoto ocenu-
vawe.
Za zavr{enata obuka u~esnicite dobivaat serti-
fikat od Biroto za razvoj na obrazovanieto.
MODUL NA OBUKA ZAPRIMENA NA KONCEPCIJATAZA OPISNO OCENUVAWE6
![Page 64: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/64.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki64
Sodr‘ina na obukata
Seminari za prvata godina (prvo oddelenie)
Prv seminar
Tema na seminarot:
Osnovnite karakteristiki na opisnoto ocenuvawe
Vreme na odr`uvawe:
Po~etok na septemvri
Cel na seminarot:
Voveduvawe na nastavnicite vo konceptot na
opisnoto ocenuvawe.
Na krajot na seminarot se o~ekuva u~esnicite:
da gi pro{irat svoite soznanija za funkcijata na
ocenuvaweto na postigawata na u~enicite;
da gi identifikuvaat razlikite me|u opisnoto i
broj~anoto ocenuvawe;
da gi osoznaat mo`nite elementi na modelot za
opisno ocenuvawe;
da umeat da planiraat so uva`uvawe na celite na
programata i dijagnosticiranata sostojba;
da umeat da go planiraat sledeweto i da koristat
soodvetni metodi, postapki, tehniki i instrumen-
ti za bele`ewe na postigawata;
da umeat da napravat sumativna ocenka za proce-
sot i rezultatot od nau~enoto.
Sodr`ina na seminarot:
Predmet i metodi na ocenuvaweto
![Page 65: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/65.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 65
Potreba od opisno ocenuvawe vo oddelenska nas-
tava
Spoznavawe na sostojbata i planirawe na rabotata
Postapki za sledewe i pribirawe na podatoci za
u~enicite
Sledewe i bele`ewe na postigawata na u~enicite
Planirawe na celite i proverka na nivnata
postignatost vo tekot na eden raboten den
Vtor seminar
Tema na seminarot:
Postapki za sledewe na u~enicite
Vreme na odr`uvawe:
Dekemvri
Cel na seminarot:
Nastavnicite da gi prodlabo~at znaewata za
planirawe na sledeweto i bele`eweto na
napredokot na u~enicite.
Na krajot na seminarot se o~ekuva u~esnicite:
da ja sogledaat va`nosta na planiraweto na
sledeweto na napredokot na u~enicite;
da se osposobat da postavuvaat konkretni celi za
sledewe;
da gi opredeluvaat indikatorite preku koi }e ja
proveruvaat postignatosta na celite;
da koristat soodvetni postapki za sledewe na
napredokot;
da se osposobat za efikasno bele`ewe na napre-
dokot;
da se osposobat za dobro informirawe na
roditelite.
![Page 66: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/66.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki66
Sodr`ina na seminarot:
Planiraweto kako uslov za kvalitetno sledewe
Planirawe na celite i indikatorite za sledewe
Izbor na soodvetni postapki za sledewe na oddel-
ni indikatori i bele`ewe na napredokot
Planirawe na sledeweto na napredokot na
u~enicite
Informirawe na roditelite za postigawata na
deteto
Tret seminar
Tema na seminarot:
Sumativno ocenuvawe
Vreme:
Po~etok na maj
Cel na seminarot:
Nastavnicite da se osposobat za pi{uvawe na
kraen (sumativen zapis) za postigawata na u~enicite.
Na krajot na seminarot se o~ekuva u~esnicite:
da imaat isto razbirawe za skalite za postigawa-
ta na krajot na prvo oddelenie;
da gi voedna~at kriteriumite vo pi{uvaweto na
sumativnite opisni ocenki;
da mo`at da napi{at kvalitetna sumativna
ocenka.
Sodr`ina na seminarot:
Su{tina, cel i namena na sumativnata ocenka
Sodr`ina i struktura na sumativnata opisna
ocenka
![Page 67: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/67.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 67
Karakteristiki na sumativnata opisna ocenka
Administrativni pra{awa vo vrska so
pedago{kata dokumentacija
Seminari za vtorata godina (vtoro oddelenie)
Prv seminar
Tema:
Opisno ocenuvawe po nastavnite predmeti:
likovno, muzi~ko i fizi~ko obrazovanie*
Vreme na odr`uvawe:
Noemvri
Cel na seminarot:
U~esnicite da se vovedat vo specifikite na
opisnoto ocenuvawe po nastavnite predmeti:
likovno, muzi~ko i fizi~ko obrazovanie.
Na krajot na seminarot se o~ekuva u~esnicite:
da imaat voedna~eno razbirawe za celite i
standardite po nastavnite predmeti: likovno,
muzi~ko i fizi~ko obrazovanie;
da gi opredeluvaat indikatorite na postignatosta
na celite po: likovno, muzi~ko i fizi~ko obrazo-
vanie;
da gi znaat specifikite na koristeweto na oddel-
ni metodi na sledewe i bele`ewe po nastavnite
predmeti: likovno, muzi~ko i fizi~ko obrazovanie.
* Seminarot samo vremenski se sovpa|a, a se odviva kako tri nezavisni
seminari.
![Page 68: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/68.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki68
Sodr`ina na seminarot:
Specifiki na metodologijata na sledeweto po
nastavniot predmet likovno (muzi~ko, fizi~ko)
obrazovanie
Indikatori za postignatosta na oddelni speci-
fi~ni celi od nastavnite programi
Na~ela na sledeweto i ocenuvaweto na postigawa-
ta na u~enicite po likovno (muzi~ko, fizi~ko)
obrazovanie
Opis na postigawata na u~enicite po likovno
(muzi~ko, fizi~ko) obrazovanie
Vtor seminar
Tema:
Opisno ocenuvawe po nastavnite predmeti:
maj~in jazik, matematika i priroda i op{testvo*
Zaedni~ko ocenuvawe i samoocenuvawe
Vreme na odr`uvawe:
Januari
Cel na seminarot:
U~esnicite da se vovedat vo specifikite na
opisnoto ocenuvawe po nastavnite predmeti:
maj~in jazik, matematika i priroda i op{testvo.
Nastavnicite da se zapoznaat so su{tinata, potre-
bata i zna~eweto na zaedni~koto ocenuvawe i na
samoocenuvaweto i na~inite na nivno izveduvawe.
* Seminarot samo vremenski se sovpa|a, a se odviva kako tri nezavisni
seminari.
![Page 69: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/69.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 69
Na krajot na seminarot se o~ekuva u~esnicite:
da imaat voedna~eno razbirawe za celite i stan-
dardite po nastavnite predmeti: maj~in jazik,
matematika i priroda i op{testvo;
da gi opredeluvaat indikatorite na postignatosta
na celite po ovie nastavni predmeti;
da gi znaat specifikite na koristeweto na oddel-
ni metodi na sledewe i bele`ewe po nastavnite
predmeti: maj~in jazik, matematika i priroda i
op{testvo.
da projavat zgolemen interes i razbirawe za
potrebata od pogolema vklu~enost na roditelite
vo sledeweto i zaedni~koto ocenuvawe na posti-
gawata na u~enicite;
da vospostavuvaat, razvivaat i neguvaat pokvali-
tetni odnosi me|u niv i u~enicite, osobeno odno-
si na me|usebna doverba, kako osnova za zaedni~ko
ocenuvawe i osposobuvawe na u~enicite za samo-
ocenuvawe;
da gi osoznaat elementite i specifi~nostite na
zaedni~koto ocenuvawe i na samoocenuvaweto, ka-
ko i postapkite i aktivnostite na nastavnikot,
u~enikot i roditelot na nivno kvalitetno izvedu-
vawe.
Sodr`ina na seminarot:
Specifiki na metodologijata na sledeweto po
nastavniot predmet maj~in jazik, matematika,
priroda i op{testvo
Indikatori za postignatosta na oddelni speci-
fi~ni celi od nastavnite programi
Na~ela na sledeweto i ocenuvaweto na postigawa-
ta na u~enicite po maj~in jazik, matematika i
priroda i op{testvo
![Page 70: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/70.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki70
Opis na postigawata na u~enicite po maj~in
jazik, matematika i priroda i op{testvo
Potrebata od vklu~uvawe na u~enicite i rodite-
lite vo sledeweto na postigawata i zna~eweto na
zaedni~koto ocenuvawe i na samoocenuvaweto na
u~enicite
Osnovni elementi i principi na zaedni~koto oce-
nuvawe i na samoocenuvaweto
Postapki za zaedni~ko ocenuvawe i za osposobuva-
we na u~enicite za samoocenuvawe
Mo`nosti i na~ini za pogolema vklu~enost na
roditelite vo sledeweto i ocenuvaweto na posti-
gawata na u~enicite
Seminar za tretata godina (treto oddelenie)
Tema:
Premin od opisno kon broj~ano ocenuvawe
Vreme na odr`uvawe:
Septemvri
Cel na seminarot:
Nastavnicite da se osposobat za soodveten premin
od opisno kon broj~ano ocenuvawe vo tekot na
III - to oddelenie.
Na krajot na seminarot se o~ekuva u~esnicite:
da mo`at da gi identifikuvaat sli~nostite i
razlikite me|u opisnoto i broj~anoto ocenuvawe;
da ja razberat va`nosta na postepenosta na premi-
not od opisno kon broj~ano ocenuvawe;
![Page 71: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/71.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 71
da raspolagaat so izvesen repertoar na postapki
za premin od opisno kon broj~ano ocenuvawe;
da imaat isto razbirawe za standardite i krite-
riumite za ocenuvawe po site nastavni predmeti
vo treto oddelenie.
Sodr`ina na seminarot:
Analiza na standardite za ocenuvawe po nastav-
nite predmeti za treto oddelenie
Potreba za premin od opisno kon broj~ano ocenu-
vawe
Metodi i postapki za postepen premin od opisno
kon broj~ano ocenuvawe
![Page 72: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/72.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki72
REPUBLIKA MAKEDONIJA
__________________________________________________________________________________(ime i mesto na osnovnoto u~ili{te)
Glavna kniga br. _________ /200 ___ godina
SVIDETELSTVOza uspehot vo ____________________________ oddelenie
(so rimski broj i so zborovi)
__________________________________________________________________________________(ime i prezime na u~enikot/u~eni~kata)
sin - }erka na __________________________ roden-a na __________________________ godina(ime na eden od roditelite)
vo _____________________________________ op{tina __________________________________
dr`ava ________________________________ dr`avjanstvo ______________________________
vo u~ebnata 200__/200__ godina po _______________ pat u~e{e vo _______________________ (so zborovi) (so rimski broj i so zborovi)
oddelenie na osnovnoto u~ili{te i go postigna ovo uspeh:
Ekaterina so zadovolstvo ja prifa}a rabotata,uspe{no ja organizira i dosledno ja izvr{uva. Samo-stojno i samoinicijativno pottiknuva aktivnostiza unapreduvawe na uslovite za rabota vo u~ilnica-ta, i me|usebnite odnosi kaj u~enicite. Mnogu epedantna i odgovorna vo rabotata.
^ita i umee da dade osnovni objasnuvawa vo vrs-ka so pro~itaniot tekst. Samostojno raska`uva,preraska`uva i opi{uva, pri {to obrnuva vnimaniena detalite. Pismeno se izrazuva so jasni re~enici,pri {to go zapazuva redosledot i osnovnite pravo-pisni i gramati~ki pravila. Rakopisot e ~itliv.
Sobira i odzema so premin do brojot 20. Samo-stojno sostavuva broen izraz pri re{avawe na teks-tualna zada~a. Gi razlikuva, imenuva i sporeduvaizu~enite formi i geometriski tela. ^ita vremevo ~asovi i minuti. Meri i sporeduva dol`ini vo
PRILOG 1
PRILOZI
![Page 73: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/73.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 73
sm i dm, i masa vo kg. Re{ava problemski zada~ipovrzani so izu~enite merki. Pribira, podreduva,pretstavuva i ~ita podatoci pretstaveni na poed-nostaven na~in.
Ja sogleduva povrzanosta na lu|eto vo semejstvo-to i po{irokata okolina. Mo`e bezbedno da se dvi-`i vo lokalnata sredina. Nabquduva, imenuva, opi-{uva i klasificira rastenija i `ivotni. Podato-cite od nabquduvaweto gi koristi za istra`uvawe.
Ve{to gi koristi likovnite materijali i gisovladuva tehnikite za crtawe, slikawe i modeli-rawe. Razlikuva golemini i formi i gi koristi volikovnata rabota.
Ima interes i navika za pravilno slu{awe mu-zi~ki tvorbi. Gi do`ivuva raspolo`enijata vo mu-zikata i ima ~uvstvo za ritam i melodija. Pee soumerena ja~ina na glasot. Razlikuva dolgi, kratkii ednakvi traewa.
Pravilno i koordinirano gi izveduva site mo-tori~ki dvi`ewa vo prirodata. So osoben interesu~estvuva vo igrite i gi po~ituva pravilata.
Ekaterina preminuva vo vtoro oddelenie.
Povedenie _________________________ Izostanoci: opravdani ______ neopravdani ______
Spored postignatiot uspeh u~enikot/u~eni~kata se zapi{uva vo _______________________ (so rimski broj i so zborovi)
oddelenie na osnovnoto u~ili{te.
Vo _______________ ________ 200 ___ godina. Del. br.______________(mesto) (datum)
Rakovoditel na paralelkata Direktor
___________________________ M.P. _____________________
U~ili{teto e verificirano so akt broj __________ od __________ godina na ____________
______________________________________________________________________ .(ime na resornoto ministerstvo)
Obrazec br.3-2Soglasno Zakonot za osnovno obrazovanie, „Sl. vesnik na RM“ br. 52/2002, i Pravilnikot za na~inot na vodeweto, formata isodr`inata na pedago{kata evidencija i dokumentacija vo osnovnoto u~ili{te, „Sl. vesnik na RM“ br.56/2002, 36/2003, 37/2003.
Izdava~: Biro za razvoj na obrazovanieto
![Page 74: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/74.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki74
REPUBLIKA MAKEDONIJA
__________________________________________________________________________________(ime i mesto na osnovnoto u~ili{te)
Glavna kniga br. _________ /200 ___ godina
SVIDETELSTVOza uspehot vo ____________________________ oddelenie
(so rimski broj i so zborovi)
__________________________________________________________________________________(ime i prezime na u~enikot/u~eni~kata)
sin - }erka na __________________________ roden-a na __________________________ godina(ime na eden od roditelite)
vo _____________________________________ op{tina __________________________________
dr`ava ________________________________ dr`avjanstvo ______________________________
vo u~ebnata 200__/200__ godina po _______________ pat u~e{e vo _______________________ (so zborovi) (so rimski broj i so zborovi)
oddelenie na osnovnoto u~ili{te i go postigna ovo uspeh:
Filip e odgovoren, samostoen i so zadovolstvo japrifa}a i organizira rabotata. Uspe{no gi izvr{u-va site postaveni zada~i i samoinicijativno gi nad-minuva sodr`inite od programata za prvo oddelenie.Sorabotuva so drugite, sekoga{ e spremen da pomaga.
^ita kirilica i latinica, i vo pro~itanitetekstovi go opredeluva redosledot na nastanite, gla-ven i sporeden lik. Samostojno raska`uva i preraska-`uva usno i pismeno, pri {to obrnuva vnimanie nadetalite. Svoite misli gi izrazuva so jasni re~eni-ci zapazuvaj}i ja kompozicijata i osnovnite pravo-pisni i gramati~ki pravila. Rakopisot e ~itliv.
Gi ~ita, zapi{uva i sporeduva broevite do 1000.Sobira i odzema vo obem na brojot 100. Vo obemotna brojot 20 re{ava slo`eni tekstualni zada~i, gianalizira i znae da sostavi broen izraz pri re{ava-weto. Gi imenuva i sporeduva osnovnite geometris-ki formi i tela spored stranite. ^ita vreme vo~asovi i minuti, gi koristi parite, meri i sporedu-va dol`ini vo sm i dm, i masa vo kg. Re{ava teks-tualni i problemski zada~i povrzani so izu~enitemerki.
PRILOG 2
![Page 75: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/75.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 75
Umee da se orientira vo prostor i vreme, da givoo~uva promenite vo prirodata, da gi klasificira`ivite su{testva i da gi opi{uva osnovnite uslovikoi im se potrebni da pre`iveat. Gi znae soobra}aj-nite znaci i pravila i osposoben e bezbedno da sedvi`i vo lokalnata sredina.
Umee da pribira, podreduva, pretstavuva i ~itapodatoci od tabela, stolp~iwa, relacii i da dadeodgovor na poednostavni problemi od prirodnite isredenite podatoci. Fokusirano nabquduva i go raz-bira redosledot na istra`uva~kite postapki.
Uspe{no gi ima sovladano i gi koristi tehniki-te na crtawe i slikawe. Umee da modelira deloviod predmeti i da gi sostavuva.
Ima interes i navika za pravilno slu{awe namuzi~ki tvorbi. Gi do`ivuva raspolo`enijata vomuzikata i akusti~no prepoznava boja na instru-mentot. Ima razvieno ~uvstvo za ritam i razli-kuva dolgi, ednakvi i kratki traewa. Ima pravilenpeja~ki stav i pee so umerena ja~ina na glasot.
Pravilno i koordinirano gi izveduva site moto-ri~ki dvi`ewa vo prostorot. So poseben interesu~estvuva vo igrite po~ituvaj}i gi pravilata sotendencija za pobeda.
Filip preminuva vo vtoro oddelenie.
Povedenie _________________________ Izostanoci: opravdani ______ neopravdani ______
Spored postignatiot uspeh u~enikot/u~eni~kata se zapi{uva vo _______________________ (so rimski broj i so zborovi)
oddelenie na osnovnoto u~ili{te.
Vo _______________ ________ 200 ___ godina. Del. br.______________(mesto) (datum)
Rakovoditel na paralelkata Direktor
___________________________ M.P. _____________________
U~ili{teto e verificirano so akt broj __________ od __________ godina na ____________
______________________________________________________________________ .(ime na resornoto ministerstvo)
Obrazec br.3-2Soglasno Zakonot za osnovno obrazovanie, „Sl. vesnik na RM“ br. 52/2002, i Pravilnikot za na~inot na vodeweto, formata isodr`inata na pedago{kata evidencija i dokumentacija vo osnovnoto u~ili{te, „Sl. vesnik na RM“ br.56/2002, 36/2003, 37/2003.
Izdava~: Biro za razvoj na obrazovanieto
![Page 76: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/76.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki76
REPUBLIKA MAKEDONIJA
__________________________________________________________________________________(ime i mesto na osnovnoto u~ili{te)
Glavna kniga br. _________ /200 ___ godina
SVIDETELSTVOza uspehot vo ____________________________ oddelenie
(so rimski broj i so zborovi)
__________________________________________________________________________________(ime i prezime na u~enikot/u~eni~kata)
sin - }erka na __________________________ roden-a na __________________________ godina(ime na eden od roditelite)
vo _____________________________________ op{tina __________________________________
dr`ava ________________________________ dr`avjanstvo ______________________________
vo u~ebnata 200__/200__ godina po _______________ pat u~e{e vo _______________________ (so zborovi) (so rimski broj i so zborovi)
oddelenie na osnovnoto u~ili{te i go postigna ovo uspeh:
Rejhan ja prifa}a rabotata, no potrebna mu epovremena pomo{ od strana na nastavnikot. Istra-en e i sorabotuva so opredelena grupa u~enici.
^ita so prose~na brzina, no to~no. Raska`uvai preraska`uva samo so pomo{ na pra{awa. Pi{uvakusi re~enici i upotrebuva golema bukva samo za imi-wa na li~nosti. Rakopisot e ~itliv.
Sobira i odzema broevi do brojot 10. Gi razli-kuva i imenuva izu~enite formi i geometriski tela.^ita vreme vo ~asovi. Gi prepoznava parite.
Gi znae ~lenovite vo semejstvoto. Prepoznava iimenuva doma{ni `ivotni, ovo{je i zelen~uk.
Poka`uva interes kon crtaweto i slikaweto,no pri primena na tehnikite potrebna mu e indi-vidualna pomo{ od nastavnikot.
Poka`uva pogolem interes za slu{awe muzika,otkolku za peewe pesni. Razlikuva ~ove~ki glasovi iprepoznava nekoi instrumenti.
Pravilno izveduva samo odredeni motori~kidvi`ewa vo prostorot. So zadovolstvo u~estvuva voigrite so tendencija za pobeda.
Rejhan preminuva vo vtoro oddelenie.
PRILOG 3
![Page 77: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/77.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 77
1. Airasian, P.(1994): Classroom Assessment, Boston College2. Aleksova A., Mickovska G. (2001): Standardi na
postigawa - Matematika, Biro za razvoj na obrazo-vanieto, Skopje
3. Andreev, M. (1995): OcenÔvaneto v u~iliÈe -DocimologiÔ, SofiÔ
4. Bezetski, A. (1957): Opisno ocenjivanje, @ivot i {kola,br. 3-4, Osijek
5. Bi{}an K., V. @iborski V., (1961) [ta misle roditelji o opis-nom ocenjivanju u~enika u eksperimentalnoj osnovnoj{koli „Nikola Tesla” u Rijeci, Pogledi i iskustva, 3-4, 1961,Zagreb
6. Grupa avtori (1992): Preverjanje in ocenjevanje znanja,Zavod R. Slovenije za {olstvo in {port, Ljubljana
7. Grupa avtori (1996): Opisno cenjevanje v ni`ih razredihosnovne {ole - Teoreti~ne osnove, Zavod R. Slovenije za{olstvo, Ljubljana
8. Grupa avtori (1997): Opisno ocenjevanje v nizjih razre-dih osnovne {ole - Didakti~ne ispaljave, Zavod R. Slove-nije za {olstvo, Ljubljana
9. Grupa avtori (1997): Opisno ocenjevanje v ni`jih razre-dih osnovne {ole - Vodi~ za skupno vrednotenje, ZavodR. Slovenije za {olstvo, Ljubljana
10. Grupa avtori (1997): Opisno ocenjevanje v ni`jihrazredih osnovne {ole - Isku{enjsko vrednotenje, ZavodR. Slovenije za {olstvo, Ljubljana
11. Grupa avtori (2000): Opisno ocenuvawe (prevod odslovene~ki), Pedago{ki zavod na Makedonija, Skopje
12. Gojkov, G. (1997): Dokimologija - priru~nik, Beograd
KORISTENA LITERATURA
![Page 78: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/78.jpg)
B. Naceva, G. Mickovska, K. Poposki78
13. Danojlovi}, M. (1984): Opisno ocewivawe, separat,Prosvetni pregled, Beograd
14. \or|evi}, J. (1984): Noviji prikaz i postupci u oce-wivawu u~enika, separat, Prosvetni pregled, Beograd
15. Grandi}, R., [pajzer, R. (1992): Vrednovawe i ocewi-vawe rezultata koje u~enici postizaju u nastavivaspitawa, Nastava i vaspitawe, br. 3
16. Kondovski N. (2002): Metodologija na opisno oce-nuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i IIIoddelenie po fizi~ko i zdravstveno obrazovanie,Biro za razvoj na obrazovanieto, Skopje
17. Kopf J., (1961): Opisno ocenjivanje iz likovnog odgoja,@ivot i {kola, 3-4, 1961, Osijek
18. Labo{ Uro{evi} L., (1981), Ocewivawe uspeha ipra}ewe napredovawa u~enika, Pedago{ki zavodVojvodine, Novi Sad
19. Marenti~ - Po`arnik, B. (2000): Ocenjevanje u~enja aliocenjevanje za (uspe{no) u~enje?, Vzgoja in izobra`evan-je, br. 2-2, 2000, Ljubljana
20. Mickovska G., Naceva B., Aleksova A. (2002):Postigawa na u~enicite po makedonski jazik i pomatematika - 2001, Biro za razvoj na obrazovanie-to, Skopje
21. Mickovska G., Stojanovski T. (1982): Opisnoto oce-nuvawe vo samoupravnata socijalisti~ka preobraz-ba na vospitanieto i obrazovanieto, Prosvetnodelo, br. 8-9-10, 1982, Skopje
22. Mickovska G., Stojanovski T. (1984): Opisno (anali-ti~ko) ocenuvawe, Republi~ki zavod za unapredu-vawe na obrazovanieto i vospituvaweto, Skopje
23. Mickovska G., Stojanovski T. (1990), Mozliwosci doskona-lenia systemu oceniania uczniow, ruch pedagogiczny, 5-6,1990, Warszawa
![Page 79: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/79.jpg)
Opisno ocenuvawe na postigawata na u~enicite vo I, II i III odd. vo OU 79
24. Mirti~, S. (1992): Opisno ocenjevanje na razredni stopnjiosnovne {ole, Zavod Republike Slovenije za {olstvo in{port, Ljubljana
25. Naceva B., Mickovska G. (2001): Standardi napostigawa - Makedonski jazik, Biro za razvoj naobrazovanieto, Skopje
26. Panti} D., (1960), Opisno ocewivawe u~enika u os-novnoj {koli, Pedago{ka stvarnost, 8, 1960, NoviSad
27. Petrovi}, Milenkovi}, Teodosijevi} (1984): Jedanpoku{aj uvo|ewa samoocewivawa i ispitivawevaspitno-obrazovnih efekata, Nastava i vaspitawe,br. 5, Beograd
28. Poqak, B. (1984): Nesporazumi oko proveravawa iocewivawa, spec. izd. na „Prosvetni pregled“, Beo-grad
29. Poposki, K. (1996): Sovremeni sfa}awa za proveru-vaweto i ocenuvaweto na postigawata na u~eni-cite, MIS, Skopje
30. Pra}enje i opisno ocenjivanje u~enika u razrednoj nastavi,Priru~nik za nastavnike, Zavod za prosvetno pedago{kuslu`bu, [kolske novine, Zagreb, 1984
31. Razdav{ek Pu~ko C. (1995): Opisno ocenjevanje,Pedago{ka obzorja, Novo Mesto
32. Rutar Zora i Du{an (1997): Kaj pou~ujemo in preverjamov {olah, Didakta, Lubljana
33. Havelka N., Habib E., Baucah A. (2003): Ocewivaweza razvoj u~enika, Ministarstvo prosvete i sportaRepublike Srbije, Beograd
34. [egula I., Marenti} Po`arnik B. (1964), Opisno ocenje-vanje – nova pedago{ka kvaliteta, Zavod za napredak{olstva SR Slovenije, Ljubljana
![Page 80: Opisno Koncepcija 2004 II Izdanie Makedonski](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022082213/55cf94dc550346f57ba4e5c1/html5/thumbnails/80.jpg)
BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO- Oddelenie za ocenuvawe -
ul. „Ru|er Bo{kovi}“, b.b., Skopje
Za izdava~ot:
]amil Xeladini, direktor na BRO
Bojana Naceva, Gorica Mickovska, Kiro Poposki
OPISNO OCENUVAWE NA POSTIGAWATA NA U^ENICITEOD I, II I III ODD. NA OSNOVNOTO U^ILI[TE
- koncepci ja -(vtoro izmeneto izdanie)
Lektura i korektura:
Suzana Stojkovska
Grafi~ko i tehni~ko ureduvawe:
Biljana Mihajlovska
Pe~ati:
„Herakli komerc“