Cu 1.Phn tch nh ngha vt cht ca V.I.Lnin v nu ln ngha ca nh ngha ny.

Lc kho cc quan nim trc Ch ngha Mc v vt cht

- Ch ngha duy tm cho rng c s ca mi s tn ti l mt bn nguyn tinh thn, l ch ca thng ,th gii nim hay nim tuyt i (quan im ca Platon, H Ghen).

- Ch ngha duy vt thi c i c khuynh hng chung l xut pht t vt cht gii thch th gii, coi vt cht l bn th ca mi s vt, hin tng. Song, cc nh trit hc duy vt c i thng quy vt cht v mt dng vt th c th no v cho rng l bn nguyn ca th gii, l c s u tin ca mi s tn ti (Talet cho rng bn nguyn ca th gii l nc, Anaximen tin rng thc th u tin l khng kh, Heraclit xem la l khi u ca vn vt ). nh cao ca quan nim duy vt c i v vt cht l thuyt nguyn t ca mcrit. Theo ng, nguyn t l nhng ht vt cht nh nht, khng th phn chia, khng th thm thu, chng l nhng ht ng cht, khc nhau v hnh dng, v tr, t th. Khi nguyn t kt hp vi nhau theo nhng trt t, t l khc nhau th s to nn cc s vt khc nhau. Tuy vn ng nht vt cht vi nguyn t, nhng nhng phng on thin ti ca mcrit c ngha nh hng cho s pht trin ca khoa hc. Khoa hc vt l sau ny qua thc nghim, chng minh s tn ti hin thc ca nguyn t.

- Thi k phc hng v cn i - cc nh duy vt cn i tip tc k tha quan im nguyn t lun c i, coi nguyn t l thnh phn nh nht. Bn cnh mt s nh trit hc cn ng nht vt cht vi khi lng hoc qung tnh ca n.

2.1.2 . Quan nim v vt cht ca trit hc Mc - Lnin

* Quan nim ca C.Mc v vt cht

- C.Mc k tha mt cch c ph phn nhng quan nim v vt cht trc , nu ln nhng ni dung c bn ca phm tr vt cht:

+ Vt cht l th gii bao gm tt thy nhng s vt, hin tng c thuc tnh khch quan tn ti c lp vi thc ch quan ca con ngi.

+ Vt cht l th gii v cng, v tn, khng c tn cng v bt c phng no.

+ Vt cht khng do ai sinh ra, khng ai tiu dit c, tn ti t n mt cch vnh vin.

+ Vt cht v cng, v tn, nhng biu hin s tn ti ca n v vn cc dng thc c th. Vi t cch l b phn ca th gii vt cht, mi s vt c th u c qu trnh pht sinh, pht trin v dit vong, nhng khng mt i hon ton, m ch chuyn t dng ny sang dng khc. V th, ton b th gii vt cht c bo ton. iu ny c nh lut bo ton v chuyn ha nng lng, nh lut bo ton cht v vn ng ca khoa hc t nhin chng minh.

+ Vt cht lun vn ng, pht trin trong khng gian v thi gian. Khng gian v thi gian l thuc tnh gn lin vi vt cht vn ng.

Song, C.Mc v Ph. ngghen khng nh ngha phm tr vt cht. Vic nh ngha phm tr vt cht c V.I. Lnin thc hin.

* Cuc khng hong trong vt l hc cui th k XIX v nhng quan nim sai lm v vt cht

- Sang th k XIX, khoa hc t nhin pht trin mnh, c bit l vt l hc. Cc nh vt l hc TK XIX khng nhng pht hin ra nguyn t trn thc t, m cn i su khm ph cu trc ca nguyn t, hng n khm ph cc ht v cng nh ca vt cht v c nhiu pht minh quan trng:

+ Nm 1895, Rnghen pht hin ra tia X.

+ Nm 1896, Bccren pht hin ra hin tng phng x.

+ Nm 1897, Tmxn pht hin ra in t v chng minh nguyn t cn c th b phn chia thnh nhng ht vt cht nh hn na nh in t.

+ Nm 1901 Kaufman chng minh khi lng ca in t khng phi l bt bin m n thay i theo tc vn ng ca in t.

Cc nh trit hc duy tm li dng nhng thnh tu khoa hc t nhin v quan nim truyn thng v nguyn t ca ch ngha duy vt trc , bc b vt cht vi t cch l phm tr nn tng ca ch ngha duy vt. Theo h nguyn t mt i tc l vt cht cng b mt i, ci duy nht cn li, tn ti vnh vin l thc, l tinh thn. Cc nh trit hc duy tm cho rng, nu bc b c vt cht th ton b ch ngha duy vt s sp .

S pht hin ra cc ht v cng nh v nhng dng vt cht tn ti khng c c tnh khi lng l nhng pht minh khoa hc c gi tr, cung cp nhng t liu gip con ngi c ci nhn mi, ng hn v th gii vt cht. Song, do cc nh vt l hc thi k ny gii v vt l, nhng ng trn lp trng trit hc c, vi t duy siu hnh, nn ri vo khng hong, nh mt i tng v phng hng nghin cu, ph nhn s tn ti ca th gii vt cht, trt t lp trng duy vt t pht sang lp trng ca ch ngha duy tm.

* nh ngha ca Lnin v phm tr vt chtTrc tnh hnh trn, p ng nhu cu ca thc tin cch mng v cuc u tranh gia trit hc duy vt v trit hc duy tm, bo v tnh ng dn, khoa hc ca trit hc Mc. Trn c s k tha nhng quan im c bn ca Mc v vt cht, tng kt nhng thnh t ca cc ngnh khoa hc t nhin, c bit l vt l hc hin i, Lnin khng nh: vt cht khng mt i, ci mt i chnh l gii hn nhn thc ca con ngi v vt cht.

V.I. Lnin ng trn lp trng ca ch ngha duy vt bin chng ca Mc, phn tch, ph phn quan nim sai lm v vt cht ca cc nh trit hc v vt l hc TK XIX, ch ra thc cht ca cuc khng hong ny.

- Cuc khng hong trong vt l hc th k XIX thc cht l khng hong v mt nhn thc lun, l s trt t lp trng duy vt t pht sang lp trng ca ch ngha duy tm.

V mt x hi, cuc u tranh gia giai cp v sn v t sn ang bc sang mt bc ngot mi. Trung tm ca cuc u tranh ny chuyn sang nc Nga, cc phong tro cch mng Chu u ang b chia r bi cc hc thuyt phi mc xt (Cau sky). Phong tro v sn Nga ang lm vo thai tro khi b ch Sa Hang n p. (cuc cch mng dn ch x hi Nga v cuc khi ngha chng Sa Hang nm 1905 tht bi).

T , V.I. Lnin pht biu nh ngha v phm tr vt cht:

- Vt cht l phm tr trit hc dng ch thc ti khch quan c em li cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng ta chp li, chp li, phn nh v tn ti khng l thuc vo cm gic.- nh ngha phm tr vt cht ca V.I. Lnin c cc ngha c bn sau:

+ Vt cht l phm tr trit hc: Phm tr ni chung, phm tr trit hc ni ring l kt qu ca s khi qut ha, tru tng ha cao nht ca t duy con ngi v mt lnh vc hoc ton b th gii hin thc. Vt cht cng l kt qu ca s khi qut ha, tru tng ha cao nht ca t duy con ngi v th gii hin thc v tn v v hn, bao gm c cc hin tng t nhin v i sng x hi. V th, vt cht l Mt phm tr trit hc. Phm tr vt cht l kt qu ca t duy con ngi ch khng phi tn ti cm tnh nh cc dng vt cht c th khc trong t nhin v x hi.

+ Th nht, Dng ch thc ti khch quan,... v tn ti khng l thuc vo cm gic:

Thc ti khch quan l ton b th gii hin thc, l tt c nhng g tn ti khch quan vn ng theo nhng qui lut ni ti ca n m khng l thuc vo cm gic, tri gic, thc ca con ngi, thc ti khch quan chnh l th gii vt cht. Thuc tnh tn ti khch quan l thuc tnh c bn nht, ph bin nht, quan trng nht ca vt cht gip ta phn bit vt cht vi thc.

+ Th hai, c mang li cho con ngi trong cm gic: tc l th gii vt cht tc ng ln cc gic quan con ngi (mt cch trc tip hay gin tip) th gy nn cc cm gic, nh vy: th gii Vt cht l ci c trc, l ngun gc gy nn cm gic, thc con ngi.

+ Th ba, c cm gic ca chng ta chp li, chp li, phn nh: tc l, thng qua cc gic quan, con ngi phn nh thc ti khch quan (chp li, chp li), t nhng thng tin ban u, vi cc trnh nhn thc cao hn. con ngi s tm ra bn cht, vch ra quy lut vn ng ca cc s vt, hin tng. Nh vy l con ngi c kh nng nhn thc c th gii. Hn na, cc s vt, hin tng tn ti mt cch hin thc ch khng phi v hnh, siu nhin, nn khng c s vt, hin tng no l khng th nhn thc c, m ch c nhng s vt, hin tng con ngi cha nhn thc c, nhng trong tng lai s nhn thc c.

- ngha ca nh nghaphm tr vt cht:

nh ngha cu Lnin v phm tr vt cht gii quyt c hai mt ca vn c bn ca trit hc trn lp trng ca ch ngha duy vt bin chng khi khng nh:

Th nht, vt cht l ci c trc, l ngun gc gy nn cm gic v thc.

Th hai, th gii vt cht l v tn v v hn, tn ti t n, t thn vn ng, t thn pht trin trong khng gian v thi gian.

Th ba, con ngi c kh nng nhn thc c th gii khch quan.

Th t, vch ra c thuc tnh chung nht, bn cht nht ca th gii vt cht l tn ti khch quan, c s ca ch ngha duy vt trit trong c t nhin v x hi.

nh ngha vt cht bc b ch ngha duy tm khch quan, ch ngha duy tm ch quan, ch ngha hai nghi, khuynh hng bt kh tri, khc phc c tnh trc quan, cm tnh, cht phc ca cc nh trit hc duy vt c i.

Khc phc c hn ch ln ca cc nh trit hc duy vt trc Mc l duy vt v cc lnh vc t nhin, nhng li duy tm v x hi, v con ngi.

nh ngha vt cht ca Lnin khng ch khc phc cuc khng hong trong vt l hc v trit hc duy vt th k XIX, m cn c ngha phng php lun i vi s pht trin ca cc khoa hc c th trong vic tm kim cc dng hoc cc hnh thc mi ca vt cht trong th gii.

nh ngha vt cht ca Lnin khng ch bo v, pht trin trit hc Mc m cn thng nht, an kt phong tro v sn tan th gii.

Cu 2. Phn tch mi quan h gia vt cht v thc; t rt ra ngha phng php lun ca mi quan h ny.- Vt cht quyt nh thc, th hin nhng im sau:

+ Vt cht l ci c trc, l ngun gc gy nn cm gic, thc.

+ thc l s phn nh th gii vt cht nn ni dung ca thc do vt cht qui nh.

+ Trong i sng x hi th tn ti x hi quyt nh thc x hi.

- thc tc ng tr li vt cht thng qua hot ng thc tin ca con ngi, th hin nhng im sau:

+ thc trang b cho con ngi s hiu bit v th gii xung quanh.

+ Gip con ngi xc nh mc tiu, la chn phng php cho hot ng ca mnh.

+ To nn con ngi tnh cm, nim tin, ch, thi thc con ngi n lc hnh ng t c mc tiu ra.

+ Nhng thc tin b, khoa hc, cch mng s thc y s pht trin, nhng thc lc hu, phn ng li ngn cn s pht trin ca th gii vt cht.

2.3.2. ngha phng php lun ca mi quan h gia v t cht v thc

* Trong mi hot ng, chng ta phi c quan im khch quan

- Tn trng hin thc khch quan, mi ch trng, ng li, k hoch phi xut pht t thc t khch quan, ly thc t khch quan lm cn c xut pht cho mi hot ng ca mnh. Chng ta phi tn trng v hnh ng theo cc quy lut khch quan.

Nu ly tnh cm, mun ch quan lm cn c a ra nhng quyt nh cho hot ng ca mnh, bt chp cc quy lut khch quan, th chng ta s sa vo ch ngha ch quan, duy ch v s vp phi tht bi.

* Pht huy tnh nng ng, sng to ca thc

- thc c tnh c lp tng i, c vai tr tc ng tch cc tr li th gii vt cht, v th chng ta khng nn th ng cho th gii khch quan chi phi i sng con ngi mt cch t pht, m qung, m tch cc, ch ng nhn thc th gii, i su khm ph bn cht, quy lut ca cc s vt, hin tng ca th gii..- Tuy nhin, thc ch c th tc ng tr li vt cht mt cch c hiu qu khi thng qua hot ng thc tin ca con ngi, v vy ta phi nng cao tnh tch cc ca thc bng cch khng ngng tm ti, hc hi, nng cao nng lc nhn thc cc quy lut khch quan v vn dng chng vo hot ng thc tin ca mnh; trn trng cc tri thc m nhn loi pht hin, tip thu chng hnh thnh v nng cao nng lc t duy, nng lc hot ng thc tin.

Cu 3. Phn tch ni dung nguyn l v mi lin h ph bin theo quan im ca ch ngha duy vt bin chng v nu ngha phng php lun ca nguyn l ny.

Nguyn l v mi lin h ph bin

- Quan im siu hnh cho rng cc s vt, hin tng trong th gii, tn ti ch yu trng thi c lp, tch ri nhau. Gi s c s vt, hin tng no c mi lin h vi cc s vt, hin tng khc th ch l mi lin h hi ht bn ngoi v mang tnh ngu nhin.

- Quan im bin chng khng nh: cc s vt hin tng khng tn ti c lp, tch ri nhau, m gia chng lun c mi lin h tc ng qua li ln nhau.

- Mi lin h l s tc ng qua li, rng buc, quy nh, chuyn ha ln nhau gia cc s vt, hin tng, hay gia cc mt, yu t, b phn bn trong mt s vt hin tng.

- Mi lin h c ba tnh cht:

+ Tnh khch quan: tc l mi lin h l ci vn c ca bn thn s vt, hin tng, n l tt yu, khng ph thuc vo thc ca con ngi (quan im duy tm siu hnh cho rng mi lin h hoc l do lc lng siu nhin no quyt nh hoc do thc, cm gic con ngi to nn).

+ Tnh ph bin: c ngha l mi lin h c mi lc, mi ni, mi s vt, hin tng cng nh trong tng b phn ca cc s vt, hin tng y.

+ Tnh a dng, phong ph: c ngha l s vt khc nhau, hin tng khc nhau, khng gian, thi gian khc nhau, iu kin khc nhau th mi lin h cng khc nhau. Mi lin h c nhiu loi, ty theo chun cn c m chng ta c th phn chia thnh cc mi lin h nh: lin h bn trong, lin h bn ngoi, lin h trc tip, lin h gin tip, lin h ch yu, lin h th yu, mi lin h c bn v mi lin h khng c bn, mi lin h tt nhin, mi lin h ngu nhin .. Tuy nhin, s phn chia cc mi lin h ch l tng i v thng th mi lin h bn trong, mi lin h c bn, mi lin h tt nhin l nhng mi lin h c vai tr quyt nh n s vn ng v pht trin ca s vt.

- Mi lin h ph bin l mi lin h chi phi tt c cc s vt, hin tng ca th gii.

2.3. ngha phng php lun ca nguyn l v mi lin h ph bin

- Quan im ton din: V mi lin h mang tnh khch quan v ph bin v quy nh s tn ti v pht trin ca s vt cho nn trong hot ng ca mnh, con ngi lun phi c quan im ton din, tc l mun nhn thc ng s vt, chng ta phi nghin cu tt c cc mt, cc yu t cu thnh s vt, hin tng, cng cc mi lin h ca chng v mi lin h vi cc s vt khc. Phi chng quan im phin din, tc l mi ch thy mt mt, mt s kin vi vng rt ra kt lun, nh ga, nhn nh v s vt. ng thi, phi thy r u l mi lin h bn trong, c bn, ch yu, tt yu tp trung tc ng nhm bin i, ci to s vt c hiu qu.

- Quan im lch s - c th l quan im lun xem xt s vt trong nhng mi lin h c th ca n trong khng gian v thi gian c th. khi tc ng vo s vt chng ta khng nhng ch ch n nhng mi lin h ni ti ca n m cn phi ch ti nhng mi lin h ca s vt y vi cc s vt khc. ng thi, chng ta phi s dng ng b cc bin php, cc phng tin khc nhau tc ng nhm em li hiu qu cao nht. V cc mi lin h a dng, phong ph, s vt, hin tng khc nhau, khng gian, thi gian khc nhau nn mi lin h cng khc nhau, trong hot ng thc tin, mun nhn thc ng vn th phi t chng vo ng mi lin h v mt khng gian v thi gian c th ca chng..

Cu 4.Phn tch ni dung Quy lut thng nht v u tranh ca cc mt i lp v ngha phng php lun ca quy lut ny.- Quy lut thng nht v u tranh ca cc mt i lp (gi tt l quy lut mu thun). y l quy lut c bn quan trng nht ca php bin chng duy vt. Quy lut ny l ht nhn ca php bin chng v n khng ch vch ra ngun gc bn trong ca mi s vn ng v pht trin, m cn chi phi cc quy lut khc ca php bin chng duy vt..

nm c ni dung quy lut, chng ta cn phi hiu mt s khi nim:

Mt i lp l khi nim ch nhng mt, nhng thuc tnh, nhng khuynh hng tri ngc nhau ca cc s vt, hin tng. V d : Ch ngha duy vt v ch ngha duy tm l hai mt i lp trong trit hc. ng ho v d ho l hai mt i lp ca s trao i cht trong c th; cc dng (+) v cc m (-) l hai mt i lp trong mt thanh nam chm.

Mu thun l mt chnh th thng nht c to thnh bi hai mt i lp, trong hai mt i lp va thng nht vi nhau, va u tranh vi nhau trong mt s vt, hin tng.

- Mu thun ca s vt, hin tng c cc tnh cht: tnh khch quan, ph bin v ring bit.

+ Tnh khch quan: bi v mu thun l ci vn c v qui nh s tn ti, pht trin ca s vt, hin tng. N tn ti khng ph thuc vo thc ca con ngi.

+ Tnh ph bin: tnh ph bin ca mu thun th hin ch khng c s vt, hin tng no li khng c mu thun. Trong mt s vt, hin tng, lc no cng c mu thun, mu thun ny c gii quyt th mu thun khc xut hin.

Trong gii t nhin v c : mu thun gia ht nhn (+) v in t (-) trong cu trc ca nguyn t, mu thun gia lc ht v lc y trong s vn ng ca cc hnh tinh. gii t nhin hu c: s trao i cht trong mt c th sng lun bao gm hai mt hp thu v bi tit.. S hot ng ca h thng thn kinh cng c nhng mu thun gia c ch v hng phn, gia tp trung v phn tn.

Trong x hi c giai cp: mu thun gia giai cp thng tr v giai cp b tr.

Trong t duy: mu thun gia bit v khng bit, gia ng v sai.

Bt k lnh vc no, trong bt k thi im no cng tn ti mu thun.

+ Tnh ring bit ca mu thun th hin: s vt, hin tng khc nhau th mu thun cng khc nhau. Trong cng mt s vt, hin tng mi giai on pht trin khc nhau, mu thun cng tn trin v biu hin khc nhau.

- S thng nht ca cc mt i lp: khi nim thng nht ca cc mt i lp c ngha l hai mt i lp lin h vi nhau, rng buc nhau v quy nh ln nhau, trong mt chnh th thng nht, chng va tc ng ln nhau, song li lun hp thnh mt chnh th mt i lp ny ly mt i lp kia lm tin tn ti cho mnh v ngc li.

V d: trong sinh vt c qu trnh ng ho th phi c qu trnh d ho, nu ch c mt qu trnh th sinh vt s cht, trong x hi phong kin giai cp a ch gn lin vi giai cp nng dn trong cu trc giai cp x hi.

Chng ta cng khng nn hiu thng nht cc mt i lp mt cch n gin nh l s on kt, nht tr.ca mt nhm ngi trong x hi, m y l khi nim uc khi qut ha t cc s vt hin tng t t nhin, x hi v t duy.

S thng nht ca cc mt i lp ch c tnh tm thi, ngha l n ch tn ti trong mt thi gian nht nh, chnh l trng thi ng im tng i ca s vt v hin tng trong th gii vt cht.

- S u tranh ca cc mt i lp l cc mt i lp pht trin theo nhng khuynh hng tri ngc nhau, bi tr nhau, ph nh, chuyn ha ln nhau.

Khng nn hiu khi nim u tranh ca cc mt i lp theo ngha en ca t y nh cc cuc u tranh trong x hi.m u tranh ca cc mt i lp cng l khi nim uc khi qut ha t cc s vt hin tng ca t nhin, x hi v t duy.

S u tranh ca cc mt i lp l mt qu trnh phc tp, c th chia ra thnh cc giai on:

- Giai on hnh thnh mu thun: khi mi hnh thnh, mu thun ch l s khc bit ca hai mt, ch nh l hai khuynh hng pht trin tri ngc nhau trong cng mt s vt. Tng ng vi iu , lc ny s vt vn ng trong s cn bng, n nh.

- Giai on pht trin mu thun: s khc bit ca cc mt pht trin thnh cc mt i lp, mu thun bc l r nt, cc mt i lp xung t ngy cng gay gt n mc khng th iu ha c, lm cho s vt, hin tng vn ng vi nhp cng thng,

- Giai an gii quyt mu thun: khi hai mt i lp thnh mu thun v xung t vi nhau gay gt, khi c iu kin chn mui th hai mt i lp s bi tr, chuyn ho ln nhau, mu thun c gii quyt. Lc ny s thng nht ca hai mt i lp c b ph v, s vt mi xut hin vi nhng mu thun mi. Mu thun ny li pht trin, li c gii quyt s vt mi khc li ra i. S u tranh ca cc mt i lp lm cho s vt khng th tn ti mt cch bt bin, vnh vin. V th u tranh ca cc mt i lp l ngun gc, l ng lc bn trong ca mi s vn ng v pht trin.

- S u tranh ca cc mt i lp c tnh tuyt i, ngha l n din ra lin tc trong sut qu trnh tn ti n nh cng nh trong lc chuyn ho v cht ca cc s vt, hin tng. iu quy nh tnh tuyt i ca s vn ng trong cc s vt v hin tng.

- S chuyn ho ca cc mt i lp

Nh trn ni, s u tranh ca cc mt i lp trong nhng iu kin nht nh s dn n s chuyn ho gia chng, khi mu thun c gii quyt, s vt, hin tng c mt i, s vt hin tng mi ra i.

i vi cc s vt khc nhau s chuyn ho ca cc mt i lp cng khc nhau, c th c hai hnh thc c bn sau:

Mt l, mt i lp ny trc tip chuyn thnh mt i lp kia, sang ci i lp vi mnh.

Hai l, c hai mt i lp u chuyn ho thnh ci khc, ln nhng hnh thc cao hn v cht . Tuy nhin trn thc t s chuyn ho thng l s kt hp ca c hai hnh thc trn .

C th tm tt ni dung quy lut nh sau: Mi s vt hin tng l mt th thng nht bao gm nhng mu thun do cc mt i lp to nn. Nhng mt i lp ny va thng nht vi nhau va u tranh vi nhau. S u tranh ca cc mt i lp lm mu thun pht trin v trong nhng iu kin nht nh th cc mt i lp s chuyn ho, mu thun c gii quyt. Cng vi vic gii quyt mu thun, s vt hin tng li chuyn sang mt trng thi mi v cht. Cht mi li cha ng nhng mu thun mi. Nhng mu thun ny li pht trin, li c gii quyt s vt mi li ra i.

- Mt s loi mu thun:

+ Mu thun bn trong v mu thun bn ngoi:

Cn c vo phm vi chi phi ca mu thun, mu thun c chia thnh:

Mu thun bn trong l s tc ng qua li gia cc yu t, cc mt, cc khuynh hng i lp trong cng mt s vt.Mu thun bn ngoi :l mu thun din ra trong mi lin h gia s vt ny vi cc s vt khc.

V d: s tc ng qua li gia ng ho v d ho ca mt sinh vt l mu thun bn trong, s tc ng qua li gia mt c th vi mi trng l mu thun bn ngoi.

Lu : vic phn chia mu thun thnh mu thun bn trong v mu thun bn ngoi ch c tnh tng i, v d: mu thun v kinh t gia nc ta v cc nc khc trong khi ASEAN l mu thun bn ngoi, nhng nu xt trong khi ASEAN th l mu thun bn trong.

Mu thun bn trong c vai tr quyt nh trc tip i vi qu trnh vn ng v pht trin ca s vt. Tuy nhin, mu thun bn ngoi v mu thun bn trong khng ngng tc ng qua li ln nhau. V vy, vic gii quyt mu thun bn trong l ch yu song thng gn vi vic gii quyt mu thun bn ngoi.

+ Mu thun c bn v mu thun khng c bn:Cn c vo vai tr ca mu thun i vi qu trnh pht trin ca s vt, c cc mu thun:

Mu thun c bn l mu thun quy nh s pht trin tt c cc giai on ca s vt, n tn ti trong sut qu trnh tn ti, pht trin v tiu vong ca s vt. Mu thun c bn c gii quyt th s vt s chuyn thnh s vt khc, thay i cn bn v cht.

Mu thun khng c bn l mu thun ch c trng cho mt phng din mt b phn no ca s vt, n khng quy nh bn cht ca s vt, mu thun ny sinh hay c gii quyt khng lm cho s vt thay i cn bn, hon ton v cht.

Mu thun ch y v mu thun th yu: cn c vo tnh cht, mc quan trng ca mu thun i vi s tn ti v pht trin ca s vt trong mt giai on nht nh, cc mu thun c chia thnh mu thun ch yu v mu thun th yu:

Mu thun ch yu l mu thun ni ln hng u mt giai on pht trin nht nh ca s vt, n chi phi cc mu thun khc trong giai on . Gii quyt c mu thun ch yu trong tng giai on l nguyn nhn cho s vt chuyn sang giai on pht trin mi.Mu thun c bn v mu thun ch yu c quan h cht ch vi nhau: vic gii quyt mu thun ch yu to iu kin gii quyt tng bc mu thun c bn.

Mu thun th yu l nhng mu thun khng ni ln hng u, khng ng vai tr quyt nh bt c giai on no ca s vt, hin tng.

V d: nc ta 1940 1943 mu thun ch yu : Nht , Php v nhn dn ta, cn mu thun th yu: a ch v nng dn.

Mu thun i khng v khng i khng: cn c vo tnh cht ca cc quan h li ch trong cu trc giai cp trong x hi c giai cp, chng ta chia mu thun thnh cc loi:

Mu thun i khng l mu thun gia nhng giai cp, nhng tp on ngi c li ch c bn v kinh t, chnh tr i lp nhau,khng th iu ha c.

V d: mu thun gia li ch ca nng dn vi li ch ca giai cp a ch.

Mu thun khng i khng l mu thun gia nhng giai cp, lc lng x hi c li ch c bn v kinh t, chnh tr thng nht vi nhau, ch i lp v nhng mt khng c bn, cc b, tm thi V d: mu thun gia lao ng tr c v lao ng chn tay.

- ngha phng php lun ca quy lut mu thun:

+ Mu thun l khch quan v ph bin, do vy phi cn c vo chnh bn thn s vt phn tch cc mt i lp, tm ra mu thun ca n, ch nh vy mi nhn thc c bn cht ca s vt.

+ Mu thun v gii quyt mu thun l ngun gc, ng lc bn trong ca s vn ng v pht trin ca s vt. V th, chng ta phi c gng pht hin v gii quyt mu thun thc y s vt pht trin

+ Mu thun c nhiu loi, mi loi c vai tr khc nhau i vi s pht trin ca s vt, do phi phn bit c cc loi mu thun tm ra cch gii quyt c th, ph hp i vi tng loi mu thun.

+ Mu thun ch c th gii quyt bng con ng u tranh gia cc mt i lp, do khng th gii quyt mu thun bng con ng iu ho cc mt i lp, v d: khng bit th phi hc.Cu 5. Phn tch ni dung Quy lut chuyn ha t nhng thay i v lng thnh nhng thay i v cht v ngc li; ngha phng php lun ca quy lut ny.1. nh ngha v khi nim cht v lng

Cht l tnh quy nh vn c ca s vt v hin tng, l s thng nht hu c ca cc thuc tnh lm cho n l n, n khng phi l ci khc.

nhn thc c cht vi t cch l tng hp cc thuc tnh ca n v vy cn phi t n trong cc quan h khc. Mt s vt c nhiu thuc tnh, thuc tnh no l c bn nht ca s vt th l cht ca s vt. Trong qu trnh pht trin, bin i ca s vt ch khi no thuc tnh c bn thay i th cht ca s vt thay i.

Lng l tnh quy nh vn c ca s vt, hin tng biu hin v s lng, quy m, trnh , nhp iu ca s vn ng v pht trin ca s vt.

Trong thc t lng c th xc nh c bi nhng n v nh: cao, di, thp, nng, nh, song c nhng tnh quy nh v lng ch c th biu hin di dng tru tng v khi qut. S phn bit cht v lng ch c ngha tng i, ty theo mi quan h m n l cht hay l lng.

2. Mi quan h gia s thay i v lng dn n s thay i v cht v ngc liBt k mt s vt, hin tng no cng u c s thng nht gia cht v lng. Trong qu trnh vn ng v pht trin, cht v lng lun c s bin i. Lng thng c xu hng l bin i, cht c tnh tng i n nh hn. S thay i ca lng v cht c quan h cht ch vi nhau. Cht v lng thng nht vi nhau mt nht nh trong qu trnh lng bin i cha dn n s bin i v cht. l s thng nht gia cht v lng, n l khong gii hn m trong , s thay i v lng cha lm thay i v cht.

S vn ng v bin i ca s vt bao gi cng bt u t s thay i v lng so vi cht. Qu trnh bin i lng c th din ra theo hng tng dn hoc gim dn. Khi lng thay i vt im nt th dn n s thay i v cht. Ti thi im vt qua gii hn ca th gi l im nt. im nt dng ch thi im m ti s thay i v lng lm thay i v cht ca s vt. Bt k cht v lng no cng u thng nht vi nhau bi mt nht nh v b gii hn bi hai im nt.

S thay i v cht c gi l bc nhy. Bc nhy l s chuyn ha v cht do s thay i v lng. Cht mi ra i li hnh thnh lng mi, lng mi li bin i n im nt mi, li xy ra bc nhy mi v c nh th lm cho s vt mi lun xut hin. Bc nhy c cc hnh thc:Xt di gc quy m ta c: bc nhy ton b v bc nhy cc b.

Xt v nhp ta c: bc nhy t bin v bc nhy dn dn.

Cht mi ra i tc ng ngc tr li lng lm cho n bin i. Cht mi c th lm thay i quy m tn ti ca s vt, lm thay i nhp iu ca s vn ng v pht trin ca s vt.

Quy lut lng cht l quy lut tc ng bin chng gia cht v lng, nhng thay i v lng dn n thay i v cht v ngc li. S bin i lm cho cht mi xut hin, cht mi li tip tc tch ly v lng lm cho s vt pht trin khng ngng. Quy lut ny din ra trong t nhin, x hi v t duy ca con ngi.y l mt trong ba quy lut c bn ca php bin chng duy vt, ch ra cch thc ca s vn ng, pht trin ca s vt, hin tng.3. ngha phng php lun

Nghin cu quy lut lng cht cho ta trong nhn thc v trong hot ng thc tin trnh t tng nng vi t khuynh m phi bit tch ly v lng l yu cu khch quan ca s pht trin v cht. V vy, n c vai tr khc phc bnh ch quan, ng vi, duy ch, t chy giai on.

Nghin cu quy lut trn cn khc phc t tng bo th hu khuynh thng biu hin ch khng gim thc hin bc nhy, li, i lnh khi lng n im nt. Khi nhn thc c phi c thi khch quan quyt tm thc hin bc nhy.

Cu 6. Phn tch Phm tr thc tin, vai tr ca thc tin i vi qu trnh nhn thc v rt ra ngha t vic nghin cu vn ny. Thc tin l nhng hot ng vt cht c mc ch mang tnh lch s x hi ca con ngi nhm ci to t nhin v x hi.

Trc ht, thc tin l lao ng sn xut lm ra ca ci vt cht nui sng con ngi v lm p x hi, la hoat ong con ngi s dung cong cu lao ong tac ong vao gii t nhien e tao ra cua cai vat chat nham duy tr s ton tai va phat trien cua con ngi. V th, thc tin l phng thc tn ti c bn ca con ngi v x hi, l phng thc u tin v ch yu ca mi quan h gia con ngi v th gii.Th hai, thc tin l hot ng chnh tr x hi nhm bin i cc quan h x hi v ch x hi e thuc ay xa hoi phat trien. Th ba, thc tin l cn l hot ng thc nghim khoa hc, la hoat ong nghien cu va co vai tro trong s phat trien cua XH.

2. Vai tr ca thc tin

Thc tin vi t cch l hot ng c mc ch ca con ngi. Nn thc tin c vai tr l c s, ng lc, mc ch ca nhn thc. V thc tin l im xut pht ca nhn thc. Thc tin ra nhau cu nhim v, cch thc v khuynh hng vn ng, pht trin ca nhn thc. Chnh nhu cu ca con ngi l gii thch, ci to th gii. iu buc con ngi phi tc ng trc tip vo cc s vt, hin tng bng hot ng thc tin ca mnh. N lm bc l nhng thuc tnh, nhng mi lin h, nhng quy lut khc nhau ca th gii vt cht, em li nhng t liu, thng tin cho qu trnh nhn thc. Qu trnh y gip cho con ngi nhn thc, nm bt c bn cht, nguyn l, quy lut vn ng v pht trin ca th gii.

Thc tin l c s ca nhn thc. Con ngi quan h vi th gii, vi x hi khng phi xut pht t l lun m bt u t thc tin cuc sng. Chnh hot ng thc tin ca con ngi lm cho th gii bc l nhng thuc tnh, nhng quy lut con ngi nhn thc. Thc tin cung cp nhng t liu, thng tin ca th gii cho qu trnh nhn thc.

Thc tin l ng lc ca nhn thc. Qua hot ng thc tin con ngi khng ch bin i t nhin, bin i x hi m bin i bn thn mnh v nng lc, phm cht. Nh nng lc , con ngi li c iu kin i su hn vo th gii, khm ph nhng b mt ca th gii.

Thc tin l mc ch ca nhn thc. Chnh thc tin ra nhu cu v phng hng pht trin ca nhn thc. Nhn thc nhm mc ch l quay li ch o hot ng thc tin. Nhn thc phi quay v phc v thc tin. Kt qu nhn thc phi hng dn ch o hot ng thc tin. L lun, khoa hc ch c ngha khi chng c vn dng vo thc tin, ci to thc tin.

Thc tin cn l tiu chun ca chn l. Mun bit chn l c nhn thc c ng hay khng? Mt yu cu t ra l c gii quyt c vn ca thc tin hay khng. Quan im ny yu cu vic nhn thc phi xut pht t thc tin, da trn c s thc tin, i su vo thc tin. Nghin cu l lun phi lin h vi thc tin, hc i i vi hnh. Nu xa ri thc tin s dn n sai lm ca bnh ch quan, gio iu, my mc, bnh quan liu.Cu 7. Hy gii thch v chng minh Sn xut vt cht l yu t quyt nh s tn ti v pht trin x hi

a) Sn xut vt cht

Sn xut c xem l hot ng c trng ca con ngi v XH loi ngi. Sn xut XH bao gm: SXVC, SX tinh thn v sx ra bn thn con ngi. Ba qu trnh gn b cht ch vi nhau, tc ng qua li ln nhau, trong sn xut vt cht l c s ca s tn ti v pht trin ca XH, xet en cung quyet nh en toan bo s van ong cua i song xa hoi.

Chng ta u bit rng nhu cu u tin khng th thiu ca con ngi l phi c n. Nh c n con ngi mi c sc khe hot ng nhng ci khc. V vy m sxvc l yu t quan trng nht.

Sn xut vt cht l qu trnh con ngi s dng cng c lao ng tc ng vo t nhin, ci bin cc dng vt cht ca gii t nhin nhm to ra CCVC tha mn nhu cu tn ti v pht trin ca con ngi. SXVC l mt loi hot ng c tnh khch quan, tnh x hi, tnh lch s v tnh sng to.

T nhin khng cho con ngi thc n sn v th con ngi phi tc ng vo t nhin to ra CCVC p ng nhu cu cn thit cho con ngi.

*Vai tr ca sxvc:

- To ra cc t liu sinh hot tha mn nhu cu ca con ngi. Mi hot ng sx ca con ngi u tin l nhm phc v nhu cu ca con ngi.

- To ra cc mt ca i sng XH to ra cc quan h xh v nh nc, php quyn, o c, ngh thut.

Trong qu trnh lao ng sx s to ra cc mi quan h nh quan h ch t, hnh thnh nn nhng quy phm o c, php lut v sng to ngh thut.

- Lm bin i t nhin, xh v bn thn con ngi.

Khi hot ng sx con ngi lm thay i t nhin lm cho xh pht trin tin b v con ngi cng pht trin.

Vd: Ni hoang s->lm khu du lch.

Xh lc hu -> xh tin b.

S pht trin ca sx quyt nh s pht trin cc mt ca i sng xh, quyt nh pht trin xh t thp n cao.

Khi hot ng sx cng cao s lm thay i mi mt ca i sng xh cng nh s pht trin ca xh.Thc tien lch s xa hoi loai ngi cho thay moi quan he phc tap nh: chnh tr, phap luat, nghe thuat, ao c, ton giao, khoa hoc... eu nay sinh va bien oi tren c s cua i song san xuat vat chat. Bi the oi vi cac hien tng cua i song xa hoi, ngi ta ch co the at ti s giai thch co can c, neu bang cach nay hay cach khac, s giai thch ay c xuat phat t nen san xuat vat chat xa hoi.

Cu 9. Phn tch mi quan h bin chng gia lc lng sn xut v quan h sn xut; ngha ca mi quan h ny v s vn dng ca ng ta trong qu trnh pht trin nn kinh t Vit Nam hin nay.a.Phng thc sn xutPhng thc sn xut l cch thc con ngi thc hin qu trnh sn xut vt cht nhng giai on lch s nht nh. Vi cch thc nht nh ca nn sn xut x hi s xut hin tnh cht, kt cu v c im tng ng v mt x hi. S vn ng ca mi x hi c th, s thay i ca phng thc sn xut bao gi cng l s thay i c tnh cht cch mng. Phng thc sn xut l ci m nh n ngi ta c th phn chia c s khc nhau ca cc thi i kinh t khc nhau.

Phng thc sn xut cch thc tin hnh lm ra ca ci vt cht l s thng nht bin chng gia lc lng sn xut v quan h sn xut.

b. Lc lng sn xut

Lc lng sn xut biu hin mi quan h gia con ngi vi t nhin. Trong , con ngi khai thc, ci to, chinh phc t nhin bng tng hp sc mnh ca mnh, sc mnh c ch ngha duy vt khi qut thnh khi nim lc lng sn xut. Lc lng sn xut ni ln nng lc thc t ca con ngi trong qu trnh sn xut x hi. lc lng sn xut bao gm: ngi lao ng v t liu lao ng, trc ht l cng c lao ng. Nhng yu t kt hp vi nhau to thnh lc lng sn xut.

Vi c trng sinh hc x hi, con ngi lao ng c sc mnh v k nng bi thn kinh c bp. Trong thc tin, sc mnh v k nng y c nng ln gp nhiu ln. Hn na, lao ng ca con ngi ngy cng tr thnh lao ng c tr tu v lao ng tr tu. Trong qu trnh lch s lu di, tr tu pht trin lm cho lao ng ngy cng c hm lnng tri thc cao. Ngy nay hm lng tr tu trong lao ng lm cho con ngi tr thnh mt ngun lc c bit ca sn xut, l ngun lc c bn v l ngun vn v tn. Tri qua cc cuc cch mng ca khoa hc, cng vi s tin trin ca sn xut, khoa hc ngy cng chim u th trong lnh vc sn xut. Khoa hc ngy nay pht trin n mc tr thnh nguyn nhn trc tip ca nhiu bin i to ln trong sn xut v trong i sng x hi. Khong 30 nm cch y, khi lng v kin thc khoa hc v cng ngh thu c bng lng kin thc m hai thin nin k trc c. C th ni, c tnh t nay n nm 2020 lng kin thc ca ton nhn loi v khoa hc v cng ngh s tng gp 3 4 ln so vi hin nay. Xu th pht trin ca khoa hc v cng ngh trong th k XXI s xut hin nhiu ngnh khoa hc mi nh: iu khin t ng, cng ngh gen, cng ngh nano, vt l lng t, vt liu thng minh,... Cuc cch mng khoa hc v cng ngh trong nhng thp k gn y lm thay i c bn ca k thut v cng ngh trong sn xut. Trong cc ngnh sn xut hin nay, yu t thng tin v tri thc, phng thc tin hnh t v tr hng u v cc yu t nh ti nguyn, khong sn, vn... xung pha sau. u th k XX, t l lao ng c bp chim 90% gi tr sn phm v gim xung cn 20%(1990), trong khi nng sut lao ng tng ln 50 ln so vi 80 nm v trc. Cch y 20 nm, nng lng, ti nguyn, vt liu, my mc, thit b chim t 70% n 80% gi tr sn phm cn li l hc vn v tri thc th nay t l o ngc, c tnh vo nm 2010 th t l gi tr lao ng chn tay gim cn 10% trong sn phm.

Cng c lao ng l sc mnh ca tri thc c vt cht ha c tc dng ni di bn tay ngi v nhn ln sc mnh ca con ngi. Khi cng c lao ng t n trnh tin hc ha, t ng ha th vai tr ca cng c lao ng tr nn k diu hn. Trnh pht trin ca cng c lao ng l thc o trnh chinh phc t nhin ca con ngi.

c. Quan h sn xut

Trong sn xut, mi quan h gia con ngi vi t nhin th hin nhng trnh khc nhau ca lc lng sn xut. Tuy nhin, mi quan h c xy dng thng qua nhng mi quan h khc nhau gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut, tc l nhng quan h sn xut.

Quan h sn xut l do con ngi to ra, song n phi tun theo nhng quy lut tt yu, khch quan ca s vn ng pht trin x hi. quan h sn xut l quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut. Quan h sn xut c th hin trn ba mt: (1). Quan h s hu i vi t liu sn xut; (2). Cc quan h v t chc v qun l sn xut; (3). Cc quan h trong phn phi sn phm lao ng.

Ba mt ca quan h sn xut lun gn b vi nhau to thnh mt h thng mang tnh tng i n nh so vi s vn ng khng ngng ca lc lng sn xut. Mi mt ca quan h sn xut c vai tr, ngha ring khi tc ng n nn sn xut x hi cng nh ton b tin trnh ca lch s nhn loi.

Tnh cht ca quan h sn xut c quy nh bi quan h s hu i vi t liu sn xut. N biu hin thnh ch s hu v l c trng c bn ca mt phng thc sn xut c th. Quan h s hu t liu sn xut c vai tr quyt nh i vi tt c cc quan h x hi khc. Quan h s hu l quan h xut pht, quan h c bn, quan h trung tm ca quan h sn xut. Chnh quan h s hu quy nh quan h gia cc tp on trong vic chim hu cc t liu sn xut v a v ca h trong h thng sn xut. n lt mnh, a v ca tng tp on ngi trong h thng sn xut li quy nh cch thc m cc tp on t chc qu trnh sn xut. Cui cng, chnh quan h s hu l ci quyt nh phng thc phn phi sn phm cho cc tp on ngi theo a v ca h i vi h thng sn xut x hi.

Lch s c chng kin s tn ti ca hai hnh thc s hu c bn i vi t liu sn xut: s hu t nhn v s hu cng cng. S hu cng cng l loi hnh s hu m t liu sn xut thuc v mi thnh vin trong cng ng. Do t liu sn xut l ti sn chung nn quan h x hi tr thnh quan h hp tc, tng tr gip ln nhau.

Ch t hu do t liu sn xut ch nm trong tay mt s t ngi nn ca ci x hi khng ph thuc v s ng m thuc v s t. Cc quan h x hi do tr thnh quan h bnh ng, quan h thng tr v b tr.

2. Quy lut v s ph hp ca quan h sn xut vi trnh pht trin ca lc lng sn xutLc lng sn xut v quan h sn xut l hai nhn t hp thnh phng thc sn xut. Chng tn ti khng tch ri nhau m tc ng bin chng vi nhau hnh thnh quy lut ph bin ca s pht trin x hi. l quy lut quan h sn xut ph hp vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xut. Trong lc lng sn xut l c s thit lp quan h sn xut nhng quan h sn xut cng c vai tr tc ng tr li lc lng sn xut lm cho phng thc sn xut pht trin t thp ti cao, thay i hnh thi kinh t x hi ny bng mt hnh thi kinh t x hi mi tin b hn.

S tc ng gia quan h sn xut vi lc lng sn xut l quy lut c bn nht ca s vn ng pht trin x hi. l quy lut v s ph hp gia quan h sn xut vi trnh pht trin ca lc lng sn xut. Quy lut c th hin khuynh hng ca sn xut x hi l khng ngng bin i theo chiu tin b. S bin i xt cho cng bao gi cng bt u bin i v pht trin ca lc lng sn xut, trc ht l ca cng c lao ng. Do , lc lng sn xut l yu t quyt nh bin i ca phng thc sn xut.

S ph hp ca quan h sn xut vi trnh pht trin ca lc lng sn xut l mt trng thi m quan h h sn xut to iu kin cho lc lng sn xut. Trong trng thi ph hp, c ba mt ca quan h sn xut t ti s thch ng vi trnh pht trin ca lc lng sn xut, to iu kin ti u cho vic s dng kt hp gia lao ng vi t liu sn xut. Trong u kin nh vy, lc lng sn xut c iu kin pht trin ht kh nng.

Khuynh hng chung ca nn sn xut x hi l khng ngng pht trin. S pht trin bao gi cng c bt u t s bin i, pht trin ca lc lng sn xut, trc ht l ca cng c lao ng. Xt cho cng lc lng sn xut l nhn t quyt nh i vi s bin i phng thc sn xut. Trnh lc lng sn xut pht trin ln mt trnh mi s mu thun vi quan h sn xut. Mu thun ny ngy mt gay gt tr thnh xing xch tri buc km hm s pht trin lc lng sn xut. Lc lng sn xut tt yu dn n vic xa b quan h sn xut c thit lp quan h sn xut mi ph hp vi n, m ng cho lc lng sn xut pht trin. S thay th quan h sn xut c bng mt quan h sn xut mi cng c ngha l s dit vong ca phng thc sn xut c bng mt phng thc sn xut mi cao hn.

Trong x hi c giai cp, mu thun gia lc lng sn xut v quan h sn xut l mu thun trong qu trnh sn xut nhng mu thun biu hin v mt x hi l mu thun giai cp. Mu thun ny tr thnh c s khch quan ca cuc u tranh giai cp, ng thi l tin tt yu ca cc cuc cch mng x hi.

Ch ngha duy vt lch s ch r vai tr ca lc lng sn xut i vi quan h sn xut nhng quan h sn xut c tnh tng i c lp tc ng tr li lc lng sn xut. S tc ng s quy nh mc ch ca sn xut, tc ng n khuynh hng pht trin, thc y hoc km hm s pht trin ca lc lng sn xut. Quan h sn xut cn quy nh h thng t chc, qun l, quy nh phng thc phn phi sn phm c vai tr tc ng cho lc lng sn xut pht trin.

Trong h thng sn xut, cc quan h v t chc, qun l sn xut l cc quan h c kh nng quyt nh mt cch trc tip n quy m, tc , hiu qu v xu hng ca nn sn xut c th. Quan h ny c kh nng km hm hoc thc y nhanh cc qu trnh khch quan ca sn xut. Vic s dng quan h t chc v qun l sn xut s cho php ton b h thng quan h sn xut c kh nng vn ti ti u. Ngc li, cc quan h qun l v t chc c th lm bin dng quan h s hu, lm nh hng tiu cc n s pht trin kinh t x hi.

Quan h v mt phn phi sn phm lao ng cng l nhng nhn t c ngha ht sc to ln i vi s vn ng ca ton b nn kinh t x hi. Mc d b ph thuc vo cc quan h s hu, t chc v qun l sn xut song do c kh nng kch thch trc tip vo li ch ca con ngi, nn cc quan h phn phi l xc tc ca qu trnh pht trin kinh t x hi.

Thc tin chng minh lc lng sn xut ch c pht trin khi c quan h sn xut hp l, ng b v ph hp vi n. Quan h sn xut lc hu hn hoc tin tin qu s km hm s pht trin ca lc lng sn xut. Khi mu thun gia lc lng sn xut v quan h sn xut bc l gay gt i hi phi c gii quyt. Nu mu thun khng c gii quyt hoc gii quyt mt cch sai lm, ch quan th tc dng km hm ca quan h sn xut tr thnh nhn t ph hoi lc lng sn xut.

Ni dung quy lut quan h sn xut ph hp vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xut l quy lut ph bin ca s pht trin x hi, chuyn t hnh thi kinh t x hi ny ln mt hnh thi kinh t x hi mi cao hn. y l quy lut ph bin tc ng n ton b tin trnh lch s t ch cng x nguyn thy n ch chim hu n l, phong kin, t bn ch ngha v cng sn ch ngha trong tng lai.

Cu 10. Trnh by khi qut ni dung ca hnh thi kinh t x hi v ngha khoa hc ca hc thuyt.1. Phm tr hnh thi kinh t x hi

Hnh thi kinh t x hi l mt phm tr ca ch ngha duy vt, dng ch x hi tng giai on lch s nht nh, vi mt kiu quan h sn xut c trng cho x hi ph hp vi mt trnh pht trin nht nh ca lc lng sn xut v vi mt kin trc thng tng tng ng c xy dng trn nhng quan h sn xut y.

2. S pht trin ca hnh thi kinh t x hi l qu trnh lch s t nhin

Qua nh ngha trn cho thy lc lng sn xut v quan h sn xut; c s h tng v kin trc thng tng l nhng yu t hp thnh hnh thi kinh t x hi. ng thi cc yu t ca hnh thi kinh t x hi c quan h bin chng trong qu trnh vn ng tr thnh quy lut pht trin ca cc hnh thi kinh t x hi. V th , hnh thi kinh t x hi l qu trnh lch s t nhin.

Quy lut ca x hi c c im l vn ng ca n c thng qua hnh ng ca con ngi, song khng v th m quy lut x hi khng mang tnh khch quan. Tri li quy lut vn ng ca x hi khng nhng khng ph thuc vo thc, ch ca con ngi m ngc li, xt n cng n cn quyt nh thc, ch ca con ngi. Lch s l hot ng ca con ngi eo ui mc ch ca bn thn mnh, nhng khng th l hot ng tu tin, bt chp quy lut. Ht dng d thc hoc v thc cng do quy lut khch quan chi phi.

Nh vy, qu trnh lch s t nhin c ngha l: con ngi lm ra lch s ca mnh; h to ra nhng quan h x hi ca mnh, l x hi. nhng x hi vn ng theo quy lut khch quan khng ph thuc vo mun ch quan ca con ngi.

S thay th mt hnh thi kinh t x hi ny bng mt hnh thi kinh t x hi khc thng c thng qua cuc cch mng x hi. Nguyn nhn su xa ca cuc cch mng l do mu thun gia lc lng sn xut v quan h sn xut; khi quan h sn xut tr thnh xing xch cn tr s pht trin ca lc lng sn xut. Trong nhng thi k cch mng, khi c s kinh t thay i th sm hay mun ton b kin trc thng tng cng thay i theo.

Nu xt phm vi lch s ca ton nhn loi th lch s x hi loi ngi pht trin qua mt s hnh thi kinh t x hi nht nh. Song do c im v mt lch s, v khng gian v thi gian nn khng phi quc gia no cng tri qua tt c cc bc tun t t thp ti cao ca cc hnh thi kinh t x hi. c nhiu quc gia pht trin tun t qua cc hnh thi kinh t x hi, ng thi mt s quc gia khc li b qua mt hoc vi hnh thi kinh t x hi.

Quy lut k tha ca lch s loi ngi lun cho php cng ng no c nhng thi c v thch thc c th vt ln pha trc hoc tt li pha sau. Trong lch s thng xut hin nhng trung tm pht trin cao hn v sn xut vt cht, k thut v vn ha, chnh tr. s giao lu hp tc gia cc trung tm v nhng nhn t khc lm xut hin kh nng mt s nc i sau c th rt ngn tin trnh lch s.

Trong thi i ngy nay, ch trng pht trin rt ngn , i tt, n u i ln ch ngha x hi mt s quc gia tin t bn chng nhng khng mu thun vi tinh thn ca s pht trin mang tnh lch s t nhin, m cn l biu hin sinh ng ca qu trnh lch s t nhin. Ch khi ngi ta rt ngn mt cch duy ch, bt chp quy lut th lc s pht trin rt ngn mi tr nn i lp vi qu trnh lch s t nhin.

Nh vy, qu trnh lch s t nhin ca s pht trin x hi chng nhng din ra bng con ng pht trin tun t m cn bao hm c s b qua trong nhng iu kin lch s nht nh, mt hoc mt vi hnh thi kinh t x hi nht nh.

3. ngha ca hc thuyt hnh thi kinh t x hi

Ngy nay thc tin v kin thc v lch s c nhiu b sung, pht trin mi hn so vi khi hc thuyt Mc xut hin. Tuy nhin nhng c s khoa hc ca ch ngha duy vt lch s vn cn nguyn gi tr. Trc nhng thnh tu ca khoa hc v cng ngh hin nay, mt s ngi tha nhn s tin ha ca x hi l s thay th nhau ca cc nn vn minh nng nghip, cng nghip v hu cng nghip. Cch tip cn ny cn thiu tnh khoa hc v cha y . V n ch xem s pht trin ca khoa hc k thut, cng ngh v lc lng sn xut l yu t quyt nh duy nht v trc tip n s thay i ca i sng x hi m b qua cc quan h x hi, c bit l quan h sn xut.

Vi hc thuyt v hnh thi kinh t x hi, C.Mc v Ph.ngghen vch ra ngun gc, ng lc ca s pht trin x hi, tm ra nhng nguyn nhn v c s ca s bin i, xut hin cc hin tng x hi t c s cho nhn thc lun v cc khoa hc x hi v nhn vn, nng cc khoa hc tr thnh khoa hc thc s, chng li cc quan im duy tm v mt lch s. C.Mc v Ph.ngghen dng quy lut trn vo phn tch, l gii x hi t bn ch ngha v d bo mt x hi mi s thay th n. Hai ng lm ni bt quan h sn xut l quan h c bn quyt nh cc quan h khc trong x hi. Do ch ngha duy vt lch s cung cp t liu cho cc khoa hc x hi mt tiu chun khch quan tm kim v pht hin quy lut x hi.

Cu 11. Phn tch mi quan h bin chng gia Tn ti x hi v thc x hi; ngha phng php lun ca mi quan h ny. 1.Khi nim tn ti x hi

Tn ti x hi l ton iu kin sinh hot vt cht ca i sng x hi. Mi hot ng sinh hot, quan h mang tnh khch quan ca con ngi l vt cht ca i sng x hi. Vt cht ca i sng x hi chnh l tn ti x hi.

Nhng yu t khch quan ca x hi nh phng thc sn xut, iu kin t nhin v dn s l yu t tt yu ca tn ti x hi. Trong phng thc sn xut l yu t c bn nht.

2. Khi nim thc x hi v kt cu thc x hi

thc x hi l s phn nh tn ti x hi. Y thc x hi l mt tinh thn ca i sng x hi nh quan im, tm trng,

Y thc c nhn l s phn nh iu kin sinh hot vt cht ca mi c nhn ring bit, c th. Y thc c nhn l i sng tinh thn ca mi c nhn.

iu kin sinh hot vt cht ca mi c nhn khng tch ri vi tn ti x hi. Y thc x hi v thc c nhn c mi lin h hu c vi nhau, thm nhp ln nhau.

a. Cp thc x hi

thc x hi thng thng l nhng tri thc, nhng quan nim ca con ngi c hnh thnh mt cch trc tip hng ngy qua hot ng thc tin nhng cha c h thng ho, khi qut ho.

thc l lun l nhng t tng, quan im c h thng ha thnh cc hc thuyt, c trnh by qua cc khi nim, phm tr, quy lut trn c s lun c ca cc khoa hc.

b. Tm l x hi v h t tng

Tm l x hi bao gm tnh cm, c mun, thi quen, tp qun di nh hng trc tip cuc sng hng ngy v phn nh i sng . c im ca tm l x hi lm cho n khng vch ra y , r rng, su sc bn cht ca mi quan h x hi.

H t tng l trnh cao ca thc x hi, l nhn thc l lun v tn ti x hi, l h thng nhng quan im, t tng do kt qu ca khi qut ho kinh nghim.

Tm l x hi to iu kin thun li hoc gy tr ngi cho s hnh thnh, truyn b, s tip thu ca con ngi i vi h t tng. Tri li, h t tng l c s gia tng yu t tr tu cho tm l x hi.

H t tng tin b thc y tm l x hi pht trin theo chiu hng ng n, lnh mnh c li cho tin b x hi. H t tng tiu cc gy cn tr s tin b x hi.

3. Tnh giai cp ca thc x hi

Trong x hi c giai cp, cc giai cp c iu kin sinh hot vt cht khc nhau, quyn lc v li ch khc nhau th quan nim v x hi khc nhau, i lp nhau. Tnh giai cp ca thc x hi c biu hin hai cp khc nhau tm l x hi v h t tng.

Tm l x hi ca mi giai cp u c tnh cm, tm trng, c thin cm hoc c cm i vi tp on ny hay tp on khc.

H t tng ca mi giai cp biu hin h thng cc t tng i lp nhau: giai cp thng tr v giai cp b tr. T tng thng tr x hi ca mt thi i bao gi cng l t tng ca giai cp thng tr v kinh t v chnh tr ca thi i .

Nu t tng ca giai cp thng tr ra sc bo v a v ca mnh th h t tng ca giai cp b tr th hin s kht vng v li ch ca mnh trong cng cuc chng ngi bc lt ngi. Trong qu trnh , h t tng ca giai cp b tr v giai cp thng tr u c s nh hng ln nhau.

Y thc x hi khng ch mang tnh giai cp m cn mang tnh dn tc. Y thc x hi phn nh iu kin sinh hot chung ca mt dn tc nh iu kin lch s, kinh t, chnh tr, php quyn, trit hc, o c, vn ha, trong qu trnh pht trin lu di ca mt dn tc. Y thc dn tc tm l dn tc phn nh tnh cm, c mun, thi quen, tp qun ca dn tc v c truyn t th h ny qua th h khc.

II. Quan h bin chng gia tn ti x hi v thc x hi

1. thc x hi phn nh tn ti x hi v do tn ti x hi quyt nh

Tn ti x hi quyt nh thc x hi, thc x hi phn nh tn ti x hi, ph thuc vo tn ti x hi. Mi khi tn ti x hi bin i th t tng, l lun, quan im chnh tr, php quyn, trit hc, o c, ngh thut sm mun s thay i theo.

T tng, quan im, l lun bao gi cng phn nh r rng v trc tip nhng quan h kinh t ca thi i.

2. Tnh c lp tng i ca thc x hi

a. thc x hi thng lc hu hn so vi tn ti x hi

Khi x hi c mt i, thc ca x hi vn tn ti. Tnh c lp tng i ny biu hin trong lnh vc tm l x hi: phong tc, tp qun, truyn thng

Nguyn nhn lc hu v:

(1).S bin i ca tn ti din ra vi tc nhanh, thc x hi phn nh n nhng phi c thi gian c kim nghim, c kt tr thnh lc hu hn.

(2). Do sc mnh thi quen truyn thng, tp qun, bo th (bo v quan nim ca mnh l oanh lit).

(3). Y thc x hi lun gn lin vi li ch ca giai cp nht nh trong x hi. Nhng t tng lc hu thng c cc lc lng x hi phn tin b lu gi v truyn b nhm chng li cc lc lng tin b.

Hin tng thc lc hu, tiu cc khng mt i mt cch d dng, v vy khi xy dng x hi mi phi tng cng cng tc t tng, kin quyt xa b thc khng cn ph hp.

b. thc x hi c th vt trc tn ti x hi

Trong nhng iu kin nht nh, t tng ca con ngi, c bit l thc v khoa hc c th vt trc tn ti x hi c vai tr d bo tng lai, t chc ch o hot ng thc tin.

c. thc x hi mang tnh k tha

Lch s pht trin i sng tinh thn ca x hi bao gi cng c pht trin trn c s k tha ca cc th h i trc. Nh m c nhng nc lc hu hn v kinh t nhng vn c i sng tinh thn cao.

d. S tc ng qua li gia cc hnh thi thc x hi

Cc hnh thi ca thc x hi c s tc ng qua li ln nhau lm cho chng ta nhiu khi khng th gii thch mt cch trc tip t tn ti x hi hay nhng iu kin vt cht xut hin thc x hi.

Trong s tc ng qua li gia cc hnh thi thc x hi, th thc chnh tr ca giai cp thng tr c vai tr quan trng quyt nh chiu hng ca thc x hi khc.

e. thc x hi tc ng tr li tn ti x hi

Mc nh hng ca t tng i vi s pht trin x hi ph thuc vo iu kin lch s c th; vo tnh cht ca mi quan h kinh t m trn t tng ny sinh; vo vai tr lch s ca giai cp mang ngn c t tng; vo mc phn nh ng n vi nhu cu pht trin x hi; vo mc m rng ca t tng trong qun chng.

Vai tr ca thc x hi tin b lm cho x hi pht trin cn thc phn tin b km hm s pht trin x hi. ngha phng php lun Khi nghin cu cc hin tng thc, khng c dng li cc hin tng thc m phi i su pht hin nhng mu thun ca i sng x hi lm ny sinh cc hin tng thc y.

Mun khc phc cc hin tng thc c xy dng thc mi phi ch to lp c hin thc i sng, n l mnh t tt ny sinh, tn ti pht trin cc hin tng thc.

Coi trng cuc cch mng vn ha t tng, c tc ng rt mnh tr li hin thc cuc sng. C ngha i vi qu trnh hnh thnh nn vn ha mi con ngi mi. Cu 12. Hy gii thch quan im ca ch ngha duy vt lch s cho rng qun chng nhn dn l lc lng c bn, quyt nh s vn ng v pht trin ca x hi loi ngi.

Khi nim qun chng nhn dn v vai tr ca qun chng nhn dn

a. Khi nim

Qun chng nhn dn l b phn c chung li ch cn bn lin kt thnh tp th di s lnh o ca mt c nhn nhm gii quyt nhng vn kinh t, chnh tr, x hi ca mt thi i nht nh.

Lc lng c ban tao thanh cong ong quan chung nhan dan:

Th nht, nhng ngi lm ra ca ci vt cht v tinh thn.

Th hai, nhng ngi chng li giai cp thng tr, p bc bc lt.

Th ba, nhng ngi thc y s tin b x hi.

b. Vai tr ca qun chng nhn dn

Mi l tng gii phng con ngi ch c thng qua s tip thu, hot ng ca qun chng mi bin l tng thnh hin thc. Bn thn l tng khng lm thay i x hi m ch c hot ng thc tin ca qun chng mi bin c m thnh hin thc trong i sng. Vai tr quyt nh ca qun chng nhn dn c th hin ba vn sau:

Th nht, qun chng nhn dn l lc lng sn xut c bn ca x hi, trc tp sn xut ra ca ci vt cht, l c s ca s tn ti v pht trin x hi.

Th hai, qun chng nhn dn l ng lc c bn ca cc cuc cch mng x hi. H l lc lng c bn ca cuc cch mng v ng vai tr quyt nh n s thng li ca mi cuc cch mang, cch mng l s nghip ca qun chng.

Th ba, qun chng nhn l ngi sng to ra nhng gi tr vn ha tinh thn. Mi lnh vc hot ng ca qun chng nhm nhn thc v p dng nhng thnh tu vo hot ng thc tin. Cc gi tr vn ha tinh thn tn ti c khi c ng o qun chng nhn dn chp nhn v truyn b su rng.

Quan chung nhan dan la cong ong co to chc, co lanh ao cua mot ca nhan hay to chc chnh tr nham giai quyet cac nhiem vu cua lch s tren cac lnh vc kinh te, chnh tr, van hoa cua xa hoi.

b) Vai tro sang tao lch s cua quan chung nhan dan va vai tro cua ca nhan trong lch s

Quan chung nhan dan la chu the sang tao chan chnh ra lch s, lc lng quyet nh s phat trien cua lch s, do o, lch s trc het va can ban la lch s hoat ong cua quan chung nhan dan tren tat ca cac lnh vc cua i song kinh te xa hoi.

Vai tro cua quan chung nhan c the hien 3 giac o:

-Th nhat, La lc lng san xuat c ban cua xh, trc tiep sx ra CCVC.

- Th hai, Sang tao ra nhng gia tr van hoa tinh than.

- Th ba, La ong lc c ban cua moi cuoc cach mang.

Vai tro sang tao lch s cua quan chung nhan dan khong bao gi co the tach ri vai tro cu the cua moi ca nhan ma ac biet la vai tro cua cac ca nhan v tr thu lnh, lanh tu hay tam v nhan cua cong ong nhan dan.

Khai niem ca nhan: ch mot con ngi cu the song trong mot xh nhat nh va c phan biet vi cac ca nhan khac.

Khai niem v nhan: la nhng ca nhan kiet xuat trong cac lnh vc chnh tr, kinh te, khoa hoc, nghe thuat

Khai niem lanh tu: ch nhng ca nhan kiet xuat do phong trao cach mang cua quan chung nhan dan tao nen, gan bo mat thiet vi quan chung nhan dan.

Lanh tu co cac pham chat sau:

Mot la, co tri thc uyen bac, nam bat c xu the van ong, phat trien cua lch s.

Hai la, co nang lc tap hp quan chung nhan dan, thong nhat va cung hng quan chung nhan dan vao viec giai quyet nhng nhiem vu cua lch s, thuc nay s tien bo va phat trien cua lch s.

Ba la, gan bo mat thiet vi quan chung nhan, hy sinh v li ch cua quan chung nhan dan.

Lanh tu va QCND co moi quan he mat thiet, bien chng.

Vai tro sang tao cua QCND phu thuoc vao cac ieu kien khach quan va chu quan: PTSX, trnh o nhan thc, giai cap, trnh o to chc, ban chat che o

Phng phap luan khoa hoc

Th nhat, Ly giai co khoa hoc ve vai tro cua quan chung nhan dan trong lch s xa hoi loai ngi, vai tro ca nhan, lanh tu, v nhan.

Th hai, la phng phap luan e ang cong san thc hien lien minh giai cap cong nhan vi nong dan, oi ngu tr thc thc hien s nghiep cach mang XHCN i ti thang li cuoi cung. V.I. Lnin: Ton tp, Nxb. Tin b, Matxcva, 1980, t. 18, tr. 151.