PhÇn thø nhÊt

«n tËp, tæng kÕt ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 9

A. V¨n häc

I - Th¬ viÖt nam hiÖn ®¹i

TT Tªn bµi

th¬

T¸c

gi¶

N¨m

s¸ng

t¸c

ThÓ

th¬Tãm t¾t néi dung §Æc s¾c nghÖ thuËt

1 §ång chÝChÝnh

H÷u1948 Tù do

VÎ ®Ñp ch©n thùc gi¶n dÞ cña

anh bé ®éi thêi chèng Ph¸p vµ t×nh

®ång chÝ s©u s¾c, c¶m ®éng.

Chi tiÕt, h×nh ¶nh tù

nhiªn, b×nh dÞ, c« ®éng

gîi c¶m.

2§oµn thuyÒn

®¸nh c¸

Huy

CËn1958 7 ch÷

VÎ ®Ñp tr¸ng lÖ, giµu mµu s¾c

l·ng m¹n cña thiªn nhiªn, vò trô

vµ con ngêi lao ®éng míi

Tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh,

sö dông c¸c biÖn ph¸p

Èn dô, nh©n ho¸.

3 Con cß

ChÕ

Lan

Viªn

1982 Tù do

Ca ngîi t×nh mÑ con vµ ý nghÜa

lêi ru ®èi víi cuéc sèng con ngêi.

VËn dông s¸ng t¹o ca

dao. BiÖn ph¸p Èn dô,

triÕt lý s©u s¾c.

4 BÕp löaB»ng

ViÖt1963

7 ch÷

vµ 8

ch÷

T×nh c¶m bµ ch¸u vµ h×nh ¶nh

ngêi bµ giµu t×nh th¬ng, giµu

®øc hy sinh.

Håi tëng kÕt hîp víi c¶m

xóc, tù sù, b×nh luËn.

5

Bµi th¬ vÒ

tiÓu ®éi xe

kh«ng kÝnh

Ph¹m

TiÕn

DuËt

1969 Tù do

VÎ ®Ñp hiªn ngang, dòng c¶m

cña ngêi lÝnh l¸i xe Trêng S¬n.

Ng«n ng÷ b×nh dÞ,

giäng ®iÖu vµ h×nh ¶nh

th¬ ®éc ®¸o.

6

Khóc h¸t ru

nh÷ng em

bÐ lín trªn l-

ng mÑ

NguyÔ

n Khoa

§iÒm

1971

7 ch÷

vµ 8

ch÷

T×nh yªu th¬ng con vµ íc väng

cña ngêi mÑ d©n téc Tµ ¤i trong

cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ.

Giäng th¬ tha thiÕt, h×nh

¶nh gi¶n dÞ, gÇn gòi.

7ViÕng l¨ng

B¸c

ViÔn

Ph¬ng1976 5 ch÷

Lßng thµnh kÝnh vµ niÒm xóc

®éng s©u s¾c ®èi víi B¸c khi

vµo th¨m l¨ng B¸c.

Giäng ®iÖu trang träng,

thiÕt tha, sö dông nhiÒu

Èn dô gîi c¶m.

8 ¸nh tr¨ngNguyÔ

n Duy1978 5 ch÷

Gîi nhí nh÷ng n¨m th¸ng gian

khæ cña ngêi lÝnh, nh¾c nhë

th¸i ®é sèng "Uèng níc nhí

nguån"

Giäng t©m t×nh, hån

nhiªn. H×nh ¶nh gîi c¶m.

9 Nãi víi conY Ph-

¬ng

Sau

19755 ch÷

T×nh c¶m gia ®×nh Êm cóng,

truyÒn thèng cÇn cï, søc sèng

m¹nh mÏ cña quª h¬ng vµ d©n

téc, sù g¾n bã víi truyÒn thèng.

Tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu

søc gîi c¶m

10 Mïa xu©n

nho nhá

Thanh

H¶i

198 5 ch÷ C¶m xóc tríc mïa xu©n cña thiªn

nhiªn, vò trô vµ kh¸t väng lµm

H×nh ¶nh ®Ñp, gîi c¶m,

so s¸nh vµ Èn dô s¸ng

mïa xu©n nho nhá d©ng hiÕn

cho ®êi.

t¹o. GÇn gòi d©n ca.

11 Sang thuH÷u

ThØnh1998 5 ch÷

Nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña t¸c

gi¶ vÒ sù chuyÓn biÕn nhÑ

nhµng cña thiªn nhiªn tõ cuèi h¹

sang thu.

H×nh ¶nh th¬ giµu søc

gîi c¶m.

S¾p xÕp theo c¸c giai ®o¹n lÞch sö

1. Tõ 1945 - 1954: §ång chÝ

2. Tõ 1954 - 1964: §oµn thuyÒn ®¸nh c¸, BÕp löa, Con cß.

3. Tõ 1965 - 1975; Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ, Bµi th¬ vÒ tiÓu

®éi xe kh«ng kÝnh.

4. Sau 1975: ¸nh tr¨ng, ViÕng l¨ng B¸c, Mïa xu©n nho nhá, Nãi víi con, Sang

thu.

⇒ Ph¶n ¸nh t×nh c¶m t tëng cña con ngêi (t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc; t×nh

c¶m ®ång chÝ g¾n bã víi B¸c, t×nh c¶m g¾n bã bÒn chÆt nh t×nh mÑ con, bµ

ch¸u).

mét sè néi dung, chñ ®Ò lín trong th¬ viÖt nam hiÖn ®¹i

1. T×nh mÑ con: Con cß, Khóc h¸t ru, M©y vµ sãng

- §iÓm chung (gièng nhau) ca ngîi t×nh mÑ con ®»m th¾m, thiªng liªng. Dïng

lêi ru cña ngêi mÑ hoÆc ngêi con (em bÐ víi ngêi mÑ).

- §iÓm kh¸c: (NÐt riªng trong néi dung vµ c¸ch biÓu hiÖn t×nh mÑ con).

- Bµi "Khóc h¸t ru" thÓ hiÖn sù thèng nhÊt cña t×nh yªu con víi lßng yªu níc,

g¾n bã víi c¸ch m¹ng vµ ý chÝ chiÕn ®Êu cña ngêi mÑ d©n téc Tµ ¤i trong hoµn

c¶nh hÕt søc gian khæ ë chiÕn khu miÒn T©y Thõa Thiªn trong thêi k× kh¸ng chiÕn

chèng MÜ.

Bµi "Con cß" khai th¸c vµ ph¸t triÓn tø th¬ tõ h×nh tîng con cß trong ca dao h¸t

ru ®Ó ngîi ca t×nh mÑ vµ ý nghÜa cña lêi h¸t ru.

Bµi "M©y vµ sãng" ho¸ th©n vµo lêi trß chuyÖn hån nhiªn, ng©y th¬ cña em

bÐ víi mÑ ®Ó thÓ hiÖn t×nh yªu mÑ th¾m thiÕt cña trÎ th¬.

2. Ngêi lÝnh vµ t×nh ®ång chÝ

§ång chÝ, Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, ¸nh tr¨ng.

(NÐt chung vµ nÐt riªng)

3. Bót ph¸p nghÖ thuËt (NÐt chung vµ nÐt riªng).

II - TruyÖn viÖt nam hiÖn ®¹i

TTTªn t¸c

phÈmT¸c gi¶ Níc

N¨m

s¸ng t¸cTãm t¾t néi dung

1 LµngKim

L©n

ViÖt

Nam1948

Qua t©m tr¹ng ®au xãt, tñi hæ cña «ng Hai ë n¬i t¶n c khi

nghe tin ®ån lµng m×nh theo giÆc, truyÖn thÓ hiÖn t×nh

yªu lµng quª s©u s¾c, lßng yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng

chiÕn cña ngêi n«ng d©n.

2LÆng lÏ

SaPa

NguyÔ

n

Thµnh

Long

ViÖt

Nam1970

Cuéc gÆp gì t×nh cê cña «ng ho¹ sÜ, c« kü s míi ra trêng víi

ngêi thanh niªn lµm viÖc mét m×nh t¹i tr¹m khÝ tîng trªn nói

cao SaPa. Qua ®ã, ca ngîi nh÷ng ngêi lao ®éng thÇm

lÆng, cã c¸ch sèng ®Ñp, cèng hiÕn søc m×nh cho ®Êt níc.

3ChiÕc l-

îc ngµ

NguyÔ

n

Quang

S¸ng

ViÖt

Nam1966

C©u chuyÖn Ðo le vµ c¶m ®éng vÒ hai cha con: «ng S¸u

vµ bÐ Thu trong lÇn «ng vÒ th¨m nhµ ë khu c¨n cø. Qua

®ã, truyÖn ca ngîi t×nh cha con th¾m thiÕt trong hoµn

c¶nh chiÕn tranh.

4Cè h-

¬ngLç TÊn

Trung

Quèc

Trong tËp

"Gµo

thÐt"

1923

Trong chuyÕn vÒ th¨m quª, nh©n vËt "t«i" ®· chøng kiÕn

nh÷ng ®æi thay theo híng suy tµn cña lµng quª vµ cuéc

sèng ngêi n«ng d©n. Qua ®ã, truyÖn miªu t¶ thùc tr¹ng cña

x· héi n«ng th«n Trung Hoa ®¬ng thêi ®ang ®i vµo tiªu

®iÒu vµ suy ngÉm vÒ con ®êng ®i cña ngêi n«ng d©n vÒ

con ®êng ®i cña ngêi n«ng d©n vµ c¶ x· héi.

5Nh÷ng

®øa trÎ

M¸c xim

Gor¬kiNga

TrÝch

tiÓu

thuyÕt

"Thêi th¬

Êu" (1913

- 1914)

C©u chuyÖn vÒ t×nh b¹n n¶y në gi÷a chó bÐ Alis«sa víi

nh÷ng ®øa trÎ con viªn sÜ quan sèng thiÕu t×nh th¬ng bªn

hµng xãm. Qua ®ã, kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m hån nhiªn, trong

s¸ng cña trÎ em, bÊt chÊp nh÷ng c¶n trë cña quan hÖ x· héi.

6BÕn

quª

NguyÔ

n Minh

Ch©u

ViÖt

Nam

Trong tËp

"BÕn quª"

(1985)

Qua nh÷ng c¶m xóc vµ suy ngÉm cña nh©n vËt NhÜ vµo

lóc cuèi ®êi trªn giêng bÖnh, truyÖn thøc tØnh ë mäi ngêi

sù tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ vµ vÎ ®Ñp b×nh dÞ, gÇn gòi cña

cuéc sèng, cña quª h¬ng.

7

Nh÷ng

ng«i

sao xa

x«i

Lª Minh

Khuª

ViÖt

Nam1971

Cuéc sèng, chiÕn ®¸u cña ba c« g¸i thanh niªn xung phong

trªn mét cao ®iÓm ë tuyÕn ®êng Trêng S¬n trong nh÷ng

n¨m chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc. TruyÖn lµm næi bËt

t©m hån trong s¸ng giµu m¬ méng, tinh th©n dòng c¶m,

cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ hy sinh nhng rÊt hån

nhiªn, l¹c qua cña hä.

III - Ch¬ng tr×nh v¨n häc viÖt nam

(Tõ líp 6 - líp 9)

v¨n häc d©n gian

ThÓ

lo¹i§Þnh nghÜa C¸c v¨n b¶n ®îc häc

TruyÖ

n

- TruyÒn thuyÕt: KÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn

quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø, thêng cã yÕu tè tëng t-

îng, k× ¶o. ThÓ hiÖn th¸i ®é vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n

vËt vÒ sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö ®îc kÓ.

- Cæ tÝch: KÓ vÒ cuéc ®êi cña mét sè kiÓu nh©n vËt

quen thuéc (bÊt h¹nh, dòng sÜ, tµi n¨ng, th«ng minh vµ

ngèc nghÕch lµ ®éng vËt…) Cã yÕu tè hoang ®êng,

thÓ hiÖn m¬ íc, niÒm tin chiÕn th¾ng…

- Ngô ng«n: Mîn chuyÖn vÒ vËt, ®å vËt (hay chÝnh con

ngêi) ®Ó nãi bãng, giã kÝn ®¸o chuyÖn vÒ con ngêi, ®Ó

khuyªn nhñ r¨n d¹y mét bµi häc nµo ®ã.

- TruyÖn cêi: KÓ vÒ nh÷ng hiÖn tîng ®¸ng cêi trong cuéc

sèng nh»m t¹o ra tiÕng cêi mua vui hay phª ph¸n nh÷ng

thãi h tËt xÊu trong x· héi.

- Con Rång ch¸u Tiªn.

B¸nh chng, b¸nh giµy

Th¸nh Giãng

S¬n Tinh - Thuû Tinh

Sù tÝch Hå G¬m.

- Sä Dõa

Th¹ch Sanh

Em bÐ th«ng minh.

- Õch ngåi ®¸y giÕng

Thµy bãi xem voi.

§eo nh¹c cho mÌo

T©y, ch©n, Tai, Mòi, MiÖng

- Treo biÓn

Lîn cíi, ¸o míi.

Ca

dao -

d©n ca

ChØ c¸c thÓ lo¹i tr÷ t×nh d©n gian, kÕt hîp lêi vµ nh¹c,

diÔn t¶ ®êi sèng néi t©m cña con ngêi.

Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh c¶m gia ®×nh.

Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quª h¬ng,

®Êt níc, con ngêi.

Nh÷ng c©u h¸t than th©n.

Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm

Tôc

ng÷

Lµ nh÷ng c©u nãi d©n gian ng¾n gän, æn ®Þnh, cã

nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh thÓ hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm cña

nh©n d©n vÒ mäi mÆt (tù nhiªn, lao ®éng, x· héi…) ®îc

nh©n d©n vËn dông vµo ®êi sèng, suy nghÜ vµ lêi ¨n

tiÕng nãi hµng ngµy.S©n

khÊu

(chÌo)

Lµ lo¹i kÞch h¸t, móa d©n gian: kÓ chuyÖn diÔn tÝch

b»ng h×nh thøc s©n khÊu (diÔn ë s©n ®×nh gäi lµ chÌo

s©n ®×nh). Phæ biÕn ë B¾c Bé.

V¨n häc trung ®¹i

ThÓ lo¹i

Tªn v¨n b¶nThêi gian

T¸c gi¶Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ

nghÖ thuËt

TruyÖn ký

1. Con Hæ cã nghÜa

(NXB GD - 1997

Vò Trinh Mîn chuyÖn loµi vËt ®Ó nãi chuyÖn con ngêi, ®Ò cao ©n nghÜa trong ®¹o lµm ngêi.

2. ThÇy thuèc giái cèt ë tÊm lßng

§Çu thÕ kû 15

Hå Nguyªn Trõng

Ca ngîi phÈm chÊt cao quý cña vÞ th¸i y lÖnh hä Ph¹m: tµi ch÷a bÖnh vµ lßng th¬ng yªu con ngêi, kh«ng sî quyÒn uy.

3. ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng (trÝch TruyÒn k× m¹n lôc)

ThÕ kØ 16

NguyÔn D÷

Th«ng c¶m víi sè phËn oan nghiÖt vµ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ngêi phô n÷. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, miªu t¶ nh©n vËt.

4. ChuyÖn cò trong phñ chóa (trÝch Vò trung tuú bót)

§Çu thÕ kØ 19

Ph¹m §×nh Hæ

Phª ph¸n thãi ¨n ch¬i cña vua chóa, quan l¹i qua lèi ghi chÐp sù viÖc cô thÓ, ch©n thùc, sinh ®éng.

5. Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (trÝch)

§Çu thÕ kØ 19

Ng« Gia V¨n Ph¸i

Ca ngîi chiÕn c«ng cña NguyÔn HuÖ, sù thÊt b¹i cña qu©n Thanh. NghÖ thuËt viÕt tiÓu thuyÕt ch¬ng håi kÕt hîp tù sù vµ miªu t¶.

Th¬ S«ng nói n-íc Nam

1077 Lý Thêng KiÖt

Tù hµo d©n téc, ý chÝ quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng víi giäng v¨n hµo hïng.

Phß gi¸ vÒ kinh

TrÇn Quang Kh¶i

Ca ngîi chiÕn th¾ng Ch¬ng D¬ng, Hµm Tö vµ bµi häc vÒ th¸i b×nh sÏ gi÷ cho ®Êt níc v¹n cæ.

Buæi chiÒu ®øng ë phñ Thiªn Trêng

TrÇn Nh©n T«ng

Sù g¾n bã víi thiªn nhiªn vµ cuéc sèng cña mét vïng quª yªn tÜnh mµ kh«ng ®×u hiu. NghÖ thuËt t¶ c¶nh tinh tÕ.

Bµi ca C«n S¬n

Tríc 1442

NguyÔn Tr·i

Sù giao hoµ gi÷a thiªn nhiªn v íi mét t©m hån nh¹y c¶m vµ nh©n c¸ch thanh cao. NghÖ thuËt t¶ c¶nh, so s¸nh ®Æc s¾c.

Sau phót chia ly (trÝch Chinh phô ng©m khóc)

§Çu TK 18

§Æng TrÇn C«n (§oµn ThÞ §iÓm dÞch)

Nçi sÇu cña ngêi vî, tè c¸o chiÕn tranh phi nghÜa. C¸ch dïng ®iÖp tõ tµi t×nh.

B¸nh tr«i n-íc

§Çu TK 18

Hå Xu©n H¬ng

Tr©n träng vÎ ®Ñp trong tr¾ng cña ng-êi phô n÷ vµ ngËm ngïi cho th©n phËn m×nh. Sö dông cã hiÖu qu¶ h×nh ¶nh so s¸nh Èn dô.

Qua ®Ìo ngang

ThÕ kØ 19

Bµ HuyÖn Thanh Quan

VÎ ®Ñp cæ ®iÓn cña bøc tranh vÒ §Ìo Ngang vµ mét t©m sù yªu níc qua lêi th¬ trang träng, hoµn chØnh cña thÓ §êng luËt.

B¹n ®Õn ch¬i nhµ

Cuèi TK 18 ®Çu TK 19

NguyÔn KhuyÕn

T×nh c¶m b¹n bÌ ch©n thËt, s©u s¾c, hãm hØnh vµ mét h×nh ¶nh th¬ gi¶n dÞ, linh ho¹t.

TruyÖn th¬

TruyÖn KiÒu, trÝch: - ChÞ em Thuý KiÒu.- C¶nh ngµy xu©n- M· Gi m Sinh mua KiÒu.- KiÒu ë lÇu Ngng BÝch.- Thuý KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n.

§Çu thÕ kØ 19

NguyÔn Du

C¸ch miªu t¶ vÎ ®Ñp vµ tµi hoa cña chÞ em Thuý KiÒu.-- C¶nh ®Ñp ngµy xu©n cæ ®iÓn, trong s¸ng.- Phª ph¸n, v¹ch trÇn b¶n chÊt M· Gi m Sinh vµ nçi nhí cña nµng KiÒu.- T©m tr¹ng vµ nçi nhí cña Thuý KiÒu víi lèi dïng ®iÖp tõ.- KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n víi giÊc m¬ thùc hiÖn c«ng lý qua ®o¹n trÝch kÕt hîp miªu t¶ víi b×nh luËn.

TruyÖn Lôc V©n Tiªn trÝch: - Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga.- Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n.

Gi÷a TK 19

NguyÔn §×nh ChiÓu

- VÎ ®Ñp cña søc m¹nh nh©n nghÜa cña ngêi anh hïng qua giäng v¨n vµ c¸ch biÓu c¶m cña t¸c gi¶.- Nçi khæ cña ngêi anh hïng gÆp n¹n vµ b¶n chÊt cña bän v« nh©n ®¹o.

NghÞ luËn

ChiÕu dêi ®«

1010 Lý C«ng UÈn

LÝ do dêi ®« vµ nguyÖn väng gi÷ níc mu«n ®êi bÒn v÷ng vµ phån thÞnh. LËp luËn chÆt chÏ.

HÞch tíng sÜ (trÝch)

Tríc 1285

TrÇn Quèc TuÊn

Tr¸ch nhiÖm ®èi víi ®Êt níc vµ lêi kªu gäi thèng thiÕt ®èi víi tíng sÜ. LËp luËn chÆt chÏ, luËn cø x¸c ®¸ng, giµu søc thuyÕt phôc.

Níc §¹i ViÖt ta (trÝch B×nh Ng« ®¹i c¸o)

1428 NguyÔn Tr·i

Tù hµo d©n téc, niÒm tin chiÕn th¾ng, luËn cø râ rµng, hÊp dÉn.

Bµn luËn vÒ phÐp häc

1791 NguyÔn ThiÕp

Häc ®Ó cã tri thøc, ®Ó phôc vô ®Êt n-íc chø kh«ng ph¶i cÇu danh. LËp luËn chÆt chÏ, thuyÕt phôc.

V¨n häc hiÖn ®¹i

ThÓ lo¹i

Tªn v¨n b¶nThêi gian

T¸c gi¶Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ

thuËtTruyÖn kÝ

Sèng chÕt mÆc bay

1918 Ph¹m Duy Tèn

Tè c¸o tªn quan phñ v« nh©n ®¹o. Th«ng c¶m víi nçi khæ cña nh©n d©n. NghÖ thuËt miªu t¶ t¬ng ph¶n, ®èi lËp vµ t¨ng cÊp.

Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u

1925 NguyÔn ¸i Quèc

§èi lËp 2 nh©n vËt: Va ren- gian tr¸, lè bÞch; Phan Béi Ch©u- kiªn cêng bÊt khuÊt. Giäng v¨n s¾c s¶o, hãm hØnh.

Tøc níc vì bê (trÝch T¾t ®Ìn)

1939 Ng« TÊt Tè

Tè c¸o x· héi phong kiÕn tµn b¹o, th«ng c¶m nçi khæ cña ngêi n«ng d©n, vÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi phô n÷ n«ng th«n. NghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt…

Trong lßng mÑ (trÝch Nh÷ng ngµy th¬ Êu)

1940 Nguyªn Hång

Nh÷ng cay ®¾ng tñi nhôc vµ t×nh yªu th-¬ng ngêi mÑ cña t¸c gi¶ thêi th¬ Êu. NghÖ thuËt miªu t¶ diÔn biÕn t©m lý nh©n vËt.

T«i ®i häc 1941 Thanh TÞnh

KØ niÖm ngµy ®Çu ®i häc. NghÖ thuËt tù sù xen miªu t¶ vµ biÓu c¶m.

Bµi häc ®-êng ®êi ®Çu tiªn (trÝch DÕ MÌn phiªu lu ký)

1941 T« Hoµi

VÎ ®Ñp cêng tr¸ng, tÝnh nÕt kiªu c¨ng vµ nçi hèi hËn cña DÕ MÌn khi g©y ra c¸i chÕt th¶m th¬ng cho DÕ Cho¾t. NghÖ thuËt nh©n ho¸, kÓ chuyÖn hÊp dÉn.

L·o H¹c 1943 Nao Cao

Sè phËn ®au th¬ng vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña L·o H¹c, sù th«ng c¶m s©u s¾c cña t¸c gi¶. C¸ch miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt vµ c¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn.

Lµng 1948 Kim L©n

T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc cña nh÷ng ngêi ph¶i ®i t¶n c. T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o, hÊp dÉn. NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt.

S«ng níc Cµ Mau (trÝch §Êt rõng ph-¬ng Nam)

1957 §oµn Giái

Chî N¨m C¨n, c¶nh s«ng níc Cµ Mau réng lín, hïng vÜ, ®Çy søc sèng hoang d·. NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn qua c¶m nhËn tinh tÕ cña t¸c gi¶.

ChiÕc lîc ngµ

1966 NguyÔn Quang S¸ng

T×nh c¶m cha con s©u ®Ëm, ®Ñp ®Ï trong c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh. C¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn, kÕt hîp víi miªu t¶ vµ b×nh luËn.

LÆng lÏ sapa

1970 NguyÔn Thµnh Long

VÎ ®Ñp cña ngêi thanh niªn víi c«ng viÖc thÇm lÆng. T×nh huèng truyÖn hîp lÝ, kÓ chuyÖn tù nhiªn. KÕt hîp tù sù víi tr÷ t×nh vµ b×nh luËn.

Nh÷ng ng«i sao xa x«i

1971 Lª Minh Khuª

VÎ ®Ñp t©m hån vµ tÝnh c¸ch cña nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong trªn ®êng Tr-êng S¬n. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, ng«n ng÷ sinh ®éng, trÎ trung; miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt.

Vît th¸c (trÝch Quª néi)

1974 Vâ Qu¶ng

VÎ ®Ñp th¬ méng, hïng vÜ cña thiªn nhiªn vµ vÎ ®Ñp cña søc m¹nh con ngêi tríc thiªn nhiªn. Tù sù kÕt hîp víi tr÷ t×nh.

Lao Xao (trÝch Tuæi th¬ im lÆng)

1985 Duy Kh¸n

Bøc tranh cô thÓ, sinh ®éng vÒ thÕ giíi loµi chim ë mét vïng quª. C¸ch quan s¸t vµ miªu t¶ tinh tÕ

BÕn quª 1985 NguyÔn Minh Ch©u

Tr©n träng nh÷ng vÎ ®Ñp vµ gi¸ trÞ b×nh dÞ, gÇn gòi cña gia ®×nh, quª h¬ng. T×nh huèng truyÖn, h×nh ¶nh giµu tÝnh biÓu t-îng, t©m lÝ nh©n vËt.

Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª

1992 Kh¸nh Hoµi

Th«ng c¶m víi nh÷ng em bÐ trong gia ®×nh bÊt h¹nh. NghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt, kÓ chuyÖn hÊp dÉn.

Bøc tranh cña em g¸i t«i

1999 T¹ Duy Anh

T©m hån trong s¸ng, nh©n hËu cña ngêi em ®· gióp anh nhËn ra phÇn h¹n chÕ cña chÝnh m×nh.C¸ch kÓ chuyÖn theo ng«i thø nhÊt vµ miªu t¶ tinh tÕ t©m lÝ nh©n vËt.

Tuú bót

Mét mãn quµ cña lóa non: Cèm

1943 Th¹ch Lam

Thø quµ riªng biÖt, nÐt ®Ñp v¨n ho¸. C¶m gi¸c tinh tÕ, nhÑ nhµng mµ s©u s¾c.

C©y tre ViÖt Nam

1955 ThÐp Míi

Qua h×nh ¶nh Èn dô, ca ngîi c©y tre (con ngêi ViÖt Nam) anh hïng trong lao ®éng vµ chiÕn ®Êu, thuû chung chÞu ®ùng gian khæ hi sinh…

Mïa xu©n cña t«i

Tríc 1975

Vò B»ng

Nçi nhí Hµ Néi da diÕt cña ngêi xa quª tõ ®ã béc lé t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc. T©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m vµ ngßi bót tµi hoa.

C« T« 1976 NguyÔn Tu©n

C¶nh ®Ñp thiªn nhiªn vµ vÎ ®Ñp cña con ngêi vïng ®¶o C« T«, Ngßi bót ®iªu luyÖn, tinh tÕ cña t¸c gi¶.

Sµi Gßn t«i yªu

1990 Minh H-¬ng

Søc hÊp dÉn cña thiªn nhiªn, khÝ hËu Sµi Gßn. Con ngêi Sµi Gßn cëi më, ch©n t×nh, träng ®¹o nghÜa. C¸ch c¶m nhËn tinh tÕ, ng«n ng÷ giµu søc biÓu c¶m.

Th¬ Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c

1914 Phan Béi Ch©u

Phong th¸i ung dung, khÝ ph¸ch kiªn cêng cña ngêi chÝ sÜ yªu níc vît lªn c¶nh tï ngôc. Giäng th¬ hµo hïng, cã søc l«i cuèn.

§Ëp ®¸ ë C«n L«n

§Çu TK20

Phan Chu Trinh

H×nh tîng ®Ñp lÉm liÖt, ngang tµn cña ng-êi anh hïng cøu níc dï gÆp gian nguy. Bót ph¸p l·ng m¹n, giäng th¬ hµo hïng.

Muèn lµm th»ng Cuéi

1917 T¶n §µ BÊt hoµ víi thùc t¹i tÇm thêng muèn lªn cung tr¨ng ®Ó bÇu b¹n víi chÞ H»ng. Hån th¬ l·ng m¹n pha chót ng«ng nghªnh.

Hai ch÷ níc nhµ

1924 TrÇn TuÊn Kh¶i

Mîn c©u chuyÖn lÞch sö ®Ó béc lé c¶m xóc vµ khÝch lÖ lßng yªu níc, ý chÝ cøu n-íc cña ®ång bµo. ThÓ th¬, giäng th¬ tr÷ t×nh thèng thiÕt.

Quª h¬ng 1939 TÕ Hanh

Bøc tranh t¬i s¸ng, sinh ®éng vÒ vïng quª. Nh÷ng con ngêi lao ®éng khoÎ m¹nh ®Çy søc sèng. Lêi th¬ b×nh dÞ, gîi c¶m, tha thiÕt.

Khi con tu hó

1939 Tè H÷u Lßng yªu cuéc sèng nçi khao kh¸t tù do cña ngêi chiÕn sÜ gi÷a chèn lao tï. ThÓ th¬ lôc b¸t gi¶n dÞ, trong s¸ng mµ s©u s¾c.

Tøc c¶nh P¾c Bã

1941 Hå ChÝ Minh

VÎ ®Ñp hïng vÜ cña P¾c Bã, niÒm tin s©u s¾c cña B¸c vµo sù nghiÖp cøu níc. Lêi th¬ gi¶n dÞ, trong s¸ng mµ s©u s¾c.

Ng¾m tr¨ng 1942-1943

Hå ChÝ Minh

T×nh yªu thiªn nhiªn tha thiÕt gi÷a chèn tï ngôc vµ lßng l¹c quan c¸ch m¹ng. Bµi th¬ sö dông biÖn ph¸p nh©n ho¸ rÊt linh ho¹t, tµi t×nh.

§i ®êng 1942-1943

Hå ChÝ Minh

Nçi gian khæ khi bÞ gi¶i ®i vµ vÎ ®Ñp thiªn nhiªn trªn ®êng. Lêi th¬ gi¶n dÞ mµ s©u s¾c.

Nhí rõng (Thi nh©n ViÖt Nam

1943 ThÕ L÷ Mîn lêi con Hæ bÞ nhèt ®Ó diÔn t¶ nçi ch¸n ghÐt thùc t¹i tÇm thêng, khao kh¸t tù do m·nh liÖt. ChÊt l·ng m¹n trµn ®Çy c¶m xóc trong bµi th¬.

¤ng ®å (Thi nh©n ViÖt Nam)

1943 Vò §×nh Liªn

Th¬ng c¶m víi «ng ®å, víi líp ngêi "®ang tµn t¹". Lêi th¬ gi¶n dÞ mµ s©u s¾c, gîi c¶m.

C¶nh khuya 1948 Hå ChÝ Minh

C¶nh thiªn nhiªn, nçi lo vËn níc. H×nh ¶nh th¬ sinh ®éng, c¸ch so s¸nh ®éc ®¸o.

R»m th¸ng giªng

1948 Hå ChÝ Minh

C¶nh ®Ñp ®ªm r»m th¸ng giªng ë ViÖt B¾c, cuéc sèng chiÕn ®Êu cña B¸c, niÒm tin yªu cuéc sèng. Bót ph¸p cæ ®iÓn vµ hiÖn ®¹i.

§ång chÝ 1948 ChÝnh H÷u

T×nh ®ång chÝ t¹o nªn søc m¹nh ®oµn kÕt, th¬ng yªu, chiÕn ®Êu. Lêi th¬ gi¶n dÞ, h×nh ¶nh ch©n thùc.

Lîm 1949 Tè H÷u VÎ ®Ñp hån nhiªn cña Lîm trong viÖc tham gia chiÕn ®Êu gi¶i phãng quª h¬ng. Sù hi sinh anh dòng cña Lîm. Th¬ tù sù kÕt hîp tr÷ t×nh.

§ªm nay B¸c kh«ng ngñ

1951 Minh HuÖ

H×nh ¶nh B¸c Hå kh«ng ngñ, lo cho bé ®éi vµ d©n c«ng. NiÒm vui cña ngêi ®éi viªn trong ®ªm kh«ng ngñ cïng B¸c. Lêi th¬ gi¶n dÞ, s©u s¾c.

§oµn thuyÒn ®¸nh c¸

1958 Huy CËn

C¶nh ®Ñp thiªn nhiªn vµ niÒm vui cña con ngêi trong lao ®éng trªn biÓn. Bµi th¬ giµu h×nh ¶nh s¸ng t¹o.

Con cß 1962 ChÕ Lan Viªn

Ca ngîi t×nh mÑ con vµ ý nghÜa lêi ru ®èi víi cuéc sèng con ngêi. VËn dông s¸ng t¹o ca dao, nhiÒu c©u th¬ ®óc kÕt nh÷ngsuy ngÉm s©u s¾c.

BÕp löa 1963 B»ng ViÖt

Nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬ vÒ ngêi bµ, bÕp löa vµ nçi nhí quª h¬ng da diÕt. giäng th¬ truyÒn c¶m, da diÕt; h×nh ¶nh th¬ ch©n thùc giµu søc biÓu c¶m.

Ma 1967 TrÇn §¨ng Khoa

C¶nh vËt thiªn nhiªn tríc vµ trong c¬n ma rµo ë lµng quª ViÖt Nam. ThÓ th¬ tù do, nhÞp nhµng, m¹nh, kh¶ n¨ng quan s¸t tinh tÕ; ng«n ng÷ phãng kho¸ng.

TiÕng gµ tra 1968 Xu©n

Quúnh

Nh÷ng kØ niÖm cña ngêi lÝnh trªn ®êng ra

trËn vµ søc m¹nh chiÕn th¾ng kÎ thï. C¸ch

sö dông ®iÖp ng÷ "TiÕng gµ tra" vµ ng«n

ng÷ tù nhiªn.Bµi th vÒ

tiÓu ®éi xe

kh«ng kÝnh

1969 Ph¹m

TiÕn

DuËt

Nh÷ng gian khæ hy sinh vµ niÒm l¹c quan

cña ngêi lÝnh l¸i xe. Lêi th¬ gi¶n dÞ, tù

nhiªn dÔ ®i vµo lßng ngêi.Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l-ng mÑ

1971 NguyÔn Khoa §iÒm

T×nh yªu con g¾n víi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc vµ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña ngêi mÑ Tµ - ¤i. Giäng th¬ ngät ngµo, tr×u mÕn, giµu nh¹c tÝnh.

ViÕng L¨ng B¸c

1976 ViÔn Ph¬ng

T×nh c¶m nhí th¬ng, kÝnh yªu, tù hµo vÒ B¸c. Lêi th¬ tha thiÕt, ©n t×nh, giµu nh¹c tÝnh.

¸nh tr¨ng 1978 NguyÔn Duy

Nh¾c nhë vÒ nh÷ng n¨m th¸ng gian lao cña ngêi lÝnh, nh¾c nhë th¸i ®é sèng uèng níc nhí nguån. Giäng th¬ t©m t×nh, tù nhiªn, h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m.

Mïa xu©n nho nhá

1980 Thanh H¶i

T×nh yªu vµ g¾n bã víi mïa xu©n, víi thiªn nhiªn. Tù nguyÖn lµm mïa xu©n nhá d©ng hiÕn cho ®êi.ThÓ th¬ 5 ch÷ quen thuéc ng«n ng÷ giµu søc truyÒn c¶m.

Nãi víi con (th¬ ViÖt Nam)

1945-1985

Y Ph-¬ng

T×nh c¶m gia ®×nh Êm cóng, truyÒn thèng cÇn cï, søc sèng m¹nh mÏ cña quª h-¬ng, d©n téc. Tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu søc gîi c¶m.

Sang thu 1998 h÷u thØnh

Sù chuyÓn biÕn nhÑ nhµng tõ h¹ sang thu qua sù c¶m nhËn tinh tÕ, qua nh÷ng h×nh ¶nh giµu søc biÓu c¶m.

NghÞ luËn

ThuÕ m¸u (trÝch B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p)

1925 NguyÔn ¸i Quèc

Tè c¸o thùc d©n ®· biÕn ngêi nghÌo ë c¸c níc thuéc ®Þa thµnh vËt hy sinh cho c¸c cuéc chiÕn tranh tµn khèc. LËp luËn chÆt chÏ, dÉn chøng x¸c thùc.

TiÕng nãi cña v¨n nghÖ

1948 NguyÔn §×nh Thi

V¨n nghÖ lµ sîi d©y ®ång c¶m k× diÖu. V¨n nghÖ gióp con ngêi sèng phong phó vµ tù hoµn thiÖn nh©n c¸ch. Bµi v¨n cã lËp luËn chÆt chÏ, giµu h×nh ¶nh vµ c¶m xóc.

Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta

1951 Hå ChÝ Minh

Kh¼ng ®Þnh, ca ngîi tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta. LËp luËn chÆt chÏ, giäng v¨n tha thiÕt, s«i næi, thuyÕt phôc.

Sù giµu ®Ñp cña TiÕng ViÖt

1967 §Æng Thai Mai

Tù hµo vÒ sù giµu ®Ñp cña TiÕng ViÖt trªn nhiÒu ph¬ng diÖn, biÓu hiÖn cña søc sèng d©n téc. LËp luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc cao.

§øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå

1970 Ph¹m V¨n §ång

Gi¶n dÞ lµ ®øc tÝnh næi bËt nhÊt cña B¸c trong ®êi sèng, trong c¸c bµi viÕt. Nhng cã sù hµi hoµ víi ®êi sèng tinh thÇn phong phó, cao ®Ñp. Lêi v¨n tha thiÕt, cã søc truyÒn c¶m.

ý nghÜa v¨n ch¬ng

NXB GD 1998

Hoµi Thanh

Nguån gèc cña v¨n ch¬ng lµ vÞ tha, v¨n ch-¬ng lµ h×nh ¶nh cña cuéc sèng phong phó. Lèi v¨n nghÞ luËn chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc.

ChuÈn bÞ Vò Chç m¹nh vµ yÕu cña tuæi trÎ ViÖt Nam.

hµnh trang vµo thÕ kØ míi

2001 Khoan Nh÷ng yªu cÇu kh¾c phôc c¸i yÕu ®Ó bíc vµo thÕ kØ míi. Lêi v¨n hïng hån, thuyÕt phôc.

KÞch

B¾c S¬n 1946 NguyÔn Huy Tëng

Ph¶n ¸nh m©u thuÉn gi÷a c¸ch m¹ng vµ kÎ thï cña c¸ch m¹ng; thÓ hiÖn diÔn biÕn néi t©m nh©n vËt Th¬m. NghÖ thuËt thÓ hiÖn t×nh huèng vµ m©u thuÉn.

T«i vµ chóng ta

NXB s©n khÊu 1994

Lu Quang Vò

Qu¸ tr×nh ®Êu tranh cña ngêi d¸m nghÜ d¸m lµm, cã trÝ tuÖ vµ b¶n lÜnh ®Ó ph¸ bá c¸ch nghÜ vµ c¬ chÕ l¹c hËu ®em l¹i h¹nh phóc cho mäi ngêi. C¸ch khai th¸c t×nh huèng kÞch

Nh×n chung vÒ v¨n häc ViÖt Nam

1.C¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam.a. V¨n häc d©n gian.- Hoµn c¶nh ra ®êi: Trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Êu tranh x· héi….

- §íi tîng s¸ng t¸c: Chñ yÕu lµ nh÷ng ngêi lao ®éng ë tÇng líp díi→ v¨n häc b×nh

d©n, s¸ng t¸c mang tÝnh céng ®ång.- §Æc tÝnh: TÝnh tËp thÓ, tÝnh truyÒn miÖng, tÝnh dÞ b¶n, tÝnh tiÕp diÔn xíng.- ThÓ lo¹i: Phong phó (truyÖn, ca dao d©n ca, vÌ, c©u ®è, chÌo…), cã v¨n ho¸ d©n gian cña c¸c d©n téc (Mêng, Th¸i, Ch¨m…).- Néi dung: S©u s¾c, gåm:+ Tè c¸o x· héi cò, th«ng c¶m víi nh÷ng nçi nghÌo khæ.+ Ca ngîi nh©n nghÜa, ®¹o lý.+ Ca ngîi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, t×nh b¹n bÌ, gia ®×nh…+ ¦íc m¬ cuéc sèng tèt ®Ñp, thÓ hiÖn lßng l¹c quan yªu ®êi, tin tëng ë t¬ng lai…b. V¨n häc viÕt:- VÒ ch÷ viÕt: Cã nh÷ng s¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n, ch÷ N«m, ch÷ quèc ng÷, tiÕng Ph¸p ( NguyÔn ¸i Quèc). Tuy viÕt b»ng tiÕng níc ngoµi nhng néi dung vµ nÐt ®Æc s¾c

nghÖ thuËt vÉn thuéc vÒ d©n téc → tÝnh d©n téc ®Ëm ®µ.

- VÒ néi dung: B¸m s¸t cuéc sèng, biÕn ®éng cña mäi thêi kú, mäi thêi ®¹i.+ §Êu tranh chèng x©m lîc, chèng phong kiÕn, chèng ®Õ quèc.+ Ca ngîi ®¹o ®øc nh©n nghÜa, dòng khÝ.+ Ca ngîi lßng yªu níc vµ anh hïng.+ Ca ngîi lao ®éng dùng x©y.+ Ca ngîi thiªn nhiªn.+ Ca ngîi t×nh b¹n bÌ, t×nh yªu, t×nh vî chång, mÑ cha…

2. TiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam.(Chñ yÕu lµ v¨n häc viÕt)

a. Tõ thÕ kû X ®Õn thÕ kØ XIX.Lµ thêi k× v¨n häc trung ®¹i, trong ®iÒu kiÖn XHPK suèt 10 thÕ kØ c¬ b¶n

vÉn gi÷ ®îc nÒn ®éc lËp tù chñ. - V¨n häc yªu níc chèng x©m lîc (Lý - Tr©n - Lª - NguyÔn) cã Lý Thêng KiÖt, TrÇn Quèc TuÊn, NguyÔn Tr·i, NguyÔn §×nh ChiÓu).

- V¨n häc tè c¸o x· héi phong kiÕn vµ thÓ hiÖn kh¸t väng tù do, yªu ®¬ng, h¹nh phóc (Hå Xu©n H¬ng, NguyÔn Du, NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng…)

b. Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn 1945.- V¨n häc yªu níc vµ c¸ch m¹ng 30 n¨m ®Çu thÕ kû (tríc khi §¶ng CSVN ra

®êi): cã T¶n §µ, Phan Béi Ch©u, Phan Chu Trinh, vµ nh÷ng s¸ng t¸c cña NguyÔn ¸i Quèc ë níc ngoµi).- Sau 1930: Xu híng hiÖn ®¹i trong v¨n häc víi v¨n häc l·ng m¹n (Nhí rõng), v¨n häc hiÖn thùc (T¾t ®Ìn), v¨n häc c¸ch m¹ng (Khi con tu hó…)

c. Tõ 1945 - 1975- V¨n häc viÕt vÒ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (§ång chÝ, §ªm nay B¸c kh«ng ngñ,

C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng…)- V¨n häc viÕt vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng

kÝnh, Nh÷ng ng«i sao xa x«i, ¸nh tr¨ng…)- V¨n häc viÕt vÒ cuéc sèng lao ®éng (§oµn thuyÒn ®¸nh c¸, Vît th¸c…)d.Tõ sau 1975.- V¨n häc viÕt vÒ chiÕn tranh (Håi øc, KØ niÖm).- ViÕt vÒ sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc, ®æi míi…3. MÊy nÐt ®Æc s¾c næi bËt cña v¨n häc ViÖt Nam.

(TruyÒn thèng cña v¨n häc d©n téc).a. T tëng yªu níc: Chñ ®Ò lín, xuyªn suèt trêng k× ®Êu tranh gi¶i phãng d©n

téc (c¨m thï giÆc, quyÕt t©m chiÕn ®Êu, d¸m hi sinh vµ x¶ th©n, t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi, niÒm tin chiÕn th¾ng).

b. Tinh thÇn nh©n ®¹o: Yªu níc vµ th¬ng yªu con ngêi ®· hoµ quyÖn thµnh tinh

thÇn nh©n ®¹o. (Tè c¸o bãc lét, th«ng c¶m víi ngêi nghÌo khæ, lªn tiÕng bªnh vùc quyÒn lîi con ngêi - nhÊt lµ ngêi phô n÷, kh¸t väng tù do vµ h¹nh phóc…

c. Søc sèng bÒn bØ vµ tinh thÇn l¹c quan: Tr¶i qua c¸c thêi k× dùng níc vµ gi÷ n-

íc, lao ®éng vµ ®Êu tranh, nh©n d©n ViÖt Nam ®· thÓ hiÖn sù chÞu ®ùng gian

khæ trong cuéc sèng ®êi thêng vµ trong chiÕn tranh → T¹o nªn søc m¹nh chiÕn

th¾ng.Tinh thÇn l¹c quan, tin tëng còng ®îc nu«i dìng tõ trong cuéc sèng chiÕn ®Êu

®Çy gian khæ, hy sinh vµ còng rÊt hµo hïng. Lµ b¶n lÜnh cña ngêi ViÖt, lµ t©m hån ViÖt Nam.

d. TÝnh thÈm mÜ cao: TiÕp thu truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, tiÕp thu tinh

hoa v¨n häc níc ngoµi (Trung Quèc, Ph¸p, Anh…) v¨n häc ViÖt Nam kh«ng cã nh÷ng t¸c phÈm ®å sé, nhng víi nh÷ng t¸c phÈm quy m« võa vµ nhá, chó träng c¸i ®Ñp tinh tÕ, hµi hoµ, gi¶n dÞ (nh÷ng c©u ca dao tôc ng÷, nh÷ng pho sö thi, tiÓu thuyÕt, th¬ ca…)

Tãm l¹i:+ V¨n häc ViÖt Nam gãp phÇn båi ®¾p t©m hån, tÝnh c¸ch t tëng cho c¸c thÕ

hÖ ngêi ViÖt Nam.+ Lµ bé phËn quan träng cña v¨n hãa tinh thÇn d©n téc thÓ hiÖn nh÷ng nÐt

tiªu biÓu cña t©m hån, lèi sèng, tÝnh c¸ch vµ t tëng cña con ngêi ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam trong c¸c thêi ®¹i.

IV. V¨n häc níc ngoµi

TT Tªn bµiThÓ lo¹i

T¸c gi¶ (Níc)

Néi dung chñ yÕu§Æc s¾c nghÖ

thuËt1 C©y bót

thÇnTruyÖn

D©n gian (Trung Quèc)

Quan niÖm vÒ c«ng lý x· héi, vÒ môc ®Ých tµi n¨ng nghÖ thuËt, íc m¬ kh¶ n¨ng k× diÖu.

TrÝ tëng tîng phong phó, truyÖn kÓ hÊp dÉn.

2 ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng

TruyÖn

D©n gian (Nga)

Ca ngîi lßng biÕt ¬n ®èi víi nh÷ng ngêi nhËn hËu, phª ph¸n kÎ tham lam.

LÆp l¹i t¨ng tiÕn cña cèt truyÖn, nh©n vËt ®èi lËp, yÕu tè hoang ®-êng.

3 Xa ng¾m th¸c nói L

Th¬ LÝ B¹ch (Trung Quèc)

VÎ ®Ñp nói L vµ t×nh yªu thiªn nhiªn ®»m th¾m béc lé tÝnh c¸ch phãng kho¸ng cña nhµ th¬.

H×nh ¶nh th¬ tr¸ng lÖ, huyÒn ¶o.

4 C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh

Th¬ LÝ B¹ch

T×nh c¶m quª h¬ng cña ngêi sèng xa nhµ trong mét ®ªm tr¨ng yªn tÜnh.

Tõ ng÷ gi¶n dÞ, tinh luyÖn. C¶m xóc ch©n thµnh.

5 NgÉu nhiªn viÕt nh©n

Th¬ H¹ Tri Ch¬ng (Trung Quèc)

T×nh c¶m s©u s¾c mµ chua xãt cña ngêi sèng xa quª l©u ngµy trong kho¶nh kh¾c míi vÒ quª.

C¶m xóc ch©n thµnh, hãm hØnh; kÕt hîp víi tù sù.

6 Bµi ca nhµ tranh bÞ

Th¬ §ç Phñ (Trung Quèc)

Nçi khæ nghÌo tóng vµ íc m¬ cã ng«i nhµ v÷ng ch¾c ®Ó che chë cho nh÷ng ngêi

KÕt hîp tr÷ t×nh víi tù sù, nghÞ luËn.

giã thu ph¸

nghÌo.

7 M©y vµ sãng

Th¬ Ta - go (Ên §é)

Ca ngîi t×nh mÉu tö thiªng liªng, bÊt diÖt.

H×nh ¶nh thiªn nhiªn giµu ý nghÜa tîng trng. KÕt hîp biÓu c¶m víi kÓ chuyÖn.

8 ¤ng Giuèc §anh mÆc lÔ phôc

KÞch M«-li-e (Ph¸p)

Phª ph¸n tÝnh c¸ch lè l¨ng cña tªn trëng gi¶ häc lµm sang.

Chän t×nh huèng t¹o tiÕng cêi s¶ng kho¸i ch©m biÕm s©u cay.

9 Buæi häc cuèi cïng

TruyÖn

§« - ®ª (Ph¸p)

Yªu níc lµ yªu c¶ tiÕng nãi d©n téc.

X©y dùng nh©n vËt thÇy gi¸o vµ cËu bÐ Ph¨ng.

10 C« bÐ b¸n diªm

TruyÖn

An-®Ðc-xen (§an M¹ch)

Nçi bÊt h¹nh, c i chÕt ®au khæ vµ niÒm tin yªu cuéc sèng cña em bÐ b¸n diªm.

KÓ chuyÖn hÊp dÉn, ®an xen gi÷a hiÖn thùc vµ méng tëng.

11 §¸nh nhau víi cèi xay giã

TrÝch tiÓu thuyÕt

XÐc-van-tÐc (T©y Ban Nha)

Sù t¬ng ph¶n vÒ nhiÒu mÆt gi÷a gi÷a 2 nhËn vËt §«n -ki-h«-tª, Xan -ch«-Phan- xa qua ®ã ngîi ca mÆt tèt, phª ph¸n c¸i xÊu.

NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, nghÖ thuËt g©y cêi.

12 ChiÕc l¸ cuèi cïng

TruyÖn

O.Hen-ri (MÜ)

T×nh yªu th¬ng cao c¶ gi÷a nh÷ng con ngêi nghÌo khæ: Cô B¬-men, Gi«n Xi vµ Xiu.

T×nh tiÕt hÊp dÉn, kÕt hîp cÊu ®¶o ngîc t×nh huèng 2 lÇn.

13 Hai c©y phong

TruyÖn

Ai-ma-tèp (C-r¬ -gi¬ -xtan)

T×nh yªu quª h¬ng vµ c©u chuyÖn vÒ ngêi thÇy vun trång m¬ íc, hy väng cho HS.

Lèi kÓ chuyÖn hÊp dÉn, lèi miªu t¶ theo phong c¸ch héi ho¹, g©y Ên tîng m¹nh.

14 Cè h¬ng TruyÖn

Lç TÊn (Trung Quèc)

Sù thay ®æi cña lµng quª,

cña nh©n vËt NhuËn Thæ→ phª ph¸n x· héi phong kiÕn, ®Æt vÊn ®Ò con ®êng ®i cho n«ng d©n, cho x· héi.

Lèi têng thuËt hÊp dÉn, kÕt hîp kÓ vµ b×nh…ng«n ng÷ gi¶n dÞ, giµu h×nh ¶nh.

15 Nh÷ng ®øa trÎ

TruyÖn

Gor¬ki (Nga)

T×nh b¹n th©n thiÕt gi÷a nh÷ng ®øa trÎ (t¸c gi¶, 3 ®øa trÎ con 1 ®¹i t¸) sèng thiÕu t×nh th¬ng, bÊt chÊp c¶n trë cña x· héi).

Lèi kÓ chuyÖn giµu h×nh ¶nh, ®an xen chuyÖn ®êi thêng víi cæ tÝch.

16 R« bin x¬n ngoµi ®¶o hoang

TrÝch tiÓu thuyÕt

§i-ph« (Anh)

Cuéc sèng khã kh¨n vµ tinh thÇn l¹c quan cña nh©n vËt gi÷a vïng hoang ®¶o trªn 10 n¨m trêi.

NghÖ thuËt kÓ chuyÖn hÊp dÉn cña nh©n vËt " t«i" tù ho¹, kÕt hîp miªu t¶.

17 Bè cña Xi-m«ng

TruyÖn

M«-pa-x¨ng (Ph¸p)

Nçi tuyÖt väng cña Xi m«ng, t×nh c¶m ch©n t×nh cña ng-êi mÑ (Bl¨ng - sèt), sù bao dung cña Phi- lÝp.

NghÖ thuËt miªu t¶ diÔn biÕn t©m tr¹ng 3 nh©n vËt; kÕt hîp tù sù víi nghÞ luËn.

18 Con chã BÊc

TrÝch tiÓu thuyÕt

L©n ®¬n (MÜ)

T×nh c¶m yªu th¬ng cña t¸c gi¶ ®èi víi loµi vËt.

TrÝ tëng tîng khi ®i s©u vµo "thÕ giíi t©m hån"cña chã BÊc.

19 Lßng yªu níc

NghÞ luËn

E ren bua (Nga)

Lßng yªu níc b¾t ®Çu tõ lßng yªu nhµ, yªu lµng xãm, yªu miÒn quª…nh suèi ch¶y ra s«ng, s«ng ®i ra bÓ…

C¶m xóc ch©n thµnh, m·nh liÖt. BiÖn ph¸p so s¸nh hîp lÝ.

§i bé ngao du

NghÞ luËn

Ru - X« (Ph¸p)

Ca ngîi sù gi¶n dÞ, tù do, thiªn nhiªn muèn ngao du

cÇn ®i bé → tù do…

LËp luËn chÆt chÏ, luËn cø sinh

®éng → cã søc

thuyÕt phôc.

Chã sãi vµ Cõu

NghÞ luËn

Ten (Ph¸p)

Nªu lªn ®Æc trng cña s¸ng t¸c nghÖ thuËt lµm ®Ëm dÊu Ên, c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ riªng cña nhµ v¨n.

NghÖ thuËt so s¸nh, nghÖ thuËt lËp luËn cña bµi nghÞ luËn v¨n häc hÊp dÉn.

Ghi chó: (VÒ thêi gian s¸ng t¸c ®· ®îc SGK tæng hîp, trang 181)

Nh÷ng néi dung chñ yÕu

1. Nh÷ng s¾c th¸i vÒ phong tôc, tËp qu¸n cña nhiÒu d©n téc, nhiÒu ch©u lôc trªn thÕ giíi (C©y bót thÇn, ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng, Bè cña Xi m«ng, §i bé ngao du..)

2. Thiªn nhiªn vµ t×nh yªu thiªn nhiªn (§i bé ngao du, Hai c©y phong, Lßng yªu níc, Xa ng¾m th¸c nói L)

3. Th¬ng c¶m sè phËn nh÷ng ngêi nghÌo khæ, kh¸t väng gi¶i phãng ngêi nghÌo (Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸, Em bÐ b¸n diªm, ChiÕc l¸ cuèi cïng, Cè h¬ng)

4. Híng tíi c¸i thiÖn, ghÐt c¸i ¸c c¸i xÊu (C©y bót thÇn, ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng, ¤ng Giuèc §anh mÆc lÔ phôc)

5. T×nh yªu lµng xãm quª h¬ng, t×nh yªu ®Êt níc (Cè h¬ng, C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh, Lßng yªu níc..)

Nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c

1. VÒ truyÖn d©n gian: NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, trÝ tëng tîng, c¸c yÕu tè

hoang ®êng (so s¸nh víi mét sè truyÖn d©n gian ViÖt Nam).

2. VÒ th¬:

- NÐt ®Æc s¾c cña 4 bµi th¬ §êng (Ng«n ng÷, h×nh ¶nh, hµm sóc, biÖn ph¸p

tu tõ…)

- NÐt ®Æc s¾c cña th¬ tù do (M©y vµ sãng)

- So s¸nh víi th¬ ViÖt Nam?

3. VÒ truyÖn:

- Cèt truyÖn vµ nh©n vËt.

-YÕu tè h cÊu.

- Miªu t¶, biÓu c¶m vµ nghÞ luËn trong truyÖn?

4. VÒ nghÞ luËn:

- NghÞ luËn x· héi vµ nghÞ luËn v¨n häc.

- HÖ thèng lËp luËn (luËn ®iÓm, luËn cø, luËn chøng).

- yÕu tè miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m, thuyÕt minh hay nghÞ luËn.

5. VÒ kÞch. M©u thuÉn kÞch, ng«n ng÷ vµ hµnh ®éng kÞch?

(Mçi thÓ lo¹i cã thÓ híng dÉn HS ph©n tÝch vµ so s¸nh íi v¨n häc ViÖt Nam).

V. V¨n b¨n nhËt dông

LípTªn v¨n b¶n nhËt dông

Néi dungH×nh thøc (Ph¬ng thøc

biÓu ®¹t)6 CÇu Long

Biªn - chøng nhËn lÞch sö

N¬i chøng kiÕn nh÷ng sù kiÖn lÞch sö hµo hïng, bi tr¸ng cña Hµ Néi.

Tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m.

§éng Phong Nha

Lµ k× quan thÕ giíi, thu hót kh¸ch du lÞch, tù hµo vµ b¶o vÖ danh th¾ng nµy.

ThuyÕt minh, miªu t¶

Bøc th cña thñ lÜnh da ®á

Con ngêi ph¶i sèng hoµ hîp víi thiªn nhiªn lo b¶o vÖ m«i trêng

NghÞ luËn vµ biÓu c¶m

7

Cæng trêng më ra

T×nh c¶m thiªng liªng cña cha mÑ víi con c¸i. Vai trß cña nhµ trêng ®èi víi mçi con ngêi.

Tù sù, miªu t¶ thuyÕt minh, nghÞ luËn, biÓu c¶m.

MÑ t«i T×nh yªu th¬ng kÝnh träng cha mÑ lµ t×nh c¶m thiªng liªng cña con c¸i.

Tù sù, miªu t¶ nghÞ luËn, biÓu c¶m.

Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª

T×nh c¶m th©n thiÕt cña 2 anh em vµ nçi ®au chua xãt khi ë trong hoµn c¶nh gia ®×nh bÊt h¹nh.

Tù sù, nghÞ luËn, biÓu c¶m.

8Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng

VÎ ®Ñp cña sinh ho¹t v¨n ho¸ vµ nh÷ng con ngêi tµi hoa xø HuÕ.

ThuyÕt minh, nghÞ luËn, tù sù, biÓu c¶m.

Th«ng tin vÒ Ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000

T¸c h¹i cña viÖc sö dông bao ni l«ng ®èi víi m«i trêng.

NghÞ luËn vµ hµnh chÝnh.

¤n dÞch thuèc l¸

T¸c h¹i cña thuèc l¸ (kinh tÕ vµ søc khoÎ)

ThuyÕt minh, nghÞ luËn vµ biÓu c¶m.

Bµi to¸n d©n sè

Mèi quan hÖ gi÷a d©n sè vµ sù ph¸t triÓn x· héi.

ThuyÕt minh vµ nghÞ luËn.

9

Tuyªn bè thÕ giíi vÒ sù sèng cßn, quyÒn ®-îc b¶o vÖ vµ ph t triÓn cña trÎ em

Tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn trÎ em cña céng ®ång quèc tÕ.

nghÞ luËn, thuyÕt minh vµ biÓu c¶m.

§Êu tranh cho mét thÕ gi¬i hoµ b×nh

Nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n vµ tr¸ch nhiÖm ng¨n chÆn chiÕn tranh v× hoµ b×nh thÕ giíi.

NghÞ luËn vµ biÓu c¶m.

Phong c¸ch Hå ChÝ Minh

VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh; tù hµo, kÝnh yªu vµ tù hµo vÒ B¸c

NghÞ luËn vµ biÓu c¶m.

+ Lu ý néi dung c¸c chó thÝch cña v¨n b¶n nhËt dông.+ Liªn hÖ c¸c vÊn ®Ò trong v¨n b¶n nhËt dông vµ ®êi sèng x· héi.+ Cã ý kiÕn, quan ®iÓm tríc c¸c vÊn ®Ò ®ã.

+ VËn dông tæng hîp kiÕn thøc c¸c m«n häc kh¸c ®Ó lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra trong v¨n b¶n nhËt dông.

+C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ ph¬ng thøc biÓu hiÖn ®Ó ph©n tÝch mét v¨n b¶n nhËt dông.

B. TiÕng ViÖtI. Tõ ng÷:

§¬n vÞ bµi häc

Kh¸i niÖm C¸ch sö dông

Tõ ®¬n Lµ tõ chØ gåm mét tiÕng

Thêng dïng ®Ó t¹o tõ ghÐp, tõ l¸y lµm cho vèn tõ thªm phong phó.

Tõ phøc Lµ tõ gåm hai hay nhiÒu tiÕng

Dïng ®Þnh danh sù vËt, hiÖn tîng rÊt phong phó trong ®êi sèng.

Tõ ghÐp Lµ nh÷ng tõ phøc ®îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa

Dïng ®Þnh danh sù vËt, hiÖn tîngrÊt phong phó trong ®êi sèng, sö dông ®óng c¸c lo¹i tõ ghÐp trong giao tiÕp, trong lµm bµi.

Tõ l¸y Lµ nh÷ng tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng

T¹o nªn nh÷ng tõ tîng thanh, tîng h×nh trong v¨n miªu t¶, trong th¬ ca sö dông ®óng tõ l¸y trong giao tiÕp, trong lµm bµi.

Thµnh ng÷ Lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè ®inh, biÓu thÞ mét ý nghÜa hoµn chØnh (t-¬ng ®¬ng nh mét 1 tõ)

Lµm cho c©u v¨n thªm h×nh ¶nh, sinh ®éng, t¨ng tÝnh h×nh tîng vµ tÝnh biÓu c¶m.

NghÜa cña tõ

Lµ néi dung (sù vËt, tÝnh chÊt, ho¹t ®éng, quan hÖ) mµ tõ biÓu thÞ.

Dïng tõ ®óng chç, ®óng lóc, hîp lý.

Tõ nhiÒu nghÜa

Lµ tõ mang nh÷ng s¾c th¸i ý nghÜa kh¸c nhau

Dïng nhiÒu trong v¨n ch¬ng, ®Æc biÖt trong th¬ ca.

do hiÖn tîng chuyÓn nghÜa

HiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ

Lµ hiÖn tîng ®æi nghÜa cña tõ t¹o ra nh÷ng tõ nhiÒu nghÜa

(nghÜa gèc → nghÜa

chuyÓn)

HiÓu hiÖn tîng chuyÓn nghÜa trong nh÷ng v¨n c¶nh nhÊt ®Þnh.

Tõ ®ång ©m Lµ nh÷ng tõ gièng nhau vÒ ©m thanh nhng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ng liªn quan g× víi nhau.

Khi dïng tõ ®ång ©m ph¶i chó ý ®Õn ng÷ c¶nh ®Ó tr¸nh g©y hiÓu nhÇm.Thêng dïng trong th¬ trµo phóng.

Tõ ®ång nghÜa

Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau.

Dïng tõ ®ång nghÜa vµ c¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa ®Ó thay thÕ ph¶i phï hîp víi ng÷ c¶nh vµ s¾c th¸i biÓu c¶m.

Tõ tr¸i nghÜa Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau.

Dïng trong thÓ ®èi, t¹o h×nh tîng t¬ng ph¶n, g©y Ên tîng m¹nh, lµm cho lêi nãi sinh ®éng

CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷

Lµ nghÜa cña mét tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n (kh¸i qu¸t h¬n) hoÆc hÑp h¬n (Ýt kh¸i qu¸t h¬n) nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c (nghÜa réng, nghÜa hÑp..)

Sö dông nghÜa tõ ng÷ theo tõng cÊp ®é kh¸i qu¸t, tr¸nh vi ph¹m cÊp ®é kh¸i qu¸t cña tõ ng÷.

Trêng tõ vùng

Lµ tËp hîp cña nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa

Chó ý c¸ch chuyÓn trêng tõ vùng ®Ó t¨ng thªm tÝnh nghÖ thuËt cña ng«n ng÷ tõ vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t (phÐp nh©n ho¸, Èn dô, so s¸nh…)

Tõ mîn Lµ nh÷ng tõ vay mîn nhiÒu tõ tiÕng cña níc ngoµi ®Ó biÓu thÞ sù vËt, hiÖn tîng, ®Æc ®iÓm…mµ tiÕng ViÖt cha cã tõ thËt thÝch hîp ®Ó diÔn ®¹t.

Mîn tõ ®óng lóc, ®óng chç ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ giao tiÕp, biÓu ®¹t.

Tõ H¸n ViÖt Lµ nh÷ng tõ gèc H¸n ®îc ph¸t ©m theo c¸ch cña ngêi ViÖt.

BiÕt sö dông tõ H¸n ViÖt trong nh÷ng ng÷ c¶nh cô thÓ (trang träng, t«n nghiªm…)

ThuËt ng÷ Lµ tõ ng÷ biÓu thÞ kh¸i niÖm khoa häc, c«ng

Dïng thuËt ng÷ chÝnh x¸c 1 nghÜa.

nghÖ thêng ®îc dïng trong c¸c v¨n b¶n khoa häc, c«ng nghÖ

BiÖt ng÷ x· héi

Lµ tõ ng÷ ®îc dïng trong mét tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh (tõ ®Þa ph¬ng ë 1 ®Þa ph¬ng)

Kh«ng nªn l¹m dông tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi trong giao tiÕp, trong lµm v¨n.

Tõ tîng h×nh Lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ tr¹ng th¸i cña sù vËt.

Dïng nhiÒu trong v¨n t¶ vµ tù sù

Tõ tîng thanh Lµ tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn cña con ngêi.

Dïng nhiÒu trong v¨n t¶ vµ tù sù

So s¸nh Lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi c¶m, gîi h×nh cho sù diÔn ®¹t.

T¨ng søc gîi h×nh gîi c¶m trong ca dao, trong th¬, trong miªu t¶, trong nghÞ luËn.

Èn dô Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t-îng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn tîng kh¸c cã nÐt t-¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.

Chän nÐt t¬ng ®ång ®Ó t¹o Èn dô trong v¨n miªu t¶, thuyÕt minh, nghÞ luËn, s¸ng t¸c th¬ ca

Nh©n ho¸ Lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËt b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ngêi, lµm cho thÕ giíi loµi vËt trë lªn gÇn gòi…

Dïng nhiÒu trong th¬ ca, v¨n miªu t¶, thuyÕt minh

Nãi qu¸ Lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng ®îc m« t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên tîng, t¨ng søc biÓu c¶m.

Dïng trong nh÷ng hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ.

Nãi gi¶m, nãi tr¸nh

Lµ mét biÖn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn,

Dïng trong nh÷ng hoµn c¶nh giao tiÕp phï hîp.

tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù.Lµ s¾p xÕp nèi tiÕp hµng lo¹t tõ hay côm tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®îc ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ, ttëng, t×nh c¶m.

BiÕt sù vËn dông c¸c kiÓu liÖt kª theo cÆp, kh«ng theo cÆp, t¨ng tiÕn trong v¨n miªu t¶, thuyÕt minh..

Lµ biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ (hoÆc c¶ c©u) ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh.

Sö dông c¸c d¹ng ®iÖp ng÷ trong viÕt v¨n, trong thuyÕt minh, lµm th¬.

Lµ lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, vÒ nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó t¹o s¾c th¸i dÝ dám, hµi híc lµm c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ.

Sö dông lèi ch¬i ch÷ ®ång ©m, ®iÖp ©m, nãi l¸I trong th¬ trµo phóng, c©u ®èi, c©u ®è…

II. Ng÷ ph¸p

§¬n vÞ bµi häc

Kh¸i niÖm C¸ch sö dông

Danh tõ Lµ nh÷ng tõ chØ ngêi, vËt, kh¸i niÖm

Thêng lµm chñ ng÷ trong c©u. Dïng c¸c lo¹i danh tõ phï hîp trong v¨n miªu t¶, tù sù.

§éng tõ Lµ nh÷ng tõ chØ hµnh ®éng, tr¹ng th¸i cña sù vËt.

Thêng lµm vÞ ng÷ trong c©u. Dïng c¸c lo¹i ®éng tõ phï hîp trong v¨n miªu t¶, tù sù

TÝnh tõ Lµ nh÷ng tõ chØ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña sù vËt hµnh ®éng, tr¹ng th¸i

Cã thÓ lµm chñ ng÷, vÞ ng÷ trong c©u. Dïng trong c©u v¨n nghÞ luËn, miªu t¶.

Sè tõ Lµ nh÷ng tõ chØ sè lîng vµ thø tù cña sù vËt

Trong ®ßi sèng vµ trong t¸c phÈm v¨n häc(mét canh….hai canh….l¹i ba canh).

§¹i tõ Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó chØ ngêi, sù vËt, ho¹t ®éng tÝnh chÊt ®îc nãi ®Õn trong mét ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh cña lêi nãi hoÆc dïng ®Ó hái

Dïng ®¹i tõ phï hîp trong giao tiÕp, trong héi tho¹i ®Ó gi÷ ®óng vai trong giao tiÕp, héi tho¹i.

Lîng tõ Lµ nh÷ng tõ chØ lîng Ýt Trong ®êi sèng vµ trong t¸c phÈm v¨n häc

hay nhiÒu cña sù vËtChØ tõ Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó chØ

vµo sù vËt, nh»m x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña sù vËt trong kh«ng gian hoÆc thêi gian.

Lµm phô ng÷ trong côm danh tõ. Cã thÓ lµm chñ ng÷ hoÆc tr¹ng ng÷ trong c©u.

Phã tõ Lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa cho ®éng tõ, tÝnh tõ.

T¹o nªn gi¸ trÞ biÓu c¶m trong c¸c v¨n b¶n miªu t¶, thuyÕt minh.

Quan hÖ tõ

Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó biÓu thÞ c¸c ý nghÜa quan hÖ nh së h÷u, so s¸nh, nh©n qu¶…gi÷a c¸c bé phËn cña c©u hay gi÷a c©u víi c©u trong ®o¹n v¨n.

Sö dông ®óng c¸c quan hÖ, cÆp quan hÖ tõ ®Ó c©u v¨n trong s¸ng, rµnh m¹ch - nhÊt lµ v¨n nghÞ luËn.

Trî tõ Lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm mét tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc ®îc nãi ®Õn ë gi÷a tõ ng÷ ®ã.

§îc dïng nhiÒu trong héi tho¹i, kÞch b¶n v¨n häc.

T×nh th¸i tõ

Lµ nh÷ng tõ ®îc thªm vµo c©u ®Ó cÊu t¹o c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m vµ ®Ó biÓu thÞ c¸c s¾c th¸i t×nh c¶m cña ngêi nãi.

Sö dông t×nh th¸i tõ phï hîp trong tõng hoµn c¶nh, giao tiÕp (quan hÖ x· héi, tuæi t¸c)

Th¸n tõ Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc cña ngêi nãi hoÆc dïng ®Ó gäi ®¸p.

§îc dïng nhiÒu trong héi tho¹i, v¨n biÓu c¶m.

Côm danh tõ

Lµ lo¹i tæ hîp tõ do danh tõ víi mét sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh

Gièng danh tõ khi ho¹t ®éng trong c©u

Côm ®éng tõ

Lo¹i tæ hîp do ®éng tõ víi mét sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh

Gièng ®éng tõ khi ho¹t ®éng trong c©u

Côm tÝnh tõ

Lo¹i tæ hîp do tÝnh tõ víi mét sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh

Gièng tÝnh tõ khi ho¹t ®éng trong c©u

Thµnh phÇn chÝnh cña c©u

Lµ nh÷ng thµnh phÇn b¾t buéc ph¶i cã mÆt ®Ó c©u cã cÊu t¹o hoµn chØnh vµ diÔn ®¹t ®îc mét ý trän vÑn.

ViÕt v¨n miªu t¶, v¨n nghÞ luËn

Thµnh phÇn phô cña c©u

Lµ thµnh phÇn kh«ng b¾t buéc cã mÆt trong c©u

Cho c©u v¨n thªm ý, sinh ®éng

Chñ ng÷

Lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u nªu trªn sù vËt, hiÖn t-îng cã hµnh ®éng, ®Æc ®iÓm, tr¹ng th¸i…®îc miªu t¶ ë vÞ ng÷.

T×m vµ ®Æt chñ ng÷ cña c©u cho phï hîp, linh ho¹t phong phó trong v¨n nghÞ luËn, miªu t¶…

VÞ ng÷ Lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c phã tõ chØ quan hÖ thêi gian, tr¶ lêi cho c©u hái lµm g×?, lµm sao?...

T×m vµ ®Æt VÞ ng÷ cña c©u cho phï hîp, linh ho¹t phong phó trong v¨n nghÞ luËn, miªu t¶…

Tr¹ng ng÷

Lµ thµnh phÇn phô cña c©u nh»m x¸c ®Þnh thªm vÒ thêi gian, n¬i chèn, nguyªn nh©n, môc ®Ých, c¸ch thøc…diÔn ra sù viÖc nªu trong c©u.

sö dông tr¹ng ng÷ ë c¸c vÞ trÝ trong c©u cho phï hîp.Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u ®Ó t¨ng sù diÔn ®¹t, lµm râ ý tëng , t¨ng tÝnh nèi kÕt m¹ch l¹c.

Thµnh phÇn biÖt lËp

Lµ thµnh phÇn kh«ng tham gia vµo viÖc diÔn ®¹t nghÜa sù viÖc cña c©u. (T×nh th¸i, c¶m th¸n, gäi- ®¸p, phô chñ)

Khëi ng÷

Lµ thµnh phÇn c©u ®øng tríc chñ ng÷ ®Ó nªu lªn ®Ò tµi ®îc nãi ®Õn trong c©u

Dïng nhiÒu trong héi tho¹i, trong kÞch b¶n v¨n häc, trong v¨n nghÞ luËn, tù sù.

C©u trÇn thuËt ®¬n

lµ lo¹i c©u do mét côm C- V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn.

Dïng ®óng vµ cã hiÖu qu¶ c©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ vµ kh«ng cã tõ lµ.

C©u ®Æc biÖt

Lµ lo¹i c©u kh«ng cÊu t¹o theo m« h×nh chñ ng÷ - vÞ ng÷

Dïng liÖt kª (v¨n miªu t¶, thuyÕt minh…), gäi ®¸p, béc lé c¶m xóc (héi tho¹i).

C©u rót gän

lµ c©u mµ khi nãi hoÆc viÕt cã thÓ lîc bá mét sè thµnh phÇn cña c©u nh»m th«ng tin nhanh, tr¸nh lÆp l¹i tõ ng÷.

Dïng c©u rót gän ph¶i chó ý ng÷ c¶nh, tr¸nh lµm ngêi ®äc, ngêi nghe hiÓu sai, hoÆc hiÓu kh«ng ®Çy ®ñ. Dïng trong lêi tho¹i kÞch b¶n v¨n häc.

C©u ghÐp

Lµ nh÷ng c©u do hai hoÆc nhiÒu côm C-V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh. Mçi côm C-V nµy ®-îc gäi lµ mét vÕ c©u.+ Nèi b»ng 1 quan hÖ tõ + Nèi b»ng 1 cÆp quan hÖ tõ+ Nèi b»ng phã tõ, ®¹i tõ+ Kh«ng dïng tõ nèi, dïng dÊu phÈy, hai chÊm…

X¸c ®Þnh ®óng thµnh phÇn c©u, c¸c vÕ cña c©u ghÐp. Dùa vµo néi dung ý nghÜa ®Ó lùa chän c¸ch nèi c¸c vÕ trong c©u ghÐp.Dïng nhiÒu trong v¨n b¶n nghÞ luËn.

DÊu c©u

Lµ nh÷ng dÊu hiÖu h×nh thøc dïng ®Ó kÕt thóc c©u, t¸ch ý, diÔn ®¹t ý hay biÓu ®¹t mét s¾c th¸i ý nghÜa nµo ®ã (khi viÕt); ®¸nh dÊu nh÷ng chç ngõng, nghØ, c¸c h×nh thøc diÔn ®¹t ý (khi nãi).

Sö dông ®óng dÊu c©u gãp phÇn t¹o hiÖu qu¶ biÓu ®¹t.

Më réng c©u

Lµ khi nãi hoÆc khi viÕt cã thÓ dïng côm C-V lµm

thµnh phÇn c©u → CN cã

C- V, TN cã C- V, BN cã C- V, §N cã C-V, TN cã C-V.

T¨ng sù lý gi¶i, t¨ng søc biÓu ®¹t, lµm râ nghÜa c¸c thµnh phÇn c©u. Dïng nhiÒu trong v¨n nghÞ luËn.

ChuyÓn ®æi c©u

Lµ chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng (vµ ngîc l¹i) ë mçi ®o¹n v¨n ®Òu nh»m liªn kÕt c¸c c©u trong ®o¹n thµnh mét m¹ch v¨n thèng nhÊt.

Chó ý chñ thÓ cñ ho¹t ®éng vµ ®èi tîng cña ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c©u.

C©u trÇn thuËt

Lµ c©u dïng ®Ó kÓ, th«ng b¸o, nhËn ®Þnh, miªu t¶… hay yªu cÇu, ®Ò nghi, béc lé t×nh c¶m, xóc c¶m…

dïng nhiÒu trong giao tiÕp v¨n miªu t¶ vµ tù sù.

C©u lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ dïng nhiÒu trong giao tiÕp trong v¨n ch-

c¶m th¸n

c¶m th¸n dïng ®Ó béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cña ngêi nãi (ngêi viÕt); xuÊt hiÖn trong ng«n ng÷ giao tiÕp vµ ng«n ng÷ v¨n ch¬ng.

¬ng (biÓu c¶m)

C©u nghi vÊn

Lµ c©u cã nh÷ng tõ nghi vÊn, nh÷ng tõ nèi c¸c vÕ cã quan hÖ lùa chän. Chøc n¨ng lµ ®Ó hái, ngoµi ra cßn dïng ®Ó kh¼ng ®Þnh, b¸c bá, ®e do¹…

Dïng trong c©u nghi vÊn trong héi tho¹i, ®èi tho¹i, ®éc tho¹i, trong kÞch b¶n v¨n häc.

C©u cÇu khiÕn

Lµ c©u cã nh÷ng tõ cÇu khiÕn hay ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn; dïng ®Ó ra lÖnh, yªu cÇu, ®Ò nghÞ, khuyªn b¶o…

Dïng nhiÒu trong giao tiÕp hµng ngµy.

C©u phñ ®Þnh

Lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ phñ ®Þnh dïng ®Ó th«ng b¸o, ph¶n b¸c…

Dïng trong giao tiÕp, trong v¨n nghÞ luËn.

Liªn kÕt c©u vµ ®o¹n v¨n

C¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n còng nh c¸c c©u trong mét ®o¹n v¨n ph¶i liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau vÒ néi dung vµ h×nh thøc (phôc vô chñ ®Ò, s¾p xÕp theo tr×nh tù hîp lý)

Dïng trong v¨n nghÞ luËn.

NghÜa têng minh vµ hµm ý

- NghÜa têng minh lµ phÇn th«ng b¸o ®îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u.- Hµm ý lµ phÇn th«ng b¸o tuy kh«ng ®îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u nhng cã thÓ x¶y ra tõ nh÷ng tõ ng÷ Êy.

- Dïng nhiÒu trong giao tiÕp, héi tho¹i.- Hµm ý dïng nhiÒu trong s¸ng t¸c th¬ ca.

Héi tho¹i Lµ ho¹t ®éng giao tiÕp trong ®ã Vai x· héi (VÞ trÝ c¶u ngêi tham gia héi tho¹i) ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c

Sö dông ng«n ng÷ ®óng vai trong qu¸ tr×nh tham gia héi tho¹i: ®óng ®èi tîng, v¨n ho¸…sö dông tèt c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i.

quan hÖ x· héi (th©n - s¬, trªn - díi)

C¸ch dÉn trùc tiÕp

Lµ nh¾c l¹i nguyªn v¨n lêi nãi hay ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt,®Æt trong dÊu ngoÆc kÐp.

Dïng trong v¨n nghÞ luËn, thuyÕt minh.

C¸ch dÉn gi¸n tiÕp

Lµ thuËt l¹i lêi nãi hay ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt, cã ®iÒu chØnh cho thÝch hîp.

Dïng nhiÒu trong v¨n nghÞ luËn, thuyÕt minh.

§o¹n v¨n Lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp t¹o nªn v¨n b¶n, b¾t ®Çu tõ ch÷ viÕt hoa lïi ®Çu dßng, kÕt thóc b»ng dÊu chÊm xuèng dßng vµ thêng biÓu ®¹t mét ý t¬ng ®èi hoµn chØnh. §o¹n v¨n thêng do nhiÒu c©u t¹o thµnh.

Liªn kÕt c¸c c©u ®Ó thµnh ®o¹n v¨n hoµn chØnh. BiÕt sö dông c¸c ph¬ng tiÖn tõ ng÷, c¸c kiÓu c©u, c¸ch kÕt cÊu ®o¹n

v¨n…®Ó cã nh÷ng ®o¹n v¨n hay→ liªn kÕt

c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n

Liªn kÕt ®o¹n v¨n

Lµ sö dông c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt (tõ ng÷, c©u) khi chuyÓn tõ ®o¹n v¨n nµy sang ®o¹n v¨n kh¸c ®Ó thÓ hiÖn quan hÖ ý nghÜa cña chóng

dïng trong v¨n nghÞ luËn t×m nh÷ng c¸ch liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n cho phï hîp, linh ho¹t vµ sinh ®éng.

Hµnh ®éng nãi

Lµ hµnh ®éng ®îc thùc hiÖn b»ng lêi nãi nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh (hái, tr×nh bµy, ®iÒu khiÓn, b¸o tin, béc lé c¶m xóc…)

Dïng c¸c kiÓu c©u chøc n¨ng, phï hîp víi tõng hµnh ®éng nãi ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ giao tiÕp, hiÖu qu¶ biÓu ®¹t.

c. tËp lµm v¨nTæng kÕt 6 kiÓu v¨n b¶n ®· häc

TT KiÓu v¨n b¶n

Ph¬ng thøc biÓu ®¹tVÝ dô vÒ h×nh thøc v¨n b¶n cô

thÓ1 V¨n b¶n

tù sù- Tr×nh bµy c¸c sù viÖc (sù kiÖn) cã quan hÖ nh©n qu¶ dÉn ®Õn kÕt côc.- Môc ®Ých biÓu hiÖn con ngêi, quy luËt ®êi sèng, bµy tá th¸i

- B¶n tin b¸o chÝ.- B¶n têng thuËt, têng tr×nh.- LÞch sö.- T¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt (truyÖn, tiÓu thuyÕt)

®é.

2V¨n b¶n miªu t¶

T¸i hiÖn c¸c tÝnh chÊt thuéc tÝnh sù vËt, hiÖn tîng, gióp con ngêi c¶m nhËn vµ hiÓu ®îc chóng.

- B¶n tin b¸o chÝ.- B¶n têng thuËt, têng tr×nh.- LÞch sö.- T¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt (truyÖn, tiÓu thuyÕt)

3V¨n b¶n biÓu c¶m

Bµy tá trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t×nh c¶m, c¶m xóc cña con ngêi, tù nhiªn x· héi, sù vËt.

- §iÖn mõng, th¨m hái, chia buån.- T¸c phÈm v¨n häc: Th¬ tr÷ t×nh, tuú bót

4V¨n b¶n thuyÕt minh

Tr×nh bµy thuéc tÝnh, cÊu t¹o, nguyªn nh©n, kÕt qu¶ cã Ých hoÆc cã h¹i cña sù vËt, hiÖn t-îng,®Î gióp ngêi ®äc cã tri thøc kh¶ quan vµ cã th¸i ®é ®óng ®¾n víi chóng.

- ThuyÕt min s¶n phÈm.- Giíi thiÖu di tÝch, th¾ng c¶nh, nh©n vËt- Tr×nh bµy tri thøc vµ ph¬ng ph¸p trong khoa häc.

5V¨n b¶n nghÞ luËn

Tr×nh bµy t tëng, chñ tr¬ng, quan ®iÓm cña con ngêi ®èi víi thiªn nhiªn, x· héi, con ngêi qua c¸c luËn ®iÓm, luËn cø vµ lËp luËn thuyÕt phôc.

- C¸o, hÞch, chiÕu, biÓu.- X· luËn, b×nh luËn, lêi kªu gäi.- S¸ch lÝ luËn.- Tranh luËn vÒ 1 vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi, v¨n ho¸.

6

V¨n b¶n ®iÒu hµnh (hµnh chÝnh c«ng vô)

Tr×nh bµy theo mÉu chung vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ph¸p lý c¸c ý kiÕn, nguyÖn väng cña c¸ nh©n, tËp thÓ ®èi víi c¬ quan qu¶n lý hay ngîc l¹i bµy tá yªu cÇu, quyÕt ®Þnh cña ngêi cã thÈm quyÒn ®èi víi ngêi cã tr¸ch nhiÖm thùc thi hoÆc tho¶ thuËn gi÷a c«ng d©n víi nhau vÒ lîi Ých vµ chøc vô.

- §¬n tõ.- B¸o c¸o.- §Ò nghÞ.- Biªn b¶n.- Têng tr×nh. Th«ng b¸o.- Hîp ®ång.

So s¸nh c¸c kiÓu v¨n b¶n1. Sù kh¸c biÖt cña c¸c kiÓu v¨n b¶n.

- Tù sù: tr×nh bµy sù viÖc- Miªu t¶: §èi tîng lµ con ngêi, vËt, hiÖn tîng t¸i hiÖn ®Æc ®iÓm cña chóng.

- ThuyÕt minh: CÇn tr×nh bµy nh÷ng ®èi tîng ®îc thuyÕt minh, cÇn lµm râ vÒ b¶n chÊt bªn trong vµ nhiÒu ph¬ng diÖn cã tÝnh kh¸ch quan.

- NghÞ luËn: Bµy tá quan ®iÓm- BiÓu c¶m: C¶m xóc

- §iÒu hµnh: Hµnh chÝnh2. Ph©n biÖt c¸c thÓ lo¹i v¨n häc vµ kiÓu v¨n b¶na. V¨n b¶n tù sù vµ thÓ lo¹i v¨n häc tù sù.

- Gièng: KÓ sù viÖc.- Kh¸c:V¨n b¶n tù sù: xÐt h×nh thøc, ph¬ng thøcThÓ lo¹i tù sù: §a d¹ng, gåm: +TruyÖn ng¾n

+ TiÓu thuyÕt+ KÞch

TÝnh nghÖ thuËt trong t¸c phÈm tù sù:- Cèt truyÖn - nh©n vËt- sù viÖc - KÕt cÊu.

b. KiÓu v¨n b¶n c¶m vµ thÓ lo¹i tr÷ t×nh:

- Gièng: Chøa ®ùng c¶m xóc → t×nh c¶m chñ ®¹o.

- Kh¸c nhau:+ V¨n b¶n biÓu c¶m: bµy tá c¶m xóc vÒ mét ®èi tîng (v¨n xu«i).+ T¸c phÈm tr÷ t×nh: ®êi sèng c¶m xóc phong phó cña chñ thÓ tríc vÊn ®Ò

®êi sèng→ (th¬).

Vai trß cña c¸c yÕu tè thuyÕt minh, miªu t¶, tù sù trong v¨n b¶n nghÞ luËn.- ThuyÕt minh: gi¶i thÝch cho 1 c¬ së nµo ®ã cña vÊn ®Ò bµn luËn.- Tù sù: sù viÖc dÉn chøng cho vÊn ®Ò.- Miªu t¶:

V. BA kiÓu v¨n b¶n häc ë líp 9.

HÖ thèng ®Æc ®iÓm 3 kiÓu v¨n b¶n líp 9.

KiÓu v¨n b¶n §Æc ®iÓm

V¨n b¶n thuyÕt minh

V¨n b¶n tù sù V¨n b¶n nghÞ luËn

§Ých (môc ®Ých)

Ph¬i bµy néi dung s©u kÝn bªn trong ®Æc trng ®èi tîng

- Tr×nh bµy sù viÖc

Bµy tá quan ®iÓm nhËn xÐt ®¸nh gi¸ vÒ vai trß

C¸c yÕu tè t¹o thµnh

- §Æc ®iÓm kh¶ quan cña ®èi

- Sù viÖc.- Nh©n vËt

LuËn ®iÓm, luËn cø, dÉn chøng.

(Kh¶ n¨ng kÕt hîp) ®Æc ®iÓm c¸ch lµm

Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: gi¶i thÝch

Giíi thiÖu, tr×nh bµy diÔn biÕn

- HÖ thèng lËp luËn- KÕt hîp miªu t¶, tù sù.