ÜYE BÜLTENİ · 2020-01-15 · 6 Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ticari...
56
1 ÜYE BÜLTENİ ARALIK 2019
Transcript of ÜYE BÜLTENİ · 2020-01-15 · 6 Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ticari...
1
ÜYE BÜLTENİ
ARALIK 2019
2
İÇİNDEKİLER
SÜT ET VE YEM SEKTÖRÜ ANALİZİ ...................................................... 2
Süt Sektörü Analizi ..................................................................................... 3
Kırmızı Et Sektöründeki Gelişmeler ......................................................... 13
Yem Sektörü Pazar Analizi ...................................................................... 38
Mevzuat ................................................................................................... 39
TÜSEDAD Aralık Ayı Faaliyetleri ............................................................. 45
3
SÜT, ET VE YEM SEKTÖR ANALİZİ
1. SÜT SEKTÖRÜ ANALİZİ (GÜNCEL)
DÜNYA:
Tablo-1: Dünya Toptan Süt ve Süt Ürünleri Fiyatları –2019 Aylık Ortalama $/TON
OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM
TEREYAĞI - Avrupa ve Okyanusya (Ortalama ihracat gösterge fiyatları – F.O.B)
4.528 4.660 4.871 5.246 5.261 4.684 4.300 4.104 4.074 4.074
ÇEDAR Peyniri - Avrupa ve Okyanusya (Ortalama ihracat gösterge fiyatları – F.O.B)
3.475 3.675 4.019 4.228 4.731 3.944 3.856 3.938 3.875 3.763
Yağsız Süttozu - Avrupa ve Okyanusya (Ortalama ihracat gösterge fiyatları – F.O.B)
2.291 2.477 2.431 2.404 2.450 2.367 2.457 2.498 2.557 2.681
Tam yağlı Süttozu - Avrupa ve Okyanusya (Ortalama ihracat gösterge fiyatları – F.O.B)
2.922 3.134 3.271 3.326 3.282 3.188 3.132 3.165 3.189 3.226
Kaynak:FAO
FAO SÜT FİYAT ENDEKSİ:
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, Aralık ayında, Kasım ayına göre 6,3 puan (yüzde
3,3) artarak ortalama 198,9 puana ulaştı. En yüksek artış peynir fiyat tekliflerinde görüldü ve
üç aylık sürekli düşüşün ardından neredeyse yüzde oranında 8 arttı. Artış, Avrupa Birliği ve
Okyanusya'daki ihracat imkanlarının daralması ve güçlü küresel ithalat talebi ile desteklendi.
Kasım ayında keskin bir artıştan sonra, yağsız süt tozu (SMP) için teklifler Aralık ayında,
özellikle Avrupa Birliği'nden gelen spot arzların sınırlı olmasıyla desteklenmeye devam etti.
Buna karşılık, zayıf küresel talep, tereyağı ve tam süt tozu (WMP) değerlerinin düşmesi ile
sonuçlanmıştır. FAO Süt Ürünleri Fiyatları Endeksi 2019 yılı ortalaması 2018’e göre yaklaşık
5,8 puan (yüzde 3,0) artarak yaklaşık 199 puan oldu, Yağsız Süt Tozu Fiyatları (SMP)
fiyatları ise yıllık bazda en keskin artışı kaydetti, bunu peynir ve WMP izledi. Tereyağı fiyat
teklifleri ise düştü. (Grafik-1).
4
Grafik-1: FAO Süt Fiyat Endeksi 2002=100
*Süt Fiyat Endeksi, tereyağı, yağsız süt tozu, tam yağlı süt tozu, peynir, kazein fiyat tekliflerinden
oluşur; 2002-2004 yılları için ortalama dünya ihracat payları ağırlıklıdır.
AVRUPA BİRLİĞİ:
Grafik-2: Avrupa Birliği Çiğ İnek Sütü Ort.Fiyatları (2018-2019 Aylık €/100 Ton)
Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu (Üreticinin eline geçen fiyattır.)
180
170
226
199
150
160
170
180
190
200
210
220
230
Süt Fiyat Endeksi
35,56
32,09
36,07
35,31
30,00
31,00
32,00
33,00
34,00
35,00
36,00
37,00
2018
m0
1
2018
m0
2
2018
m0
3
2018
m0
4
2018
m0
5
2018
m0
6
2018
m0
7
2018
m0
8
2018
m0
9
2018
m1
0
2018
m1
1
2018
m1
2
2019
m0
1
2019
m0
2
2019
m0
3
2019
m0
4
2019
m0
5
2019
m0
6
2019
m0
7
2019
m0
8
2019
m0
9
2019
m1
0
2019
m1
1
2019
m1
2
5
Grafik-3: Avrupa Birliği Süt Ürünleri Fiyatları (2018-2019 Haftalık €/100 Ton)
TÜRKİYE:
Süt Üretimi:
TÜİK verilerine göre toplam süt üretimi 2018 yılında yaklaşık 22 milyon 121 bin
ton olarak gerçekleşti ve bir önceki seneye göre % 6,9 oranında arttı. 2018 yılında sanayiye
gönderilen süt miktarı 10 milyon 34 bin tondur. 2018 yılı itibarı ile sanayiye gönderilen süt
miktarı, bir önceki seneye göre %10,12 oranında artmıştır.
TÜİK Süt ve Süt Üretimi Kasım 2019 Verilerine göre; ticari süt işletmelerince
Kasım ayında 727 bin 917 ton inek sütü toplandı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına
göre toplanan inek sütü miktarı %2,1 oranında azaldı.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış toplanan inek sütü miktarı Kasım ayında
bir önceki aya göre %0,3 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış toplanan inek sütü miktarı
Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,7 azaldı. Kasım ayında ticari süt işletmeleri
tarafından toplanan inek sütü yağ oranı ortalama %3,5, protein oranı ise ortalama %3,2 olarak
tespit edildi.
100
200
300
400
500
600
700
7.0
1.2
01
8
7.0
2.2
01
8
7.0
3.2
01
8
7.0
4.2
01
8
7.0
5.2
01
8
7.0
6.2
01
8
7.0
7.2
01
8
7.0
8.2
01
8
7.0
9.2
01
8
7.1
0.2
01
8
7.1
1.2
01
8
7.1
2.2
01
8
7.0
1.2
01
9
7.0
2.2
01
9
7.0
3.2
01
9
7.0
4.2
01
9
7.0
5.2
01
9
7.0
6.2
01
9
7.0
7.2
01
9
7.0
8.2
01
9
7.0
9.2
01
9
7.1
0.2
01
9
7.1
1.2
01
9
7.1
2.2
01
9
TEREYAĞI
YAĞSIZ SÜT TOZU
TAM YAĞLI SÜT TOZU
CHEDDAR PEYNİRİ
6
Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ticari süt işletmeleri tarafından
yapılan içme sütü üretimi %2,2 azalarak 128 bin 733 ton olarak gerçekleşti. Ocak-Kasım
döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre içme sütü üretimi %8 azalarak 1 milyon 398
bin 821 ton olarak gerçekleşti.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış toplanan inek sütü miktarı Ekim ayında
bir önceki aya göre %1,8 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış toplanan inek sütü miktarı
Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %5,6 azaldı.
2019 yılının ilk 11 ayında süt üretimi bir önceki yılın aynı dönemine oranla %
5,23 oranında azaldı (Tablo: 2).
Tablo-2: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton)
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam
2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.011
2011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.794
2012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.485
2013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605
2014 708.555 681.866 788.988 793.740 828.420 766.885 743.245 697.925 648.631 648.660 634.067 684.760 8.625.743
2015 712.942 698.164 804.210 816.750 864.101 791.429 744.380 722.532 680.990 695.642 677.056 728.944 8.937.141
2016 750.402 752.218 834.329 810.704 837.592 808.743 769.722 756.446 707.584 731.042 716.617 738.122 9.213.522
2017 745.578 702.788 794.235 765.449 808.916 750.297 740.977 755.136 729.491 756.970 749.772 812.054 9.111.663
2018 850.091 814.357 916.867 907.649 916.453 848.635 863.013 840.578 788.331 774.681 743.427 770.123 10.034.205
2019 808.257 751.029 838.544 847.059 910.674 835.172 797.964 778.007 730.943 753.569 8.051.218
Kaynak: TÜİK,Süt ve Süt Ürünleri Üretimi
Grafik-4: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton)
808.257
751.029
838.544 847.059
910.674
835.172
797.964
778.007
730.943
753.620
727.917
400.000
500.000
600.000
700.000
800.000
900.000
1.000.000
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
7
PERAKENDE SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ FİYATLARI(GÜNCEL):
SÜT
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama süt fiyatı 5,07
TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 8,35 oranında artmış, son 12 ayda ise 24,68
oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-5).
Grafik-5: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.)
Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG)
YOĞURT
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama yoğurt fiyatı 6,51
TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 8,34 oranında artmış, son 12 ayda 20,55
oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-6).
Grafik-6: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Yoğurt Fiyatları (TL/Kg.)
4,07
4,06
4,06
4,02
4,26 4,45
4,43
4,45
4,43
4,48
4,68
5,07
1,00
1,50
2,00
2,50
3,00
3,50
4,00
4,50
5,00
5,50 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
5,40 5,38 5,32
5,33 5,65
5,92 5,98
5,96
5,75
5,73
6,01
6,51
1,00
2,00
3,00
4,00
5,00
6,00
7,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
8
BEYAZ PEYNİR
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama beyaz peynir fiyatı
29,44 TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 6,11 oranında artmış, son 12 ayda ise
24,20 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-7).
Grafik-7: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Beyaz Peynir Fiyatları (TL/Kg.)
KAŞAR PEYNİRİ
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama kaşar peyniri fiyatı
40,14 TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 9,14 oranında artmış, son 12 ayda ise
% 25,11 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-8).
Grafik-8: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Kaşar Peyniri Fiyatları (TL/Kg.)
23,70
23,35
23,35
23,66
25,09 26,44
27,10
27,32
27,32
27,25
27,74
29,44
4,00
9,00
14,00
19,00
24,00
29,00
34,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
32,08 31,66
31,45
32,06 33,80
36,06
36,44
36,35
36,36
36,51
36,78
40,14
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
40,00
45,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
9
TULUM PEYNİRİ
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama tulum peyniri fiyatı
46,99 TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 4,12 oranında artmış son 12 ayda ise %
23,11 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-9).
Grafik-9: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Tulum Peyniri Fiyatları (TL/Kg.)
KREM PEYNİR
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama krem peyniri fiyatı
30,06 TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 7,19 oranında artmış, son 12 ayda ise
% 15,93 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-10).
Grafik-10: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Krem Peynir Fiyatları (TL/Kg.)
38,17
38,12
38,27
38,27
38,83
41,29
42,61
43,05
44,37
45,10
45,13
46,99
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
40,00
45,00
50,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
25,93
25,58
25,50
25,32
26,44
27,95
27,84
27,65
27,70
27,76
28,04
30,06
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
10
KAHVALTILIK TEREYAĞI
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama kahvaltılık tereyağı
fiyatı 58,62 TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 5,29 oranında artmış son 12 ayda
ise % 17,91 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-11).
Grafik-11: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Kahvaltılık Tereyağı Fiyatları (TL/Kg.)
MARGARİN
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama margarin fiyatı 9,52
TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 0,15 oranında azalmış son 12 ayda ise % 1,91
oranında bir azalma görülmüştür. (Grafik-12).
Grafik-12: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende Margarin Fiyatları (TL/Kg.)
49,71
49,79
49,70
49,83 52,19
54,82
55,06
55,09
55,19
55,21
55,67
58,62
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
40,00
45,00
50,00
55,00
60,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
9,70
9,63
9,62
9,62
9,52
9,59
9,67
9,66
9,62
9,58
9,53 9,52
2,00
3,00
4,00
5,00
6,00
7,00
8,00
9,00
10,00
11,00
12,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
11
DONDURMA
TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında perakende ortalama dondurma fiyatı
24,04 TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 1,55 oranında azalmış son 12 ayda ise
% 24,26 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-13).
Grafik-13: Tüketici Fiyat Endeksi - Perakende DondurmaFiyatları (TL/Kg.)
Tablo-3:Sütve Süt Ürünleri 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri-
Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg)
Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19
Süt 4,50 4,07 4,06 4,06 4,02 4,26 4,45 4,43 4,45 4,43 4,48 4,68 5,07
Yoğurt 6,05 5,40 5,38 5,32 5,33 5,65 5,92 5,98 5,96 5,75 5,73 6,01 6,51
Beyaz Peynir 27,48 23,70 23,35 23,35 23,66 25,09 26,44 27,10 27,32 27,32 27,25 27,74 29,44
Kaşar Peyniri
35,40 32,08 31,66 31,45 32,06 33,80 36,06 36,44 36,35 36,36 36,51 36,78 40,14
Tulum Peyniri 40,20 38,17 38,12 38,27 38,27 38,83 41,29 42,61 43,05 44,37 45,10 45,13 46,99
Krem Peynir
28,23 25,93 25,58 25,50 25,32 26,44 27,95 27,84 27,65 27,70 27,76 28,04 30,06
Kahvaltılık Tereyağı 58,10 49,71 49,79 49,70 49,83 52,19 54,82 55,06 55,09 55,19 55,21 55,67 58,62
Margarin 10,52 9,70 9,63 9,62 9,62 9,52 9,59 9,67 9,66 9,62 9,58 9,53 9,52
Dondurma 21,85 19,35 19,87 20,55 22,03 22,71 23,19 23,32 23,85 24,02 23,97 23,67 24,04
Kaynak:TÜİK
19,35 19,87
20,55 22,03
22,71 23,19
23,32
23,85
24,02
23,97
23,67
24,04
7,00
9,00
11,00
13,00
15,00
17,00
19,00
21,00
23,00
25,00 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
12
Tablo-4 Süt ve Süt Ürünlerinde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Ortalama Değişim
Oranları (%)
Bir Önceki Aya Göre
Ocak 2019 Aralık 2019
Aralık 2018 Aralık 2019
Son 12 ay
Süt 8,35 24,68 12,65 24,68
Yoğurt 8,34 20,55 7,60 20,55
Beyaz Peynir 6,11 24,20 7,12 24,20
Kaşar Peyniri 9,14 25,11 13,38 25,11
Tulum Peyniri 4,12 23,11 16,89 23,11
Krem Peynir 7,19 15,93 6,50 15,93
Kahvaltılık Tereyağı 5,29 17,91 0,00 17,91
Margarin -0,15 -1,91 -9,49 -1,91
Dondurma 1,55 24,26 10,04 24,26
Tablo-5: 2018 - 2019Yılı Çiğ Süt Tavsiye Fiyatları Dönemler
Fiyat (TL/Litre)
Minimum Değerler
Yağ (%) Protein (%)
2018
15 Ağustos – 31 Aralık 1,70 3,6 3,2
2019
1 Ocak – 31 Mart 1,70 3,6 3,2
1 Mayıs – 14 Kasım 2,00 3,6 3,2
15 Kasım- 31 Aralık 2,30 3,6 3,2
2020
1 Ocak – 31 Aralık 2,30 3,6 3,2
Kaynak: Ulusal Süt Konseyi,
Grafik-14: Yıllar İtibarı ile Çiğ Süt Tavsiye Fiyatı (TL/Kg.)
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
1,60
1,80
2,00
2,20
2,40
Oca
k- M
art
Nis
an -
Haz
iran
Eylü
l - 1
4 Ek
im
15 E
kim
31
Ara
lık
Oca
k -
Haz
iran
Ağu
sto
s -
Eylü
l
Ekim
- A
ralık
Oca
k -
Mar
t
Ağu
sto
s -
Ara
lık
Oca
k -
Şub
at
Şub
at -
Haz
iran
Tem
mu
z -
Ara
lık
Oca
k -
Mar
t
Nis
an -
Haz
iran
Tem
mu
z -
Eylü
l
Ekim
- A
ralık
Oca
k -
Eylü
l
Ekim
- A
ralık
Oca
k -
Tem
mu
z
Ağu
sto
s -
Eylü
l
Ekim
- A
ralık
Oca
k
Şub
at-
Ağu
sto
s 15
15 A
ğust
os
31
Ara
lık
1 O
cak
- 3
1 M
art
1 M
ayıs
- 3
1 A
ralık
15 K
asım
-31
Ara
lık
1 O
cak
- 3
1 A
ralık
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Çiğ Süt Tavsiye Fiyatı
13
2. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER
DÜNYA VE AVRUPA BİRLİĞİ:
Grafik-15: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG
Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (12 Aylık Dönem Ocak 2019 –Aralık 2019) (AB-28)
Grafik-16: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları €/ KG
Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (12Aylık Dönem Ocak 2019 –Aralık 2019) (AB-28)
377
365
330335340345350355360365370375380
31
.12
-06
.01
14
.01
-20
.01
28
.01
-03
.02
11
.02
-17
.02
25
.02
-03
.03
11
.03
-17
.03
25
.03
-31
.03
08
.04
-14
.04
22
.04
-28
.04
06
.05
-12
.05
20
.05
-26
.05
03
.06
-09
.06
17
.06
-23
.06
01
.07
-07
.07
15
.07
-21
.07
29
.07
-04
.08
12
.08
-18
.08
26
.08
-01
.09
09
.09
-15
.09
23
.09
-29
.09
07
.10
-13
.10
21
.10
-27
.10
04
.11
-10
.11
18
.11
-24
.11
02
.12
-8.1
2
OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK
Dana Karkas 12-24 Ay
2,35
2,27
2,20
2,25
2,30
2,35
2,40
2,45
2,50
31.1
2.20
18
7.01
.201
9
14.0
1.20
19
21.0
1.20
19
28.0
1.20
19
4.02
.201
9
11.0
2.20
19
18.0
2.20
19
25.0
2.20
19
4.03
.201
9
11.0
3.20
19
18.0
3.20
19
25.0
3.20
19
1.04
.201
9
8.04
.201
9
15.0
4.20
19
22.0
4.20
19
29.0
4.20
19
6.05
.201
9
13.0
5.20
19
20.0
5.20
19
27.0
5.20
19
3.06
.201
9
10.0
6.20
19
17.0
6.20
19
24.0
6.20
19
1.07
.201
9
8.07
.201
9
15.0
7.20
19
22.0
7.20
19
29.0
7.20
19
5.08
.201
9
12.0
8.20
19
19.0
8.20
19
26.0
8.20
19
2.09
.201
9
9.09
.201
9
16.0
9.20
19
23.0
9.20
19
30.0
9.20
19
7.10
.201
9
14.1
0.20
19
21.1
0.20
19
28.1
0.20
19
4.11
.201
9
11.1
1.20
19
18.1
1.20
19
25.1
1.20
19
2.12
.201
9
9.12
.201
9
16.1
2.20
19
OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK
Canlı Dana 6-12 aylık <=300 kg
14
Grafik-17: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG
Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (12 Aylık Dönem Ocak 2019 –Aralık 2019) (AB-28)
Grafik-: 18 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG
Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, Ocak 2015 –Aralık 2019
Tablo-6:Dünya Yıllık Ortalama Toptan Et Fiyatları, 2005 - 2018 ($/Ton)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 3.919 3.803 4.023 4.325 3.897 4.378 4.516 4.913 5.535 4.217 6.201 5.569 5871 6.416
AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF
2.565 2.522 2.544 3.040 2.562 3.272 3.944 4.176 4.009 3.003 4.640 4.059 4386 4.110
YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (dondurulmuş karkas toptan satışı Londra'ya)
2.860 2.391 2.498 2.975 3.495 3.662 5.370 4.754 4.130 3.374 3.647 3.568 4486 5.249
ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler
2.161 1.986 2.117 2.270 2.202 2.454 2.648 2.676 2.717 2.290 1.003 914 999 971
BREZİLYA Piliç Eti İhraç 1.218 1.180 1.443 1.896 1.552 1.781 2.084 1.928 2.014 1.547 1.642 1.524 1653 1.552
Kaynak: FAO
500
544
568 623
440
490
540
590
640
690
3.1
2.2
018
17
.12
.20
18
31
.12
.20
18
14
.01
.20
19
28
.01
.20
19
11
.02
.20
19
25
.02
.20
19
11
.03
.20
19
25
.03
.20
19
8.0
4.2
019
22
.04
.20
19
6.0
5.2
019
20
.05
.20
19
3.0
6.2
019
17
.06
.20
19
1.0
7.2
019
15
.07
.20
19
29
.07
.20
19
12
.08
.20
19
26
.08
.20
19
9.0
9.2
019
23
.09
.20
19
7.1
0.2
019
21
.10
.20
19
4.1
1.2
019
18
.11
.20
19
2.1
2.2
019
16
.12
.20
19
30
.12
.20
19
ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK
EU_H Koyun Karkas ( ≥ 13 Kg.) EU_L Koyun Karkas (< 13 Kg.)
531 467
657
569
430
480
530
580
630
Oca
.15
Mar.1
5
May.15
Tem.1
5
Eyl.15
Kas.15
Oca
.16
Mar.1
6
May.16
Tem.1
6
Eyl.16
Kas.16
Oca.17
Mar.1
7
May.17
Tem.1
7
Eyl.17
Kas.17
Oca
.18
Mar.1
8
May.18
Tem.1
8
Eyl.18
Kas.18
Oca
.19
Mar.1
9
May.19
Tem.1
9
Eyl.19
Kas.19
Koyun Karkas ( ≥ 13 Kg.) Koyun Karkas (< 13 Kg.)
15
Tablo 7:2019 Yılı Dünya Toptan Et Fiyatları - Aylık Ortalama $/TON
OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM
ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 6.318 6.482 6.546 6.567 6.443 6.427 6.299 6.263
AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF
4.166 4.373 4.470 4.693 4.529 4.591 4.674 4.633 4.779 4.954
YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (dondurulmuş karkas toptan satışı Londra'ya)
4.827 4.798 4.675 4.684 4.777 4.997 5.245 5.246 5.385 5.464
ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 850 874 912 974 1.016 1.059 1.085 1.089
BREZİLYA Piliç Eti İhraç 1.563 1.595 1.599 1.602 1.695 1.624 1.686 1.665 1.640
FAO Gıda Fiyat Endeksi (FFPI)
Endeks Aralık Ayında Son 5 Yılın Zirvesine ulaştı.
FAO Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) Aralık 2019'da ortalama 181,7 puan oldu. Endeks,
Kasım ayına göre 4,4 puan (yüzde 2,5) artarak aylık bazda art arda üçüncü kez artış kaydetti.
Bitkisel yağ, şeker ve süt pazarlarındaki güçlü yükselişler, endeksin toplam değerini Aralık
2014'ten bu yana en yüksek seviyeye yükseltti. Ancak, 2019 yılı ortalaması, FFPI 171.5
puanla 2018 yılı ortalamasına göre sadece 3 puan (yüzde 1.8) daha yüksektir. Endeks halen
2011'de kaydedilen 230 puanlık zirvenin (58 puan veya yüzde 25) önemli ölçüde altındadır.
(Grafik-19).
Grafik-19: Aylık Gıda Fiyat İndeksleri (2002-2004=100)
100,0
150,0
200,0
250,0
300,0
1/20
10
5/20
10
9/20
10
1/20
11
5/20
11
9/20
11
1/20
12
5/20
12
9/20
12
1/20
13
5/20
13
9/20
13
1/20
14
5/20
14
9/20
14
1/20
15
5/20
15
9/20
15
1/20
16
5/20
16
9/20
16
1/20
17
5/20
17
9/20
17
1/20
18
5/20
18
9/20
18
1/20
19
5/20
19
9/20
19
Gıda Fiyat İndeksi Et Süt Tahıllar
16
FAO Et Fiyat Endeksi
FAO Et Fiyatı Endeksi Aralık ayında ortalama 191,6 puan oldu ve Kasım ayındaki
revize değerine göre neredeyse değişmedi. Bu seviyede, endeks, 2018 yılının aynı ayına
göre 29 puan (yüzde 18) üzerinde, ancak Ağustos 2014'te zirveye ulaşan zirvenin çok
altındadır (20 puan). Aralık ayında, küresel pazardaki daralma devam ederken domuz eti
için fiyat teklifleri yükseldi, özellikle Avrupa Birliği ve Brezilya gibi bazı büyük
tedarikçiler Asya'dan gelen sürekli güçlü ithalat talebine ek olarak, güçlü iç talebe ayak
uydurmak için mücadele ediyor. Okyanusya'dan gelen sınırlı ihracat arzı karşısında ithalat
talebi nedeniyle kuzu eti fiyatları için teklifler art arda dokuzuncu ayda yükselirken, kümes
hayvanı eti için olanlar özellikle Brezilya'dan gelen daha sıkı arzlar nedeniyle biraz arttı.
Buna karşılık, büyükbaş hayvan eti için fiyat teklifleri, birkaç aydır ana talep kaynağı olan
Çin'in alımlarının düşmesi nedeniyle azaldı. Genel olarak, FAO Et Fiyat Endeksi 2018'de
ortalama 175,8 puan, 2018'e göre 9,5 puan (yüzde 5,7) artış gösterdi. Farklı et kategorileri
arasında domuz eti fiyatları yıllık bazda en büyük artışı kaydetti. Bunu sığır ve kümes
hayvanları eti izledi, kuzu eti fiyatları ise 2018 yıllık ortalamasının altında kaldı.
Tablo- 8:FAO Uluslararası Et Fiyat Endeksi 2004-2018(2002-2004=100)
Et Kanatlı Domuz Büyükbaş Küçükbaş
2004 114 114 115 113 115
2005 124 132 122 119 123
2006 121 122 123 121 103
2007 131 151 125 126 108
2008 161 184 152 158 128
2009 141 162 131 135 151
2010 158 179 138 165 158
2011 183 206 153 191 232
2012 182 201 153 195 205
2013 184 206 157 197 178
2014 198 200 164 231 202
2015 168 168 126 213 157
2016 156 156 123 191 154
2017 170 169 135 204 194
2018 166 161 124 204 227
FAO Et Fiyatları Endeksi; 4 çeşit et türünün 2002-2004 dünya ortalama ihracat paylarına göre
ağırlıklandırılmasıyla elde edilmektedir. Son iki ayın fiyatları tahmini olup revize edilebilir niteliktedir.
17
Tablo- 9: FAO Uluslararası Et Fiyat Endeksi Aylara Göre 2019(2002-2004=100)
2019 Et Kanatlı Domuz Büyükbaş Küçükbaş
Ocak 160 154 117 208 200
Şubat 163 157 117 207 205
Mart 164 160 120 202 207
Nisan 171 164 131 202 212
Mayıs 174 173 136 206 209
Haziran 176 171 142 216 209
Temmuz 179 176 141 226 212
Ağustos 180 175 141 226 214
Eylül 180 170 141 232 216
Ekim 181 161 141 236 226
Kasım 191 161 143 250 251
Aralık 192 161 148 252 247
Tablo- 10: Yıllık Sığır Eti Fiyatları, 2004-2018($/TON)
ABD BREZİLYA AVUSTRALYA
2004 3690 1848 2481
2005 3619 1967 2565
2006 3803 2219 2522
2007 4023 2367 2544
2008 4325 3785 3024
2009 3897 3118 2562
2010 4378 3919 3272
2011 4516 4816 3944
2012 4913 4492 4176
2013 5535 4326 4009
2014 6678 4515 5016
2015 6201 4130 4638
2016 5569 3836 4059
2017 5871 4047 4378
2018 6421 3931 4110
Tablo- 11: Aylık Sığır Eti Fiyatları - 2019 Yılı ($/TON)
2019 ABD BREZİLYA AVUSTRALYA
Ocak 6.318 3.686 4.166
Şubat 6.482 3.666 4.373
Mart 6.546 3.631 4.470
Nisan 6.567 3.669 4.693
Mayıs 6.443 3.755 4.529
Haziran 6.427 3.709 4.591
Temmuz 6.299 3.908 4.674
Ağustos 6.263 4.136 4.633
Eylül 6.244 4.227 4.779
Ekim 6.231 4.290 4.954
18
TÜRKİYE:
TÜİK - Hayvan Varlığı:
Toplam hayvan sayısı 2018yılında bir önceki yıla göre % 4,8 oranında artışla
yaklaşık 65milyon baş olarak tahmin edildi.
2018 yılsonu TÜİK tahminlerine göre büyükbaş hayvan sayısı 2018 yılında 17
milyon 221 bin baş, toplam küçükbaş hayvan sayısı ise 46 milyon 112 bin baş oldu.
TÜİK verilerine göre 2018 yılında sığır sayısı % 6,9 oranında, koyun sayısı % 4,5
oranında, keçi sayısı ise % 2,7 oranında arttı (Tablo-12).
(Tablo–12:Ülkemizde 2014- 2018 Arasında Hayvan Varlığı)
2014 2015 2016 2017 2018 Değişim
2017 - 2018
Değişim 2014 - 2018
Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) % %
Toplam 56.177.592 56.375.507 55.864.066 60.710.179 63.614.512 4,8 13,2
a) Büyükbaş 14.344.935 14.127.837 14.222.228 16.105.025 17.220.903 6,9 20,0
Sığır 14.223.109 13.994.071 14.080.155 15.943.586 17.042.506 6,9 19,8
Kültür 6.178.757 6.385.343 6.588.527 7.804.588 8.419.204 7,9 36,3
Kültür melezi 6.060.937 5.733.803 5.758.336 6.536.073 7.030.297 7,6 16,0
Yerli 1.983.415 1.874.925 1.733.292 1.602.925 1.593.005 -0,6 -19,7
Manda 121.826 133.766 142.073 161.439 178.397 10,5 46,4
b) Küçükbaş 41.485.180 41.924.100 41.329.232 44.312.308 46.117.399 4,1 11,2
Koyun 31.140.244 31.507.934 30.983.933 33.677.636 35.194.972 4,5 13,0
Merinos 2.106.263 2.205.576 2.151.264 2.420.228 2.681.679 10,8 27,3
Yerli 29.033.981 29.302.358 28.832.669 31.257.408 32.513.293 4,0 12,0
Keçi 10.344.936 10.416.166 10.345.299 10.634.672 10.922.427 2,7 5,6
Kıl keçisi 10.167.125 10.210.338 10.137.534 10.419.027 10.698.553 2,7 5,2
Tiftik keçisi 177.811 205.828 207.765 215.645 223.874 3,8 25,9
c) Diğer 347.477 323.570 312.606 292.846 276.210 -5,7 -20,5
19
Kesilen Hayvan Sayısı:
Kesilen Toplam Hayvan Sayısı 2018 yılında 8 milyon 773 bin 990 baş olarak
tahmin edilmiş, 2010-2018 yılları arasında % 18,1oranında bir önceki seneye göre % 18,8
oranında azalmıştır.
Kesilen büyükbaş hayvan sayısı 2018 yılında yaklaşık 3 milyon 428bin baş olarak
tahmin edilmiştir. 2010 – 2018 yılları arasında % 30,9 oranında artmış, bir önceki yıla göre
ise %5oranında azalmıştır. (Tablo: 8-9)
Kesilen küçükbaş hayvan sayısı2018 yılında yaklaşık 5 milyon 346 bin baş olarak
tahmin edilmiştir. 2010 – 2018 yılları arasında % 33,9 oranında azalmış, bir önceki yıla göre
ise bu azalma % 25,8oranında olmuştur.
Kesilen koyun sayısı 2018 yılında 4 milyon 653 bin baş olmuş, son sekiz içerisinde
% 32,3 oranındaazalmışbir önceki seneye göre ise % 9,4 oranında azalmıştır.
Kesilen keçi sayısı 2018 yılında yaklaşık 693bin 405 bin olmuş, 2010 – 2018
yılları arasında % 43,1 oranında, bir önceki seneye göre ise %66,5 oranında azalmıştır
(Tabol-13)
Tablo-13: Ülkemizde 2010-2018Yılları Arasında Kesilen Hayvan Sayısı ve Değişimi
TOPLAM Büyükbaş Sığır Manda Küçükbaş Koyun Keçi
2010 10.711.096 2.617.966 2.602.246 15.720 8.093.130 6.873.626 1.219.504
2011 9.312.658 2.579.020 2.571.765 7.255 6.733.638 5.479.546 1.254.092
2012 8.266.381 2.798.460 2.791.034 7.426 5.467.921 4.541.122 926.799
2013 9.732.261 3.433.126 3.430.723 2.403 6.299.135 4.958.226 1.340.909
2014 10.481.985 3.714.457 3.712.281 2.176 6.767.528 5.197.289 1.570.239
2015 10.774.120 3.766.468 3.765.077 1.391 7.007.652 5.008.411 1.999.241
2016 9.741.786 3.901.806 3.900.307 1.499 5.839.980 4.083.620 1.756.360
2017 10.811.442 3.608.238 3.602.115 6.123 7.203.204 5.134.338 2.068.866
2018 8.773.990 3.428.060 3.426.180 1.880 5.345.930 4.652.525 693.405
2010-2018 Değişim %
-18,1 30,9 31,7 -88,0 -33,9 -32,3 -43,1
2017-2018 Değişim %
-18,8 -5,0 -4,9 -69,3 -25,8 -9,4 -66,5
20
Grafik-20: Toplam Hay. - Kesilen Hay. 2010-2018(B.Baş+K.Baş) Değişimleri
Grafik-21: Toplam Sığır - Kesilen Sığır Sayısı Değişimleri (2010-2018)
Grafik-22: 2011-2018 Toplam Koyun - Kesilen Koyun Sayısı Değişimleri
41.254.569
63.614.512
10.711.096 8.773.990
0
10.000.000
20.000.000
30.000.000
40.000.000
50.000.000
60.000.000
70.000.000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Toplam Hayvan sayısı Kesilen Hayvan Sayısı
17.042.506
2.602.246 3.426.180
0
2.000.000
4.000.000
6.000.000
8.000.000
10.000.000
12.000.000
14.000.000
16.000.000
18.000.000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Sığır Sayısı Kesilen Sığır Sayısı
23.089.691
35.194.972
6.873.626 4.652.525
0
5.000.000
10.000.000
15.000.000
20.000.000
25.000.000
30.000.000
35.000.000
40.000.000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Koyun Sayısı Kesilen Koyun Sayısı
21
KIRMIZI ET ÜRETİMİ
2018 yılında Kırmızı et üretimi 1 milyon 118 bin 695 ton olarak tahmin edildi
(Tablo - 10). Toplam kırmızı et üretimi içinde sadece kesimhanelerde üretilen kırmızı et
miktarı 622.871 ton olarak gerçekleşti.
2018 yılı kırmızı et üretimi toplam 1 milyon 118 bin 695 bin ton olarak tahmin
edilmiştir. Toplam üretim bir önceki seneye göre %0,7 oranında azalmıştır.(Grafik 7-8-
9-10)
Toplam kırmızı et üretimi III. çeyrekte 443.014 ton olarak tahmin edildi
Toplam kırmızı et üretimi kurban bayramının gerçekleştiği III. çeyrekte bir önceki
çeyreğe göre %73,4, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %30,5 oranında arttı. Toplam
kırmızı et üretimi içinde sadece kesimhanelerde üretilen kırmızı et miktarı ise 180 bin 759 ton
olarak gerçekleşti. Sığır eti üretimi 398 bin 24 ton olarak tahmin edildi. Sığır eti üretimi bir
önceki çeyreğe göre %77,9, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %29,8 oranında arttı.
Koyun eti üretimi 34 bin 726 ton olarak tahmin edildi. Koyun eti üretimi bir önceki
çeyreğe göre %13,5, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %21,7 oranında arttı (Grafik-
22,23,24,25)
Grafik-23: Çeyrek Dönemler itibarı ile Toplam Kırmızı Et Üretimi (2010-2019)
157.282
274.347
394.665
337.988
253.314
339.379
259.672
211.435
255.455
443.014
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
450.000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
22
Grafik-24: Çeyrek Dönemler itibarı ile Sığır Eti Üretimi (2010-2019)
Grafik-25: Çeyrek Dönemler itibarı ile Koyun Eti Üretimi (2010-2019)
Grafik-26: Çeyrek Dönemler itibarı ile Keçi Eti Üretimi (2010-2019)
125.145
210.334 222.059
317.100 323.184
352.886 342.190 359.727
290.395
221.617
306.638
191.287
398.024
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
450.000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
27.306
53.400
39.770 38.903 34.658 36.525
29.779
23.519
33.081
28.539
17.902 17.932
34.726
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Koyun Eti Üretimi
4.018
10.216
11.773
2.657
9.085 10.120
12.840
10.449 11.391
14.370
4.167
1.162
10.251
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Keçi Eti Üretimi
23
Tablo-14 Kırmızı Et Üretim Miktarı İstatistikleri 2010-2019
Miktar (Ton) I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam III. Dönemler arası
Değişim %
TOPLAM
2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718
2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915 -0,4
2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700 13,2
2013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.125 5,3
2014 184.975 218.432 202.530 402.335 1.008.272 -1,9
2015 210.475 261.871 380.162 296.754 1.149.262 87,7
2016 237.777 269.912 394.665 270.688 1.173.042 3,8
2017 232.404 260.683 337.988 295.329 1.126.403 -14,4
2018 253.314 266.330 339.379 259.672 1.118.695 0,4
2019 211.435 255.455 443.014 31,1
Sığır
2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584
2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906 4,3
2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343 19,5
2013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 292 2,6
2014 163.913 189.848 175.353 352.886 881.999 -1,4
2015 184.511 229.549 342.190 258.675 1.014.926 95,1
2016 207.698 242.772 359.727 248.999 1.059.195 5,1
2017 207.779 229.227 290.395 260.080 987.482 -19,3
2018 221.617 235.901 306.638 239.703 1.003.859 5,6
2019 191.287 223.693 398.024 37,1
Manda
2010 813 1.219 958 397 3.387
2011 224 181 602 608 1.615 -37,2
2012 565 926 79 166 1.736 -86,8
2013 20 61 40 215 336 -49,2
2014 26 274 141 84 525 249,2
2015 71 201 24 30 326 -83,0
2016 60 198 28 65 351 18,0
2017 237 851 142 109 1.339 400,9
2018 133 52 35 182 402 23,3
2019 60 0 13 -90,8
Koyun
2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687
2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076 -18,8
2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189 -10,7
2013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 943 25,8
2014 17.370 23.451 21.631 36.525 98.978 -18,1
2015 18.090 24.653 27.499 29.779 100.021 27,1
2016 20.747 22.745 23.519 15.474 82.484 -14,5
2017 18.668 22.276 33.081 26.033 100.058 40,7
2018 27.053 27.337 28.539 17.902 100.831 -13,7
2019 17.932 30.600 34.726 5,0
Keçi
2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060
2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318 -17,1
2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430 -55,3
2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 554 23,5
2014 3.666 4.859 5.405 12.840 26.770 137,8
2015 7.804 7.468 10.449 8.269 33.990 93,3
2016 9.272 4.197 11.391 6.151 31.011 9,0
2017 5.719 8.329 14.370 9.107 37.525 26,2
2018 4.511 3.041 4.167 1.884 13.603 -71,0
2019 2.155 1.162 10.251
24
TÜİK tarafından yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 2018 yılında
Türkiye nüfusu 82.003.882 kişi olmuştur. Buna göre kişi başı kırmızı et üretimi 2018
yılında 13.64 kg olmuş bir önceki yıla göre % 2 oranında azalmıştır.Kanatlı eti üretimi (kişi
başı 27,15 kg) dahil edildiğinde toplam et üretimi 40,79 kg. olmuştur.(Tablo-15)
Tablo-15 Türkiye’de Yıllar itibarı ile Kişi Başı Kırmızı Et Üretim Miktarı (Kg)
Koyun Keçi Sığır Manda Toplam
2000 1,64 0,32 5,23 0,06 7,24
2007 1,66 0,34 6,12 0,03 8,15
2008 1,35 0,19 5,18 0,02 6,75
2009 1,03 0,16 4,48 0,01 5,69
2010 1,84 0,31 8,39 0,05 10,59
2011 1,43 0,31 8,63 0,02 10,40
2012 1,29 0,23 10,57 0,02 12,11
2013 1,34 0,31 11,34 0,00 12,99
2014 1,27 0,34 11,35 0,01 12,98
2015 1,27 0,43 12,89 0,004 14,60
2016 1,03 0,39 13,27 0,004 14,70
2017 1,24 0,46 12,22 0,017 13,94
2018 1,23 0,17 12,24 0,005 13,64
Değişim 2017- 2018 (%) -1 -64 0 -70 -2
Değişim 2000- 2018 (%) -25 -47 134 -92 88
Kaynak: TÜİK verilerinden derlenmiştir
Tablo-16: Ülkemizde 2000-2018 Yılları Arasında Kesilen Hayvan ve Et Üretim Miktarı
Sığır Manda Koyun Keçi
TOPLAM
Kesilen Sığır
Sayısı Et üretim miktarı
Kesilen hayvan sayısı
Et üretim miktarı
Kesilen hayvan sayısı
Et üretim miktarı
Kesilen hayvan sayısı
Et üretim miktarı
Kesilen hayvan sayısı
Et üretim miktarı
(baş) (ton) (baş) (ton) (baş) (ton) (baş) (ton) (baş) (ton)
2000 2.101.583 354.636 23.518 4.047 6.110.853 111.139 1.166.169 21.395 9.402.123 491.217
2001 1.843.320 331.589 12.514 2.295 4.747.268 85.661 879.127 16.138 7.482.229 435.683
2002 1.774.107 327.629 10.110 1.630 3.935.393 75.828 757.465 15.454 6.477.075 420.540
2003 1.591.045 290.455 9.521 1.709 3.554.078 63.006 607.006 11.487 5.761.650 366.658
2004 1.856.549 364.999 9.858 1.950 3.933.973 69.715 570.512 10.301 6.370.892 446.964
2005 1.630.471 321.681 8.920 1.577 4.145.343 73.743 688.704 12.390 6.473.438 409.391
2006 1.750.997 340.705 9.658 1.774 4.763.394 81.899 803.063 14.133 7.327.112 438.511
2007 2.003.991 431.963 9.532 1.988 6.428.866 117.524 1.256.348 24.136 9.698.737 575.611
2008 1.736.107 370.619 7.251 1.334 5.588.906 96.738 767.522 13.752 8.099.786 482.443
2009 1.502.073 325.286 4.857 1.005 3.997.348 74.633 606.042 11.675 6.110.320 412.600
2010 2.602.246 618.584 15.720 3.387 6.873.626 135.687 1.219.504 23.060 10.711.096 780.718
2011 2.571.765 644.906 7.255 1.615 5.479.546 107.076 1.254.092 23.318 9.312.658 776.915
2012 2.791.034 799.344 7.426 1.736 4.541.122 97.334 926.799 17.430 8.266.381 915.844
2013 3.430.723 869.292 2.403 336 4.958.226 102.943 1.340.909 23.554 9.732.261 996.125
2014 3.712.281 881.999 2.176 526 5.197.289 98.978 1.570.239 26.770 10.481.985 1.008.272
2015 3.765.077 1.014.926 1.391 326 5.008.411 100.021 1.999.241 33.990 10.774.120 1.149.263
2016 3.900.307 1.059.195 1.499 351 4.083.620 82.484 1.756.360 31.011 9.741.786 1.173.042
2017 3.602.115 987.482 6.123 1.339 5.134.338 100.058 2.068.866 37.525 10.811.442 1.126.404
2018 3.426.180 1.003.859 1.880 402 4.652.525 100.831 693.405 13.603 8.773.990 1.118.695
25
Grafik-27: Kesilen Sığır Sayısı / Et Üretim Miktarı Değişimleri (2000-2018)
Tablo-17: HayvanTürlerine GöreKarkas Et Ortalama Verimi (2000-2018)
Yıllar SIĞIR MANDA KOYUN KEÇİ
2000 169 172 18 18
2001 180 183 18 18
2002 185 161 19 20
2003 183 179 18 19
2004 197 198 18 18
2005 197 177 18 18
2006 195 184 17 18
2007 216 209 18 19
2008 213 184 17 18
2009 217 207 19 19
2010 238 215 20 19
2011 251 223 20 19
2012 286 234 21 19
2013 253 140 21 18
2014 238 242 19 17
2015 270 234 20 17
2016 272 234 20 18
2017 274 219 19 18
2018 293 214 22 20
Değişim 2017 - 2018 74 24 19 7
Değişim 2000 - 2018 7 -2 11 8
Kaynak: TÜİK verilerinden derlenmiştir.
2.101.583
3.900.307
3.426.180
354.636
1.059.195
1.003.859
0
500.000
1.000.000
1.500.000
2.000.000
2.500.000
3.000.000
3.500.000
4.000.000
4.500.000
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
Kesilen Sığır Sayısı (baş) Et üretim miktarı (ton)
26
İTHALAT (GÜNCEL):
Tablo-18: Yıllara Göre Canlı Hayvan ve Karkas, Kemiksiz Et İthalatı
2010
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 9.150.941 19.928 65.544.857 98.420.591
BESİLİK 363.215 1.443 1.861.257 2.733.798
KESİMLİK 54.122.956 118.578 206.349.057 302.915.094
KARKAS 50.657.514 0 249.256.831 368.419.617
2011
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 40.230.146 78.565 292.952.534 475.439.454
BESİLİK 53.102.104 225.451 251.128.976 412.183.197
KESİMLİK 82.839.341 164.360 303.201.883 515.939.608
KARKAS 110.731.351 0 511.868.440 823.010.956
2012
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 25.301.428 48.702 163.824.429 286.269.506
BESİLİK 48.131.269 228.221 252.360.781 456.199.625
KESİMLİK 107.181.845 194.183 358.203.788 647.190.335
KARKAS 25.436.804 0 95.992.271 171.704.857
2013
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 16.260.368 30.971 99.032.053 182.685.832
BESİLİK 29.848.240 130.831 151.163.107 270.019.633
KESİMLİK 14.558.347 28.869 44.364.473 79.757.443
KARKAS 6.140.581 0 24.271.868 43.651.112
2014
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 11.802.151 23.676 71.878.355 149.235.132
BESİLİK 5.769.945 23.604 32.763.121 59.612.546
KESİMLİK 724.193 2.434 4.073.396 7.210.573
KARKAS 119.883 0 586.309 932.366
2015
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 26.556.264 48.595 133.329.302 353.183.660
BESİLİK 39.904.352 154.178 164.411.041 440.606.012
KESİMLİK 0 0 0 0
KARKAS 17.573.825 0 104.916.095 298.399.428
2016
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 33.910.654 64.126 169.120.707 495.424.860
BESİLİK 105.509.367 407.888 388.422.214 1.135.657.083
KESİMLİK 10.786.651 22.287 29.879.976 92.798.484
KARKAS 4.065.688 0 29.464.983 87.604.389
27
2017
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 50.996.411 113.566 254.793.487 895.813.736
BESİLİK 181.812.946 666.950 723.568.966 2.482.172.820
KESİMLİK 57.110.072 115.316 181.549.632 631.179.865
KARKAS 18.878.915 0 85.281.639 304.933.776
2018
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 45.325.665 116.169 226.181.485 917.161.157
BESİLİK 324.457.206 1.211.718 1.234.703.469 5.341.816.313
KESİMLİK 70.609.705 132.904 231.460.978 1.109.396.819
KARKAS 55.752.492 0 260.107.686 1.157.586.353
2019 (İLK
ONBİR AY)
2019 (İLK ONBİR AY)
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 6.313.691 16.442 28.130.168 142.964.019
BESİLİK 160.807.948 579.868 551.735.261 2.829.134.050
KESİMLİK 3.043.310 6.863 12.719.999 19.300.755
KARKAS VE KEMİKSİZ ET 5.046.001 0 26.632.357 150.148.216
TOPLAM (2010-2019 İLK11 AY)
KG BAŞ $ TL
DAMIZLIK 265.847.719 560.740 1.504.787.377 3.996.597.947
BESİLİK 949.706.592 3.630.152 3.752.118.193 13.430.135.077
KESİMLİK 400.976.420 785.794 1.371.803.182 3.405.688.976
KARKAS VE KEMİKSİZ ET 294.403.054 0 1.388.378.479 3.406.391.070
NOT: SON ON YILDA YAKLAŞIK 560 BİN BAŞ DAMIZLIK, 3 MİLYON 630 BİN BAŞ BESİLİK, 800 BİN BAŞ KESİMLİK HAYVAN İLE 300 BİN TON ET İTHAL
EDİLMİŞTİR.
28
Tablo-19: Yıllara Göre Küçükbaş Hayvan İthalatı
Yıl Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonu İsmi Kilogram Baş Dolar TL
2010
Koç ve koyun; damızlık 3.600 120 25.800 37.075
Kuzu (1 yaşında/daha küçük); damızlık olmayan 883.861 25.262 2.627.334 4.011.562
Koyun; damızlık olmayan 9.076.109 209.437 24.114.483 34.501.482
Teke ve keçi; damızlık 7.100 155 152.315 229.331
Yıl toplamı: 9.970.670 234.974 26.919.932 38.779.450
2011
Koç ve koyun; damızlık 46.604 923 242.946 429.631
Kuzu (1 yaşında/daha küçük); damızlık olmayan 21.777.388 820.303 74.692.439 122.322.583
Koyun; damızlık olmayan 27.136.602 626.270 72.782.562 119.822.576
Teke ve keçi; damızlık 14.100 268 298.170 484.854
Yıl toplamı: 48.974.694 1.447.764 148.016.117 243.059.644
2012
Koç ve koyun; damızlık 591.300 10.223 3.089.520 5.574.842
Kuzu (1 yaşında/daha küçük); damızlık olmayan 6.149.599 213.200 19.960.707 35.939.500
Koyun; damızlık olmayan 8.145.223 181.763 19.229.279 34.471.579
Teke ve keçi; damızlık 21.530 440 325.272 586.018
14.907.652 405.626 42.604.778 76.571.939
2013
Koç ve koyun; damızlık 1.533.808 27.115 7.566.699 13.907.879
Kuzu (1 yaşında/daha küçük); damızlık olmayan 63.656 2.026 204.716 365.212
Koyun; damızlık olmayan 2.890.331 63.694 6.445.814 11.559.390
Teke ve keçi; damızlık 143.917 2.935 1.470.095 2.710.902
Yıl toplamı: 4.631.712 95.770 15.687.324 28.543.383
2014
Koç ve koyun; damızlık 694.000 11.980 2.754.554 5.420.689
Kuzu (1 yaşında/daha küçük); damızlık olmayan 56.360 2.496 233.784 408.492
Teke ve keçi; damızlık 57.606 1.175 756.460 1.656.165
Yıl toplamı: 807.966 15.651 3.744.798 7.485.346
2015 Koç ve koyun; damızlık 110.922 2.387 522.452 1.261.710
Teke ve keçi; damızlık 33.780 690 436.089 1.094.947
Yıl toplamı: 144.702 3.077 958.541 2.356.657
2016 Koç ve koyun; damızlık 201.250 4.689 715.401 2.106.994
Teke ve keçi; damızlık 28.511 577 255.662 737.885
Yıl toplamı: 229.761 5.266 971.063 2.844.879
2017 Koç ve koyun; damızlık 1.969.744 41.459 5.269.748 19.192.258
Kuzu (1 yaşında/daha küçük); damızlık olmayan 5.077.987 162.956 19.032.285 73.619.453
Koyun; damızlık olmayan 3.768.280 76.254 13.011.220 44.852.278
Yıl toplamı: 10.816.011 280.669 37.313.253 137.663.989
2018 Koç ve koyun; damızlık 8.639.201 185.610 28.504.822 116.599.037
Kuzu (1 yaşında/daha küçük); damızlık olmayan 9.562.307 239.897 34.033.700 142.825.007
Yıl toplamı: 18.201.508 425.507 62.538.522 259.424.044
2019 Koç ve koyun; damızlık 4.266.349 72.107 11.830.958 61.974.709
Teke ve keçi; damızlık 41.900 941 161.623 920.882
Yıl toplamı: 4.308.249 73.048 11.992.581 62.895.591
29
Kilogram Baş Dolar TL
2010-2019 Yılları arası yapılan toplam Küçükbaş Canlı Hayvan ithalatı
112.992.925 2.987.352 350.746.909 859.624.922
Söz konusu yıllar arasında küçükbaş ithalatının yaklaşık 1,5 milyon başı 2011 yılında gerçekleşmiştir.
Grafik-28: Ülkelere Göre Damızlık Hayvan İthalatı -2018
Hollanda; 206
Almanya; 24495
İtalya; 1832
İrlanda; 2535
Danimarka; 1103
İspanya; 451
Belçika; 1197
Avusturya; 15932
Estonya; 1625
Letonya; 2772
Litvanya; 577
Çekya; 13446
Slovakya; 7120
Macaristan; 11331
Romanya; 18044
Bulgaristan; 85
ABD; 4281
Uruguay; 9049
30
Grafik-29: Ülkelere Göre Damızlık Hayvan İthalatı -2019
Grafik-30: Ülkelere Göre Besilik Hayvan İthalatı Oranları -2018
Almanya; 5.823; 35%
İtalya; 34; 0%
Danimarka; 320; 2%
İspanya; 800; 5%
Avusturya; 3.621; 22%
Estonya; 150; 1%
Letonya; 349; 2%
Litvanya; 245; 2%
Çekya; 1.963; 12%
Slovakya; 1.296; 8% Macaristan; 1.524; 9%
Romanya; 317; 2%
Fransa 0% Hollanda
0%
Almanya 0%
İtalya 0%
İrlanda 1%
İspanya 0%
Belçika 0%
Avusturya 0%
Estonya 0%
Letonya 0%
Litvanya 0%
Çekya 4%
Slovakya 2%
Macaristan 4%
Romanya 3%
Bulgaristan 0%
Brezilya 47%
Şili 0%
Uruguay 34%
Avustralya 3%
31
Grafik-31: Ülkelere Göre Besilik Hayvan İthalatı Oranları -2019
Fransa 3%
İrlanda 1%
İspanya 1%
Estonya 1% Letonya
1%
Çekya 9%
Slovakya 2%
Macaristan 8%
Romanya 3% Brezilya
151.077 27%
Uruguay 222.239
39%
Avustralya 3%
Letonya; 34.936; 1%
Polonya; 1.301.450; 26%
Ukrayna; 2.331.900; 46%
Bosna-Hersek; 940.035; 19%
Sırbistan; 428.272; 8%
Irak; 9.408; 0%
2019 Yılında Karkas ve Kemiksiz Et İthalatı (Kg.)
Letonya
Polonya
Ukrayna
Bosna-Hersek
Sırbistan
Irak
32
PERAKENDE DANA ETİ FİYATLARI (GÜNCEL):
TÜİK TÜFE verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında 46,25 TL/Kg olan fiyatlar bir
önceki aya göre % 0,33 oranında azalmış, 12 aylık ortalamaya göre % 14,01 oranında
artmıştır. (Grafik-32).
Grafik-32: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları
Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg)
Perakende Kuzu Eti Fiyatları:
TUİK TÜFE verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında 52,92 TL/Kg. olan fiyatlar bir
önceki aya göre % 0,64 oranında artmış, son 12 aylık dönemde ise bu artış % 7,98 oranında
olmuştur. (Grafik-33).
Grafik-33: TUİK Perakende Kuzu Eti Fiyatları (TL/Kg)
Kaynak: TÜİK
40,57 40,48 41,49
45,32 47,81
48,24
48,35
47,88
47,83 47,03 46,41
46,25
21,00
26,00
31,00
36,00
41,00
46,002010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
49,01
49,86
50,56 51,37
51,93
51,75
51,90
52,18
52,63 52,76
52,58 52,92
21
24
27
30
33
36
39
42
45
48
51
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
33
Perakende sucuk fiyatları, Aralık 2019 tarihinde bir önceki aya göre % 0,71
oranında azalarak 63,28 TL./Kg olmuştur. Fiyatlar son 12 ay içerisinde % 4,09 oranında
artmıştır.(Grafik-34).
Grafik-34 Perakende Sucuk Fiyatları (TL/Kg)
Kaynak: TÜİK
Perakende sosis fiyatları, 2019 yılı Aralık ayında 39,41 TL/Kg olmuş, bir önceki aya
göre % 0,03 oranında azalmış, son on iki aylık dönemde ise % 9,91 oranında artmıştır
(Grafik-35).
Grafik-35: Perakende Sosis Fiyatları (TL/Kg)
Kaynak: TÜİK
60,79 60,25 60,51
60,93
62,79 64,33
64,52
64,17
64,03
64,03
63,73
63,28
29
34
39
44
49
54
59
64
69
74
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
35,85
36,03 35,34
36,43 37,93
38,67
39,13
39,41
39,38
39,35
39,42
39,41
20
25
30
35
40
45 2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
34
Perakende salam fiyatları, 2019 yılı Aralık ayında 34,77 TL./Kg olmuştur. Bir önceki
aya göre fiyat % 0,95 oranında azalmış, son on iki aylık dönemde ise azalış % 8,59 oranında
olmuştur.(Grafik-36).
Grafik-36 TÜİK Perakende Salam Fiyatları (TL/Kg)
Perakende sakatat fiyatları TÜİK verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında 40,83
TL./Kg olmuş, fiyat bir önceki aya göre % 1,78 oranında artmıştır. Son on iki aylık dönemde
ise % 13,77 oranında bir artış görülmüştür. (Grafik-37).
Grafik-37 TÜİK Perakende Sakatat Fiyatları(TL/Kg)
32,02 32,34 32,31 32,72
34,25 34,88
35,14
35,34
35,49
35,37 35,10
34,77
22
27
32
37
42 2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
35,89
36,18
36,89 38,70 39,86
39,19
38,47
38,35
38,75
39,08
40,12
40,83
12
17
22
27
32
37
42
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
35
TÜİK verilerine göre perakende tavuk eti fiyatları Aralık 2019 tarihinde 11,29
TL/Kg olmuştur. Fiyatlar bir önceki aya göre % 3,83 oranında artmış, son on iki ay
içerisinde fiyatlar ise % 4,14 oranında artış göstermiştir (Grafik-38).
Grafik-38 TÜİK Perakende Tavuk Eti Fiyatları(TL/Kg)
Tablo-20 Et ve Et Ürünleri 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri-
Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg)
Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19
Perakende Dana Eti 44,33 40,57 40,48 41,49 45,32 47,81 48,24 48,35 47,88 47,83 47,03 46,41 46,25
Perakende Koyun Eti
49,65 49,01 49,86 50,56 51,37 51,93 51,75 51,90 52,18 52,63 52,76 52,58 52,92
Sucuk 72,67 60,79 60,25 36,89 60,93 62,79 64,33 64,52 64,17 64,03 64,03 63,73 63,28
Sosis 46,25 35,85 36,03 60,51 36,43 37,93 38,67 39,13 39,41 39,38 39,35 39,42 39,41
Salam 45,42 32,02 32,34 35,34 32,72 34,25 34,88 35,14 35,34 35,49 35,37 35,10 34,77
Sakatat 35,98 35,89 36,18 36,89 38,70 39,86 39,19 38,47 38,35 38,75 39,08 40,12 40,83
Tavuk Eti 10,98 10,84 10,95 11,13 12,49 14,46 15,13 14,06 12,06 10,85 10,61 10,87 11,29
Kaynak:TÜİK
Tablo-21 Et ve Et Ürünlerinde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Ortalama Değişim
Oranları (%)
Bir Önceki Aya Göre
Ocak 2019 Aralık 2019
Aralık 2018 Aralık 2019
Son 12 ay
Perakende Dana Eti -0,33 14,01 4,33 14,01
Perakende Kuzu Eti 0,64 7,98 6,59 7,98
Sucuk -0,71 4,09 -12,93 4,09
Sosis -0,03 9,91 -14,80 9,91
Salam -0,95 8,59 -23,45 8,59
Sakatat 1,78 13,77 13,49 13,77
Tavuk Eti 3,83 4,14 2,81 4,14
10,84
10,95
11,13 12,49
14,46 15,13
14,06
12,06
10,85 10,61
10,87 11,29
4,00
6,00
8,00
10,00
12,00
14,00
16,00
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
36
KARKAS FİYATLARININ DEĞERLENDİRMESİ:
Dana Karkas Ortalama Fiyatları:
Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2019 yılı Aralık ayında fiyat 29,29 TL/Kg.
olmuştur. Aralık ayında fiyatlar bir önceki aya göre % 0,64 oranında azalmış, bir önceki yılın
aynı ayına göre artış % 5,35 oranında olmuştur (Grafik:39-40).
Grafik-39 Dana Karkas Ortalama Fiyatları (TL/Kg)
Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri, Dana Eti Karkas, Tüccar Satışı (HTS)
Grafik-40 Yıllar İtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB)
Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri * Son dört yıl verileri revize edilmiştir.
25,52
27,80 27,11 27,21 26,98 27,72
28,66
28,82
27,66
30,05 30,47
30,48
29,10
29,29
19,00
21,00
23,00
25,00
27,00
29,00
31,00
33,00
2015 2016 2017 2018 2019
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
8,47 8,64 9,92 11,05
15,70 14,11 14,59 15,43
18,38
22,73 24,59
25,29 26,57
30,80
37
Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları:
Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2019 yılı Aralık ayı itibarı ile fiyat 41,43
TL/Kg olmuştur. Aralık ayında fiyatlar bir önceki aya göre % 0,45 oranında azalmış
bir önceki yılın aynı ayına göre ise % 10,83 oranında artış görülmüştür .(Grafik: 41-42).
Grafik-41 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları
Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri * Son iki yıl verileri revize edilmiştir.
Grafik-42 Yıllar İtibarı ile Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları (ATB)
Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri
37,50
37,96
38,85
38,95
40,24
37,39
41,09
42,19
42,56
42,51
41,63 41,44
19
24
29
34
39
44
2015 2016 2017 2018 2019
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
40,00
45,00
8,08 9,85
14,01
18,41 19,96 18,03
18,01 20,04 22,10
26,82
31,66
37,48
41,75
38
3. YEM SEKTÖRÜ PAZAR ANALİZİ (GÜNCEL)
2018 yılı fiyat ortalamaları bir önceki yıla göre % 5 ile % 59 arasında değişen
oranlarda artmıştır. 2019 yılı Aralık ayına bakıldığında bir önceki aya göre, yulaf
harici diğer tüm ürünlerde fiyatlar artış kaydetmiştir. (Tablo 22-23)
Tablo-22: Yıllar İtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON)
Yemlik Arpa
*Yemlik Buğday
*Yulaf Mısır Kepek ATK Besi yemi Süt yemi DDGS
2010 417 509 561 481 315 290 484 494 462
2011 521 580 824 622 429 363 665 686 682
2012 614 619 652 588 480 473 738 766 685
2013 632 700 648 640 484 505 760 780 755
2014 701 817 753 721 505 569 807 821 967
2015 695 826 807 716 489 612 808 844 960
2016 752 850 701 735 541 583 798 840 890
2017 891 950 846 849 655 638 913 979 951
2018 939 999 909 961 852 1011 1148 1262 1191
Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB
Tablo- 23: 2019 Yılı İtibarı İle Yem ve Yem Hammaddeleri Aylık Fiyatları (TL/TON)
Yemlik Arpa
*Yemlik Buğday
*Yulaf Mısır Kepek ATK 28 protein
Besi yemi (14 P)
Süt yemi (18 P)
DDGS
Ocak 1.141 1.228 1.109 1.131 1.000 1.145 1.280 1.410 1.854
Şubat 1.116 1.224 1.138 1.091 930 1.130 1.270 1.400 1.742
Mart 1.162 1.246 1.109 1.097 950 1.085 1.270 1.400 1.828
Nisan 1.369 1.363 1.255 1.257 1.085 1.095 1.400 1.485 1.866
Mayıs 1.384 1.466 1.300 1.288 1.190 1.145 1.435 1.515 1.895
Haziran 1.177 1.188 1.257 1.100 1.120 1.390 1.470 1.854
Temmuz 1.156 1.234 1.051 1.232 1.070 1.120 1.400 1.500 1.810
Ağustos 1.182 1.279 1.103 1.192 1.000 1.080 1.350 1.450 1.694
Eylül 1.222 1.296 1.222 1.182 950 990 1.300 1.400 1.687
Ekim 1.232 1.327 1.313 1.111 925 875 1.250 1.350 1.674
Kasım 1.234 1.395 1.648 1.146 970 930 1.250 1.350 1.728
Aralık 1.404 1.528 1.613 1.212 1.110 1.070 1.390 1.490 1.864
Bir Önceki aya göre değişim % 13,7 9,5 -2,2 5,7 14,4 15,1 11,2 10,4 7,9 Ortalama 1.232 1.315 1.260 1.183 1.023 1.065 1.332 1.435 1.791
Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır. (Yemlik arpa KDV %1
Mısır %1, DDGS %18). * TOBB fiyatlarıdır.
39
RESMİ GAZETE’DE 2019 YILI ARALIK AYINDA YAYIMLANAN MEVZUAT (www.resmigazete.gov.tr
1. Gıda ve Yem İşletmelerinde Çalıştırılması Zorunlu Meslek Mensuplarının
Belirlenmesine Dair Tebliğ (No: 2019/48) - 6 Aralık 2019
Bu Tebliğin amacı, işin nevine göre personel çalıştırmak zorunda olan gıda ve yem
işletmeleri ile bu işletmelerde çalıştırılması zorunlu, lisans eğitimi almış meslek
mensuplarını belirlemektir.
İşin nevine göre en az bir personel çalıştırmak zorunda olan gıda ve yem işletmeleri
ile bu işletmelerde çalışabilecek lisans eğitimi almış meslek mensupları arasından
sektörümüzle ilgili olanlar aşağıda belirlenmiştir.
Et ürünleri üreten işletmeler (kasaplar hariç) Veteriner hekim, gıda mühendisi, ziraat mühendisi (gıda bölümü), gıda teknoloğu
Kesimhane, et parçalama tesisi, yaban av hayvanı eti işleme tesisi
Veteriner hekim
Kıyma, hazırlanmış et karışımları ve mekanik olarak ayrılmış et üreten işletmeler
Veteriner hekim, gıda mühendisi, ziraat mühendisi (gıda bölümü), gıda teknoloğu
Eritilmiş hayvan yağları ve don yağı tortusu üreten işletmeler, kolajen ve jelatin üreten işletmeler
Veteriner hekim, gıda mühendisi, ziraat mühendisi (gıda bölümü), gıda teknoloğu, kimya mühendisi, kimyager
Süt ve süt ürünleri işleyen işletmeler (30 beygir üzeri motor gücü bulunan iş yerleri veya toplam 10 kişiden fazla personel çalıştıran işletmeler)
Veteriner hekim, gıda mühendisi, ziraat mühendisi (gıda veya süt veya zootekni bölümü), gıda teknoloğu
Hayvansal yan ürünleri işleyen işletmeler Veteriner hekim
Yem katkı maddesi ve premiks üreten işletmeler Ziraat mühendisi (zootekni bölümü), veteriner hekim, kimyager, kimya mühendisi, biyolog, biyomühendis
2. Hububat ve Bakliyat İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında
Kararda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar (Karar Sayısı: 1835) -15 Aralık
2019
15/1/2019 tarihli ve 649 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Hububat
ve Bakliyat İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Kararın 1inci
maddesindeki tablonun “10.01” GTP numaralı maddeye ilişkin satırı aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
40
GTP Madde İsmi Tarife
Kontenjanı Miktarı (Ton)
713
Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış, tane kabukları çıkarılmış olsun olmasın)
100.000
10.01 Buğday ve mahlut
1.000.000 1.500.000
10.03 Arpa 700.000
10.05 Mısır 700.000
10.06 Pirinç 100.000
3. Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Kırsal Kalkınmada Uzman Eller
Projelerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (No: 2019/61) – 17 Aralık 2019
Bu Tebliğin amacı; tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri alanlarında
eğitim veren meslek yüksekokulu veya üniversite mezunu genç nüfusun, kırsal
alanda istihdamına katkı sağlamak, tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri
sektörlerinde girişimciliği destekleyerek bu faaliyetlerin uzman kişiler tarafından
yapılmasını teşvik etmek, tarımsal üretimin miktarını, kalitesini ve
verimliliğini arttırmak, kırsal alanda tarımsal üretim yapan mevcut işletmelere örnek ve
önderlik oluşturacak sürdürülebilir yatırımların desteklenmesine ilişkin usul ve esasları
belirlemektir.
Bu Tebliğ kapsamında, uygulama rehberi ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca
aşağıda belirtilen proje konuları desteklenir:
a) Hayvansal üretime yönelik destekleme projeleri kapsamında;
1) Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği,
2) Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği,
3) Arı yetiştiriciliği ve bal üretimi,
4) Arı sütü, ana arı, polen ve benzeri arı ürünleri üretimi,
5) İpekböceği yetiştiriciliği ve tesis yapımı,
b) Maksimum üretim kapasitesi 29 ton/yılı aşmamış olması koşuluyla, su ürünleri
üretimine yönelik destekleme projeleri kapsamında;
1) Alabalık, yayın balığı, sazan, mersin balığı, tilapya, karabalık entansif üretim
tesisleri ve/veya kuluçkahaneleri,
2) Midye ve kara salyangozu entansif üretim tesisi,
c) Bitkisel üretime yönelik destekleme projeleri kapsamında;
1) Kapama meyve bahçesi tesisi,
2) Fide, fidan, iç ve dış mekân süs bitkisi yetiştiriciliği,
3) Kontrollü örtü altı yetiştiriciliği,
4) Kültür mantarı üretimi ve tesis yapımı,
5) Ormancılık projeleri,
6) Orman ürünleri ve tesislerine ait projeler,
7) Odun dışı orman ürünleri projeleri,
41
ç) Yöresel ürünler ile tıbbi ve aromatik bitki üretimi, işlenmesi, depolanması ve
paketlenmesine yönelik destekleme projeleri kapsamında;
1) Tıbbi ve aromatik bitki üretimi, işlenmesi, depolanması ve paketlenmesi,
2) Coğrafi işaretli, organik veya iyi tarım uygulamalı bitkisel ve hayvansal üretim,
d) (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen ve üretimi yapılan konulara ait işlenme,
depolanma ve paketlenmesine yönelik proje konuları.
Bu Tebliğ kapsamında başvuru yapacak kişilerde aşağıdaki şartlar aranır:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak.
b) Tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri eğitimi veren meslek
yüksekokulları veya üniversite mezunu olmak.
c) 10 uncu madde kapsamında belirtilen projeler konusunda Bakanlığın diğer hibe
programlarından daha önce yararlanmamış olmak.
ç) Başvuru tarihi itibarıyla askerlik görevi ve cezai hükümlülüğü devam eden veya
denetimli serbestliği olan kişi olmamak.
d) Başvuru tarihi itibarıyla, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri
kapsamında sigortalı sayılanlar ile isteğe bağlı sigortalılık hükümleri kapsamında
tarım
veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar ve Türkiye İş Kurumu
tarafından düzenlenen Toplum Yararına Çalışma Programlarından yararlananlar
hariç, ücretli çalışan veya emekli olmamak.
e) Başvuru tarihi itibarıyla Katma Değer Vergisi (KDV), gerçek ve basit usulde vergi
mükellefi olmamak.
4. Tarımsal Ürünlerin 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu
Çerçevesinde Lisans Alarak Faaliyet Gösteren Depolarda Muhafaza Edilmesi
Halinde Destekleme Ödemesi Yapılmasına İlişkin Karar (Karar Sayısı: 1843) – 24
Aralık 2019
Bu Karar, üreticilerin sağlıklı ve sigortalı depo imkanına kavuşmasını, ürünlerini
fiyatların düşük olduğu hasat dönemlerinde ellerinden çıkarmak zorunda
kalmamasını, piyasaya arz ve talep dengesi ile fiyat istikrarının sağlanmasını, tarıma
dayalı ticaret ve sanayi sektöründeki işletmelerin ihtiyaç duydukları ürünler için depo
inşa etmeksizin talep edilen miktar, tür ve kalitedeki ürüne istenen zamanda kolaylıkla
ve güvenilir bir şekilde ulaşabilmelerini amaçlayan lisanslı depoculuk sisteminin beş
yıl süreyle desteklenmesine ilişkin hususları kapsar.
Kira desteği verilecek ürünler ve destekleme miktarları
42
10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu
çerçevesinde lisans alarak faaliyet gösteren depolarda muhafaza edilen; tablo 1’de
yer alan ürünler için karşılarında belirtilen miktarda, tablo 2’de yer alan ürünler için ise
aylık ton başına 10 TL’yi geçmemek üzere Ticaret Bakanlığınca onaylanacak kira
ücretlerinin %50’si oranında kira desteği verilir. Bu desteğe ilişkin ödemeler lisanslı
depo işletmelerine yapılır.
Ürünler Destek Miktarı
(TL/Ton/Ay)
Buğday, Arpa, Çavdar, Yulaf, Mısır, Çeltik, Pirinç, Mercimek, Nohut, Fasulye, Bezelye, Ayçiçeği
3
Pamuk 7
Fındık, Zeytin, Zeytinyağı, Kuru Kayısı, Antepfıstığı, Kuru Üzüm, Kuru İncir
10 TL’yi geçmemek üzere kira ücretinin %50’si
2nci ve 3üncü maddeler uyarınca yapılacak ödemeler için, 2019 yılı ve sonraki
yıllarda gerekli kaynak, Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili bütçesinden
karşılanır.
(2) Kira, ilave kira, analiz ve nakliye destekleme ödemeleri için gerekli
finansman, bütçenin ilgili harcama kaleminden tahsis edilerek karşılanır. Bu
Kararın uygulanmasıyla ilgili olarak T.C. Ziraat Bankası A.Ş.’ye hizmetlerinden
dolayı, ödenen destekleme tutarının %0,2’si komisyon olarak ayrıca ödenir.
(3) Bu Karar kapsamında yapılan destekleme ödemeleri kamu kaynağı
olduğundan hak sahibinin hesabına aktarılmadan önce, haciz/icra, temlik ve
benzeri işlemler yapılmaz.
5. Tarım Sigortaları Havuzu Tarafından 2020 Yılında Kapsama Alınacak Riskler,
Ürünler ve Bölgeler ile Prim Desteği Oranlarına İlişkin Karar (Karar Sayısı:
1902) – 25 Aralık 2019
Teminat altına alınacak ürünler ve riskler
İlçe bazlı kuraklık verim sigortasıyla, kuru tarım alanlarında yetiştirilen buğday, arpa,
çavdar, yulaf, tritikale, nohut, kırmızı mercimek ve yeşil mercimek ürünleri ile bu
ürünlerin sertifikalı tohumluklarında, dolu paketi dışındaki; kuraklık, don, sıcak rüzgar,
sıcak hava dalgası, aşırı nem, aşırı yağış risklerinden kaynaklı verim azalışları, ilgili
genel şartlar ile tarife ve talimatlar kapsamında; Çiftçi Kayıtlı Sistemine kayıtlı
43
çiftçilerin özlük, ürün ve arazi bilgileri dikkate alınarak Tarım Sigortaları Havuzu
tarafından teminat altına alınır.
(5) Tarım ve Orman Bakanlığı kayıt sistemlerine kayıtlı büyükbaş hayvanlar için ölüm
riski ve ek olarak isteğe bağlı olmak üzere hırsızlık ve terör riskleri; ilgili genel şartlar
ile tarife ve talimatlar kapsamında; mevcut tesis, işletme ve yetiştiricilik bilgileri dikkate
alınarak Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır.
(6) Tarım ve Orman Bakanlığı kayıt sistemlerine kayıtlı küçükbaş hayvanlar için ölüm
riski ve ek olarak isteğe bağlı olmak üzere hırsızlık riski; ilgili genel şartlar ile tarife ve
talimatlar kapsamında; mevcut tesis, işletme ve yetiştiricilik bilgileri dikkate alınarak
Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır.
Prim desteği
(1) Bu Karar kapsamında belirlenen riskler için 2020 yılında, sigorta priminin %50’si
oranında prim desteği, Tarım sigortaları Havuzuna Tarım ve Orman Bakanlığı
bütçesinin ilgili tertibinden aktarılarak karşılanır.
(3) İlçe bazlı kuraklık verim sigortasında ise sigorta priminin %60’ı oranında prim
desteği, Tarım sigortaları Havuzuna, Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesinin ilgili
tertibinden aktarılarak karşılanır.
6. Cumhurbaşkanlığı Tarafından Yapılan Atamalar Hakkında Kararlar (Karar:
2019/444 -461) – 26 Aralık 2019
Cumhurbaşkanlığı Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu Üyeliğine, Nüket KÜÇÜKEL
EZBERCİ ,
Tarım ve Orman Bakanlığında açık bulunan İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğüne,
Ahmet Yavuz KARACA,
Orman Genel Müdürlüğünde açık bulunan Genel Müdür Yardımcılığına, Şahin AYBAL,
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunda açık bulunan 1.Hukuk Müşavirliğine,
Burak YILDIZ atanmıştır.
Tarım ve Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanı İsa SERTKAYA,
Tarım ve Orman Bakanlığı Sakarya İl Tarım ve Orman Müdürü Mehmet ERDEMİR
görevden alınmıştır.
44
7. Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılması Hakkında Yönetmelik – 31 Aralık 2019
27/12/2011 tarihli ve 28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar
İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinin 87nci maddesinin birinci fıkrasının (a)
bendinde yer alan;
“Yürürlük
MADDE 87 – (1) Bu Yönetmeliğin;
a) 10 uncu maddesi 31/12/2015 tarihinde, 56ncı maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendi, 57nci maddesinin üçüncü fıkrası ve 85inci maddesinin dördüncü fıkrası
31/12/2019 tarihinde,
b) Diğer hükümleri yayımı tarihinde, yürürlüğe girer.”
ifadesindeki “31/12/2019” ibaresi “31/12/2021” olarak değiştirilmiştir.
8. Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik – 31 Aralık 2019
Yönetmelikte, “kümes hayvanı” tanımı yapıldığı ve yönetmeliğin çeşitli maddelerine
“kümes hayvanı” ibaresinin eklenerek nakillerde hayvan refahı kriterlerine kanatlıların
eklendiği görülmektedir.
Ayrıca Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “31/12/2019”
ibaresi “31/12/2021” olarak, Yönetmeliğin 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (a)
bendinde yer alan “31/12/2019” ibaresi “31/12/2021” olarak değiştirilmiştir.
45
TÜSEDAD YÖNETİM KURULU FAALİYETLERİ
ARALIK– 2019
1. TÜSEDAD YÖNETİM KURULU ÜYELERİ 111.12.2019 TARİHİNDE
HAYGEM GEN.MD. ZEKERİYYA ERDURMUŞ VE TVHB MERKEZ
KONSEYİ BAŞKANI ALİ EROĞLU’NU ZİYARET ETTİ.
Tüm Süt Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği Yönetim Kurulu Üyeleri
11.12.2019 tarihinde HAYGEM Genel Müdürü Zekeriyya Erdurmuş’a ziyarette bulundu.
Toplantıya Yönetim Kurulu Başkanı Sencer Solakoğlu, Müslüm Doğru, Emirhan Orhan,
Gürhan Söney ve Mehmet Yaşar Özekenci ve Dernek Genel Sekreteri Kerem Demirel
katıldı.
Toplantıda T.C. Ziraat Bankasında çiftçilere kullandırılan krediler gündeme gelmiş
olup, Sanayicilere kullandırılan kredilerde geri dönüş olmayan kredi oranının %11
üreticilerde ise %2 civarında olduğu dile getirilerek bunun üreticiye uygulanan yüksek miktarlı
ipotekler nedeniyle oluştuğunu ipoteklerin üretici lehine yeniden düzenlenmesi gerekliliğine
vurgu yapıldı. Ayrıca Ziraat Bankası dışındaki diğer bankaların uyguladıkları yüksek faiz
nedeniyle Ziraat Bankasından çeşitli nedenlerle kredi kullanamayan üreticilerin bu yükün
altına girmek zorunda kaldıkları ve borçlarını çevirmekte zorlandıkları dile getirildi. Yabancı
kaynaklı bankaların ve tarım dışı fonların tarıma girmesinin üreticiyi mağdur ettiği belirtildi.
46
Toplantıda ayrıca Yörsan firmasının iflası nedeniyle bu firmaya süt veren ve alacağı
bulunan üreticilerin mağduriyeti dile getirildi. İflas süreci ile ilgili olarak öncelikle personellerin
tazminatları, kamu ve banka alacaklarının ödeneceği için bu süreç içerisinde çiftçilerin kamu
alacakları içerisinde yer alabilmeleri için gerekli çözümler görüşüldü. Genel Müdür Erdurmuş
konuyu takip ettiklerini çiftçilerin mağduriyetinin giderilmesi için yapılacak çalışmaları
destekleyeceklerini ifade etti.
Erdurmuş, süt fiyatları ile ilgili olarak Türkiye’nin çeşitli yörelerini ziyaret ederek köyleri
dolaştığını bazı köylerde bazı küçük üreticileri sütlerini soğutamadıkları için 1,70 TL/kg’a
sattığını, köy elektrik sisteminin soğutma tankının kullandığı elektriği kaldıramaması
nedeniyle sıkıntılar yaşandığını özetle köylerde halen altyapı sorunları bulunduğunu ifade
etti. Ülkemizde üretimin artması için bazı sektör temsilcilerinin ve akademisyenlerin hayvan
sayısının artırılması gerekliliğini belirttiğini bazılarının ise hayvan sayısından ziyade hayvan
başına alınan verimliliğin artırılmasının gerekliliğini ifade ederek, bu konuda hayvan
verimliliğinin artırılmasının çok daha önemli bir husus olduğunu vurguladı.
Erdurmuş, artan hayvan sayısına rağmen, yıllar itibarı ile yurtiçi arpa ve buğday
üretiminde bir artış olmadığını, yem bitkileri üretiminde ise çok sınırlı bir miktarda gelişme
olduğunu ancak hayvan sayısında yaşanan yükselişin daha fazla olması nedeniyle ithal
edilen yem ve yem hammaddelerinin gün geçtikçe arttığını ifade etti.
Erdurmuş, desteklemeler ile ilgili olarak tarımsal destekleme bütçesinin tamamının
Bakanlık tarafından destekleme için kullanıldığını belirtti. Buzağı desteklemeleri ile ilgili
olarak bildirilen hayvan sayısının 3 milyon baş olduğunu ancak 4 milyon 800 bin baş buzağı
için destekleme talebi gelmesi nedeniyle aradaki farkın karşılanabilmesi için sürenin
uzadığını 202 yılı Ocak ayı içinde tarihinde buzağı destekleme ödemelerini yapmak için çaba
gösterdiklerini belirtti.
Yönetim Kurulu Başkanı Sencer Solakoğlu, suni tohumlama uygulamalarında daha
önce verilen talimat ile 5 yaşına kadar aynı ırklar ile tohumlama zorunluluğunun kaldırıması
sonrasında ilgili mercilere yaptıkları uyarılar sonrasında bu yanlış uygulamadan geri
dönülmesinin memnuniyet verici olduğunu belirtti.
Yönetim Kurulu Başkan Vekili Müslüm Doğru, Ülke genelinde genç erkek dana bakım
merkezleri geliştirilmesi gerektiğini, süt işletmelerindeki erkek buzağıların mevcut besi
işletmelerine gönderilerek burada bakım, barınma ücretlerinin süt işletmeleri tarafından
karşılanabileceğini bu şekilde hem kapasitesi düşük olarak çalışan besi işletme lerine bir
destek sağlanacağını hem de süt işletmelerinin daha yüksek verimlilik ile çalışacağını ifade
etti. Genel Müdür Zekeriyya Erdurmuş bu konuda teşvik edici bir destekleme yapılabileceğini
ve bir çalışma yürüteceklerini ifade etti.
Müslüm Doğru ayrıca sürekli olarak gündeme gelen hayvan sayısı istatistiklerinin
daha doğru olarak belirlenebilmesi bu doğrultuda Bakanlığın daha etkin politikalar
üretebilmesi adına TARSİM veri tabanının kullanılabileceğini TARSİM’den sigorta yaptıran
çiftçilerin sayısının artırılabilmesi için desteklemelerin kullanılabileceğini, üreticilerin
desteklemeden faydalanabilmesi için TARSİM’e sigorta yaptırmaları şartının getirilebileceğini
47
dile getirdi. Böylelikle sigortalanan hayvan sayısının artmasından dolayı çiftçi başına düşen
primlerin de düşebileceğini belirtti.
Bu konuda Genel Müdür Erdurmuş, süt, et gibi tarımsal ürünler için de bir ürün gelir
sigortası geliştirilmesinin bu konuda çiftçileri teşvik edeceğini ancak bunun yapılabilmesi için
TARSİM’in mevcut altyapısının geliştirilmesi gerektiğini ifade etti. Yönetim Kurulumuz ayrıca
hastalıklardan dolayı kontamine olmuş süt için bir tazminat bedeli uygulanması gerektiğini,
bu şekilde tüketici sağlığına doğrudan katkı sağlanacağını vurguladı.
Kırmızı et sektörü ile ilgili olarak Genel Müdür Erdurmuş, 2019 yılında bugüne kadar
yaklaşık 520 bin baş civarında besilik hayvan ithal edildiğini, 26 Ekim 2019 tarihinden sonra
Bakanlığın yeni başvuru almadığını kontrol belgesi almış işletmelerden yaklaşık 20 bin baş
civarında hayvan ithal edileceğini belirtmiştir. Erdurmuş, ithalatın durdurulması ile birlikte
piyasa algısının üretici lehine değiştiğini ifade etti.
Genel Müdür Erdurmuş ayrıca karkas et fiyatlarına müdahele edilmesi yönünde bir
baskılarının olmadığını vurgulayarak üreticilerin sürdürülebilir üretim yapabilmesi için mevcut
durumda karkas kesim fiyatlarının 35TL/kg seviyelerinin üstüne çıkmadığı sürece bir
müdahalenin söz konusu olmayacağını belirtti.
TÜSEDAD Yönetim Kurulu Başkanı Sencer Solakoğlu ile, Yönetim Kurulu Üyeleri
Müslüm Doğru, Gürhan Söney, Emirhan Orhan, Mehmet Yaşar Özekenci, TÜSEDAD
Veteriner Teşhis Analiz Laboratuvar A.Ş. Sorumlu Yöneticisi Seda Seyfeli ve Dernek Genel
Sekreteri Kerem Demirel Türk Veteriner Hekimler Birliği Merkez Konseyi Başkanı Sayın Ali
Eroğlu’nu makamında ziyaret etti.
48
Görüşmede ayrıca TVHB Genel Sekreteri Haluk Aşkaroğlu’da yer almış olup yer
almış olup, süt ve et sektöründeki güncel gelişmeler, sorunlar ve çözüm önerileri ele
alınmıştır. Görüşmede iki kurum arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi ve ortak çalışmalar
yürütülmesi hakkında görüş birliğine varıldı.
2. DİAGEN BİYOTEKNOLOJİK SİSTEMLER A.Ş. TEMSİLCİLERİ 12
ARALIK 2019 TARİHİNDE DERNEĞİMİZE ZİYARETTE BULUNDU.
Diagen Biyoteknolojik Sistemler A.Ş. Temsilcileri Mehmet Gülşen ve Murat Gökçe
12.12.2019 tarihinde Tüm Süt Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği Yönetim Kurulu
Üyelerine ziyarette bulundu.
Toplantıya Yönetim Kurulu Başkan Vekili Müslüm Doğru, Emirhan Orhan, Gürhan Söney ve
Mehmet Yaşar Özekenci ve TÜSEDAD Veteriner Teşhis Analiz Laboratuvar A.Ş. Sorumlu
Yöneticisi Seda SEYFELİ ve Uzman İnci Ülkü Çelikel katıldı. Toplantıda sütten gebelik testi
analizi konusu ele alındı.
49
3. TÜSEDAD YÖNETİM KURULU ÜYELERİ 19 ARALIK 2019
TARİHİNDE T.C. ZİRAAT BANKASI TARIMSAL PAZARLAMA
GRUP BAŞKANI FERHAT PİŞMAF’I MAKAMINDA ZİYARET ETTİ.
Tüm Süt Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği Yönetim Kurulu Üyeleri 19.12.2019
tarihinde T.C. Ziraat Bankası Tarımsal Pazarlama Grup Başkanı Ferhat Pişmaf’a İstanbul’da
makamında ziyarette bulundu.
Toplantıya Yönetim Kurulu Başkanı Sencer Solakoğlu rahatsızlığı nedeniyle
katılamazken, Yönetim Kurulu Üyeleri Müslüm Doğru, Sıtkı Erol, Emirhan Orhan, Gürhan
Söney ve Mehmet Yaşar Özekenci iştirak etti.
Yönetim Kurulu Üyelerimiz toplantıda Tarımsal Pazarlama Grup Başkanı olması Ferhat
Pişmaf’ı tebrik etmişler ve sektörle ilgili olarak üreticilerin sorunları dile getirilmiştir.
50
4. II. GIDA VE TARIM ÇALIŞTAYI 21-25 ARALIK 2019 TARİHLERİ
ARASINDA AFYON’DA DÜZENLENDİ
Avrupa Birliği tarafıından finanse edilen “Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması
Kapsamında Denetim Kapasitesinin Güçlendirilmesi ve Kurumlar Arası Veri Paylaşımının
Artırılmasına Yönelik Teknik Yardım Projesi” kapsamında Gelir İdaresi Başkanlığı ve PWC
Şirketini koordinasyonunda II. Gıda ve Tarım Çalıştayı düzenlendi.
Tarım sektöründe kayıt dışı ekoniminin azaltılması amacıyla denetim ve izleme
kapasitesinin artırılması, tarım sektöründeki veri alt yapısının incelenmesi ve kurumlar arası
veri entegrasyonunun sağlanabilmesi amacıyla düzenlenen Çalıştaya Gelir İdaresi Daire
Başkanı Faruk Gözübüyük, Gelir İdaresi Daire Başkan Yardımcısı Abdullah Kiraz, ile Gelir
İdaresi Daire Başkanlığı Vergi Uzmanları, SGK, Ticaret Bakanlığı, Türkiye Halciler
Federasyonu, Konya Önder Çiftçiler Derneği, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Merkez
Bankası, TÜİK, Tarım Kredi Kooperatifleri, Tarım ve Orman Bakanlığı, Adana Çiftçiler Birliği
Derneği temsilcileri ile çeşitli Üniversitlerin Öğretim Üyeleri katıldı.
Çalıştaya TÜSEDAD’ı temsilen Genel Sekreter Kerem Demirel iştirak etti.
Moderasyonunu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölüm Başkanı
Prof.Dr. Erdoğan Güneş’in yaptığı toplantının açılış konuşmasını yapan PwC Vergi Şirketi
Ortağı Kadir Baş, vergilendirmede sağlıklı veri üretiminin gerçekleştirilebilmesi için verilerin
paylaşımı ve iletiminin önemine değindi.
Toplantıda konuşan Gelir İdaresi Daire Başkanı Faruk Gözübüyük, dijitalleşmenin
yansımasını tarım sektöründe görmeye çalıştıklarını, önümüzdeki dönemde işletmelerde e-
fatura, e-mustahsil gibi uygulamaları başlatacaklarını bu konuda tarım sektöründeki
paydaşların uyumunu sağlamak için çalışmalar yürüteceklerini ifade etti.
51
Gelir İdaresi Daire Başkan Yardımcısı Abdullah Kiraz, verilerin sağlıklı olması amacıyla
dijital dönüşüm sürecini başlattıklarını, elektronik ortamda olmayan bir verinin sağlıklı
olmayacağını bu sebeple 2004-2005 yıllarında e-beyanname uygulamasına geçtiklerini ve
muhasebecilerin bir süre sonra bu sürece uyum sağladığını burada ortaya çıkan maliyetlere
sektör paydaşlarının katlandığını, ancak faydasının daha ağır bastığını ifade etti. Kiraz, dijital
dönüşüm sürecinde 23 milyar adet faturanın internet üzerinden düzenlenmiş olduğunu, 350
bin ağacın bu süreçte kesilmekten kurtulduğunu, işin mali boyutunda 2,2 milyar TL’nin
tasarruf edildiğini belirtti. Kiraz, “mal ve hizmetleri standart kodlar üzerinden takip
ededebilecek bir sistem üzerinde duruyoruz, bu çalışmalar kademeli ve zamana yayılan bir
şekilde yapılacak” dedi.
Toplantıda söz alan PwC Danışmanı Ekrem Cünedioğlu, yaptığı sunumda ikincisi
düzenlenen çalıştayın birincisinde yer alan sonuçlar arasında, tarımda kayıt dışılık oranının
% 76 olduğunu ifade etti. Cünedioğlu sunumunda tarla çıkış fiyatı ile tüketici arasındaki
makasın açıldığını fiyatı 1,27 TL olan bir ürünün hale geldiğinden üzerine %65 oranında bir
yükün bindiğini pazara gittiğinde % 20 markete gittiğinde ise %50 oranında bir marj bindiğini
belirtti. Cünedioğlu istatistiklerin durumundan da bahsederek Türkiye’de çiftçi sayısının hala
tam olarak bilinemediğini, 1990 yıllarda tarımın daha verimli bir şekilde yapıldığını ifade etti.
I. Çalıştay sonucunda 7 temel sorun belirlediklerini belirten Cünedioğlu, bunların Veri,
Üretim modeli ve örgütlenme, Finansman, Politikalar, Üretim Teknolojileri, Bilgi ve Yetkinlik,
ve Piyasa yapısı olarak belirlendiğini söyledi. Cünedioğlu ayrıca, I. Çalıştayda ortaya çıkan
veriler arasında tarım sektöründe kullanılan kredilerde 2015 yılında geri dönüş olmayan batık
kredilerin % 2,3 oranında iken bu oranın 2019 yılında %4,7 oranına çıktığının bulunduğunu
ifade etti.
52
Toplantıda söz alan TÜSEDAD Genel Sekreteri Kerem Demirel, Yönetim Kurulu
Başkanı Sencer Solakoğlu’nun rahatsızlığı nedeniyle toplantıya katılamadığını ancak burada
yapılan çalışmaların Sayın Solakoğlu ve Yönetim Kurulu Üyeleri tarafından yakından takip
edildiğini belirtti. Demirel, çiftçilerin kayıt altına alınmasında en önemli faktörün kayıtlı
işletmeler üzerindeki vergi yükü olduğunu, doğrudan ve dolaylı olarak alınan vergilerin
yüksekliği nedeniyle üreticilerin sürdürülebilir üretim yapamadıklarını ve verilen destekleme
miktarlarının yeterli olmadığını ifade etmiştir. Ayrıca toplam sütün yaklaşık 11 milyon ton’luk
bir miktarının kayıt dışı olarak satıldığını, kayıtlı işletmeler için belirlenen çiğ süt referans
fiyatının 2,30 TL/Kg. iken kayıt dışı işletmelerin bu sütü 2,48 TL/kg. seviyelerinde
satabildiklerini ve bu pazarın yaklaşık 30 milyar TL. civarında olduğunu, çiğ süt satışının
ayrıca tüketici ve halk sağlığı açısından bir tehdit oluşturduğunu, kayıtlı üreticilerin sektörde
rekabet edebilmeleri adına sütte uygulanan KDV’nin % 8’den % 1 oranına çekilmesi
gerektiğini ifade etti.
Demirel, kırmızı et sektörü ile ilgili olarak Kurban Bayramında yapılan kesimlerin bir
kısmının halen, belediyeler ve diğer kayıtlı kesimhaneler dışında kesildiğini ve bunun kayıt
dışılığa etkide bulunduğunu, hayvan pazarlarında yapılan hayvan ticaretinin % 70’inin kayıt
dışı olarak yapıldığını belirtti.
Toplantıda konuşan Konya Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi
Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Zeki Bayramoğlu, biraz önce tarımda % 75 olarak bahsedilen
kayıtdışılık oranını çok gerçekçi bulmadığını bunun için kayıtdışılığını tanımının yapılması
gerektiğini ifade etti. Bayramoğlu, en önemli hedefin üretim planlaması olması gerektiğini,
tarımda makro hedeflerin belirlenmeden yapılan diğer işlerin sonuçlarının belirsiz kalacağını
belirtti.
53
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, Tarım sektöründe meyve sebze
alt sektörünün önemine değinerek, doğru verilerin alınmasında üretim planlaması
yapılmasının önemli olduğunu, hal kayıt sisteminin etkin olarak çalışabilmesi gerektiğini, bu
konuda Maliye, Ulaştırma, İçişleri ve Ticaret Bakanlığının yakın koordinasyon içerisinde
hareket etmesi ve yol denetim noktalarının etkin olarak faaliyet göstermesi gerektiğini
vurguladı.
Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Hasan
Vural, Ülkemizde üretilen meyve ve sebzenin % 75’inin artık halllere giriş yapmadığını,
medyada yer aldığı üzere bu ürünlere yapılan yüksek zam oranlarının haller tarafından değil,
market ve pazarlarda uygulandığını, kayıt sistemi ile ilgili olarak AB veya başka ülkelerin
sistemini değil kendi sistemimizi kurmamız gerektiğini, aile işletmelerinin %90’ının işletme
standartlarına uygun olmadığını, bu nedenle verilerin Tarım ve Orman Bakanlığından
alınmasının ve bu verilerin sağlıklı olarak tutulmasının önemli olduğunu ifade etti. Vural,
ayrıca bu kapsamda tarım sayımının yenilenmesi gerektiğini, köyden kente göçün
önlenmesini, gençlerin sigortalı çalışan olabilmek için kente gittiklerini, miras kanunun
uygulamada yetersiz olması dolayısı ile arazilerin çok parçalı yapısının değiştirilemediğini
sözlerine ekledi.
Gelir İdaresi Daire Başkan Yardımcısı Abdullah Kiraz, sahada karma bir yapıda
örgütlenme modelini geliştirerek çalışma yapılması gerektiğini, ürün kodlarının konmasında
ürün çeşitliliğinin çalışmayı zorlaştırdığını, hal kayıt sistemine yapılan bir bildirimin faturada
farklı yansıtılıyor ise bunun da bir kayıt dışılık olduğunu ifade etti.
Mustafa Akpınar, belediyelerden daha fazla destek alınmasının önemli olduğunu,
toplantıya yerel yönetimlerin de davet edilmesi gerektiğini, Çiftçi Kayıt sisteminde eksikler
bulunduğunu, Hal Kayıt Sisteminin her şeyi çözemeyeceğini, bu iki kayıt sistemine girmeyen
işletmelerin belediye denetimleri ile tamamlanmasının mümkün olduğunu ifade etti.
Gelir İdaresi Daire Başkanı Faruk Gözübüyük, kayıtdışılığı devletin bilgisi dahiline
girmeyen veriler olarak tanımlayarak, 2017 yılında Türkiye’de % 27,8 oranında kayıtdışılık
olduğunu ifade etti. Gözübüyük, “Biz kayıtdışılığı tahmin etmeye çalışıyoruz, ekonometrik
modeller yapmak suretiyle bunlar yapılıyor. Biz bu sonuçları kamuoyuna deklare etmiyoruz,
çünkü verilerin sağlam olmadığını düşünüyoruz, Tarım Sektöründe kayıtdışılığın %75
oranında olmadığını ancak Türkiye ortalaması olan % 27,8’den de büyük olduğunu biliyoruz”
dedi.
Çalıştayda söz alan Tarım ve İstatistik Daire Başkanı İlhan Tarlacı, ÇKS’de 2 milyon
kayıtlı çiftçi bulunduğunu ancak kendilerinin bu rakamı 3 milyon olarak tahmin ettiklerini 2020
yılında bir tarım sayımı yapılmasının düşünüldüğünü bunun için 100 milyon bütçe
54
ayrılacağını, TÜİK olarak Gelir İdaresi Başkanlığından veri almakta zorlandıklarını ifade etti.
Tarlacı, Hal Kayıt Sisteminde TÜİK veri sistemine uygun veri kaydedildiğini, Ticaret
Borsalarında 50 civarında borsanın TÜİK kodlama sistemine uygun girişlerin başladığını,
TÜİK olarak her bir konu için verilerin ilgili resmi kurumlardan alındığını ve TÜİK olarak
verilerin alındığı kurumlara güvenmek zorunda olduklarını ifade etti.
Ticaret Bakanlığın Gümrük ve Ticaret Uzmanı, Esma Sağ, Hal Kayıt Sistemine 170
adet ürün bildirildiğini bu anlamda sistemin işlediğini ancak toplu veri yayınlanamadığını, hal
dışında işletmeleri takip etmenin ancak belediyeler yolu ile olabileceğini, Hal Kayıt
Sisteminde beyan esaslı bildirim olduğunu bunun düzeltilmesi gerektiğini belirtti.
Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğünden Ömer Özel, çiftçi
beyanlarının ÇKS’nin yerini alacak olan yeni bir sistemin 2020 yılında devreye gireceğini
Entegre İdare Kontrol Sistemi’nin uydularla ve fotoğraflarla şimdiye kadar 10 çeşit bitki
örtüsünün tanımlandığını, ÇKS’nin 2020 yılından sonra sadece çiftçi kayıtlarını tutacağını
ifade etti. Özel, destekleme alan çiftçilerin bu sistem üzerinden kontrol edileceğini, tapusu
olan bir kişinin o sene hububat ekip ekmediğini tespit edeceklerini, sistemin AB’de olduğu
gibi en az %5 en çok % 100 yerinde kontrol yapmak suretiyle işleyeceğini sözlerine ekledi.
Konya Önder Çiftçi Derneği Temsilcisi Hüseyin Doğançukuru, tarımda destekleme
kalemlerinin 100’ün üzerinde olması nedeniyle çiftçilerin 4-5 kere Tarım İl veya İlçe
Müdürlüklerine gitmek zorunda kaldığını bu sebeple kurumlar önünde uzun kuyruklar
oluştuğunu belirterek, kayıt ve muhasebe sisteminin Ülkemize ait bir yapıda oluşturulmasının
önemini vurguladı.
Konya Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi
Prof.Dr. Zeki Bayramoğlu, tarım sektörünün kayıtdışılığına etki eden önemli bir faktöre işaret
ederek, devlet memurlarının mevzuatları gereği ikinci bir iş yapamadıklarını ancak herhangi
bir sektörde çalışan memur ya da işçinin, arazisi olması veya kiralaması yoluyla ziraatle
uğraşabildiğini belirtti.
Bayramoğlu yaş meyve sebzede değer zinciri incelemesi üzerine TAGEM ile ortaklaşa
yapılan bir proje çalışmasının sunumunu da yaptı. Sunumda son dönemde yoğun olarak
gündeme gelen ve üreticiden 1 TL.ye çıkan malın 9 TL. ye satılarak aracıların aşırı kar ettiği
yönündeki algının doğru olmadığını belirten Bayramoğlu, aracıların ortadan kalksa bile
tüketici fiyatlarında bir düşme olmayacağını, hatta kooperatiflerin dahil olduğu durumda bile
aynı maaliyetlerin kooperatifler üzerine bineceğini, aracıların fiyat üzerine etkisi olmadığını
öne sürdü. Pazarlama kanallarındaki kısalmanın meyve ve sebzede tam rekabet piyasası
olması sebebiyle fiyata herhangi bir etki yapmayacağını savunan Bayramoğlu, malın fiyatının
arz ve talep ile belirlendiğini, yaş meyve ve sebzenin hale girmemesi sebebiyle %50
oranında bir kayıtdışılığın ortaya çıktığını belirtti. Hallerdeki bazı yanlış uygulamalara değinen
55
Bayramoğlu proje kapsamında hallerde yapılan çalışmalarda haldeki bazı işletmelerin atık
oranlarını yüksek göstererek vergiden kaçtığını ancak tüm bu yanlışlara rağmen hallerin
Türkiye’de işleyen ve devam etmesi gereken bir yapı olduğunu sözlerine ekledi.
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, tarım ürünlerinde yaş meyve ve
sebzede pazarlama kanallarının maliyete etkisini ve fiyat makası üzerinde bu kanallardaki
aktörülerin etkisini anlatarak, tüccarlığın ve komisyonculuğun bilinenin aksine artık cazip bir
meslek kolu olmadığını belirtti. Yüksel Federasyon olarak TOBB ve benzeri kurumlar gibi bir
yasal statü talebinde bulunduklarını ancak ilgili Bakanlıktan bu konuda bir yanıt
alamadıklarını ifade etti. Yüksel, hale gelen ürün üzerinde çiftçiden devletin %2 stopaj
aldığını, bunun dışında komisyon ücreti tavanının % 8 olarak belirlendiğini ayrıca %2 kdv
uygulandığını belirtmiştir.
Bunun üzerine gelir stopajı ile ilgili görüş bildiren konuşmacılar, stopajın o sene çiftçi
gelir elde etmese bile çiftçiden alındığını gelir elde etmediği hatta zarar ettiği halde vergi
veren tek meslek kolunun çiftçilik olduğunu dile getirdiler. Ürünün doludan ya da benzeri
doğal afetler nedeniyle zarar görmesi ile zarara uğrayan çiftçilerin bunun üstüne bir de stopaj
ödeme uygulması karşısında bunun telafi edilmesi dile getirildi.
Bunun üzerine söz alan Gelir İdaresi Dairesi Başkanlığı uzmanları, % 2 oranında
uygulanan stopajın hepsinin brüt kazanç üzerinden uygulandığını, zirai işletmelerin büyük
kısmının belirli bir ölçeği geçmediği için bu işletmeler üzerindeki vergi yükünün çok
olmadığını ancak bu ölçeği geçen işletmelerde beyanname usulü vergilendirme
uygulandığını ve bu yükün daha ağır olduğunu ifade ettiler.
Merkez Bankası Uzmanı Hüseyin Songül, Merkez Bankasının bu konularla daha önce
kurulan Gıda Komitesi nedeniyle ilgilendiğini, bu kapsamda erken uyarı sistemleri
oluşturduğunu, gıda fiyatlarındaki volatilitenin makro seviyede para politikası etkinliğini
azalttığını, TARBİL’in bu kapsamda başlangıçta kağıt üzerinde çok iyi bir proje olarak
görüldüğünü, sistemin dinamik rekolte tahminleri yapabildiğini, ekonomik modeller
çalıştırarak bu tahminlerin elde edilebildiğini, ancak mevcut durumda TARBİL sisteminden
yeterince veri beslemesi alınamadığını buna karşın FAO’dan bazı bilgileri çekerek bu bilgiler
üzerinde modellemeler ile bir erken uyarı sistemi oluşturulduğunu ve olası fiyat artışlarına
karşı Gıda Komitesine bilgi verildiğin, mevcut durumda 37 ürün üzerinde takip sistemi
bulunduğunu ifade etti. Toplantıda vergi denetim uzmanları, kayıt dışılıkta sorunun küçük
üreticilerden kaynaklandığı, ve bunların nasıl kayıt altına alınacağının halen araştırıldığını
dile getirdiler.
Sosyal Güvenlik Kurumu Denetmeni Fatma Hacıoğlu, SGK’daki kayıt dışılığın yasal
mevzuattaki boşluklar ve çiftçilerin içinde bulunduğu 4B satütüsü dolayısıyla oluştuğunu
SGK’nın ziraat odaları kayıtlarına göre kayıt tuttuğunu, çiftçilerin sistemin dışında kendi
isteklerine göre kayıtdışı kalabildiklerini belli geçici maddeler konarak prim borçları
olanlardan o dönem primlerini silerek ilgili dönemlerin prim dışı bırakıldığını, 4A kapsamında
olan sigortalıların kazançlarının sıkı sıkıya takip edilebildiğini, çiftçiler ile ilgili olarak ev
56
hizmetlerine gelen temizlikçi ya da güncelikçilere uygulanan EK5 sistemi gibi bir prim sistemi
getirilebileceğini ifade etmiştir.
Hacıoğlu, kaçak yollarla ülkeye girenlerin ayrı bir sorun oluşturduğunu, bunların kayıt
altına alınmasına dönük çalışmalar yaptıklarını belirtti. Hacıoğlu, çiftçilerin kendi sosyal
güvenlikleri ile işçilerinin SGK kayıtlarının bir arada olduğunu, SGK kayıtlarının 4B de
bulunan çiftçilerden ibaret olduğunu, ÇKS sistemine girdiklerinde buradakilerin çoğunun
kendi sistemlerinde kaydının olmadığını ifade etti. Hacıoğlu, çiftçilerin primlerinin yüksekliği
nedeniyle prim oranlarının yeniden düzenlenmesi ve prim desteği sağlanması, prim
dönemlerinin yeniden düzenlenmesi gibi çalışmaların yürütüldüğünü sözlerine ekledi.
Çalıştayın son gününde Gelir İdaresi Daire Başkanlığı Koordinatör Vergi Müfettişi
Mehmet Fatih Özmen tarafından çalıştay sonuçları bir sunum üzerinde özetlendi. Özmen,
kamuda kaynak aktarımındaki sorunlar standartlaşma, ürün miktar ve kalitesindeki sorunlar,
planlamadaki zorluklar, göçmenlerin kontrolünün zorluğu gibi engellerin kayıtdışılık üzerinde
etkide bulunduğunu ifade etti. Özmen, buna göre çiftçilerin sınıflandırılması gerektiğini her
çiftçiye eşit mi davranılacağını yoksa bunların vergilendirme sistemi içerisinde bir sınıf
dahilinde mi ele alınması gerekliliğini ele aldı.
Özmen, çiftçilerin komisyoncular ile olan ilişkisini de bağlılıktan bağımlılığa geçen bir
süreç içerisinde oldukları yönünde değerlendirdi. Özmen, 5 milyon çiftçinin takibi yerine
düzgün veri akışının sağlanabilmesi için 300 bin üreticinin takip edilmesinin daha verimli
olabileceğini, ürün gruplarına göre bir model oluşturulacaksa farklı Bakanlıkların bir araya
gelerek koordine olmaları gerektiğini Ulusal Kodlama Sisteminin mevcut veriler üzerinden mi
yoksa yeni bir kodlama sistemi oluşturularak mı kurulacağının belirleneceğini ifade etti.
