Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

12

Transcript of Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

Page 1: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 1/12

Page 2: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 2/12

OZETLEME BECERisiNiN KAZANDIRILMASINA

YONELiK ETKiNLiKLER: DERS KiTAPLARI

TEMELiNDE BiR ARA~TIRMA

Hakan VIper Sedat Karagi.il

Mehmet Akif Ersoy Universitesi

[email protected] [email protected]

I. Giri~

Bir kaynak metni 0 metnin onermelerine dayanarak birtakim

bilissel islemler sonucunda daha kisa bir bicimde yeni bir metnedonusturrne edimine ozetleme; bu islemler silreci sonucunda uretilmis

olan metne ise ozet metin denir. Bireyler kaynak metni ozet metne

donusttirebilmek icin 0metni turn yonleriyle kavramak durumundadir,

Bununla birlikte bir ozetlemeden soz edebilmek icin yine bireylerin

kavradiklan metni sozlu ya da yazih olarak ozet metnin ilkelerine

uygun bir bicimde aktarabilmeleri gerekmektedir. Bu bakimdan

ozetleme becerisi hem anlama hem de anlatma becerisinin birlikte

kullamlmasuu gerektiren bir beceridir. Tasidigr bu ozellikler

nedeniyle de zor bir beceri oldugu aciktir.

Bir bireyin okudugu/dinledigi kaynak metni ozetleyebilmek ve

bunlan yazrh/sozlu bir bicimde ozet metin olarak yapilandirabilmek

icin su metinsel islemleri yapmasi gerekir:

1. Kaynak metnin ana dusuncesini belirlemek/olusturmak,

2. Ana dusunceye baglanan yardimci dustmceleri

belirlemek/ 0lusturrnak,

3. Onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek/Onemli bilgileri

secmek,

4. Bazi tumceleri genellemek ya da yeniden yaptlandirrnak

(Day, 1986; Nelson, vd.; 1992; Trabasso, Bouchard, 2002; Akyol,

2006; Gtmay, 2001)

Ozetleme surecinde yerine getirilmesi gereken bu metinsel

islemler de ozetleme ediminin ne denli zor olduguna gonderimde

bulunmaktadir.

Page 3: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 3/12

Ttirkce Ogretimi Uzerine Cahsmalar

Ozetleme edimi zor bir beceri alaru olmasiyla birlikte dil

egitimini acismdan son derece onemli bir beceri alamdir. Omegin,

okuma surecinde bir metnin ozetinin yapilandmlmasi bir yandan

okuru, okudugu metnin iceriginin anlasihp anlasilmadiguu denetlemekonusunda duyarh olmaya zorlar, diger yandan metnin icerigini makro

diizeyde duzenlemeye ve metindeki onemli bilgi ile onemsiz bilgiyi

ayirt etmeye zorIar (McNamara vd., 2007). Bu durumun da kavrama

duzeyini arttmcr bir etkisi vardir.

Alan yazmdaki bircok arastirma da bu yargiyi dogrulamaktadir.

Bununla birlikte bu arastirmalar, ozetleme ediminin ammsamayi da

olumlu yonde etkiledigini ortaya koymaktadir (bkz. Ross & DiVesta,

1976; Gamer, 1982; Rinehart Yd. 1986; Wittrock&

Alesandrini, 1990;Foos, 1995). Bu arastmnalara da dayanarak ozetle belirtilebilir ki,

ozetleme hem okuma/dinleme becerisi hem de yazrna/konusma

becerisini kazandirma/gelistirme bakrmmdan onem tasimaktadtr. Bu

durum, ozetleme becerisine iliskin metinsel islemleri yapabilme

becerilerinin ogrencllere kazandmlmasimn gerekliligine isaret

etmektedir. Alanyazmda yer alan bircok cahsma da bu tiir metinse1

islemlerin kazandmlabilir oldugunu ortaya koymaktadir (ornegin,

Hare &Borchart, 1984; Day, 1986; Friend, 2001).

Ogrcncilere di1 becerilerini kazandirmak amaciyla ogretim

ortamlannda en yaygm olarak kuIlamlmakta olan gerec Turkce ders

kitaplandir (Bkz. Ozbay, 2003). Ancak ders kitaplanmn ozetleme

becerisi bakimmdan nasil bir gorunum sundugunun betim1enmesine

yonelik bir arastirma/incelemenin varhgmdan soz edi1ememektedir.

Bu durum, hem ders kitaplarmm niteliksel ozelliklerine iliskin saghkh

bir degerlendirme yapmak hem de daha yetkin ders kitaplan

hazirlayabilmek bakimmdan onemli bir eksiklik olarak dikkat

cekrnektedir. Bu neden1e ders kitaplannm bu baglamda incelenmesigerekli goztlkmektedir.

II. Arasnrmamn AmaCI

Bu arastirmamn amaci, ders kitaplannm ozetleme becerisine

iliskin metinse1 islemleri kazandirmaya donuk etkinlikler bakimmdan

nasil bir goruntlm sundugunu yururlukteki Turkce Ogretim

Progrannyla iliskilendirerek incelemektir.

146

Page 4: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 4/12

Tiirkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar

III. Yontem

Bu cahsmada, veriden onun icerigine iliskin tekrarlanabilir ve

gecerli sonuclar cikarmak uzere kullamlan bir arastnrna teknigi olan

icerik cozumleme yontemi kullamlrmstir. Bu baglamda, arastirmada

tarama yontemi ile Tiirkce ders kitabmda ozetleme kurallarmm

ogretimine yonelik etkinlikler olup olmadigr saptanmis ve bu saptama

sonucunda eger etkinlikler yer almaktaysa bu etkinlikler yine ozetleme

kurallan cercevesinde iceriksel olarak cozumlenmistir." Bu

cozumleme, Turkce dersi ogretim programmda yer alan ozetleme

becerisi/kurallan kazammlanmn strnflara ve dil beceri alanlanna gore

dagihmi dogrultusunda yapilrmsttr.

llkogretim Turkce Dersi Ogretim Prograrm 'nda ozetleme

becerisine yonelik kazammlar, 3. smrftan itibaren yer almaktadir. Bu

nedenle cahsma, Ilkogretim 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. smrf Turkce ders

kitaplan kapsammda yapilrmsnr. Ilkogretim 1. ve 2. Simf Turkce ders

kitaplan ise cahsma kapsami dismda tutulmustur.

IV. Bulgular

llkogretim 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. siruf Turkce cahsma kitaplannm

ozetleme kurallan/etkinliklerine yonelik yapilan coztlmlemeler

sonucunda ozetleme kurallan/etkinliklerinin cahsma kitaplanndakigorunumu su bicimde belirlenmistir:

* Etkinliklerin iceriksel olarak cozumlenmesi sonucunda elde edilen

bulgular simf duzeylerine ve etkinliklerin yer aldigi dil beceri alanlanna gore

snuflandmlarak tablolastmlrmsttr, Ancak sayfa sayismdaki kisitlarna

nedeniyle bu tablolara calismada yer verilememektedir,

147

Page 5: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 5/12

Turkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar

Cizelge 1: Ozerleme Kurallan/Etkinliklerinin Cahsma Kitaplarmdaki

Goriiniimii

Ozetlerne Kurallan/Etkinlikleri

Kayna Ana Onemsiz Bazi BazlOzetk dusunceye ve ttirnceleri tiimceleri yazdirma

S I T I l fmetnin baglanan gereksiz genellemek yapilandrrrna

ana yardrmci tthnceleri k

dii~iinc dusunceleri silmek

esini belirlemek/ol

belirle usturmak

mek/ol

usturm

ak

3 2 2 3

4 13 2 - -5 5 I 3

6 7 1 - - 1-7 9 2 1

8 10 7 - - - -Yapmis oldugumuz cozumlemeler sonucunda llkogretim 3.

suuf Turkce ders kitabmda kaynak metnin ana dusuncesini

belirlemek/olusturmak kurahna ve bazi ttimceleri genellemek kurahna

yonelik 2 adet, ozet yazdirmaya yonelik 3 adet etkinlik yer

almaktayken ana dusunceye baglanan yardimci dustmceleri

belirlemek/olusturmak, onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek ve bazt

tumceleri yapilandirmak kurallarma yonelik herhangi bir etkinligin

bulunmadigi gorulmustur,

llkogretim 4. snuf Turkce ders kitabmda ise kaynak metnin ana

dusuncesini belirlemek/olusturmak kurahna yonelik 13 etkinlik

bulunmaktadir. Buna karsihk soz konusu kitapta ana dusunceye

baglanan yardimci dusnnceleri belirlemek/olusturmak kurahna

yonelik 2 etkinlige yer verilirken onemsiz ve gereksiz tilrncelerisilrnek, bazi tiimceleri genellemek, bazi ttimceleri yapilandirmak ve

ozet yazdirma kurallanna yonelik herhangi bir etkinlige yer

verilmedigi saptanrrustir.

Ilkogretim 5. suuf Turkce ders kitabmda kaynak metnin ana

dusuncesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 5 etkinlik, ana

dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirlemek/olusturmak

kurahna yonelik 1 etkinlik, ozet yazdirrnaya yonelik 3 etkinlik

148

Page 6: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 6/12

Ttirkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar

bulunmaktadir. Buna karsihk onemsiz ve gereksiz tiimceleri silmek,

bazi tiimceleri genellemek, bazi tumceleri yapilandirmak kurallarma

yonelik bir etkinlik bulunmamaktadir.

llkogretim 6. simf Turkce del's kitabmda kaynak metnin ana

dtisuncesini belirlemek/olusturmak kurahna yonelik 7 etkinlige, ana

dusunceye baglanan yardimci dustlnceleri belirlemek/olusturmak

kurahna ve ozet yazdirmaya yonelik 1 etkinlige yer verilirken onemsiz

ve gereksiz tumceleri silmek, bazi tilrnceleri genellemek, bazi

tilmceleri yapilandirmak kurallanna yonelik herhangi bir etkinligin

yer almadrgi gorulmusttir.

Ilkogretim 7. snuf Turkce del'S kitabmda kaynak metnin ana

dusuncesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 9 etkinlik, ana

dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirlemek/olusturrnakkuralma yonelik 2 etkinlik, ozet yazdirmaya yonelik I etkinlik

bulunmaktayken onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek, bazt tumceleri

genellemek ve bazt tumceleri yapilandirmak kurallanna yonelik bir

etkinligin bulunmadtgi saptannustir.

Ilkogretim 8. simf Turkce del'S kitabmda kaynak metnin ana

dustmcesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 10 etkinlik, ana

dusunceye baglanan yardimci dustmceleri belirlemek/olusturmak

kuralma yonelik 7 etkinlik yer almaktadir. Buna karsihk onemsiz vegereksiz ttuncelerisilmek, bazi tumceleri genellemek, bazi tumceleri

yapilandirmak ve ozet yazdirma kurallanna yonelik herhangi bir

etkinlige yer verilmemistir.

llkogretim Turkce del'S kitaplanndaki ozetleme becerisi

kurallanna yonelik etkinlikler orneklendirilmek gerekirse, "Kaynak

metnin anadustmcesini belirlemekl 0lusturmak" kuralmm ogretimine

yonelik "Metnin ana fikrini bitisik egik yazi ile yazmiz (Harf

Yaymlan Ilkogretim 3. Smif Turkce Ogrenci Cahsma Kitabi, s.132)."; "Anadusunceye baglanan yardrmci dusunceleri

belirlemek/olusturmak" kurahnm ogrerimine yonelik "Nasreddin

Hoca'run Koyunde adh metnin ana fikrini ve destekleyen yardnnci

fikirleri yazmiz (Koza Yaymlan llkogretim 4. Snuf Turkce Ogrenci

Cahsma Kitabi, s. 135)."; "Bazi tumceleri genellemek" kuralmm

ogretimine yonelik "Asagidaki kutucuklara her paragrafi anlatan birer

cilmle yazimz (Harf Yaymlan Ilkogretim 3. Suuf Turkce Ogrenci

149

Page 7: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 7/12

Ttirkce Og re tim i U ze rin e t;all§l1lalar

Cahsma Kitabi, s. 123)."; "Ozet yazdirma" kuralmm ogretimine

yonelik "Metni giris, gelisme ve sonuc bolumlerine dikkat ederek

ozetleyiniz. Ozetinizi degerlendirmek icin asagidaki formu kullammz

(Koza Yaymlan llkogrerim 5. Smif Turkce Ogrenci Cahsma Kitabi, s.146)." biciminde etkinlikler yer almaktadir. Buna karsihk "Onemsiz

ve gereksiz tlimceleri silmek" ve "Bazi tiimceleri yapilandurnak"

kurallannm ogretimine yonelik Turkce ders kitaplarmda herhangi bir

etkinlik yer almadigmdan bu kurallara iliskin etkinlik ornegi

bulunmamaktadir.

Ozetleme becerisi etkinlikleri/kurallarma yonelik kazammlann

Ilkogretim Turkce Dersi Ogretim Program Indaki gorunumu ise su

sekildedir:

Cizelge 2. Ozetleme Becerisi EtkinliklerilKuraIlanna Yonelik

Kazammlarm Turkce Dersi Ogretim Programmdaki Goriiniimii

Kaynak Ana

metnin ana ~ii~linceye Onernsiz ve Bazi

Simf du suncesini baglanan ~ereksiz ttimceleri Bazt tiimceleri Ozet

belirlemek I iYardlmcl tumceleri genellemek ~aptlandll'lnak yazdtrrna

olusturmak dusunceleri silmek

belirlemek

3 4 - I - 3-4 3 3 I - 4-5 4 4 2 - 4-6 4 4 - - 1-7 4 4 1

8 4 4 - - I

Ilkogretim 3. smif Ttirkce Dersi Ogretim Programi 'nda kaynak

metnin ana dustmcesini belirlemek/olusturmak kurahna yonelik 4

kazamm, onemsiz ve gereksiz tiimceleri silmek kurahna yonelik 1

kazamrn, ozet yazdirmaya yonelik 3 kazarum bulunmaktayken, ana

dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirlemek, bazi ttlmceleri

genellemek, bazi tumceleri yapilandirmak kurallanna yonelik bir

kazamm bulunmamaktadir,

150

Page 8: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 8/12

Tilrkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar

Ilkogretim 4. suuf Turkce Dersi Ogretim Programi'nda kaynak

metnin ana dustmcesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 3

kazanun, ana dusunceye baglanan yardimci dusnnceleri belirlemek

kuralma yonelik 3 kazamm, onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek

kuralma yonelik 1 kazamm, ozet yazdirmaya yonelik 4 kazamm

bulumnaktayken, bazi ttimceleri genellemek ve bazi tumceleri

yapilandirmak kurallanna yonelik bir kazarum bulunmadigr

goru lmn stu r .

llkogretim 5. smif Turkce Dersi Ogretim Programi'nda kaynak

metnin ana dusuncesini belirlemek/olusturmak, ana dusunceye

baglanan yardimci dusunceleri belirlemek kurallanna ve ozet

yazdirmaya yonelik 4 kazamm, onernsiz ve gereksiz tumceleri silmek

kuralma yonelik 2 kazarum bulunmaktadir. Buna karsilik bazi

tumceleri genellemek ve bazi tumceleri yapilandirmak kurallanna

yonelik bir kazamm bulunmamaktadir.

Ilkogretim 6., 7. ve 8. sunf Turkce Dersi Ogretim Prograrru'nda

kaynak metnin ana dusuncesini belirlemek/olusturmak ve ana

dustlnceye baglanan yardimci dustmceleri belirlemek kurallarma

yonelik 4 kazarum, ozet yazdirmaya yonelik 1 kazamm

bulunmaktayken, onernsiz ve gereksiz tumceleri silmek, bazi

tumceleri genellemek ve bazi tumceleri yapilandirmak kurallanna

yonelik bir kazamm bulunmamaktadir.

Ozetleme becerisi etkinlikleri/kurallannm Turkce Dersi

Ogretim Programi 'ndaki ve cahsma kitaplanndaki dagihmi ise su

sekildedir:

151

Page 9: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 9/12

Tiirkce Ogl'etitlli Uzerine Caltsmalar

Cizelge 3. Ozetleme Becerisi Etkinlikleri/Kurallarmm Turkce Dersi

Ogretim Progranu'ndaki ve Cahsma Kitaplarmdaki Dagthrm

lAna

Kaynak metnin ana ~li~iinceye Onemsiz

dtlsllncesini baglanan ve Bazi Bazi Ozet

Srm belirleme/olusturrna ~ardimci ~ereksiz ttim celeri U mceleri yazdirma

~ii~iinceleri umceleri ~enelleme ~apllandlrma

belirleme silme

Program Kitap Progr. K itap Prg. ~itap Prg. K itap Prg. Kitap P rg. K ita p

3 Var 2 Yok Var Yok 2 Yok Var 3- -

4 Var 13 Var 2 Var Yok Yok Var- - -

5 Var 5 Var 1 Var Yok Yok Var 3- -6 Val' 7 Var 1 Yok Yok Yok Var 1- - -7 Var 9 Var 2 Yok Yok Yok Var 1- -8 Var 10 Var 7 Yok Yok Yok Var- - - -

llkogretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda kaynak metnin

ana dusuncesini belirleme/olusturma kurahna yonelik butun snuflar

duzeyinde kazammlann yer aldigt gorulmektedir. Buna uygun olarak

Ilkogretim 3. srmftan 8. snufa kadar butun Turkce dersi cahsma

kitaplannda bu kurala uygun etkinliklerin bulundugu belirlenmistir.

llkcgretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda 3. srruflar icin

ana dusunceye baglanan yardimci dttsunceleri belirleme kurahna

yonelik bir kazamm bulunmamaktadir. Buna uygun olarak Ilkogretim

3. simf Turkce ogrenci calisma kitabmda da bu kurala uygun biretkinligin bulunmadigi gorulmektedir. Buna karsihk Ilkogretim

Turkce Dersi Ogretirn Programi 'nda diger simf duzeyleri icin ana

dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirleme kuralma yonelik

kazarumlann yer aldigi ve bu srmflann ogrenci cahsma kitaplannda

da bu kazarnma yonelik etkinliklere yer verildigi saptanrmstir.

llkogretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda 3, 4 ve 5.

simflar icin onemsiz ve gereksiz tumceleri silme kurahna yonelik

152

Page 10: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 10/12

Ttirkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar

kazammlar yer aldigr hal de, bu siruflar icin hazirlanan ogrenci cahsma

kitaplarmda bu kuralla ilgili herhangi bir etkinligin bulunmadigr

belirlenmistir, Buna karsihk programda 6, 7 ve 8. smiflar icin bu

kurala yonelik bir kazamm olmadigi gibi bu suuflar icin hazirlanan

ogrenci cahsma kitaplannda da bu kuralla ilgili herhangi bir etkinlikbulunmamaktadir.

Ilkogretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda bazi tumceleri

genelleme kuralma yonelik hicbir snuf duzeyinde bir kazamm yer

almamaktadir. Ancak buna ragmen Ilkogretim 3. simf Turkce ogrenci

cahsma kitabmda bu kurala yonelik 2 adet etkinlik bulunmaktadir.

Ilkogretim Turkce Dersi Ogrctim Programi'nda bazi tumceleri

yapilandrrma kurahna yonelik hicbir siruf duzeyi icin herhangi bir

kazammm yer almadigi gorulmustur. Bununla birlikte cahsmakitaplannm hicbirinde bu kuralla ilgili bir etkinlikle

karsilasrlmarmstrr,

llkogretim Turkce Dersi Ogretim Prograrru'nda buttm srmf

dtizeyleri icin ozet yazdirmaya yonelik kazammlar bulunmasma

ragmen sadece llkogretim 3, 5, 6 ve 7. srmf ogrenci cahsma

kitaplannda ozet yazdirmaya yonelik etkinlikler bulundugu,

Ilkogretim 4. ve 8. smif Turkce dersi ogrenci cahsma kitaplannda ise

ozet yazdirmaya yonelik etkinliklerin yer almadigi saptanrmstir.

V. Sonue

Bulgular bolumunde sunulan veriler topluca degerlendirilince,

Turkce Ogretim Programmda ozetlemeye iliskin silme, yapilandirma

ve genelleme metinsel islemlerine iliskin kazammlann olmadigma

tamk olunmaktadir. Bu duruma kosut olarak ders kitaplannda da bu

metinsel islemlere yonelik etkinliklerin yer almadigma tamk

olunmaktadir. Ancak bu toplu gornnumun bir istisnasi ile

karsrlasilrmsttr. 0 da sudur: Genelleme metinsel islemine iliskin

Turkce Ogretimi Programmda herhangi bir kazamm yer almazken,

ucuncti snuf Turkce ders kitabmda bu metinsel isleme yonelik iki

etkinlik ile karsilasrlrmstir.

Ozetleme ediminin hem anlama hem de anlatma becerilerinin

gelistirilmesi bakimmdan son derece onemli olmasma karsm, ilgili

arasnrmalann (Bkz. Garner, 1982; Ciknkci, 2004) sonuclan da

153

Page 11: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 11/12

Tiirkce Ogre ti fn i U z er in e Calismalar

gostermektedir ki, ogrenciler konu tiimcesi secme, konu tiimcesi

olusturma, genelleme/yapilandirma gibi list duzey bilissel islem

yaparak kaynak metni donusturmeyi gerektiren islemleri yapmamakta

ya da yapamamaktadirlar, Bu durumun bir nedeni olarak da Turkce

Ogretim Programmda bunlara iliskin kazarumlann olmamasi ve bun a

kosut olarak da del's kitaplarmda bunlara iliskin etkinliklerin yer

almamasi gosterilebilir.

Ogretim etkinliklerinin egitbilimsel acidan kolaydan zora

dogru planlanmasi gerekir. Bu baglamda ozetleme becerisine iliskin

metinsel islemlerin dagihmmm da bu ilke geregi kolaydan zora dogru

belirli bir plan icerisinde gerceklestirilmesi gerekir. Ancak elde

ettigimiz bulgulardan cikan sonuc sudur ki, ozellikle anadusunceye

iliskin etkinliklerin dagiluru, son derece duzensiz ve plansiz bir

bicimde gerceklestirilmistir. Oysa bu temel ilkeye Programda

uyuldugu gozukmektedir.

Bu baglamda Turkce Ogretim Programmm kazammlan arasma

ozet yazmayla ilgili yapilandirma, genelleme ve silme gibi metinsel

islemlere yonelik kazammlann da eklenmesi, buna kosut olarak del's

kitaplanna da bu kazarnmlan elde etmeyi saglamaya yonelik

etkinliklerin katilmasi ve del's kitaplanndaki ozetlemeyle ilgili

etkinliklerin egitbilimsel ilkelere bagh olarak belirli bir duzenicerisinde dagmlmasi yontmde oneriler getirilebilir.

Kaynakca

Akyol, H. (2006). Tiirkce ogretim yontemleri. Ankara: K6k Yayincihk.

Ciknkci, S. (2004). jlkogretim Ggrencilerinde Ozetleme Becerisinin

Gelisimi. Unpublished PhD Dissertation. Ankara University, Institute

of Social Sciences. Ankara.

Day, J. D. (1986). Teaching summarization skills: influences of student

ability level and strategy difficulty. Cognition and instruction, Vol.

3(3),193-210.

Friend R. (2001). Effects of strategy instruction on summary writing of

college students. Contemporary Educational Psychology, Vol. 26, 3-

24.

Foos P. W. (1995). The effect of variations in text summarization

opportunities on test performance. Journal of Experimental

Education. Vol. 63, 2, 89-96.

154

Page 12: Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler

http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 12/12

Tilrkce Og re tim i U ze rin e Caltsmalar

Garner, R. (1982). Efficient text summarization: cost and benefits. Journal of

Education Research, Vol. 75(5),275-280.

Gunay, D. (2001). Metin Bilgisi, istanbul: Multilingual Yaymlan.

Hare, V. C. & Borchardt, K. M. (1984). Direct instruction of summarization

skills. Reading Research Quarterly, Vol. 20, 62-78.

McNamara, D. E. S., Ozuru, Y., Best, R. & O'Reilly, T. (2007). The 4-

pronged comprehension strategy framework. In: D. S., MacNamara,

(Eds.), Reading Comprehension Strategies Theories, Interventions,

and Technologies. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.

Nelson, J. R. & Smith, D. J. (1992). The effects of teaching a summary skills

strategy to students identified as learning disabled on their

comprehension of science text. Education&Treatment of Children,

Vol. 15(3),228-244.

Ozbay, M. (2003). Ogretmen Goruslerine Gore llkogretim Okullarmda

Turkce Ogretimi, Ankara: Golge Ofset Matbaacihk..Rinehart, S. D., Stahl, S. A. & Erickson, L. G. (1986). Some effects of

summarization training on reading and studying. Reading Research

Quarterly, Vol. 21,4,422-238.

Ross, S. M. & DiVesta, F. J. (1976). Oral summary as a review strategy for

enhancing recall of text material. Journal of Educational Psychology,

Vol. 68, 689-695.

Trabasso, T & Bouchard, E. (2002). Teaching readers how to comprehend

text strategically. In: C. C. Block, & M. Pressley, (Eds.),

Comprehension instruction. New York: The Guilford Press.

Wittrock, M. C. & Alesandrini, K. (1990). Generation of summaries and

analogies and analytic and holistic abilities. American Educational

Research Journal, Vol. 27(3), 489-502.

155