Okul Öncesi Çocukların Gelişimi: Hekimler, Hemşireler için Bilgiler

Okul Öncesi Çocukların Eğitime Hazır Oluşu:

Hekimler Ne Bilmeli? Dr. Yankı Yazgan

www.yankiyazgan.com @yankiyazgancom

1

Nasıl bir “küçük çocuk”?

Temel İhtiyaçları karşılanmış, •  Sevilmiş •  Zaman ayrılmış •  Yetkinlikleri geliştirilmiş, •  Eksikleri zayıflıkları desteksiz

bırakılmamış. •  Güvenilmiş •  Güvenliği sağlanmış www.yankiyazgan.com

@yankiyazgancom 2

BEYIN GELIŞIMI PERSPEKTIFI


3


4

Gelişimin beyinsel temeli

Okula Başlangıç Yaşı: DEHB açısından

•  2012’deki okula başlangıç yaşının 72 ayın altına indiren ilk yasal düzenleme sonucunda, 72 ay altında olup yeni kurallara göre okula başlamış olan çocuklar ile 72 ay ve üzerinde olup eski kurallara göre okula başlamış olan çocuklar aynı sınıfta bulundular.

•  Bu durum aynı koşullarda iki yaş grubunu karşılaştırma olanağı verdi.

•  DEHB tanısı ve tedavi gerekliliği yaşa bağlı olgunlaşmanın gerçekleşmediği durumlarda daha sık oluşur.

•  Istanbul’da bütün bir ilçenin 1inci ve 2nci sınıflarını okula başlangıç yaşına göre gruplandırarak, özellikle DEHB riski açısından bir değerlendirme yaptık.

5 www.yankiyazgan.com @yankiyazgancom

SNAP ölçeğinde eşik üzeri düzeyde semptomu olan VE okulda işlevselliği yetersiz (DEHB-yüksek risk)

çocukların yaş gruplarına göre dağılımı At risk

cases <72 months n (%)

72-77 mo n (%)

78-83 mo n (%)

Total n (%)

1st grades

72 (15.9) 82 (9.4) 53 (6.4) 207 (9.6)

2nd grades

5 (6.9) 67 (9.2) 53 (7.1) 125 (8.6)



7

Kortikal kalınlaşma: artar ve durur ve incelir ve başka yerlerle

bağlanır Shaw 2006

Problemleri azaltma yolları

•  Herkese okul öncesi eğitim •  Sınıf içinde yaşa göre fiziksel ortam,

müfredat ve öğretmen yetkinlikleri düzenlemeleri

•  Ruh sağlığı ve öğrenme problemlerinin taranması, vaktinde saptanması ve tedavi ve destek olanaklarının yaygın biçimde sağlanması


Iyi hazırlık

•  Okula hazır olmak •  Beyin ve zihin gelişimi açısından hazır oluş •  Davranış ve beceri kazanımı

•  Yaş önemli etken •  Sunulan olanaklarla değişebilen


9

Ailenin Gelir ve Eğitim düzeyi Beyin Yapısı


10 Nature, 2015

Beyin Yüzeyi Gelir Düzeyi


11

Bilat Inf FC Cing Insula Inf Temp R SupFC precuneus

Noble et al 2015

Beyin Yüzeyi Eğitim Düzeyi


12

Noble et al 2015

OKUL ÖNCESINDE NELER SAĞLANABILIR?


13

Okul öncesinden okula geçişte

•  genel bilişsel kapasite, •  dikkat ve öğrenme süreçleri •  sosyal beceriler


14

Değerlendirme Araçlarından Bazıları

•  1. Wechsler Okul Öncesi Çocukları İçin Zeka Ölçeği-IV (WPPSI-IV)

•  2. Metropolitan Okul Olgunluğu Testi •  3. Gesell Gelişim Figürleri Testi •  4. Standardizasyon Dışı Okula Hazırlık

Akademik Beceri Değerlendirmesi •  5. Erken Çocukluk Dönemi Fonolojik

Duyarlılık Ölçeği (EÇDFDÖ) www.yankiyazgan.com

@yankiyazgancom 15


16

Bilişsel İşlev Alanları

Sözel Kavram

a BİLİŞSEL İŞLEVLER:

Görsel Uzamsal İşlemle

me

Algısal Akıl

Yürütme

Çalışma Belleği

İşlemleme Hızı


17

Sözel Kavrama •  Sözel Kavram, önceden kazanılmış bilgilerin yorumlanmasına dayanır. •  Bu beceriler: Sözel kavram gelişimi ve sözel mantık yürütme •  Genel bilgi edinme, akılda tutma, akıldan geri çağırma, kristalize

beceriler, uzun süreli bellek ve çevre ve/veya okuldaki bilgiyi akılda tutabilme ve geri çağırabilme becerileri

•  İşitsel kavrama, bellek, ilişkili ve kategorik öğrenme, önemli-önemsiz detayın ayırt edilmesi ve sözel ifade becerileri

•  Alıcı dil becerisi ve sözcük dağarcığı gelişimi, lexical bilgi, bilgi sermayesi, uzun süreli bellek ve anlamlı uyaranın algılanma becerileri

•  Sözel muhakeme ve kavramsallaştırma, sözel kavrama ve ifade, geçmiş deneyimi gözden geçirme ve kullanabilme ve pratik bilgiyi sergileyebilme ve muhakeme becerileri


18

Görsel Uzamsal İşlemleme

•  Görsel veriyi kullanarak muhakeme yapabilme becerisi

•  Soyut görsel uyaranı analiz ve sentezleme, görsel algılama, organizasyon, eşzamanlı işlemleme, görsel-motor koordinasyon, öğrenme ve görsel uyaranda nesne ile düzlemi ayırabilme becerileri

•  Sözel olmayan muhakeme, deneme-yanılma ile öğrenme becerisi, mekânsal beceri, bilişsel esneklik ve süreklilik gösterme


19

Algısal Akıl Yürütme

•  Görsel uyaranlara dair akıl yürütme becerisi •  Problem çözme, akıl yürütme becerilerini

uygulama ve karmaşık kavramları anlamaya dair zorlanabilirler


20

Çalışma Belleği •  Kısa süreli görsel bellek, bilgiyi anlık olarak

bilinçte tutmak •  Sunulan bilgiyi akılda tutarken eş zamanlı

olarak bu bilgi ile zihinsel işlem yapabilmeyi, dikkat, konsantrasyon ve bilişsel kontrol becerisidir.


21

İşlemleme Hızı •  Görsel ayrımlaştırmaya bağlı görevlerin hızla

yapılmasını gerektiren beceri •  Rutin bilgiyi hatasız olarak zihinsel işlemden geçirme

hızının göstergesi •  Öğrenme, rutin bilgi işlemleme ve akıl yürütme gibi

karmaşık bilgi işlemlemenin karışımını içerir. •  Ortalamanın altı bir hız bilişsel performansı zorlayabilir;

yeni bilgiyi anlama süresinin uzamasına ve yeni bilgilerin öğrenmesinin güç olmasına yol açabilir.

•  İşleme hızı becerilerinin sözel kavrama becerilerinden daha düşük olduğu örüntülere, akademik güçlükleri olan çocuklarda daha fazla rastlanması olağandır.


22

Sosyal Gelişim

•  Sosyal etkileşimin temelinde iletişim becerileri

•  İletişim kurmadan önce sosyal iletişim “gereği” (sosyal bağlantı kurma ihtiyacı)

•  Sosyal davranışlar: göz kontağı, sıra alma, oynanan oyuna katılabilme


23

Sosyal iletişim için gerekenler

•  Sosyal beceriler: kişiler arası beceriler, öfkeyi kontrol etme, değişikliklere uyum sağlama, akran baskısı ile başa çıkma, söz ile kendini açıklama, kendini kontrol etme, amaç oluşturma, dinleme, görevleri tamamlama, sonuçları kabul etme, başkasını anlama, başkasının ihtiyaçlarını ve düşüncelerini sezme vb.


24

Bir vaka: işlem belleği, işlem hızı, sosyal iletişim

•  Working memory ve processing speed temelli aksaklıklar özellikle söze dökülemeyen, hızlı işlem gerektiren ve executive işlevlerin kıvraklığına dayalı durumlarda zorlanmaları doğuruyor.


25

Dil, dürtü kontrolu ve sosyal gelişim

•  Yönergelerin doğru anlaşılması, hatırlanması ve uygulanması sadece akademik değil sosyal olarak da zorluk yaratabilir.

•  Dürtü kontrolünün güçlenmesi dağınıklık yaratabilecek koşullarda dayanabilmesini sağlamakta.


26

Empati dikkatten nasıl etkilenir?

•  Başkalarıyla olan ilişkiyi takip etme, karşısındakinin ihtiyacını sezme “teknik” olarak mümkün olmadığında empati az gelişir ya da olan empati refleksini tetikleyecek uyaran işlemlenmez »


27

‘Bilişsel’ ve ‘sosyal’ içiçedir

•  WM ve PS , •  aynı anda birden çok süreci takip

edebilmeyi, •  bir durumdan diğerine, •  bir perspektiften (kendimizinki)

diğerininkine (başkasınınkine) yeterince hızlı geçmeyi belirleyicidir.

•  Empati ve çok boyutlu düşünme, kompleks problem çözümü bu yetilere dayalıdır. www.yankiyazgan.com

@yankiyazgancom 28

Özetle, okul öncesinde

•  İnsan olmak için gereken temel yetiler bu dönemde oluşur.

•  Okul başarısı ya da mutluluk, hedef ne ise, onun için gerekli olanlar bir araya gelir.

•  Okul öncesi için son fırsat olmasa da (ergenlik önemli bir başka fırsat olacaktır) en iyi fırsat diyebiliriz.


29

teşekkürler


30

Okul Öncesi Çocukların Gelişimi: Hekimler, Hemşireler için Bilgiler

Health & Medicine

Transcript of Okul Öncesi Çocukların Gelişimi: Hekimler, Hemşireler için Bilgiler