OKULÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARINA YÖNELİK TELEVİZYON...

OKULÖNCESİDÖNEMÇOCUKLARINAYÖNELİKTELEVİZYONİÇERİKLERİNİNAİLE&ÇOCUK

GELİŞİMİBAĞLAMINDADEĞERLENDİRİLMESİ

Doç.Dr.HaticeZeynepİNANOkulöncesiEğitimiABDBaşkanı

DumlupınarÜniversitesi

Enkıymetlivarlıklarımızçocuklar

amaOnlarıyeterincetanıyormuyuz?

Çocuklar neyi sever, neyi sevmez, ne ilgisini çeker,nelerden korkarlar, nelerden mutluluk duyarlar, nasılöğrenirler, neyi anlarlar, neye yakınlık duyarlar ve enönemlisigelişimselaçıdançocuklarkimdir?

OKULÖNCESİDÖNEMÇOCUKLARINAYÖNELİKTELEVİZYONİÇERİKLERİ

Başlıklar� Çizgifilm/AnimasyonMezunları&OkulöncesiÖğretmenleriÜzerindeYürütülenBirAraştırma

� KitleİletişimAraçlarınınEtkileri� Etkili,EğiticiTV’ninÖzellikleri� OkulöncesiDönemGelişimselÖzellikleri� Bilişsel-DilGelişimveTelevizyon� Sosyal-DuygusalGelişimveTelevizyon

OkulöncesiDönemÇocuklarınaYönelikÇizgifilmİçeriklerininÇizgifilmYapımcılarıveÖğretmenler

TarafındanDeğerlendirilmesiTaşkınİnan,2015

� Metot:Karşılaştırmalıanalizmetodu� Katılımcılar:41OkulöncesiÖğretmeni&30Çizgifilm/AnimasyonBölümümezunları

� Araştırmanınamaçları:Çizgifilmlerinamaçları,çizgifilmlerdeişlenmesigerekenönceliklikonular,çizgifilmdeşiddetögesi,şiddetinetkilerivenitelikli/sizçizgifilm

OKULÖNCESİDÖNEMÇOCUKLARINAYÖNELİKÇİZGİFİLMLERİNDEĞERLENDİRİLMESİ

Soru:1-Çizgifilmlerinamacıneolmalıdır?2-Çizgifilmlerdenetürkonularaöncelikvermelidir?�  Sonuç: Tematik kanallar, çocukların ilgisini çekmek, eğitmek, gelişimini

desteklemek, eğlendirmek, zaman geçirtmek veya tüketici toplumun birparçası olarak çocukları alışverişe yöneltmek gibi farklı kaygılarla yolaçıkmaktadır.

�  Okulöncesiöğretmenleriveçizgifilmyapımcıları,çizgifilmleriöncelikliolarakçocuklarıneğitimi,gelişimi,eğlenmesi, çeşitlideğerleriveörnekdavranışlarıöğrenmesi,hayaldünyasınıgeliştirmesiveçocuklarıgerçekhayatahazırlamasıiçin bir araç olarak görmektedir. Özellikle değerler eğitimi her iki katılımcıgrup tarafından vurgulanmıştır. Okulöncesi öğretmenleri ve çizgifilmyapımcılarınınbirleştikleriortakfikirlerolmasınarağmen,çizgifilmlereilişkinbazı konularda farklı düşünce ve tutuma sahiptirler. Örneğin, gelişimidesteklemekamacınıyapımcılardansadece2kişisavunmuştur.

�  Okulöncesidönemeyönelikolarakhazırlanacakçizgifilmlerineğlendirmeveöğretme işlevinin yanında çocuğun gelişim alanlarına ve gerçek hayatdeneyiminekatkısağlamasıgerekmektedir.


Soru:3-Çizgifilmlerdeşiddetöğelerinelerdir?4-Çizgifilmlerdeşiddetolmalımı?Neden?5-Çocuklarüzerindeetkisivarmıdır?Varsanelerolabilir?�  Sonuç (dvm): Ulusal/lararası araştırmalar, çocuğun şiddeti model

aldığını ve çocuğu olumsuz etkilediğini göstermektedir. Buaraştırmada yapımcıların ve öğretmenlerin açık şiddetin veçizgifilmlerde saklanmış olan şiddet ögelerinin farkında oldukları veşiddetinolumsuzetkilerinibildikleriortayaçıkmıştır.

�  Hem öğretmenlerin hem de yapımcıların çoğunluğu (%94) şiddetinolumsuz etkilerini bilmelerine ve dile getirmelerine rağmen,katılımcıların %78’i çizgifilmlerde şiddet ögelerinin olmamasıgerektiğinisavunmuş,katılımcıların%22’sişiddetinolmasıgerektiğinisavunmuşveçocuğunyararınahizmetedebileceğinisöylemiştir.Yani,bir kısım katılımcı, olumsuz etkisinden bahsettiği halde yine deşiddetinolmasınıonaylamaktadır.


Soru:6-İyi/nitelikliçizgifilmnasılolur?7-Kötü/niteliksizçizgifilmnasılolur?Sonuç(dvm):�  Öğretmenler daha çok içerik ile ilgilenirken, yapımcılar görsellik,

senaryo, kurgu gibi teknik konularla ilgilenmekte, kaliteyi bundagörmektedir. Katılımcı öğretmenlerin yarıya yakını insani değerleri,sevgi ve saygı aktaran ve çocukların gelişim özelliklerine uygunçizgifilmleri, iyi ve nitelikli çizgifilm olarak görürken, yapımcılarınyaklaşıküçtebiri iyi bir senaryovekurguya sahip çizgifilmleri iyi venitelikliçizgifilmolarakgörmektedir.

�  Halbuki, bir çizgifilmin kaliteli, başarılı veya iyi olarakadlandırılması hangi amaca ve ne oranda hizmet ettiğiylebağlantılıdır. Çizgifilmin sadece teknik konudaki başarısı, onu, iyi/nitelikliçizgifilmyapmamaktadır.


[TAŞKINİNAN(inprocess).Okulöncesidönemçocuklarınayönelikçizgifilmiçeriklerininçizgifilmyapımcılarıveöğretmenlertarafındandeğerlendirilmesi](Christakis,2013;DeGaetano,2007;Kirkorian,Wartella&Anderson,2008;Lemish,2013;Lemish,&Koluckı,2013;pbs.org,2015;Pembecioğlu,2006;Piotrowski,Vossen,&Valkenburg,2013;Unterstell,Götz,&Holler,2013).

UluslararasıAlanyazın YeniAraştırmaü  Bilişsel,sosyal,duygusalveahlakgelişimi

destekler;ü  Bilgiedinmesinisağlar;ü  Problemçözmebecerilerinidestekler;ü  Öğrenmeyisevdirir;ü  Gelişimselaçıdanuygundur;ü  Bedenimajınıvekimliğinidestekler;ü  Olumlurolmodelsunar;ü  Şiddettenuzaktır;ü  Çokkültürlüdür;ü  Ticarimesajgöndermezveyaazgönderir;ü  Eğitimseliçeriğitekrartekrarverir;ü  Çatışmaçözmedeyapıcıyollaröğretir;ü  Toplumsalcinsiyeteşitliğineuygunmesajlar

verir;ü  Basmakalıpfikirlerdenuzaktır;ü  Farklıyaşgruplarındankarakterleriçerir;ü  Hemyetişkinlerehemdeçocuklarahitap

eder,keyifalmalarınısağlar;ü  Çocuklarınkendinegüvenmesiniveçevresi

ileetkinbicimdeiletişimiçindeolmasınısağlar.

Ç/A:ü  İyibirsenaryovekurguyasahiptir;ü  Çocuklarıiyiyöndegeliştirentemalariçerir;ü  İyibirmesajiçerir;ü  Amacavehedefkitleyeuygunhazırlanmıştır;ü  İnsanaveçevreyesaygıyıöğretir;ü  Hayalgücünüzorlayıcı/geliştiricisahneleriçerir;ü  Görsellikönplandadır;ü  Çocuklarızorlamayacakyalınbirdilesahiptir;ü  İnsanideğerler,saygıvesevgiaktarır;ü  Ailedeğerleriönplandadır.

OÖÖ:ü  İnsanideğerleri,sevgivesaygıaktarır;ü  Çocuklarıngelişimözelliklerineuygundur;ü  Kötümodelolabilecekdavranışlariçermez,

olumlurolmodelsunar;ü  Toplumsaldeğerlereuygundur;ü  Farklılıklarasaygıyıvurgular;ü  Çevreye,hayvanlaraduyarlılığıgösterir;ü  Sağlıklıyaşamıdestekler;ü  Kaliteliçizimlerivardır;ü  Karakterlersevimlidir;ü  Konu,senaryovegörselliğiyledikkatçeker.

Öneriler:�  Farklı kaygılar güderek çocuklara gereksiz, amaçsız, veyaolumsuzetkileriolacakçizgifilmlerhazırlanmamalıdır.

�  Çizgifilmler hem içerik hem de teknik açıdan dikkatlehazırlanmalıdır.

�  Çizgifilmlerin amacı, çocukların üstün yararını gözetmek veonlarınsağlıklıgelişiminidesteklemekolmalıdır.Bununiçindeyapımcıları, çocuk gelişimi ve çocuk eğitimi gibi önemlikonulardaalanuzmanlarıylaişbirliğiyapmalıdır.

�  İyi ve nitelikli çizgifilmin nasıl olması gerektiği konusundaeğitimciler ve yapımcılar işbirliği yapmalı, üniversitelerin ilgilidallarında bu tarz işbirliğine hizmet eden dersler konulmalı,hizmet içi eğitimler düzenlenmeli ve ilgili yayınlarhazırlanmalıdır.


�  Erkençocuklukdönemi, televizyon içeriklerinekarşıhemgelişimselhemdeöğrenme açısından en fazla duyarlı olan dönemdir. Özellikle de okulöncesidönem çocuklarınınmedya ile karşılaşmaları gittikçe daha erkendönemleredoğru çekilmektedir. Bu durumun oluşturduğu olumsuzlukların da böylecedahaerkenyaşlardaortayaçıktığıgörülmektedir.

�  Medya iletilerin içeriği, nasıl veneoranda tüketildiği, iletiyi alan çocukların

yaşı,kültürüvediğerözelliklerinebağlıolarakmedyailetilerininolumluveyaolumsuzetkilerindensözedilebilir.Örneğin,düşükSESolanailelerdengelençocuklarınTVsayesindedahabaşarılıolduğu,ancakgünlük4saatinüzerindeTVseyretmeninbaşarıyıolumsuzetkilediğibilinmektedir.

�  Okulöncesi dönem çocukları karşılaştıkları medya içerikleri konusundadeğerlendirme yapabilme, analiz etme ve seçici davranmabecerilerine sahipolmadığından, medya içerikleri çocukları psikososyal, bilişsel, ahlaki vefizikselaçıdanolumsuzetkileyebilmektedir.

KİTLEİLETİŞİMARAÇLARININETKİLERİ

�  Özenle ve çocukların gelişim düzeyleri dikkate alınarak hazırlanmıştelevizyoniçeriklerinin,

«çocuklarınsosyalveduygusalyaşamlarınızenginleştirdiği,sosyalortamlardadahaetkinolmakonusunda

cesaretlendirdiği,yaratıcılığını,dilveahlakigelişiminidesteklediği,meraklarınıgiderdiği,ailedavranışlarınave

gerçekhayatdeneyiminekatkısağladığı,onlarınçevrelerinivekendilerinitanımasınafırsatverdiği,farklılıklarakarşıhoşgörüvebarışçılduygularoluşturduğu,toplumsalboşluklarıdaralttığı,televizyonsayesindedünyanınve

yaşamınsunduklarındanzevkalma,güzelvakitgeçirerek,yaşadığıdünyayıanlamlandırmalarınayardımcıolunduğu»

bilinmektedir.



� Öteyandan,nitelikliolmayanmedyaiçeriklerinin,«çocuklardabazıduygularıuyuşturacağı,hayalgücünü

yadaesneklikyeteneğinikısıtlayacağı,başkalarınıincitecekşekildeumursamazlıkgeliştireceği,yıkıcıdavranışlarıyüreklendireceği,çocuklarışiddetekarşıduyarsızkılacağı,kalıplaşmışdavranışlarasüreklilikkazandıracağı,ahlakideğerlerinyozlaşmasınayolaçacağı,yerelkültürübastıracağıvetoplumsal

kayıtsızlığakatkıdabulunacağı»yönündebüyükbirkaygımevcuttur.

�  Şiddetin ekranda gösteriliş biçimi yani şiddetin yüceltilerek sorunçözmedevekazanmadatekyololarakgösterildiğihertürlüiçerikbuyaşgrubuçocuktabelirtilenduyarsızlığayolaçmaktadır.

�  Şiddetin sonucunda cezanın olduğunun vurgulanmadığı durumlardabu içeriklere maruz kalan çocukların şiddeti hayatlarında çözümyöntemiolarakdahafazlakullandığıbilinmektedir.

�  Şiddetekarşımesajlarvermekamacıylagösterilenşiddetdeçocuklarüzerindebutürdenolumsuzetkiyaratabilir.

�  Çizgifilmlerin çoğunda şiddet yüceltilmekte ve kurban ya da şiddetuygulayanayöneliksonuçlargörülmemektedir.Buyaşgrubundatipikolarak görülen düş ve gerçekliğin bulanıklaşması, çizgifilmlerdekişiddetineleştirelyaklaşımlaizlenmesiyetisinizorlaştırmaktadır.


Çocuklar«küçükinsanlar»değildir!� ÇocuklarhertürlüTViçeriğiniyetişkinlerdenfarklıalgılamaktadırlar.Budurumçocuklarıngelişimselözellikleriyledirekbağlantılıdır.

Etkili,Eği@ciTV’ninözellikleri

� Güven verir: Çocukların korktukları şeylerkonusunda güven vermeli yol gösterici olmalıdır.Örneğin, engelli bir çocuğun anaokuluna ilk kezg i t t iğ inde nası l güçlü yönler ini ön planaçıkarabileceğini ya da esnek davranabileceğini,korktuğu şeyden nasıl kurtulabileceğini, ailelerin vet o p l u l u k l a r ı n k e d e r l i b i r ç o c u ğ u n a s ı ldestekleyebileceklerinigösterir.

� Pozitiftir: Çocukların «eksiklerini veya sorunlarını»değildirencinivepotansiyalivurgular.

�  “Sakın böyle yapmayın” demek yerine olumlumodeller sunar (örn., cömertlik, uysallık, içtenlik,ilgililikvesorumlulukgibisağlıklıdavranışlarsunar)


� Aile bağlarını güçlendirir: Okulöncesi dönemçocukları için aile kavramı özellikle vurgulanmasıgereken bir kavram olarak içeriklerde yer almalıdır.Aileninkorunmasıvebiraradatutulmasınınöneminivurgulamak ana amaç olarak değerIendirilmelidir.Aile, çocukların yaşamlarındaki önemli bir sosyalbağlam olarak vurgulanmalı ve aile birlikteliğinigüçlendirecek, önemini vurgulayacak içeriklersunulmalıdır.


� Şiddetten uzaktır: Çizgifilmlerde çocuklarınyaşadığı çevreyevedünyayakarşı korkuvekaygıgeliştirecek içeriklere yer verilmemesi, çocuğunşiddetiiçselleştirmesinevesıradanlaştırmasınayolaçacak fiziksel, sosyal ve psikolojik şiddetunsurlarınayerverilmemesi, çocuklarınetrafındagelişen olaylara karşı duyarsızlaşmasına yolaçacakunsurlarayerverilmemesigerekmektedir.



Tekniközelliklerdikkatçeker:örn.,ses,resimkareleri,hikayeanlatımteknikleri-montaj,kamerahareketleri,görselçözünürlük,müzik,sesefektleri,ilerlemehızı.Çocuklarınbilişselözelliklerinivehazırladıklarıformatınözelliklerinibilir.

Dikkatiniçekmeyibaşaranözellikler:

Ø ÇocuksesiØ Kadınsesi

Ø KarakterinsesiØ HareketlimüzikØ  Tuhafsesefektleri

Ekranbaşınakitleyenözellikler:

Ø CanlırenklerØ Hareketlimüzik

Ø AkılsızkarakterlerØ  Tekrareden

etkinlikler

�  Olumlu rol model sunar: Bandura’nın model alma, seyredereköğrenme temelli Sosyal-Bilişsel/Öz-yeterlik Teorisine göretelevizyondaki rol modeller çocuğun öğrenmesi üzerinde etkilidir.Farklıkökenvecinsiyetesahip, farklıyeterlilikteki,öğretmenyerineözellikleyaşıtkarakterlersunulmalıdır.Modelolur(örn.,adımadımnasılyapılacağınıanlatır).

�  Tekrarlarvardır:Yapıcıveküçükadımlarsun, tekrarlaryapveherad ımda başard ığ ın ı h i s se t t i r . Kend i baş ına e tk in l iğ itamamlayabileceğişekildeküçükadımlarsunar.

�  Özgüvenaşılar:Okulöncesidönemçocukiçintekrarlanangüçlü,başaran,yapabilençocukimaji,onunhayattakarşılaşacağıküçükbüyükhertürlümeseleylebaşaçıkabilmesindeyapabilirimduygusununaşılanmasınasebepolacaktır.Bilişselolarakkatılmasınısağlar,aktiftutarveeğlendirir(örn.,benbununnasılyapıldığınıbiliyorumder,sesli-sessizetkileşimegirer)


�  Öğretimstratejileriniönemser:�  Aşinalık: Çocuklar, daha önceki bilgi üzerine inşa edilen, daha

önceden tanıdığı aşina olduğubir karakterdendaha iyi öğrenirler veaynıformatkullanıldığındadahaiyiöğrenirler.

�  Direketkileşim: Çocuklar, çocuğadirek soru sorupbekleyen, direkizleyiciye-kamerayakonuşanveyabirşeyyaptıranprogramlardandahaiyiöğrenirler.

�  Doğru dil ve vücut dili kullanımı: Ses de dahil karizmatik,eğlenceli, dinamik ve arkadaşça öğreten ve direk izleyiciye konuşankarakterlerden daha iyi öğrenirler (örn., saçma sesler çıkaranTeletubbieszararlı).

�  İlgi çekici, çocuğun varolan bilgisiyle, gerçek yaşantısıylabağlantılı ve anlamlı konular, ortamlar, deneyimler: Anlamlıolanlar kişisel açıdan da değerli ve otantiktir, bir işe yarar veyageçmişiylebağlantılıdır.Fantastik/egzotikyerlerilgiçekiciolabiliramaçocuklar, tanıdık/rutin etkinlikleri ve tanıdık yerleri tercih ederler.Çocukların anlayacağı dil, karakter, öykü, müzik ve şakalar/fıkralarilgilerini çeker. İlgi çekici olan medya içerikleri hem çocuklarındikkatini çeker ve bunu sonuna kadar sürdürebilir (örn., çocukbakmasabiledinler).


36-72AYOKULÖNCESİDÖNEMÇOCUKLARININÖĞRENMESİGEREKENKAVRAMLAR�  GEOMETRİKŞEKİL�  Daire�  Çember�  Üçgen�  Kare�  Dikdörtgen�  Elips�  Kenar�  KöşeDUYGU �  Mutlu�  Üzgün�  Kızgın�  Korkmuş�  ŞaşkınMİKTAR �  Az-Çok�  Ağır-Hafif�  Boş-Dolu�  Tek-Çift�  Yarım-Tam�  Eşit�  Kalabalık-Tenha�  Parça-Bütün�  Para

YÖN/MEKÂNDAKONUM�  Ön-Arka�  Yukarı-Aşağı�  İleri-Geri�  Sağ-Sol�  Önünde-Arkasında�  Alt-Üst-Orta�  Altında-Ortasında-

Üstünde�  Arasında�  Yanında�  Yukarıda-Aşağıda�  İç-Dış�  İçinde-Dışında�  İçeri-Dışarı�  Uzak-Yakın�  Alçak-Yüksek�  Sağında-SolundaSAYI/SAYMA �  1-20arasısayılar�  Sıfır�  İlk-Orta-Son�  Önceki-sonraki�  Sırasayısı(birinci-ikinci…)

RENK �  Anarenkler,renktonlarıve

ararenklerZIT �  Aynı-Farklı-Benzer�  Açık-Kapalı�  Hızlı-Yavaş�  Canlı-Cansız�  Hareketli-Hareketsiz�  Kolay-Zor�  Karanlık-Aydınlık�  Ters-Düz�  Düzenli-Dağınık�  Eski-Yeni�  Başlangıç-Bitiş�  Kirli-Temiz�  Aç-Tok�  Düz-Eğri�  Güzel-Çirkin�  Doğru-Yanlış�  Şişman-Zayıf�  Yaşlı-Genç�  Derin-Sığ�  Açık-Koyu

ZAMAN �  Önce-Şimdi-Sonra�  Sabah-Öğle-Akşam�  Dün-Bugün-Yarın�  Gece-GündüzDUYU �  Tatlı�  Tuzlu�  Acı�  Ekşi�  Sıcak-Soğuk-Ilık�  Sert-Yumuşak�  Kaygan-Pütürlü�  Tüylü-Tüysüz�  Islak-Kuru�  Sivri-Küt�  Kokulu-Kokusuz�  Parlak-Mat�  Taze-Bayat�  Sesli-SessizBOYUT �  Büyük-Orta-Küçük�  İnce-Kalın�  Uzun-Kısa�  Geniş-Dar

Eğlendirirkenöğretir!

�  Çocuklarda 0-6 yaş grubu okulöncesi dönem olarakadlandırılmaktadır. Okulöncesi dönemi, çocuk gelişimiaçısından bakıldığından en temel dönemlerden biridir. Birçokkuram açısından bakıldığında, orta çocukluk, ergenlik veyetişkinlikdöneminintemellerininatıldığıdönemdir.

�  Bu yaş grubuna giren çocuklar, çocuk merkezli tematiktelevizyon kanallarının en önemli hedef kitlelerinden birinioluşturmaktadır.

�  Okulöncesi dönem çocuğunun gelişimsel özelliklerini bilmekonlarayönelikhazırlanacakiçeriklerindahaetkin

olmasınasağlayacaktır.

OKULÖNCESİDÖNEMÇOCUĞUNUNGELİŞİMSELÖZELLİKLERİ

�  Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı: 2-7 yaşları arasındaİşlem Öncesi Dönemdeki çocuklar, nesne kalıcılığıkavramını kazanmıştır, korunum kavramı henüzgelişmemiştir, üst düzey sınıflama yapmazlar, mantıksaldeğil sezgisel düşünürler, fantazilerden etkilenirler,benmerkezcidir ler , nesneler yer ine sembol lerkullanabilirler, dilleri gelişmektedir, tersine çevirememeve animizm (canlandırmacılık) özellikleri vardır. Niyetianlayamazlar, kuralları anlayamayabilirler, düzdüşündüklerinden ve zaman kavramı gelişmediğindenflashbackleri anlayamazlar, toplu monolog ve özeldenöze le ak ı l yürütme yapar la r . Hat ı r l ama pekyapamadıkların, gördüğü ve duyduğu hikayeden herdefasındakeyifalırlar,aktifolaraköğrenirler.

BilişselgelişimveTelevizyon

� Çocuğu salt pasif, oturan konumdan daha aktif birkonuma yönlendiren programlar da bulunmaktadır.Örneğin,deneyprogramlarıçocuklarıdeneyyapmayaheveslendirip, hangi malzemeleri kullanarak ne türdeney ler yapabi lecek ler in i öğretmekte veyönlendirmektedir.Veyaçocuklarayönelikhazırlananyarı-etkileşimli programlar bulunmaktadır, örneğin,“ardımdan harfleri tekrar et,” “benimle beraber şarkısözlerinisöyle”veya“haydiberaberjimnastikyapalım,hareketleribenimleberaberyap”gibiprogramlaryarı-etkileşimli,çocuğuTVkarşısındaaktifhalegetirebilenprogramlardır.


� Çocukların tercihleriilerleyenyaşlardadeğişebilirveözellikle erkek çocuklar daha hızlı ilerleyen, dahakarmaşıkkarakterlerevemacerakonuluiçeriklereilgiduyarhalegelir.


DuygusalgelişimveTelevizyon� Duygular nitelikli TV programlarının ana ögesidir.Nitelikli programlar çocukların farklı duygularıdeneyimlemesi ve yorumlaması için ortam hazırlar.Kendi duygularını ve başkalarının duygularınıanlamalarınısağlar.

�  Özelliklezorkonulardaduygusalaçıdannötrolmak,dengeyi sağlar. Ancak küçük çocuklar pembedizilerdekigibizorkonularlabaşaçıkamaz,yaşlarınauygundeğildir.

DuygusalgelişimveTelevizyon� Çocuklar duyguları yetişkinlerden daha yoğun yaşarve televizyon duygularını ciddi anlamda provokeedebilen bir güce sahiptir ve duygusal zekalarınıgeliştirebilir.

�  TV programlarına ilişkin hatırladıkları ilk şey,hissettikleri duygudur. Seyrederken kendilerini iyihissettikleriprogramıseçerler.

� Nitelikli medya ürünleri çocukların duygusalgelişimini tanır ve onlara değerli amaçlara hizmeteden hikayeler sunar, duyguları ifade biçimleri vehangiduygunungösterileceğikültürünparçasıdır.

DuygusalgelişimveTelevizyon� Mutluluk:Çocuklariçineğlenmekihtiyaçtır!

� Normaldenbüyükvekomikşeyler…�  Beklenmedikdurumlar…� Dilveanlamoyunları…�  Birisiüzerindeoynanoyunlar…�  Küçükkahramanlar…�  Adaletinyerinibulması…

…çocuklarıgüldürür!(not:okulöncesiçocuklarıkomplike,ironi,acıçekeninsanlar,kendikendisiyledalgageçenleregülmez!)

DuygusalgelişimveTelevizyon�  Sevgi: Çocuklar ebeveynlerine sevgi ve bağlılıkduyarlar. Anaokulunda yaşıtlarına da sevgiduyabilirler ancak 8 yaşından sonra karşı cinse ilgiduymayabaşlarlar.

�  Sevgi ve ilişkiyimodel alabileceklerinden içeriğe çokdikkatedilmelidir.

DuygusalgelişimveTelevizyon�  Korku:Çocuklarıngüvenlibağlanmasınıdesteklemekiçinon l a r a b ak ım v e r en l e r ko rku figü rü o l a r aksunulmamalıdır, yoksa kendilerini hiçbir yerde güvendehissetmezler! Korku sahneleri, çaresizlik, güçsüzlük,yoğun duygular uyandırdığında travma etkisi gösterebilirvekabusgörmelerinesebepolabilir.

�  F i z i k s e l y a r a l a nma l a r ç o cuk l a r ı u zun s ü r eetkileyeceğindenaslagösterilmemelidir!

�  Agresiflik: Doğal bir duygudur ancak şiddetedönüştüğündesorunolur.

�  Nitelikli medya ürünleri çocuklara agresiflik ve sinir ilenasıl baş edebileceklerinin örneğini gösterir böylece olasışiddetiengeller!

DuygusalgelişimveTelevizyon� Heyecan:Filminsonununiyibiteceğinedairumutçocuğuheyecanlandırırmutlueder.

�  Filmin kahramanı ile çocuk kendini özdeşleştirdiğinden,kahramankendindeneminveyetkinolmalıdır.Tansiyonukırıcıespirilisahnelerçocuğazevkverir.

�  Yas: Sevilen birinin/canlının kaybı üzüntüye yol açar.«Üzülme» demek yerine bu üzüntüyle nasıl başedeceklerinin yolu gösterilmelidir. Bu tarz üzüntülerdenarındıltılmış televizyon, gerçek hayatta gerçekleştiğindeçocuğuyalnızbaşınabırakmakdemektir.

�  Öteyandan,ölüm/intiharvsözendirilmemelidir.

�  Farklılıklar: Her çocuk biriciktir ve değerlidir. Farklılıklarzenginliktir.Niteliklimedyaürünleriçocuklardayükseközsaygıkazanımı için ve merakların giderilmesi için TÜM çocuklarahitap eder ve kendi kimliği ile bağlantılar kurabileceği ögelersunar.Cinsiyetayrımcılığıyapmaz.

�  Yanlış: «Kahramanlar beyaz, zengin ve zayıftır» veya Kızlarınbasmakalıp özellikleriyse onların genç yaşlarından başlayarakgörünümleriyle ilgilendiğini, başkalarının hoşuna gitmeçabasında olduklarını göstermekte, çoğu kez edilgen, uysal,duygulu, kırılgan ve daha çok kendilerine eşit davranılmayanbireylerolduklarıizleniminivermektedir.

�  Nitelikli medya ürünleri gerçek hayattaki çeşitliliği yansıtır,basmakalıp imajları empoze etmez, erken romantik ilişkileri/cinseldeneyimiheveslendirmez.

DuygusalgelişimveTelevizyon

Kısacası,okulöncesidönemçocuklarınasunulanmedyaürünlerininnitelikliolmasıiçinşunlarabakılmalıdır:� Amacı,�  İçerdiğitemalar,� Çocuğungelişimalanlarınaveöğrenimlerinekatkısı,� Kültüreluygunluğu,�  İçerdiğişiddetveolumsuzrolmodelolmaması…

NİTELİKLİMEDYAÜRÜNLERİ

Doç.Dr.Ha@ceZeynepİnanOkulÖncesiEği8miABD,DPU

[email protected]

OKULÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARINA YÖNELİK TELEVİZYON...

Documents

Transcript of OKULÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARINA YÖNELİK TELEVİZYON...