МОРМОНЫ НОМmedia.ldscdn.org/pdf/lds-scriptures/book-of-mormon/book...НОМ ЕСҮС...

762
МОРМОНЫ НОМ ЕСҮС ХРИСТИЙН БАС НЭГЭН ГЭРЭЭ

Transcript of МОРМОНЫ НОМmedia.ldscdn.org/pdf/lds-scriptures/book-of-mormon/book...НОМ ЕСҮС...

  • МОРМОНЫ НОМЕСҮС ХРИСТИЙН

    БАС НЭГЭН ГЭРЭЭ

  • VjhvjysYjvTCäC {HBCNBQY

    ~FC

    Y}U}Y U}H}}

  • Vjhvjys YjvYBAFQY ZKNCEELFFC

    FDFULFÄ VJHVJYS UFHFFH

    ZKNCEEL L}}H ~BXBULC}Y

    IFCNBH JHIDJQ

    Bqvbqy nek, |y| ym Ybafqy Çâvââcbqy, vºy nââyxk|yktvtyxââlbqy w|lubqy Çehffyueqkfk ∞v — Bphfbksy eucff-ys âkl|ul|k `jkjÇ ktvtyxââl|l vºy nââyxk|y Beltq `jkjyÇfhbqyÇfyl `bxbulc|y `jkjq — Pfhkbubqy pfvffh, vºynââyxk|y `jibukjksy vºy bkxk|knbqy cee `bku||h `bxbul-c|y `ºkuºº — Vºy n|lu||h ym ecnufulfÇuâq `fqÿ `jkjÇsynekl `bxbul|y, kfwlfulfÿ, vºy BÇ }p|ybq nek lfkl Çfluf-kfulcfy `ºkuºº — ~ehÇfys `|k|u `jkjy Çâx||h |y| ym jhxee-kfulfÇsy nekl bh|Ç `jkyj — Vjhjyfqy ufhffh kfwlfulfy,vºy pjÇbÇ wfunff ÇfhbqyÇfyffh lfvÿby ekbhfy bh|Çbqy nekBÇ }p|ybq nek lfkl Çflufkfulcfy `e∞e — äâybq jhxeekuf ym~ehÇfys `|ku||h `jkjq.

    N|lybqu n|yu|hn Çâh|Ç wfvÇfu `fhmÿ `fqÇfl ym, BÇ }p|yÇâvââcbqy Ç|k zhbfu `elkbekcfy n|h wfun nfhffulcfy n|l-u||h, Äfhtlsy Çâvââcbqy w|l|u `jkjÇ, Bathbqy yjvyjjcnââyxk|y fdfulcfy Çehffyueqkfk `ºkuºº — vºy BÇ }p|ybq u|-h||yââlbqu n|l v|l|ÿ `jkjÇsy nek, n|l ââhl pfqkeekfulfÇ-uâq `fqÇsy nek BÇ }p|y n|lybq ºdºu l||l|cn zvfh fuee pâq-kââlbqu Çbqÿ ºucybqu Bphfbksy eucffys âkl|ul|kl âpââk|Çn|hÇââ; vºy nââyxk|y ººhbquºº `âÇ âyl|cnyââl|l âpââk|Çn|h Tcâc `jk {hbcn, VºyÇbqy ~ehÇfy Ç|v||y Beltq `jkjyÇfhbqyÇfyl bnuââkÿ — Vºy |lâu||, Ç|h|d `ehee `eq `ºuººcn|lu||h ym Çâvââybq fklff `ºkuºº; bqvbqy nek, nf yfh {hbc-nbqy iââknbqy ceelksy ºvyº njk`juâq `fqÿ `jkjÇsy nekl,~ehÇfys pâqkââlbqu `ââ `eheeiff.

    ~fuf Bjcta Cvbnzknceelffc fyukb Ç|kybq |Ç jhxeekusu Çbqd.

    FyÇys fyukb Çedm ym1830 jyl FYE-sy Ym∞-Qjhrbqy Gfkvbhfl Ç|dk|ulÿ||.

  • v

    ELBHNUFKVjhvjys Yjv `jk ~b`kbqy celfhnfq ÇfhmweekfÇeqw

    fhbey celhsy `jnm ∞v. }y| ym ââhlbqy cehuffksu `âhy||hym n||Ç `ºuººl Fvthbrbqy |hnybq jhiby ceeuxblnfq Çbqc|y~ehÇfys âqkââlbqy w|l|u `ºkuºº.

    Eu yjv ym `jibukjk `jkjy bkxk|knbqy cee `bkubqy lfuee|hnybq jkjy `jibukjuxjjh `bxbuk|ulc|y `jkjq. Fknfy zkn-ceel l||h `bxbuk|ulc|y n|lybq âuc, Vjhvjy Ç|v||y y|hk|ul-c|y `jibukjux-nââÇx||h bi nfnfulfy vºy Çehffyueqkfulcfy`bk||. Eu w|l|u ym Çjëh fuee bÇ cjëk bhu|yikbqy ifcnbhsuºuââk|Ç `ºkuºº. Y|u ym V}fi (Vfyfq }hbybq fivyºÇ) 600 jylBthecfkbvffc bhc|y `ºuººl Çjÿbv ym ybafqxeel vºy kt-vtyxââl u|ul|Ç Çjëh âyl|cn|y `jkjy Çedffulÿ||. Yºuºº ymâây||c bÇ|l |hn BÇ }p|y ~f`tksy wfvÇfun Ç|k zhbfu `elkbek-cfy n|h âtl bhÿ||. }y| Ç|c|u ym ÿfhtlxeel Ç|v||y nââÇ|yln|vl|uk|ulÿ||. Vzyuf vzyufy ÿbkbqy lfhff, ktvtyxââl||c`ecfl ym `âul ecnufulcfy `ºuººl n|lu||h ym Fvthbrbqybylbfyxeelsy ºdºu l||lcbqy y|u Ç|c|u `jkjq.

    Vjhvjys Yjvjyl njdxjjkjulcjy n|huâây xeÇfk âqk zdlfkym BÇ }p|y Tcâc {hbcn fvbkfknsyÇff lfhffÇfy ybafqxeelsyleyl ººhbqy `bt|h njÇbyeekcfy zdlfk ∞v. }y| ym fdhfksynºkºdkºuººu njqvkjy, cfqy v|l||ybq yjvkjkeelsu bk|h-Çbqk|y, vºy |y| fvmlhfklff fvfh fvufkfyu, bh|Ç fvmlhfklvºyÇ fdhfksu jkjÇsy nekl n|l ∞e ÇbqÇ ëcnjqu Çâvââyl Ç|kÿºulºu.

    Vjhvjy `bxbuk|kââl|| uâqw||cybq lfhff, ººhbqy wººyâucbqu y|vÿ, vºy zknceelsu Revjhf uâd||yl yeecfy Çââ Vj-hjyfqlff, n|h||h ifcnbhsu ufhleekcfy `bk||. 1823 jys 9lâœ||h cfhsy 21-yl, xeÇfv n|hÇââ Vjhjyfq, u|u||h|y, fvb-keekfulcfy y|u|y, `jibukjux Bjcta Cvbn l||h Çâh|kw|ybhÿ, vºy |hnybq w|lubqy neÇfq, vºy |y| ym Fyukb Ç|k|yljhxeekfulfÇ ëcnjqu pffdfhkfy Ç|kÿ||.

    ~ehÇfys `|k|u `jkjy Çâx||h n|lu||hbqu jhxeekcfy BjctaCvbn|l pjÇbÇ âtl|| eu zknceel Çâhu|ulÿ||. Eu w|l|u ym Tcâc{hbcn `jk fvml ~ehÇfys {ââ `jkjÇsu vºy nââyl bhÿ nââybqcfqy v|l||ybq Çeekbelsu `jkjy ëckjkeelsu lfufcfy `âÇ|y,Ç|y `jkjdx fdhfulfÿ `jkjÇsu u|hxbkc|y iby| `ºuººl y|-v|kn u|hxk|k `jkjy |lâu|| jkjy Ç|k l||h Ç|dk|ul||l `fqyf.

    }y| w|lubqy nfkffh ~jibukjux Bjcta Cvbn: «~b fÇ yfhnÇ|kc|yxk|y Vjhvjys Yjv `jk |y| l|kÇbq l||hÇ `ecfl `âÇyjvyjjc Çfvubqy pºd ym, vºy vfyfq ifiys nekœeehsy xekee,nââyxk|y `ecfl zvfh x yjvyjjc bkââu||h, ââybq pffdhsuvºhlcºyººh Çâvâây ~ehÇfyl bkââ jqhnjÇ `jkjq» u|ÿ||.

    Bjcta Cvbn||c uflyf, `ecfl fhdfy y|ul, Vjhvjys Yjvys

  • vi

    n|yu|hk|u xfyfh Çbqu||l ây|ybq jywujq u|hxââl `jkujy fk-nfy zknceelsu yâl||h|| ÇfhfÇ `jkjvÿbqu BÇ }p|y jkujcjy`jkjq. N|lybq `bxbuk|c|y u|hxk|kââl ââyn|q Çfvn «Uehdfyu|hxbqy u|hxk|k» vºy «Yfqvfy u|hxbqy u|hxk|k» Ç|v||yÇfdcfhufulcfy `eq.

    ~bl Çff ufphsy `âÇ Çâvââybqu Vjhvjys Yjvsu eyibÿ,ââybq fueekcfy pfhsu pâhÇ c|nu|kl|| neyuffÿ, vºy nââyxk|y~ehÇfyffc, VºyÇbqy }w|u||c, Tcâc {hbcnbqy y|h||h |y| yjvây|y |c|Çbqu fceeÇsu ehmÿ `fqyf. äâyxk|y âqklc|y vºy bn-u|kn|qu||h fceecfy Ç|y `jkjdx Fhbey Câycybq Çâx||h ââybqây|y `jkjjl `ehÇfykbu xfyfhsy u|hxk|kbqu jkjÇ `jkyj.(Vjhjyfq 10:3–5-su âp).

    Fhbey Câycy||c |y| `ehÇfykbu u|hxk|kbqu jkcjy Ç|y `j-kjdx n|lu||h ym vºyÇââ Çâx||h Tcâc {hbcn `jk |y| l|kÇbqyFdhfux, |lu||h |wcbqy ºlhââl|l Bjcta Cvbn `jk nââybqbkxk|ux vºy `jibukjux u|lubqu, vºy Tcâc {hbcnbqy {jÿ-vsy ätbqy U|u||ynyââlbqy Câv `jk Vtccbfubqy Çjëh lfÇmbh|knbqy `|knu|k `jkÿ, |y| ufpfh l|kÇbq l||h y|u|yn|| lf-Çby `fqueekfulcfy BÇ }p|ybq Çffyn ekc ∞v u|lubqu v|l|ÿfdfÇ `jkyj.

  • vii

    UEHDFY U}HXBQY U}HXK}K}y| fÿbk jxbÇ `âÇ ekc, âyl|cn|y, Ç|kn|y `jkjy Çâvââc

    v|lnâu|q: }w|u, ~ehÇfys vºy `blybq BÇ }p|y Tcâc {hbcnbqyfx bd||kbqy exbh, Ybafqy Çâvââcbqy, vºy nââyxk|y n|lybqfÇ yfh `jkjÇ ktvtyxââlbqy, vºy nââyxk|y ºvyº ym zhbulcfywfvÇuffc bhc|y n|h, Äfhtlsy Çâvââcbqy w|l|u `jkjÇ |y|w|lubqu fueekcfy eu zknceelsu `bl Çfhcfy `ºkuºº. Vºy `blnââyxk|y n|lu||h ym ~ehÇfys `|k|u `jkjy Çâx||h jhxeekful-cfysu v|ly|, exbh ym nââybq lee Çjjkjq `bl|yl ââybqu ney-Çfukfcfy `ºkuºº; bqvbqy nek `bl eu fÿbk ây|ybqu kfdnfqv|ly|. Vºy nââyxk|y zknceel l||hÇ n|h cbqk`|hââlbqu Çfh-cfy Ç|v||y `bl u|hxbkÿ `fqyf; vºy n|lu||h ym Çâybq `bi,Çfhby ~ehÇfys Çâx||h `bl|yl âpââk|ulc|y `bk||. Vºy ~eh-Çfys n|yu|h |kx n|yu|h||c ljji `eeÿ bh|y, vºy n|h||h fd-xbhx vºy `blybq yâlybq ºvyº nfdmcyffh, `bl zknceelsu `fcnâây l||hÇ cbqk`|hââlbqu âp|ÿ `fcÇââ Çfhcysu `bl xfyl âu-c||h neyÇfukfÿ; vºy `bl âpc|y|| vºy |lu||h pâqkââl ây|yu|lubqu `bl u|hxbkÿ `fquff ym }w|u ~ehÇfys, vºy BÇ }p|yTcâc {hbcnbqy fx bd||k||h u|lubqu `bl v|ly|. Vºy |y| ym`blybq yâl|yl ufqÇfvibun `jkjq. U|c|y Ç|lbq x, BÇ }p|ybqlee Çjjkjq `bl ââybqu yjnkjy v|lââk|Ç ëcnjq Ç|v||y `b-l|yl pfhkbukfcfy `ºkœºº, bqvbqy nek, ~ehÇfys pfhkbueelflleekufdfhnfq `fqÇsy nekl, `bl |lu||h pâqkââlbqu u|hxk|yv|lââkÿ `fqyf. Vºy Ç|h|d `bl {hbcn|l bnu|kn|q fdffc, `blºvcuºkºº `âÇ Çâvââybq wecyffc fyubÿheekÿ, vºy {hbcnbqyiââknbqy ceelksy ºvyº njk`juâq `fqÿ, nââyxk|y n|yu|hnnââyn|q vºyǺl Çfvn jhibÇ `jkyj u|lubqu `bl v|ly|. Vºyy|u ~ehÇfy `jkjÇ }w|u, vºy {ââ, vºy Fhbey Câycybq fklfh`flfhneufq. Fvty.

    Jkbdth RfelthbLfdbl DbnvthVfhnby {fhhbc

  • viii

    YFQVFY U}HXBQY U}HXK}K}y| fÿbk jxbÇ `âÇ ekc, âyl|cn|y, Ç|kn|y `jkjy Çâvââc

    v|lnâu|q: }y| fÿksy jhxeekfux ~fuf Bjcta Cvbn ym zhbu-lfÿ fcfy n|h zknceelsu `bl|yl âpââk|d, fkn v|n âp|ul|Ç n|l-u||hbqu `jkjq; vºy cfqÇm Cvbnbqy jhxeekcfy Çeelfc `jkuj-ysu `bl ººhclbqy ufhffh ufhlfÿ `fhmcfy `ºkuºº; vºy nââyx-k|y `bl n|lu||hbqy l||hÇ cbqk`|hââlbqu Çfhfd, |y| `âul ym|hnybq pâqk, vºy ehfy Çbqwn|q u|l|u ym âp|ulc|y `ºkuºº.Vºy cfqÇm Cvbn `bl|yl âpââkcybqu `bl xfyl âuc||h yjnkjyv|lââkÿ `fqyf, exbh ym, `bl Çfhÿ vºy ºhuºÿ âpc|y, vºycfqÇm Cvbn|l `blybq zhmcfy |lu||h zknceel `fquff u|lubqukfdnfq v|ly|. Vºy `bl Çfhcfy n|lu||h pâqkââl|| |y| l|k-ÇbqyÇ|yl u|hxk|Ç||h, l|kÇbql ººhclbqy y|hbqu âkl||t. Vºy`bl Çelfk Ç|k||uâq, ~ehÇfy ââybqu u|hxk|u.

    Rhbcnbf Dbnvth {fqhfv GtqÿÄfrjd Dbnvth Bjcta Cvbn, FÇvflGtnh Dbnvth, ~fuf {fqhev CvbnÄjy Dbnvth Cfvetk {.Cvbn

  • ix

    ~JIBUKJUX BJCTA CVBNBQY U}HXK}KVjhvjys Yjv Ç|hÇ|y bhc|y neÇfq `jibukjux Bjcta Cvb-

    nbqy ººhbqyÇ ym âuc:«Tclâu||h cfhsy Çjhby y|uybq jhjq [1823]...~âÇybqu Xflfux ~eh-

    Çfyl `b pfk`bhfy vºy ººhbquºº pfk`bhfÇfl |p|vlââk|y `fqd....«NbqyÇââ `b ~ehÇfysu leelfÇ peeh `b ºhººyl vffym n|hÇââ

    ºhººu âl leylsyÇffc bkââ u|h|kn|q v|n `jknjk âhu|kÿk|y y|v|u-l|Ç y|u|y u|h|k âp|ul|Çbqu `b`||h jkÿ v|l|Ç|l, y|u|y Çâvâây`bt n|h lfheq vbybq jhys l|hu|l, fuffhn njunjÿ `fquffuffhâp|ul|d, exbh ym nââybq Ǻk ifkfyl Çâh|Çuâq `fqd.

    «N|h||h neqksy nfycfu wfd wfuffy |k`|u jhÇbvÿnjq `fqd. }y|ym vbybq ehml âpc|y ufpfh l|kÇbqy `âÇy||c âk|vÿ wfuffy `fqcfy`ºkuºº; `fc `b ufpfh l|kÇbqy y|u||Ç|y x pâqk bqv âk|vÿbqywfuffy vºy nezfhfy ÇfhfulfÇffh `jkujuljÿ xflyf u|l|un bnu|Çym âuâq. Nââybq ufh, vºy nââyxk|y `eueqyffc `zwÇfy l||uââhiee Çâhnk|| yâwu|y `fqd; nââyxk|y, ââybq y|u|y flbk, nââybqǺk, vºy ifufqyffcff `zwÇfy l||uââh ibk`| Çâhnk|| yâwu|y`fqkff. Nââybq n|huâây vºy Çâpââ ym nââyxk|y bk `fqd. ~b bkweÇeqÿ `eq nââybq w||ÿbqu Çfhffl n|h`||h |y| jhÇbvÿyjjcººh Çedwfc ºvcººuâqu v|l|d.

    «PºdǺy nââybq jhÇbvÿ k âk|vÿbqy wfuffy `fqcfy nºlbquâq,`fc nââybq `âÇbq k `bt âu||h lâhck|Çbqy fhufuâq nezfhfy, vºynââybq lâh nºhÇ ây|Ç||h wfÇbkuffy v|n `fqd. fihºº âk|vÿ u|-h|kn|q `fqcfy Ç|lbq x n|h Çâvââybq |hu|y njqhjy lfÇm ibunbqv bÇ Çehw `fqcfyuâq. ~b nââybqu fyÇ Çfhvfuwff fqd; u|dxn|hÇââ fqlfc yfvfqu ÇjhjvÇjy peeh jhÇby jlkjj.

    «N|h||h yfvfqu y|h||h vbym leelffl, vºy yflfl Çfylfy n|h `jk~ehÇfys l|hu|l||c yflfl bku||ulc|y |kx u|lubqu, `fc nââybq y|hVjhjyfq u|lubqu; yflfl pjhbekcfy ÇbqÇ y|u|y fÿbk ~ehÇfyl`bqu, vºy vbybq y|h `âÇ âyl|cn|y, zcnfy `jkjy Ç|knyââlbqyleyl cfqyffh `fc veeuffh lehcfulfyf, ººhººh Ç|k`|k `âÇ Çâvââybqleyl cfqy `jkjy vee fkm fkbyffh ym zhbulfÇ `jkyj u|lubqu Ç|k|d.

    «N|h||h fknfy zknceel l||h `bxbuk|ulc|y, |y|Çââ |Ç ufphsy|hnybq jhiby ceeuxlsy neÇfq, vºy n|l Çffyffc ââc|k ufhfk-nfqy neÇfq |Ç cehdfkÿbqy ifcnbhsu fueekcfy y|u|y yjv Çfluf-kfulcfysu Ç|k|d. Nââyxk|y Fdhfuxffh |hnybq jhiby ceeuxlflÇâhu|ulc|y ââhlbqy Cfqy v|l||ybq `âh|y `fqlfk ââyl fuee-kfulcfysu n|h||h Ç|k|d;

    «Nââyxk|y, vºyuºy Çâh||yl ceekufulcfy Çjëh xekee — vºy |l-u||h xekeeyeel, w||ÿybq Çezunfq Çjk`juljÿ Ehbv `f Nevvbvu|uxbqu `âhlââkc|y — zknceelnfq Çfvn Çflufkfulcfy `eq; vºy|hnybq `jkjy Çeexby wfun |lu||h xekeeyeelsu |p|viby vºyÇ|h|uk|c|y ym äpv|hxbl u|ull|u `fqÿ||; vºy ~ehÇfy n|lu||hbqueu yjvsu jhxeekfÇ pjhbkusy nek `|knu|c|y `bk|| u|lubqu `e∞e.

    * * * * * * *

  • x

    «Nââyxk|y, n|lu||h zknceelsu fdfÇ wfu ÇfhffÇfy `âhl||uâq`fqcfy `jkjÇjjh `b pºdǺy âpââk|Çbqu pfhkbukfcyffc `ecfl y|ux Çâyl `b âpââk|Ç ëcuâqu n|h||h yflfl Ç|k|d; vºy y|u|y flbkEhbv ~f Nevvbvnfq w||ÿybq Çezubqu x `ºkuºº; Ç|h|d `b n|u-d||c `b ecnufulfÇ ëcnjq `jkjq. Nââybqu yflnfq eu zknceelsyneÇfq zhbkwfÿ `fqÇ peeh vbybq j∞eyl âp|ul|k y||ul|y `b euzknceel Çffyf Çflufkfulcfysu, vºy `b n|yl jxbÇljj eu ufphsulfÇby nfybÇeqw vfi bk|hÇbq `fc njljhÇjqujjh Çfhÿ xflfd.

    «}y| Çfhbkwffys lfhff, ºhººy l|Ç u|h|k yflfl Çfylfy zhmÿfcfy nââybq `btbqy |hu|y njqhjyl k ÇehfklfÇsu `b Çfhÿ,vºy |y| ym nââybq l|hu|l||c `eclffh, ºhºº lfÇby ÇfhfyÇeq`jknjk âhu|kÿk|d, `b lfheq Çfhdfk, ieel n|yu|hn l||i jljÇcedfu `fqcfy v|n, vºy n|h||h âp|ul|Çuâq `jknkjj l||ik|y jljd,vºy ºhºº |y| n|yu|hk|u u|h|k âp|ul|Ç||c ºvyº `fqcfy zypffhffâklc|y `fqd.

    «~b `jkcjy zdlksy ºdºhvºw `fqlksu `jljy Ç|dn|d, vºy |y| th`ecsy |kx||h yflfl Ç|k|ulc|y pâqkl âk|vÿ bÇ||h ufqÇfihfy`fqd; yfvfqu bqyÇââ `jlkjujihjy `fqÇ peeh, ºhºº vffym lfÇbyu|h|kn|ÿ |Çk|Çbqu `b u|y|nÇ|y fÿbukfd, vºy fuiby peeh v|n,vºyººÇ n|yu|hk|u |kx lfÇby jhys vbym l|hu|l `fqd.

    «N|h||h |Ç|kÿ, vºy lfÇby |Çybq fqkxkfksyÇff âtl zhmcfynfq-uff flbk pâqkââlbqu ºxââÇ|y x ººhxkºknuâqu||h lfÇby ºuââk|d,ââybqu âqkl||l, n|h||h ºkcuºkºy, bkl v|c vºy ºdxby nfÇkffh bh|Çfuee câqh|k `jkjÇ n|hÇââ, ufpfh l|kÇbq l||h bhÿ `eq fqvibunibqnu|kââlbqy neÇfq yflfl v|lââk|d; vºy |lu||h Çfnee ibqnu|-kââl |y| âtl l|kÇbql bh|Ç `ºkuºº. }lu||h pâqkââlbqu ºuââk||l,n|h||h lfÇby ehmlsy flbk l||ik|y jljd.

    «}y| âtl, vbybq j∞eyl vfi uâypubq c|nu|ul|k nºhcyººc yjqhvffym Çekÿby, vºy âpc|y `jkjy cjyccjy nââyl||, ufqÇfk `fÇlfk-lff |p|vlââk|y Ç|dn|ÿ `fqd. U|dx vºyººÇ |kx jhys vbym l|hu|l`fqÇsu `b lfÇby Çfhffl, vºy ehmlsy flbk pâqkââlbqu yflfln|h||h lfÇby lfdnfy ºuââk|Çbqu cjycjjl `b Çbxy||y bÇ ufqÇcfyu||x; vºy yflfl cfyeekuf `jkujy y|vÿ (|wubqy vbym u|h `âkbqyzlee nfhxbu fvmlhfksy âh lfufdhsy ekvffc) zknceelsu `fzÿbÇpjhbkusy nekl |p|viââk|Ç||h Cfnfy yfvfqu ehee nfnfÇsu Çbx||Ç`jkyj u|lubqu Ç|k|d. äâyl n|h||h yflfl Çjhbu nfdby, `b`||h euzknceelsu fdfÇlff ~ehÇfysu fklfhieekfÇffc ººh `ecfl zvfh xcjybhÇkjjc nfnufkpfÇ ëcnjq Ç|v||d, vºy Nââybq Çffyn ekcsu`fqueekfÇffc ººh zvfh y|u|y ifknuffys yºkººyl fdnfulfÇ ëcuâqu;|c `ºuººc `b n|lu||hbqu fdx xflfÇuâqu Ç|k|d.

    «}y|Çââ uehfd lfÇm fqkxkfksy lfhff, n|h||h lfÇby ehmlsyflbk n|yu|hn l||ik|y jljd, vºy `b lºyuºÿ njÇbjklcjy pâq-kbqy Çfxysu ufqÇfy neyuffÇffh lfÇby ufywffhff Çjwjhcjy `fqd;n|u||l vºyººÇ n|yu|hk|u |kx yfvfqu uehfd lfÇm elffuff jhÇbyl||ibkcybq lfhff `fhfu n|h lfheq, fpfhufy nfÇbf ljyujljd,

  • xi

    vºy `b ºlºh jqhnjÿ `equ, bqv||c `blybq eekpfkn `âÇ|kiºybqu |p|kcybqu v|l|d.

    «~b ââybq lfhff elfkuâq jhyjjcjj `jcjÿ, vºy thlbqy `fqlkff-hff ºlhbqy pfqkiuâq ÇbqÇ fÿbklff ufhkff; u|dx, thlbqyǺºhººfÿbkkfÇsu jhjkljÇ peeh, Çâx vbym ifdÇfulcfyffc, fÿbkkfÇ `j-kjvÿuâq `fquffuff v|l|d. Yflnfq Çfvn fÿbkkfÿ `fqcfy vbybq|w|u, vbybq ÿbhbqy `ec `fqlksu fÿbukffl, vºy u|hn|| Çfhmu|ÿ yflfl Ç|k|d. ~b `fqiby eheeuff jxbÇ cfyffnfq zdÿ |Çk|d;u|dx `blybq `fqcfy nfk`fquffc ufhfÇffh Çfiffu lfdfÇffh jhjkljÇâtl, `âÇ Çâx vbym ifdÇfulfy, `b fhxffuâqu||h ufpfhn eyfÿ, n|u||lÇ|c|u Çeufwffyl ∞eu x v|l|Çuâq eÇffy fklcfy `fqkff.

    «Vbybq ∞ey nâhââyl c|Ç||hx xflcfy pâqk ym yflfl Çfylfyzhmÿ, yfvfqu y|h||h vbym leelfÇ lee `fqkff. ~b l||i Çfhÿ,vºy vºyººÇ |kx vbybq njkujqy nec n|h zypffhff u|hk||h Çâh||-kââk|y pjucjÿ `fqÇsu âp|d. N|u||l n|h||h ehml iºyº yflflzhmcysuff `âulbqu lfÇby zhmÿ, n|u||l |w|un|| jxbÿ `fc nââylººhbqy Çâk||y fdcfy n|h âp|ul|k vºy pfhkbueelsy neÇfq Ç|k|-Çbqu yflfl pfhkbu `jkjd.

    «~b lfufd; `b nfk`fql ffdlff `ewfÿ jxjjl, vºy `âÇbq k `jkcjyzdlksu nââyl lfdnfy Ç|k|d. N|h||h |y| `jk ~ehÇfyffc `fqcfyÇ|v||y yflfl Çfhbekÿ, vºy zdÿ `fc eu |kx||h pfhkbu `jkcysuÇbq u|ÿ yflfl Ç|k|d. ~b nfk`fqu jhÇby, vºyÇââ |kx eu zknceelÇflufkfulcfysu yflfl Ç|kc|y n|h ufpfh ehee zdkff; vºy ââybqnfkffh `b âp|ul|kl njljhÇjq Çfhcfy exhffc, `b n|yl jxcjy lf-heqlff eu ufphsu nfybd.

    «Ym∞-Qjhrbqy, Jynjhbj uâyk|ubqy Vfyxtcnth njcujys jqhjk-wjj, jhxby njqhjyljj Çfvubqy ºylºh `jkjÇ ybk||l njvjjÇjyuâd|| `fqlfu. }y| uâd||ybq `fheey nfkl, jhubkjjc ym Çjkuâq,njvjjÇjy xekeeys ljh, xekeey Çfqhwufyl Çflufkfulcfy zknceel`eq. }y| xekee ym nºd hââu|| l||i njdjqcjy pepffy, Çfhby pfÇff-hff ybvu|dn|h exbh nºd Ç|c|u ym ufphffc l||i ÇfhfulfÇffh, Çfhby|hu|y njqhjy `âÇ pfÇsy Ç|c|u ym ijhjjyl `ekfulcfy `fqkff.

    «Ijhjju ym pfqkeekffl, `b Ǻiââh|u jkÿ fdfy, ââybqu `bxekeeys pfÇ ljjueeh bdÿ, vºy `fuf p|h|u Çâxk||l ââybqu l||iºhuºd. ~b ljnjui Çfhÿ, vºy |kxbqy lehlcfy eu zknceelsu, `fcÇââEhbv `f Nevvbv, vºy w||ÿybq Çezubqu ây|Ç||h âp|d. N|lu||hpâqkc ljnjh ym `fqcfy eu Çfqhwubqu, xekeeyeelsu y|unu|y zvfhy|u|y peehvfuffh `âhc|y `fqkff. Eu Çfqhwfuys ëhjjkl Çjëhxekeeu Ç|h||c `jkujy Ǻylºklââk|y nfdmÿ, vºy |lu||h xekeeyeell||h zknceel `jkjy n|l|yn|q Çfvn `ecfl pâqkââl nfdbulcfy `fqd.

    «~b n|lu||hbqu ufhufÇffh pfdlcfy `jkjdx, |kx||h Çjhbukjul-cjy, vºy n|lu||hbqu fdxhfÇ wfu ym ÇfhffÇfy `jkjjuâq, n|h wfuffclºhdºy ÿbkbqu ekbhnfk |y| ym njÇbjÇuâq u|cybqu lfÇby cfyfd;u|dx n|h||h `b n|h wfuffc zu y|u ÿbkbqy lfhff eu ufpfhn bhd|kpjÇbyj u|lubqu, vºy n|h||h n|yl yflnfq eekpfyf u|lubqu,

  • xii

    nââyxk|y eu zknceelsu fdfÇ wfubqu bhn|k `b n|hxk|y âqkl|Çëcnjqu yflfl Ç|kc|y `ºkuºº.

    «N|hxk|y yflfl pfhkbukfcys lfuee, `b ÿbk `âhbqy |w|cnjxbÿ, vºy neÇfq `âhl `b vºyººÇ |kxn|q n|yl eekpfÿ, n|u||l BÇ}p|y ∞e ÇbqÇ u|ÿ `eq neÇfq, vºy Nââybq Çffyn ekc Ç|hÇ|y `fczvfhÇee vfzuffh |wcbqy ºlhââl|l elbhlfulfÇsu pffdfh `f v|lk|u`jkujy `blybq zhbkwkfuf `âhl nâây||c Çâk||y fdx `fqkff.

    * * * * * * *«}w|cn ym eu zknceelsu, Ehbv `f Nevvbvsu vºy w||ÿybq

    Çezubqu fdfÇ wfu `jkkjj. Y|u vzyuf yfqvfy peey Çjhby ljkjjyjys tclâu||h cfhsy Çjhby Çjëhys ºlºh thlbqy flbk n|lu||h ymÇflufkfulcfy `fquff ufpfhn ÿbkbqy |wc||h bh|Ç|l, ehml eekpcfyn|yu|hk|u |kx ljjhÇ ââhubqu Çâk||ku|Çbqy Çfvn n|lu||hbqu yflflufhleekfd; `b n|lu||hbqy nºkºº Çfhbewkfuf Çâk||Ç ëcnjq `jkjd;Ç|h|d `b n|lu||hbqu Çfqyuffc, |cdfk ººhbqy ÇfqÇhfvÿuâqu||cfkldfk, `b necuffhkfulfÇ ëcnjq `jkyj; u|dx Ç|h|d `b ººhbqy`âÇbq k Çâx||h n|lu||hbqu ÇflufkfÇsu xfhvfqÇ fdffc n|h, eu |kx,n|lu||hbqu Çâc|Ç Çâhn|k, n|lu||h ym ÇfvuffkfulfÇ `jkyj.

    «Zfuffl n|lu||hbqu f∞ekuâq `fqlfkl ÇflufkfÇ nbqv Çfneexfyl ââh|u Çâk||y fdcfy, vºy ∞eys exbh vbybq ufhn lffkuful-cfysu Çbqÿ uâqw|nu|cybq lfhff, n|h||h n|lu||hbqu Çâc|Ç `jkyjÇ|v||y eu |kxbqy Ç|kc|y ifknuffysu `b elfkuâq jkÿ v|lc|y`ºkuºº. N|lu||hbqu yflfl `fquff u|l|u ym v|l|ulv|uw n|lu||hbquyflffc fdfÇsy nek Çfvubqy bl|dÇn|q jhjklkjueel Ç|h|uk|ul|ÿ`fqkff. Eu pjhbkusy nºkºº Çâybq cfyffyl jhÿ `jkjÇ `âÇbq kpfkm v|Ç c|l|ul|y Ç|h|uk|ul|ÿ `fqd. {fdxkfuf ehmlsyÇffcffekfv Ç|hwubq `fc Ç|wââ `|hÇ `jkÿ, vºy `âk|u Çâvââc Ç|h|d`jkjvÿ jkldjk n|lu||hbqu yflffc fdfÇffh âhu|kÿbqy cjyjh`fqkff. U|dx ~ehÇfys v|hu|y eÇffyffh, n|lu||h ym vbybq ufhnf∞ekuâq `fqlfkl, ufhn vbym lffkufcfy n|lu||hbqu `btkââkn|kâklc|y `ºkuºº. NjÇbhjkwcjys lfuee, eu |kx n|lu||hbqu Çâc|Ç|l`b nââyl n|lu||hbqu ºhuºy `fhmcfy `bk||; vºy n|h||h n|lu||-hbqu ººhbqy v|l|kl |y| ºlºh `jkjÇ y|u vzyuf yfqvfy peeyuexby yfqvfy jys nfdleuffh cfhsy Çjëh lfÇm ºlhbqu Çâhn|k`fqkufÿ `eq `jkjq.»

    ~âh|y w|lubqu, Fuee äy|n Cedlfl `eq Bjcta Cvbn — NââÇ vºyHistory of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (Tcâc {hbc-nbqy {jÿvsy ätbqy U|u||ynyââlbqy Câvbqy NââÇbqy) y|ulâ-u||h `jnm, y|u||c pehufleuffh `âkubqu âp.

    ~ekiyffc zhbux Çâvââybq lee Çjjkjq `jkÿ ufphffc fdxhfulcfyn|hÇââ |hnybq w|l|u, N|yu|hk|u yjnjkujjujjh u|hxk|Ç flbk~ehÇfys `|k|u `jkjy Çâx||h jljjubqy Ç|k|yl jhxeekfulfÿ,vºyÇââ Tyt Bjjr jf Mjrvjn Ç|v||ul|y 1830 jyl fyukb Ç|k||h|y| l|kÇbql fyÇ Ç|dk|ulc|y `ºkuºº.

  • xiii

    Vjhvjys YjvsyNE{FQ NJDX NFQK~FH

    Vjhvjys Yjv `jk nºvºhkºu zknceel l||h cbqk|ulc|y,|hnybq Fvthbr lfÇm Çâvââcbqy fhbey yfylby w|l|u `bk||.Eu yjvjyl lºhdºy zypsy nºvºhkºu zknceel lehlfulcfy ym:1. {jëh nºhºk `fqcfy Ybafqy zknceel : ~fuf zknceel vºy BÇ

    zknceel `eq. }ÇybqÇ ym câyck|u Ç|h|u zdlkeel vºy `jibu-kjuxlsy njÇbyeekfk `jkjy cehufvÿeelfl bkââ jywujq-kjy pjhbekfulcfy `e∞e, Çfhby cââkbqyÇ ym bÇ|dxk|y Çâ-vââcbqy neÇfq nºhbqy nââÇbqu fueekfÇ `ºkuºº (1 Ybafq 9:2–4). {|lbq nbqv x, Vjpfzubqy wfuffc, BÇ zknceel ymnââyxk|y câyck|u xeÇfk fx Çjk`juljknjq pfhbv pâqkââ-lbqu `funffcfy fÿuee.

    2. Ybafqy BÇ zknceelffc jkjy nfqk`fhnfquffh VjhvjyjjhÇehffyueqkfulfy `âhlc|y Vjhvjys zknceel . }lu||h zkn-ceel ym nââyxk|y Vjhvjyjjh Çbqulc|y vºy nââybq ÇââVjhjyfquffh y|v|kn ym Çbqulc|y nââÇbqy âhu|kÿk|kbqufueekfÇ `ºkuºº.

    3. Äfhtlxeelsy nââÇbqu njkbkeekcfy Bathbqy zknceel . }y|w|l|u ym «Bathbqy Yjv» u|c|y y|hbqy ljh thºyÇbq nââ-Çbqy Çfvn ººhbqy cfyffu Çfdcfhufy y|unu|c|y n|hÇââ Vj-hjyfquffh Çehffyueqkfulcfy `bk||.

    4. V}fi 600 jyl Bthecfkbvffc KbÇfqy Çâvââc||h fdxhfulcfyUeekby zknceel . «}lu||h ym: Vjctœbqy nfdfy yjv,... vºynââyxk|y beltqxââlbqy w|lubqu |Çk|k||c ym,... BeltqyÇffy Ptlbrfzubqy Çffyxkfksy |Çk|kbqu Çâhn|k; vºynââyxk|y fhbey `jibukjuxlsy `jibukjkeelsu »fueekfÇ`ºkuºº (1 Ybafq 5:11–13). ~b`kb l|Ç Bcfbfuffc `jkjy ~b`-kbqy celfhn lehlfulffuâq `ecfl `jibukjuxljjc bi nf-nfulcfy |lu||h zknceelsy jkjy bik|k Vjhvjys Yjvjyljhcjy `bk||.Vjhvjys Yjv ym nec `âhl|| thºyÇbq `bxbuk|uxbqyÇ||

    y|h||h jywujqkjuljy, y|u||c `ecfl ym yjveelsy flbk y|h-k|ulc|y, fhdfy nfdfy âylc|y Ç|c|u `e∞e `âkuââl||c `âhl|Ç`ºkuºº. }Çybq Ç|c|u ym (Jvyfbuffh nºucuºk `jkjÇ |Çybq peh-uffy yjv), Ybafqy ~fuf zknceelsy jhxeekuf ∞v. Jvyfby`jkjy Vjpfzubqy yjvyeelsy ÇjjhjyljÇ ym Vjhvjys äucu|ÿ y|hk|ulc|y Çfdchfkn `jkyj. }y| Çfdchfkn ~fuf zknceell||h cbqk|ulc|y w|lubqu BÇ zknceelffc Vjhvjys Çbqc|y Çe-hffyueqkfknfq Çjk`jlju.

    {fvubqy ehn Ç|c|u `jkjÇ Vjpfzuffc Vjhvjys ljkleuffh`âk|u Çâhn|k `funffcfy ym Ybafqy BÇ zknceelffc Çbqc|y

  • xiv

    Vjhvjys Çehffyueqkksy jhxeekuf ∞v. Cââkxbqy Ç|c|u ymVjhvjys yfqvleuffh `âku||c eu `jnbqu nºucuºy, |wubqyÇ||fvmlhfksy w|lubqu nºucuºcybq lfhff, ÿfhtlxeelsy w|l-ubqy (Bathbqy Yjv) Çehffyueqkksu Çbqÿ Çjÿbv ym Vjhj-yfqy Yjv Ç|v||y y|hk|ulc|y Ç|cuââlbqu y|vc|y VjhvjysÇââ Vjhjyfquffh cbqk`|hk|ulc|y `jkjq.

    V} 421 jys âtl, ybafqxeelsy |wcbqy `jibukjux-nââÇx,Vjhjyfq eu fhbey yfylby w|lubqu `bnââvÿk|y, ~ehÇfyslee Çjjkjqujjh nââybq |hnybq `jibukjuxlsy leyl eunfyÇ|k|ulc|ybq lfuee, Çjÿvsy ºlhââl|l fdxhfulfÇsy nekl BÇ}p|ybq nºkºº lfklfkcfy `e∞e. V} 1823 jyl vºyººÇ Vjhjyfq,fvbkeekfulcfy Çâvâây `bt, ~jibukjux Bjcta Cvbn|l fqk-xbkÿ vºy lfhff ym nââyl cbqk`|hk|ulc|y zknceelsu Çâhu|-c|y `bk||.

  • xv

    Vjhvjys YjvjyLF{M YJVEELSY L}C LFHFFKFK ~F Y}HC

    Y|hc {eelfc

    Ybafqy Y|ulâu||h Yjv . . . . . . . . . . . . . 1

    Ybafqy {jëhleuffh Yjv . . . . . . . . . . . . 73

    Bfrjdsy Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 163

    Byjcsy Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 189

    Äthjvsy Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 192

    Jvyfby Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 195

    Vjhvjys äuc . . . . . . . . . . . . . . . . 199

    Vjpfzubqy Yjv . . . . . . . . . . . . . . . 201

    Fkvfubqy Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 287

    {bkfvfys Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 516

    Uehfdleuffh Ybafq . . . . . . . . . . . . . . 571

    Lºhºdlâu||h Ybafq . . . . . . . . . . . . . . 650

    Vjhvjys Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 655

    Bathbqy Yjv . . . . . . . . . . . . . . . . 681

    Vjhjyfqy Yjv . . . . . . . . . . . . . . . 726

  • Ybafqy Y|ulâu||h Yjv

    NääYBQ {FFYXKFK ~F NJ{BYEEKFK

    KbÇfq `jkjy nââybq |Çy|h Cfhbf, vºy nââybq (fÇvflffcl|ck|y) Ktvty, Ktvâtk, Cfv `jkjy Ybafq Ç|v||yy|hk|ul|Ç lºhdºy Ǻduââybq ifcnbh jhidjq. KbÇfq Çâvââcnn|lybq ëcjy `ec âqkbqy neÇfq `jibukjcyjjc n|l nââybqfvbqu `âh|ku|Ç||h |h|kÇbqk|y `eq nek Bthecfkbvffc jljÇsuBÇ }p|y nââyl c|hubqk|y cfyeekÿ||. N|h u|h `âkbqyÇ|| Çfvnuehfd Çjyjubqy nehi fukfu `eqlfl pjhxbd. Ybafq fÇ yfhfffdffl beltqxââlbqy w|lubqy nºkºº Bthecfkbvsy pâu `ewcfy`jkjq. N|lybq pâluââhââlbqy ifcnbh jhidjq. N|l Biv|bku|uxbqy jÇblsu |Çy|h `jkujy fdfd. N|l u|h `âk|| fdx fukfu`eql nbqi jljd. Fukfu `eql lfÇm n|lybq pjdkjy `f pâluââh.N|lybq fzkcfy pfvyfk. N|l bÇ ecfyl bh|d. Ybafqy fÇ yfhnââybqu |c|huââw|d. N|h||h n|lybqu ibdibuk|ÿ, vºy ecfyjyujw `jcujd. N|l eu yenubqu fiuººvºh Ç|v||y y|hbql|d. N|lbÇ ecsu ufnkfy fvkfulcfy yenfun Çâh|d u|Çxbk|yu||h ºuââk|Çfÿuee. }y| ym Ybafqy ifcnbhsy lfuee; |cd||c ººhººh Ç|k-`|k, `b, Ybafq, |y|Çââ w|lubqu `bxbuk|d.

    ~äK}U 1

    Ybafq ººhbqy Çâvââcbqy w|l-ubqu `bxbuk|ÿ |Çk|d — KbÇfqâp|ulk||h ufkfy `fufysu Çfhÿvºy `jibukjksy yjvyjjc eyibd— N|h||h ~ehÇfysu ifuiby,Vtccbfu bh|Çbqu pºuyºy, vºy Bt-hecfkbvsy ecnufksu `jibukjd—N|h`||h beltqxââl||h Çfdxbulfd.Jqhjkwjjujjh v|º 600 jy.

    ~B,fYbafq, ``ezyn cfqyd|w|u |Ç||c v|yl|kcybqexbh, nbqvbqy nek vbybq `bt|wubqyÇ|| `âÇbq k |hl|v v|l-k|un pfhbv nfkffh ucehufulcfy

    `fqd; `fc fvmlhfksyÇff nehiºxyººy lpâluââhbqu neekcfyÇ|lbq x, fvmlhfksyÇff `âÇbqk ºlhââl|l `b BÇ }p|ybq ºy-lºh bÇ ||k Çbiubqu Çâhn|ÿ,nbqv ||, ~ehÇfys tyeew `jkjycfqy cfqÇys fuee bÇ v|lk|-ubqu jkcys exbh, nbqyÇââ `bººhbqy ºlhââl|l âp|ÿ âqkl-c|y|| ëw|l|uk|Ç `ºkuºº.

    2 Nbqv ||, `b beltqxââlbqy|hlv||c vºy tubgtnxââlbqyÇ|ky||c `jkjdcjhcjy |wubqy-Ç|| fÇ|k|y l||h w|lubqu njd-xjjkjÇ fÿuee.

    3 Vºy vbybq âqkl|Ç n|hÇââw|l|u fây|y u|lubqu `b v|ly|;

    [1 ybafq]1 1f ce Ybafq, KbÇfqy

    Çââ.` Ceh. âuc 22:1.d C `f U 68:25, 28.

    ce }w|u |Ç.

    u Byjc 1:1;Vjpfz 1:2–3.ce PffÇ, ~fui.

    l ce Lfqcfy.t ce ~ehÇfys yeeweel.ë ce Celheel.

    2 f Vjpfz 1:2–4;Vjhv. 9:32–33.

    3 f 1 Yba. 14:30;Vjpfz 1:6;Bath 5:1–3;C `f U 17:6.

  • 1 Ybafq 1:4–11 2

    `fcÇââ `b ââybqu ººhbqyufhffh âqkl|d; `fcÇââ `bââybqu ººhbqy v|lk|u||h`ân||Ç `ºkuºº.

    4 Exbh ym ekbhfy njÇbjÇljh Beltqy Çffy fPtlbrfzpfcfukfy ceeÇ `fyÇys ÿbkbqy|Ç|yl (vbybq |w|u, KbÇfq,fvmlhfksyÇff `âÇ ºlhââl|ldBthecfkbvl ceehmiby `fq-cfy fÿuee); vºy xeÇfvÇâân|h k jyl jkjy `jibukjux Çâ-vââcn Çfylfy n|lybqu yâuk||yfvfyxkfÇ ëcnjq, |c `ºuººcbÇ Çjn uBthecfkbv ecnufulfÇëcnjqu l`jibukjÿ `fqcfyfÿuee.

    5 Bqvbqy nek ekbhfy nj-ÇbjÇ ljh vbybq |w|u, fKbÇfq,n|h||h ehfui jljÇ peehff BÇ}p|yl pfk`bhfd, nbqv ||, n|hx `fqneufq `âÇ `c|nu|k pâh-Ç||h|| nâv|y jkysÇjj nºkººpfk`bhfd.

    6 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|h`||h BÇ }p|yl Çfylfypfk`bhfÇ âtl, ufkfy f`fufyfnjljhx vºy nââybq ºvyºÇ|dn|Ç xekeey l||h njunjyâp|ul|d; vºy n|h||h bÇbquâp|ÿ `fc cjycjd; `fcÇââ n|h-`||h ººhbqy âp|ÿ, cjyccjypâqkââlbqy ekvffc âk|vÿbÇ||h xbxh|y lfuÿbd.

    7 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|h`||h Bthecfkbv lfÇm

    u|hn|| `ewfd; xbyu||l Câyc`f ººhbqy âpc|y pâqkââlbqyekvffc fljulkjy `fqcys exbhn|h||h `bt| jh l|dcu|hn||Çflfy `fqcfy fÿ||.

    8 Vºy bqyÇââ Câycy||c `jkÿcekmlcfys exbh, n|h`||h ºº-hbqy `bt|c Çfkby fâp|ul|klpjhxbÇeq ljh, n|h||h `n|y-u|h y||ul|Çbqu âpc|y `e∞e,n|h||h ººhbqy neyuffcyffhfcfh n|yu|hn ~ehÇfysu vfu-nfy leekfÇ njj njviuâq jkjyn|yu|h |kx||h Çâh||kââk|y~ehÇfy Çffy c|ynbql|| pfk-hfy `equ Çfhÿ||.

    9 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|h`||h Y|u|y `bt fcfhn|yu|h||c ljjikjy `eeÇsu,`fcÇââ n|h||h nââybq fnezf-hfy u|h|kn|Ç ym âlbqy yfh-yffc x Çehw `jkjÇsu Çfhcfyfÿ||.

    10 VºyÇââ n|h`||h nââyxk|ynââybqu iflfhkfy `eq ººh`ecfl ffhdfyÇjëhsu Çfhfd,`fcÇââ n|lybq u|h|kn|Ç ymjunjhueq lfÇm jlyjjc x âk|vÿlfdeenfq `ºkuºº.

    11 Vºy n|l ljjikjy bhÿ`fcÇââ ehfuikfy l|kÇbqyuflfhueeuffh jljd, vºy n|h-uââk|y `eq ym bhÿ, `fcÇââ |w-ubqy vbym ºvyº pjucjjl,vºy y|u|y f yjvsu nââylºuººl, nââyxk|y n|h`||h eu

    4 f Ifcn. l|l 36:10;Bth. 52:3–5;Jvyfb 1:15.

    ` ce Jy lfhffkfk—598 v|º.

    d Ifcn. l||l 9:3.u {ffl. l|l 17:13–15;

    Ifcn. l|l 36:15–16;Bth. 7:25–26.ce ~jibukjux.

    l Bth. 26:18; 2 Yba. 1:4;

    {bk. 8:20.5 f ce KbÇfq, Ybafqy

    |w|u.` Bfrjd 5:16.

    6 f Tu. 13:21;{bk. 5:24, 43;C `f U 29:12;BC—N 1:16.

    7 f Lfy. 10:8;1 Yba. 17:47;Vjct 1:9–10;

    BC—N 1:20.8 f 1 Yba. 5:4.

    ce äp|ul|k.` Tptr. 1:1;

    äqkc 7:55–56;1 Yba. 11:14;{bk. 5:45–49;C `f U 137:1.

    9 f BC—N 1:16–17.10f ce Nºkººkºux.11f Tptr. 2:9.

  • 3 1 Ybafq 1:12–18

    yjvsu eyidfk pjÇbknjqÇ|v||y neiffÿ||.

    12 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|h||h eyibÇfl, n|h`||hBÇ }p|ybq fCâyc||h lââh-u|ulc|y fÿuee.

    13 VºyÇââ n|h||h eyifflºuââkhâây: Fq Çfkfu, fq Çf-kfu Bthecfkbv vbym, `b xb-ybq fÿbuiââhn âqkââlbquÇfhfy `fqyfv! Nbqv ||, vºyvbybq |w|u `BthecfkbvsyneÇfq jkjy pâqkbqu eyi-cfy — |y| ym, `fc n|ylÇbqyjhiby ceeuxbl ecnufulfÇsu;jkjy ym bkl|yl |hcl|ÿ, vºyjkjy ym jkpkjuljÿ DfdbkjyldÇâhu|ul|Çbqu `jkjq.

    14 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh vbybq |w|u jkjy fueeÇbqu||l ufqÇfvibun pâqkââ-lbqu Çfhÿ `fc eyiffl, n|h||heekuf fklfÿ BÇ }p|yl Çfylfy:Nfys âqkl|Çâq ljh zvfh fueeÇbqu||l ufqÇfvibunfq d|,Fq BÇ }p|y, ~âÇybqu Xflfux~ehÇfy vbym! Nfys c|ynbqºylºh n|yu|hn `eq, vºy nfysÇâxby, `fcÇââ cfqy cfqÇfy,vºy ybuââkc|k nfym ufpfhl|kÇbqy jhiby fvmlhfux`âÇybq l||h `eq; vºy nf yb-uââkc|yuâq exbh, nfyl fbh|Çn|lybq vºÇºÇbqu nf âk n|dxbÇ`eqpf! u|Ç v|n jkjy pâqkbquºuââk|d.

    15 Vºy |wubqy vbym ~ehÇf-yff vfunfy leekfÇ Ç|k bqv|h-Çââ `fqkff; exbh ym nââybq

    `jlufkm `fzcfy `fcÇââ `âÇc|nu|k pâhÇ ym lââhu|ul|d;nââybq âpc|y pâqkc, nbqv||, BÇ }p|y nââyl âpââkc|ypâqkââlbqy ekvffc `ºkuºº.

    16 Vºy |lâu|| `b, Ybafq, |w-ubqyÇ|| `bxc|y pâqkââlbqy`âh|y ifcnbhsu âqkl|Çuâq,exbh ym n|h||h ººhbqy Çfhcfyâp|ulkââl Çbqu||l pââly||cjkjy pâqkbqu `bxbuk|c|y,`fcÇââ n|h`||h ÇââÇlââll||f`jibukjy vºy zhmcfy jkjypâqkbqu `bxbuk|cybqu ym `by|u `âhxk|y cbqhââk|y âqk-l|Çuâq `e∞e.

    17 {fhby `b ººhbqy ºlhââ-l|l âqklc|ybqÇ|| ifcnbhsuâqkl|Ç `jkjq. ~jkujjuney, `b|wubqyÇ|| fw|lubqu `Çehffy-ueqkfy, `b ººhbqy ufhffh`ân||c|y zknceel l||h||`eekufd; bqvbqy nek `b`||h|wubqyÇ|| w|lubqu Çehffy-ueqkcys nºucuºkl `b fvmlhf-ksyÇff ifcnbhsu âqkl|Ç`ºkuºº.

    18 Nbqvbqy nek, BÇ }p|yâk|vÿ jkjy th `ecsy ufq-Çfvibun pâqkââlbqu vbybq|w|u, KbÇfql âpââkcybq lf-hff, nbqv ||, Bthecfkbvsyfecnufksy neÇfq, `jkujjuney,n|h`||h Çâvââcbqy leyl jhÿ,vºy ººhbqy cjyccjy `jkjyâpc|y pâqkââlbqy nfkffh n|-l|yl ``jibukjy neyÇfukfÿ|Ç|kcybqu nf `âul v|l||c|qÇ|v||y| `b.

    12f C `f U 6:15.13f {ffl. l|l 24:18–20;

    Ifcn. l|l 36:14.` {ffl. l|l 23:27; 24:2;

    Bth. 13:13–14;2 Yba. 1:4.

    d {ffl. l|l 20:17–18;

    2 Yba. 25:10;Jvyfb 1:15.

    14f Fkvf 5:33–36;3 Yba. 9:14.

    16f 1 Yba. 7:1.17f 1 Yba. 6:1–3; 19:1–6;

    2 Yba. 5:29–33;

    C `f U 10:38–46.` 1 Yba. 9:2–5.

    18f 2 Yba. 25:9–10;C `f U 5:20.

    ` ce ~jibukjÇ,~jibukjk.

  • 1 Ybafq 1:19–2:4 4

    19 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|lybq nfkffh nââybqu|hxk|y v|lââkc|y pâqkââ-lbqy exbh beltqxââl nââ-ybqu fljhjvÿkjy |k|uk|d;exbh ym n|h||h n|lybq ÿbu-iââhn Ç|huââl `jkjy n|lybqëc `ecsy âqkbqu ây|y||hu|hxbkÿ, vºy cjyccjy `fcÇâââpc|y pâqkââl Çbqu||l nââyx-k|y yjvyjjc eyicfy pâq-k â â l , ` V t c c b f u b q y b h | ÇÇbqu||l nââyxk|y l|kÇbqyu|n|ku|kbqu bk|hÇbqu||h v|-lââkc|y u|lubqu n|h`||hu|hxbkc|y `jkjq.

    20 Vºy beltqxââl |lu||hpâqkbqu leekffl nââyl eeh-kfy; nbqv ||, nââu||h âk`fhfv n|lybqu fǺºy pfq-keekÿ, xekeeuffh ibl|yÇjhjjcjy, Ǻyººÿ tuâânu|c|yn|hÇââ |hn wfubqy `jibu-kjuxlsy flbkffh, `fc n|lnââybq fvbqu n|hxk|y âp|ÿ,n|l fvbqu ym fdfÇffh |h|k-Çbqkc|y fÿuee. U|dx `jkujju-ney, bnu|kbqyÇ ym exbh `âhn|lybqu f∞ekffc fyubÿhfÇxflfknfq `jknjk ym Çâxn|q`jkujÇjjh cjyujcjy `âulbqyl||h BÇ }p|ybq `ybuââkc|k`fqlubqu `b, Ybafq nf yfhnâpââk|Ç `jkyj.

    ~äK}U 2

    KbÇfq u|h `âk|| Ekffy n|yub -

    cbqy l|hu|l|Ç fukfu `eql nbqifdxhfd — N|l Ǻhºyuº ÇjuikjjjhÇbd — KbÇfq BÇ }p|yl nfÇbkºhuºy vºy pfhkbueelsu lfufÇsuǺduââll|| cehufvÿkfd — KtvtyKtvâtk Çjëh |wubqyÇ|| |ch|u`ednyfklfd — Ybafq leekufdfh-nfq `fqÿ `fcÇââ bnu|kn|qu||hpfk`bhfd; BÇ }p|y nââyl zhmÿ,vºy n|h fÇ yfhff elbhlfÇffh cjy-ujuljd. Jqhjkwjjujjh v|º 600 jy.

    Exbh ym `jkujjuney, ekbhfynjÇbjÇ ljh BÇ }p|y |w|unvbym Ç|k|d ,nbqv ||, `âh pââlyjqhjyl ym nââyl ºuââkc|yym: äqklc|y pâqkââlbqyÇ||exbh KbÇfq xb flbckfulcfyy|u|y `jkjq; `fc bnu|kn|q`fqÿ vºy vbybq xfvl pfh-kbukfcfy pâqkââlbqu xb |y|Çâvââcn neyÇfukfcys exbh,`jkujjuney, n|l fvbqu xbymffdfÇffh |h|kÇbqk|Ç fdfq.

    2 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhBÇ }p|y vbybq |w|un, `âhfpââl yjqhjyl ym, n|h||h u|h`âk|| `fdx vºy fukfu `eqlnbqi jldjk pjÇbyj Ç|v||ydpfhkbukfÿ||.

    3 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|h`||h BÇ }p|ybq âubqufleekufdfhnfq lfufcfy `e∞e,bqvbqy nek n|h BÇ }p|y ººhnym pfhkbukfcyffh âqklc|yfÿuee.

    4 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|h`||h fukfu `eql nbqijljd. Vºy n|h ººhbqy u|h, `fc

    19f Ifcn. l|l 36:15–16;Bth. 25:4;1 Yba. 2:13; 7:14.

    ` ce Vtccbf.20f {bk. 13:24–26.

    ` Fkvf 34:38;C `f U 46:15.

    ce Ybuââkc|yuâq,Ybuââkc|k.

    2 1f 1 Yba. 7:14.2 f ce Pââl.

    ` }Çk. 12:1;2 Yba. 10:20;Bath 1:42; F`h. 2:3.

    d 1 Yba. 5:8; 17:44.3 f ce Leekufdfhnfq

    `fqÇ, Leekufdfhnfq,LeekufdfhnfqlfufÇ.

  • 5 1 Ybafq 2:5–13

    ºdkºÿ bhc|y yenuff, `fc fkn`jkjy vºyuºº, `fc ây|n pâqk-c|| jhÇby, vºy u|h `âkbqyÇfvn Çjjk Çâyc, `fc vfqÇyffcººh ∞eu x |c fdfy fukfu `eq-lsu fpjhby jlcjy fÿuee.

    5 VºyÇââ n|h||h Ekffy n|y-ubcbqy Ǻdººyl jqh jhibÇÇzpuffh yenfun eheelfy bh|d;`fc n|h||h fEkffy n|yubcbqyjqh jhibÇ Çbk Çzpuffhsu lf-ufÿ fukfu `eqlfl fzkcfy fdfq;`fcÇââ n|h||h vbybq |Ç Cfhbf`jkjy vbybq fÇ yfh `Ktvty,Ktvâtk vºy Cfvffc `âhlc|yu|h `âkn|qu|| fukfu `eqlflfzkcfy fÿuee.

    6 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|h||h uehfd Çjyju fukfu `eq-lfl fzkffl, n|h`||h y|u|yfǺylbql, ecn ujksy l|hu|lvfqÇyff `jcujd.

    7 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|h||h f nfÇbksy ` xekeeyibh|| `jcujy, BÇ }p|yl ºh-uºk âqkl|y, `fc BÇ }p|y ~eh-Çfylff dnfkfhÇkff v|lââkc|yfdfq.

    8 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|h||h |k ujksu Ktvty Ç|-v||y y|hbql|d, vºy n|h ymEkffy n|yubcn wenuflfu `fqd;vºy eu Ǻylbq ym ujksy wen-ufkfyl jqhÇjy `fqcfy `jkjq.

    9 Vºy |w|u vbym n|h ujksyec Ekffy n|yubcbqy ecys cfyehee ifdÇfulfy ∞âk|ul|-Çbqu Çfhffl, n|h||h Ktvtyl

    Çfylfÿ, ºuââkhâây: Fq xb|y| ujk v|n `âÇbq k pºd ie-lfhusy cfy ehee pjucjknuâqn|vââk|Ç `jkjjcjq Ç|v||d!

    10 Vºy nââyxk|y n|h`||hKtvâtkl Çfylfy, Fq BÇ }p|-ybq pfhkbueelsu lfufÇlffxb |y| Ǻylbq v|n neeinfq`fc ueqdiuâq `fc Ǻlºkiuâq`fquffcfq Ç|v||d!

    11 }lâu|| n|h||h |lu||hbquKtvty Ktvâtk Çjëhsy pºhââlfhfyibyubqy exbh ºuââkc|yfÿuee; exhsu `jkujjuneyf|w|u ym `pºyx `fqÿ, vºy ºd-kºulºÿ bhc|y ufphff, vºy fkn`jkjy vºyuºº, `fc ây|n pâqk-c|| jhÇby, n|lybqu Bthecf-kbv yenuffc uflfui lfueekfy,fukfu `eqlfl fvm ºhcºÇ `jk-ujcjy nek n|l |wubqy Ç|kc|yjkjy pâqkbqu |c|huââw|yd`ednyfklfd. Vºy nââybqupâhÇ c|nu|kbqyÇ|| Çjjcjy nº-cººkkbqy ekvffc bqyÇââ âqk-l|d Ç|v||y n|l Ç|k|kwÿ||.

    12 Vºy bqyÇââ, ǺduââlbqyfÇvfl ym `jkjÇ Ktvty, Kt-vâtk Çjëh |wubqyÇ|| |ch|u`ednyfklcfy fÿ||. Vºy, n|lººhclbqu ym `ân||c|y ~ehÇf-ys âqkcbqu fv|l||uâqy ek-vffc `ednyfklcfy `jkjq.

    13 N|l `fc bÇ Çjn Bthecf-kbv, `jibukjuxlsy Ç|k-c|yxk|y fecnufulfÿ `jkyju|l|un bnu|c|y ym âuâq. Vºy-Çââ n|l |wubqy vbym fvbqu

    4 f 1 Yba. 10:4; 19:8.5 f 1 Yba. 16:14;

    C `f U 17:1.` ce Kt`ty.

    6 f 1 Yba. 9:1.7 f Tu. 20:25;

    L|l Çeekm 27:5–6.

    ` }Çk. 12:7–8; Tu. 24:4;F`h. 2:17.

    d ce NfkfhÇfknfq,NfkfhÇfÇ, NfkfhÇfkºhuºÇ.

    11f Ceh. âuc 20:20.` 1 Yba. 5:2–4.

    d 1 Yba. 17:17.ce ~ednyfÇ.

    12f Vjct 4:6.13f Bth. 13:14;

    1 Yba. 1:13.

  • 1 Ybafq 2:14–23 6

    ǺyººÇººh |h|kÇbqkc|y Bthe-cfkbv lfÇm beltqxââlbqyflbk `fqcfy `ºkuºº.

    14 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh vbybq |w|u KtvâtkbqyǺylbql Câyc||h lââhu|ul|ÿ,n|lybqu ººhbqy ºvyº `âÇ`bt ym fcfkufkfy xbxbhn|k`Çâxn|qu||h cehufvÿkfd. Vºy,n|h||h n|lybqu leeufhx pâhÇ-k|Çuâq `jknjk ym vflfkÿ,bqvbqy nek, n|l nââybq pfh-kbubqu lfufÇ `jkjd.

    15 Vºy, |w|u vbym vfqÇfylfÿ nºhºy `fqd.

    16 Vºy ekbhfy njÇbjÇ ljh`b, Ybafq, âk|vÿ `fkxbh`fuf Ç|lbq x, `bt ÇfyÇfh Çbq-u||l ~ehÇfys fyeewsu v|l|Çfcfh bÇ Çâc|kn|q `fqcys exbh,bqvbqy nek, `b BÇ }p|ylÇfylfÿ ueqy pfk`bhfd; vºy`jkujjuney n|h`||h yflfl`pjxkjd, `fc pâhÇ c|nu|kbquvbym dpººkkºcybq exbh `bu|wubqy zhmcfy `âÇ âuc|l lbn-u|c|y fdfq; bqvbqy nek fÇyfhsyÇff flbk `b nââybqu|c|huââwc|y ym âuâq.

    17 Vºy `b Cfvl zhmÿ BÇ}p|y Fhbey Câyc||h|| yflflâpââkc|y pâqkââlbqu nââylv|l|ul|d. VºyÇââ ekbhfynjÇbjÇ ljh n|h`||h vbybqâu|yl bnu|d.

    18 U|dx `jkujjuney, Ktvty,

    Ktvâtk Çjëh vbybq âucbquleekfÇuâq `fqcfy `jkjÇjjhnbqyÇââ n|lybq pâhÇ c|nu|-kbqy Çfneeubqy ekvffc fÇf-hfvccfys exbh `b n|lybq nº-kºº BÇ }p|yl ueqy pfk`bhkff.

    19 BqyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhBÇ }p|y yflfl Çfylfÿ, ºuââ-k|d: Flbckfulcfy `e∞e xb,Ybafq, fbnu|kbqyÇ|| exbh,pâhÇ c|nu|kbqy yjvÇjy `fq-lfkl `fqÿ, yfvfqu Çbx||yuâq-k|y |h|kÇbqkcybq exbh `jkjq.

    20 Vbybq pfhkbubqu lfuf-Çsy Ç|h||h nf yfh fl|uÿbÿ,`fc fvkfulcfy `yenfu nbqielbhlfulfÇ `ºkuºº; nbqv ||,`âh nf yfhn pjhbekfy vbybq`|knu|c|y n|h yenfun; nbqv||, yenfu `âul||c l||uââhcjyujvjk yenfun `e∞e.

    21 Vºy fÇ yfh xbym xfvfqu|c|huââw|Çbqy Ç|h||h, n|l BÇ}p|ybq l|hu|l||c fnecuffh-kfulfÇ `jkyj.

    22 Vºy xb vbybq pfhkb-ueelsu lfufÇsy Ç|h||h, fÇyfhsyÇff `fui Çbqu||l fpf-Çbhfux `jkujuljÇ fÿuee.

    23 Exhsu `jkujjuney, n|l yf-vfqu |c|huââw|Ç n|h ºlºh, `bn|lybqu fpâÇy|, `âh pjdkjynpâÇk||h, vºy nââyxk|y xbybqâh elfv yfvfqu |c|huââw||-uâq wfun n|lybqu n|l lfdfv-ufqkfÇ Çâxuâq `fqÇ `jkyj.

    14f 1 Yba. 17:45.` ce {âx.

    16f ce ~ehÇfysyeeweel.

    ` Leek. 8:4;Fkvf 17:10;C `f U 5:16.ce Bkxk|kn.

    d {ffl. l||l 18:37;Fkvf 5:7.

    u ce VºyÇ `ec |w|u;~jibukjux.

    l 1 Yba. 11:5.18f Fkvf 31:24;

    3 Yba. 7:16.19f 1 Yba. 7:12; 15:11.20f Bji. 1:7;

    1 Yba. 4:14;Vjpfz 1:7.

    ` L|l Çeekm 33:13–16;

    1 Yba. 5:5; 7:13;Vjct 7:17–18.ce Fvkfknsy yenfu.

    21f 2 Yba. 5:20–24;Fkvf 9:13–15; 38:1.

    22f }Çk. 37:8–11;1 Yba. 3:29.

    23f L|l Çeekm 11:28;1 Yba. 12:22–23;C `f U 41:1.

  • 7 1 Ybafq 2:24–3:10

    24 Vºy Ç|h|d n|l vbybq|ch|u Çfyldfk, n|l xbybq âhelfvl fw||hk|k `jkjy n|l-ybqu lehcfy cfyeekfÇffh`ºlººy ÇfnufÇ `jkyj.

    ~äK}U 3

    KbÇfqy Ǻduââl ueekby zkncee-lsu jkÿ fdfÇffh Bthecfkbvl `e-wfd — Kt`ty zknceelsu ºuºÇººcnfnufkpfd — Ybafq fÇ yfhffeÇeekfy `fc pjhbuÿeekfd—Kt`tyn|lybq |lbqu njyjÿ vºy n|l-ybqu ǺyººÇbqu jhjkljd—Ktvty,Ktvâtk Çjëh Ybafq `jkjy CfvsuwjÇbÿ vºy n|yu|h |kx||c p|v-k|k cjycjd. Jqhjkwjjujjh v|º600–592 jy.

    VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b, Ybafq, BÇ }p|yn|q zhbfl,|wubqyÇ|| vfqÇfyl `ewfÿbh|d.

    2 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|h`||h yflfl Çfylfÿ ºuââk-c|y ym: ~jkujjuney xfvfqu`jkjy fÇ yfhsu xbym Bthecf-kbvl `ewfÇsu BÇ }p|y yflflpfhkbu `jkujcjy y|u fpââlbqu`b pââlk|d.

    3 Exhsu `jkujjuney, beltq-xââlbqy w|l|u vºy nââyxk|yvbybq |w|u ºduºlbqy feubqy`bxbu Kt`tyl `eq `ºuººln|lu||h ym ueekby zknceell||h cbqk`|hk|ulc|y fÿuee.

    4 Bqvbqy nek xb `jkjy fÇyfh xbym Kt`tybq u|hn jxbÿ,

    n|u||l zknceelsu |h|kÇbqkÿ,vºy fukfu `eql ehee yffifdxbhdfk pjÇbyj Ç|v||y BÇ} p | y y f l f l p f h k b u k f c f y`ºkuºº.

    5 Vºy |lâu||, `jkujjuney fÇyfh xbym `ednyfklfÿ n|ly||cvbybq iffhlcfy pâqkbquÇâyl `|hÇ u|wu||d; u|dx `jk-u j j u n e y n | l y | | c â â y b q uiffhlcfy ym `b `bi, Çfhby|y| `jk BÇ }p|ybq pfhkbu.

    6 Nbqvbqy nek zd, Çââ vbym,vºy xb flehuâqw||uâq exbhBÇ }p|ybq flbckfksu xbÇâhn|Ç `jkyj.

    7 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b, Ybafq, |w|un|| ÇfylfÿÇ|khâây: BÇ }p|y ººhbqy pfh-kbubqu uâqw|klââk|Ç pfvsun|l|yl fp|Ç|kuâqu||h Çâvââ-ybq âhcn `pfhkbu |c `eekufyfu|lubqu `b v|l|Ç exhffc `bzdÿ `fc BÇ }p|ybq pfhkbu`jkcjy n|h pâqkââlbqu `bt-kââk|Ç d`jkyj.

    8 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh vbybq |w|u |lu||h âu-cbqu cjycjjl neqkffc `fzhkfd,vbybq `bt BÇ }p|y||h flbc-kfulcfysu v|lc|ybq exbh`jkjq.

    9 VºyÇââ `b, Ybafq, `fcÇââvbybq fÇ yfh Bthecfkbvsyyenfu ººl zdfÇffh, vfqÇyfffdx, fukfu `eql lfÇm fzysÇfhuequ lfufd.

    10 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `bl Bthecfkbvsy yenfu

    24f Bji. 23:13;Iââux. 2:22–23.

    ` 2 Yba. 5:25.3 2f ce Pââl.

    3 f 1 Yba. 5:14.6 f ce Câvbqy

    elbhlfuxlsu

    l|vÿbÇ.7 f 1 Cfv. 17:32;

    {ffl. l||l 17:11–15.ce Bnu|k;Leekufdfhnfq `fqÇ,Leekufdfhnfq,Leekufdfhnfq lfufÇ.

    ` ce ~ehÇfyspfhkbueel.

    d }Çk. 18:14;Abkbg. 4:13;1 Yba. 17:3, 50;C `f U 5:34.

  • 1 Ybafq 3:11–21 8

    ººl jxjjl, `b `jkjy fÇ yfhvffym ººh Çjjhjyljj pºd-ibkwcºy `jkjq.

    11 Vºy `bl fifduf jhÇby,Kt`tybq u|hn Ç|y ym jhdjkpjÇbÇsu ijljd. VºyÇââ ekb-hfy njÇbjÇ ljh ifduf Ktvtylnecfd; n|u||l Ktvty Kt`tybqu|hn jhÿ, nââybqu u|hn||ceeÿ `fqÇfl ym nââyn|qzhbkwcfy `jkjq.

    12 VºyÇââ n|h||h vbybq|wubqy feubqy `bxubqu fueek-cfy, ueekby zknceel l||hcbqk|ulc|y n|hÇââ w|lubquKt`ty||c Çâcc|y fÿuee.

    13 Vºy `jkujjuney, ekbhfynjÇbjÇ ljh Kt`ty eehkfÿnââybqu l|hu|l||c|| Ǻºypfqkeekfd; vºy n|h||h eu w|l-uââlbqu nââyl ºuºÇbqu Çâc-c|yuâq. Bqvbqy nek, n|h||hnââyl Çfylfy: ~jkujjuney,xb `jk l||h|vxby, `b xfvfquǺyººyº u|d.

    14 U|dx Ktvty nââybq l|hu|-l||c peunfy ufhx, vºy `bl|ylKt`tybq Ç|hÇc|ybqu Ç|k|d.Vºy `bl bÇ|l Çfhfvcfÿ |Ç-k|y, vºy fÇ yfh vffym fukfu`eqlfl `eq |w|un|| `ewfÇsupfdlfd.

    15 U|dx `jkujjuney, `b n|-l|yl Çfylfy bqyÇââ ºuââk|d:BÇ }p|y fvmlsy flbk, vºy`blybq fvml ym bk|hÇbqyflbk, `bl BÇ }p|ybq pfhkbu-kfcfy pâqkbqu uâqw|klââk|ÇÇâhn|k `bl fukfu `eqlfl `eq|w|u eheeuff jxbÇjjh zdfÇuâq.

    16 Bqvbqy nek, BÇ }p|ybqpfhkbubqu lfufÇfl bnu|kbquÇbx||t, nbqvbqy nek |wubqy-Ç|| f ºdkºÿ bhc|y ufphsupjhmë, exbh ym `jkujjuney,n|h`||h fkn `jkjy vºyuºº `fc`âÇ `fzkuff jhÇbcjy `e∞e.Vºy nââybq âqklc|y |y|`âÇ|y ym BÇ }p|ybq `pfhkb-ueelsy ekvffc `jkjq.

    17 {âvââcbqy ëcjy `ecsyexbh, Bthecfkbv fecnufulfÇëcnjqu n|h`||h v|lc|y fÿuee.

    18 Exbh ym `jkujjuney, n|l`jibukjuxlsy âucbqu f|c|h-uââw|d. Bqvbqy nek |w|uvbym n|h yenuffc peunfy ufhÇ|v||ul|y `pfhkbukeekcysÇfflfhff eu yenfun âklc|y `jk,`jkujjuney, n|h x `fc |hcl|Ç`fqcfy `eqpf. Bqvbqy nek n|-h||h |k yenuffc peunfy ufhfÇëcnjq `jkcjy fÿuee.

    19 Vºy `jkujjuney, |w|u ºd-uºlbqy Ç|kbqu âh ÇââÇlââl-l|| Çflufkeekfy âkl||Çbqynekl `bl |y|Çââ fw|luââlbqujkÿ fdfÇ ym ~ehÇfys v|hu|yeÇffy `e∞e.

    20 Vºy nââyxk|y `bl |y|l|kÇbqy |Çk|k||c `âh |lâu||wfubqu Çâhn|k, `âÇ fhbey`jibukjuxlsy fvffh n|l|ylÇ|k|ulc|y, ~ehÇfys Câyc`jkjy Çâx xflkffh n|l|ylÇâhu|ulc|y, n|lu||h âucbqufºdkââk|y âkl||Çbqy nekl`jkjq.

    21 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh~ehÇfys pfhkbubqu uâqw||Ç-

    11f YtÇ. 10:34;äqkc 1:26.

    12f 1 Yba. 3:3; 5:14.16f 1 Yba. 2:4.

    ` 1 Yba. 2:2; 4:34.

    17f Ifcn. l|l 36:16–20;Bth. 39:1–9;1 Yba. 1:13.

    18f ce }c|huââw|k.` 1 Yba. 16:8.

    19f Jvyfb 1:17;Vjpfz 1:2–6.

    20f ce Celheel—{flufkfulcfycelheel.

  • 9 1 Ybafq 3:22–31

    l|| bnu|kn|q `fqÿ `jkjÇsynek bqv|hÇââ vfzubqy Ç|k||h`b fÇ yfhff znufd.

    22 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `bl ºdkºÿ bhc|y yenfueheeuff jxbÿ, vºy ººhclbqyffkn `jkjy vºyuºº vºy ây|npâqkc|| y|unu|y weukeekfd.

    23 Vºy `bl |lu||h pâqkcbquweukeekÿ fdcysÇff lfhff, `blKt`tybq u|hn `ewfÿ jxcjy`jkjq.

    24 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `bl Kt`tyl lfÇby jxbÿ,vºy eu ueekby fzknceel l||hcbqk|ulc|y w|luââlbqu `b-l|yl ºuºÇbqu nâây||c Çâc||l,`bl ââybq nºkºº nââyl ººhc-lbqy fkn `jkjy vºyuºº, vºy`âÇ ây|n pâqkc|| ºumt Ç|v||d.

    25 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhKt`ty `blybq |lbqu, `fcÇâân|lu||hbqy âk|vÿ fueeuâp||l, n|h||h n|lu||hn fie-yfÿ, ââybq Ç|h||h `blybquǺºÿ ufhufy, vºy n|h ººhºº|lbqu vffym |p|vl|Çbqy nekl`blybqu ÇjhjjkujÇjjh pfhwyfhff bku||d.

    26 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhKt`tybq pfhw yfhffc peunfy,vºy `bl ººhclbqy |lbqu fh-lff jhÇbÇjjc fhufuâql Çâhc|y`e∞e, byu||l |y| ym Kt`tybqufhn jhjÇ ym n|h.

    27 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`bl fukfu `eql nbqi peunfÿ,n|u||l Kt`tybq pfhw yfh`blybqu |c uâqw|d, vºy `blººhclbquºº Çflys Ǻylbqllfklkfy yeed.

    28 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhKtvty yflfl, vºy nââyxk|y|w|u n vbym eehkfd ; vºynââyxk|y Ktvâtk x, exbh ymn|h||h Ktvtybq âucbqu pºd-iººhºy lfufÇ fÿuee. Bqvbqynek Ktvty, Ktvâtk Çjëh`bl|yl, lââ yfhnff jkjy fÇf-nee âucbqu Ç|kÿ, `blybqupfyxbd, `âh cfdffuffh `jkjq.

    29 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|l `blybqu cfdffuffhpfyxbÿ fÇeql, `jkujjuney, BÇ}p|ybq fn|yu|h |kx Çâh|kw|ybhÿ n|lybq ºvyº pjucjjl,vºy n|h||h n|l|yl Çfylfÿºuââkc|y ym: Nf yfh ∞eysexbh lââu|| cfdffuffh pfyxb-yf? Nf yfhsy fklcsy exbhBÇ }p|y nââybqu nf `âulbqy`pfÇbhfux Ç|v||y cjyujcysunf yfh |c v|l|Ç `bk ââ? ~jk-ujjuney, nf yfh Bthecfkbvººl lfÇby jljÇ `jkyj, vºy BÇ}p|y Kt`tybqu nf yfhsy ufhnjheekfÇ `jkyj.

    30 VºyÇââ fn|yu|h |kx `b-l|yl zhmcys lfhff n|h||hjljd.

    31 Vºy |k n|yu|h |kx jlcjyslfhff, Ktvty, Ktvâtk lfÇbyf`ednyfklfÿ |Çk|d, ºuââk-hâây: BÇ }p|y Kt`tybqu `bl-ybq ufhn jheekyf u|l|u zfÇfy`jkjvÿnjq `fqÇ `bk||? ~jk-ujjuney, n|h xflfknfq Çây,vºy n|h nfdml neiffk `eek-ufÿ xflfÇ, nbqv ||, nââu||h xâk `fhfv nfdbqu Ǻyººÿ xflfÇy|u|y; n|ud|k `blybqu x `fcn|u|Çuâq u|ÿ ââ?

    22f 1 Yba. 2:4.24f 1 Yba. 3:3.25f ce IeyfÇ.

    28f 1 Yba. 17:17–18.29f 1 Yba. 4:3; 7:10.

    ce N|yu|h |kxââl.

    ` 1 Yba. 2:22.30f 1 Yba. 16:38.31f ce ~ednyfÇ.

  • 1 Ybafq 4:1–9 10

    ~äK}U 4

    Ybafq BÇ }p|ybq pfhkbuffhKt`tybqu Ǻyººÿ, ueekby zkn-ceelsu fhuf v|Ç||h ufhnff jhee-kfd — Pjhfv fukfu `eql lfÇmKbÇfqy u|hbqyÇ|yn|q y|ul|Ç||hibql|d. Jqhjkwjjujjh v|º 600–592 jy.

    VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh `bfÇ yfhnff Çfylfÿ, `ewfwuffz,vºy BÇ }p|ybq pfhkbueelsucfÇbÇlff fbnu|kn|q `fqwuffz;exbh ym `jkujjuney n|h||h`âÇbq k l|kÇbqyÇ||c bkââxflfknfq fnfk zfÇfy Kt`ty`jkjy nââybq nfdm, nbqv ||,|cd|k `âh nââybq Ç|l|y fhdfyvzyuffc bkââ `xflfknfq `bi`fqÇ `bk||?

    2 Nbqvbqy nek `âul||h|| ºu-cºy zdwuffz; fVjctubqy flbk`Çâxn|q `fqwuffz; exbh ymn|h`||h ây|y||h Ekffy dn|y-ubcbqy ecfyl Çfylfy zhmcfy`ºuººl n|h ym yffi wffiÇedffulfy, byu||l `blybq|w|u ºduºl lfhfyueqkkffc fy-ubÿbhx, Çeehfq ufpfh l||uââhǺylkºy ufhx Çfhby AfhfjysbÇ w|h|u lfufÿ jhcjy Ç|lbq xEkffy n|yubcbqy ecfyl âqÿâh|ulc|y `e∞e.

    3 }lâu|| `jkujjuney |y|ym ây|ybqu nf yfh v|ly|;vºy nââyxk|y fn|yu|h |kx nfyfhn Çfylfy zhmcfysu nf yfhv|ly|; bqvbqy nek nf yfh

    |hu|kp|ÿ zfÇfy xflyf? ~âu-l||h|| zdwuffz; BÇ }p|y`blybqu `âh |w|u ºduºlbquvbym xºkººkcybq flbkffhxºkººkÿ, `âh tubgtnxââlbquecnufcys y|u|y flbk, Kt`t-ybqu ecnufÇ xflfknfq `ºkuºº.

    4 }lâu|| yfvfqu |lu||hâucbqu zhmcys lfhff, n|l `fcÇbk|uy|c||h, vºy âhu|kÿk|y`ednyfklcffh `fqd; u|c|yÇ|lbq x Bthecfkbvsy Ç|h-vbqy uflyf bhn|k n|l yfvfqulfufcfy `e∞e.

    5 VºyÇââ |y| ym iºyººhnjÇbjd; vºy `b n|lybqu Ç|h-v b q y u f l y f º º h c l b q u º ºlfklkfy yeeÇ `jkujd. Vºyn|lybqu yeeulcfys lfhff,`b, Ybafq, Çjnjl c|v u|n|ÿjhjjl, Kt`tybq u|hbqu xbu-k|y zdfd.

    6 Vºy `b Çbqd|k pjÇbÇ pâq-kââlbqu ehmlffc fv|l|Çuâq`fqcys exbh `b`||h Câyc|yl`Ǻnkºulºy `fqkff.

    7 U|c|y Ç|lbq x `b ehfuikfyzdÿ, vºy `b`||h Kt`tybqu|hn lºÇºÿ bh|Ç âtl|| `by|u|y Çâybqu fÿbukfd, vºyn|h||h lfhcfyl cjuncjysexbh vbybq ºvyº ufpfh eyf-cfy `fqd.

    8 Vºy `b nâây hââ Çâhxjxjjl |y| ym Kt`ty `fqcysujkÿ v|lc|y `ºkuºº.

    9 VºyÇââ `b`||h nââybqfbklbqu fÿby, `b n|hybqu Çeq-yffc ym ceufkfd; vºy `fhbek

    4 1f ce Pjhbu,Pjhbunjq; Bnu|k.

    ` 1 Yba. 7:11–12.2 f ce Vjct.

    ` L|l Çeekm 11:8.d Tu. 14:21;

    1 Yba. 17:26;Vjpfz 7:19.

    3 f 1 Yba. 3:29–31; 7:10.6 f ce Fhbey Câyc;

    Câycybqelbhlfvÿ,

    Câyck|u||hyºkººkºulºÇ.

    ` Tdh. 11:8.9 f 2 Yba. 5:14;

    C `f U 17:1.

  • 11 1 Ybafq 4:10–20

    ym ibÿbh fkn, `fc eh Çbqwym âk|vÿ cfqy, `fc bh ymÇfvubqy ây|n `jkl `fqÇsuÇfhcfy `e∞e.

    10 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `b`||h Kt`tybqu fk`fkpjÇbyj Ç|v||y Câyc||h ffk`f-leekfd; u|dx `b pâhÇ c|nu|kl||Ç|khâây: {|p|| x zvfh x wfun`b Çâybq wec ehcufcfy ymâuâq. ~fc `b pfqkcÇbqy vºynââybqu ecnufÇuâq `fqÿ `j-kjÇ `bi ââ Ç|v||d.

    11 Vºy Câyc lfÇby yflflÇfylfÿ: ~jkujjuney, fBÇ }p|ynââybqu xbybq ufhn jheekcfy`jkjq Ç|v||d. Nbqv ||, vºyn|h||h vbybq fvbqu fdfÇffh|h|kÇbqkcybqu `b v|lc|y`bk||; nbqv ||, n|h BÇ }p|ybqpfhkbueelsu leekfÇuâq `fqd;vºy n|h `blybq |l Ǻhºyubqu`cfkufy fdcfy `bk||.

    12 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh Câyc yflfl lfÇby Çfylfy:BÇ }p|y nââybqu xbybq ufhnjheekcfy exbh nââybqu ecnufÇ|v||d.

    13 BÇ }p|y pºd ielfhufpjhbkujj uâqw|klââk|Çbqynekl fëcjy `ec n|lybqu `Ǻ-yººlubqu `jkujjuney. Y|u|yâyl|cn|y `eehfy ljhjqnjÿvºy bnu|kuâql|| vºÇcºyººcy|u Çây |hc|lc|y ym dl||h`e∞e.

    14 Vºy |lâu||, Ybafq, `b|lu||h âucbqu cjyccjys lfhff,BÇ }p|y yflfl Çfylfy: Xbybq

    âh cfl vbybq fpfhkbubqu lf-ufÇsy `Ç|h||h n|l fvkfknsydyenfun ul|uÿbÇ `jkyj Ç|v||yfukfu `eqlfl zhmcfy âucbqucfyfkff.

    15 Nbqv ||, vºy nââyxk|yn|l|yl Vjctubqy Çeekm `fqÇ-uâqy ekvffc eu Çeekbqy lfueen|l BÇ }p|ybq pfhkbueelsulfufÿ xflfÇuâql Çâh|Ç `e∞eÇ|v||y `b c|nu|d.

    1 6 V º y n â â y x k | y ` b e ufÇeekm ueekby zknceel l||hcbqk|ulc|ybqu v|lc|y `ºkuºº.

    17 Vºy ââyxk|y nââybq pfh-kbueelsy lfuee `b w|luââ-lbqu jkÿ fdx `jkjÇsy exbh —|y| ifknuffys ekvffc BÇ}p|y, Kt`tybqu vbybq ufhnºucybqu v|lc|y `e∞e.

    18 Nbqvbqy nek `b Câycybqlee Çjjkjqu lfufÿ Kt`tybqnjkujqy âcy||c nfnfy, ºº-hbqyÇ ym fbkl||h `b nââybqnjkujqu nfc wfdxbd.

    19 VºyÇââ `b nââybq njk-ujqu ººhbqyÇ ym bkl||hwfdxcfys lfhff, `b Kt`tybqÇedwcsu fdx, ººhbqy `btlºvcºd; nbqv ||, `âh y|u `âhx-k|y; vºy `b nââybq Çezubqufdx `btl|| fucfd.

    20 Vºy `b ââybqu Çbqcybqlfhff, `b Kt`tybq cfy Ǻvhº-ubqu xbuk|y zdkff. NbqyÇââ`b Kt`tybq cfyubqy pâu zdÿ`fqÇlff, `jkujjuney, Kt`tybqfpfhw, cfyubqy nâkÇââhbqu`fhbux nââybqu `b Çfhfd. Vºy

    10f Fkvf 14:11.11f 1 Cfv. 17:41–49.

    ` 1 Yba. 3:26.13f 1 Yba. 17:33–38;

    C `f U 98:31–32.` ce Ëc `ec, Ëc `ec

    zdlfk.

    d Fkvf 30:47.14f Jvyfb 1:6;

    Vjpfz 2:22;Bath 2:7–12.

    ` ce ~ehÇfyspfhkbueel.

    d 1 Yba. 2:20.

    u 1 Yba. 17:13–14;Bfrjd 2:12.

    16f ce Vjctubqy Çeekm.18f 1 Cfv. 17:51.20f 2 Yba. 1:30.

  • 1 Ybafq 4:21–34 12

    `b nââyl Kt`tybq leeuffh,nââybqu yflnfq Çfvn cfyl jx-djk pjÇbyj Ç|v||y neiffkff.

    21 Vºy n|h vbybq Çedwfc`jkjy nââyxk|y Ç|dkbqy nec`âc|kc|y bklbqu Çfhcfy exbhn|h`||h yfvfqu ººhbqy |p|yKt`ty Ç|v||y `jlcjy `fqd.

    22 Vºy n|h||h yflfl Çfylfybeltqxââlbqy fÇkfuxlsy ne-Çfq zhmÿ `fqd, n|h||h nââybq|p|y, Kt`ty, iºyººh n|lybqleyl `fqcysu v|l|ÿ `fqcysexbh `jkjq.

    23 Vºy `b nââyl ÇfylfyKt`ty `fqcfy v|n||h zhmÿ`fqkff.

    24 VºyÇââ nââyxk|y `bnââyl Çfylfy `b ueekbyfzknceel l||h Çbqulc|y n|hcbqk`|hbqu Ç|hvbqy uflyf`eq fÇ yfhnff fdffxbÇ ëcnjqÇ|v||y zhmcfy `jkjq.

    25 Vºy nââyxk|y yfvfqulfufÇsu `b nââyl neiffcfy`e∞e.

    26 Vºy n|h||h yfvfqu câvl|Ç fÇ yfhsyÇff neÇfq zhmÿ`eq `ºuººl yfvfqu ây|Ç||hvbybq fkcfy n|hÇââ Kt`tyÇ|v||y `jlcjy `e∞e, bqvbqynek n|h`||h yfvfqu lfufcfyfdfq.

    27 Vºy n|h`||h yflfl Çfylfyyfvfqu Ç|hvbqy uflyf `eqfÇ yfhnff jxbÇjjh zdfÇ peehbeltqxââlbqy fÇkfuxlsy nf-kffh jkjy elff zhmcfy `ºkuºº.

    28 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhKtvty yfvfqu Çfhffl vfiblfqd, vºy Ktvâtk `jkjy Cfvx `fc flbk. Vºy n|l vbybq

    `fhffyffh peunffy jljd; exbhym n|l |y| ym Kt`ty `fqÿ vºyn|h yfvfqu fkffl `fc n|lybqfvbqu fdfÇffh |h|kÇbqkÿ `eqÇ|v||y `jlcjy fÿ||.

    29 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b n|lybq fhffc leelfd, vºyn|l yfvfqu cjycjd; bqvbqynek n|l vbybq l|hu|l||c peu-nffÇff jhÇbd.

    30 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh Kt`tybq pfhw fÇ yfhsuvbym Çfhffl lfuÿbÿ |Çk|d,vºy n|h||h vbybq Çfÿeeuffcpeunfy `fc Bthecfkbv Çjnjl`ewfÇsu pfdlfd.

    31 Vºy |lâu|| `b, Ybafq, `btnjvnjq, nââyxk|y BÇ }p|y||cbÇ||Ç|y fxflksu fdcfy nek,nbqvbqy nek `b Kt`tybqpfhwsu `fhby fdx, nââybqupeunffkufÇuâqy nek Çjhbukjy`fqcfy `jkjq.

    32 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `b nââyl Ç|h|d n|h||hvbybq âubqu cjycdjjc, BÇ}p|y fvmlsy flbk vºy `b xfvml `eqy flbkffh, n|hxk|yÇ|h|d n|h||h `blybq âucbquleek`fk, `bl nââybq fvbquºhiººyº Ç|v||y ºuââk|d.

    33 Byu||l `b nââyl Çfylfy,nââybqu fqÇ Ç|h|uuâq Ç|v||y`âh f fv fklfd; Ç|h|d n|h`bl|yn|q Çfvn fukfu `eqlehee zd`fk `blybq flbk xº-kººn Çây `jkyj Ç|v||y Ç|k|d.

    34 Vºy nââyxk|y `b nââylÇfylfÿ Ç|khâây: BÇ }p|y|y| pâqkbqu Çbqku|Ç||h `b-l|yl fpfhkbukfcfy ym lfv-ÿbuuâq; vºy `bl BÇ }p|ybq

    24f 1 Yba. 3:12, 19–24;5:10–22.

    31f Vjpfz 9:17;Fkvf 56:56.

    33f ce Nfyufhfu.34f 1 Yba. 2:2; 3:16.

  • 13 1 Ybafq 4:35–5:4

    pfhkbueelsu `btkââk|Ç||hxfhvfqÇ ëcuâq u|ÿ ââ? Nbq-vbqy nek, Ç|h|d nf fukfu `eqlnbqi, |w|un vbym jxdjk `bl-ybq leyl jhibÇ `fqh nfyl`fqÇ `jkyj.

    35 Vºy ekbhfy njÇbjÇ ljhfPjhfv vbybq zhmcfy âu|ylpjhbuÿbd. }lâu|| Pjhfv u|l|uym eu pfhwsy y|h fÿuee; vºyn|h||h fukfu `eql nbqi jljÿ`blybq |w|un jxyj Ç|v||yfvkfd. Nbqv ||, vºy nââyxk|yn|h wfuffc |Çk|y `bl|yn|qâkl|y| Ç|v||y n|h `bl|ylnfyufhfu nfdbd.

    36 }lâu|| `bl nââybqu ººh-cºln|quºº Çfvn âkl||ÇbquÇâcc|y ym beltqxââl fukfu`eql nbqi `blybq lâhd|c-ybqu v|l|Çuâq `fqÿ vfufl,n|l `blybqu vºiuºÿ vºy`blybqu ecnufÇ `jkeepfq Ç|-v||cybq exbh `ºkuºº.

    37 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh Pjhfvsu `bl|yl fnfyuf-hfu nfdbÇfl, nââybq nfkffhÇ`blybq fqlfc pfvÇhfd.

    38 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `bl ueekby zknceelsu`fc Kt`tybq pfhwsu fdx, fukfu`eql nbqi jljÿ, |wubqyvfqÇys pâu fzys vºh Ǻºd.

    ~äK}U 5

    Cfhbf KbÇfqy |ch|u âuk|y ujv-ljkkjd — {ºduââlbqyÇ|| |hu|ÿbhc|yl Çjëek `fzcfd—N|l nfÇbkºhuºd—Eu ueekby zknceel Vjct`jkjy `jibukjuxlsy `bxbuk|kbqu

    fueekÿ|| — Eu zknceel KbÇfquBjctasy âh elfv u|lubqu nfybe-kfd — KbÇfq ººhbqy âh elvsynfkffh vºy zknceelsu ÇflufkfÇnfkffh `jibukjd. Jqhjkwjjujjhv|º 600–592 jy.

    VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`bl fukfu `eqlfl |w|un||bhcybq lfhff, `jkujjuney,n|h`||h `fzh Ǻºhººh lââh-u|ulc|y `fqd, vºy nââyxk|yvbybq |Ç fCfhbf, âk|vÿ Çfy-ufkeey `fqd, exbh ym n|h||h`blybq nºkºº ây|Ç||h uf-ieelfy `fqcfy fÿuee.

    2 Exbh ym n|h `blybqu fukfu`eqlfl âh|ulc|y Ç|v||y `jl-cjy fÿ||; vºy n|h||h |wubqyvbym |ch|u âuk|y ujvljkkjÿ,n|h pºyx Çây `fqcysu ymnââyl lehlfy; Ç|kc|y ym:~jkujjuney nf `blybqu ºdkºÿbhc|y yenuffc vbym lfueekfyufhufcfy `e∞e, byu||l Ǻd-uââl vbym âuâq `jkjd, vºy`bl fukfu `eqlfl âh|ul|Ç`e∞e.

    3 Vºy |Ç vbym |wubqy vbym|ch|u âuk|y bqv|hÇââ vfz-ubqy Ç|k||h ujvljkkjcjy`fqd.

    4 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh|w|u vbym nââyl Çfylfÿ,Ç|kc|y ym: ~b fpºyx Çây u|lu||v|ly|; Ç|h|d `b ~ehÇfyspâqkââlbqu `âp|ul|kl Çfhff-uâqc|y `jk `b ~ehÇfys cfqycfqÇysu v|l|Çuâq `fqÇ `fq-cfy, Çfhby Bthecfkbvl Çjh-ujljy, fÇ lââcn|qu|| ÇfvnǺyººulºÇ `fqcfy `bp ||.

    35f 1 Yba. 16:7;2 Yba. 5:5–6.ce Pjhfv,pjhfvxeel.

    37f Bji. 9:1–21;Yjv. âuc 5:4.ce Nfyufhfu.

    5 1f ce Cfhbf.

    4 f 1 Yba. 2:11.` 1 Yba. 1:8–13.

    ce äp|ul|k.

  • 1 Ybafq 5:5–14 14

    5 U|dx `jkujjuney, `b fv-kfknsy fyenubqu jkÿ fdkff,âây l||h `b, |lu||h pâqkââ-l|l `fzcyf; nbqv ||, vºy BÇ}p|y Ǻduââlbqu vbym Kt`t-ybq cfdhffc pfqkeekyf, vºyn|lybqu fukfu `eqlfl `bl|yllfÇby fdxbhyf u|lubqu `b`v|ly|.

    6 Vºy bqv|hÇââ vfzubqyÇ|k||h vbybq |w|u KbÇfq,|Ç Cfhbfu `blybq neÇfqlnfqnufheekfy `fqd, `blybqubeltqxââlbqy w|lubqu jkÿfdfÇffh, Bthecfkbvsy ufpfhººl fukfu `eqlfl fzkfÇ peeh`jkjq.

    7 Vºy `blybqu |wubqyÇ||vfqÇfyl |hu|ÿ bh|Ç|l, `jk-ujjuney n|lybq `fzh Ǻºhlââhx, vºy |Ç vbym nfqnuf-heekfulfd.

    8 Vºy n|h||h zhmÿ, Ç|kc|yym: }lâu|| BÇ }p|y vbybq |hyºÇºhn fukfu `eql nbqi peu-nff Ç|v||y fpfhkbukfcysu `b`fnnfq v|l|d; nbqv ||, vºynââyxk|y BÇ }p|y Ǻduââ-lbqu vbym Çfvuffkÿ, `fc Kt-`tybq cfdhffc pfqkeekcysuvºy BÇ }p|y n|l|yl pfhkbu-kfcfy pâqkbqu `uâqw|klââkÿxflfÇ Çâxbqu n|l|yl ºucybqu`b `fnnfq v|l|d. Vºy n|h||hbqv|hÇââ vfzubqy Ç|k||hzhbd.

    9 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh

    n|l âk|vÿ bÇ||h `fzcfy, n|-u||l BÇ }p|yl fnfÇbk ºhuºÿvºy ºhuºk Çfqkfd; vºy n|lBphfbksy ~ehÇfyl `nfkfhÇ-kff l|diââkc|y `jkjq.

    1 0 V º y n | l B p h f b k s y~ehÇfyl Çfylfy nfkfhÇkffl|diââkcybq |w|cn, vbybq|w|u, KbÇfq, ueekby fzknceell||h cbqk|ulc|y n|hÇââ w|l-ubqu fdx, vºy n|h`||h n|l-u||hbqu |Çy||c ym celfkcfyfdfq.

    11 Vºy n|h||h n|lu||hn l|k-Çbqy ââckbqy, vºy nââyxk|y`blybq fyÇys |w|u |Ç `jkcjyFlfv Tdf Çjëhsy neÇfq ifc-nbhsu `funffcfy Vjctubqynfdfy fyjv fueekfulcfysu`jkujjd.

    12 Vºy nââyxk|y |Çk|k||c`âh Beltqy Çffy, Ptlbrfz-ubqy pfcfukfksy |Çk|k Çâh-n|kÇ beltqxââlbqy fw|lubqu`e∞e.

    13 Vºy nââyxk|y fhbey`jibukjuxlsy `jibukjkeelym |Çk|k||c, `âh fPtlbrfz-ubqy Çffyxkfksy ââckbquÇâhn|k; vºy nââyxk|y `Btht-vbfubqy fvffh zhbulcfyjkjy `jibukjksu `ºkuºº.

    14 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇl j h v b y b q | w | u K b Ç f qnââyxk|y ueekby fzknceell||h||c |w|u ºduºlbqyǺºeubqy `bxubqu jkjd; bqvbqy

    5 f 1 Yba. 2:20; 18:8,22–23.ce Fvkfknsy yenfu.

    ` ce Bnu|k.8 f 1 Yba. 2:2.

    ` 1 Yba. 3:7.9 f Vjpfz 2:3;

    3 Yba. 9:19–20.ce Vjctubqy Çeekm.

    ` ce NfkfhÇfknfq,NfkfhÇfÇ, NfkfhÇfkºhuºÇ.

    10f 1 Yba. 4:24, 38; 13:23.ce Ueekby zknceel.

    11f 1 Yba. 19:23.ce GtynfnteÇ.

    12f Ifcn. l||l 9:1.ce Celheel.

    13f {ffl. l|l 24:18;Bth. 37:1.

    ` Tphf 1:1;Bth. 36:17–32;1 Yba. 7:14;{bk. 8:20.

    14f 1 Yba. 3:3, 12.ce Ueekby zknceel.

  • 15 1 Ybafq 5:15–6:1

    nek n|h||h `Bjctasy elfv`fqcysu v|lc|y fÿ||; nbqv||, `âh dBfrjdsy Çââ fcfyn|h, Tubgtn|l uÇelfklfulcfyn|h, vºy ººhbqy |w|u Bfrjd,nââybq `âÇ|k ºhÇ u|hbquºkcuºkºyubqy f∞ekffc lÇfv-uffkÿ `jkyj Ç|v||y BÇ }p|-ybq venhffh ÇflufkfulfyÇfvuffkfulcfy n|hÇââ Bjcta`jkjq.

    15 Vºy nââyxk|y n|lybquÇfvuffkcfy vºyÇââ n|h ~ehÇf-yffh elbhlfulfy n|l Tubgtnyenuffc vºy lfhfyueqkkffcfufhcfy `ºkuºº.

    16 VºyÇââ nbqy vbybq |w|u,KbÇfq, |w|u ºduºlbqyǺº euelvsu v|l|ÿ fdcfy fÿuee.Vºy nââyxk|y Kt`ty x `fcfBjctasy elfv `fqÿ, bq-vbqy nek n|h vºy ººhbqy|w|u ºduºlbqy w|lubqu Çfl-ufkÿ `fqÿ||.

    17 Vºy |lâu|| |w|u vbym|lu||h `âÇ pâqkbqu Çfhffl,n|h||h Câyc||h lââhu|ul|d,vºy âh elvsyÇff neÇfq `j-ibukjÿ |Çk|d —

    18 }lu||h ueekby zknceelnââybq âh elfv `jkjÇ `âÇâyl|cn|y, zcnfy, Ç|kn|y vºyÇâvââcn jxyj u|lubqu `jkjq.

    19 Bqvbqy nek, |lu||h uee-kby zknceel fÇ|p|| x âh|ul|Çexbhuâq; wfubqu lfufy `âlu|-h|Ç ym x `fc âuâq Ç|v||yn|h Ç|k|d. Vºy n|h||h âh

    elvsyÇff neÇfq jkjy pâqkbqu`jibukjd.

    20 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhºlbq Çâhn|k `bl|yl pfhkbu-kfcfy BÇ }p|ybq pfhkbueelsuvbybq |w|u uâqw|klââkc|y`jkjq.

    21 Vºy `bl BÇ }p|y `bl|ylpfhkbukfcyffh w|luââlbqujkÿ, vºy n|lu||hbqu celfkÿvºy n|lu||h ym Çâcââin|q`jkjÇsu jkÿ v|l|d; nbqv||, `âh âh ÇââÇlââll|| BÇ}p|ybq pfhkbueelsu fcfÇbe-kfy ºdkââk|Çâqw fuee `|hÇ|vxeÇfk fÿuee.

    22 Bqvbqy nek fvkfknsyyenubqu pjhby fukfu `eqlflpjhxbÇljj, `bl |lu||hbquººhcºln|quºº fdx zdfÇ ym BÇ}p|ybq v|hu|y eÇffy `eqpf.

    ~äK}U 6

    ~ehÇfys pâqkââlbqy neÇfqYbafq `bxbuk|d — Ybafqy pj-hbkuj ym F`hfÇfvsy ~ehÇfylbhÿ vºy fdhfulfÇsu ÇâvââylznufÇ `fqd. Jqhjkwjjujjh v|º600–592 jy.

    Vºy |lâu|| `b, Ybafq, w|l-ubqyÇ|| f |y| Ç|c|un |w|uºduºlbqyǺº eubqy `bxubquÇjÿbv y|u|y wfun `b ººhbqy`bxbuk|y `eq |lu||h `zknceell||h `eekufÇ ym x âuâq; |y|ym vbybq d|wubqy Çflufkÿ

    14` 2 Yba. 3:4;Fkvf 10:3.ce Bjcta, BfrjdsyÇââ.

    d ce Bfrjd,Bcffrbqy Çââ.

    u }Çk. 37:29–36.l }Çk. 45:4–5.

    15f Tu. 13:17–18;Fvjc 3:1–2;1 Yba. 17:23–31;C `f U 103:16–18;136:22.

    16f 1 Yba. 6:2.19f Fkvf 37:4–5.21f 2 Yba. 25:26.

    ` ce Celheel—Cel-heelsy ây| w|y|.

    6 1f 2 Yba. 4:14–15.` 1 Yba. 9:2.d 1 Yba. 1:16–17;

    19:1–6.

  • 1 Ybafq 6:2–7:4 16

    `fqcfy n|hÇââ w|l|un `eqyexbh `jkjq; bqvbqy nek `b|y| l|dn|hn ââybqu `bxbu-k|Çuâq `ºkuºº.

    2 NeÇfqk`fk `bl fBjctasyelfv u|lubqu Ç|k|Ç ym vbybqÇedml Çfyufknnfq.

    3 Vºy `b`||h |wubqyÇ||`âÇbq k pâqkbqu `âh|y njljh-Çjq n|vl|uk|Çbqu xeÇfkxbk-cfyuâq, exbh ym, n|lu||h ymf|lu||h zknceel l||h `bxbu-l|ÿ xflfÇuâq, exbh ym, `b~ehÇfys pâqkââlbqy neÇfq`bxbÿ `jkjÇ nbqv pfqu `bÇâcx `fqyf.

    4 Exbh ym, vbybq `âÇbq kpjhbkuj `jk F`hfÇfvsy ~eh-Çfy, vºy Bcffrbqy ~ehÇfy,vºy Bfrjdsy ~ehÇfyl fbhÿ,fdhful Ç|v||y Çâvââyl `znufÇym `jkjq.

    5 Bqvbqy nek, `b l|kÇbqlfnffkfulfÇ pâqkââlbqu `ec,Çfhby ~ehÇfys nffkfkl vºyl|kÇbql âk ÇfhmzfkfulfÇn|lybq nffkfkl ybqw|Ç pâq-kââlbqu `bxbuk|Ç `jkjq.

    6 Bqvbqy nek, Çâvââybqâhcn |hÇ|v xeÇfk `ec pâqkââ-l | | h | l u | | h z k n c e e l s ulââhu|Ç ëcuâq Ç|v||y `b âhelfvlff pfhkbukfÇ `jkyj.

    ~äK}U 7

    KbÇfqy Ǻduââl Bthecfkbv ehee`ewfÿ vºy Biv|bk `jkjy nââ-ybq u|hbqyÇybqu n|lybq fzyl

    y|ul|Çbqu ehbd — Ktvty `jkjypfhbv ym |c|huââw|d — YbafqBÇ }p|yl bnu|kn|q `fqÇsu fÇyfhnff eÇeekfd — N|l nââybqujkcjjh Çâkÿ, nââybqu `âh|ku|-Ç||h nºkºdkºd — N|h||h bnu|-kbqy Çâx||h cekkfulfd — FÇ yfhym ºhiººk ueqd — KbÇfq `jkjynââybq fzysÇfy nfÇbk ºhuºÿvºy ºhuºk Çfqkfd. Jqhjkwjjujjhv|º 600–592 jy.

    Vºy |lâu||, vbybq |w|u, Kb-Çfq, âh elvsyÇff nfkffhf`jibukjcys lfhff, vºyÇââekbhfy njÇbjÇ ljh BÇ }p|ynââyl Çfylfy lfÇby zhmÿ,KbÇfq, pºdǺy ººhbqy u|h`âkbqu fdx fukfu `eql nbqipjhxbÇ ym pjÇbcnjq `bi`jkjq; Çfhby n|h fvkfulcfyyenfun BÇ }p|ybq nºkºº âhelvff ºcuºÿ `jkjÇsy nekl,Ǻduââl xbym `jÇblsu d|Çy|h`jkujy fd`fk pjÇbknjqu nfyfh v|l||c|q Ç|v||y| `b.

    2 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `b, Ybafq nââyxk|y vb-ybq fÇ yfh Bthecfkbv ufpfhnlfÇby `ewfÿ, n|u||l Biv|bk`jkjy nââybq u|h `âkbqufukfu `eqlfl fdxbhdfk pj-Çbknjq Ç|v||y BÇ }p|y nââylfpfhkbukfcfy `jkjq.

    3 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `b, Ybafq, fÇ yfhsyÇffÇfvn Bthecfkbv ººl pjhby fu-kfu `eql nbqi flfÇby pjhxbd.

    4 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `bl Biv|bkbqy u|hn

    2 f 1 Yba. 5:14–16.3 f Bfrjd 7:27;

    Äthjv 1:2, 14;Jvyfb 1:30.

    4 f 2 Yba. 9:41, 45, 51.

    ` BjÇfy 20:30–31.Vjhvjys Yjvys|Çybq Çeelcsu âp.

    5 f 1 Ttc. 2:4;Vjh. âuc 1:4.

    7 1f 1 Yba. 5:17–19.` 1 Yba. 16:7.d ce U|hk|kn, U|hk|Ç.

    2 f 1 Yba. 16:7–8.3 f 1 Yba. 3:2–3.

  • 17 1 Ybafq 7:5–14

    Çâhx jxjjl, `bl Biv|bkbqypâu||c nffkksu jkÿ, ââybqÇ||Ç|h||h nââyl Çfylfy BÇ }p|-ybq âucbqu zhmcfy fÿuee.

    5 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh BÇ }p|y Biv|bkbqypâhÇbqu pººkkºcºy `e∞e, vºynââyxk|y nââybq u|hbqyÇ-ybqÇ ym x, ââybq lâyl n|l`bl|yn|q Çfvn |wubqy vffymvfqÇfy ehee pjhby fukfu`eqlfl fzyl ufhdff.

    6 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`bl fukfu `eqlfl pjhxbÇ peeh,`jkujjuney, Ktvty `jkjyKtvâtk, vºy Biv|bkbqyjÇbljjc Çjëh ym, vºy Biv|b-kbqy Çjëh fÇââ `jkjy n|lybqu|h `âkbqyÇ|y, `blybqu |c|h-uââw|d; nbqv ||, Ybafq vbybq|ch|u `jkjy Cfv, vºy n|lybq|w|u Biv|bk, vºy nââybq |Ç-y|h, vºy nââybq `ecfl uehdfyjÇbys |ch|u `ºkuºº.

    7 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljheu |c|huââw|k ym n|l Bthecf-kbvsy yenfun `ewfÇsu Çâcc|-y||c `jkjq.

    8 Vºy |lâu|| `b, Ybafq,n|lybq pâhÇ c|nu|k Çfneeubqyexbh fÇfhfvcfy `fqd, nbq-vbqy nek `b n|l|yl Çfylfyzhmÿ, Ç|khâây, nbqv ||, `âhKtvtyl vºy Ktvâtkl Çfylfy:~jkujjuney, nf yfh vbybq fÇyfh, n|u||l nf yfh zfÇfy pâhÇc|nu|k||h|| bqv Çfnee, vºyj∞ey nfym bqv Çfhfkufy `b-k||, nbqv||c x `b, nf yfhsy

    lââ fnfk, nf yfhn Çfylfy zhbÇëcnjq `jkÿ, nbqv ||, vºy nfyfhn âku|hk|Ç Ç|h|u ââ?

    9 Nf yfh BÇ }p|ybq âubquzfÇfy |c leekfd?

    10 Nf yfh BÇ }p|ybq n|yu|h|kxbqu Çfhcyff zfÇfy fvfhn-cfy `bk||?

    11 Nbqv || vºy BÇ }p|y`blybqu Kt`tybq cfdhffcfxºkººkÿ, vºy nââyxk|y `blw|lubqu fdfÇ `jkcjy p|h|u`blybq nek Çbqc|y âk|vÿfuee pâqkââlbqu nf yfh zfÇfyvfhnfÇ `jkjd?

    12 Nbqv ||, vºy Ç|h|d n|lnbqyÇââ `fqÿ fbnu|k|| `jlb-njq `jkujdjk `âÇ `pâqkbqu BÇ}p|y Çâvââybq âhcbqy nºkººººhbqy ëcjjh `jkujÿ `jkyju|lubqu nf yfh zfÇfy vfhnfÇ`jkjd? Bqvbqy nek nââylbnu|kn|q `fqwuffz.

    13 Vºy Ç|h|d `bl bqyÇââ`fqÿ nââyl bnu|kn|q `fqdfk,`bl fvkfknsy fyenfun Çâh|Ç`jkyj; vºy nf yfh bh||lâqyy|u|y âtl Bthecfkbvsy ecn-ufksy neÇfq BÇ }p|ybq âuuâqw|kl|Çbqu v|l|Ç `jkyj;exbh ym Bthecfkbvsy `ecnuf-ksy nfkffh BÇ }p|ybq zhmcfyn|h `âÇ pâqk `btk|ul|Ç ëcnjq.

    14 Exbh ym `jkujjuney, BÇ}p|ybq Câyc n|lybq nºkººÇbx||Ç|| elfÇuâq `jkbyj;exbh ym `jkujjuney, n|l `j-ibukjuxlsu f|c|huââw|ÿ,vºy `Bthtvbfu uzylfyl Çfz-

    6 f 2 Yba. 4:10.8 f Fkvf 31:2;

    Vjct 7:41.10f L|l Çeekm 4:9;

    1 Yba. 3:29; 4:3.11f 1 Yba. 4.12f 1 Yba. 3:7; 15:11.

    ` 1 Yba. 17:50;Fkvf 26:12.

    13f 1 Yba. 2:20.ce Fvkfknsy yenfu.

    ` {ffl. l|l 25:1–21;2 Yba. 6:8; 25:10;Jvyfb 1:15;

    {bk. 8:20–21.14f Tptr. 5:6;

    1 Yba. 1:18–20; 2:13.ce }c|huââw|k.

    ` Bth. 37:15–21.

  • 1 Ybafq 7:15–22 18

    cfy `jkjq. Vºy n|l |wubqyvbym dfvbqu fdfÇffh |h|k-Çbqkÿ, ââybq Ç|h||h nââybquyenuffcff peunfy ufhfÇflÇâhu|c|y `e∞e.

    15 }lâu|| `jkujjuney, Ç|h|dnf yfh Bthecfkbv ehee `ew-dfk nf yfh x `fc n|l|yn|q ÇfvnǺyººulºÇ `jkyj Ç|v||y `b nfyfhn Ç|kÿ `fqyf. Vºy |lâu||,Ç|h|d nf yfh cjyujcjy `jk, n|hufpfh ººl zd, n|u||l Ç|h|d nfyfh zd`ffc nf yfh x nââyxk|yǺyººulºyº Ç|v||y nf yfhnvbybq zhmcfy âucbqu cfyfu-ney; |lu||h ym BÇ }p|ybq CâyczhbÇ ëcnjq Ç|v||y yfvfqufk`flfÿ `fquffuffc `e∞e.

    16 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `b, Ybafq, |lu||h âucbqufÇ yfhnff Çfylfy zhmcys lf-hff, n|l yflfl eehkfÿ `fqd.VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|l yflfl ufh Çâh|d, exbh ym`jkujjuney, n|l âk|vÿ bÇ||hÇbk|uy|y, vºy n|l yfvfqujkcjjh fÇâk|d, n|l yfvfqup|hk|u fhffnfyl nfcxeekfÇffhfukfu `eqlfl jhÇbÿ `jkyj Ç|-v||y fvbqu vbym `âh|ku|Ç||h|h|kÇbqkcybq exbh `jkjq.

    17 U|dx ekbhfy njÇbjÇ ljh`b BÇ }p|yl pfk`bhx, Ç|kc|yym: Fq BÇ }p|y nfyl bnu|Çvbybq bnu|kbqy ekvffc, nfyfvfqu fÇ yfhsy vbym ufhffcpfqkeekffx; nbqv ||, yfvfquÇâkc|y |y| Çâk||cbqu fnfcfhnfnfÇ Çâxbqu ºuººx yflfl.

    18 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh yfvfqu |lu||h âucbqu Ç|k-v|uw, `jkujjuney, Çâk||c ufh

    `jkjy Ǻkººc vbym fkleehfd,vºy `b fÇ yfhsyÇff ºvyºpjucjÿ, `fc n|l|yl ÇfylfylfÇby zhbd.

    19 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|l lfÇby yflfl eehkfÿ, vºyyflfl ufh Çâh|Çbqu pfdlfd;u|dx `jkujjuney, Biv|bkbqyfjÇbljjc y|u ym, nbqv ||, vºynââyxk|y nââybq |Ç, vºyBiv|bkbqy Ǻduââlbqy y|uym, fÇ yfhffc vffym Çbx||y-uâqk|y ueqÇsy Ç|h||h n|l-ybq pâhÇbqu pººkkºd; vºy n|lfvbqu vbym fdfÇffh jhjklj-Çjj `jkbd.

    20 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|l ººhclbqy ëcjy `ecsyekvffc Çfhfvcfy `fqd, ââybqÇ|h||h n|l vbybq ºvyº `º-Çbqÿ, vºy vbybq |ch|u âqkl-c|y pâqkbqu ºhiººÇbqu n|lyflffc ueqd.

    21 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|lybq Çbqc|y `âulbqu`b lfheq feexbkÿ, vºy n|l BÇ}p|y ~ehÇfylff Çfylfy ºh-iººkbqy nek pfk`bh Ç|v||yn|lybqu `b eÇeekfd. VºyÇââekbhfy njÇbjÇ ljh n|l nbqyâqkl|d. Vºy n|l BÇ }p|ylpfk`bhcys |w|cn `bl lfÇby|wubqyÇ|| vfqÇys pâu pjhbyfzylff ufhcfy `e∞e.

    22 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `bl |wubqyÇ|| vfqÇfylbh|d. Vºy `b `jkjy fÇ yfhvffym `fc Biv|bkbqy `âÇu|hbqyÇ|y |wubqy vffymvfqÇfy ehee bhcybq lfhff,n|l BÇ }p|y ~ehÇfylff fnf-kfhÇfk l|diââk|d; vºy n|l

    14d 1 Yba. 2:1.16f 1 Yba. 18:11–15.17f Fkvf 14:26–28.

    19f 1 Yba. 16:7.21f ce EexkfÇ.22f ce NfkfhÇfknfq,

    NfkfhÇfÇ, NfkfhÇfkºhuºÇ.

  • 19 1 Ybafq 8:1–11

    nââyl `nfÇbk ºhuºy vºy ºhuºkÇfqkfd.

    ~äK}U 8

    KbÇfq fvmlhfksy vjlsu âp|ul|klÇfhfd — N|h||h ÿbvcy||c ymÇâhn|ÿ vºy ººhbqy u|h `âkbqun|hxk|y âqkl|Çbqu Çâc|d —Nºvºh `fhbek, lfdxee `ºuººl yf-hbqy pfv, vºy Çâvââcbqu `âhÇ|ÇÇfhfyÇeq vfyfyu n|h Çfhfd —Cfhbf, Ybafq, Cfv yfh ÿbvc-y||c Çâhn|ÿ, Çfhby KtvtyKtvâtk Çjëh nfnufkpfd. Jqhjk-wjjujjh v|º 600–592 jy.

    VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`bl `âÇbq k pâqkbqy âhbqunºhºk `âh||h, pâqk `âhbqy âhnfhbfys, vºy nââyxk|y pâqk`âhbqy ÿbvcybq âhbqu fkmfkbysu ym y|unu|y weukeekfd.

    2 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh|w|u vbym fukfu `eqlfl cff-nfy `fqÇ peeh n|h||h `bl|ylÇfylfy zhmÿ, ºuââkc|y ym:~jkujjuney, `b pââl fpââlk|d;|cd||c, ººhººh Ç|k`|k, `b`âp|ul|k âp|d.

    3 Vºy `jkujjuney, `b âpc|ypâqkbqyÇ|| exbh, BÇ }p|yl`fzcfÇ ifknuffy yflfl `eqym fYbafq `jkjy nââyxk|yCfvsy nek `ºkuºº; exbh ymn|l `jkjy n|lybq âh elvffcjkjy ym fdhfulfyf u|ÿ `jljÇifknuffy yflfl `eq.

    4 U|dx `jkujjuney, fKtvty

    Ktvâtk Çjëh, `b nf yfhsynºkºº âk|vÿ bÇ||h fqyf;exbh ym `jkujjuney, vbybqeÇffhcyffh `b pââl|yl|| `â-h|yÇbq vºy lâycu|h fukfu`eqlsu Çfhcfy `jkjq.

    5 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b wfuffy fjhÇbvÿ ºvccºyy|u|y Çâvââybqu Çfhfd; vºyn|h`||h bhÿ `fc vbybq ºvyºpjucjd.

    6 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|h`||h yflfl Çfylfy zhmÿ,vºy nââybqu lfufÇsu yflflneiffd.

    7 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b nââybqu lfuffl ººhbquºº`âh|yÇbq vºy lâycu|h p|kââ-l|l `fquffu `b fÿbd.

    8 Vºy `b ÇfhfyÇeql jkjywfubqy nehi pjhxcjys |w|cn`b BÇ }p|yl Çfylfy nââybq|hÇ|v bÇ ybuââkckbqy ekvffcyfvfqu fybuââkc|y âp|ÇbquÇâc|y pfk`bhx |Ç|kc|y `e∞e.

    9 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b BÇ }p|yl Çfylfy pfk`bhc-ys |w|cn `b eelfv `jkjjlw|ku|h fnfk`fhsu fÿbukfd.

    10 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhÇâhnc|y y|uybqu ÿfhufknfq`jkujÇ leh `ekffv fÿbvcn|qy | u | y ` v j l s u ` b Ç f h c f y`ºkuºº.

    11 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b ehfuikfy nââybq fÿbvc-y||c Çâhn|d; vºy |y| ym ehmlºvyº vbybq fvcfÿ fcfy `âÇ-y||c l||uââh n|huâây fvnfn

    22` 1 Yba. 5:9.8 2f ce Pââl; Bkxk|kn.

    ` 1 Yba. 10:17.ce äp|ul|k.

    3 f 1 Yba. 8:14–18.4 f 1 Yba. 8:35–36.

    5 f BC—N 1:30–32.8 f ce Ybuââkc|yuâq,

    Ybuââkc|k.9 f Vfn. 13:38.

    10f Fkvf 32:41–43.` }Çk. 2:9;

    Bkx. 2:7; 22:2;1 Yba. 11:4, 8–25.ce Fvmlhfksy vjl.

    11f Fkvf 5:34.

  • 1 Ybafq 8:12–23 20

    `fqcysu `b `jkujjcjy `ºkuºº.Nbqv || vºy nââybq ÿbvc ymwfuffy, ehml ºvyº vbybqâpc|y `âÇy||c âk|vÿ `wfuffy`fqcysu `b `jkujjd.

    12 Vºy `b nââybq ÿbvcy||cÇâhn|Çbqy cfwee |y| ym vb-ybq c|nu|kbqu âk|vÿ fueef`fzhffh lââhu|d; bqvbqynek, u|h `âkbqyÇ|y vffymâây||c nââyxk|y Çâhn||c|qÇ|v||y `b `Çâcx |Çk|d; `b |y|ym `âÇbq k ÿbvcy||c l||uââhdleh `ekffv `jkjÇsu `b`||hv|lc|ybq exbh `e∞e.

    13 Vºy nââyxk|y u|h `â-kbqyÇy|| jkÿ `jkpjiuâq Ç|-v||y `b |hu|y njqhjy Çfhff`|kx||d||c, y|u|y ecn fujksujkÿ Çfhfd `b; vºy |y| ymÿbvcy||c ym vbybq Çâhnc|yn|h vjlys l|hu|lââh ehcfÇfÿuee.

    14 Vºy `b ââybqu Çffyffc|Çn|qu ym fÿbukfy Çfhfd; vºyââybq |Ç ym zkbvuâq wffyf`fqÇsu âp|d; vºy ââybq |Ç|yl||h nf yfhsy |Ç Cfhbf, vºyCfv `jkjy Ybafqu Çfhfd;vºy n|l Çffi jldjk pjÇbÇsuv | l | Ç u â q p j u c j ÿ ` f q c f y`jkjq.

    15 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `b n|lybqu lfkkfd; vºynââyxk|y `b n|l|yl Çfylfyºylºh leeuffh n|lybqu yflflbhÿ, vºy `âÇbq k ÿbvcy||cl||uââh Çâc|k nfnfv n|hÿbvcy||c Çâhnd|k pjÇbyj Ç|-v||y Ç|kc|y `ºkuºº.

    16 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhn|l yflfl bhÿ, vºy ÿbvcy||cnââyxk|y Çâhnc|y fdfq.

    17 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhKtvty `jkjy Ktvâtk Çjëhsubhÿ vºy nââyxk|y ÿbvcy||cÇâhn||c|q Ç|v||y `b Çâc|d;bqvbqy nek, `b n|lybqu Çfhÿvfufl Ç|v||y ujksy |Ç|ynbqi Çfhff `|kx||d.

    18 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljh`b n|lybqu Çfhfd, u|dx n|lyflfl bhÿ ÿbvcy||c Çâhnc|yym fâuâq `ºkuºº.

    19 Vºy `b nºvºh f`fhbeksuÇfhfd, vºy |y| ym ujksy |h-ubqy lfuee ceyfy âhu|kÿbk-c|y `ºuººl l|hu|l ym vbybqpjucjÇ n|h vjlys pâu elbhl-cfy fdfq.

    20 Vºy nââyxk|y eu nºvºh`fhbeksu lfufÇ, `âh vbybql|hu|l ym pjuccjy n|h vjljylÇâhu|Ç flfdxee `ºuººl yfhbqypfvsu `b Çfhfd; vºy nââyxk|y|y| ym ehcufksy |Çbqy l|h-u|lââh ºyuºhx, l|kÇbq v|neeÿbv `ºuººl w|ku|h `nfk`fhnbqi elbhlfÇ fÿ||.

    21 Vºy `b njjuâq jkjy Çâ-vââcbqu Çfhfd, l|hu|l ym vb-ybq pjuccjy n|h vjlys pâuelbhlfÇ fpfvsu jkjÇjjh n|l-y||c jkjy ym ehfui pânu|ÿ`fquffu `b Çfhfd.

    22 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh n|l ehfuikfy vºy vjl-ys pâu lfueekfÇ pfvffh zdÿ|Ç|kc|y `e∞e.

    23 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ

    11` 1 Yba. 11:8.12f ce ~fzh `fzcufkfy.

    ` Fkvf 36:24.d 1 Yba. 15:36.

    13f 1 Yba. 12:16–18;

    15:26–29.18f 2 Yba. 5:20–25.19f Leek. 2:9; Bkx. 12:5;

    bcj, Bkx. 19:15;1 Yba. 8:30; 11:25;

    15:23–24.20f Vfn. 7:14;

    2 Yba. 31:17–20.` Vfn. 13:38.

    21f ce Pfv.

  • 21 1 Ybafq 8:24–35

    ljh ÇfhfyÇeq fvfyfy `bq`jkjd; nbqv ||, `âh ÇfhfyÇeqâk|vÿbqy bÇ vfyfy, ââybqÇ|h||h Çfhuequ |Ç|kc|y n|lpfvff fklcfyffh n|l Ç|h|yn|y|ÿ nººhºklºÇ fÿuee.

    24 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇ ljhifhuee ehfuikfy `eq `eclsu`b fÿbd, vºy n|l ehfuikfyvºy nºvºh `fhbeksy âpââhnÇâh|y `fhbd; vºy n|l Çfhfy-Çeq vfyfy leyleeh pânu|yehfuibkÿ, jqhnjy `âh vºyeu vjlys fÿbvcy||c n|l Çâh-n|Ç Çâhnk|| nºvºh `fhbekffc`fhmcffh zdfÇ fÿ||.

    25 Vºy n|l eu vjlys ÿbvc-y||c Çâhnc|ybq lfhff n|lfbxbyuâqhÇ|d u|kn|q yâl `|k-x||y ÇfhfÇ fÿ||.

    26 Vºy nââyxk|y `b |hu|ynjqhjy Çfhff `|kx||y, `fc ecnujksy yºuºº |h|un fuee Çbq-u||l fyâc|h `fhbkusu Çfhfd;vºy |y| ym ufphffc ºylºhn,fuffhn njuncjy v|n `fqd.

    27 Vºy |y| ym ºnºk `jkjjlpfkee, |h|un|q `jkjjl |v|u-n|q Çâvââc||h lââh|y `fqd;vºy n|lybq Çedwfckfcfy vfzuym âk|vÿ nfycfu; vºy n|l,bhÿ `fc ÿbvcy||c Çâhnc|yn|lybqu Çeheeuffhff pfyufy`fcÇââ f|k|uk|Ç `fqlfknfq`fqÇ fÿ||.

    28 Vºy n|l ÿbvcbqu ffvccf-ysÇff lfhff n|lybqu njÇeehÇ-cfy n|ly||c `bxbyuâqhÇc|y`jkjq; vºy n|l Çjhbukjulcjy

    pfvffh `elbkfy djhÿ vºynººhx `fqd.

    29 Vºy |lâu|| `b, Ybafq,|wubqyÇ|| f`âÇ âucbqu zhbÇ ymâuâq.

    30 U|dx njdxkjy `bxd||c,`jkujjuney, pfvffhff ehfuip â n u | ÿ ` e q ` e c f l j k y s un|h||h Çfhfd; n|l bhÿ `fcnºvºh f`fhbeksy âpââhn Çâhx`fhbd; vºy n|l ehfuikfy,ljji eyffl vºy eu vjlysÿbvcy||c Çâhn|Ç Çâhn|k nº-vºh `fhbekffc âhu|kÿ neei-nfq peehcffh ehfui pânu|Ç`ºkuºº.

    31 Vºy nââyxk|y n|h`||hfuee Çbqu||l yâc|h `fhbkusupâuk|y `|lh|Ç `ecfl fjkysuÇfhcfy `ºkuºº.

    32 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh jkjy ym fehcufksy uâylÿbd|d; vºy jkjy ym nââybqÇfhffyffc fklhfy, |nu||l pf-vffh `|lh|Ç `ºkuºº.

    33 Vºy eu |nu||l `fhbkufehee jhjucjl âk|vÿ jkjy`fqd. Vºy n|l n|h `fhbkufljnjh jhcys |w|cn nââyxk|yÿbvcy||c Çâhn|Ç yfvfqu `j-kjy n|lybqu Çeheeuffhff pfy-ufy fnjÇeehÇfwuffÇ fÿ; u|dx`bl n|lybqu fyÇffhcfy ymâuâq `jkjq.

    34 }lu||h ym vbybq |wubqyâuc `e∞e: Exbh ym n|lybquffyÇffhcfy `jkujy ym `elbkfyjljÇ fÿuee.

    35 Vºy fKtvty Ktvâtk Çjëh

    23f 1 Yba. 12:17; 15:24.24f 1 Yba. 8:10–12.25f Hjv 1:16; 2 Tbv. 1:8;

    Fkvf 46:21;Vjhv. 8:38.

    26f 1 Yba. 11:35–36;12:18.

    27f ce ~fhlfvyfk.28f 2 Gtnh 2:19–22.

    ` Vfhr 4:14–20; 8:38;Ker 8:11–15;BjÇfy 12:42–43.

    d ce Ehdfkn.29f 1 Yba. 1:16–17.

    30f 1 Yba. 15:23–24.31f Vfn. 7:13.32f 1 Yba. 15:26–29.33f ce {fdxbÇ, {fdxkfuf.34f Tu. 23:2.35f 1 Yba. 8:17–18;

    2 Yba. 5:19–24.

  • 1 Ybafq 8:36–9:4 22

    n|h ÿbvcy||c Çâhnc|yuâqÇ|v||y |w|u vbym Ç|k|d.

    36 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇl j h v b y b q | w | u º º h b q ypââl `e∞e âp|ulkbqy neÇfqn|hÇââ `âÇ âucbqu zhmcys|w|cn, n|h||h `bl|yl Ç|k|d,âp|ul|kl Çfhcfy n|h pâqkââ-lbqyÇ|| exbh, Ktvty KtvâtkÇjëhsy ekvffc n|h||h âk|vÿfqd; nbqv ||, n|lybqu BÇ}p|ybq l|hu|l||c pfqkeekfu-lfÇ `jkeepfq Ç|v||y n|hfqcfy fÿ||.

    37 Vºy BÇ }p|y n|lybqu yb-uââkc|y, pfqkeekfÇuâq `fqÿ`jkjÇsy nekl n|lybqu ºº-hbqyÇ ym âubqu leekfÇsu,|w|u vbym |y|h|kn f|wubqy`âÇbq k c|nu|k||h eÇeekÿ,nbqv ||, |w|u vbym n|l|ylyjvkjy `fqd.

    38 Vºy n|h`||h n|l|ylÇfylfy yjvkjcys lfhff, vºynââyxk|y n|l|yl jkjy pâq-kbqy neÇfq `jibukjcys |w|cnBÇ }p|ybq pfhkbueelsu lfufÇ|v||y n|h n|l|yl neiffd;vºy n|h n|l|yl Çfylfy zhmÿ`fqcysuff pjucjd.

    ~äK}U 9

    Ybafq Çjëh Ç|c|u w|l|u `ân||d—Nec `âh ym Ybafqy zknceelÇ|v||y y|hk|ul|d—BÇ zknceelym nºhbqy nââÇbqu; `fuf zkn-ceel ym âylc|yl|| fhbey pâqkââ-lbqy âqkbqu fueekfd. Jqhjkwjj-ujjh v|º 600–592 jy.

    VºyÇââ |lu||h `âÇbq k pâq-k b q u n | h | | h K t v â t k b q yfǺylbql, vfqÇfyl ceehmiby`fqÇlff vbybq |w|u Çfhÿ,`fc cjycjÿ, vºy zhmcfy `ºk-uºº, vºy nââyxk|y |lu||hzknceel l||h `bxbul|ÿ |cxflfÇ n|h `ecfl fuee jkjypâqkbqu `e∞e.

    2 Vºy |lâu||, `b |lu||h zkn-ceelsy nfkffh zhmcfyxkfy,`jkujjuney n|lu||h ym vbybqÇâvââcbqy nââÇbqy `âh|yifcnbhsu l||h ym Çbqc|y n|hzknceel `bi `jkjq; exbh ym`b ººhbqy Çâvââcbqy `âh|ynââÇbqy ifcnbhsu l||h ymÇbqc|y n|h fzknceelfl `b`||hYbafqy Ç|v||Ç y|hbqu ºucºy`e∞e; bqvbqy nek n|lu||h ymYbafqy zknceel Ç|v||y ºº-hbqy vbym y|h||h y|hibd,vºy |lu||h zknceel nââyxk|yYbafqy zknceel Ç|v||yy|hk|ull|u `ºkuºº.

    3 U|c|y Ç|lbq x, `b |lu||hzknceelsu ººhbqy ÇâvââcbqyfnjÇbyeekksy ifcnbhsu cbq-k|Ç jywujq `pjhbkusy ekvffc`ân||d|k pjÇbyj Ç|v||y BÇ}p|y||c pfhkbu Çâk||y fdcfy`jkjq `b.

    4 Yºuºº zknceel l||h Çfflsypfcfukfk, vºy vbybq Çâvââ-cbqy lfqyeel `jkjy n|vw-kbqy ifcnbh cbqk|ul|Ç ëcnjqfÿuee; bqvbqy nek |lu||hzknceel ym njÇbyeekksyneÇfql bkâân|q pjhbekfulfÇ`e∞e; vºy yºuºº fzknceel ymvbybq Çâvââcbqy lfqy `jkjy

    37f ce U|h `âk; }w|u |Ç.9 1f 1 Yba. 2:4–6, 8,

    14–15; 16:6.2 f 1 Yba. 19:2, 4;

    Bfrjd 3:13–14;Vjh. âuc 1:2–11;C `f U 10:38–40.ce Zknceel.

    3 f 1 Yba. 6:3.` C `f U 3:19.

    4 f Bfrjd 1:2–4;Vjh. âuc 1:10.

  • 23 1 Ybafq 9:5–10:3

    n|vw|k `fc Çfflsy pfcfukfksuneÇfqkfÇfl bkâân|q pjhbe-kfulfÇ `jkjq.

    5 Bqvbqy nek, |lu||h zkn-ceelsu nââybq fv|hu|y pj-hbkusy nekl `ân||Çbqu BÇ}p|y yflfl pfhkbukfcfy,vbybq v|l|Ç ym âuâq n|hÇââpjhbkuj `e∞e.

    6 {fhby BÇ }p|y `âÇ pâq-kbqu |Çk|k||c ym fv|l|Ç `e∞e;bqvbqy nek, n|h||h Çâvââ-ybq âhcbqy leyl ººhbqy`âÇbq k âqkââl|| uâqw|k-lââk|Ç pfvsu `|knu|Ç fÿ||;exbh ym `jkujjuney, n|h`||hººhbqy `âÇ âucbqu `btk|k`jkujÇ `âÇbq k `Çâxbqu fuee-kfÇ fÿuee. Vºy |y| ym bqy`fqÇ `jkjq. Fvty.

    ~äK}U 10

    Beltqxââl dfdbkjyxeelfl `jjkx-kjkl fdffxbulfÇ `jkyj Ç|v||yKbÇfq eunfy Ç|k|d — N|h||hy|u|y Fdhfux, U|n|ku|ux, Vtc-cbf beltqxââlbqy leyl bh|ÇbquÇ|k|d — KbÇfq nââyxk|y ~eh-Çfys {ehufyl `fgnbcv Çâhn||Çn|h y|uybq bh|knbqy neÇfqÇ|k|d — Vtccbfubqy âÇ|k `jkjyfvbkfknsu KbÇfq Ç|k|d — N|-h||h Bphfbksy nfhffulfkn`jkjy weukfhfknsu xbleys vjl-njq pâqhk|d — Ybafq ~ehÇfys{ââubqy neÇfq, Fhbey Câycybq

    `|kubqy neÇfq `jkjy pºd ie-lfhuf `fqÇ Ç|h|uw||ybq neÇfqzhbd. Jqhjkwjjujjh v|º 600–592 jy.

    Vºy |lâu|| `b, Ybafq, |l-u||h fzknceel l||h ººhbqyzdlfk Ç|hubqy neÇfq, vºy ºº-hbqy pfcfukfk `jkjy njÇb-yeekksy neÇfq ifcnbhsuâqkl|Ç||h pjhbÇ `e∞e, bq-vbqy nek, ººhbqy ifcnbhsuâhu|kÿkââk|Çbqy nekl `b|wubqyÇ|| neÇfq pâqkââlbqypfhbvsu, vºy nââyxk|y fÇyfhsyÇff neÇfq zhbÇ ëcnjq`ºkuºº.

    2 Exbh ym `jkujjuney, vºy-Çââ ekbhfy njÇbjÇ ljh vbybq|w|u ººhbqy zhbfu fpââlybq-Ç|| neÇfq âuc||h, vºy nââyx-k|y n|lybqu `âÇbq k Çâx||h||xfhvfqÇsu eÇeekfy leecufdfh`jkujcys lfhff, n|h||h n|-l|yl Çfylfy beltqxââlbqynfkffh zhbd —

    3 äâyxk|y n|l vºy `âh fueeÇjn fBthecfkbv ecnufulcfyslfhff, vºy jkjy ym `jkpkju-ljy dDfdbkjyl Çâhu|ul|ÿ, BÇ}p|y||c njunjjcjy n|h wfu ymbh|Ç||h, n|l lfÇby u`ewfÇ`ºkuºº, nbqv ||, `âh `jjkx-kjkjjc ufhx `ewffy fdxhfulfÇ`ºkuºº; vºy n|l `jjkxkjkjjc`ewfÿ bhcybq |w|cn n|lºdbqy yenuff lfÇby |p|vibÇ`jkjq.

    5 f 1 Yba. 19:3;Vjh. âuc 1:7;Fkvf 37:2, 12, 14.

    6 f 2 Yba. 9:20;C `f U 38:2;Vjct 1:6, 35.ce ~âÇybqu V|l|ux.

    ` Vfn. 28:18.

    10 1f 1 Yba. 9:1–5;19:1–6;Bfrjd 1:1–4.

    2 f 1 Yba. 8.3 f Tcn. 2:6;

    2 Yba. 6:8;{bk. 8:20–21.

    ` 2 Yba. 25:10.

    ce Jy lfhffkfk—587 v|º.

    d Tptr. 24:2;1 Yba. 1:13;Jvyfb 1:15.

    u Bth. 29:10;2 Yba. 6:8–9.

  • 1 Ybafq 10:4–12 24

    4 Nbqv ||, `âh vbybq |w|uBthecfkbvsu jhÇbcjy wfuffcfpehuffy peey ÿbkbqy Çjqyj,BÇ }p|y ~ehÇfy beltqxââ-lbqy leyl y|u|y ``jibukju-xbqu nºhââk|Ç `jkyj — `âhy|u|y dVtccbfu, |cd||c, ººhâu||h, l|kÇbqy y|u|y Fdhfu-xbqu.

    5 Vºy nââyxk|y n|h`||h `j-ibukjuxlsy nfkffh zhmcfy`ºkuºº, nââybq neÇfqkfyzhmcfy n|hÇââ Vtccbfubqy,|cd||c l|kÇbqy U|n|ku|uxbqynfkffh fu|hxbkc|y n|l Çbx-y||y jkjy njjnjq `bk||!

    6 Bqvbqy nek, `âÇ Çâvââynººhºklcºy `fc feyfcfy `fq-lfkl jhlju `e∞e, n|l |y|ÇââU|n|ku|uxbl nekueehkfÇuâq`ºuººc âhu|kÿbl nbqv `fqÇ`ºkuºº.

    7 Vºy nââyxk|y n|h||h BÇ}p|ybq pfvsu `|knu|Ç||h,Vtccbfubqy ºvyº bh|Ç y|u|yf`jibukjuxbqy nfkffh ºuââk-c|y fÿuee.

    8 Nbqv ||, `âh n|h||h ehfui-kfy vºy fukfu `eqlfl: Nfyfh BÇ }p|ybq pfvsu f`|kn-u|wu||, vºy nââybq Çfhuequiekeenuf; exbh ym nf yfhsy|c v|l|Ç y|u|y leyl xbympjucjÇ `ºkuºº; `fcÇââ n|h||hyflffc bkââ Çâxn|q, nââybqiffÇfqy âl||cbqu nfqkfÇpjÇbcnjq ym `b `bi Ç|v||yÇfiubhfÇ `ºkuºº. Vºy vbybq

    |w|u |y| pâqkbqy nfkffhbÇbqu ºuââkc|y `e∞e.

    9 Vºy Bjhlfys wffl nfklf ~ t n f ` f h f l n | h ` f g n b c vÇâhn||Ç ëcnjq Ç|v||y vbybq|w|u Ç|k|d; vºy nââyxk|yn|h||h ``fgnbcv Çâhn||Ç `jk-yj; `âh n|h||h Vtccbfl `fg-nbcv Çâhn||Ç `jkyj Ç|v||yn|h Ç|k|d.

    10 Vºy n|h Vtccbfl `fg-nbcv Çâhn||cybq lfhff, n|-h||h `âÇ l|kÇbqy yâukbquââh|Ç ëcnjq nââybqu, ~ehÇf-ys f{ehufyl `fgnbcv Çâh-n||cy|| u|hxk|y vºy yjnkjyºuââk|Ç `jkyj.

    11 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh |w|u vbym |lu||h âucbquzhmcysÇff lfhff vbybq fÇyfhn Çfylfy n|h||h beltq-xââlbqy leyl yjvkjuljÇcfqy v|l||ybq nfkffh, vºynââyxk|y Beltqxââlbqy fbn-u|kuâql|| ``eehfy ljhjqnjÇnfkffh zhmcfy `ºkuºº. Vºyn|h bh|Ç ëcnjq Vtccbfu n|ldfkcys lfhff, vºy n|h||hfkfulcfysÇff lfhff n|h âÇ-k||c u`jcjÇ `jkyj, vºy lFhbeyCâyc||h ººhbquºº Çfhbqy-Çfyl âpââk|Ç `jkyj.

    12 Nbqv ||, nââu||h âk `fhfv|w|u vbym bÇbqu ºuââkc|y `b-k||, ÇfhbqyÇfys nfkffh, vºynââyxk|y Bphfbksy eucffysnfkffh, vºxhââl ym Çeufhfy`âÇ l|kÇbqy uflfhueeuffh

    4 f 1 Yba. 19:8;2 Yba. 25:19;3 Yba. 1:1.

    ` 1 Yba. 22:20–21.d ce Vtccbf.

    5 f Bfrjd 7:11;Vjpfz 13:33;{bk. 8:19–24;

    3 Yba. 20:23–24.6 f ce Flfv Tdf Çjëhsy

    Eyfkn.7 f 1 Yba. 11:27;

    2 Yba. 31:4.8 f Bcf. 40:3;

    Vfn. 3:1–3.9 f BjÇfy 1:28.

    ` ce BjÇfy ~fgnbcn.10f ce ~ehÇfys {ehuf.11f Vjhv. 5:14.

    ` Bfrjd 4:14–18.d ce Tcâc {hbcn;

    Wjdlkeekfkn.u ce Fvbkeekfkn.l ce Fhbey Câyc.

  • 25 1 Ybafq 10:13–19fnfhffulfÇ n|h, `xbleys vjl-njq flbknufv `fqÇ `e∞e Ç|-v||d.

    13 Bqvbqy nek, n|h||h `bl`âÇ l|kÇbqy uflfhueeuffhnfhffulfÇ `jkyj Ç|v||c|y BÇ}p|ybq âu uâqw|kl|Çbqy nekl`bl fvkfknsy fyenubqy pâuy|u|y pjhbkujnjqujjh elbh-lfulfÇ ym ufhwffuâqu Ç|kc|yfÿuee.

    14 Vºy Bphfbksy eucffnfhffulcfys lfhff lfÇbyÇfvnlff y|ul|y fweukeekfu-lfyf; ººhººh Ç|k`|k xeÇfvlff`ÇfhbqyÇfy ~ehÇfys Cfqyv|l||ybq `âh|y `fqlksu Çâ-k||y fdcys lfhff, dxbleysvjlys eyfufy vºxhââl `e∞eBphfbksy eucffyffc âkl|uc|lym ââyl pfkufulfÇ `jkyj,ººhººh Ç|k`|k ây|y Vtccbf-ubqy, BÇ }p|ybqÇ|| `jkjy U|-n|ku|uxbqyÇ|| v|lk|un jhjÇ`jkyj.

    15 Vºy vbybq |w|u bqvvfzubqy Ç|k||h fÇ yfhn vffymÇfylfy zhmÿ `fc `jibukjcjy`ºkuºº, vºy nââyxk|y vbybq|y| yjvjyl |c `bxbuk|Ç ººhjkjy pâqkbqu; exbh ym `b`||hn|lu||h||c vbybqÇ||h pâqlybqw|Ç `jkujysu ym ººhbqyfyºuºº yjvjyl `bxbuk|c|y`ºkuºº.

    16 Vºy vbybq neÇfqkfy

    ºuââkc|y |lu||h `âÇbq k pâq-kbqu |w|u vbym KtvâtkbqyǺylbql vfqÇfyl fÿ nºhºy`fqÇlff âqkl|d.

    17 VºyÇââ ekbhfy njÇbjÇljh `b, Ybafq, |wubqyÇ|| `âÇfâucbqu, nââybq `âp|ul|klÇfhcfy n|lu||h pâqkââlbqynfkffh, vºy nââyxk|y n|h-`||h ~ehÇfys {ââl bnu|kn|q`fqcyffh Çâk||y fdcfy n|hÇââÇâx `jkjÇ Fhbey CâycybqÇâx||h nââybq zhmcfy n|lu||hpâqkbqu cjyccjys lfhff —vºy ~ehÇfys {ââ ym n|hÇââbh|Ç ëcnjq dVtccbf `fqcfy`ºkuºº — uÇeexby wfubqy flb-kffh, Çâvââybq âhc|l n|h||hººhbquºº ÇfheekfÇ n|h wfunx nââybqu l Çbx||yuâqk|yÇfqux Ç|y `âÇ|yl ~ehÇfyst`|k|u `jkjÇ Fhbey CâycybqÇâx||h |lu||h pâqkcbqu `b,Ybafq, nââyxk|y ººhºº Çfhÿ`fc cjycjÿ, nââyxk|y v|l|-Çbqu Çâcx `fqkff.

    18 Exbh ym n|h ºxbulºh,ºyººlºh `fc âhu|kÿbl fflbk`fqÇ `e∞e; vºy Ç|h|d n|ln|hxk|y yfvfyxbkÿ vºynââyl bhd||c, `âÇ Çâvââyl|y| l|kÇbqy ââck||c pfv`|knu|ulc|y `fqlfu `ºkuºº.

    19 Exbh ym Çbx||yuâqk|yÇfqux n|h jkjÇ `jkyj; vºy~ehÇfys fyeeweel ym n|l|yl

    12f 1 Yba. 22:3–8.ce Bphfbk—Bphfbksynfhffulfkn.

    ` }Çk. 49:22–26;1 Yba. 15:12;2 Yba. 3:4–5;Bfrjd 5; 6:1–7.ce Xbleys vjl; BÇ}p|ybq nfk`fq.

    13f 1 Yba. 2:20.

    ce Fvkfknsy yenfu.14f ce Bphfbk—Bphfb-

    ksy weukfhfkn.` 1 Yba. 13:42;

    C `f U 14:10.d Bfrjd 5:8, 52, 54,

    60, 68.15f 1 Yba. 1:16–17.17f Byjc 1:3;

    Fkvf 36:17.` 1 Yba. 8:2.

    d ce Vtccbf.u C `f U 20:26.l Vjhj. 10:4–5, 7, 19.t ce Fhbey Câyc.

    18f Tdh. 13:8;Vjhv. 9:9;C `f U 20:12.ce ~ehÇfy, ~ehÇfyn|huâân|y.

    19f ce ~ehÇfysyeeweel.

  • 1 Ybafq 10:20–11:6 26

    |y| wfun x Çeexby wfubqyflbk, vºy bh|Ç wfubqy flb-kffh Çeexby wfun x `FhbeyCâycybq Çâx||h pflkfulfÇfÿuee; bqvbqy nek, BÇ }p|-ybq dpfvyfk y|u|y vºyÇbqy|hu|kn fdfq.

    20 Nbqvbqy nek cfyf, fqÇâvâây nf yfh, ººhbqy `âÇbqk â q k b q y Ç | | n e k n f y f hfiââkn|yl Çâhu|ul|Ç `ºkuºº.

    21 Bqvbqy nek, Ç|h|d nf yfhfcjhbknsyÇjj ºlhââl|l ëcjy`ecsu âqkl|Çbqu |h|kÇbqkc|yfdffc, n|ud|k nf yfh ~ehÇfysiââknbqy ceelksy ºvyº`w|d|h `ec ym njunjjuljyj;vºy w|d|h `ec y|u||Ç|y xpâqk ~ehÇfynfq Çfvn jhibÿ|c xflyf; bqvbqy nek, nf yfhââhl ÇfzulfÇ ëcnjq `jkyj.

    22 Vºy |lu||h pâqkcbquzhbÇ |hÇ v|lkbqu Fhbey Câycyflfl ºucºy `ºkuºº, vºy n|l-u||hbqu âuâqcu|Ç ym âuâq.

    ~äK}U 11

    Ybafq BÇ }p|ybq Câycbqu Çfhÿvºy fvmlhfksy vjl âp|ul|kl Çf-heekfulfd — N|h`||h ~ehÇfys{ââubqy |Çbqu Çfhÿ vºy ~ehÇf-ys Çâkwkbqy neÇfq jkÿ v|l|d—~ehÇfys {ehufys `fgnbcvsu,njÇbyeekksu vºy wjdlkjknsuym n|h`||h Çfhfd — N|h`||hnââyxk|y {ehufys FhdfyÇjëh

    Nºkººkºuxbqy leelkfuf `jkjy nj-Çbyeekksu Çfhfd. Jqhjkwjjujjhv|º 600–592 jy.

    Exbh ym ekbhfy njÇbjÇ ljh `b|wubqyÇ|| âpc|y n|h pâqkbquv|l|Çbqu Çâcc|ybq lfhff,vºy BÇ }p|y n|lu||hbqu yf-lfl v|lââkÿ `jkyj Ç|v||ybnu|c||h fdfq, `b bqy ljnhjjfneyuffy ceeÇ peeh `b BÇ }p|-ybq Câyc|yl `fdnfulfy fkcfljljÿ, nbqv ||, vbybq ehmlºvyº ym Ç|p|| x Çfhffuâq, vºyvbybq Ç|p|| x ehml ym Ǻknfdmÿ `fquffuâq âk|vÿ ºy-lºh deekfyl ufhkff.

    2 Vºy Câyc yflfl Çfylfy:~jkujjuney, ∞eu Çâcy|d nf?Ç|v||d.

    3 Vºy `b: }wubqyÇ|| fâpc|yn|h pâqkbqu `b ÇfhfÇ Çâc|k-n|q u|d.

    4 Vºy Câyc yflfl Çfylfy:}wubqyÇ|| ºuââkc|y n|hÇââfvjlsu n|h||h Çfhcfy Ç|v||ynf bnu|y| ââ?

    5 Vºy `b Ç|k|d: Nbqv ||,|wubqyÇ|| `âÇ âuc|l vbybqfbnu|lubqu nf v|l|Ç `eqpf.

    6 Vºy `b |lu||h âucbquzhbÇfl Câyc ºylºh leeuffhÇfiubhx, ºuââkc|y ym: ~âÇybql||l ~ehÇfy BÇ }p|yl {jcfy-yf; exbh ym n|h `âÇ fl|kÇbqy~ehÇfy, nbqv ||, `âh `âÇy||cl||uââh fÿuee. Vºy flbckful-cfy `jkjq nf, Ybafq, `âÇybq

    19` ce Fhbey Câyc.d Fkvf 7:20;

    C `f U 3:2; 35:1.20f Yjv. âuc 12:14;

    2 Yba. 9:46.ce }wcbqy iââkn.

    21f Fkvf 34:32–35.` 1 Rjh. 6:9–10;

    3 Yba. 27:19;

    C `f U 76:50–62;Vjct 6:57.

    11 1f C `f U 76:19.ce Neyuffy `jljÇ.

    ` 2 Rjh. 12:1–4;Bkx. 21:10;2 Yba. 4:25;Vjct 1:1.

    d L|l Çeekm 10:1;

    Bath 3:1.3 f 1 Yba. 8:2–34.4 f 1 Yba. 8:10–12;

    15:21–22.5 f 1 Yba. 2:16.6 f Tu. 9:29;

    2 Yba.