˜˚˛˝˙ˆ˜ˇ˚ ˇ ˝ ˝ ˇค าน า นส งเสร มการสอนว...

คมอคร รายวชาเพมเตมวทยาศาสตร

คมอคร รายวชาเพมเตมวทยาศาสตร

คมอคร

รายวชาเพมเตมวทยาศาสตร

วชา

โลก ดาราศาสตร และอวกาศชน

มธยมศกษาปท ๕ เลม ๔

ตามผลการเรยนร

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. ๒๕๖๐)

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

จดท�าโดย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ

พ.ศ.๒๕๖๑

ค�าน�า สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ไดรบมอบหมายจากกระทรวง ศกษาธการ ในการพฒนามาตรฐานและตวชวดของหลกสตรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรและวทยาศาสตร และยงมบทบาทหนาทในการรบผดชอบเกยวกบการจดท�าหนงสอเรยน คมอคร แบบฝกทกษะ กจกรรม และสอการเรยนร ตลอดจนวธการจดการเรยนรและการวดและประเมนผล เพอใหการจดการเรยนรคณตศาสตรและวทยาศาสตรเปนไปอยางมประสทธภาพ คมอครรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท ๕ เลม ๔ น จดท�าขนเพอประกอบ การใชหนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท ๕ เลม ๔ โดยครอบคลมเนอหาตามผลการเรยนรและสาระการเรยนรเพมเตม กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ในสาระโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยมตารางวเคราะห ผลการเรยนรและสาระการเรยนรเพมเตม เพอการจดท�าหนวยการเรยนรในรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร มแนวการจดการเรยนร การใหความรเพมเตมทจ�าเปนส�าหรบครผสอน รวมทงการเฉลยถามและแบบฝกหดในหนงสอเรยน สสวท. หวงเปนอยางยงวา คมอครเลมนจะเปนประโยชนตอการจดการเรยนร และเปนสวนส�าคญ ในการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ขอขอบคณผทรงคณวฒ บคลากรทางการศกษาและหนวยงานตาง ๆ ทมสวนเกยวของในการจดท�าไว ณ โอกาสน

(ศาสตราจารยชกจ ลมปจ�านงค)

ผอ�านวยการสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กระทรวงศกษาธการ

ค�าชแจง

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ไดจดท�าตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑ โดยมจดเนนเพอตองการพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถททดเทยมกบนานาชาต ไดเรยนรวทยาศาสตรทเชอมโยงความรกบกระบวนการ ใชกระบวนการสบเสาะหาความรและแกปญหาทหลากหลาย มการท�ากจกรรมดวยการลงมอปฏบตเพอใหผเรยนไดใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และทกษะแหงศตวรรษท ๒๑ ซงในปการศกษา ๒๕๖๑ เปนตนไปโรงเรยนจะตองใชหลกสตรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. ๒๕๖๐) สสวท. ไดมการจดท�าหนงสอเรยนทเปนไปตามมาตรฐานหลกสตรเพอใหโรงเรยนไดใชส�าหรบจดการเรยนการสอนในชนเรยน และเพอใหครผสอนสามารถสอนและจดกจกรรมตางๆ ตามหนงสอเรยนไดอยางมประสทธภาพ จงไดจดท�าคมอครส�าหรบใชประกอบหนงสอเรยนดงกลาว คมอครรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท ๕ เลม ๔ น ไดบอกแนวการจดการเรยนการสอนตามเนอหาในหนงสอเรยนเกยวกบ การเกดเมฆ การเปลยนแปลงภมอากาศ ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยากบการใชประโยชน ซงครผสอนสามารถน�าไปใชเปนแนวทางในการวางแผน การจดการเรยนรใหบรรลจดประสงคทตงไว โดยสามารถน�าไปจดกจกรรมการเรยนรไดตามความเหมาะสมและความพรอมของโรงเรยน ในการจดท�าคมอครเลมนไดรบความรวมมอเปนอยางดยงจากผทรงคณวฒ นกวชาการอสระ คณาจารย รวมทงครผสอน นกวชาการ จากทงภาครฐและเอกชน จงขอขอบคณมา ณ ทน สสวท. หวงเปนอยางยงวาค มอครรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท ๕ เลม ๔ น จะเปนประโยชนแกผสอน และผทเกยวของทกฝาย ทจะชวยใหการจดการศกษา ดานวทยาศาสตรไดอยางมประสทธภาพ หากมขอเสนอแนะใดทจะท�าใหคมอครเลมนมความสมบรณยงขน โปรดแจงสสวท. ทราบดวย จะขอบคณยง

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยกระทรวงศกษาธการ

โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4 บทท 10 | การเกดเมฆ 5

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยกระทรวงศกษาธการ

ขอแนะน�าทวไปในการใชคมอคร

วทยาศาสตรมความเกยวของกบทกคนทงในชวตประจ�าวนและการงานอาชพตาง ๆ รวมทงมบทบาทส�าคญในการพฒนาผลผลตตาง ๆ ทใชในการอ�านวยความสะดวกทงในชวตและการท�างาน นอกจากนวทยาศาสตรยงชวยพฒนาวธคดและท�าใหมทกษะทจ�าเปนในการตดสนใจและแกปญหาอยางเปนระบบ การจดการเรยนรเพอใหนกเรยนมความรและทกษะทส�าคญตามเปาหมายของการจดการเรยนรวทยาศาสตรจงมความส�าคญยง ซงเปาหมายของการจดการเรยนรวทยาศาสตร มดงน 1. เพอใหเขาใจหลกการและทฤษฎทเปนพนฐานของวชาวทยาศาสตร 2. เพอใหเกดความเขาใจในลกษณะ ขอบเขต และขอจ�ากดของวทยาศาสตร 3. เพอใหเกดทกษะทส�าคญในการศกษาคนควาและคดคนทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย 4. เพอพฒนากระบวนการคดและจนตนาการ ความสามารถในการแกปญหาและการจดการ ทกษะในการสอสารและความสามารถในการตดสนใจ 5. เพอใหตระหนกถงความสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย มวลมนษย และ สภาพแวดลอม ในเชงทมอทธพลและผลกระทบซงกนและกน 6. เพอน�าความรความเขาใจเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไปใชใหเกดประโยชนตอสงคม และการด�ารงชวตอยางมคณคา 7. เพอใหมจตวทยาศาสตร มคณธรรม จรยธรรม และคานยมในการใชความรทางวทยาศาสตร อยางสรางสรรค

ค มอครเปนเอกสารทจดท�าขนควบค กบหนงสอเรยน ส�าหรบใหครไดใชเปนแนวทางในการจดการเรยนรเพอใหนกเรยนไดรบความรและมทกษะทส�าคญตามจดประสงคการเรยนรในหนงสอเรยน ซงสอดคลองกบผลการเรยนร รวมทงมสอการเรยนรในเวบไซตทสามารถเชอมโยงไดจาก QR code หรอ URL ทอยประจ�าแตละบท ซงครสามารถใชสงเสรมใหนกเรยนบรรลเปาหมายของการจดการเรยนรวทยาศาสตรได อยางไรกตามครอาจพจารณาดดแปลงหรอเพมเตมการจดการเรยนรใหเหมาะสมกบบรบทของแตละหองเรยนได โดยคมอครมองคประกอบหลกดงตอไปน

ผลการเรยนร ผลการเรยนรเปนผลลพธทควรเกดกบนกเรยนทงดานความรและทกษะซงชวยใหครไดทราบเปาหมายของการจดการเรยนรในแตละเนอหาและออกแบบกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบผลการเรยนรได ทงนครอาจเพมเตมเนอหาหรอทกษะตามศกยภาพของนกเรยน รวมทงอาจสอดแทรกเนอหาทเกยวของกบทองถน เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจมากขนได

โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4บทท 10 | เมฆและการเกดเมฆ 6


การวเคราะหผลการเรยนร การวเคราะหความร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ทกษะแหงศตวรรษท 21 และจตวทยาศาสตร ทเกยวของในแตละผลการเรยนร เพอใชเปนแนวทางในการจดการเรยนร

ผงมโนทศน แผนภาพทแสดงความสมพนธระหวางความคดหลก ความคดรอง และความคดยอย เพอชวยใหครเหนความเชอมโยงของเนอหาภายในบทเรยน

สาระส�าคญ การสรปเนอหาส�าคญของบทเรยน เพอชวยใหครเหนกรอบเนอหาทงหมด รวมทงล�าดบของเนอหาในบทเรยนนน

เวลาทใช เวลาทใชในการจดการเรยนร ซงครอาจด�าเนนการตามขอเสนอแนะทก�าหนดไว หรออาจปรบเวลาไดตามความเหมาะสมกบบรบทของแตละหองเรยน

ความรกอนเรยน ค�าส�าคญหรอขอความทเปนความรพนฐาน ซงนกเรยนควรมกอนทจะเรยนรเนอหาในบทเรยนนน

ตรวจสอบความรกอนเรยน ชดค�าถามและเฉลยทใชในการตรวจสอบความรกอนเรยนตามทระบไวในหนงสอเรยน เพอใหครไดตรวจสอบและทบทวนความรใหนกเรยนกอนเรมกจกรรมการจดการเรยนรในแตละบทเรยน

การจดการเรยนร

การจดการเรยนรในแตละหวขออาจมองคประกอบแตกตางกน โดยรายละเอยดของแตละองคประกอบเปนดงน

จดประสงคการเรยนร เปาหมายของการจดการเรยนรทตองการใหนกเรยนเกดความรหรอทกษะหลงจากผาน กจกรรมการจดการเรยนรในแตละหวขอ ซงสามารถวดและประเมนผลได ทงนครอาจตง จดประสงคเพมเตมจากทใหไว ตามความเหมาะสมกบบรบทของแตละหองเรยน

ความเขาใจคลาดเคลอนทอาจเกดขน เนอหาทนกเรยนอาจเกดความเขาใจคลาดเคลอนทพบบอย ซงเปนขอมลใหครไดพงระวงหรอ อาจเนนย�าในประเดนดงกลาวเพอปองกนการเกดความเขาใจทคลาดเคลอนได



สอการเรยนรและแหลงการเรยนร สอการเรยนรและแหลงการเรยนรทใชประกอบการจดการเรยนร เชน บตรค�า วดทศน เวบไซต ซงครควรเตรยมลวงหนากอนเรมการจดการเรยนร

แนวการจดการเรยนร แนวทางการจดการเรยนรทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร โดยมการน�าเสนอทงในสวน ของเนอหาและกจกรรมเปนขนตอนอยางละเอยด ทงนครอาจปรบหรอเพมเตมกจกรรมจาก ทใหไว ตามความเหมาะสมกบบรบทของแตละหองเรยน

กจกรรม การปฏบตทชวยในการเรยนรเนอหาหรอฝกฝนใหเกดทกษะตามจดประสงคการเรยนรของ บทเรยน โดยอาจเปนการทดลอง การสาธต การสบคนขอมล หรอกจกรรมอน ๆ ซงควรให นกเรยนลงมอปฏบตดวยตนเอง โดยองคประกอบของกจกรรมมรายละเอยดดงน

- จดประสงค เปาหมายทตองการใหนกเรยนเกดความรหรอทกษะหลงจากผานกจกรรมนน

- วสด และอปกรณ รายการวสด อปกรณ หรอสารเคม ทตองใชในการท�ากจกรรม ซงครควรเตรยมใหเพยงพอ ส�าหรบการจดกจกรรม

- การเตรยมลวงหนา ขอมลเกยวกบสงทครตองเตรยมลวงหนาส�าหรบการจดกจกรรม เชน การเตรยม สารละลายทมความเขมขนตาง ๆ การเตรยมตวอยางสงมชวต

- ขอเสนอแนะส�าหรบคร ขอมลทใหครแจงตอนกเรยนใหทราบถงขอควรระวง ขอควรปฏบต หรอขอมลเพมเตมใน การท�ากจกรรมนน ๆ

- ตวอยางผลการท�ากจกรรม ตวอยางผลการทดลอง การสาธต การสบคนขอมล หรอกจกรรมอน ๆ เพอใหครใชเปน ขอมลส�าหรบตรวจสอบผลการท�ากจกรรมของนกเรยน

- อภปรายและสรปผล ตวอยางขอมลทควรไดจากการอภปรายและสรปผลการท�ากจกรรม ซงครอาจใชค�าถาม ทายกจกรรมหรอค�าถามเพมเตม เพอชวยใหนกเรยนอภปรายในประเดนทตองการ รวม ทงชวยกระตนใหนกเรยนชวยกนคดและอภปรายถงปจจยตาง ๆ ทท�าใหผลของกจกรรม เปนไปตามทคาดหวง หรออาจไมเปนไปตามทคาดหวง



นอกจากนอาจมความรเพมเตมส�าหรบคร เพอใหครมความรความเขาใจในเรองนน ๆ เพมขน ซงไมควรน�าไปเพมเตมใหนกเรยน เพราะเปนสวนทเสรมจากเนอหาทมในหนงสอเรยน

แนวทางการวดและประเมนผล แนวทางการวดและประเมนผลทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร ซงประเมนทงดานความร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ทกษะแหงศตวรรษท 21 และจตวทยาศาสตรของ นกเรยนทควรเกดขนหลงจากไดเรยนรในแตละหวขอ ผลทไดจากการประเมนจะชวยใหคร ทราบถงความส�าเรจของการจดการเรยนร รวมทงใชเปนแนวทางในการปรบปรงและ พฒนาการจดการเรยนรใหเหมาะสมกบนกเรยน

เครองมอวดและประเมนผลมอยหลายรปแบบ เชน แบบทดสอบรปแบบตาง ๆ แบบประเมน ทกษะ แบบประเมนคณลกษณะดานจตวทยาศาสตร ซงครอาจเลอกใชเครองมอส�าหรบ การวดและประเมนผลจากเครองมอมาตรฐานทมผพฒนาไวแลว ดดแปลงจากเครองมอท ผ อนท�าไวแลว หรอสรางเครองมอใหมขนเอง ตวอยางของเครองมอวดและประเมนผล ดงภาคผนวก

เฉลยค�าถาม แนวค�าตอบของค�าถามระหวางเรยนและค�าถามทายบทเรยนในหนงสอเรยน เพอใหครใช เปนขอมลในการตรวจสอบการตอบค�าถามของนกเรยน

- เฉลยค�าถามระหวางเรยน แนวค�าตอบของค�าถามระหวางเรยนซงมทงค�าถามชวนคด ตรวจสอบความเขาใจ และ แบบฝกหด ทงนครควรใชค�าถามระหวางเรยนเพอตรวจสอบความรความเขาใจของนกเรยน กอนเรมเนอหาใหม เพอใหสามารถปรบการจดการเรยนรใหเหมาะสมตอไป

- เฉลยค�าถามทายบทเรยน แนวค�าตอบของแบบฝกหดทายบท ซงครควรใชค�าถามทายบทเรยนเพอตรวจสอบวา หลงจากเรยนจบบทเรยนแลว นกเรยนยงขาดความรความเขาใจในเรองใด เพอใหสามารถ วางแผนการทบทวนหรอเนนย�าเนอหาใหกบนกเรยนกอนการทดสอบได

สารบญ

บทท หนาเนอหา

บทท 10 การเกดเมฆการวเคราะหผลการเรยนร ผงมโนทศน ล�าดบแนวความคดตอเนอง สาระส�าคญ เวลาทใช เฉลยตรวจสอบความรกอนเรยน 10.1 การยกตวของอากาศกบการเปลยนแปลงอณหภม เฉลยกจกรรม 10.1 การเปลยนแปลงปรมาตรของ อากาศกบอณหภมแนวทางการวดและประเมนผล 10.2 เสถยรภาพอากาศกบการยกตวของกอนอากาศ เฉลยกจกรรม 10.2 กอนอากาศยกตวไดหรอไม แนวทางการวดและประเมนผล 10.3 กระบวนการเกดเมฆ แนวทางการวดและประเมนผล 10.4 กลไกการยกตวของอากาศและการเกดเมฆ เฉลยกจกรรม 10.3 แบบจ�าลองแนวปะทะอากาศ แนวทางการวดและประเมนผล เฉลยแบบฝกหดทายบท

111233457

12131545465050576465

การเกดเมฆ

10

สารบญ


727273747575767779

8488899192

93

9899

บทท 11 การเปลยนแปลงภมอากาศการวเคราะหผลการเรยนร ผงมโนทศน ล�าดบแนวความคดตอเนอง สาระส�าคญ เวลาทใช เฉลยตรวจสอบความรกอนเรยน 11.1 ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ เฉลยกจกรรม 11.1 ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง ภมอากาศโลก เฉลยกจกรรม 11.2 วฏจกรมลานโควช แนวทางการวดและประเมนผล 11.2 หลกฐานแสดงการเปลยนแปลงภมอากาศบรรพกาลแนวทางการวดและประเมนผล 11.3 ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ และ การชะลอการเปลยนแปลงภมอากาศ เฉลยกจกรรม 11.3 ผลกระทบจากการเปลยนแปลง ภมอากาศและการรบมอ แนวทางการวดและประเมนผล เฉลยแบบฝกหดทายบท

การเปลยนแปลงภมอากาศ

11

สารบญ


102102103104105105106107110

119

131

140

149149150

154155

ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา

กบการใชประโยชน

8บทท 12 ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยากบการใชประโยชนการวเคราะหผลการเรยนร ผงมโนทศน ล�าดบแนวความคดตอเนอง สาระส�าคญ เวลาทใช เฉลยตรวจสอบความรกอนเรยน 12.1 ขอมลและสารสนเทศทางอตนยมวทยา เฉลยกจกรรม 12.1 สญลกษณลมฟาอากาศจากสถาน ตรวจอากาศผวพน เฉลยกจกรรม 12.2 สญลกษณแสดงสภาพลมฟาอากาศ บรเวณกวาง เฉลยกจกรรม 12.3 แปลความหมายขอมลภาพถาย ดาวเทยมอตนยมวทยา เฉลยกจกรรม 12.4 แปลความหมายขอมลเรดาร ตรวจอากาศ แนวทางการวดและประเมนผล 12.2 การใชประโยชนจากขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา เฉลยกจกรรม 12.5 การใชประโยชนจากขอมล สารสนเทศทางอตนยมวทยา แนวทางการวดและประเมนผล เฉลยแบบฝกหดทายบท

12

ภาคผนวก บรรณานกรม คณะกรรมการจดท�าคมอคร

164 179181

| การเกดเมฆ (Cloud Formation)บทท 10ipst.me/8848

โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4บทท 10 | เมฆและการเกดเมฆ


การวเคราะหผลการเรยนร

ผลการเรยนร 1. อธบายความสมพนธระหวางเสถยรภาพอากาศและการเกดเมฆ2. อธบายการเกดแนวปะทะอากาศแบบตาง ๆ และลกษณะลมฟาอากาศทเกยวของ

จดประสงคการเรยนร1. อธบายการเปลยนแปลงอณหภม ความกดอากาศ และความชนสมพทธของกอนอากาศเมออากาศ

ยกตวหรอจมตว2. อธบายความสมพนธของเสถยรภาพอากาศแบบตาง ๆ กบการยกตวของกอนอากาศ3. อธบายกระบวนการเกดเมฆทมรปรางแตกตางกน4. อธบายกลไกตาง ๆ ทชวยใหเกดเมฆ

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

ทกษะแหงศตวรรษท 21 จตวทยาศาสตร

1. การสงเกต2. การวด3. การใชจ�านวน4. การจดกระท�าและ

สอความหมายขอมล5. การตความหมายขอมล

และลงขอสรป6. การสรางแบบจ�าลอง

1. การคดอยางมวจารณญาณและการแกปญหา

2. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและภาวะผน�า

1. ความเชอมนตอหลกฐาน2. การยอมรบความเหนตาง3. ความซอสตย



เมฆ

ม

แนวปะทะอากาศอน

ภาวะไมทรงตวแบบมเงอนไข

แบงเปน

การยกตวของกอนอากาศ

การเปลยนแปลง

ความกดอากาศ

และอณหภม

ม

เกดจาก

โดย

เสถยรภาพอากาศ

แบบตาง ๆกลไกตาง ๆ ทเกยวของ

ความกดอากาศลดลง

อณหภมลดลง

ความกดอากาศเพมขน

อณหภมเพมขน

ภาวะทรงตวสมบรณ

ภาวะไมทรงตวสมบรณ

ภาวะทรงตวอยางเปนกลาง

การลเขาหากนของอากาศ

การพาความรอน

ลกษณะภมประเทศ

แนวปะทะอากาศ

ไดแก

อตราแอเดยแบตกของอากาศแหง

ภายใต

สงผลตอ

แนวปะทะอากาศเยน

แนวปะทะอากาศคงท

แนวปะทะอากาศรวม

แบงเปน

การเปลยนแปลงอณหภมแบงเปน

อตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว

เมฆทมรปรางเปนกอน

เมฆทมรปรางเปนแผน ทำใหเกด

ทำใหเกด

ทำใหเกด



ล�าดบแนวความคดตอเนอง

กอนอากาศทยกตวสงขนจะมความกดอากาศลดลงท�าใหอณหภมลดลง ในทางกลบกน กอนอากาศทจมตวลงจะมความกดอากาศเพมขนท�าใหอณหภมเพมขน

กอนอากาศทยงไมเกดการควบแนนของไอน�า อณหภมจะเปลยนแปลงดวยอตราแอเดยแบตกของอากาศแหง และกอนอากาศทเกดการควบแนนของไอน�า

อณหภมจะเปลยนแปลงดวยอตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว

เมอน�าอตราแอเดยแบตกของอากาศแหงและอากาศอมตวมาพจารณารวมกบอตราเปลยนอณหภมตามสงของบรรยากาศ จะท�าใหทราบเสถยรภาพอากาศ

เสถยรภาพอากาศม 4 แบบ ไดแก ภาวะทรงตวสมบรณ ภาวะไมทรงตวสมบรณ ภาวะไมทรงตวแบบมเงอนไข และภาวะทรงตวอยางเปนกลาง

โดยเสถยรภาพอากาศแบบตาง ๆ ท�าใหเกดเมฆทมรปรางแตกตางกน

นอกจากน ในธรรมชาตมกมกลไกตาง ๆ เขามากระตนหรอเสรมการยกตวของกอนอากาศไดแก การพาความรอน ลกษณะภมประเทศ การลเขาหากนของอากาศ และแนวปะทะอากาศ



สาระส�าคญ กอนอากาศทเคลอนทในแนวดงจะเกดการเปลยนแปลงของความกดอากาศสงผลใหอณหภมของกอนอากาศเปลยนแปลงตามไปดวย โดยอณหภมของกอนอากาศแหงเปลยนแปลงดวยอตราแอเดยแบตกของอากาศแหง และอณหภมของกอนอากาศอมตวเปลยนแปลงดวยอตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว เมอพจารณาอตราแอเดยแบตกของอากาศแหงและอากาศอมตวรวมกบอตราเปลยนอณหภมตาม ระดบความสงของบรรยากาศ จะท�าใหทราบวาภาวะของบรรยากาศในขณะนนเกดการสงเสรมหรอยบยงการยกตวของกอนอากาศ ภาวะของบรรยากาศดงกลาวเรยกวาเสถยรภาพอากาศ ซงแบงออกเปน 4 แบบ ไดแก ภาวะทรงตวสมบรณ ภาวะไมทรงตวสมบรณ ภาวะไมทรงตวแบบมเงอนไข และภาวะทรงตวอยางเปนกลาง โดยเสถยรภาพอากาศแบบตาง ๆ ท�าใหเกดเมฆทมรปรางแตกตางกน นอกจากน ในธรรมชาตยงมกลไกตาง ๆ ทมากระตนหรอเสรมการยกตวของกอนอากาศ ไดแก การพาความรอน ลกษณะภมประเทศ การลเขาหากนของอากาศ แนวปะทะอากาศ การพาความรอน โดยผวโลกรบรงสดวงอาทตยและถายโอนความรอนไปยงอากาศเหนอผวโลกบรเวณนน ท�าใหอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบอากาศจงยกตวสงขนและเกดเปนเมฆ ลกษณะภมประเทศ โดยอากาศทเคลอนทปะทะกบแนวสนเขาจะถกดนใหยกตวขนเกดเปนเมฆ การลเขาหากนของอากาศ โดยอากาศทเคลอนทเขาหากนจะดนใหอากาศทอยตรงกลางยกตวขนเกดเปนเมฆ แนวปะทะอากาศ โดยอากาศทมความหนาแนนตางกนเคลอนทเขาปะทะกน จะท�าใหอากาศทมความหนาแนนนอยกวายกตวขนเกดเปนเมฆ

เวลาทใช บทนควรใชเวลาสอนประมาณ 14 ชวโมง 1. การยกตวของอากาศกบการเปลยนแปลงอณหภม 2 ชวโมง 2. เสถยรภาพอากาศกบการยกตวของอากาศ 4 ชวโมง 3. กระบวนการเกดเมฆ 2 ชวโมง 4. กลไกการยกตวของอากาศและการเกดเมฆ 6 ชวโมง



ใหนกเรยนพจารณาขอความตอไปน แลวเตมเครองหมาย ลงในชองค�าตอบของขอความทถก หรอเครองหมาย ลงในชองค�าตอบของขอความทผด

ขอท ความรพนฐาน ค�าตอบ

1 เมฆคอไอน�าทลอยอยบนทองฟา (เมฆคอละอองน�าหรอเกลดน�าแขงขนาดเลกมากทลอยอยบนทองฟา)

2 อากาศทมอณหภมสงสามารถรบไอน�าไดมากกวาอากาศทมอณหภมต�า

3 ความชนสมพทธเปลยนแปลงตามอณหภมอากาศและปรมาณไอน�าในอากาศ

4 อากาศทมความชนสมพทธ 100% จะไมสามารถรบไอน�าเพมได แตหากอากาศไดรบไอน�าเพมเขาไปอกจะท�าใหไอน�าควบแนนเปนละอองน�า

5 ถาอากาศทมความชนสมพทธ 100% มอณหภมลดต�าลง ไอน�าในอากาศจะควบแนนเปนละอองน�า

6 อากาศทระดบน�าทะเลมความกดอากาศนอยกวาอากาศทอยบนภเขา(อากาศทระดบน�าทะเลมความกดอากาศมากกวาอากาศทอยบนภเขา)

7 ถาใชรปรางเปนเกณฑจะจ�าแนกเมฆได 3 ประเภท ไดแก เมฆกอน เมฆแผน และเมฆรว

8 เมออากาศยกตวสงขนไอน�าในอากาศจะมโอกาสควบแนนเปนละอองน�า

ตรวจสอบความรกอนเรยน



ความเขาใจคลาดเคลอนทอาจเกดขนได

ความเขาใจทคลาดเคลอน ความเขาใจทถกตอง

อากาศทมอณหภมสงจะท�าใหเกดเมฆมาก การเกดเมฆมากหรอนอยขนอยกบปจจยหลายอยางประกอบกน เชน อณหภมอากาศ ความชนสมพทธ ลม เสถยรภาพอากาศ

สสารขยายตวเนองจากอนภาคในสสารมขนาดใหญขน

สสารขยายตวเนองจากระยะหางระหวางอนภาคในสสารมากขน

การเปลยนแปลงของอณหภมอากาศไมสงผลตอการเกดเมฆ หรอหมอก

หากอณหภมอากาศลดลง ความชนสมพทธจะเพมขน และเมอความชนสมพทธมคา 100 % ไอน�าจะควบแนนเปนละอองน�าเกดเปนเมฆ หรอหมอก

10.1 การยกตวของอากาศกบการเปลยนแปลงอณหภม

จดประสงคการเรยนร อธบายการเปลยนแปลงอณหภมและความชนสมพทธของกอนอากาศทเคลอนทในแนวดง

สอและแหลงการเรยนร 1. หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4 2. ขอมลเกยวกบความชนสมพทธ http://www.lesa.biz/earth/atmosphere/humidity 3. ขอมลเกยวกบอตราแอเดยแบตก - http://www.lesa.biz/earth/atmosphere/air-stability - http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=4&chap=5&page=t4- 5-infodetail10.html

แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาสบทเรยนโดยสนทนากบนกเรยนเกยวกบเมฆ เชน นกเรยนเคยสงเกตเมฆบนทองฟา หรอไม เมฆทเคยพบเหนมรปรางเปนอยางไรบาง นกเรยนเคยพบเหนเมฆทมรปรางสวยงามแปลกตา บางหรอไม จากนนครทบทวนความรเดมเกยวกบเมฆ โดยอาจใชตวอยางค�าถามดงน



เมฆเกดขนไดอยางไร แนวค�าตอบ เกดจากไอน�าในอากาศควบแนนเปนละอองน�าโดยมละอองลอย เชน เกลอ ฝนละออง เกสรดอกไม เปนอนภาคแกนกลาง และละอองน�าเหลานรวมกลมกนและลอยอย สงจากพนดนมาก นกอตนยมวทยาใชเกณฑใดบางในการจ�าแนกชนดเมฆ แนวค�าตอบ ระดบความสงของฐานเมฆ และรปรางของเมฆ หากใชรปรางเปนเกณฑ จะสามารถแบงเมฆไดกประเภท อะไรบาง แนวค�าตอบ แบงเมฆได 3 ประเภท ไดแก เมฆทมรปรางเปนกอน เมฆทมรปรางเปนแผน และเมฆทมรปรางเปนรว 2. ครใหนกเรยนสงเกตเมฆจากรปน�าบทในหนงสอเรยนหนา 1 จากนนอภปรายรวมกนโดยใช ตวอยางค�าถามดงน จากรปน�าบท พบเมฆทมรปรางแบบใดบาง แนวค�าตอบ เมฆทมรปรางเปนกอน นอกจากเมฆทมรปรางเปนกอน นกเรยนเคยพบเมฆทมรปรางเปนแผนหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ นกเรยนตอบไดตามประสบการณของตวเอง ทงนครอาจใหนกเรยนสงเกตเมฆจากวดทศนใน QR Code ประจ�าบทในหนงสอเรยนหรอ คมอคร จากนนอภปรายรวมกนโดยใชตวอยางค�าถามดงน จากวดทศน พบเมฆทมรปรางแบบใดบาง แนวค�าตอบ เมฆทมรปรางเปนกอน และเมฆทมรปรางเปนแผน 3. ครใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคดของตนเองวา “เมฆทมรปรางเปนกอนและเปนแผน เกดขนไดอยางไร” 4. ครใหนกเรยนศกษาขอมลเกยวกบการเปลยนสถานะของน�าในบรรยากาศของโลกจากหนงสอเรยน หนา 3 (เนอหาในบทน�า) จากนนอภปรายรวมกนโดยใชค�าถามดงตวอยาง น�าในบรรยากาศของโลกอยในสถานะใดบาง แนวค�าตอบ สถานะแกส สถานะของแขง และสถานะของเหลว ไอน�าในอากาศเกดการควบแนนเปนละอองน�าหรอแขงตวเปนผลกน�าแขงขนาดเลกจนเกด เปนเมฆไดอยางไร แนวค�าตอบ ไอน�าในอากาศเกดการควบแนนเปนละอองน�าหรอแขงตวเปนผลกน�าแขงขนาด เลกจนเกดเปนเมฆไดเมออากาศยกตวสงขน 5. ครใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคดของตนเองวา “เพราะเหตใดการยกตวของอากาศ จงท�าใหเกดเมฆ” จากนนใหนกเรยนสงเกตรป 10.1 ในหนงสอเรยนหนา 3 หรอใหนกเรยนศกษา การเปลยนแปลงของลกโปงเมอลอยขนไปยงบรเวณทสงขนจาก QR Code ในคมอคร จากนน รวมกนอภปรายโดยใชค�าถามดงตวอยาง



เมอลกโปงขนไปอยในระดบทสงขน ขนาดของลกโปงเปลยนแปลงไปอยางไร แนวค�าตอบ ลกโปงมขนาดใหญขน เมอลกโปงลอยสงขนความกดอากาศโดยรอบลกโปงเปลยนแปลงไปอยางไร แนวค�าตอบ ความกดอากาศโดยรอบลกโปงลดลง ลกโปงเกดการเปลยนแปลงอยางไร เมอความกดอากาศโดยรอบต�ากวาความกดอากาศภายใน ลกโปง แนวค�าตอบ ลกโปงขยายขนาดใหญขน ความกดอากาศโดยรอบทลดลงสงผลใหลกโปงมขนาดใหญขนไดอยางไร แนวค�าตอบ เมอความกดอากาศโดยรอบลดลงต�ากวาความกดอากาศภายในลกโปง อากาศ ภายในลกโปงจงสามารถดนใหลกโปงขยายขนาดใหญขน 6. ครใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคดของตนเองวา “ถาอากาศภายในลกโปงมการ เปลยนแปลงปรมาตร แลวอณหภมอากาศภายในลกโปงจะเปลยนแปลงอยางไร” จากนนครให นกเรยนหาค�าตอบจากกจกรรม 10.1 การเปลยนแปลงปรมาตรของอากาศกบอณหภม

จดประสงคกจกรรม อธบายผลจากการเปลยนแปลงปรมาตรของอากาศตออณหภมของอากาศในภาชนะบรรจทเปนระบบปด

เวลา 1 ชวโมง

วสด-อปกรณ 1. เทอรมอมเตอรแบบดจทล 1 อน 2. กระบอกฉดยาขนาด 60 มลลลตร 1 อน 3. ดนน�ามน 1 กอน 4. นาฬกาจบเวลา 1 เรอน

ขอเสนอแนะส�าหรบคร 1. ครควรทดลองท�ากจกรรมดวยตนเองกอนน�าไปจดกจกรรมในชนเรยน 2. ครอาจใชเทอรมอมเตอรแบบปากกาหรอเทอรมอมเตอรวดอณหภมอาหาร หรอเทอรมอมเตอร แบบอน ๆ ทสามารถสอดเซนเซอรเขาไปในกระบอกฉดยาได 3. ในขนตอนการน�าดนน�ามนไปอดทปลายกระบอกฉดยา ครอาจใหนกเรยนนวดดนน�ามน ใหนมเพอใหดนน�ามนสามารถอดปลายกระบอกฉดยาไดดขน

กจกรรม 10.1 การเปลยนแปลงปรมาตรของอากาศกบอณหภม



4. ครควรใหนกเรยนทดสอบการรวของอากาศภายนอกเขามาในกระบอกฉดยา โดยดงกาน กระบอกฉดยาออกมาและคอย ๆ ปลอยกานกระบอกฉดยากลบสต�าแหนงเดม หากกาน กระบอกฉดยาสามารถกลบสต�าแหนงเดมไดเองแสดงวาอากาศภายนอกไมสามารถ เขามาภายในกระบอกฉดยาได แตหากกานกระบอกฉดยาไมกลบสต�าแหนงเดมแสดงวา อากาศภายนอกสามารถเขามาภายในกระบอกฉดยาได วธการท�ากจกรรม 1. ดงกานกระบอกฉดยาออกมาเลกนอย จากนนสอดเซนเซอรเขาไปในกระบอกและใชดนน�ามน อดปลายกระบอกเพอไมใหอากาศรวเขาไปดานในกระบอกและไมใหเซนเซอรสมผสกบกระบอก ฉดยา ดงรป

2. วางชดทดลองทงไวจนกระทงอณหภมของอากาศในกระบอกฉดยาไมมการเปลยนแปลง จากนนบนทกอณหภมของอากาศในกระบอกฉดยา 3. ดงกานกระบอกฉดยาออกมาจนสดโดยไมใหมอสมผสกบกระบอกฉดยา ดงรป และคางไว 10 วนาท บนทกอณหภมของอากาศภายในกระบอกฉดยา จากนนปลอยกานกระบอกฉดให กลบสต�าแหนงเดม ปลอยทงไว 10 วนาท บนทกอณหภมอกครง

4. ท�าตามขอ 2 และขอ 3 ซ�าอก 2 ครง



5. อธบายการเปลยนแปลงอณหภมของอากาศภายในภาชนะทบรรจเมอมการเปลยนแปลง ปรมาตรของอากาศ 6. น�าเสนอผลการท�ากจกรรม จากนนอภปรายรวมกนในชนเรยน

ตวอยางผลการท�ากจกรรม

ขนตอนกจกรรมอณหภมอากาศภายในกระบอกฉดยา

ครงท 1 ครงท 2 ครงท 3

กอนดงกานกระบอกฉดยา 26.4 oC 26.4 oC 26.1 oC

หลงดงกานกระบอกฉดยาและปลอยทงไว 10 วนาท

26.0 oC 25.7 oC 25.2 oC

หลงปลอยกานกระบอกฉดยาและปลอยทงไว 10 วนาท

26.7 oC 26.7 oC 26.4 oC

สรปผลการท�ากจกรรม เมอดงกานกระบอกฉดยาและปลอยทงไว 10 วนาท อณหภมอากาศภายในกระบอกฉดยาจะลดลง และเมอปลอยกานกระบอกฉดยากลบสต�าแหนงเดมและปลอยทงไว 10 วนาท อณหภมอากาศภายในกระบอกฉดยาจะเพมขน

ค�าถามทายกจกรรม 1. หลงจากดงกานกระบอกฉดยาปรมาตรของอากาศเปลยนแปลงอยางไร และสงผลตอ อณหภมของอากาศภายในกระบอกฉดยา อยางไร แนวค�าตอบ ปรมาตรอากาศเพมขน อณหภมอากาศลดลง 2. หลงจากปลอยกานกระบอกฉดยากลบสต�าแหนงเดม ปรมตรของอากาศเปลยนแปลง อยางไร และสงผลตออณหภมของอากาศภายในกระบอกฉดยา อยางไร แนวค�าตอบ ปรมาตรอากาศลดลง อณหภมอากาศเพมขน 3. การเปลยนแปลงปรมาตรสงผลตออณหภมของอากาศหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ การเปลยนแปลงปรมาตรสงผลตออณหภมของอากาศ โดยเมอปรมาตร อากาศเพมขน อณหภมของอากาศจะลดลง และเมอปรมาตรอากาศลดลง อณหภมของ อากาศจะเพมขน



7. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรมพรอม ตอบค�าถามทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและแนวทางการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 8. ครใหความรเกยวกบค�าวา “กอนอากาศ” ตามหนงสอเรยนหนา 5 จากนนน�าอภปรายเพอเชอมโยง ความรจากกจกรรม 10.1 กบการเปลยนแปลงของกอนอากาศทยกตวและจมตวในรป 10.2 โดยมแนวทางในการอภปรายดงน การเปลยนแปลงของอณหภมภายในกระบอกฉดยาเทยบเคยงไดกบการเปลยนแปลงทเกด ขนภายในสงสมมตทเรยกวากอนอากาศ นกอตนยมวทยาก�าหนดใหกอนอากาศมขนาดประมาณลกบาสเกตบอล หอหมดวยผนงท ยดหยนไดและท�าหนาทเปนฉนวนกนความรอนจงไมเกดการถายโอนความรอนระหวางอากาศ ภายในและภายนอกกอนอากาศ โดยความกดอากาศภายในกอนอากาศเทากบความกดอากาศ ภายนอกกอนอากาศทระดบความสงเดยวกนเสมอ เมอกอนอากาศยกตวสงขน ความกดอากาศโดยรอบกอนอากาศจะลดลง ท�าใหกอนอากาศ ขยายขนาดใหญขนและมปรมาตรมากขนจนกระทงมความกดอากาศเทากบความกดอากาศ โดยรอบทระดบความสงเดยวกน สงผลใหอณหภมภายในกอนอากาศลดลง และถากอนอากาศ จมตวลงความกดอากาศโดยรอบกอนอากาศทเพมขน ท�าใหกอนอากาศมขนาดและปรมาตร ลดลงจนกระทงมความกดอากาศเทากบความกดอากาศภายนอก สงผลใหอณหภมภายใน กอนอากาศสงขน กระบวนการเปลยนแปลงอณหภมและความกดอากาศภายในกอนอากาศโดยไมมการถายโอน ความรอนกบบรเวณโดยรอบนเรยกวา กระบวนการแอเดยแบตก (adiabatic process) 9. ครใหความรเกยวกบค�าวา “กระบวนการแอเดยแบตก” ตามหนงสอเรยนหนา 5 จากนนคร อภปรายเกยวกบอตราแอเดยแบตกของอากาศแหงและอตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว โดยใหนกเรยนพจารณารป 10.3 และใชตวอยางค�าถามดงน กอนอากาศทยกตวสงขนและยงไมเกดการควบแนนของไอน�า อณหภมของกอนอากาศจะลดลง ดวยอตราเทาใด และอตราดงกลาวมชอเรยกอยางไร แนวค�าตอบ 10 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร มชอเรยกวา อตราแอเดยแบตกของอากาศแหง (dry adiabatic lapse-rate) เมอกอนอากาศยกตวสงขนจนกระทงเกดการควบแนนของไอน�า อณหภมของกอนอากาศ จะลดลงดวยอตราประมาณเทาใด และอตราดงกลาวมชอเรยกวาอะไร แนวค�าตอบ 6 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร มชอเรยกวา อตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว (wet adiabatic lapse-rate)



เพราะเหตใด เมอเกดการควบแนนของไอน�า อตราการเปลยนแปลงอณหภมของกอนอากาศ จงลดลงจาก 10 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร เหลอเพยง 6 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร แนวค�าตอบ เนองจากไอน�าทเกดการควบแนนคายความรอนแฝงออกมาท�าใหอณหภมของ กอนอากาศลดลงดวยอตราทต�าลง หมายเหต ครอาจอธบายนกเรยนวาในขณะทยงไมเกดการควบแนนของไอน�า กอนทอากาศทยกตวขน จะเยนตวลงในอตรา 10 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร เมอเกดการควบแนนของไอน�าจะเกดการคาย ความรอนแฝงออกมาสงผลใหอากาศเยนตวลงชากวาเดม โดยเยนตวลงดวยอตรา 6 องศาเซลเซยส ตอกโลเมตร

เมอกอนอากาศทอมตวไปดวยไอน�าจมตวลง ความกดอากาศโดยรอบกอนอากาศมการ เปลยนแปลงอยางไร และสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของความกดอากาศและอณหภม อากาศภายในกอนอากาศอยางไร แนวค�าตอบ ความกดอากาศโดยรอบกอนอากาศจะเพมขน สงผลใหกอนอากาศถกบบใหม ขนาดเลกลงท�าใหอณหภมของกอนอากาศเพมขน อณหภมของกอนอากาศทเพมขนสงผลใหละอองน�าเกดการเปลยนแปลงอยางไร แนวค�าตอบ เมออณหภมของกอนอากาศเพมขน ท�าใหอากาศสามารถรบไอน�าไดมากขน ละอองน�าจงระเหยกลายเปนไอน�า ละอองน�าทระเหยกลายเปนไอน�าสงผลตอการเปลยนแปลงอณหภมภายในกอนอากาศอยางไร แนวค�าตอบ ละอองน�าจะดดกลนความรอนไปใชในกระบวนการกลายเปนไอ ท�าใหอณหภม ภายในกอนอากาศเพมขนดวยอตราประมาณ 6 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร ตามอตรา แอเดยแบตกของอากาศอมตว หากกอนอากาศจมตวลงจนกระทงละอองน�าระเหยกลายเปนไอจนหมด อณหภมของ กอนอากาศจะเกดการเปลยนแปลงอยางไร แนวค�าตอบ เพมขนดวยอตรา 10 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร ตามอตราแอเดยแบตกของ อากาศแหง 10. ครตรวจสอบความเขาใจนกเรยนเกยวกบการเปลยนแปลงของอณหภม ความกดอากาศ และ ปรมาตรของกอนอากาศ โดยใชค�าถามในหนงสอเรยนหนา 7 เมอกอนอากาศลอยตวสงขน อณหภม ความกดอากาศ และปรมาตรของกอนอากาศ เปลยนแปลงหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ ทงอณหภม ความกดอากาศ และปรมาตรของกอนอากาศเกดการเปลยนแปลง



โดยอณหภมและความกดอากาศของกอนอากาศลดลง ปรมาตรของกอนอากาศเพมขน

แนวทางการวดและประเมนผล

KPA แนวทางการวดและประเมนผล

K: การเปลยนแปลงอณหภม ความกดอากาศ และความชนสมพทธของกอนอากาศ

1. การตอบค�าถามตรวจสอบความเขาใจ2. การตอบค�าถาม และการน�าเสนอผลการอภปราย3. แบบฝกหด

P: 1. การสงเกต2. การวด3. การตความหมายขอมลและลงขอสรป4. การคดอยางมวจารณญาณ5. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและภาวะ

ผน�า

1. การบน ทกและการรายงานผลการ สง เกต การเปลยนแปลงอณหภมอากาศภายในกระบอกฉดยา

2. การใชเทอรมอมเตอรวดอณหภมอากาศภายในกระบอกฉดยา

3. การสรปความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงปรมาตรของอากาศภายในกระบอกฉดยากบ การเปลยนแปลงของอณหภมอากาศภายในกระบอกฉดยา

4. การสรปความสมพนธการเปลยนแปลงปรมาตรอากาศกบการเปลยนแปลงอณหภมอากาศโดยใชหลกฐานสนบสนน

5. มสวนรวมในการคด แสดงความเหน และตดสนใจรวมกบผอน รวมทงมการแบงหนาทและความ รบผดชอบในการท�างานกลม

A: 1. ความเชอมนตอหลกฐาน2. การยอมรบความเหนตาง3. ความซอสตย

1. การใช หลกฐานและเหตผลในการอธบาย ความสมพนธการเปลยนแปลงปรมาตรอากาศกบการเปลยนแปลงอณหภมอากาศ

2. การรบฟงความเหนของผอนในการรวมอภปราย3. เกบรวบรวมขอมลจากกจกรรม 10.1 โดยไม

ดดแปลงขอมล



ความรเพมเตมส�าหรบคร

อตราแอเดยแบตกของอากาศแหงมคาคอนขางคงท แตอตราแอเดยแบตกของอากาศอมตวมคาไมคงทเพราะเปลยนแปลงตามอตราการควบแนนของไอน�าหรอการระเหยของละอองน�าในกอนอากาศแตละพนท โดยกอนอากาศทมการควบแนนของไอน�ามากหรอมการระเหยของละอองน�ามาก กจะท�าใหอตราแอเดยแบตกของอากาศอมตวมคานอยลง แตโดยทวไปอตราแอเดยแบตกของอากาศอมตวมคาเฉลยประมาณ 6 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร

10.2 เสถยรภาพอากาศกบการยกตวของกอนอากาศ

จดประสงคการเรยนร อธบายความสมพนธของเสถยรภาพอากาศแบบตาง ๆ กบการยกตวของกอนอากาศ

สอและแหลงการเรยนร หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4

แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าอภปรายเกยวกบเสถยรภาพอากาศโดยใหนกเรยนพจารณารป 10.4 (ก) และ (ข) จาก หนงสอเรยนหนา 7 จากนนใชตวอยางค�าถาม ดงน จากรป (ก) กอนอากาศมอณหภมเปนอยางไรเมอเทยบกบอากาศโดยรอบ แนวค�าตอบ กอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบ หากกอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบดงรป (ก) กอนอากาศจะมความหนาแนน เปนอยางไรเมอเทยบกบอากาศโดยรอบ แนวค�าตอบ กอนอากาศมความหนาแนนมากกวาอากาศโดยรอบ เมอกอนอากาศมความหนาแนนมากกวาอากาศโดยรอบ กอนอากาศจะมการเคลอนทอยางไร แนวค�าตอบ กอนอากาศจะจมตวลง จากรป (ข) กอนอากาศมอณหภมเปนอยางไรเมอเทยบกบอากาศโดยรอบ แนวค�าตอบ กอนอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบ หากกอนอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบดงรป (ข) กอนอากาศจะมความหนาแนน เปนอยางไรเมอเทยบกบอากาศโดยรอบ แนวค�าตอบ กอนอากาศมความหนาแนนนอยกวาอากาศโดยรอบ เมอกอนอากาศมความหนาแนนนอยกวาอากาศโดยรอบ กอนอากาศจะมการเคลอนทอยางไร แนวค�าตอบ กอนอากาศจะยกตวสงขน



2. ครใหความรนกเรยนเกยวกบเสถยรภาพอากาศจากรป 10.4 (ก) และ (ข) ดงน ภาวะทกอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบ กอนอากาศจะไมสามารถยกตวไดและ จมตวลงดานลาง เกดเปนภาวะทเรยกวา ภาวะยบยงการยกตวของกอนอากาศ ภาวะทกอนอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบ กอนอากาศจะสามารถยกตวได เกดเปน ภาวะทเรยกวา ภาวะสงเสรมการยกตวของกอนอากาศ นกอตนยมวทยาเรยกภาวะของบรรยากาศทยบยงหรอสงเสรมการยกตวของกอนอากาศนวา เสถยรภาพอากาศ หรอ เสถยรภาพบรรยากาศ (atmospheric stability) 3. ครใหความรนกเรยนเกยวกบการเปลยนแปลงอณหภมของอากาศโดยรอบ ดงน อณหภมอากาศโดยรอบมการเปลยนแปลงตามระดบความสงดวยอตราทแตกตางกนขนอยกบ ชวงเวลาและสภาพลมฟาอากาศตวอยางดงรป 10.5 นกอตนยมวทยาเรยกอตราการเปลยนแปลง นวา อตราการเปลยนอณหภมตามระดบความสงของบรรยากาศ (environmental lapse-rate) 4. ครใหนกเรยนสงเกตรป 10.5 ในหนงสอเรยนหนา 8 จากนนอภปรายรวมกนเกยวกบความหมาย ของอตราการเปลยนอณหภมตามระดบความสงของบรรยากาศโดยใชตวอยางค�าถามดงน เสนกราฟสแดง น�าเงน และเขยว แสดงขอมลใด แนวค�าตอบ อตราการเปลยนอณหภมตามระดบความสงของบรรยากาศ เสนกราฟใดแสดงใหเหนวาอณหภมของอากาศโดยรอบลดลงตามความสงอยางรวดเรว แนวค�าตอบ เสนกราฟสแดง เสนกราฟใดแสดงใหเหนวาอณหภมของอากาศโดยรอบลดลงตามความสงอยางชา ๆ แนวค�าตอบ เสนกราฟสน�าเงน เสนกราฟใดแสดงใหเหนวาอณหภมของอากาศโดยเพมขนตามความสง จากนนอณหภมจง ลดลงตามความสงอยางชา ๆ แนวค�าตอบ เสนกราฟสเขยว 5. ครใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคดของตนเองวา “อตราการเปลยนอณหภมตามระดบ ความสงของบรรยากาศเกยวของกบภาวะสงเสรมหรอยบยงการยกตวของกอนอากาศอยางไร” จากนนใหนกเรยนปฏบตกจกรรม 10.2



จดประสงคกจกรรม 1. วเคราะหและระบภาวะสงเสรมหรอภาวะยบยงการยกตวของกอนอากาศจากขอมล อณหภมอากาศโดยรอบทก�าหนดให 2. อธบายการยกตวของกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวจากขอมลอณหภมอากาศ โดยรอบทก�าหนดให


วสด-อปกรณ 1. ชดขอมลอณหภมอากาศโดยรอบทระดบความสงตาง ๆ 1 ชด 2. กระดาษ กราฟ 3 แผน 3. กระดาษขาว ขนาด A4 3 แผน 4. ปากกาเมจก 1 ชด

ขอเสนอแนะส�าหรบคร 1. กอนการด�าเนนกจกรรมครอาจวเคราะหขอมลเปนตวอยางใหนกเรยน เพอใหนกเรยน เขาใจวธการท�ากจกรรมไดชดเจนขน 2. ครอาจแนะน�าใหนกเรยนวาดกราฟหรอวเคราะหขอมลโดยเลอกใชสทสอดคลองกบชนด ของกอนอากาศและอตราแอเดยแบตก เชน เลอกใชสสมหรอแดงกบกอนอากาศแหงและ อตราแอเดยแบตกของอากาศแหง และเลอกใชสฟาหรอน�าเงนกบกอนอากาศอมตวและ อตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว

วธท�ากจกรรม 1. เลอกชดขอมลอณหภมอากาศโดยรอบทระดบความสงตาง ๆ มา 1 ชด ซงประกอบดวย ขอมลอณหภมของอากาศโดยรอบจาก 3 บรเวณ 2. ค�านวณอณหภมกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวทระดบความสงทก ๆ 1 กโลเมตร โดยก�าหนดใหอณหภมกอนอากาศ ณ บรเวณพนผวโลกมคาเทากบอณหภมอากาศ โดยรอบ และกอนอากาศแตละกอนมอตราการเปลยนอณหภมตามระดบความสง ดงน - กอนอากาศแหง มอณหภมลดลงตามความสงดวยอตรา 10 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร - กอนอากาศอมตว มอณหภมลดลงตามความสงดวยอตรา 6 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร 3. จากขอ 2 วาดรปกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวขณะก�าลงยกตว พรอมแสดงการ เปลยนแปลงอณหภมตามระดบความสงของอากาศโดยรอบ กอนอากาศแหง และ กอนอากาศอมตว ดงรปตวอยาง

กจกรรม 10.2 กอนอากาศยกตวไดหรอไม



4. วาดกราฟแสดงการเปลยนแปลงอณหภมตามระดบความสงของอากาศโดยรอบ กอนอากาศแหง และกอนอากาศอมตว จากชดขอมลทก�าหนด 5. เปรยบเทยบอณหภมอากาศโดยรอบกบอณหภมของกอนอากาศแหงและกอนอากาศ อมตวจากกราฟทได 6. อธบายลกษณะกราฟ วเคราะห และระบวากราฟใดทแสดงภาวะสงเสรมหรอยบยง การยกตวของกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตว 7. อธบายการยกตวของกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวจากรปและกราฟทได 8. น�าเสนอผลการท�ากจกรรม จากนนอภปรายรวมกนในชนเรยน

ตวอยางผลการท�ากจกรรมขอมลชดท 1 บรเวณท 1

ความสง(กโลเมตร)

อณหภมอากาศโดยรอบ (oC)

อณหภมกอนอากาศแหง (oC)

อณหภมกอนอากาศอมตว (oC)

0 15.0 15.0 15.0

0.5 20.2 10.0 12.0

1.0 17.5 5.0 9.0

1.5 18.6 0.0 6.0

2.0 14.7 -5.0 3.0

2.5 12.0 -10.0 0.0

3.0 9.2 -15.0 -3.0

3.5 6.3 -20.0 -6.0

4.0 3.3 -25.0 -9.0

4.5 2.0 -30.0 -12.0

5.0 0.0 -35.0 -15.0

5.5 -3.4 -40.0 -18.0

6.0 -4.9 -45.0 -21.0



พนผวโลก

0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

4.5 กม.

5.0 กม.

5.5 กม.

6.0 กม.

ความสง

15.0oC

10.0oC

15.0 oC

20.2 oC

17.5 oC

18.6 oC

14.7 oC

12.0 oC

9.2 oC

6.3 oC

3.3 oC

2.0 oC

0.0oC

-3.4 oC

-4.9 oC

อณหภม

อากาศโดยรอบอณหภม

กอนอากาศแหงอณหภม

กอนอากาศอมตว

5.0oC

0.0oC

-5.0oC

-10.0oC

-15.0oC

-20.0oC

-25.0oC

-30.0oC

-35.0oC

-40.0oC

-45.0oC

15.0oC

12.0oC

9.0oC

6.0oC

3.0oC

0.0oC

-3.0oC

-6.0oC

-9.0oC

-12.0oC

-15.0oC

-18.0oC

-21.0oC

กอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวขณะก�าลงยกตว และอณหภมตามระดบความสงของอากาศโดยรอบ กอนอากาศแหง และกอนอากาศอมตว จากขอมลชดท 1 บรเวณท 1



0

1

2

3

4

5

6

7

-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30

อณหภมกอนอากาศแหง

อณหภมอากาศโดยรอบ

อณหภมกอนอากาศอมตว

อณหภม (องศาเซลเซยส)

ความ

สง (ก

โลเม

ตร)

กราฟแสดงการเปลยนแปลงอณหภมตามระดบความสงของอากาศโดยรอบกอนอากาศแหง และกอนอากาศอมตว จากขอมลชดท 1 บรเวณท 1



ขอมลชดท 1 บรเวณท 2





0 17.2 17.2 17.2

0.5 12.1 12.2 14.2

1.0 8.0 7.2 11.2

1.5 3.9 2.2 8.2

2.0 0.7 -2.8 5.2

2.5 -2.5 -7.8 2.2

3.0 -5.9 -12.8 -0.8

3.5 -8.4 -17.8 -3.8

4.0 -12.4 -22.8 -6.8

4.5 -14.9 -27.8 -9.8

5.0 -17.8 -32.8 -12.8

5.5 -21.1 -37.8 -15.8

6.0 -24.2 -42.8 -18.8




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

4.5 กม.

5.0 กม.

5.5 กม.

6.0 กม.

ความสง

17.2oC

12.2oC

17.2 oC

12.1 oC

8.0 oC

3.9 oC

0.7 oC

-2.5 oC

-5.9 oC

-8.4 oC

-12.4 oC

-14.9 oC

-17.8 oC

-21.1 oC

-24.2 oC

อณหภม




7.2oC

2.2oC

-2.8oC

-7.8oC

-12.8oC

-17.8oC

-22.8oC

-27.8oC

-32.8oC

-37.8oC

-42.8oC

17.2oC

14.2oC

11.2oC

8.2oC

5.2oC

2.2oC

-0.8oC

-3.8oC

-6.8oC

-9.8oC

-12.8oC

-15.8oC

-18.8oC




0

1

2

3

4

5

6

7

-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)









0 40.6 40.6 40.6

0.5 33.6 35.6 37.6

1.0 28.8 30.6 34.6

1.5 23.9 25.6 31.6

2.0 18.9 20.6 28.6

2.5 13.9 15.6 25.6

3.0 9.0 10.6 22.6

3.5 4.2 5.6 19.6

4.0 -0.6 0.6 16.6




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

ความสง

40.6oC

35.6oC

40.6 oC

33.6 oC

28.8 oC

23.9 oC

18.9 oC

13.9 oC

9.0 oC

4.2 oC

-0.6 oC

อณหภม




30.6oC

25.6oC

20.6oC

15.6oC

10.6oC

5.6oC

0.6oC

40.6oC

37.6oC

34.6oC

31.6oC

28.6oC

25.6oC

22.6oC

19.6oC

16.6oC




0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

-10 0 10 20 30 40 50





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)









0 14.0 14.0 14.0

0.5 20.4 9.0 11.0

1.0 19.8 4.0 8.0

1.5 17.8 -1.0 5.0

2.0 14.2 -6.0 2.0

2.5 11.5 -11.0 -1.0

3.0 8.6 -16.0 -4.0

3.5 7.1 -21.0 -7.0

4.0 3.6 -26.0 -10.0

4.5 0.5 -31.0 -13.0

5.0 -1.0 -36.0 -16.0

5.5 -3.2 -41.0 -19.0

6.0 -7.1 -46.0 -22.0




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

4.5 กม.

5.0 กม.

5.5 กม.

6.0 กม.

ความสง

14.0oC

9.0oC

14.0 oC

20.4 oC

19.8 oC

17.8 oC

14.2 oC

11.5 oC

8.6 oC

7.1 oC

3.6 oC

0.5 oC

-1.0oC

-3.2 oC

-7.1 oC

อณหภม




4.0oC

-1.0oC

-6.0oC

-11.0oC

-16.0oC

-21.0oC

-26.0oC

-31.0oC

-36.0oC

-41.0oC

-46.0oC

14.0oC

11.0oC

8.0oC

5.0oC

2.0oC

-1.0oC

-4.0oC

-7.0oC

-10.0oC

-13.0oC

-16.0oC

-19.0oC

-22.0oC




0

1

2

3

4

5

6

7

-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)









0 29.2 29.2 29.2

0.5 25.1 24.2 26.2

1.0 20.3 19.2 23.2

1.5 15.6 14.2 20.2

2.0 10.9 9.2 17.2

2.5 6.2 4.2 14.2

3.0 1.6 -0.8 11.2

3.5 -2.4 -5.8 8.2

4.0 -5.5 -10.8 5.2

4.5 -6.6 -15.8 2.2




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

4.5 กม.

ความสง

29.2oC

24.2oC

29.2 oC

25.1 oC

20.3 oC

15.6 oC

10.9 oC

6.2 oC

1.6 oC

-2.4 oC

-5.5 oC

-6.6 oC

อณหภม




19.2oC

14.2oC

9.2oC

4.2oC

-0.8oC

-5.8oC

-10.8oC

-15.8oC

29.2oC

26.2oC

23.2oC

20.2oC

17.2oC

14.2oC

11.2oC

8.2oC

5.2oC

2.2oC




0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

5

-20 -10 0 10 20 30 40





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)









0 37.2 37.2 37.2

0.5 30.0 32.2 34.2

1.0 25.1 27.2 31.2

1.5 20.2 22.2 28.2

2.0 15.3 17.2 25.2

2.5 10.4 12.2 22.2

3.0 5.9 7.2 19.2

3.5 1.1 2.2 16.2

4.0 -4.0 -2.8 13.2




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

ความสง

37.2oC

32.2oC

37.2 oC

30.0 oC

25.1 oC

20.2 oC

15.3 oC

10.4 oC

5.9 oC

1.1 oC

-4.0 oC

อณหภม




27.2oC

22.2oC

17.2oC

12.2oC

7.2oC

2.2oC

-2.8oC

37.2oC

34.2oC

31.2oC

28.2oC

25.2oC

22.2oC

19.2oC

16.2oC

13.2oC




0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

-10 0 10 20 30 40





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)









0 17.4 17.4 17.4

0.5 19.3 12.4 14.4

1.0 16.5 7.4 11.4

1.5 14.0 2.4 8.4

2.0 12.8 -2.6 5.4

2.5 12.2 -7.6 2.4

3.0 10.3 -12.6 -0.6

3.5 8.3 -17.6 -3.6

4.0 5.7 -22.6 -6.6

4.5 2.4 -27.6 -9.6

5.0 -0.4 -32.6 -12.6

5.5 -3.0 -37.6 -15.6

6.0 -5.5 -42.6 -18.6




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

4.5 กม.

5.0 กม.

5.5 กม.

6.0 กม.

ความสง

17.4oC

12.4oC

28.0 oC

23.4 oC

20.2 oC

16.6 oC

12.6 oC

8.2 oC

3.7 oC

0.2 oC

-2.8 oC

-6.9 oC

-9.7 oC

-11.8 oC

-15.7 oC

อณหภม




7.4oC

2.4oC

-2.6oC

-7.6oC

-12.6oC

-17.6oC

-22.6oC

-27.6oC

-32.6oC

-37.6oC

-42.6oC

17.4oC

14.4oC

11.4oC

8.4oC

5.4oC

2.4oC

-0.6oC

-3.6oC

-6.6oC

-9.6oC

-12.6oC

-15.6oC

-18.6oC




0

1

2

3

4

5

6

7

-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)









0 28.0 28.0 28.0

0.5 23.4 23.0 25.0

1.0 20.2 18.0 22.0

1.5 16.6 13.0 19.0

2.0 12.6 8.0 16.0

2.5 8.2 3.0 13.0

3.0 3.7 -2.0 10.0

3.5 0.2 -7.0 7.0

4.0 -2.8 -12.0 4.0

4.5 -6.9 -17.0 1.0

5.0 -9.7 -22.0 -2.0

5.5 -11.8 -27.0 -5.0

6.0 -15.7 -32.0 -8.0




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

4.5 กม.

5.0 กม.

5.5 กม.

6.0 กม.

ความสง

28.0oC

23.0oC

28.0 oC

23.4 oC

20.2 oC

16.6 oC

12.6 oC

8.2 oC

3.7 oC

0.2 oC

-2.8 oC

-6.9 oC

-9.7 oC

-11.8 oC

-15.7 oC

อณหภม




18.0oC

13.0oC

8.0oC

3.0oC

-2.0oC

-7.0oC

-12.0oC

-17.0oC

-22.0oC

-27.0oC

-32.0oC

28.0oC

25.0oC

22.0oC

19.0oC

16.0oC

13.0oC

10.0oC

7.0oC

4.0oC

1.0oC

-2.0oC

-5.0oC

-8.0oC




0

1

2

3

4

5

6

7

-40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)









0 32.8 32.8 32.8

0.5 25.9 27.8 29.8

1.0 21.1 22.8 26.8

1.5 16.2 17.8 23.8

2.0 11.4 12.8 20.8

2.5 6.6 7.8 17.8

3.0 1.5 2.8 14.8

3.5 -3.8 -2.2 11.8

4.0 -8.5 -7.2 8.8

4.5 -13.5 -12.2 5.8




0.5 กม.

1.0 กม.

1.5 กม.

2.0 กม.

2.5 กม.

3.0 กม.

3.5 กม.

4.0 กม.

4.5 กม.

ความสง

32.8oC

27.8oC

32.8 oC

25.9 oC

21.1 oC

16.2 oC

11.4 oC

6.6 oC

1.5 oC

-3.8 oC

-8.5 oC

-13.5 oC

อณหภม




22.8oC

17.8oC

12.8oC

7.8oC

2.8oC

-2.2oC

-7.2oC

-12.2oC

32.8oC

29.8oC

26.8oC

23.8oC

20.8oC

17.8oC

14.8oC

11.8oC

8.8oC

5.8oC




0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

5

-20 -10 0 10 20 30 40





ความ

สง (ก

โลเม

ตร)




สรปผลการท�ากจกรรม จากกจกรรม ขอมลทง 3 ชด ไดขอสรปดงน บรเวณท 1 ของขอมลทง 3 ชด กอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบในทกระดบความสง ดงนนจงเกดภาวะยบยงการยกตวของทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตว หากพจารณาจากกราฟจะพบวาเสนกราฟอณหภมอากาศโดยรอบมความชนโดยเฉลยนอยกวาเสนกราฟอณหภมของกอนอากาศแหงและเสนกราฟอณหภมของกอนอากาศอมตว บรเวณท 2 ของขอมลทง 3 ชด กอนอากาศแหงมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบจงเกดภาวะยบยงการยกตวของกอนอากาศแหง แตกอนอากาศอมตวมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบจงเกดภาวะสงเสรมการยกตวของกอนอากาศอมตว หากพจารณาจากกราฟจะพบวาเสนกราฟอณหภมอากาศโดยรอบมความชนโดยเฉลยอยระหวางเสนกราฟอณหภมของกอนอากาศแหงและเสนกราฟอณหภมของกอนอากาศอมตว บรเวณท 3 ของขอมลทง 3 ชด กอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบในทกระดบความสง ดงนนจงเกดภาวะสงเสรมการยกตวของทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตว หากพจารณาจากกราฟจะพบวาเสนกราฟอณหภมอากาศโดยรอบมความชนโดยเฉลยมากกวาเสนกราฟอณหภมของกอนอากาศแหงและเสนกราฟอณหภมของกอนอากาศอมตว

ค�าถามทายกจกรรม 1. ในภาวะยบยงการยกตวของทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตว อณหภมอากาศ โดยรอบในแตละระดบความสงมคาเปนอยางไรเมอเทยบกบอณหภมกอนอากาศแหงและ อณหภมกอนอากาศอมตวทระดบความสงเดยวกน แนวค�าตอบ อณหภมอากาศโดยรอบมคาสงกวาอณหภมของกอนอากาศแหงและอณหภม ของกอนของอากาศอมตวทระดบความสงเดยวกน 2. ในภาวะสงเสรมการยกตวของทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตว อณหภมอากาศ โดยรอบในแตละระดบความสงมคาเปนอยางไรเมอเทยบกบอณหภมของกอนอากาศแหง และอณหภมของกอนอากาศอมตวทระดบความสงเดยวกน แนวค�าตอบ อณหภมอากาศโดยรอบมคาต�ากวาอณหภมของกอนอากาศแหงและอณหภม ของกอนอากาศอมตวทระดบความสงเดยวกน



3. ในภาวะสงเสรมการยกตวของกอนอากาศอมตวแตยบยงการยกตวของกอนอากาศแหง อณหภมอากาศโดยรอบในแตละระดบความสงมคาเปนอยางไรเมอเทยบกบอณหภมของ กอนอากาศแหงและอณหภมของกอนอากาศอมตวทระดบความสงเดยวกน แนวค�าตอบ อณหภมอากาศโดยรอบมคาสงกวาอณหภมของกอนอากาศแหง แตมคา ต�า กวาอณหภมของกอนอากาศอมตวทระดบความสงเดยวกน

5. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรมพรอม ตอบค�าถามทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและแนวทางการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 6. ครใหนกเรยนสบคนและอภปรายเกยวกบภาวะสงเสรมหรอยบยงการยกตวของกอนอากาศ ในกรณตาง ๆ จากหนงสอเรยนหนา 11 – 14 จากนนครน�าอภปรายโดยมแนวทางการอภปราย ดงน แนวทางการอภปราย การเกดภาวะสงเสรมหรอยบยงการยกตวของกอนอากาศ พจารณาไดจากการเปรยบเทยบ อณหภมอากาศโดยรอบกบอณหภมของกอนอากาศแหงและอณหภมของกอนอากาศอมตว ทระดบความสงเดยวกน ซงเกดขนได 4 กรณ กรณท 1 ทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบในทก ระดบความสง ท�าใหเกดภาวะยบยงการยกตวของทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตว เรยกภาวะนวา ภาวะทรงตวสมบรณ กรณท 2 ทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบในทก ระดบความสง ท�าใหเกดภาวะสงเสรมการยกตวของทงกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตว เรยกภาวะนวา ภาวะไมทรงตวสมบรณ กรณท 3 กอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบในทกระดบความสง ท�าใหเกดภาวะ ยบยงการยกตวของกอนอากาศแหง แตกอนอากาศอมตวมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบ ในทกระดบความสง ท�าใหเกดภาวะสงเสรมการยกตวของกอนอากาศอมตว เรยกภาวะนวา ภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข กรณท 4 กอนอากาศแหงหรอกอนอากาศอมตวมอณหภมเทากบอากาศโดยรอบในทกระดบ ความสง ท�าใหไมเกดภาวะสงเสรมหรอยบยงการยกตวของกอนอากาศแหงและกอนอากาศ อมตว เรยกภาวะนวา ภาวะทรงตวอยางเปนกลาง





K: ภาวะสงเสรมและยบยงการยกตวของกอนอากาศภายใตเสถยรภาพอากาศแบบตาง ๆ


P: 1. การใชจ�านวน2. การจดกระท�าและสอความหมายขอมล3. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและภาวะ

ผน�า

1. การค�านวณเพอระบอณหภมของกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวทระดบความสงตาง ๆ และการเปรยบเทยบอณหภมของกอนอากาศแหงและกอนอากาศอมตวกบอณหภมอากาศโดยรอบ ทความสงเดยวกน

2. จดท�ารปน�าเสนอขอมลเพอเปรยบเทยบอณหภมอากาศโดยรอบ อณหภมของกอนอากาศแหง และอณหภมของกอนอากาศอมตวในแตละระดบความสง

3. จดท�ากราฟแสดงการเปลยนแปลงอณหภมอากาศโดยรอบ อณหภมของกอนอากาศแหง และอณหภมของกอนอากาศอมตว

4. มสวนรวมในการคด แสดงความเหน และตดสนใจร วมกบผ อน รวมท งมการแบ งหน า ทและ ความรบผดชอบในการท�างานกลม

A: การยอมรบความเหนตาง การรบฟงความเหนของผอนในการอภปราย



10.3 กระบวนการเกดเมฆ

จดประสงคการเรยนร อธบายกระบวนการเกดเมฆทมรปรางแตกตางกน

สอและแหลงการเรยนร หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4

แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาสบทเรยนโดยทบทวนความรพนฐานเกยวกบเสถยรภาพอากาศทง 4 กรณ จากนนคร ใหนกเรยนอภปรายตามความคดของตนเองวา เมฆทมรปรางเปนกอนและเปนแผนจะเกดภายใต เสถยรภาพอากาศแบบใดไดบาง 2. ครใหนกเรยนศกษาเกยวกบกระบวนการเกดเมฆกอนจากหนงสอเรยนหนา 15 - 16 จากนนคร น�าอภปรายโดยใชตวอยางค�าถามดงน ในการเกดเมฆกอน กอนอากาศจะตองมการเคลอนทอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ กอนอากาศตองยกตวขนไดอยางตอเนอง ท�าใหไอน�าควบแนนเปนละอองน�า และพฒนาตวเปนกลมกอนของละอองน�าทมขนาดใหญขนและลอยสงขนไปบนทองฟา เกดเปนเมฆทมลกษณะเปนกอน เมฆกอนเกดขนไดในภาวะใดบาง แนวค�าตอบ ภาวะไมทรงตวสมบรณ และภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข ค�าถามอภปรายกระบวนการเกดเมฆกอนในภาวะไมทรงตวสมบรณ ภาวะไมทรงตวสมบรณสงผลใหเกดเมฆกอนไดอยางไร แนวค�าตอบ เมอกอนอากาศถกกระตนใหยกตว กอนอากาศจะมอณหภมสงกวาอากาศ โดยรอบทอยในระดบความสงเดยวกนเสมอ ท�าใหกอนอากาศยกตวขนไดอยางตอเนอง จงเกดเปนเมฆกอน จากรป 10.10 เมอกอนอากาศถกกลไกกระตนใหยกตวสงขน กอนอากาศมอณหภมแตกตาง จากอากาศโดยรอบทระดบความสงเดยวกนอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ กอนอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบทระดบความสงเดยวกนเสมอ เนองจากอณหภมของอากาศโดยรอบลดลงดวยอตราทมากกวากอนอากาศ จากรป 10.10 หลงจากทกอนอากาศถกกลไกกระตนใหยกตว การเคลอนของกอนอากาศ เปนอยางไร และสอดคลองกบรปรางของเมฆทปรากฏในรปอยางไร แนวค�าตอบ กอนอากาศจะยกตวขนไดเองอยางตอเนอง ซงท�าใหเกดเมฆทมรปรางเปนกอน สอดคลองรปรางของเมฆทปรากฏในรป



ค�าถามอภปรายกระบวนการเกดเมฆกอนในภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข เงอนไขใดทจ�าเปนตอการเกดเมฆกอนในภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข แนวค�าตอบ จ�าเปนตองมกลไกทชวยใหกอนอากาศยกตวจนกระทงอณหภมของกอนอากาศ สงกวาอณหภมอากาศโดยรอบ จากรป 10.11 ในชวงความสงใดทกอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบ และในชวง ความสงน กอนอากาศยกตวขนไดอยางไร แนวค�าตอบ ชวงความสงตงแตพนโลกจนถงประมาณ 1.4 กโลเมตร และในชวงความสงน มกลไกชวยใหกอนอากาศยกตว จากรป 10.11 ทความสงมากกวา 1.4 กโลเมตร กอนอากาศมอณหภมแตกตางจากอากาศ โดยรอบทระดบความสงเดยวกนอยางไร และสงผลตอรปรางของเมฆทเกดขนอยางไร แนวค�าตอบ กอนอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบทระดบความสงเดยวกน สงผลให กอนอากาศยกตวสงขนไดอยางตอเนอง จงเกดเมฆทมรปรางเปนกอน 4. ครตรวจสอบความเขาใจนกเรยนเกยวกบกระบวนการเกดเมฆกอน โดยใชค�าถามในหนงสอเรยน หนา 16 การทเมฆกอนสามารถพฒนาตวใหมขนาดใหญขนและมยอดเมฆสงขน อณหภมกอนอากาศ มคาเปนอยางไรเมอเทยบกบอณหภมอากาศโดยรอบ แนวค�าตอบ อณหภมกอนของอากาศมคาสงกวาอณหภมอากาศโดยรอบ 5. ครใหความรเพมเตมเกยวกบการเกดเมฆกอนทสมพนธกบการเกดเมฆรววา ในการเกดเมฆกอน ถากอนอากาศยกตวจนกระทงอณหภมลดต�ากวาจดเยอกแขงจะท�าให ละอองน�าเปลยนสถานะเปนผลกน�าแขง และถามลมในระดบสงทพดแรงจะท�าใหผลกน�าแขง ถกพดเปนทางยาวท�าใหเกดเปนเมฆรว ดงรป

เมฆรว



6. ครใหนกเรยนศกษาเกยวกบกระบวนการเกดเมฆแผนจากหนงสอเรยนหนา 17 - 19 จากนนคร น�าอภปรายโดยใชตวอยางค�าถามดงน ในการเกดเมฆแผน กอนอากาศจะตองมการเคลอนทอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ กอนอากาศทก�าลงยกตวสงตองถกภาวะของบรรยากาศยบยงจนไมสามารถ ยกตวขนตอไปได ซงจะท�าใหกอนอากาศแผออกในแนวราบ และถาไอน�าเกดการควบแนน จะท�าใหเกดเมฆทมลกษณะเปนแผน เมฆแผนเกดขนไดในภาวะใดบาง แนวค�าตอบ ภาวะทรงตวสมบรณ และภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข ค�าถามอภปรายกระบวนการเกดเมฆแผนในภาวะทรงตวสมบรณ เสถยรภาพอากาศในรป 10.12 เปนแบบใด ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ เสถยรภาพอากาศแบบภาวะทรงตวสมบรณ เนองจากกอนอากาศมอณหภม ต�ากวาอากาศโดยรอบทระดบเดยวกนเสมอ กอนอากาศในรป 10.12 ยกตวไดถงความสงใด เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ ประมาณ 1.2 กโลเมตร เนองจากมกลไกชวยใหกอนอากาศยกตวขน ทความสง 1.2 กโลเมตร กอนอากาศเกดการเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ กอนอากาศแผออกในแนวราบและเกดการควบแนนของไอน�า ท�าใหเกดเมฆ ทมลกษณะเปนแผน ทเปนเชนนเนองจากไมมกลไกชวยใหกอนอากาศยกตวตอขนไปได ประกอบกบภาวะของบรรยากาศยบยงการยกตวของกอนอากาศ จงท�าใหกอนอากาศแผออก ในแนวราบเกดเปนเมฆแผน เพราะเหตใด เมฆแผนทเกดในภาวะทรงตวสมบรณจงคงตวอยไดไมนาน แนวค�าตอบ เนองจากกอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบทระดบเดยวกนเสมอ ท�าใหกอนอากาศจมตวกลบสต�าแหนงเดม ละอองน�าจงระเหยกลบเปนไอน�า ท�าใหเมฆแผน สลายไปในทสด ค�าถามอภปรายกระบวนการเกดเมฆแผนในภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข เสถยรภาพอากาศในรป 10.13 เปนแบบใด ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ เสถยรภาพอากาศแบบภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข เนองจากทระดบความสง ใกลพนผวโลก กอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบทระดบเดยวกน แตหาก กอนอากาศยกตวสงกวา 1.6 กโลเมตร อณหภมของกอนอากาศสงกวาอากาศโดยรอบทระดบ เดยวกน กอนอากาศในรป 10.13 ยกตวไดถงความสงใด เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ ประมาณ 1.2 กโลเมตร เนองจากมกลไกชวยใหกอนอากาศยกตวขน ทความสง 1.2 กโลเมตร กอนอากาศเกดการเปลยนแปลงอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ กอนอากาศแผออกในแนวราบและเกดการควบแนนของไอน�า ท�าใหเกดเมฆ



ทมลกษณะเปนแผน ทเปนเชนนเนองจากไมมกลไกชวยใหกอนอากาศยกตวตอไปได ประกอบกบ ภาวะของบรรยากาศยบยงการยกตวของกอนอากาศ จงท�าใหกอนอากาศแผออกในแนวราบ เกดเปนเมฆแผน เมฆแผนทเกดในภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไขตางจากเมฆแผนทเกดในภาวะทรงตวสมบรณ อยางไร แนวค�าตอบ เมฆแผนทเกดในภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไขสามารถคงตวอยไดนานกวา เมฆแผนทเกดในภาวะทรงตวสมบรณ 7. ครใหนกเรยนอภปรายตามความคดตนเองวา “เมฆทพบในภาวะทรงตวอยางเปนกลาง เปนเมฆกอนหรอเมฆแผน เพราะเหตใด” จากนนครน�าอภปราย โดยมแนวทางการอภปราย ดงตวอยาง แนวทางการอภปราย ภาวะทรงตวอยางเปนกลางมกเกดขนในบางชวงความสงและเกดเปน ระยะเวลาสน ๆ มกพบในชวงทดวงอาทตยก�าลงขนจากขอบฟาหรอลบจากขอบฟา ซงเปนชวง ทเสถยรภาพอากาศก�าลงเปลยนจากแบบหนงไปสอกแบบหนง ดงนนเมฆทพบในภาวะทรงตว อยางเปนกลางจงเปนเมฆทก�าลงเกดการเปลยนแปลงไปตามเสถยรภาพอากาศในขณะนน 8. ครใหความรเพมเตมเกยวกบการเกดหมอกและเหตการณฟาหลว ดงน ชวงเชามดในฤดหนาวของประเทศไทยมกเกดภาวะทรงตวสมบรณ เนองจากอากาศใกล พนผวโลกมอณหภมต�าสดในรอบวน จงเกดภาวะยบยงการยกตวของกอนอากาศ และถาอากาศใกล พนผวโลกมความชนสมพทธถง 100 เปอรเซนต ไอน�าในอากาศจะควบแนนท�าใหเกดเปน ชนหมอกปกคลมพนผวบรเวณนน หลงจากนนในชวงสายเมออณหภมอากาศสงขน ความชนสมพทธจะมคาต�ากวา 100 เปอรเซนต ท�าใหละอองน�าระเหยกลบเปนไอน�า สงผลให หมอกสลายไปในทสด นอกจากน ภาวะทรงตวสมบรณทเกดขนในชวงลมสงบ ท�าใหการถายเทของอากาศเกดขนไดนอยลง ประกอบกบอากาศในภาวะทรงตวสมบรณมแนวโนมจมตวลงสดานลางมากกวายกตวขนดานบน ท�าใหละอองลอยสะสมในอากาศเปนจ�านวนมากจงเกดเหตการณฟาหลว (haze) ซงมกพบในฤดหนาว จากรปเปนเหตการณฟาหลวบรเวณกรงเทพมหานคร ในชวงเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2561





K: การเกดเมฆกอนและเมฆแผนภายใตเสถยรภาพอากาศแบบตาง ๆ

1. การตอบค�าถามตรวจสอบความเขาใจ2. การตอบค�าถาม และการอภปราย3. แบบฝกหด

P: - -

A: การยอมรบความเหนตาง การรบฟงความเหนของผอนในการอภปราย

10.4 กลไกการยกตวของอากาศและการเกดเมฆ

จดประสงคการเรยนร หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4

สอและแหลงการเรยนร 1. หนงสอเรยนวทยาศาสตรโลก และอวกาศ 2. ขอมลเกยวกบมวลอากาศ http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/ book. php?book=4&chap=5&page=t4-5-infodetail03.html 3. ขอมลเกยวกบแนวปะทะอากาศ http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/ book/book. php?book=4&chap=5&page=t4-5-infodetail04.html

แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาสบทเรยนโดยใหนกเรยนอภปรายตามความคดของตนเองวา “ในธรรมชาต มอะไร ทชวยใหกอนอากาศยกตวสงขนไดบาง” จากนนครอธบายนกเรยนวา ในธรรมชาต การท



กอนอากาศยกตวขนไดนนเกยวของกบกระบวนการตาง ๆ ไดแก การพาความรอน ลกษณะ ภมประเทศ การลเขาหากนของอากาศ และแนวปะทะอากาศ 2. ครใหนกเรยนศกษาเกยวกบกลไกการพาความรอนจากหนงสอเรยนหนา 20 จากนนคร น�าอภปรายโดยอาจใชตวอยางค�าถามดงน อากาศบรเวณพนผวโลกจะมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบในบรเวณนนไดอยางไร แนวค�าตอบ พนผวโลกบางบรเวณสามารถดดกลนรงสดวงอาทตยไดด ท�าใหมอณหภมสง กวาบรเวณอน ๆ ความรอนจากพนผวโลกจะถกถายโอนไปยงอากาศเหนอผวโลกบรเวณนน อากาศจงมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบ เพราะเหตใดกอนอากาศทยกตวสงขนจงเกดการควบแนนของไอน�า แนวค�าตอบ เมอกอนอากาศยกตวสงขน อณหภมอากาศจะลดลง สงผลใหความชนสมพทธ เพมขน และเมอความชนสมพทธมคา 100 เปอรเซนต ไอน�าในอากาศจะควบแนนเปนละอองน�า อากาศทอยในระดบสงจมตวลงสดานลางไดหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ อากาศจมตวลงสดานลางได โดยบรเวณขอบของกอนเมฆทเกดการระเหยของ ละอองน�าเปนไอน�าจะเกดการดดกลนความรอนจากอากาศโดยรอบกอนเมฆ สงผลใหอากาศ บรเวณนนมอณหภมต�าลง จงจมตวลงดานลาง 3. ครใหนกเรยนสงเกตรป 10.15 ในหนงสอเรยนหนา 21 จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยาง ค�าถามดงน ชองสเขยวแสดงขอมลใด และการเปลยนแปลงของขอมลในชน A และ B เปนอยางไร แนวค�าตอบ ชองสเขยวแสดงขอมลความชนสมพทธ โดยในชน A ความชนสมพทธมคา เพมขนตามความสง และในชน B ความชนสมพทธมคา 100 เปอรเซนต ชองสฟาแสดงขอมลใดบาง แนวค�าตอบ อณหภมของกอนอากาศและอณหภมอากาศโดยรอบในแตละระดบความสง การยกตวของกอนอากาศ และชวงความสงทเกดเมฆ ในชองสฟา อณหภมของกอนอากาศและอณหภมอากาศโดยรอบในแตละระดบความสง มคาแตกตางกนอยางไร แนวค�าตอบ ทบรเวณพนผวโลก กอนอากาศและอากาศโดยรอบมอณหภมเทากน ทบรเวณ สงขน กอนอากาศจะมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบ จนกระทงระดบความสง 2 กโลเมตร กอนอากาศมอณหภมเทากบอากาศโดยรอบ ในชองสฟา ชน A และ B เกดภาวะสงเสรมหรอยบยงการยกตวของกอนอากาศ เพราะเหตใด แนวค�าตอบ ในชน A และ B เกดภาวะสงเสรมการยกตวของกอนอากาศ เนองจาก กอนอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบ โดยทระดบความสงเดยวกนอณหภมของ กอนอากาศสงกวาอณหภมของอากาศโดยรอบ



เมฆทเกดขนในชองสฟามความสมพนธกบขอมลความชนสมพทธหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สมพนธกน โดยในชน A ความชนสมพทธมคาต�ากวา 100 เปอรเซนต เปนชวง ความสงทยงไมเกดเมฆ และในชวงความสง B ความชนสมพทธมคา 100 เปอรเซนต เปนชวง ความสงทเกดเมฆ ระดบความสงทไอน�าในอากาศเรมควบแนนเปนละอองน�ามชอเรยกวาอยางไร แนวค�าตอบ ระดบความควบแนน หรอระดบฐานเมฆ เสนกราฟแตละเสนในชองสเทา แทนการเปลยนแปลงของขอมลอะไรบาง แนวค�าตอบ เสนสแดงแทนอตราแอเดยแบตกของอากาศแหง เสนทบและเสนประสน�าเงน แทนอตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว เสนสด�าแทนอตราการเปลยนแปลงอณหภมตาม ระดบความสงของบรรยากาศ และเสนสมวงแทนอตราการเปลยนแปลงอณหภมจดน�าคาง จากขอมลในชองสเทา อากาศในแตละชนมเสถยรภาพอากาศแบบใดบาง ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ ชน A และ B มเสถยรภาพอากาศแบบภาวะไมทรงตวสมบรณ เนองจาก กอนอากาศมอณหภมสงกวาอณหภมอากาศโดยรอบในระดบความสงเดยวกน สวนในชน C มเสถยรภาพอากาศแบบภาวะทรงตวสมบรณ เนองจากกอนอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศ โดยรอบ จากขอมลในชองสเทา หากบรเวณพนผวโลกมกลไกกระต นใหกอนอากาศเรมยกตว กอนอากาศจะยกตวไดถงระดบความสงใด เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ กอนอากาศจะเรมยกตวไดถงระดบความสง 2 กโลเมตร เนองจากเกดภาวะ ไมทรงตวสมบรณ แตทความสงมากกวา 2 กโลเมตร เกดภาวะทรงตวสมบรณ กอนอากาศ จงไมสามารถยกตวขนได การเปลยนแปลงของอณหภมจดน�าคางและอณหภมของกอนอากาศในชองสเทา สมพนธกบ การเกดเมฆหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สมพนธกน โดยระดบความสงทอณหภมจดน�าคางมคาเทากบอณหภมของ กอนอากาศ เปนระดบความสงของฐานเมฆซงไอน�าในอากาศเรมควบแนนเปนละอองน�า การเปลยนแปลงของอณหภมจดน�าคางและอณหภมของกอนอากาศในชองสเทา สมพนธกบ การเปลยนแปลงของความชนสมพทธหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สมพนธกน โดยในชวงความสงทอณหภมของกอนอากาศมคาเทากบอณหภม จดน�าคาง เปนชวงความสงทความชนสมพทธมคา 100 เปอรเซนต



4. ครตรวจสอบความเขาใจนกเรยนเกยวกบการวเคราะหแผนภาพการเกดเมฆจากการเปลยนแปลง ของขอมลตาง ๆ โดยใชค�าถามในหนงสอเรยนหนา 22 จากรป 10.15 (ในหนงสอเรยนหนา 21) หากก�าหนดใหอตราการเปลยนอณหภมตามระดบ ความสงของบรรยากาศทความสงตงแต 1 กโลเมตรขนไป มคา 4.5 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร ยอดเมฆมความสงเทาใด แนวค�าตอบ ยอดเมฆมความสงประมาณ 3 กโลเมตร เนองจากเมออณหภมอากาศโดยรอบ ลดลงดวยอตราทมากกวาเดม จะท�าใหชวงความสงทเกดภาวะไมทรงตวสมบรณขยายขนไป ถงความสง 3 กโลเมตร ท�าใหเมฆพฒนาตวไดสงขน ดงแสดงในรป

25 oC 35 oC

1 กม.

2 กม.

15 oC

3 กม. อตราแอเดยแบตกของอากาศอมตว

อตราการเปลยนอณหภมตามระดบความสง

ของบรรยากาศ

อตราการเปลยนแปลงอณหภมจดนำคาง

อตราแอเดยแบตกของอากาศแหง

10 oC/กม.

6 oC/กม.

2 oC/กม.

13 oC/กม.

4.5 oC/กม.

6 oC/กม.

5. ครใหความรเพมเตมเกยวกบอณหภมจดน�าคางวา อณหภมจดน�าคาง คอ อณหภมทท�าใหไอน�าในอากาศในขณะนน ๆ เรมควบแนนเปนละอองน�า โดยความกดอากาศยงคงเทาเดม เมออณหภมอากาศลดลงและมคาใกลเคยงอณหภมจดน�าคางมากขน ความชนสมพทธกจะ มคาเพมขน และเมออณหภมอากาศมคาเทากบอณหภมจดน�าคาง ความชนสมพทธจะมคา 100 เปอรเซนต ท�าใหไอน�าในอากาศควบแนนเปนละอองน�า กอนอากาศทยกตวขนจนกระทงไอน�าในอากาศเกดการควบแนนเปนละอองน�า อณหภม ของกอนอากาศและอณหภมจดน�าคางจะเปลยนแปลงดวยอตราทเทากน สงผลใหกอนอากาศ ทเกดการควบแนนของไอน�ามอณหภมเทากบอณหภมจดน�าคางเสมอ 6. ครใหนกเรยนสงเกตรป 10.16 จากหนงสอเรยนหนา 22 และน�าอภปรายโดยใชตวอยางค�าถาม ดงน ลกศรสสมและลกศรสฟาแทนสงใด แนวค�าตอบ ลกศรสสมแทนการเคลอนทของอากาศทไมเกดการควบแนนของไอน�า และ ลกศรสฟาแทนการเคลอนทของอากาศทเกดการควบแนนของไอน�า



บรเวณดานตนลม เมออากาศถกบงคบใหยกตวขนถงระดบความสง 1 กโลเมตร อณหภม อากาศมคาเปลยนแปลงไปเทาใด เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ อณหภมอากาศลดลง 10 องศาเซลเซยส ตามอตราแอเดยแบตกของอากาศแหง เนองจากยงไมเกดการควบแนนของไอน�า ทระดบความสง 1 กโลเมตร อณหภมอากาศและอณหภมจดน�าคางมคาเปนอยางไร สอดคลอง กบเมฆทเกดขนหรอไม แนวค�าตอบ อณหภมอากาศและอณหภมจดน�าคางมคา 14 องศาเซลเซยส เทากน สอดคลอง กบบรเวณทไอน�าเรมเกดการควบแนนหรอบรเวณฐานเมฆ ทระดบความสง 1 กโลเมตร จนถงยอดเขา อากาศทก�าลงยกตวขน มอตราการเปลยแปลง ของอณหภมเปนอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ อณหภมอากาศลดลง 6 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร ตามอตราแอเดยแบตกของ อากาศอมตว เนองจากเกดการควบแนนของไอน�า บรเวณยอดเขามเสถยรภาพอากาศแบบใด และสงผลตอการยกตวของอากาศอยางไร แนวค�าตอบ ภาวะไมทรงตวสมบรณ สงผลใหกอนอากาศสามารถยกตวขนไดอยางตอเนอง หากอากาศบรเวณยอดเขาถกแรงกระท�าใหจมตวลงบรเวณดานปลายลม อากาศจะมอตรา การเปลยนแปลงของอณหภมเปนอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ อณหภมอากาศเพมขน 10 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร ตามอตราแอเดยแบตก ของอากาศแหง เนองจากไมเกดการควบแนนของไอน�า เพราะเหตใด จงไมปรากฏเมฆดานปลายลม แนวค�าตอบ เนองจากอากาศทจมตวจะมอณหภมเพมสงขนอยางรวดเรว สงผลใหอณหภม อากาศมคาสงกวาอณหภมจดน�าคาง ท�าใหละอองน�าในอากาศระเหยเปนไอน�า บรเวณเชงเขาดานปลายลมและดานตนลม มปรมาณหยาดน�าฟาแตกตางกนอยางไร เพราะ เหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ บรเวณเชงเขาดานปลายลมมปรมาณหยาดน�าฟานอยกวาดานตนลม เนองจาก ไอน�าสวนใหญควบแนนเปนเมฆและเกดเปนหยาดน�าฟาบรเวณดานตนลม บรเวณเชงเขาดานปลายลมซงมโอกาสไดรบหยาดน�าในปรมาณนอยและเกดความแหงแลง จนมสภาพเปนทะเลทราย มชอเรยกวาอยางไร แนวค�าตอบ พนทอบฝน หมายเหต ครควรเนนย�านกเรยนวาจากรปเปนเพยงตวอยางทแสดงการเกดเมฆเนองจากแนวสนเขาเทานน ซงในธรรมชาต อณหภมอากาศและอณหภมจดน�าคางจะมคาแตกตางกนไปในแตละบรเวณ นอกจากน บรเวณเชงเขาดานปลายลมมโอกาสเกดเมฆและหยาดน�าฟาไดเชนกน แตจะมโอกาสเกดไดนอยกวา

ดานตนลม



7. ครใหนกเรยนสงเกตรป 10.17 ในหนงสอเรยนหนา 23 จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยาง ค�าถามดงน พนทดงกลาวอยบรเวณใดของโลก แนวค�าตอบ ทวปเอเชย บรเวณตอนเหนอของประเทศอนเดย ทศทางการเคลอนทของอากาศเปนอยางไร และลกศรสน�าเงนและสสมแทนสงใด แนวค�าตอบ อากาศเคลอนททางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ลกศรสน�าเงนแสดงบรเวณทม โอกาสเกดเมฆและหยาดน�าฟามาก ลกศรสสมแทนบรเวณทมโอกาสเกดเมฆและหยาดน�าฟานอย พนทสเขยวและพนทสน�าตาลบงบอกถงสงใด แนวค�าตอบ พนทสเขยวบงบอกถงบรเวณทมพชปกคลม และพนทสน�าตาลบงบอกบรเวณ ทไมมพชปกคลม พนทสเขยวและพนทสน�าตาลบรเวณดานตนลมและปลายลม สอดคลองกบทศทาง การเคลอนทของอากาศหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สอดคลองกน เนองจากบรเวณทอากาศเคลอนเขาหาแนวสนเขาหรอดานตนลม เปนบรเวณทมโอกาสไดรบหยาดน�าฟามาก จงเปนบรเวณทมพชปกคลมมาก สวนบรเวณดาน ปลายลม เปนบรเวณทมโอกาสไดรบหยาดน�าฟานอย จงเปนบรเวณทมพชปกคลมนอย หากลมพดในทศทางตรงกนขาม จะเกดการเปลยนแปลงอยางไรบาง แนวค�าตอบ ดานตนลมและปลายลมจะสลบดานกน พนททเคยไดรบหยาดน�าฟามากจะ กลายเปนพนทอบฝน และพนทอบฝนจะกลายเปนพนททไดรบหยาดน�าฟามาก 8. ครตรวจสอบความเขาใจนกเรยนเกยวกบการเกดพนทอบฝน โดยใชค�าถามในหนงสอเรยนหนา 23 เพราะเหตใด อากาศบรเวณเชงเขาดานปลายลมจงมอณหภมสงกวาดานตนลม แนวค�าตอบ เพราะอากาศทยกตวขนดานตนลมจะมอณหภมลดลงดวยอตรา 6 องศาเซลเซยส ตอกโลเมตร แตอากาศทจมตวลงดานปลายลมจะมอณหภมเพมขนดวยอตรา 10 องศา เซลเซยสตอกโลเมตร ดงนน อณหภมอากาศจงเพมขนมากกวาเดม 9. ครใหนกเรยนสงเกตรป 10.18 และ 10.19 ในหนงสอเรยนหนา 24 และอภปรายรวมกนเกยวกบ เมฆดงกลาวจากประสบการณเดมของนกเรยน และใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคด ของตนเองวาเมฆดงกลาวเกดขนไดอยางไร 10. ครใหนกเรยนหาค�าตอบจากหนงสอเรยนหนา 24 จากนน ครน�าอภปรายโดยใชตวอยางค�าถาม ดงน อากาศทเคลอนทเขาหาแนวสนเขาตองมเสถยรภาพอากาศเปนอยางไรจงจะท�าใหอากาศ เคลอนทขนลงเปนคลน แนวค�าตอบ อากาศอยในภาวะทรงตวสมบรณ



อากาศเคลอนทขนลงเปนคลน สงผลใหเกดเมฆรปเลนสไดอยางไร แนวค�าตอบ ในชวงทอากาศเคลอนทขนเหนอระดบความควบแนน ไอน�าในอากาศจะ ควบแนนเปนละอองน�า และในชวงทอากาศเคลอนทลงต�ากวาระดบความควบแนน ละอองน�า กจะระเหยกลบเปนไอน�า ท�าใหเมฆทเกดขนมลกษณะคลายกบเลนส 11. ครใหนกเรยนสงเกตรป 10.20 10.21 และ 10.22 ในหนงสอเรยนหนา 25 – 26 จากนนรวม กนอภปรายเกยวกบการลเขาหากนของอากาศโดยใชตวอยางค�าถามดงตอไปน จากรป 10.20 อากาศเกดการยกตวขนไดอยางไร แนวค�าตอบ อากาศรอบหยอมความกดอากาศต�าลเขาหากน ท�าใหอากาศทอยตรงกลาง ถกดนใหยกตวขน อากาศบรเวณซกโลกเหนอและซกโลกใตเกดการลเขาหากนในทศทางทเหมอนหรอ แตกตางกนอยางไร แนวค�าตอบ อากาศบรเวณซกโลกเหนอลเขาหากนในทศทางทวนเขมนาฬกา แตอากาศ บนซกโลกใตลเขาหากนในทศทางตามเขมนาฬกา จากรป 10.21 อากาศเกดการยกตวขนไดอยางไร แนวค�าตอบ ลมคาจากซกโลกเหนอและซกโลกใตพดลเขาหากนตลอด แนวรองความกดอากาศต�า ท�าใหอากาศตลอดแนวนนเกดการยกตวขน รองความกดอากาศต�าดงกลาวสงผลตอประเทศไทยหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สงผลตอประเทศไทย โดยรองความกดอากาศต�าจะพาดผานประเทศไทย ในชวงเดอนพฤษภาคนถงเดอนกนยายน ท�าใหเกดฝนตกอยางตอเนองในชวงเวลาดงกลาว จากรป 10.22 อากาศเกดการยกตวขนไดอยางไร แนวค�าตอบ ลมทพดอยดานหนามอตราเรวนอยกวาลมทพดอยดานหลง ท�าใหอากาศท อยดานหลงเคลอนทเขาหาอากาศทอยดานหนา อากาศทอยตรงกลางจงถกดนใหยกตวสงขน 12. ครตรวจสอบความเขาใจนกเรยนเกยวกบการลเขาหากนของอากาศ โดยใชค�าถามใน หนงสอเรยนหนา 26 การลเขาหากนของอากาศใกลพนผวโลกเกดขนในลกษณะใดบาง และท�าใหเกดเมฆ ไดอยางไร แนวค�าตอบ การลเขาหากนของอากาศรอบหยอมความกดอากาศต�า การลเขาหากนของ อากาศบรเวณรองความกดอากาศต�า และการลเขาหากนของอากาศเนองอตราเรวลม ดานหนาต�ากวาอตราเรวลมทอยดานหลง โดยอากาศทลเขาหากนจะท�าใหอากาศทอยตรงกลาง ถกดนใหยกตวขน ซงหากอากาศยกตวขนเหนอระดบความควบแนนกจะท�าใหเกดเมฆ 13. ครใหนกเรยนทบทวนกลไกทท�าใหอากาศยกตวทเรยนมาแลว จากนนครน�าอภปรายเกยวกบ แนวปะทะอากาศตามความคดของตนเองวาแนวปะทะอากาศคออะไรและสงผลใหเกด การยกตวของอากาศไดอยางไร จากนนใหนกเรยนปฏบตกจกรรม 10.3



จดประสงคกจกรรม อธบายการเกดและลกษณะของแนวปะทะอากาศโดยใชแบบจ�าลอง


วสด-อปกรณ 1. กลองพลาสตกใส ขนาด กวาง 8 เซนตเมตร 1 กลอง ยาว 20 เซนตเมตร สง 12 เซนตเมตร 2. ขวดพลาสตกใส ขนาด 600 มลลลตร 2 ขวด 3. บกเกอร ขนาด 500 มลลลตร 2 ใบ 4. ปากกาเขยนแผนใส 1 ดาม 5. ไมบรรทด 1 อน 6. ไมเสยบลกชน 2 อน 7. ดนน�ามน 1 กอน 8. ชอนตกสารเบอร 1 1 อน 9. น�าอณหภมหอง 2 ลตร 10. เกลอ (ถงเลก) 1 ถง 11. สผสมอาหารสแดง 1 ขวด 12. สผสมอาหารสฟา 1 ขวด

การเตรยมตวลวงหนา

ครอาจใหนกเรยนเจาะรบนขวดมาลวงหนาเพอความรวดเรวในการท�ากจกรรม

ขอเสนอแนะส�าหรบคร 1. ครควรทดลองกจกรรมดวยตวเองกอนน�าไปด�าเนนกจกรรมในชนเรยน 2. สผสมอาหารบางยหออาจมความหนาแนนนอย ซงเมอน�ามาผสมเปนสารละลายชนดท 1 อาจท�าใหสารละลายมความหนาแนนไมมากพอทจะไหลออกจากขวด ดงนนจงควรเตม เกลอเลกนอย (ประมาณปลายชอนตกสารเบอร 1) ลงในสารละลายชนดท 1 เพอให สารละลายมความหนาแนนเพมขนและไหลออกจากขวดได ทงน เกลอทเตมลงใน สารละลายชนดท 1 ตองมปรมาณนอยกวาเกลอทเตมลงในสารละลายชนดท 2 เพอให สารละลายชนดท 1 มความหนาแนนนอยกวาและถกดนใหไหลอยดานบน

กจกรรม 10.3 แบบจ�าลองแนวปะทะอากาศ



วธท�ากจกรรม 1. เตรยมชดอปกรณ โดย 1.1 ขดเสนระดบน�าบนกลองพลาสตกใส โดยใหอยต�ากวาขอบดานบนของกลอง 1 เซนตเมตร 1.2 ใชธปเจาะรขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 0.5 เซนตเมตร ทขวดน�าทง 2 ขวด ขวดละ 2 ต�าแหนง โดยใหต�าแหนงแรกอยสงจากกนขวด 1 เซนตเมตร และต�าแหนง ทสองอยสงจากกนขวด 4 เซนตเมตร ดงรป

1.3 ใชดนน�ามนอดรบนขวดน�าทงสองใบ จากนนน�าไปวางไวในกลองโดยใชดนน�ามน ชวยยดกนขวดใหแนน ดงรป

2. เตรยมสารละลาย 2 ชนด ดงน 2.1 สารละลายชนดท 1 เทน�า 350 มลลลตรลงในบกเกอร หยดสผสมอาหารสแดง จ�านวน 10 หยด จากนนคนใหเขากน 2.2 สารละลายชนดท 2 เทน�า 350 มลลลตรลงในบกเกอร หยดสผสมอาหารสฟาจ�านวน 10 หยด และเกลอประมาณครงชอนตกสารเบอร 1 คนใหเขากนจนกระทงเกลอ ละลาย



3. เทสารละลายชนดท 1 ลงในขวดดานซาย และเทสารละลายชนดท 2 ลงในขวดดานขวา โดยใหระดบของสารละลายของทงสองขวดอยในระดบเดยวกบเสนระดบน�าทท�าไว จากนนตรวจสอบใหแนใจวาไมมสารละลายรวออกมาจากขวด

4. เทน�าลงในกลองพลาสตกโดยใหระดบน�าอย ในระดบเดยวกบเสนระดบน�าทท�าไว จากนนวางทงไวจนกระทงน�าในกลองนง 5. ใชไมเสยบลกชนคอย ๆ เขยดนน�ามนทอดรออกพรอม ๆ กนทงหมด จากนนสงเกต บรเวณทสารละลายเคลอนทเขาหากนเปนเวลาประมาณ 3 นาท ทงนใหสงเกตจากทาง ดานขางของชดการทดลอง บนทกผล 6. สรปและอภปรายลกษณะการเคลอนทของสารละลายจากขวดทงสองใบ

ตวอยางผลการท�ากจกรรม



สรปผลการท�ากจกรรม เมอเขยดนน�ามนทอดรบนขวดออก สารละลายทงสองชนดจะไหลออกจากขวดไปตามพนกลอง เมอสารละลายทงไหลมาปะทะกน สารละลายชนดท 1 (สารละลายสแดง) จะไหลอยดานบน ในขณะทสารละลายชนดท 2 จะไหลอยดานลาง เนองจากสารละลายชนดท 1 มความหนาแนนนอยกวาสารละลายชนดท 2

ค�าถามทายกจกรรม 1. ลกษณะการเคลอนทของสารละลายในแบบจ�าลองเปนอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ สารละลายชนดท 1 ไหลอยดานบน ในขณะทสารละลายชนดท 2 ไหล อยลาง เนองจากสารละลายชนดท 1 มความหนาแนนนอยกวาสารละลายชนดท 2 2. อากาศมการเคลอนทในลกษณะเดยวกนกบสารละลายในแบบจ�าลองหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ อากาศมการเคลอนทในลกษณะเดยวกบสารละลายในแบบจ�าลองไดเชน กน โดยอากาศทมความหนาแนนตางกนเคลอนทมาปะทะกน อากาศทมความหนาแนน นอยกวาจะเคลอนทอยดานบน และอากาศทมความหนาแนนมากกวาจะเคลอนท อยดานลาง

14. ครใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรม พรอมตอบค�าถามทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและแนวทางการตอบค�าถาม ดงแสดงดานบน 15. ครใหนกเรยนศกษาการเกดแนวปะทะอากาศจากหนงสอเรยนหนา 29 (ยอหนาสดทาย) จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยางค�าถามดงตอไปน แนวปะทะอากาศเกดขนไดอยางไร แนวค�าตอบ เกดจากมวลอากาศทมความหนาแนนแตกตางกนเคลอนทเขาปะทะกน แนวปะทะอากาศมความยาวเทาไหร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ แนวปะทะอากาศมความยาวไดหลายรอยกโลเมตร เนองจากมวลอากาศท เคลอนทเขาปะทะกนปกคลมพนทไดหลายรอยกโลเมตร โดยทวไปสมบตใดของมวลอากาศทท�าใหมวลอากาศมความหนาแนนแตกตางกน แนวค�าตอบ อณหภมของมวลอากาศ



16. ครใหความรเพมเตมเกยวกบมวลอากาศ ดงน มวลอากาศ หมายถง อากาศในบรเวณกวางซงมสมบตคลายคลงกน โดยเฉพาะอณหภม และความชน สมบตของมวลอากาศขนอยกบพนททเปนแหลงก�าเนดมวลอากาศนน เชน มหาสมทรในแถบขวโลกจะท�าใหเกดมวลอากาศทมอณหภมต�าและความชนสง พนทวปใน เขตรอนจะท�าใหเกดมวลอากาศทมอณหภมสงและความชนต�า 17. ครใหนกเรยนสบคนเกยวกบแนวปะทะอากาศแตละชนดจากหนงสอเรยนหนา 30 - 34 โดย มประเดนสบคนดงตอไปน การเกดแนวปะทะอากาศ ชนดเมฆและสภาพลมฟาอากาศ สญลกษณทใชแทนแนวปะทะอากาศ 18. ครน�าอภปรายเกยวกบแนวปะทะอากาศอนโดยใหนกเรยนสงเกตรป 10.25 และ 10.26 ใน หนงสอเรยนหนา 30 – 31 และใชตวอยางค�าถามดงน แนวปะทะอากาศอนเกดขนไดอยางไร แนวค�าตอบ เกดจากมวลอากาศทอนกวาเคลอนทเขาปะทะมวลอากาศทเยนกวา โดย มวลอากาศทเยนกวาจะมความหนาแนนมากกวาจงจมตว อยดานลาง ในขณะทมวลอากาศ ทอนกวาจะมความหนาแนนนอยกวาจงยกตวสงขน เมฆทพบบรเวณแนวปะทะอากาศอนเปนเมฆกอนหรอเมฆแผน เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ เมฆแผน เนองจากอากาศอนยกตวขนตามแนวรอยตอของมวลอากาศอยางชา ๆ บรเวณทแนวปะทะอากาศอนเคลอนทผานมสภาพลมฟาอากาศเปนอยางไร แนวค�าตอบ มกจะเกดหมอก ฝนตกพร�า ๆ หรอหมะ เปนบรเวณกวางและเปนเวลานาน หลงจากนนความกดอากาศจะลดลงและอณหภมอากาศจะเพมสงขนเนองจากมวลอากาศ ทอนกวาเคลอนเขามาแทนท นกอตนยมวทยาใชสญลกษณใดแทนต�าแหนงของแนวปะทะอากาศอน แนวค�าตอบ เสนสแดงและมครงวงกลมสแดงอยบนเสน สญลกษณดงกลาวแสดงทศทางการเคลอนทของแนวปะทะอากาศอนอยางไร แนวค�าตอบ ครงวงกลมสแดงจะหนไปตามทศทางการเคลอนทของแนวปะทะอากาศอน 19. ครน�าอภปรายเกยวกบแนวปะทะอากาศเยนโดยใหนกเรยนสงเกตรป 10.27 และ 10.28 ใน หนงสอเรยนหนา 31 – 32 และใชตวอยางค�าถามดงน แนวปะทะอากาศเยนเกดขนไดอยางไร แนวค�าตอบ เกดจากมวลอากาศทเยนกวาเคลอนทเขาปะทะมวลอากาศทอนกวา โดย มวลอากาศทเยนกวาดนใหมวลอากาศทอนกวายกตวสง เมฆทพบบรเวณแนวปะทะอากาศอนเปนเมฆกอนหรอเมฆแผน เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ เมฆกอน เนองจากอากาศทอนกวายกตวสงขนอยางรวดเรว



บรเวณทแนวปะทะอากาศเยนเคลอนทผานมสภาพลมฟาอากาศเปนอยางไร แนวค�าตอบ มสภาพลมฟาอากาศแปรปรวน เกดฝนตกหนกในบางพนท หรออาจเกดพาย ฝนฟาคะนอง เมอแนวปะทะอากาศเยนเคลอนทผานไปความกดอากาศจะเพมขน อยางรวดเรวและอณหภมอากาศจะลดลงอยางรวดเรวเนองจากมวลอากาศทเยนกวา เคลอนเขามาแทนท นกอตนยมวทยาใชสญลกษณใดแทนต�าแหนงของแนวปะทะอากาศเยน แนวค�าตอบ เสนสน�าเงนและมสามเหลยมสน�าเงนอยบนเสน สญลกษณดงกลาวแสดงทศทางการเคลอนทของแนวปะทะอากาศเยนอยางไร แนวค�าตอบ สามเหลยมสน�าเงนจะหนไปตามทศทางการเคลอนทของแนวปะทะอากาศเยน 20. ครน�าอภปรายเกยวกบแนวปะทะอากาศคงทโดยใชขอมลในหนงสอเรยนหนา 32 – 33 และ ใชตวอยางค�าถามดงน แนวปะทะอากาศคงทเกดขนไดอยางไร แนวค�าตอบ เกดจากมวลอากาศทอนกวาและมวลอากาศทเยนกวาเคลอนเขาปะทะกน แลวมวลอากาศทงสองเคลอนทชามากหรอเกอบไมเคลอนทเลย โดยสวนใหญ เมฆทพบบรเวณแนวปะทะอากาศคงทเปนเมฆกอนหรอเมฆแผน แนวค�าตอบ สวนใหญมกพบเมฆแผนคลายทเกดในแนวปะทะอากาศอน บรเวณทเกดแนวปะทะอากาศคงทจะมสภาพลมฟาอากาศอยางไรไดบาง แนวค�าตอบ ทองฟาปลอดโปรง เกดฝนหรอหมะตกตอเนองเปนเวลานาน สภาพลมฟาอากาศบรเวณแนวปะทะอากาศคงทมความแตกตางกนตามปจจยใด และปจจย ดงกลาวสงผลอยางไร แนวค�าตอบ สมบตของมวลอากาศทมาปะทะกน เชน อณหภม ความชน โดยถามวลอากาศ ทงสองมความชนต�า ทองฟามกปลอดโปรง แตถาหากมวลอากาศทถกดนใหยกตวขน มความชนมาก กจะเกดสภาพลมฟาอากาศคลายกบแนวปะทะอากาศอน นกอตนยมวทยาใชสญลกษณใดแทนต�าแหนงของแนวปะทะอากาศคงท แนวค�าตอบ ครงวงกลมสแดงบนเสนสแดงสลบกบสามเหลยมสน�าเงนบนเสนสน�าเงน ครงวงกลมสแดงและสามเหลยมสน�าเงนหนไปดานมวลอากาศใด แนวค�าตอบ ครงวงกลมสแดงหนไปดานมวลอากาศทมวลอากาศทเยนกวา และสามเหลยม สน�าเงนหนไปดานมวลอากาศทอนกวา หากมวลอากาศทเยนกวาเกดการเคลอนทเขาหามวลอากาศทอนกวา จะสงผลตอแนวปะทะ อากาศรวมอยางไร แนวค�าตอบ แนวปะทะอากาศคงทอาจเปลยนเปนแนวปะทะอากาศเยน



21. ครน�าอภปรายเกยวกบแนวปะทะอากาศรวมโดยใหนกเรยนสงเกตรป 10.28 และ 10.29 ใน หนงสอเรยนหนา 33 – 34 และใชตวอยางค�าถามดงน แนวปะทะอากาศคงทเกดขนไดอยางไร แนวค�าตอบ เกดจากแนวปะทะอากาศเยนเคลอนทเขาหาแนวปะทะอากาศอนแลวดนให มวลอากาศทอยตรงกลางซงอนกวายกตวขน เมฆทพบบรเวณแนวปะทะอากาศอนเปนเมฆกอนหรอเมฆแผน เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ พบทงเมฆกอนและเมฆแผน โดยดานหนาของแนวปะทะอากาศรวมจะพบ เมฆแผนเชนเดยวกบเมฆทเกดจากแนวปะทะอากาศอน และดานหลงของแนวปะทะอากาศรวม จะพบเมฆกอนเชนเดยวกบเมฆทเกดจากทเกดจากแนวปะทะอากาศเยน นกอตนยมวทยาใชสญลกษณใดแทนต�าแหนงของแนวปะทะอากาศรวม แนวค�าตอบ เสนสมวงมสามเหลยมสลบกบครงวงกลมอยบนเสน สญลกษณดงกลาวแสดงทศทางการเคลอนทของแนวปะทะอากาศรวมอยางไร แนวค�าตอบ สามเหลยมและคร งวงกลมหนไปตามทศทางการเคลอนทของ แนวปะทะอากาศรวม 22. ครใหความรนกเรยนเพมเตมดงน ในประเทศไทยไมเกดแนวปะทะอากาศเนองจากมวลอากาศเยนจากประเทศจนเมอเคลอนท มายงประเทศไทยจะคอย ๆ มอณหภมสงขน สงผลใหมวลอากาศนนมอณหภมไมแตกตางจาก มวลอากาศทปกคลมประเทศไทยมากนก จงไมเกดแนวปะทะอากาศ 23. ครตรวจสอบความเขาใจนกเรยนเกยวกบแนวปะทะอากาศ โดยใชค�าถามในหนงสอเรยนหนา 31 32 33 และ 34 ดงน ในขณะทเกดแนวปะทะอากาศอ น มวลอากาศมการเคลอนทอยางไร และสงผล ตอสภาพลมฟาอากาศอยางไรบาง แนวค�าตอบ มวลอากาศทอนกวาเคลอนทเขาปะทะมวลอากาศทเยนกวา สงผลใหเกด หมอก ฝนตกพร�า ๆ หรอหมะ เปนบรเวณกวางและเปนเวลานาน หลงจากนนความกด อากาศจะลดลงและอณหภมอากาศจะเพมสงขน ในขณะทเกดแนวปะทะอากาศเยน มวลอากาศมการเคลอนทอยางไร และสงผล ตอสภาพลมฟาอากาศอยางไรบาง แนวค�าตอบ มวลอากาศทเยนกวาเคลอนทเขาปะทะมวลอากาศทอนกวา สงผลใหเกด สภาพลมฟาอากาศแปรปรวน เกดฝนตกหนกในบางพนท หรออาจเกดพายฝนฟาคะนอง เมอแนวปะทะอากาศเยนเคลอนทผานไปความกดอากาศจะเพมขนอยางรวดเรวและ อณหภมอากาศจะลดลงอยางรวดเรว



ในขณะทเกดแนวปะทะอากาศคงทมวลอากาศมการเคลอนทอยางไร และสงผล ตอสภาพลมฟาอากาศอยางไรบาง แนวค�าตอบ มวลอากาศทงสองเคลอนทชามากหรอเกอบไมเคลอนทเลย สภาพลมฟาอากาศ บรเวณแนวปะทะอากาศคงทจะแตกตางกนตามสมบตของมวลอากาศทมาปะทะกน เชน ทองฟาปลอดโปรง เกดฝนหรอหมะตกตอเนองเปนเวลานาน ในขณะทเกดแนวปะทะอากาศรวม มวลอากาศมการเคลอนทอยางไร และสงผล ตอสภาพลมฟาอากาศอยางไรบาง แนวค�าตอบ มวลอากาศทเยนสองมวลเคลอนทเขาปะทะกนสงผลใหมวลอากาศทอนกวา ซงอยตรงกลางถกดนใหยกตวขน ดานหนาของแนวปะทะอากาศรวมพบสภาพลมฟาอากาศ เช นเดยวกบแนวปะทะอากาศอ น และด านหลงของแนวปะทะอากาศรวมพบ สภาพลมฟาอากาศเชนเดยวกบแนวปะทะอากาศเยน



K: กลไกลตาง ๆ ทชวยใหเกดเมฆ ไดแก การพาความรอน ลกษณะภมประเทศ การลเขา หากนของอากาศ และแนวปะทะอากาศ


P: 1. การสงเกต2. การสรางแบบจ�าลอง3. การตความหมายขอมลและลงขอสรป4. การคดอยางมวจารณญาณ5. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและ

ภาวะผน�า

1. การส ง เกตการเคล อนท ของสารละลายใน แบบจ�าลองแนวปะทะอากาศ

2. การอธบายลกษณะและการเกดแนวปะทะอากาศโดยใชขอมลทไดจากแบบจ�าลอง

3. การแปลความหมายขอมลจากแผนภาพเพออธบายการเกดเมฆเนองจากการพาความรอนและลกษณะภมประเทศ

4. การอธบายการเกดแนวปะทะอากาศโดยใชเหตผลและหลกฐานสนบสนน

5. มสวนรวมในการคด ออกความเหน และตดสนใจร วมกบผ อน รวมทงมการแบ ง หน า ทและ ความรบผดชอบในการท�างานกลม

A: 1. ความเชอมนตอหลกฐาน2. การยอมรบความเหนตาง

1. การใชเหตผลและหลกฐานเพออธบายการเกด แนวปะทะอากาศ

2. การรบฟงความเหนของผอนในการรวมอภปราย



ความรเพมเตมส�าหรบคร

ต�าแหนงของรองความกดอากาศต�ามการเลอนขนหรอลงสมพนธกบต�าแหนงทรงสดวงอาทตยตกตงฉากพนผวโลก เชน ในเดอนมกราคม รงสดวงอาทตยตกตงฉากพนผวโลกใตเสนศนยสตร ดงนนต�าแหนงของรองความกดอากาศต�าจงปรากฏอยใตเสนศนยสตร และในเดอนกรกฎาคม รงสดวงอาทตยตกตงฉากพนผวโลกเหนอเสนศนยสตร ดงนนต�าแหนงของรองความกดอากาศต�าจงปรากฏอยเหนอเสนศนยสตร

ตาแหนงรองความกดอากาศตำ

ในเดอนกรกฎาคม

ตาแหนงรองความกดอากาศตำ

ในเดอนมกราคม

1. จากขอมลอณหภมกอนอากาศและอณหภมอากาศโดยรอบทก�าหนดใหนกเรยนระบ การเคลอนทของกอนอากาศ

กอนอากาศ กอนอากาศ กอนอากาศ25 oC 0 oC 20 oC

อากาศโดยรอบ 0 oC อากาศโดยรอบ 30 oC อากาศโดยรอบ 10 oC

ยกตว ยกตว ยกตว อยกบท อยกบท อยกบท จมตว จมตว จมตว

แบบฝกหดทายบท



2. ระบเสถยรภาพอากาศจากเมฆทก�าหนด

เมฆ เสถยรภาพอากาศ

ภาวะทรงตวสมบรณ ภาวะไมทรงตวสมบรณ ภาวะไมทรงตวอยางมเงอนไข





3. ระบความสงฐานเมฆและอณหภมจดน�าคางบรเวณฐานเมฆจากกราฟทก�าหนดให

อณหภมกอนอากาศ

อณหภมจดนำคาง

อณหภมกอนอากาศ

อณหภมจดนำคาง

1 กม.

2 กม.

3 กม.

4 กม.

40oC-20oC 20oC0oC

1 กม.

2 กม.

3 กม.

4 กม.

40oC-20oC 20oC0oC

4. ใชขอมลทก�าหนดใหในตาราง และอตราแอเดยแบตกของอากาศแหงและอากาศอมตว ค�านวณอณหภมกอนอากาศทระดบความสงตาง ๆ ลงในตาราง จากนนใชขอมลในตาราง ตอบค�าถามขอ 4.1 และ 4.2


อณหภมจดน�าคาง(องศาเซลเซยส)

ความชนสมพทธ(เปอรเซนต)

อณหภมกอนอากาศ(องศาเซลเซยส)

0 31 60 39

1 23 70 29

2 15 80 19

3 7 90 9

4 -1 100 -1

ความสงฐานเมฆ 3 กโลเมตรอณหภมจดน�าคาง 4 - 5 องศาเซลเซยส

ความสงฐานเมฆ 4 กโลเมตรอณหภมจดน�าคาง 2 - 3 องศาเซลเซยส




อณหภมจดน�าคาง(องศาเซลเซยส)

ความชนสมพทธ(เปอรเซนต)

อณหภมกอนอากาศ(องศาเซลเซยส)

5 -7 100 -7

6 -13 100 -13

7 -19 100 -19

8 -25 100 -25

4.1 ฐานเมฆอยสงจากพนดนกกโลเมตร แนวค�าตอบ 4 กโลเมตร 4.2 ทบรเวณฐานเมฆ อณหภมกอนอากาศและอณหภมจดน�าคางมคาเทาใด แนวค�าตอบ อณหภมกอนอากาศและอณหภมจดน�าคางมคา -1 องศาเซลเซยสเทากน5. จากกราฟแสดงขอมลอณหภมอากาศโดยรอบและความชนสมพทธทระดบความสงตาง ๆ หากก�าหนดใหก อนอากาศบรเวณพนผวโลกมอณหภม 20 องศาเซลเซยส และ เกดการพาความรอนท�าใหกอนอากาศยกตว ใหนกเรยนตอบค�าถามขอ 5.1 และ 5.2

-40oC -20oC 0oC 20oC

15oC/กม.

8oC/กม.

-1oC/กม.

2 กม.

4 กม.

6 กม.

75 10050อณหภมอากาศโดยรอบ ความชนสมพทธ



5.1 ระบเสถยรภาพอากาศในแตละชวงความสง ดงน - พนโลก ถง 2 กโลเมตร แนวค�าตอบ ไมทรงตวสมบรณ - 2 กโลเมตร ถง 4 กโลเมตร แนวค�าตอบ ไมทรงตวสมบรณ - 4 กโลเมตร ถง 6 กโลเมตร แนวค�าตอบ ไมทรงตวสมบรณ 5.2 เมฆทเกดขนจะมความสงของฐานเมฆและยอดเมฆเทาใด แนวค�าตอบ ความสงของฐานเมฆ 2 กโลเมตร และความสงยอดเมฆ 6 กโลเมตร6. จากแผนททางตอนใตของทวปอเมรกาใต ใหระบทศทางลม บรเวณทเกดเมฆ และพนทอบฝน หากพจารณาเฉพาะกลไกการเกดเมฆเนองจากลกษณะภมประเทศ

ก

ข

ค

ง

แนวสนเขา

ทศทางลม N S E W บรเวณทเกดเมฆ บรเวณ ก บรเวณ ข บรเวณ ค บรเวณ ง พนทอบฝน พนท ก พนท ข พนท ค พนท ง



7. จากแผนทอากาศ บรเวณ ก ข ค และ ง เปนแนวปะทะอากาศชนดใด และแตละบรเวณ มการเคลอนทของมวลอากาศหรอไม อยางไร ใหเขยนลกศรแทนทศทางการเคลอนทของ มวลอากาศ

ก

ขค

ง

บรเวณ ชนดแนวปะทะอากาศ

ชนดเมฆ การเคลอนท ทศทางการเคลอนทเคลอนท ไมเคลอนท

ก แนวปะทะอากาศรวม

เมฆกอนเมฆแผน

ข แนวปะทะอากาศอน

เมฆแผน

ค แนวปะทะอากาศเยน

เมฆกอน

ง แนวปะทะอากาศคงท

เมฆแผน หรอไมมเมฆ

-



8. จากรปลมผวพนทก�าหนดให รปใดมโอกาสเกดเมฆ หากก�าหนดใหทศทางของลกศรแทน ทศทางลม และความยาวของลกศรแทนอตราเรวลม

ก ข ค

ง จ ฉ

แนวค�าตอบ รป ข ค และ จ9. จากสถานการณทก�าหนด ใหนกเรยนตอบค�าถามขอ 9.1 และ 9.2 “ทางตอนใตของประเทศเกาหลใตมอากาศหนาวเยนและความกดอากาศสง เมอเวลาผานไปพบเมฆแผนและมฝนตกพร�า ๆ เปนเวลานานครอบคลมพนท บรเวณกวางตามดวยเกดหมอกปกคลม” 9.1 หลงจากหมอกทปกคลมหายไป อณหภมและความกดอากาศจะเกดการเปลยนแปลง อยางไร แนวค�าตอบ อณหภมอากาศเพมขน และความกดอากาศลดต�าลง 9.2 พนทดงกลาวเกดแนวปะทะอากาศชนดใด แนวค�าตอบ แนวปะทะอากาศอน

โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4บทท 11 | การเปลยนแปลงภมอากาศ 72


| การเปลยนแปลงภมอากาศ (Climate Change)บทท 11

ipst.me/8849


ผลการเรยนร 1. อธบายปจจยตางๆ ทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศของโลก พรอมยกตวอยางขอมล

สนบสนน2. วเคราะหและอภปรายเหตการณทเปนผลจากการเปลยนแปลงภมอากาศโลก และน�าเสนอ

แนวปฏบตของมนษยทมสวนชวยในการชะลอการเปลยนแปลงภมอากาศโลก

จดประสงคการเรยนร1. วเคราะหและอธบายความสมพนธของการเปลยนแปลงภมอากาศกบปจจยทเกยวของ2. อธบายหลกฐานทใชบงบอกการเปลยนแปลงภมอากาศโลก3. อธบายผลจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมตอสงมชวตและสงแวดลอม4. ออกแบบและน�าเสนอแนวปฏบตเพอลดปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศโลกและ

แนวทางการรบมอกบผลกระทบทอาจเกดขน


ทกษะศตวรรษท 21 จตวทยาศาสตร

1. การตความหมายและ ลงขอสรป

2. การสรางแบบจ�าลอง

1. การสอสารสารสนเทศและการรเทาทนสอ

2. การสรางสรรคและนวตกรรม

3. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและภาวะผน�า

1. ความใจกวาง2. คณธรรมและจรยธรรมท

เกยวของกบวทยาศาสตร

โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4 บทท 11 | การเปลยนแปลงภมอากาศ 73


ผงมโนทศน


ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

หลกฐานทางธรณวทยา

เกยวของกบ

เชน เชน

ศกษาจาก จงตองศกษา

แกสเรอนกระจก แทงน�าแขง

ตะกอนมหาสมทรคาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลก

ละอองลอย ตะกอนทะเลสาบ

ธรณสณฐาน

พลงงานจากดวงอาทตย

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและ

แนวทางการบมอ



ล�าดบแนวความคดตอเนอง

การเปลยนแปลงปรมาณขององคประกอบในบรรยากาศ เชน แกสเรอนกระจก ละอองลอย การเปลยนแปลงพนผวโลก ทงสงผลตอสมดลพลงงานของโลก และท�าใหเกด


การเปลยนแปลงภมอากาศโลกมมาตงแตอดตจนถงปจจบน โดยมการศกษาภมอากาศในชวงเวลาบรรพการจากหลกฐานทางธรณวทยา เชน ขอมลจากแกนน�าแขง

การเปลยนแปลงภมอากาศสงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมในหลาย ๆ ดาน ดงนนการลดปจจยทสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลงภมอากาศและ การวางแผนรบมอตอผลกระทบทเกดขน จงเปนหนาทของทกคนและทกองคกรทงในระดบชาตและระดบโลก



สาระส�าคญ โลกมกระบวนการสมดลพลงงาน ทควบคมใหพลงงานเฉลยทโลกไดรบเทากบพลงงานเฉลยทโลกปลอยกลบสอวกาศ สงผลใหอณหภมเฉลยของพนผวโลกในแตละปคอนขางคงท ปจจยทเกยวของคอ บรรยากาศ เมฆ พนผวโลก รวมทงพลงงานจากดวงอาทตย หากปจจยดงกลาวมการเปลยนแปลงจะสงผลตอสมดลพลงงานของโลกท�าใหภมอากาศเกดการเปลยนแปลงได นกวทยาศาสตรศกษาการเปลยนแปลงภมอากาศในอดตจากหลกฐานทางธรณวทยาตาง ๆ โดยวเคราะหสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคม เพอเชอมโยงกบอณหภมอากาศในอดต ท�าใหทราบวาโลกมการเปลยนแปลงภมอากาศตงแตอดตจนถงปจจบน การเปลยนแปลงภมอากาศนนสงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมในหลาย ๆ ดาน ดงนนจงเปนหนาทและความรบผดชอบของทกคนทจะรวมมอกนลดปจจยทสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลงภมอากาศ และวางแผนรบมอตอผลกระทบทจะเกดขน

เวลาทใช บทเรยนนควรใชเวลาสอนประมาณ 14 ชวโมง 1. ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ 6 ชวโมง 2. หลกฐานแสดงการเปลยนแปลงภมอากาศบรรพกาล 4 ชวโมง 3. ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและแนวทางการรบมอ 4 ชวโมง

ความรกอนเรยน

สมดลพลงงานของโลก





1 โลกมกระบวนการทท�าใหเกดสมดลพลงงาน สงผลใหโลกมอณหภมเฉลยของอากาศคอนขางคงทเปนระยะเวลานาน

2 ลมฟาอากาศ คอ สภาพอากาศ ณ พนทหนง ในชวงเวลาหนง

3 องคประกอบลมฟาอากาศ ไดแก อณหภม ความชน ความกดอากาศ ลม เมฆ และหยาดน�าฟา

4 คาเฉลยลมฟาอากาศในพนทใดพนทหนงในชวงเวลานาน ประมาณ 30 ปขนไป เรยกวา ภมอากาศ

5 แกสเรอนกระจกเปนแกสทมสมบตในการดดกลนรงสความรอน ท�าใหบรรยากาศของโลกมอณหภมต�าลง (แกสเรอนกระจกเปนแกสทมสมบตในการดดกลนรงสความรอน และแผรงสกลบมายงพนผวโลก ท�าใหโลกมอณหภมสงขน)

6 การเปลยนแปลงอณหภมของโลกขนอยกบปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดเทานน (การเปลยนแปลงอณหภมของโลกขนอยกบปจจยอนดวย เชน ปรมาณแกสเรอนกระจกอน ๆ ละอองลอย )

7 พนน�าสามารถดดกลนความรอนไดดกวาพนดน

8 พนผวโลกทมลกษณะแตกตางกนจะสะทอนรงสดวงอาทตยไดไมเทากน

9 ธาตชนดเดยวกนแตมเลขมวลตางกนเรยกวาไอโซโทป

10 ภมอากาศบรรพกาลคอภมอากาศของชวงเวลาใดเวลาหนงทางธรณกาล




11.1 ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

จดประสงคการเรยนร

วเคราะหและอธบายความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงภมอากาศกบปจจยทเกยวของ

สอและแหลงการเรยนร 1. หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4 2. สสวท. Learning space https://www.scimath.org

แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาสบทเรยน โดยใหนกเรยนรวมกนทบทวนความรเกยวกบสมดลพลงงานของโลก โดย ใชค�าถามตอไปน เพราะเหตใดโลกของเราจงมสงมชวตอาศยอย ในขณะทดาวเคราะหดวงอน ๆ ไมมสงมชวต อาศยอย แนวค�าตอบ โลกของเราจงมสงมชวตอาศยอย เพราะโลกของเรามอณหภมเหมาะสมกบ การด�ารงชวต เนองจากมบรรยากาศทชวยควบคมอณหภมของอากาศในเวลากลางวนไมรอน จนเกนไปและกลางคนไมหนาวจนเกนไป และโลกยงมน�าทใชในการด�ารงชวต เมอดวงอาทตยแผรงสมาถงชนบรรยากาศของโลก โลกจะสะสมพลงงานจากดวงอาทตยไว ทงหมดหรอไม เพราะเหตใด แนวค�าตอบ ไมทงหมด เพราะโลกมกระบวนการปลดปลอยพลงงานทโลกไดรบกลบส บรรยากาศดวย ถาโลกรบและเกบไวทงหมดอณหภมของโลกของสงขนตลอดเวลาจน สงมชวตไมสามารถอาศยอยได ถาชวงเวลาหนง พลงงานเฉลยทโลกไดรบกบพลงงานเฉลยทโลกปลอยกลบสอวกาศไมสมดลกน จะสงผลตออณหภมเฉลยของโลกหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สงผล โดยถาพลงงานเฉลยโลกปลอยกลบสอวกาศนอยกวาทโลกไดรบจะ สงผลตออณหภมเฉลยของโลกสงขน ในทางกลบกนถาพลงงานเฉลยโลกปลอยกลบสอวกาศ มากกวาทโลกไดรบจะสงผลตออณหภมเฉลยของโลกลดลง 2. ครอธบายเพมเตมวาโดยปกตแลว อณหภมเฉลยของอากาศมการเปลยนแปลงทงเพมขนและ ลดลงแตแตกตางกนนอยมากโดยมแนวโนมคอนขางคงทเปนระยะเวลานาน ถาไมมปจจยใด มากระตนใหเกดการเปลยนแปลง ซงสามารถอธบายไดโดยกระบวนการสมดลพลงงาน ดงเนอหา ในบทท 7 ซงเปนกระบวนการทโลกใชในการควบคมอณหภมเฉลยของอากาศ 3. ครใหความรเพมเตมวา กระบวนการสมดลพลงงานนเกดขนทกบรเวณบนโลกถงแมวาแตละ บรเวณจะมอณหภมเฉลยแตกตางกนเนองจากปจจยหลายประการดงทไดศกษาในบทท 7 แต เมอพจารณาอณหภมเฉลยของอากาศเหนอพนผวโลกแลวจะอยทประมาณ 15 องศาเซลเซยส ซงไดจากการวดอณหภมอากาศเหนอพนผวโลก ของบรเวณตาง ๆ ทวโลก แลวน�ามาหาคาเฉลย



5. ใหนกเรยนสงเกตขอมลอณหภม เฉลยของอากาศจากรป 11.1 ใน หนงสอเรยนหนา 44 ทแสดงใหเหน วา แตโดยปกตแลวอณหภมเฉลย ของอากาศมแนวโนมการเปลยนแปลง คอนขางคงท แลวรวมกนอภปราย โดยใชค�าถามตอไปน

ในชวงกอนยคปฏวตอตสาหกรรม อณหภมเฉลยของอากาศในแตละปมแนวโนมอยางไรและ คงอยเปนระยะเวลาประมาณเทาใด แนวค�าตอบ มแนวโนมการเปลยนแปลงนอยจนเกอบคงท ในชวงระยะเวลาประมาณ 900 ป ในชวงหลงยคปฏวตอตสาหกรรม อณหภมเฉลยของอากาศในแตละปมแนวโนมอยางไร แนวค�าตอบ มแนวโนมการเปลยนแปลงทเพมขน 6. ครน�าเขาสกจกรรมโดยใชค�าถามเชอมโยงจากรป 11.1 ดงตวอยางตอไปน อณหภมหลงชวงปฏวตอตสาหกรรมเพมขนดวยปจจยใดบาง (ตอบตามความคดของตนเอง) แนวค�าตอบ การใชเชอเพลงซากดกด�าบรรพในกระบวนการผลต มปจจยใดอกบางทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ (ตอบตามความคดของตนเอง) แนวค�าตอบ บรรยากาศ เมฆ พนผวโลก และกจกรรมของมนษย 7. แบงกลมนกเรยน จากนนใหปฏบตกจกรรม 11.1 ตามหนงสอเรยนหนา 45 เพอศกษาปจจย ทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ และตอบค�าถามทายกจกรรม

4. ครอธบายเพมเตมวา การเปลยนแปลงภมอากาศ (climate change) พจารณาไดจาก การเปลยนแปลงคาเฉลยลมฟาอากาศ เชน อณหภมของอากาศ ความกดอากาศ ความชน ปรมาณ หยาดน�าฟา ในภมภาคหนงอยางตอเนองเปนเวลานานหลายทศวรรษหรอนานกวานน โดยตวบงชถงการเปลยนแปลงภมอากาศทส�าคญ คอ อณหภมเฉลยของอากาศ



จดประสงคกจกรรม 1. วเคราะหและอธบายความสมพนธระหวางปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดกบอณหภม เฉลยของอากาศในชวงเวลาตาง ๆ จากกราฟทก�าหนดให 2. วเคราะหและอธบายความสมพนธระหวางการเกดภเขาไฟระเบดกบอณหภมเฉลยของ อากาศในชวงเวลาตาง ๆ จากกราฟทก�าหนดให 3. สรปและอธบายปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

วสด-อปกรณ 1. กราฟการเปลยนแปลงปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดกบอณหภมเฉลยของอากาศ ในชวงปพ.ศ. 2507-2551 2. กราฟการเกดภเขาไฟระเบดกบอณหภมเฉลยของอากาศ ในชวงป พ.ศ. 2423-2543

ขอเสนอแนะส�าหรบคร

ครสามารถดาวนโหลดแบบบนทกกจกรรมไดจาก QR code ประจ�าบท เพอใหนกเรยนไดบนทกผลการวเคราะหและตอบค�าถาม

วธการท�ากจกรรม 1. วเคราะหและอธบายแนวโนมการเปลยนแปลงปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดกบ อณหภมเฉลยของอากาศ ในชวงป พ.ศ. 2507 - 2551 จากรป 1 2. วเคราะหและอธบายความสมพนธระหวางการเกดภเขาไฟระเบดแตละครงกบอณหภม เฉลยของอากาศ ในชวงป พ.ศ. 2423-2543 จากรป 2 3. น�าเสนอผลการท�ากจกรรม

กจกรรม 11.1 ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศโลก



รป 1 กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดกบผลตางจากคาปกตของอณหภมเฉลยของอากาศ (ก�าหนดให 0 เปนคาปกตเพอใชในการเปรยบเทยบ ซงมาจากคาอณหภม

เฉลยของอากาศ ในป พ.ศ. 2494-2523)

รป 2 แสดงผลตางจากคาปกตของอณหภมเฉลยของอากาศในชวงทมภเขาไฟระเบด(ก�าหนดให 0 เปนคาปกต ซงมาจากคาอณหภมเฉลยของอากาศ ในชวงป พ.ศ. 2413-2442)



สรปผลการท�ากจกรรม อณหภมเฉลยของอากาศมการเปลยนแปลงทสมพนธกบปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดและการระเบดของภเขาไฟ โดยปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดทเพมขนสมพนธกบอณหภมเฉลยของอากาศทเพมขน แตเมอภเขาไฟขนาดใหญระเบดสงผลใหอณหภมเฉลยของอากาศลดลงในชวงระยะเวลาหนง

ค�าถามทายกจกรรม 1. ปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดมความสมพนธกบอณหภมเฉลยของอากาศ หรอไม อยางไร แนวค�าตอบ มความสมพนธกน โดยปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดเพมขนสมพนธกบ อณหภมเฉลยของอากาศทเพมขน 2. การเปลยนแปลงอณหภมเฉลยของอากาศเกดขนทนททภเขาไฟระเบดหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ ท�าใหอณหภมเฉลยของอากาศลดลง และสงผลทนท โดยอณหภมลดลง อยางรวดเรวหลงจากภเขาไฟระเบด 3. สงทออกมาพรอมกบการปะทของภเขาไฟและสงผลตออณหภมเฉลยของอากาศคออะไร และสงผลอยางไรบาง แนวค�าตอบ เถาภเขาไฟ และแกสตาง ๆ เกดเปนละอองลอยสะทอนรงสจากดวงอาทตย ออกสอวกาศ ท�าใหอณหภมเฉลยของโลกลดลง 4. ปจจยใดบางทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศของโลก และสงผลอยางไร แนวค�าตอบ แกสคารบอนไดออกไซดสงผลใหเกดการเปลยนแปลงภมอากาศในทศทาง ทเพมขน คอ สงผลใหอณหภมเฉลยของอากาศมแนวโนมเพมขน สวนการระเบดของ ภเขาไฟสงผลใหเกดการเปลยนแปลงภมอากาศในทศทางทลดลง คอ สงผลให อณหภมเฉลยของอากาศมแนวโนมลดลง

5. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรม พรอม ตอบค�าถามทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและแนวทางการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 6. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงภมอากาศกบปจจยทเกยวของ โดยเชอมโยงความรจากผลการท�ากจกรรม โดยใชค�าถามดงตวอยางตอไปน 1) แกสเรอนกระจก แกสคารบอนไดออกไซดมสมบตอยางไร และสงผลตออณหภมของอากาศอยางไร แนวค�าตอบ แกสคารบอนไดออกไซดมสมบตเปนแกสเรอนกระจก สามารถดดกลนรงส อนฟราเรดหรอรงสความรอนทแผมาจากพนผวโลกและแผรงสความรอนกลบสพนผวโลก หากมแกสคารบอนไดออกไซดในปรมาณทเหมาะสมจะท�าใหอากาศมอณหภมทเหมาะสม



นอกจากแกสคารบอนไดออกไซด ยงมแกสเรอนกระจกอน ๆ อกหรอไมใหยกตวอยาง แนวค�าตอบ ม เชน มเทน ไนตรสออกไซด ไอน�า โอโซน ในบรรยากาศมแกสเรอนกระจกเปนองคประกอบในสดสวนเปนอยางไร แนวค�าตอบ มสดสวนนอยมาก ไมถงรอยละ 1 ถาในบรรยากาศมปรมาณแกสเรอนกระจกเพมขนอยางตอเนอง จะสงผลตออณหภมเฉลย ของโลกหรอไม อยางไร เพราะเหตใด แนวค�าตอบ หากในบรรยากาศมปรมาณแกสเรอนกระจกเพมขนอยางตอเนองจะสงผล ใหโลกคอย ๆ มอณหภมสงขนอยางตอเนอง เพราะแกสเรอนกระจกดดกลนรงสความรอน และแผรงสกลบมาสผวโลกมากขน ท�าใหโลกสะสมความรอนมากขน ถาพจารณาคาศกยภาพในการท�าใหเกดภาวะโลกรอนหรอ GWP ในหนงสอเรยนหนา 48 หากแกส ก มคามากกวาแกสคารบอนไดออกไซด หมายความวาอยางไร แนวค�าตอบ ในระยะเวลา 100 ป ถาในบรรยากาศมแกส ก ในปรมาณเทากบ แกสคารบอนไดออกไซด แกสดงกลาวจะสามารถดดกลนพลงงานความรอนทแผจาก พนผวโลกไดมากกวาแกสคารบอนไดออกไซด แกสเรอนกระจกมาจากแหลงใดบาง แนวค�าตอบ แกสเรอนกระจกมแหลงทมาจากกจกรรมของมนษย เชน กระบวนการ อตสาหกรรม การเกษตร การคมนาคมขนสง การผลตกระแสไฟฟา ของเสยจากบานเรอน และมแหลงทมาจากธรรมชาต เชน การยอยสลายอนทรยสาร ภเขาไฟระเบด การหายใจ ของสงมชวต การปลดปลอยแกสจากมหาสมทร มหาสมทรมสวนในการปลดปลอยแกสเรอนกระจกเขาสบรรยากาศไดอยางไร (ค�าถามชวนคด หนา 49) แนวค�าตอบ พชและแพลงกตอนในมหาสมทรสงเคราะหแสงและปลอยคารบอนไดออกไซด เขาสบรรยากาศ 2) ละอองลอย การเกดภเขาไฟระเบดขนาดใหญในแตละครงจะปลดปลอยสงใดออกมาบาง แนวค�าตอบ เถาภเขาไฟ แกสตาง ๆ ไอน�า เมอภเขาไฟระเบดจะสงผลตออณหภมเฉลยของอากาศอยางไร แนวค�าตอบ อณหภมเฉลยของอากาศลดลง สงทออกมาพรอมกบการปะทของภเขาไฟและสงผลตออณหภมเฉลยของอากาศคออะไร แนวค�าตอบ ละอองลอย และแกสเรอนกระจกและครใหความรเพมเตมเกยวกบ เถาภเขาไฟวา เถาภเขาไฟนนมอนภาคหลายขนาด โดยเถาทมอนภาคขนาดใหญจะตกลง มาสพนโลกอยางรวดเรว สวนเถาทมอนภาคขนาดเลกบางสวนคางอยในบรรยากาศ และ เปนแกนกลางในการควบแนนของไอน�าเกดเปนเมฆในชนโทรโพสเฟยรและตกลงมาพรอมกบ



ฝนภายในเวลาไมนาน นอกจากนการระเบดของภเขาไฟยงปลดปลอยแกสซลเฟอรไดออกไซด จ�านวนมาก ซงสามารถลอยขนไปถงชนบรรยากาศสตราโตสเฟยรและเมอรวมตวกบ ไอน�าจะเกดเปนละอองลอยของกรดซลฟวรก ปกคลมทองฟาเปนบรเวณกวางและ คงอยในชนบรรยากาศนนเปนระยะเวลาหนง ซงละอองลอยเหลานสามารถสะทอนและ กระเจงแสงท�าใหรงสดวงอาทตยผานลงมาสพนผวโลกไดนอยลง สงผลใหอณหภมลดลง ประมาณ 1-3 ป หลงจากเกดการระเบดของภเขาไฟ 3) คาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลก คาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลกในแตละบรเวณแตกตางกนไดเนองจากอะไร แนวค�าตอบ คาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลกในแตละบรเวณอาจแตกตางกนได เนองจากมลกษณะพนผวโลกทรงสดวงอาทตยตกกระทบแตกตางกน เชน ธารน�าแขง พนน�า พนดน ปาไม เมอง ทะเลทราย สาเหตใดบางทจะท�าใหคาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลกเปลยนแปลง แนวค�าตอบ การเปลยนแปลงลกษณะของพนผวโลก เชน การเปลยนแปลงพนทสเขยว การขยายตวของเขตเมอง การลดลงของพดน�าแขง การเปลยนแปลงคาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลก สงผลตอการเปลยนแปลง ภมอากาศไปในทศทางเดยวกนหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ ไมเปนไปในทศทางเดยวกน โดยถาคาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลก ลดลง แสดงวาพนผวโลกบรเวณนนสะทอนรงสดวงอาทตยกลบสอวกาศไดนอยลง ท�าให ภมอากาศเปลยนแปลงในทศทางทท�าใหโลกมพลงงานหมนเวยนเพมขน ในทางกลบกน ถาคาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลกเพมขน แสดงวาพนผวโลกบรเวณนนสะทอน รงสดวงอาทตยกลบสอวกาศไดมากขน ท�าใหภมอากาศเปลยนแปลงในทศทางทท�าใหโลก มพลงงานหมนเวยนลดลง 4) พลงงานจากดวงอาทตย นกเรยนคดวาพลงงานจากดวงอาทตยทโลกไดรบมการเปลยนแปลงหรอไม และสงผลตอ การเปลยนแปลงภมอากาศอยางไร แนวค�าตอบ นกเรยนตอบตามความเขาใจของตนเอง 7. ใหนกเรยนปฏบตกจกรรม 11.2 วฏจกรมลานโควช ตามหนงสอเรยนหนา 52 เพอศกษา เกยวกบการเปลยนแปลงลกษณะการโคจรของโลกรอบดวงอาทตยท�าใหพลงงานทโลกไดรบ เปลยนแปลงไป สงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ และตอบค�าถามทายกจกรรม



จดประสงคกจกรรม 1. สรางแบบจ�าลองและอธบายการเปลยนแปลงลกษณะการโคจรของโลกรอบดวงอาทตย ตามวฏจกรมลานโควช 2. อธบายผลของการเปลยนแปลงลกษณะการโคจรของโลกรอบดวงอาทตยแตละลกษณะ กบการรบรงสดวงอาทตยของพนผวโลก 3. คาดคะเนผลจากวฏจกรมลานโควชทมตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

วสด-อปกรณ 1. ลกโลกจ�าลอง 4 ใบ 2. ไฟฉาย 1 กระบอก

ขอเสนอแนะส�าหรบคร

ครสามารถดตวอยางผลการท�ากจกรรม โดยดาวนโหลดไดจาก QR code ประจ�าบท

วธการท�ากจกรรม 1. สบคนขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงลกษณะการโคจรของโลกรอบดวงอาทตยตาม แนวคดวฏจกรมลานโควช ดงตอไปน การเปลยนแปลงความรของวงโคจรโลกรอบดวงอาทตย และคาบการเปลยนแปลง การเปลยนแปลงมมเอยงของแกนหมนโลก และคาบการเปลยนแปลง การหมนควงของแกนหมนโลก และคาบการเปลยนแปลง 2. สรางแบบจ�าลองเพอแสดงต�าแหนงของโลก ดวงอาทตย ตามการเปลยนแปลงลกษณะ การโคจรของโลกรอบดวงอาทตยในขอ 1 3. น�าเสนอแบบจ�าลองในขอ 2 และอธบายความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงลกษณะ การโคจรกบการรบรงสดวงอาทตย 4. อภปรายและคาดคะเนผลจากวฏจกรมลานโควชทมตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

สรปผลการท�ากจกรรม

การเปลยนแปลงลกษณะการโคจรของโลกรอบดวงอาทตยม 3 ลกษณะ ดงน การเปลยนแปลงความรของวงโคจรโลกรอบดวงอาทตย การเปลยนแปลงมมเอยงของแกนหมนโลก การหมนควงของแกนหมนโลก โดยแตละลกษณะสงผลตอการไดรบรงสดวงอาทตยของโลกทแตกตางกนในแตละรอบการเปลยนแปลง

กจกรรม 11.2 วฏจกรมลานโควช



ค�าถามทายกจกรรม 1. การเปลยนแปลงความรของวงโคจรโลกรอบดวงอาทตยสงผลตอการรบรงสจาก ดวงอาทตยของโลกอยางไร และมคาบการเปลยนแปลงอยางไร แนวค�าตอบ โลกมการเปลยนแปลงความรของวงโคจรรอบดวงอาทตยสงผลใหโลกไดรบ รงสแตกตางกนตามความรมาก หรอรนอยของวงโคจรของโลก โดยเปนวฏจกรทมคาบ ประมาณ 100,000 ป หากวงโคจรของโลกมความรนอยหรอคอนขางเปนวงกลมเชน ปจจบน โดยโลกอยใกลดวงอาทตยมากทสดในเดอนมกราคม และอยหางจากดวงอาทตย มากทสดในเดอนกรกฎาคม สงผลใหโลกไดรบรงสจากดวงอาทตยในสองเดอนนตางกน ไมมากนกเพยงประมาณ 7 เปอรเซนต แตถาหากความรของวงโคจรของโลกรอบ ดวงอาทตยเพมขนจะท�าใหสองเดอนนโลกไดรบรงสจากดวงอาทตยตางกนมากขน และ ชวงเวลาทโลกอยหางจากดวงอาทตยยาวนานกวาชวงเวลาทอยใกลดวงอาทตย 2. การเปลยนแปลงมมเอยงของแกนหมนโลกสงผลตอการรบรงสจากดวงอาทตยของโลก อยางไร และมคาบการเปลยนแปลงอยางไร แนวค�าตอบ มมเอยงของแกนหมนโลกอาจเพมขนหรอลดลงโดยท�ามมระหวาง 22 องศา จนถง 24.5 องศา โดยประมาณ มผลท�าใหฤดกาลตาง ๆ เปลยนไป เมอมมเอยงของ แกนหมนโลกลดลง จะท�าใหบรเวณตงแตละตจดกลางจนถงขวโลกไดรบพลงงานจาก ดวงอาทตยระหวางฤดหนาวและฤดรอนแตกตางกนไมมาก สงผลใหมอากาศอบอนขน ในฤดหนาวขณะทอณหภมลดลงในฤดรอน การเปลยนแปลงนเปนวฏจกรทมคาบ ประมาณ 41,000 ป 3. การหมนควงของแกนหมนโลกสงผลตอการรบรงสจากดวงอาทตยของโลกอยางไร และ มคาบการเปลยนแปลงอยางไร แนวค�าตอบ การหมนควงของแกนหมนโลกสงผลใหฤดกาลของซกโลกเหนอและซกโลก ใตเมอประมาณ 13,000 ปกอน ตรงขามกบปจจบน ซงการเปลยนแปลงนเปนวฏจกรท มคาบประมาณ 23,000 ป 4. การเปลยนแปลงการรบรงสดวงอาทตยของพนผวโลกจากวฏจกรมลานโควชสงผลตอ การเปลยนแปลงภมอากาศอยางไรบาง แนวค�าตอบ ท�าใหรงสจากดวงอาทตยทมาถงขอบบนสดของชนบรรยากาศโลกเพมขน และลดลงสลบกนเปนวฏจกร สงผลใหอณหภมอากาศของโลกเปลยนแปลงขนลงอยางม รปแบบ



8. ใหนกเรยนน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรม พรอมตอบค�าถาม ทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและแนวทางการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 9. ครสรปเรองวฏจกรมลาโควช ดงน 1) การเปลยนแปลงความรของวงโคจรโลกรอบดวงอาทตย ท�าใหระยะทางทใกลทสดและทไกล ทสดระหวางโลกกบดวงอาทตยปลยนแปลงไป จากเกอบกลมหรอรนอยไปจนถงรมาก โดย มวฏจกรประมาณ 100,000 ป ในปจจบนโลกโคจรรอบดวงอาทตยในลกษณะรนอย ท�าให ในชวงทโลกอยใกลดวงอาทตยมากทสด (เดอนมกราคม) ไดรบพลงงานจากดวงอาทตยมากวา ในชวงทอยไกลดวงอาทตยมากทสด (เดอนกรกฎาคม) ประมาณ 7 เปอรเซนต เมอเวลาผาน ไปหากวงโคจรของโลกมลกษณะรมาก ท�าใหระยะทางในชวงทโลกใกลดวงอาทตยมากทสด (เดอนมกราคม) และไกลดวงอาทตยมากทสด (เดอนกรกฎาคม) แตกตางกนมากทสด สงผล ใหโลกไดรบพลงงานจากดวงอาทตยขณะทอยใกลดวงอาทตยมากทสด มากกวาขณะทโลก อยไกลดวงอาทตยมากทสดถง 20-30 เปอรเซนต ซงจะสงผลใหภมอากาศในชวงนนแตกตาง จากปจจบนโดยมความรนแรงของฤดกาลเพมมากขน 2) การเปลยนแปลงมมเอยงของแกนหมนโลก จะเปลยนแปลงอยระหวาง 22 องศา จนถง 24.5 องศา โดยมวฏจกรประมาณ 41,000 ป ในปจจบนแกนหมนโลกเอยงจากเสนตงฉาก ประมาณ 23.5 องศา และก�าลงลดลง สงผลใหบรเวณตาง ๆ บนโลกมฤดกาลอยางเชนปจจบน เมอมมเอยงเปลยนแปลงไป ความรนแรงของฤดกาลจะเปลยนตามไปดวย เชน เมอมมเอยง ของแกนหมนโลกลดลง จะท�าใหบรเวณตงแตละตจดกลางจนถงขวโลกไดรบพลงงานจาก ดวงอาทตยระหวางฤดหนาวและฤดรอนแตกตางกนไมมาก สงผลใหมอากาศอบอนขนใน ฤดหนาวขณะทอณหภมลดลงในฤดรอน หากมมเอยงของแกนหมนโลกเพมขน ท�าใหบรเวณ ขวโลกทงสองและละตจดกลาง ไดรบพลงงานจากดวงอาทตยเพมขนในชวงฤดรอน และ ไดรบพลงงานจากดวงอาทตยลดลงในชวงฤดหนาว สวนบรเวณศนยสตรและละตจดต�าจะ ไดรบพลงงานลดลง 3) การหมนควงของแกนหมนโลก แกนหมนโลกมลกษณะการหมนควงคลายกบการหมนของ ลกขาง ซงจะหมนควงอยางชา ๆ และจะกลบมาอยทต�าแหนงเดม ซงการเปลยนแปลงนเปน วฏจกรทมคาบประมาณ 23,000 ป ปจจบนแกนหมนโลกชไปยงดาวเหนอ แตเมอประมาณ 13,000 ปกอน แกนหมนโลกชไปยงดาวเวกา ซงการหมนควงของแกนหมนโลกสงผลใหฤดกาล ของซกโลกเหนอและซกโลกใตเมอประมาณ 13,000 ปกอน ตรงขามกบปจจบน



10. ครอธบายเพมเตมวานกวทยาศาสตรไดศกษาความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงภมอากาศ กบวฏจกรมลานโควช โดยใชขอมลจากแทงตะกอนมหาสมทรมาค�านวณเพอจ�าลองอณหภม ในชวง 1,000,000 ปกอนจนถงปจจบน และพบวาเกดยคน�าแขงโดยมคาบประมาณ 100,000 ป ซงสอดคลองกบชวงของการเปลยนแปลงความรของวงโคจรของโลก นอกจากนยงพบวา อณหภมของโลกลดลงทก ๆ 41,000 ป และ 23,000 ป ซงสอดคลองกบวฏจกรการเปลยนแปลง มมเอยงและการหมนควงของแกนหมนโลก แตอณหภมไมไดลดลงเทากบในชวงทก 100,000 ป ดงรป 11.9 ในหนงสอเรยนหนา 57

11. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอสรปองคความรเกยวกบปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง ภมอากาศ โดยมแนวทางการสรปดงน แนวทางการสรป การเปลยนแปลงภมอากาศนนเกดจากการเปลยนแปลงของปจจยทเกยวของ กบกระบวนการสมดลพลงงานของโลก ทงแกสเรอนกระจก ละอองลอย คาอตราสวนรงส สะทอนของพนผวโลก ซงแตละปจจยสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศในทศทางแตกตางกน เชน สงผลใหอณหภมเฉลยของอากาศสงขนหรอลดลง นอกจากนการเปลยนแปลงลกษณะ การโคจรของโลกรอบดวงอาทตยทเรยกวา วฏจกรมลานโควช ท�าใหความเขมแสงจาก ดวงอาทตยทพนผวโลกไดรบในแตละชวงเวลามทงเพมขนและลดลงสลบกนเปนวฏจกร ในระยะเวลานานตงแตหลายหมนปจนถงแสนป



12. ครขยายความรเกยวกบการเปลยนแปลงลกษณะการโคจรของโลกรอบดวงอาทตยทสงผลตอ อณหภมของโลก โดยใชค�าถามชวนคดในหนงสอเรยนหนา 57 ถาในชวงเวลาทคาความรของวงโคจรมคามากทสดเปนเวลาเดยวกนกบมมเอยงของ แกนหมนโลกมคามากทสด อณหภมของโลกในชวงเวลานนจะเปนอยางไร แนวค�าตอบ ในชวงเวลาทคาความรของวงโคจรมคามากทสด หากพจารณาในซกโลกใต เมอโลกอยใกลดวงอาทตยมากทสดในเดอนมกราคมจะเปนฤดรอนของซกโลกใต และหาก ในชวงเวลานนโลกมมมเอยงของแกนโลกมคามากทสด ซกโลกใตจะเอยงเขาหาดวงอาทตย มากทสดสงเสรมใหฤดรอนในซกโลกใตมอณหภมสงมาก ท�าใหมอากาศรอนจด สวนใน ซกโลกเหนอแมวาจะเปนชวงทใกลดวงอาทตยมากทสด แตเปนชวงทซกโลกเหนอเอยงออก จากดวงอาทตยมากทสดจงเปนฤดหนาวทมอณหภมต�ามาก ท�าใหมอากาศหนาวจด 13. ครขยายความรเกยวกบการเปลยนแปลงพลงงานทไดรบจากดวงอาทตยโดยใหนกเรยนศกษา จากความรเพมเตมเกยวกบจดมดดวงอาทตย ในหนงสอเรยนหนา 58 จากนนอภปรายรวมกน โดยใชค�าถามดงตวอยางตอไปน การเกดจดมดดวงอาทตยสงผลอยางไรตอการรบพลงงานจากดวงอาทตยของโลก และจะ สงอยางไรตอภมอากาศบนโลก แนวค�าตอบ หากมจดมดดวงอาทตยจ�านวนมาก พลงงานจากดวงอาทตยทมายงโลกจะเพม มากขน ท�าใหอณหภมอากาศของโลกสงขน และหากจดมดดวงอาทตยมจ�านวนลดลง จะท�าใหอณหมอากาศชวงนนต�าลง



K: ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

1. ผลการปฏบตกจกรรม 11.1-11.2 และการตอบค�าถามทายกจกรรม

2. การสรปองคความรจากการอภปราย3. แบบฝกหดทายบท

P: การตความหมายและ ลงขอสรป การวเคราะหกราฟในกจกรรม 11.1 และการตอบค�าถามทายกจกรรม

A: ความใจกวาง การรวมอภปรายและการตอบค�าถาม



11.2 หลกฐานแสดงการเปลยนแปลงภมอากาศบรรพกาล

จดประสงคการเรยนร

อธบายหลกฐานทใชบงบอกการเปลยนแปลงภมอากาศโลก


แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาสบทเรยนโดยใหนกเรยนพจารณารปกราฟเกยวกบการเปลยนแปลงอณหภมเฉลยของ โลกตงแตอดตจนถงปจจบนจากลงค https://earthobservatory.nasa.gov/features/ GlobalWarming/page3.php ซงแสดงอณหภมเฉลยของโลกตงแตป ค.ศ. 500-2000 โดยเสนสเขยวแสดงอณหภมเฉลยของโลกทค�านวณไดจากหลกฐานตาง ๆ เสนสน�าเงนแสดง อณหภมเฉลยของโลกทไดจากการตรวจวด หลงจากมการพฒนาเครองมอตรวจวดเมอประมาณ ค.ศ. 1800 จากนนรวมกนอภปรายโดยใชค�าถามดงตอไปน กราฟแสดงอณหภมทไดจากการตรวจวดโดยเครองมอมการเกบขอมลยอนไปไดประมาณกป แนวค�าตอบ ประมาณหนงรอยปทผานมา นกเรยนคดวานกวทยาศาสตรบอกภมอากาศในชวงเวลากอนทจะมเครองมอตรวจวด ไดอยางไร แนวค�าตอบ นกวทยาศาสตรศกษาจากหลกฐานตาง ๆ เชน บนทกทางประวตศาสตร หลกฐานทางธรณวทยา หรอนกเรยนตอบตามความคดของตนเอง 2. ครใหความรเกยวกบ หลกฐานทางธรณวทยา (geological evidence) ทไดบนทกลกษณะของ สงมชวตและสงแวดลอมทเกดขนในชวงเวลาตาง ๆ ไว และน�ามาใชบอกสภาพภมอากาศ บรรพกาลได จากนนใหนกเรยนศกษาวดทศนเกยวกบการเจาะแทงน�าแขง แสดงตวอยางของ การเกบหลกฐานทางธรณวทยา จากนนรวมกนอภปรายโดยใชค�าถามดงตอไปน เพราะเหตใดนกวทยาศาสตรจงศกษาภมอากาศบรรพกาลไดจากแทงน�าแขง แนวค�าตอบ นกเรยนตอบตามความคดของตนเอง (เพราะในแทงน�าแขงมฟองอากาศ ทกกเกบ แกสทเปนองคประกอบของบรรยากาศในชวงเวลาในอดต รวมทงอาจยงกกเกบละอองลอยชนด ตาง ๆ ท�าใหสามารถเชอมโยงถงภมอากาศในอดตได) นกเรยนคดวานอกจากแทงน�าแขงแลวยงมหลกฐานทางธรณวทยาอยางอนอกหรอไม ใหยก ตวอยาง แนวค�าตอบ นกเรยนตอบตามความคดของตนเอง (มหลกฐานทางธรณวทยาอยางอนอก เชน ตะกอนมหาสมทร ตะกอนทะเลสาบ การเปลยนแปลงลกษณะทางธรณสณฐาน)



3. ครอธบายเพมเตมวาขอมลจากหลกฐานทางธรณวทยาทนกวทยาศาสตรน�ามาใชเพอเชอมโยงถง ภมอากาศบรรพกาลเรยกวาตวบงช (proxies) โดยยกตวอยางตามหนงสอเรยน ดงน นกวทยาศาสตรวเคราะหชนดและปรมาณแกสทอยในฟองอากาศทถกกกเกบไวในแทงน�าแขง ทไดจากการขดเจาะพดน�าแขง โดยเฉพาะ แกสเรอนกระจก และองคประกอบอนของอากาศ เชน ฝน เถาภเขาไฟ ละอองเรณ ทตกลงพรอมกบหยาดน�าฟาและสะสมตวในชนน�าแขง สมบตทางกายภาพและสมบตทางเคม รวมถงซากสงมชวตทสะสมตวรวมกบตะกอนมหาสมทร และตะกอนทะเลสาบ ปรมาณออกซเจนไอโซโทปในแทงน�าแขงและแทงตะกอนมหาสมทร โดยถาโลกมอณหภม ลดลงจะพบการสะสมตวของ 16O บนพดน�าแขงมาก สวนตะกอนมหาสมทรจะพบการสะสมตว ของ 18O มากโดยพบอยในเปลอกของสงมชวตเซลลเดยว การเปลยนแปลงของลกษณะทางธรณสณฐาน เชน แพเศษหนพดน�าแขง (moraine) ซงเปน ธรณสณฐานทเกดจากการสะสมตวของตะกอนขนาดตาง ๆ ในธารน�าแขง ในขณะทอณหภมโลก ลดลงธารน�าแขงจะขยายตวพาตะกอนตาง ๆ เคลอนทไปดวย และเมออณหภมสงขน ธารน�าแขง ละลายจงเหนแพเศษหนพดน�าแขงในบรเวณตาง ๆ ทเคยมธารน�าแขงอย เวาทะเล (sea notch) เปนธรณสณฐานทพบบนหนาผาบรเวณชายฝงทเกดจากการกดเซาะของ น�าทะเล มลกษณะเปนรอยเวาในแนวระดบซงจะขนานไปกบระดบน�าทะเลในชวงเวลาและ ยคตางๆ ทมการเปลยนแปลงอนเนองจากการเปลยนแปลงอณหภม ดงนนเวาทะเลจงเปน หลกฐานส�าคญทใชในการวเคราะหระดบน�าทะเลในอดตเทยบกบระดบน�าทะเลในปจจบน และใชบงบอกถงภมอากาศในชวงเวลาในอดตได 4. ครใหความรเพมเตมวา การศกษาภมอากาศบรรพกาลไมไดใชตวบงชจากหลกฐานใดหลกฐาน หนงเทานน แตตองวเคราะหหลกฐานและตวบงชอน ๆ ประกอบกน รวมทงประมวลรวมกบการ ค�านวณและคาทไดจากการตรวจวดในปจจบน จากนนนกวทยาศาสตรจงน�ามาจ�าลองภมอากาศ บรรพกาลได 5. ครอาจน�ารป แสดงอณหภมเฉลยของอากาศโลกในชวงเวลาธรณกาลเมอเปรยบเทยบกบคา อณหภมเฉลยของอากาศ ในชวงป 2503-2533 โดยดาวโหลดไดจากเวปไซต https://upload. wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/All_palaeotemps.svg กราฟนแสดงใหเหนวา โลกของเรามการเปลยนแปลงภมอากาศมาตงแตในอดต โดยในบางชวงเวลาอณหภมเฉลยของ อากาศมทงต�ากวาและสงกวาอณหภมเฉลยในปจจบน ซงนกวทยาศาสตรไดศกษาขอมลจาก หลกฐานทางธรณวทยาและจ�าลองขอมลไปถงชวงเวลาธรณกาล





K: หลกฐานแสดงการเปลยนแปลงภมอากาศบรรพกาล

1. การตอบค�าถาม2. การสรปองคความรจากการอภปราย3. แบบฝกหดทายบท

- -

A: ความใจกวาง การรวมอภปรายและการตอบค�าถาม

ความรเพมเตม ภมอากาศบรรพกาลจากแกนน�าแขง

นกวทยาศาสตรศกษาภมอากาศบรรพกาล โดยศกษาแทงน�าแขงทเจาะลงไปในพดน�าแขงจากกรนแลนด แอนตารกตกา และจากธารน�าแขงในละตจดสงหลายบรเวณทวโลกแลวน�ามาวเคราะห เปรยบเทยบ ท�าใหเหนการเปลยนแปลงภมอากาศบรรพกาลโดยรวมของโลก ขอมลจากแกนน�าแขงน�ามาใชบอกเลาเรองราวการเปลยนแปลงภมอากาศในชวงเวลาตาง ๆ ได เนองจากในขณะทหมะสะสมตวเปนชน ๆ ในแตละชวงเวลานนไดกกเกบตวบงชภมอากาศ ในแตละชวงเวลา ซงตวบงชเหลานไดบงบอกอณหภม องคประกอบของอากาศ ปรมาณหยาดน�าฟา การระเบดของภเขาไฟและรปแบบของลม เมอน�าขอมลตวบงชมาวเคราะห และประกอบกนท�าใหทราบภมอากาศบรรพกาล ณ เวลาทตวบงชนนสะสมตว ตวบงชภมอากาศบรรพกาลทไดจากแกนน�าแขง เชน ละอองลอย แกส อตราสวนไอโซโทปเสถยรออกซเจน โดยตวบงชดงกลาวถกน�ามาใชบงบอกภมอากาศแตละชวงเวลาได ดงน ละอองลอย ชนด ลกษณะ และปรมาณของละอองลอย เชน ฝน ละอองเรณ เถาภเขาไฟ เกลอทะเลทสะสมตวในแทงน�าแขง ถกน�ามาใชบอกสภาพภมอากาศ เชน ชนดและปรมาณฝนมความสมพนธกบอณหภมในชวงเวลานน ๆ ละอองเรณถกน�ามาวเคราะหชนดของพชซงเชอมโยงลกษณะภมอากาศทพชนน ๆ สามารถเจรญเตบโตได เถาภเขาไฟบงบอกถงการเกดภเขาไฟระเบด และปรมาณเกลอทะเลใชบอกถงรปแบบของทศทางลมได แกส ในแกนน�าแขงมฟองอากาศเลก ๆ จ�านวนมาก ซงภายในฟองอากาศมแกสชนดตาง ๆ ทเปนองคประกอบของอากาศในชวงเวลาทชนน�าแขงสะสมตว โดยเฉพาะแกสเรอนกระจก เชน คารบอนไดออกไซด มเทน ซงนกวทยาศาสตรน�ามาเชอมโยงกบอณหภมอากาศในอดต หากในแกนน�าแขงนน มปรมาณแกสเรอนกระจกมากแสดงวาอณหภมอากาศในชวงดงกลาวมแนวโนมสงกวาชวงเวลาอน



อตราสวนไอโซโทปเสถยรออกซเจน (δ18O) คอ อตราสวนของ 18O ตอ 16O ทพบในแทงน�าแขง 16O มมวลนอยกวา 18O สงผลให 16O ทอยในแหลงน�าระเหยไดงายกวา สวน18O ทมมวลมากกวาจะระเหยขนจากแหลงน�าไดตอเมอมพลงงานหรออณหภมสงกวาปกต เมอ 16O และ 18O ระเหยจากแหลงน�าขนไปในบรรยากาศจะควบแนนเปนหยาดน�าฟา จงพบ16O และ 18O ในชนน�าแขงในปรมาณทแตกตางกนซงขนอยกบอณหภมของโลกในชวงเวลานน เมอโลกมอณหภมสง 18O ทอยในน�าในมหาสมทรจะระเหยขนไปในบรรยากาศไดมาก และเมออยในรปของหมะกจะสะสมตวเปนชนน�าแขง ท�าใหในชนน�าแขงม 18O มาก ในทางกลบกนเมอโลกมอณหภมต�าหรออยในยคน�าแขง 16O ทมมวลนอยกวาจะระเหยขนไปในบรรยากาศไดมาก และเมอเปนหมะสะสมตวเปนชนน�าแขง ท�าใหในชนน�าแขงม 16O มาก ดงนน อตราสวนของ 18O และ 16O จงน�ามาใชพจารณาอณหภมของอากาศในอดตได

อตราสวนไอโซโทปเสถยรออกซเจนในแกนน�าแขงเปน อตราสวนระหวางออกซเจนไอโซโทป 18 ตอออกซเจนไอโซโทป 16 ของตวอยางทวเคราะห กบคามาตรฐานทไดจากน�าทะเลตามมาตรฐานของทประชมเวยนนา (Vienna Standard Mean Ocean Water หรอ VSMOW) โดยเขยนเปนสมการไดดงน

11.3 ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและการชะลอการเปลยนแปลงภมอากาศ

จดประสงคการเรยนร 1. รวบรวมขอมลและอธบายผลจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมตอสงมชวตและสงแวดลอม 2. ออกแบบและน�าเสนอแนวปฏบตเพอลดปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศโลก และ แนวทางการรบมอกบผลกระทบทอาจเกดขน




แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาสบทเรยน โดยใหนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบขาว บทความ หรอประสบการณท เคยรบรเกยวกบการเปลยนแปลงภมอากาศโลก 2. จากนนแบงกลมนกเรยน แลวใหปฏบตกจกรรม 11.3 ตามหนงสอเรยนหนา 62 เพอศกษา ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและการรบมอ

จดประสงคกจกรรม 1. รวบรวมขอมล และอธบายผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมตอสงมชวตและ สงแวดลอม 2. ออกแบบและน�าเสนอแนวปฏบตเพอลดปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ และ แนวทางการรบมอตอผลกระทบทอาจเกดขน

สอและแหลงเรยนร เอกสารวชาการ เชน 1. ส�านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม. (2561). ความรพนฐานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการ ปรบตวของชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: โรงพมพเดอนตลาคม. 2. ส�านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม. (2558). แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2558- 2593. 3. วกานดา วรรณวเศษ. (2553). การเปลยนแปลงภมอากาศกบผลกระทบตอประเทศไทย. หองสมดอเลกทรอนกสวฒสภา, ปท 5 (ฉบบท 17), หนา 1-17. 4. กองประเมนผลกระทบตอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2559). การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ผลกระทบตอสขภาพ และการเตรยมการดาน สาธารณสข ส�าหรบเจาหนาทสาธารณสข. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: โครงการผลตสอ สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). 5. พรพรรณ สอนเชอ. (2560). การเปลยนแปลงภมอากาศกบโรคตดเชอ. ธรรมศาสตรเวชสาร, ปท 17 (ฉบบท 3), หนา 440 - 445.


กจกรรม 11.3 ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและการรบมอ




1. เตรยมส�าเนาเอกสารขอ 1 – 3 จ�านวน 7 ชด เพอแจกใหกบทกกลม 2. เตรยมส�าเนาเอกสารขอ 1 – 3 จ�านวน 7 ชด เพอแจกใหเฉพาะกบทกกลมทไดหวขอ ผลกระทบตอสขภาพ 3. เตรยมกระดาษแผนใหญและปากกาสตาง ๆ จ�านวนเทากบกลม 4. เตรยมกระดาษกาวส�าหรบตดผลงานเพอ

ขอเสนอแนะส�าหรบคร ใชกลวธ expert group ในการท�ากจกรรม เพอบรหารจดการเวลาและฝกใหนกเรยนมทกษะในการรวบรวมขอมลและสรป โดยปฏบตดงน 1. แบงกลมและจ�านวนนกเรยนใหเทากบจ�านวนหวขอผลกระทบ เชน จากตวอยางในขอ 1 ใหแบงออกเปน 6 กลม กลมละ 6 คน 2. จากนนแบงหนาทใหกบสมาชกทกคนตามหวขอผลกระทบ ดงนนสมาชกแตละคนจะ มหนาทศกษา 1 หวขอ 3. ใหสมาชกของแตละกลมในขอ 1 กระจายเขากลมใหมตามหวขอผลกระทบทก�าหนด ดงนนสมาชกทกคนในกลมใหมจะศกษาในหวขอยอยเดยวกน 4. ใหสมาชกในกล มใหมร วมกนศกษาและสรปความร เกยวกบผลกระทบจากการ เปลยนแปลงภมอากาศและการรบมอในหวขอทไดรบมอบหมาย ภายในเวลาทก�าหนด 5. จากนน สมาชกในกลมใหมกลบเขากลมทแบงไวเดมในขอ 1 เพอน�าขอมลทไดไปศกษา มาแลกเปลยนเรยนรและรวมกนสรปองคความรเกยวกบผลกระทบจากการเปลยนแปลง ภมอากาศและการรบมอ 6. ออกแบบการน�าเสนอผลงาน และน�าผลงานของกลมตนเองไปตดไวขางผนงหอง 7. ใหแตละกลมเวยนชมผลงานของเพอน ๆ ทกลม กลมละประมาณ 3 นาท โดยรอฟง สญญาณจากคร และหากมขอเสนอแนะใด ๆ ใหเขยนใสกระดาษตดไวทผลงานของกลมนน ๆ

วธการท�ากจกรรม

1. ศกษาผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศในดานตาง ๆ ดงตวอยางดานลาง จาก เอกสารทก�าหนด หรอแหลงเรยนรอน ๆ ทเกยวของ - ผลกระทบตอการเกษตร - ผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ - ผลกระทบตอทรพยากรน�าและพนทชายฝง - ผลกระทบตอสขภาพ



- ผลกระทบตอดานพลงงาน - ผลกระทบตอระบบคมนาคม 2. อภปรายและอธบายผลกระทบดานตาง ๆ ทสบเนองจากการเปลยนแปลงภมอากาศ 3. ศกษาแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2558 – 2593 เรองการปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและการลดแกสเรอนกระจก จากนนออกแบบแนวทางปฏบตของนกเรยนเพอลดปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง ภมอากาศ และแนวทางการรบมอตอผลกระทบทอาจเกดขน 4. น�าเสนอผลการท�ากจกรรม เพอรวมอภปรายแลกเปลยนความคดเหนในชนเรยน

ผลการท�ากจกรรมผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ 1. ผลกระทบตอการเกษตร เชน 1.1 ภมภาคในเขตรอนมผลผลตทางการเกษตรลดต�าลง เนองจากอณหภมของอากาศท สงสงผลตอการเจรญเตบโตของพชบางชนด สงเสรมการระบาดของแมลงหรอวชพช การเกดไฟปา สภาพดนเสอมโทรม ปรมาณน�าไมเพยงพอเนองจากความแหงแลง 1.2 ผลกระทบตอการเลยงปศสตว ท�าใหสตวเจบปวยและตาย ปรมาณน�านมลดลง เนองจากแหลงอาหารลดลง การแพรกระจายของเชอโรค คลนความรอน 2. ผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ เชน แหลงทอยอาศยของ สตวตาง ๆ รวมถงวงจรชวต มรปแบบทเปลยนไป เนองจากอากาศรอน ฤดกาลทเปลยนไป ระดบน�าทะเลเพมสงขน 3. ผลกระทบตอทรพยากรน�าและพนทชายฝง 3.1 น�าทวมชายฝงเนองจากระดบน�าทะเลทเพมสง 3.2 สงมชวตและสงแวดลอมบรเวณชายฝงถกท�าลายเนองจากพายซดฝง 3.3 สตวทะเลอพยพยายถน เนองจากน�าทะเลมอณหภมสงขน 4. ผลกระทบตอสขภาพ เชน เจบปวยเนองจากคลนความรอน ภยพบต ทรนแรง การแพรกระจายของเชอโรค 5. ผลกระทบตอดานพลงงาน 5.1 ความตองการใชไฟฟาและพลงงานเพมขน เนองจากอณหภมสง 5.2 โรงไฟฟาทตงอยบรเวณชายฝงอาจไดรบความเสยหาย เนองจากน�าทะเลทวมถง เกดพาย น�าทใชในการผลตไฟฟาไมเพยงพอ



6. ผลกระทบตอระบบคมนาคม เชน ถนนช�ารด การเดนทางรถไฟหยดชะงก เทยวบนไม แนนอน เนองจากอณหภมสงท�าใหผวถนนหรอรางรถไฟเกดการขยายตว ฝนตกหนกท�าให น�าทวม ดนทรด ดนถลมแนวทางการลดปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ชวยกนลดการปลอยแกสเรอนกระจกโดยปรบเปลยนพฤตกรรมในชวตประจ�าวน เชน 1. เปลยนจากการใชรถยนตสวนตวมาใชรถขนสงสาธารณะ 2. ลดการใชไฟฟาภายในบาน 3. เปลยนมาใชพลงงานชวภาพ 4. ใชน�าประปาอยางประหยด 5. ลดปรมาณขยะภายในครวเรอน 6. ปลกตนไม 7. ลดการเผาปา หญา และตนไม เพอก�าจดวชพช 8. ใชปยหมกจากธรรมชาตแทนปยเคมแนวทางการรบมอตอผลกระทบทอาจเกดขนทนกเรยนสามารถมสวนรวมได 1. การปรบตวตอสถานการณน�า อทกภย และภยแลง เชน เรงฟนฟปาตนน�า พฒนาแหลง ชะลอน�าและปรบปรงสภาพล�าน�าเพอเตรยมตวรบมอกบอทกภย 2. การปรบตวตอสถานการณการเกษตรและความมนคงทางอาหาร เชน ฟนฟและปรบปรง คณภาพดน พฒนาเทคโนโลยทางการเกษตรทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม สรางเครอขาย ในการผลตและจ�าหนายสนคาในชมชนเพอสรางอ�านาจตอรอง ท�าการประมงทค�านงถง ความสมดลของทรพยากรและระบบนเวศ 3. การปรบตวดานสาธารณสข ศกษาขาวสารและขอมลทางดานสาธารณสข หาแนวทาง ปองกนการเกดและแพรกระจายของพาหะน�าโรค ตรวจสขภาพอยางสม�าเสมอ 4. การจดการทรพยากรธรรมชาต เชน ฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาตและระบบนเวศท เสอมโทรม ปลกปา ทองเทยวเชงนเวศน เฝาระวงไฟปา เพมพนทปาชายเลน ฟนฟพนท ชายฝงทถกกดเซาะ



สรปผลการท�ากจกรรม การเปลยนแปลงภมอากาศท�าใหสภาพลมฟาอากาศเกด ความแปรปรวนหรอมความรนแรงมากขน เชน อณหภมทรอนหรอหนาวผดปกต ความแปรปรวนของฤดกาล ซงสงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมในหลาย ๆ ดาน เชน ความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ สขภาพของมนษย ทรพยากรน�า พนทชายฝง โดยมนษยสามารถมสวนชวยลดการเปลยนแปลงภมอากาศไดโดยการลดการปลดปลอยแกสเรอนกระจกเขาสบรรยากาศทเกดจากการด�ารงชวตในดานตาง ๆ และควรวางแผนรบมอหรอปรบตวเพอใหสามารถด�ารงชวตอยไดอยางปลอดภยจากผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศ

ค�าถามทายกจกรรม นกเรยนจะปรบพฤตกรรมของตนเองในเรองใดบางเพอชวยลดปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ และมสวนชวยไดอยางไร แนวค�าตอบ ตอบตามความคดของนกเรยนเอง โดยมแนวค�าตอบดงตวอยางผล การท�ากจกรรม

3. ใหนกเรยนน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรม พรอมตอบค�าถาม ทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและแนวทางการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 4. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอสรปองคความรเกยวกบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ และแนวทางการรบมอหรอปรบตว โดยมแนวทางการสรปการสรปผลการท�ากจกรรม 5. ครใหความรเพมเตมใหกบนกเรยนเรองนโยบายดานการเปลยนแปลงภมอากาศของประเทศไทย โดยสรปดงน แนวทางการสรป คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Intergovernmental Panel on Climate Change: IPCC) มขอตกลงรวมกน เรยกวา ขอตกลงปารส (Paris agreement) ไดก�าหนดกฏกตการะหวางประเทศใหมการจ�ากดการเพม อณหภมเฉลยของโลกไมใหเกน 2 องศาเซลเซยสจากยคปฏวตอตสาหกรรม โดยประเทศไทยเปนหนงในสมาชก และไดจดท�าแผนเพอรองรบขอตกลงดงกลาว เรยกวา แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2558 - 2593 โดยก�าหนดเปาหมายท จะลดการปลอยแกสเรอนกระจกใหไดรอยละ 20 – 25 ภายใน พ.ศ. 2573 และมแนวทางและ มาตรการรองรบ 8 ดาน ไดแก การผลตไฟฟา การคมนาคมขนสง การใชพลงงานภายในอาคาร ภาคอตสาหกรรม ภาคของเสย ภาคการเกษตร ภาคปาไม การจดการเมอง นอกจากน ประเทศไทยยงไดจดท�าแผนการปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ ซงได สรปไวดงน



6. ครอาจมอบหมายงานทบรณาการรวมกบวชาอน ๆ โดยใหนกเรยนรวมกนวางแผน ออกแบบ และน�าเสนอแนวปฏบตทเหมาะสมในการดแลรกษาสงแวดลอม และจดท�าโครงการเพอ รณรงคสรางความตระหนกถงการกระท�าของมนษยทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศโลก



K: ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและแนวทางการรบมอหรอการปรบตวจากผลกระทบทเกดขน

1. ผลงานของการปฏบตกจกรรม 9.2 และการตอบค�าถามทายกจกรรม

2. การสรปองคความรจากการอภปราย3. แบบฝกหดทายบท

P: 1. การสรางสรรคและนวตกรรม 2. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและ


1. การออกแบบแนวทางการลดกจกรรมของมนษยทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศโลก

2. การแบงหนาทและความรบผดชอบในการท�างานกลม

A: 1. ความใจกวาง2. คณธรรมและจรยธรรมทเกยวของกบ

วทยาศาสตร

1. การรวมอภปรายและการตอบค�าถาม2. การน�าเสนอแนวทางเพอลดการเปลยนแปลง

ภมอากาศ



1. ท�าเครองหมาย เพอระบผลทมตออณหภมเฉลยของอากาศใหสอดคลองกบปจจยทก�าหนด และระบเหตผลประกอบ ก. เกดการกระเจง ดดกลน และสะทอนรงสดวงอาทตยไดมากขน ข. สามารถดดกลนพลงงานและแผรงสอนฟาเรดกลบมายงพนผวโลกไดมากขน ค. สามารถสะทอนรงสดวงอาทตยไดมากขน

ปจจย

ผลตออณหภมเฉลยของอากาศ เหตผล

เพมขน ลดลง

การเพมขนของปรมาณแกสเรอนกระจก ข

คาอตราสวนรงสสะทอนของพนผวโลกสงขน

ค

การเพมขนของละอองลอย ก

2. ยกตวอยางกจกรรมมนษยและเหตการณธรรมชาตทท�าใหปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง ภมอากาศโลกเกดการเปลยนแปลงไป

ปจจย กจกรรมมนษย เหตการณธรรมชาต

ปรมาณแกสเรอนกระจก

กระบวนการอตสาหกรรม การเกษตร การคมนาคมขนสง การผลตกระแสไฟฟา ของเสยจากบานเรอน

การยอยสลายอนทรย สาร ภเขาไฟระเบด

ลกษณะพนผวโลกการสรางชมชนเมองการตดไมท�าลายปา

การหลอมเหลวของน�าแขงขวโลก ไฟปา

ปรมาณละอองลอย กระบวนการอตสาหกรรม การเกษตร การคมนาคมขนสง

ภเขาไฟระเบด




3. เลอกตวอยางผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมทเกยวของกบการเปลยนแปลงภมอากาศ และน�าเสนอแนวทางการรบมอทสอดคลองกน ใสลงในตารางทก�าหนด ผลกระทบ 1) โรคระบาด 2) ขาดน�าอปโภคบรโภค 3) พชและสตวในพนทนนอาจสญพนธ 4) ชายฝงถกน�าทวมและกดเซาะ

การเปลยนแปลงภมอากาศผลกระทบตอสงมชวตและ

สงแวดลอมแนวทางการรบมอ

อณหภมเฉลยของอากาศและความชนสงขน

โรคระบาด - ท�าลายแหลงเพาะพนธของพาหนะน�าโรค

- ตรวจสอบสขภาพอยางสม�าเสมอ

- ออกก�าลงกายและรบประทานอาหารทมประโยชน

การเปลยนแปลงเขตภมอากาศโลก

พชและสตวในพนทนนอาจสญพนธ

ปรบปรงพนธพชและพนธสตวใหเหมาะสมกบภมอากาศทเกดขน

การเพมระดบน�าทะเล ชายฝงถกน�าทวมและกดเซาะ - ฟนฟพนทชายฝงทถก กดเซาะ- สรางทอยอาศยใหไกลจาก

พนทเสยง

การลดลงของปรมาณน�าฝน ขาดน�าอปโภคบรโภค - ใชน�าอยางประหยด- ปลกปา



4. พจารณารป ก และ ข

จากรปใหตอบค�าถามตอไปน 4.1 วงโคจรของโลกรอบดวงอาทตยในลกษณะตามรปท�าใหโลกไดรบพลงงานแตกตางกน อยางไร แนวค�าตอบ วงโคจรของโลกรอบดวงอาทตยในลกษณะตามรป ก ท�าใหในเดอนมกราคม และเดอนกรกฎาคม ไดรบพลงงานแตกตางกนไมมาก วงโคจรของโลกรอบดวงอาทตย ในลกษณะตามรป ข ท�าใหในเดอนมกราคมและเดอนกรกฎาคม ไดรบพลงงานแตกตาง กนมาก 4.2 จากรป ข พลงงานทโลกไดรบในต�าแหนง A และ B แตกตางกนอยางไร และสงผลตอ ภมอากาศอยางไร แนวค�าตอบ พลงงานทโลกไดรบในต�าแหนง A และ B แตกตางกนอยางมาก โดยบรเวณ A จะไดรบพลงงานจากดวงอาทตยมากกวาบรเวณ B5. ถาแผนธรณบรเวณขวโลกเคลอนทลงมาทางละตจดทต�าลง จะสงผลตอการเปลยนแปลง ภมอากาศตอประเทศทอยในแผนธรณนนหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สงผลท�าใหประเทศทอยในบรเวณนนไดรบพลงงานจากดวงอาทตยเพมขน อณหภมเฉลยเพมสงขน

โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4 บทท 12 | ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา กบการใชประโยชน102


| ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยากบการใชประโยชน

Meteorological Information and Utilization

บทท 12ipst.me/8850


ผลการเรยนร 1. แปลความหมายสญลกษณลมฟาอากาศบนแผนทอากาศ2. วเคราะห และคาดการณลกษณะลมฟาอากาศเบองตนจากแผนทอากาศและขอมลสารสนเทศ

เพอวางแผนในการประกอบอาชพและการด�าเนนชวตใหสอดคลองกบสภาพลมฟาอากาศ

จดประสงคการเรยนร1. แปลความหมายสญลกษณแสดงขอมลทสถานตรวจอากาศผวพนและระบสภาพลมฟาอากาศ2. แปลความหมายสญลกษณแสดงสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวางบนแผนทอากาศผวพนและ

ระบสภาพลมฟาอากาศ3. วเคราะหและแปลความหมายจากภาพถายดาวเทยม4. วเคราะหและแปลความหมายจากขอมลเรดารตรวจอากาศ5. น�าขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาตาง ๆ และพยากรณอากาศมาวางแผนการด�าเนนชวต

และประกอบอาชพใหสอดคลองกบสภาพลมฟาอากาศ


ทกษะศตวรรษท 21 จตวทยาศาสตร

การตความหมายขอมลและลงขอสรป

1. การคดอยางมวจารณญาณ2. ความรวมมอ การท�างาน

เปนทมและภาวะผน�า

การยอมรบความเหนตาง

โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4 บทท 12 | ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา กบการใชประโยชน 103


ขอมลสารสนเทศ

ทางอตนยมวทยา

แผนทอากาศผวพน ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยา

ขอมลเรดารตรวจอากาศ

สภาพลมฟาอากาศณ ตำแหนงตาง ๆ

ชนดและปรมาณเมฆทปกคลมทองฟา

เชน

ระบ

สภาพลมฟาอากาศบรเวณกวาง

ความรนแรงและความเรวลมสงสดใกลศนยกลางของพาย

ระบ ระบ

บรเวณทพบกลมฝน

ทศทางการเคลอนตวของกลมฝน

ความแรงของกลมฝน

มประโยชน

เตรยมรบมอและลดผลกระทบ

วางแผนการดำเนนงานตาง ๆ ใหเหมาะสม

กบสภาพลมฟาอากาศ

การประกอบอาชพ

เกษตรกร

ผนำเทยว

อน ๆ

เชน



ล�าดบแนวความคดตอเนองภายในบทเรยนขอมลองคประกอบลมฟาอากาศทน�าไปใชในการพยากรณอากาศ

มาจากสถานตรวจอากาศผวพนซงกระจายอยตามจดตาง ๆ ทวโลก

ขอมลองคประกอบลมฟาอากาศจะถกน�ามาจดท�าเปน

แบบแสดงขอมลของสถานตรวจอากาศผวพนเพอใหงายตอการท�าความเขาใจ

แบบแสดงขอมลของสถานตรวจอากาศผวพนเปนการแสดงขอมล

องคประกอบลมฟาอากาศในรปสญลกษณและตวเลขทปรากฏบนแผนทอากาศผวพน

เมอน�าขอมลจากสถานตรวจอากาศผวพนแตละแหงมาวเคราะหรวมกน

จะท�าใหทราบลกษณะลมฟาอากาศในบรเวณกวาง

การใชแผนทอากาศผวพนรวมกบสารสนเทศทางอตนยมวทยาชนดอน ๆ ชวยใหทราบสภาพลมฟาอากาศในบรเวณกวางไดดขนและสามารถคาดการณสภาพลมฟาอากาศ

ไดแมนย�ามากขนดวยเชนกน

ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาเปนสารสนเทศทางอตนยมวทยาทน�ามาใชประโยชนในการตดตาม

การเคลอนตวของพายหมนเขตรอน ระบชนดและปรมาณเมฆปกคลมในพนตาง ๆ

ขอมลเรดารตรวจอากาศเปนสารสนเทศทางอตนยมวทยา

ทชวยใหทราบทศทางการเคลอนทและความรนแรงของกลมฝน

การใชสารสนเทศทางอตนยมวทยาหลายชนดประกอบกนจะชวยใหคาดการณ

สภาพลมฟาอากาศซงสามารถน�ามาเปนขอมลประกอบการวางแผนการด�าเนนงาน การประกอบอาชพ การเตรยมรบมอและลดผลกระทบตาง ๆ



สาระส�าคญ ขอมลองคประกอบลมฟาอากาศจากทวโลกจะแสดงผลในรปแบบของสารสนเทศทางอตนยมวทยาเพอใหงายตอการน�าไปใชประโยชน ในประเทศไทยมการใชสารสนเทศทางอตนยมวทยาหลายประเภท เชน แผนทอากาศชนดตาง ๆ ภาพถายดาวเทยม ขอมลเรดารตรวจอากาศ โดยสารสนเทศแตละประเภทมการน�ามาใชประโยชนแตกตางกนดงน แผนทอากาศผวพนแสดงขอมลองคประกอบลมฟาอากาศ ณ ต�าแหนงตาง ๆ บนพนโลก และสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวาง ในรปแบบของสญลกษณตาง ๆ ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาแสดงขอมลชนดและปรมาณเมฆทปกคลมทองฟา ความรนแรงและความเรวลมสงสดใกลศนยกลางพาย ในรปแบบของภาพทมเฉดสตาง ๆ ขอมลเรดารตรวจอากาศแสดงบรเวณทพบกลมฝน ความแรงและทศทางการเคลอนตวของกลมฝน ในรปแบบของภาพทมเฉดสตาง ๆ ตอเนองกนหลายภาพ การแปลความหมายสญลกษณบนแผนทอากาศผวพนรวมกบภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยา และขอมลเรดารตรวจอากาศ จะชวยใหสามารถคาดการณสภาพลมฟาอากาศในชวงเวลาตาง ๆ ไดแมนย�าขน และใชวางแผนการด�าเนนชวตใหสอดคลองกบสภาพลมฟาอากาศ เชน การเลอกชวงเวลาในการเพาะปลกใหสอดคลองกบฤด การเตรยมพรอมรบมอสภาพอากาศแปรปรวน

เวลาทใช บทเรยนนควรใชเวลาสอนประมาณ 12 ชวโมง 1. ขอมลและสารสนเทศทางอตนยมวทยา 10 ชวโมง 2. การใชประโยชนจากขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา 2 ชวโมง

ความรกอนเรยน องคประกอบลมฟาอากาศ การหมนเวยนอากาศบนโลก การเกดเมฆ คลนแมเหลกไฟฟา





1 คลนแมเหลกไฟฟามหลายชวงความยาวคลน เชน คลนวทย คลนไมโครเวฟ

2 อณหภมอากาศ ความกดอากาศ อตราเรวและทศทางลม ความชนสมพทธ ชนดและปรมาณเมฆปกคลม หยาดน�าฟา เปนองคประกอบลมฟาอากาศทน�ามาใชในการพยากรณอากาศ

3 บรเวณความกดอากาศสงเปนบรเวณทอากาศมอณหภมสงกวาอากาศโดยรอบ (บรเวณความกดอากาศสงเปนบรเวณทอากาศมอณหภมต�ากวาอากาศโดยรอบ)

4 ลมพดจากบรเวณทมความกดอากาศต�ากวาไปยงบรเวณทมความกดอากาศสงกวา (ลมพดจากบรเวณทมความกดอากาศสงกวาไปยงบรเวณทมความกดอากาศต�ากวา)

5 อตราเรวลมแปรตามความแตกตางของความกดอากาศของสองบรเวณ และระยะหางระหวางสองบรเวณนน

6 การจ�าแนกเมฆเปน 10 ชนด ใชรปรางและความสงฐานเมฆเปนเกณฑ

7 เมฆควมโลนมบสและเมฆนมโบสเตรตสท�าใหเกดหยาดน�าฟา

8 วตถทสามารถสะทอนแสงไดดจะมความสวางมาก

9 เมอคลนกระทบกบวตถจะเกดการสะทอน

10 อนฟราเรดเปนรงสคลนสน แสงทตามองเหนเปนรงสคลนยาว (อนฟราเรดเปนรงสคลนยาว แสงทตามองเหนเปนรงสคลนสน)




ความเขาใจคลาดเคลอนทอาจเกดขนได

ความเขาใจทคลาดเคลอน ความเขาใจทถกตอง

สญลกษณบนแผนทอากาศผวพน H หมายถง อากาศรอน (Hot) และ L หมายถง อากาศเยน (Cool)

สญลกษณบนแผนทอากาศผวพน H หมายถง บรเวณความกดอากาศสง และ L หมายถง หยอมความกดอากาศต�า

12.1 ขอมลและสารสนเทศทางอตนยมวทยา

จดประสงคการเรยนร 1. แปลความหมายสญลกษณแสดงขอมลทสถานตรวจอากาศผวพนและระบสภาพลมฟาอากาศ 2. แปลความหมายสญลกษณแสดงสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวางบนแผนทอากาศผวพนและระบ สภาพลมฟาอากาศ 3. วเคราะหและแปลความหมายจากภาพถายดาวเทยม 4. วเคราะหและแปลความหมายจากขอมลเรดารตรวจอากาศ

สอและแหลงเรยนร 1. หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4 2. ขอมลเกยวกบแผนทอากาศผวพนและสญลกษณจากสถานตรวจอากาศผวพน http://www.lesa.biz/earth/atmosphere/weather-forcasting/weather-data/weather-chart 3. ขอมลเกยวกบสญลกษณจากสถานตรวจอากาศผวพน http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/ book/book.php?book=4&chap=5&page=t4-5-infodetail19.html

แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาสบทเรยนโดยสนทนากบนกเรยนเกยวกบสภาพลมฟาอากาศทมผลตอมนษยและ สงแวดลอม เชน พายหมนเขตรอนสงผลกระทบตอพนทชายฝง พายฝนฟาคะนองทรนแรง โดยใชรปเหตการณทเกดขนจรงประกอบ 2. ครใหนกเรยนสงเกตรปน�าบทในหนงสอเรยนหนา 69 จากนนครถามนกเรยนโดยใชค�าถาม ดงตอไปน จากรป แสดงปรากฏการณใด แนวค�าตอบ ฟาผา ในรปควรมสภาพลมฟาอากาศเปนอยางไรบาง แนวค�าตอบ พายฝนฟาคะนอง ฝนตกหนก ลมพดแรง



สภาพลมฟาอากาศดงกลาวอาจสงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมอยางไร แนวค�าตอบ อาจเกดอนตรายจากฟาผา และเศษวสดหรอสงของปลว ลมกระโชกแรง อาจท�าใหบานเรอนเสยหาย หากมฝนตกหนกอาจเกดน�าทวม ถนนถกตดขาด หมายเหต ค�าตอบขอนอาจมไดหลากหลายขนอยกบความรและประสบการณของนกเรยน

นกเรยนสามารถทราบสภาพลมฟาอากาศดงกลาวลวงหนาไดหรอไม ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ สามารถทราบลวงหนาได โดยการตดตามพยากรณอากาศ 3. ครใหนกเรยนสงเกตรป 12.1 จากนนใหนกเรยนอภปรายตามความคดตนเอง ตามประเดน ดงตอไปน จากรป มการตรวจวดองคประกอบลมฟาอากาศแหลงใดบาง ขอมลองคประกอบลมฟาอากาศทตรวจวดได สามารถน�าไปใชประโยชนอะไรไดบาง 4. ครใหนกเรยนสบคนขอมลเพอหาค�าตอบส�าหรบประเดนขางตน รวมถงศกษาขอมลเกยวกบ การพยากรณอากาศและการตรวจวดองคประกอบลมฟาอากาศจากหนงสอเรยนหนา 71 จาก นนอภปรายรวมกนโดยใชตวอยางค�าถามดงน ปจจบนการพยากรณอากาศใชขอมลการตรวจวดองคประกอบลมฟาอากาศจากแหลงใดบาง แนวค�าตอบ สถานตรวจอากาศผวพน สถานตรวจอากาศชนบน สถานตรวจอากาศบนเรอ ทนลอยในมหาสมทร สถานเรดารตรวจอากาศ อปกรณตรวจวดบนเครองบน ดาวเทยม จากรป 10.1 ระบแหลงตรวจวดขอมลองคประกอบลมฟาอากาศไดอยางไรบาง แนวค�าตอบ สามารถระบแหลงตรวจวดองคประกอบลมฟาอากาศไดดงรป

หมายเหต ดรายละเอยดของรปใน QR code ประจ�าบทในคมอคร



จ�านวนขอมลองคประกอบลมฟาอากาศมผลตอความแมนย�าในการพยากรณอากาศหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ จ�านวนขอมลลมฟาอากาศมผลตอความแมนย�าในการพยากรณอากาศ โดยขอมล องคประกอบลมฟาอากาศทมจ�านวนมากท�าใหการพยากรณอากาศมความแมนย�ามากขน

เพราะเหตใด จงตองตรวจวดขอมลองคประกอบลมฟาอากาศดวยวธทหลากหลาย แนวค�าตอบ เพอใหครอบคลมขอมลทวทกบรเวณบนโลก

ขอมลองคประกอบลมฟาอากาศทตรวจวดได สามารถน�าไปใชประโยชนอะไรไดบาง แนวค�าตอบ น�าไปใชคาดการณสภาพลมฟาอากาศทจะเกดขนในอนาคต 5. ครสรปและใหความรเพมเตมวา “นกอตนยมวทยาจะน�าขอมลองคประกอบลมฟาอากาศทได จากการตรวจวดจากแหลงขอมลตาง ๆ มาแสดงผลอยในรปของสารสนเทศทางอตนยมวทยา เชน แผนทอากาศชนดตาง ๆ ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยา ขอมลเรดารตรวจอากาศ” 6. ครใหนกเรยนสงเกตรป 12.2 และค�าอธบายใตรป จากนนรวมกนอภปรายโดยใชค�าถาม ดงตอไปน

รป ก และ ข เปนสารสนเทศทางอตนยมวทยาประเภทใด แนวค�าตอบ แผนทอากาศผวพน

ขอมลองคประกอบลมฟาอากาศทแสดงบนแผนทอากาศในรป ก และ ข ไดมาจากวธการใด แนวค�าตอบ ขอมลองคประกอบลมฟาอากาศในรป ก ไดจากการตรวจวด และรป ข ไดจาก แบบจ�าลองพยากรณอากาศเชงตวเลข จากนนครและนกเรยนรวมกนสรปเกยวกบแผนทอากาศผวพนวา “แผนทอากาศผวพนเปน สารสนเทศทางอตนยมวทยาทแสดงขอมลองคประกอบลมฟาอากาศทงจากการตรวจวดและจาก แบบจ�าลองพยากรณอากาศเชงตวเลข” 7. ครใหนกเรยนสงเกตตวอยางแผนทอากาศผวพนทแสดงขอมลองคประกอบลมฟาอากาศจาก การตรวจวด จากนนใหนกเรยนบอกวาพบสญลกษณแบบใดบางและใหนกเรยนลองแปล ความหมายของสญลกษณทพบตามความคดของตนเอง จากนนครใหนกเรยนปฏบตกจกรรม 12.1



จดประสงคกจกรรม แปลความหมายสญลกษณลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพน และระบองคประกอบลมฟาอากาศ


วสด-อปกรณ 1. เอกสารความรเรองสญลกษณแสดงขอมลจากสถานตรวจอากาศผวพน

2. ใบกจกรรมสญลกษณลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพน

หมายเหต เอกสารความรดาวนโหลดไดจาก QR Code


เพอความรวดเรวในการท�ากจกรรม ครอาจใหนกเรยนศกษาเอกสารความรเรองสญลกษณแสดงขอมลจากสถานตรวจอากาศผวพนมาลวงหนาโดยดาวนโหลดเอกสารจาก QR Code

วธการท�ากจกรรม 1. ศกษาสญลกษณแสดงขอมลจากสถานตรวจอากาศผวพนจากเอกสารทก�าหนด 2. ระบขอมลของสญลกษณสถานตรวจอากาศผวพนทก�าหนด และแปลความหมาย สญลกษณเปนขอมลองคประกอบลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพน ใน ใบกจกรรมสญลกษณลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพน 3. น�าเสนอขอมลองคประกอบลมฟาอากาศและอภปรายรวมกน

ตวอยางผลการท�ากจกรรม สถานท 1

31 104

35

6025

15

กจกรรม 12.1 สญลกษณลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพน



สญลกษณ องคประกอบลมฟาอากาศ ความหมาย

104 ความกดอากาศ 1010.4 เฮกโตปาสคาล

15คาการเปลยนแปลง

ความกดอากาศในทผานมา1.5 เฮกโตปาสคาล

แนวโนมการเปลยนแปลงความกดอากาศทผานมา

คงทหรอสงขนแลวลดลง หรอลดลงแลวลดลงอยางรวดเรว

31 อณหภมอากาศ 31 องศาเซลเซยส

25 อณหภมจดน�าคาง 25 องศาเซลเซยส

60 ทศนวสย 10 กโลเมตร

อตราเรวและทศทางลม 14 -19 กโลเมตรตอชวโมง, SW

ปรมาณเมฆปกคลม 7/10 – 8/10 ของทองฟา

ชนดเมฆชนต�าเมฆควมลสมยอดสงมากคลายโดมหรอ

หอคอย อาจมเมฆควมลสชนดอนหรอสเตรโตควมลสปนอยดวย

ชนดเมฆชนกลางเมฆแอลโตควมลสซงสวนใหญโปรงแสง

เปลยนแปลงชามากและอยในระดบเดยวกน (มกมรปคลายฝงแกะ)

ชนดเมฆชนสงเมฆซรรสหนาแนน บางครงคลายกบสวนท

เหลออยของเมฆควมโลนมบส หรอเมฆซรรสทเปนชอคลายปอมปน

3ปรมาณเมฆชนต�าทปกคลมทองฟา

4/10 ของทองฟา

5 ความสงของฐานเมฆ 600 – 1,000 เมตร

สภาพลมฟาอากาศฝนละออง ขนาดเบา ตกเปนระยะ ๆ

(ทศนวสยนอยกวา 1 ก.ม.)

สภาพลมฟาอากาศทผานมาฝนธรรมดา ขนาดเบา ตกเปนระยะ ๆ

(ทศนวสยตงแต 5 ก.ม. ขนไป)



สรปสภาพลมฟาอากาศ ความกดอากาศมคา 1010.4 เฮกโตปาสคาล ในชวงเวลาทผานมาความกดอากาศมคาเปลยนแปลงไป 1.5 เฮกโตปาสคาล โดยมแนวโนมคงทหรอสงขนแลวลดลง หรอลดลงแลวลดลงอยางรวดเรว อากาศในขณะนนมอณหภม 31 องศาเซลเซยส อณหภมจดน�าคาง 25 องศาเซลเซยส และมทศนวสย 10 กโลเมตร ลมมทศ ตะวนตกเฉยงใต (SW) และมอตราเรว 14 – 19 กโลเมตรตอชวโมง ทองฟามปรมาณเมฆปกคลม 7/10 – 8/10 ของทองฟา โดยเปนเมฆ ควมลส สเตรโตควมลส แอลโตควมลส และซรรส โดยเมฆชนต�าปกคลมทองฟา 4/10 ของทองฟา และฐานเมฆมความสง 600 – 1,000 เมตร สภาพลมฟาอากาศในขณะนนมฝนละออง ขนาดเบา ตกเปนระยะ ๆ (ทศนวสยนอยกวา 1 ก.ม.) และ ในชวงเวลาทผานมาสภาพลมฟาอากาศมฝนธรรมดา ขนาดเบา ตกเปนระยะ ๆ (ทศนวสยตงแต 5 ก.ม. ขนไป)

สถานท 2

9981356

29

203

6












อตราเรวและทศทางลม 4 -13 กโลเมตรตอชวโมง, SSE

ปรมาณเมฆปกคลม 9/10 แตไมถง 10/10 ของทองฟา

ชนดเมฆชนต�าเมฆควมลสมยอดสงมากคลายโดมหรอหอคอย อาจมเมฆควมลสชนดอนหรอ

สเตรโตควมลสปนอยดวย

ชนดเมฆชนกลาง

เมฆแอลโตควมลสสองระดบหรอมากกวา รวมกนหนาทบไมแผขยายคลมทองฟา

หรอเมฆแอลโตควมลสทปนกบเมฆแอลโตสเตรตส

หรอเมฆนมโบสเตรตส


7/10 – 8/10 ของทองฟา

3 ความสงของฐานเมฆ 200 – 300 เมตร

สภาพลมฟาอากาศฝนโปรย ขนาดเบา

(ทศนวสย 5 ก.ม. หรอนอยกวา)

สภาพลมฟาอากาศทผานมา พายฟาคะนอง

สรปสภาพลมฟาอากาศ ความกดอากาศมคา 999.8 เฮกโตปาสคาล ในชวงเวลาทผานมาความกดอากาศมคาเปลยนแปลงไป 1.3 เฮกโตปาสคาล โดยมแนวโนมคงทหรอสงขนแลวลดลง หรอลดลงแลวลดลงอยางรวดเรว อากาศในขณะนนมอณหภม 29 องศาเซลเซยส อณหภมจดน�าคาง 20 องศาเซลเซยส และมทศนวสย 6 กโลเมตร ลมมทศ ตะวนออกเฉยงใตคอนไปทางใต (SSE) และมอตราเรว 4 – 13 กโลเมตรตอชวโมง ทองฟามปรมาณเมฆปกคลม 9/10 แตไมถง 10/10 ของทองฟา โดยเปนเมฆ ควมลส สเตรโตควมลส แอลโตควมลส แอลโตรสเตรตส และนมโบสเตรตส โดยเมฆชนต�าปกคลมทองฟา 7/10 – 8/10 ของทองฟา และฐานเมฆมความสง 200 – 300 เมตร สภาพลมฟาอากาศในขณะนนมฝนโปรย ขนาดเบา (ทศนวสย 5 ก.ม. หรอนอยกวา) และ ในชวงเวลาทผานมาสภาพลมฟาอากาศมพายฟาคะนอง



สถานท 3

16715

1591 2







15(ดานบน)

อณหภมอากาศ 15 องศาเซลเซยส

15(ดานลาง)

อณหภมจดน�าคาง 15 องศาเซลเซยส

91 ทศนวสย 0.05 กโลเมตร

ปรมาณเมฆปกคลมทองฟาถกบดบง หรอไมสามารถประมาณ

คาได

สภาพลมฟาอากาศ หมอก (มองไมเหนทองฟา)

สภาพลมฟาอากาศทผานมาฝนละออง ขนาดเบา ตกเปนระยะ ๆ

(ทศนวสยนอยกวา 1 ก.ม.)

สภาพลมฟาอากาศทผานมาหมอก หรอ หมอกแขง หรอ ฟาหลวอยางหนา



สรปสภาพลมฟาอากาศ ความกดอากาศมคา 1016.7 เฮกโตปาสคาล ในชวงเวลาทผานมาความกดอากาศมคาเปลยนแปลงไป 0.2 เฮกโตปาสคาล โดยมแนวโนมคงทหรอสงขนแลวลดลง หรอลดลงแลวลดลงอยางรวดเรว อากาศในขณะนนมอณหภม 15 องศาเซลเซยส อณหภมจดน�าคาง 15 องศาเซลเซยส ทองฟาถกบดบงหรอไมสามารถประมาณปรมาณเมฆปกคลมได สภาพลมฟาอากาศในขณะนนมหมอก (มองไมเหนทองฟา) และในชวงเวลาทผานมาสภาพลมฟาอากาศมฝนละออง ขนาดเบา ตกเปนระยะ ๆ (ทศนวสยนอยกวา 1 ก.ม.) และหมอก หรอ หมอกแขง หรอฟาหลวอยางหนา

สถานท 4

206325

28 126

24






ลดลงหรอคงทแลวสงขน หรอสงขนแลวสงขนอยางรวดเรว




ปรมาณเมฆปกคลมและอตราเรวลม

เมฆปกคลม 5/10 ของทองฟาและลมสงบ



ชนดเมฆชนต�า

เมฆควมโลนมบสทมกมรปคลายทงและอาจมเมฆควมโลนมบสทยอดเมฆยงไมเปนรปทง และอาจมเมฆควมลส สเตรโตควมลส

หรอสเตรตสปนอยดวยกได

ชนดเมฆชนกลางเมฆแอลโตควมลสซงสวนใหญโปรงแสง และอยในระดบเดยวกนทงหมด (มกมรป

คลายฝงแกะ)

ชนดเมฆชนสงเมฆซรโรสเตรตสไมแผขยายตว และไมปกคลมทองฟาทงหมด


2/10 ถง 3/10 ของทองฟา

4 ความสงของฐานเมฆ 300 – 600 เมตร

สรปสภาพลมฟาอากาศ ความกดอากาศมคา 1012.6 เฮกโตปาสคาล ในชวงเวลาทผานมาความกดอากาศมคาเปลยนแปลงไป 2.0 เฮกโตปาสคาล โดยมแนวโนมลดลงหรอคงทแลวสงขน หรอสงขนแลวสงขนอยางรวดเรว อากาศในขณะนนมอณหภม 28 องศาเซลเซยส อณหภมจดน�าคาง 25 องศาเซลเซยส และมทศนวสย 13 กโลเมตร และลมสงบ ทองฟามปรมาณเมฆปกคลม 5/10 ของทองฟา โดยเปนเมฆ เมฆควมโลนมบส ควมลส สเตรโตควมลส สเตรตส แอลโตควมลส และซรรส โดยเมฆชนต�าปกคลมทองฟา 2/10 ถง 3/10 ของทองฟา และฐานเมฆมความสง 300 – 600 เมตร

สถานท 5

15119

4

26

21








ลดลงหรอคงทแลวสงขน หรอสงขนแลวสงขนอยางรวดเรว



อตราเรวและทศทางลม33 – 40 กโลเมตรตอชวโมง

SSE

ปรมาณเมฆปกคลม 10/10 ของทองฟา

4ปรมาณเมฆชนต�าทปกคลม

ทองฟา5/10 ของทองฟา

สรปสภาพลมฟาอากาศ ความกดอากาศมคา 1011.9 เฮกโตปาสคาล ในชวงเวลาทผานมาความกดอากาศมคาเปลยนแปลงไป 1.5 เฮกโตปาสคาล โดยมแนวโนมคงทหรอสงขนแลวลดลง หรอลดลงแลวลดลงอยางรวดเรว อากาศในขณะนนมอณหภม 26 องศาเซลเซยส อณหภมจดน�าคาง 21 องศาเซลเซยส ลมมทศ ตะวนออกเฉยงใตคอนไปทางใต (SSE) และมอตราเรว 33 – 40 กโลเมตรตอชวโมง ทองฟามปรมาณเมฆปกคลม 10/10 ของทองฟา โดยเมฆชนต�าปกคลมทองฟา 4/10 ของทองฟา และฐานเมฆมความสง 600 – 1,000 เมตร

ค�าถามทายกจกรรม 1. สถานตรวจอากาศผวพนแสดงขอมลองคประกอบลมฟาอากาศอะไรบาง แนวค�าตอบ ความกดอากาศ คาการเปลยนแปลงความกดอากาศทผานมา อณหภม อากาศ อณหภมจดน�าคาง ทศนวสย ความสงของฐานเมฆ ปรมาณน�าฝน อตราเรวและ ทศทางลม ปรมาณเมฆปกคลม ปรมาณเมฆชนต�าทปกคลมทองฟา ชนดเมฆชนต�า ชนดเมฆชนกลาง ชนดเมฆชนสง สภาพลมฟาอากาศ สภาพลมฟาอากาศทผานมา



2. แตละสถานมสญลกษณเหมอนและแตกตางกนอยางไรบาง แนวค�าตอบ โดยสวนใหญแตละสถานมสญลกษณแสดงขอมลองคประกอบลมฟาอากาศ แตกตางกน แตมบางสญลกษณทเหมอนกนในหลายสถาน เชน สญลกษณแสดงแนวโนม การเปลยนแปลงความกดอากาศทผานมาของสถานท 1 สถานท 2 สถานท 3 และสถาน ท 5 นอกจากน สญลกษณบางชนดอาจไมพบในบางสถาน เชน สถานท 5 ไมปรากฏ สญลกษณทศนวสย สภาพลมฟาอากาศ สภาพลมฟาอากาศทผานมา ชนดเมฆชนต�า ชนดเมฆชนกลาง ชนดเมฆชนสง ความสงของฐานเมฆ 3. สภาพลมฟาอากาศตอไปนเกดขนทสถานตรวจวดใด 3.1 มโอกาสเกดฝน แนวค�าตอบ สถานท 4 เนองจากพบเมฆควมโลนมบส 3.2 มเมฆปกคลมนอยทสด แนวค�าตอบ สถานท 4 โดยมเมฆปกคลม 5/10 ของทองฟา 3.3 เมฆก�าลงกอตว แนวค�าตอบ สถานท 1 และ 2 เนองจากพบเมฆควมลลสทมยอดสงซงอาจจะก�าลง กอตวเปนเมฆควมโลนมบส 3.4 มความเรวลมสงสด แนวค�าตอบ สถานท 5 โดยมอตราเรวลม 33 – 40 กโลเมตรตอชวโมง 4. สถานใดมสญลกษณทแสดงวาเกดหมอก และยงมขอมลองคประกอบลมฟาอากาศใดบาง ทสนบสนนการเกดหมอก แนวค�าตอบ สถานท 3 เนองจากมสญลกษณหมอกปรากฏบรเวณต�าแหนงสญลกษณ สภาพลมฟาอากาศ นอกจากนยงมขอมลอนทสนบสนนการเกดหมอก ไดแก ลมสงบ อณหภมอากาศเทากบอณหภมจดน�าคาง ทศนวสยมคาต�า และทองฟาถกบดบงท�าใหไม สามารถประเมนปรมาณเมฆปกคลมได

8. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรมพรอม ตอบค�าถามทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและแนวทางการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 9. ครใหนกเรยนสงเกตแผนทอากาศแผนเดมทเคยใหสงเกตกอนท�ากจกรรม จากนนรวมกนอภปราย โดยใชตวอยางค�าถามดงน สญลกษณทพบในกจกรรม ปรากฏอยบนแผนดนเทานนหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ สวนใหญปรากฏอยบนแผนดนและมบางสวนปรากฏอยบนมหาสมทร ต�าแหนงทปรากฏสญลกษณดงกลาวนาจะเปนต�าแหนงของสงใด แนวค�าตอบ สถานตรวจอากาศผวพน



10. ครใหความรเพมเตมเกยวกบวนและเวลาทปรากฏบนแผนทอากาศผวพนดงน เวลาทปรากฏบนแผนทอากาศผวพนเปนเวลาเวลาสากลเชงพกด (Coordinate Universal Time, UTC) ซงสามารถแปลงเปนเวลาทองถนในประเทศไทยโดยการบวกเพมอก 7 ชวโมง เชน 06 UTC คอเวลา 13.00 น. ของประเทศไทย 11. ครใหนกเรยนฝกแปลงวนและเวลาทปรากฏบนแผนทอากาศผวพนเปนวนและเวลาทองถนใน ประเทศ โดยใชตวอยางเวลาสากลและวนดงน

เวลาสากลและวน เวลาทองถนและวนในประเทศไทย

12 UTC, 5 MAY 2018 19.00 น. 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2561

00 UTC, 22 JULY 2017 7.00 น. 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2560

18 UTC, 13 DECEMBER 2017 1.00 น. 14 ธนวาคม พ.ศ. 2560

18 UTC, 31 JANUARY 2019 1.00 น. 1 กมภาพนธ พ.ศ. 2562

12. ครใหความรเพมเตมเกยวกบสญลกษณแสดงสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวางดงน “ขอมล องคประกอบลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพนแตละสถานจะถกน�ามาวเคราะหรวมกน เปนสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวางซงแสดงเปนสญลกษณทแตกตางจากสญลกษณ ลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพน” จากนนใหนกเรยนปฏบตกจกรรม 12.2

จดประสงคกจกรรม แปลความหมายสญลกษณลมฟาอากาศบรเวณกวาง และระบลกษณะลมฟาอากาศ


วสด-อปกรณ 1. เอกสารความรเรองสญลกษณแสดงขอมลสภาพลมฟาบรเวณกวาง 1 ชด 2. แผนทอากาศผวพน 1 ชด

หมายเหต เอกสารความรและแผนทอากาศผวพนดาวนโหลดไดจาก QR Code

การเตรยมตวลวงหนา เพอความรวดเรวในการท�ากจกรรม ครอาจใหนกเรยนศกษาเอกสารความรเรองสญลกษณแสดงขอมลสภาพลมฟาบรเวณกวางมาลวงหนาโดยดาวนโหลดเอกสารจาก QR Code

กจกรรม 12.2 สญลกษณแสดงสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวาง



วธการท�ากจกรรม 1. ศกษาสญลกษณแสดงขอมลสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวางจากเอกสารทก�าหนด 2. แปลความหมายสญลกษณทปรากฏบนแผนทอากาศผวพนและระบสภาพลมฟาอากาศ ของแผนทแตละแผน 3. เปรยบเทยบสภาพลมฟาอากาศและคาดคะเนฤดกาลของแผนทอากาศผวพนแตละแผน 4. น�าเสนอผลการท�ากจกรรม จากนนอภปรายรวมกนในชนเรยน

ตวอยางผลการท�ากจกรรมแผนทอากาศผวพนหมายเลข 1




เสนความกดอากาศเทา(isobar)

บรเวณทเสนความกดอากาศเทาอยหางกนมาก ลมบรเวณนนจะมก�าลงออน สวนบรเวณทเสนความกดอากาศเทาอยใกลกน ลมบรเวณนนจะมก�าลงแรง

หยอมความกดอากาศต�า(low pressure cell)

หากสญลกษณนอยเหนอแผนดนหมายความวาบรเวณนนจะมอากาศรอนและความชนต�า แตหากสญลกษณนอยเหนอทะเลหมายความวาบรเวณนนจะมอากาศชนและมโอกาสเกดเมฆมาก

บรเวณความกดอากาศสง(high pressure area)

มอากาศเยน ความชนต�า และมกพบทองฟาแจมใส

พายไซโคลน (tropical cyclone)

มฝนฟาคะนองและลมแรง

แนวปะทะอากาศเยน (cold front)

มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง หลงจากนนอณหภมจะลดต�าลงและอาจมหมะ

แนวปะทะอากาศอน (warm front)

มลมแรง เกดฝนตกพร�า ๆ และอาจมหยาดน�าฟาชนดอน ๆ ตกเปนบรเวณกวางและเปนระยะเวลานาน หลงจากนนอณหภมจะเพมสงขน

แนวปะทะอากาศรวม (occluded front)

มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง อาจมหมะ หลงจากนนอณหภมจะลดต�าลง



สรปสภาพลมฟาอากาศ บรเวณความกดอากาศสงปกคลมบรเวณประเทศจนและประเทศโดยรอบ รวมถงบาง บรเวณของมหาสมทรแปซฟกและมหาสมทรอนเดย ท�าใหบรเวณดงกลาวมอากาศเยน ความชนต�า และทองฟาคอนขางปลอดโปรง หยอมความกดอากาศต�าปกคลมบรเวณประเทศออสเตรเลยเปนสวนใหญ รวมถงบาง บรเวณของมหาสมทรแปซฟกและมหาสมทรอนเดย ท�าใหบรเวณดงกลาวมอากาศรอน และความชนต�า มหาสมทรอนเดยมพายไซโคลนท�าใหบรเวณดงกลาวมฝนฟาคะนองและลมแรง เหนอมหาสมทรแปซฟกทางตะวนออกประเทศญปน พบแนวปะทะอากาศชนดตาง ๆ ซง ท�าใหเกดสภาพลมฟาอากาศดงน - บรเวณแนวปะทะอากาศเยน มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง อาจมหมะ หลงจากนน อณหภมจะลดต�าลง - บรเวณแนวปะทะอากาศอน มลมแรง เกดฝนตกพร�า ๆ และอาจมหยาดน�าฟาชนด อน ๆ ตกเปนบรเวณกวางและเปนระยะเวลานาน หลงจากนนอณหภมจะเพมสงขน - บรเวณแนวปะทะอากาศรวม มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง อาจมหมะ หลงจาก นนอณหภมจะลดต�าลง

แผนทอากาศผวพนหมายเลข 2










พายดเปรสชน (tropical depression)




แนวปะทะอากาศคงท(stationary front)

อาจมทองฟาจะปลอดโปรง หรอมโอกาสเกดฝนหรอหมะตกตอเนองเปนเวลานาน

รองความกดอากาศต�า (low pressure trough line)

มฝนตกชก พายฝนฟาคะนอง และลมกระโชกแรง



สรปสภาพลมฟาอากาศ บรเวณความกดอากาศสงปกคลมบรเวณประเทศออสเตรเลย รวมถงบางบรเวณของ มหาสมทรแปซฟกและมหาสมทรอนเดย ท�าใหบรเวณดงกลาวมอากาศเยน ความชนต�า และทองฟาคอนขางปลอดโปรง หยอมความกดอากาศต�าปกคลมบรเวณประเทศจน อนเดย ไทย และประเทศขางเคยง รวมถงบางบรเวณของมหาสมทรแปซฟกและมหาสมทรอนเดย ท�าใหบรเวณดงกลาวม อากาศรอนและความชนต�า ชายฝงทางตอนใตของประเทศจนมพายโซนรอน และบรเวณมหาสมทรแปซฟกมพาย ดเปรสชนท�าใหมฝนฟาคะนองและลมแรง เหนอมหาสมทรแปซฟกบรเวณใกลประเทศญปนพบแนวปะทะอากาศคงทท�าใหอาจม ทองฟาจะปลอดโปรง หรอมโอกาสเกดฝนหรอหมะตกตอเนองเปนเวลานาน รองความกดอากาศต�าพาดผานบรเวณประเทศไทย พมา และตอนบนของมหาสมทร อนเดย ท�าใหมฝนตกชก พายฝนฟาคะนอง และลมกระโชกแรง

แผนทอากาศผวพนหมายเลข 3












แนวปะทะอากาศเยน (cold front)

มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง หลงจากนนอณหภมจะลดต�าลงและอาจมหมะ

แนวปะทะอากาศอน (warm front)

มลมแรง เกดฝนตกพร�า ๆ และอาจมหยาดน�าฟาชนดอน ๆ ตกเปนบรเวณกวางและเปนระยะเวลานาน หลงจากนนอณหภมจะเพมสงขน

แนวปะทะอากาศรวม (occluded front)

มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง อาจมหมะ หลงจากนนอณหภมจะลดต�าลง

แนวปะทะอากาศคงท(stationary front)

อาจมทองฟาจะปลอดโปรง หรอมโอกาสเกดฝนหรอหมะตกตอเนองเปนเวลานาน



สรปสภาพลมฟาอากาศ บรเวณความกดอากาศสงปกคลมบรเวณประเทศอหราน ตอนบนของประเทศจน และ บางสวนของประเทศออสเตรเลย รวมถงบางบรเวณของมหาสมทรแปซฟกและมหาสมทร อนเดย ท�าใหบรเวณดงกลาวมอากาศเยน ความชนต�า และทองฟาคอนขางปลอดโปรง หยอมความกดอากาศต�าปกคลมบรเวณประเทศอนเดย เอเชยตะวนตกเฉยงใต และ บางสวนของประเทศออสเตรเลย และประเทศขางเคยง รวมถงบางบรเวณของมหาสมทร แปซฟกและมหาสมทรอนเดย ท�าใหบรเวณดงกลาวมอากาศรอนและความชนต�า ทางตอนเหนอของประเทศออสเตรเลยมพายไซโคลนท�าใหบรเวณดงกลาวมฝนฟาคะนอง และลมแรง ทางตอนใตของประเทศญปนถงชายฝงดานตะวนออกเฉยงใตของประเทศจนมแนวปะทะ อากาศ บรเวณตอนเหนอของประเทศญปนพบแนวปะทะอากาศเยน แนวปะทะอน และ แนวปะทะอากาศรวม ซงแนวปะทะอากาศชนดตาง ๆ ท�าใหเกดสภาพลมฟาอากาศดงน - บรเวณแนวปะทะอากาศคงทท�าใหอาจมทองฟาจะปลอดโปรง หรอมโอกาสเกดฝน หรอหมะตกตอเนองเปนเวลานาน - บรเวณแนวปะทะอากาศเยน มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง อาจมหมะ หลงจากนน อณหภมจะลดต�าลง - บรเวณแนวปะทะอากาศอน มลมแรง เกดฝนตกพร�า ๆ และอาจมหยาดน�าฟาชนด อน ๆ ตกเปนบรเวณกวางและเปนระยะเวลานาน หลงจากนนอณหภมจะเพมสงขน - บรเวณแนวปะทะอากาศรวม มลมแรงและพายฝนฟาคะนอง อาจมหมะ หลงจากนน อณหภมจะลดต�าลง

สรปผลการท�ากจกรรม บนแผนทอากาศผวพนมสญลกษณตาง ๆ ทแสดงสภาพลมฟาอากาศทเกดขนเปนบรเวณกวาง ไดแก เสนความกดอากาศเทา หยอมความกดอากาศต�า บรเวณความกดอากาศสง พายหมนเขตรอน แนวปะทะอากาศ และรองความกดอากาศต�า สญลกษณบนแผนทอากาศผวพนแตละแผนท�าใหทราบสภาพลมฟาอากาศเปนบรเวณกวางครอบคลมพนทระดบประเทศ ภมภาค และทวป ดงน - แผนทอากาศผวพนแผนท 1 บรเวณประเทศจนและประเทศโดยรอบมอากาศเยน ความชนต�า และทองฟาคอนขางปลอดโปรง บรเวณสวนใหญของประเทศออสเตรเลย มอากาศรอนและความชนต�า บรเวณกลางมหาสมทรอนเดยมฝนฟาคะนองและลมแรง เนองจากพายไซโคลน เหนอมหาสมทรแปซฟกบรเวณใกลประเทศญปนพบแนวปะทะ อากาศชนดตาง ๆ ซงท�าใหเกดสภาพลมฟาอากาศแตกตางกนตามชนดของแนวปะทะอากาศ



- แผนทอากาศผวพนแผนท 2 บรเวณประเทศจน อนเดย ไทย และประเทศขางเคยงม อากาศรอนและความชนต�า บรเวณประเทศออสเตรเลยมอากาศเยน ความชนต�า และ ทองฟาคอนขางปลอดโปรง ชายฝงทางตอนใตของประเทศจนและบรเวณมหาสมทร แปซฟกมฝนฟาคะนองและลมแรง เนองจากพายโซนรอนและพายดเปรสชนตามล�าดบ เหนอมหาสมทรแปซฟกบรเวณใกลประเทศญปนพบแนวปะทะอากาศคงทท�าใหมทองฟา ปลอดโปรงหรอมเมฆบางสวน บรเวณประเทศไทย พมา และตอนบนของมหาสมทร อนเดยมฝนตกชก พายฝนฟาคะนอง และลมกระโชกแรงเนองจากรองความกดอากาศต�า พาดผาน - แผนทอากาศผวพนแผนท 3 พนทสวนใหญบนแผนดนมอากาศรอนและความชนต�า สวนบรเวณมหาสมทรพนทสวนใหญมอากาศชนและมโอกาสเกดเมฆมาก พนทบางบรเวณ มอากาศเยน ความชนต�า และมกพบทองฟาแจมใส บรเวณชายฝงทางตอนเหนอของ ประเทศออสเตรเลยมฝนฟาคะนองและลมแรงเนองจากพายไซโคลน บรเวณประเทศ ญปนและชายฝงดานตะวนออกเฉยงใตของประเทศจนพบแนวปะทะอากาศชนดตาง ๆ ซงท�าใหเกดสภาพลมฟาอากาศแตกตางกนตามชนดของแนวปะทะอากาศ

ค�าถามทายกจกรรม 1. แผนทใดมพายหมนเขตรอน และเปนพายหมนเขตรอนชนดใด และพบทมหาสมทรใด แนวค�าตอบ แผนททง 3 แผน มพายหมนเขตรอน โดยแผนทหมายเลข 1 พบพายไซโคลน ทมหาสมทรอนเดย แผนทหมายเลข 2 พบพายดเปรสชนและพายโซนรอนทมหาสมทร แปซฟก และแผนทหมายเลข 3 พบพายไซโคลนทมหาสมทรอนเดย 2. แผนทอากาศผวพนแตละแผนมแนวปะทะอากาศแบบใดบาง และแนวปะทะอากาศอย ในเขตละตจดใด แนวค�าตอบ แผนทอากาศผวพนหมายเลข 1 พบแนวปะทะอากาศเยน แนวปะทะอากาศอน และแนวปะทะอากาศรวม แผนทอากาศผวพนหมายเลข 3 พบแนวปะทะอากาศคงท และแผนทอากาศผวพนหมายเลข 3 พบแนวปะทะอากาศเยน แนวปะทะอากาศอน แนวปะทะอากาศรวม และแนวปะทะอากาศคงท โยแนวปะทะอากาศอยในเขตละตจด ประมาณ 25 - 50 องศาเหนอ 3. จากแผนทอากาศผวพนแผนท 1 บรเวณประเทศไทยมสภาพลมฟาอากาศเปนอยางไร พจารณาจากสญลกษณใด แนวค�าตอบ ลมมก�าลงแรงและอากาศเยน พจารณาจากเสนความกดอากาศเทา



4. จากแผนทอากาศผวพนแผนท 2 บรเวณประเทศไทยมสภาพลมฟาอากาศเปนอยางไร พจารณาจากสญลกษณใด แนวค�าตอบ มฝนตกชก พายฝนฟาคะนอง ลมกระโชกแรง และอากาศรอน พจารณา จากสญลกษณหยอมความกดอากาศต�าและรองความกดอากาศต�า 5. จากแผนทอากาศผวพนแผนท 3 บรเวณประเทศไทยมสภาพลมฟาอากาศเปนอยางไร พจารณาจากสญลกษณใด แนวค�าตอบ อากาศรอนและความชนต�า พจารณาจากสญลกษณหยอมความกดอากาศต�า

12. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปราย พรอมตอบค�าถามทาย กจกรรม โดยแนวทางการอภปรายและการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 13. ครอาจอธบายนกเรยนเพมเตมเกยวกบเสนความกดอากาศเทาบนแผนทอากาศของ กรมอตนยมวทยาซงมหลายรปแบบวา เสนความกดอากาศเทาบนแผนทอากาศผวพนทจดท�า โดยกรมอตนยมวทยาม 4 ลกษณะแตกตางกนตามวตถประสงคทก�าหนด ดงน เสนสน�าเงนแบบบาง ( ) เปนเสนความกดอากาศเทาทพบไดทวไปบนแผนท อากาศผวพน แสดงความกดอากาศทก 2 hPa เชน 998 hPa 1000 hPa 1002 hPa ตามล�าดบ เสนสน�าเงนแบบหนา ( ) เปนเสนความกดอากาศเทาทแสดงความกดอากาศ บางคา เชน 1020 hPa 1040 hPa ก�าหนดขนเพอแสดงขอบเขตของอากาศทหนาวเยน เสนประสน�าเงน ( ) เปนเสนความกดอากาศเทาทปรากฏขนในบางบรเวณทเสน ความกดอากาศเทาอยหางกน โดยเสนดงกลาวแสดงความกดอากาศทเปนเลขค เชน 1015 hPa 1033 hPa เสนสแดง ( ) เปนเสนความกดอากาศเทาทมกจะปรากฏขนบนแผนทอากาศ ผวพนชวงทเปนฤดหนาวของประเทศไทยเทานน โดยเปนเสนทแสดงความกดอากาศ 1012 hPa ก�าหนดขนเพอแสดงขอบเขตของอากาศทท�าใหรสกเยน 14. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายรายละเอยดเพมเตมเกยวกบสภาพลมฟาอากาศในฤดตาง ๆ โดยใชค�าถามดงตอไปน ในฤดรอน (รป 12.3) พบสญลกษณแสดงสภาพลมฟาอากาศบรเวณกวางใดบางบรเวณ ประเทศไทย แนวค�าตอบ สญลกษณหยอมความกดอากาศต�า



ในฤดรอน (รป 12.3) เสนความกดอากาศเทาทอยระหวางบรเวณความกดอากาศสง เหนอประเทศจนและหยอมความกดอากาศต�าเหนอประเทศไทย มลกษณะเปนอยางไร แนวค�าตอบ มลกษณะคลายลมมาทางประเทศไทย ลกษณะดงกลาวบงชวาอากาศมการเคลอนทในทศทางใด แนวค�าตอบ อากาศเคลอนทจากบรเวณประเทศจนมาทางประเทศไทย หากอากาศเยนเคลอนทมาถงบรเวณทมอากาศรอนปกคลมอย จะเกดสภาพลมฟาอากาศ อยางไร แนวค�าตอบ เกดพายฝนฟาคะนองและอาจมลกเหบตก นกเรยนจะปฏบตตนอยางไรใหปลอดภยจากสภาพพายฝนฟาคะนอง แนวค�าตอบ หลกเลยงการอยในทโลงแจง ใตตนไมใหญ หรอปายโฆษณาขนาดใหญ ทไมแขงแรง ในฤดฝน หากมรองความกดอากาศต�าพาดผานประเทศไทยจะมโอกาสเกดภยพบตใด ไดมากขนเพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ มโอกาสเกดน�าทวมและแผนดนถลมเนองจากไดรบปรมาณน�าฝนมากขน ในฤดหนาว (รป 12.4) เสนความกดอากาศเทาทอยระหวางบรเวณความกดอากาศสง เหนอประเทศจนและหยอมความกดอากาศต�าเหนอประเทศไทย มลกษณะเปนอยางไร แนวค�าตอบ มลกษณะเปนแนวแผจากประเทศจนลงมายงประเทศไทยและประเทศใกลเคยง ลกษณะดงกลาวบงชวาอากาศมการเคลอนทในทศทางใด แนวค�าตอบ อากาศเคลอนทจากประเทศจนมายงประเทศไทยและประเทศใกลเคยง จากลกษณะการเคลอนทของอากาศ นกเรยนควรเตรยมพรอมกบสภาพลมฟาอากาศอยางไรบาง แนวค�าตอบ เตรยมพรอมกบอากาศหนาวและระมดระวงอนตรายจากปรมาณฝนทเพมมากขน 15. ใหนกเรยนตรวจสอบความเขาใจเกยวกบการระบฤดของประเทศไทยจากสญลกษณแสดงสภาพ ลมฟาอากาศบรเวณกวางบนแผนทอากาศผวพน โดยใชค�าถามในหนงสอเรยนหนา 76 ดงน ในชวงฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว ของประเทศไทย จะปรากฏสญลกษณแสดงสภาพ ลมฟาอากาศบรเวณกวางทแตกตางกนอยางไรบาง แนวค�าตอบ ในชวงฤดรอนจะพบสญลกษณหยอมความกดอากาศปกคลมบรเวณ ประเทศไทย ในชวงฤดฝนจะพบสญลกษณรองความกดอากาศต�าพาดผานบรเวณ ประเทศไทย และในชวงฤดหนาวจะพบเสนความกดอากาศเทาเปนแนวแผจากประเทศจน ลงมาปกคลมประเทศไทย 16. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายรายละเอยดเพมเตมเกยวกบพายหมนเขตรอนและ แนวปะทะอากาศ โดยใชค�าถามดงตอไปน พายหมนเขตรอนทปรากฏในรป 12.5 มความรนแรงของพายอยในระดบใด แนวค�าตอบ พายไตฝน



พายดงกลาวเคลอนทไปทางทศใด แนวค�าตอบ ทางทศตะวนตกเฉยงเหนอคอนมาทางตะวนตกเลกนอย (WNW) บรเวณใดบางไดรบผลกระทบจากพายโดยตรง และสงผลกระทบอยางไร แนวค�าตอบ เกาะไหหล�าและชายฝงประเทศเวยดนาม ท�าใหเกดภยพบต เชน คลมลมแรง การกดเซาะชายฝง น�าทวม ดนถลม บรเวณใดของประเทศไทยทไดรบผลกระทบจากพายดงกลาว และสงผลกระทบอยางไร แนวค�าตอบ บรเวณภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยไดรบ ผลกระทบมากทสด โดยท�าใหเกดฝนตกเปนบรเวณกวางซงท�าใหมโอกาสเกดอทกภยและ แผนดนถลมมากขน สวนอาวไทยและทะเลอนดามนอาจมคลนลมแรง จากรป 12.6 แนวปะทะอากาศเยนและแนวปะทะอากาศอนก�าลงเคลอนทไปทางทศใด แนวค�าตอบ แนวปะทะอากาศเยนก�าลงเคลอนทไปทางทศตะวนออกเฉยงใต และ แนวปะทะอากาศอนก�าลงเคลอนทไปทศเหนอ ตอนใตของประเทศญปนและทางตอนเหนอของประเทศญปนมสภาพลมฟาอากาศเปน อยางไร แนวค�าตอบ ทางตอนใตของประเทศญปนเกดลมพดแรง พายฝนฟาคะนอง และอาจมหมะตก หลงจากนนอณหภมอากาศจะลดลง ทางตอนเหนอของประเทศญปนจะมลมแรง เกด ฝนตกพร�า ๆ และอาจมหยาดน�าฟาชนดอน ๆ ตกเปนบรเวณกวางและเปนระยะเวลานาน หลงจากนนอณหภมจะสงขน 17. ครใหนกเรยนตอบค�าถามตามความคดของตนเองวา “นอกจากแผนทอากาศผวพนแลว ยงม ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาอะไรอกบาง และสารสนเทศเหลานนน�ามาใชประโยชน อยางไร” 18. ครใหนกเรยนสงเกตตวอยางภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาในชวงคลนอนฟราเรดทปรบส ดงตวอยางดานลาง

ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาในชวงคลนอนฟราเรด

หมายเหต ดรายละเอยดของรปใน QR code ประจ�าบท



จากนนครใหนกเรยนอภปรายตามความคดของตนเองในประเดนดงน นกเรยนเคยเหนภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาดงรปมากอนหรอไม อยางไร ภาพถายดาวเทยมดงกลาวแสดงขอมลองคประกอบลมฟาอากาศอะไรบาง อยางไร 19. ครใหนกเรยนรวมกนหาค�าตอบโดยปฏบตกจกรรม 12.3

จดประสงคกจกรรม ระบชนดของเมฆและบรเวณทพบเมฆหรอพายหมนเขตรอนในชวงคลนอนฟราเรด และชวงคลนทมองเหน

วสด-อปกรณ 1. เอกสารความร เรอง การแปลความหมายขอมลภาพถายดาวเทยม 2. ภาพถายดาวเทยมในชวงคลนตาง ๆ

หมายเหต เอกสารความรในขอ 1 และภาพถายดาวเทยมในขอ 2 ดาวโหลดไดจาก QR Code

การเตรยมตวลวงหนา ครอาจใหนกเรยนสบคนและบนทกภาพถายดาวเทยมมาลวงหนา โดยสบคนจากเวบไซตกรมอตนยมวทยา (www.tmd.go.th) และคลกทค�าวา "หนาแรก" บนแถบเมนดานบน จากนนคลกทค�าวา"ภายถายจากดาวเทยม"ทงนครอาจชแจงนกเรยนเพมเตมวาใหเลอกบนทกเฉพาะภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาทระบวาเปนภาพ IR, IR-Enh, VIS และ IR+VIS

ขอเสนอแนะส�าหรบคร 1. เพอความรวดเรวในการท�ากจกรรมครอาจใหนกเรยนศกษาเอกสารความรเรองการแปล ความหมายขอมลภาพถายดาวเทยมมาลวงหนา 2. ครใหนกเรยนอางองชอของพนททตรวจพบเมฆจากแผนทอางองในเอกสารหมายเลข 2

แหลงเรยนร เวบไซตกรมอตนยมวทยา > ภาพถายดาวเทยม (http://www.sattmet.tmd.go.th/satmet/mergesat.html)

วธการท�ากจกรรม 1. ศกษาการแปลความหมายภาพถายดาวเทยมในชวงคลนตาง ๆ จากเอกสารความร ทก�าหนดให 2. วเคราะหภาพถายดาวเทยมในชวงคลนตาง ๆ ตามทก�าหนด และระบขอมลในประเดน ตอไปน และบนทกผล

กจกรรม 12.3 แปลความหมายขอมลภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยา



- วนและเวลาทท�าการตรวจวด - พนททตรวจพบเมฆ - สทปรากฏ - ชนดของเมฆ 3. สบคนขอมลภาพถายดาวเทยมของประเทศไทย ณ เวลาปจจบนจากเวบไซตกรมอตนยมวทยา วเคราะหและระบขอมลเมฆทปกคลมภมภาคของตนเอง พรอมคาดการณลกษณะ ลมฟาอากาศ 4. น�าเสนอผลการท�ากจกรรม จากนนอภปรายรวมกนในชนเรยน

ตวอยางผลการท�ากจกรรม ตวอยางผลการแปลความหมายภาพถายดาวเทยมในชวงคลนตาง ๆ ทท�าการตรวจวดในวนท 14 ตลาคม พ.ศ. 2561 เวลา 07:50 UTC

บรเวณทพบเมฆ

สการแปลความหมาย

IR IR enhance VIS IR + VIS

อาวเบงกอล

เทา ขาวขาวสวาง

เทา ขาว ฟา เขยว เหลอง

สม

ขาวขาวสวาง

ขาว ฟา มวง

พบเมฆฝนฟาคะนองและเมฆชนสง

มหาสมทรอนเดย



สม

ขาวขาวสวาง


พบเมฆฝนฟาคะนองเมฆชนสง และเมฆชนต�า

อาวไทยตอนบน

ขาวสวางเขยว

เหลอง สมขาวสวาง ขาว ฟา

พบเมฆฝนฟาคะนองและเมฆชนสง

ทะเลจนใตเทา ขาวขาวสวาง


สม แดง


ขาว ฟาพบเมฆฝนฟาคะนอง

และเมฆชนสง

จน เทาเทา ขาว ฟา เขยว

เทาขาว ฟา

มวงพบเมฆชนต�าเปนสวนใหญและเมฆชนสงเปนสวนนอย

หมายเหต IR หมายถง ภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรด, IR Enhance หมายถง ภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรดทปรบส, VIS หมายถง ภาพถายดาวเทยมชวงคลนทมองเหน และ IR+VIS หมายถง ภาพถายดาวเทยมทประมวลผลรวมกบระหวางชวงคลนทมองเหนและอนฟราเรด



ตวอยางการแปลความหมายถายดาวเทยมของประเทศไทยตามภมภาคของตนเองภาพถายดาวเทยมในวนท 17 ตลาคม พ.ศ. 2561 เวลา 05:50 UTC

IR

VIS

IR Enhance

IR+VIS



ตวอยางผลการแปลความหมายภาพถายดาวเทยมประเทศไทยตามภมภาค ทท�าการตรวจวดในวนท 17 ตลาคม พ.ศ. 2561 เวลา 05:50 UTC

บรเวณทพบเมฆ

สการแปลความหมาย

IR IR enhance VIS IR + VIS

ภาคเหนอเทา ขาวขาวสวาง

เทา ขาว ฟาเขยว เหลอง



พบเมฆชนต�าเปนสวนใหญ พบเมฆฝนฟาคะนองและเมฆชนสงกระจายเปนแหง ๆ

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ



สม แดง



พบเมฆชนต�าเปนสวนใหญ พบเมฆฝนฟาคะนองและเมฆชนสงทางตะวนออกและ

ตอนบนของภาค

ภาคกลางเทา ขาวขาวสวาง

เทา ขาว เขยวเหลอง



พบเมฆชนต�าเปนสวนใหญ พบเมฆฝนฟาคะนองและเมฆชนสงกระจายเปนบางแหง

ภาคตะวนออกเทา ขาวขาวสวาง

เทา ขาว เขยวเทา ขาวขาวสวาง



ภาคใตเทา ขาวขาวสวาง

เทา ขาว ฟา เขยว




หมายเหต IR หมายถง ภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรด, IR Enhance หมายถง ภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรดทปรบส, VIS หมายถง ภาพถายดาวเทยมชวงคลนทมองเหน IR+VIS หมายถง ภาพถายดาวเทยมทประมวลผลรวมกบระหวางชวงคลนทมองเหนและอนฟราเรด



สรปผลการท�ากจกรรมการแปลความหมายจากภาพถายดาวเทยมทก�าหนดให บรเวณอาวเบงกอล มหาสมทรอนเดย อาวไทยตอนบน และทะเลจนใต พบเมฆฝนฟาคะนองและเมฆชนสงปกคลมพนทเปนสวนใหญ เนองจากพบสขาวสวางในภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรด (IR) และชวงคลนทมองเหน (VIS) พบสสมและสแดงในภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรดทปรบส (IR Enhance) และพบสขาวในภาพถายดาวเทยมทประมวลผลรวมกบระหวางชวงคลนทมองเหนและอนฟราเรด (IR+VIS) นอกจากนยงพบเมฆชนต�าในบางพนท ไดแก อาวเบงกอล และมหาสมทรอนเดย เนองจากปรากฏสมวงในภาพถายดาวเทยมทประมวลผลรวมกบระหวางชวงคลนทมองเหนและอนฟราเรด (IR+VIS) บรเวณประเทศจน พบเมฆเมฆชนต�าเปนสวนใหญเนองจากปรากฏพนทสเทาเปนบรเวณกวางในภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรด (IR) และชวงคลนทมองเหน (VIS) พบพนทสขาวเปนสวนใหญในภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรดทปรบส (IR Enhance) และพบพนทสมวงเปนบรเวณกวางในภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรดทประมวลผลรวมกบชวงคลนทมองเหน (IR+VIS) นอกจากนยงพบเมฆชนสงเปนสวนนอยเนองจากพบพนทสเขยวในภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรดทปรบส (IR Enhance) และพบพนทสฟาในภาพถายดาวเทยมทประมวลผลรวมกบระหวางชวงคลนทมองเหนและอนฟราเรด (IR+VIS)การแปลความหมายถายดาวเทยมของประเทศไทยตามภมภาคของตนเองภาคเหนอ : พบเมฆชนต�าปกคลมพนทเปนสวนใหญ พบเมฆฝนฟาคะนองเปนแหง ๆภาคตะวนออกเฉยงเหนอ : พบเมฆชนต�าปกคลมพนทเปนสวนใหญ พบเมฆฝนฟาคะนองทางตอนเหนอของและตะวนออกของภาคภาคกลาง : พบเมฆชนต�าปกคลมพนทเปนสวนใหญ พบเมฆฝนฟาคะนองเปนบางแหงภาคตะวนออก : พบเมฆชนต�าปกคลมพนทเปนสวนใหญ พบเมฆฝนฟาคะนองเปนบางแหง

ค�าถามทายกจกรรม 1. ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาชวงคลนอนฟราเรดมเฉดสแตกตางกนตามสงใด และ แปลผลแตกตางกนอยางไร แนวค�าตอบ ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาชวงคลนอนฟราเรดมเฉดสแตกตางกนตาม อณหภมของพนผววตถ โดยพนผวทมอณหภมต�าจะปรากฏเปนเฉดสขาวหรอขาวสวาง เชน เมฆชนสง เมฆควมโลนมบส สวนเมฆทอยในระดบต�าลงมาจะมอณหภมพนผวสงขน จงปรากฏเปนเฉดสเทา พนดนและพนน�าจะปรากฏเปนเฉดสเทาเขมจนถงด�าเนองจากม อณหภมสงกวาเมฆ



2. ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาชวงคลนทมองเหนมเฉดสแตกตางกนตามสงใด และ แปลผลแตกตางกนอยางไร แนวค�าตอบ ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาชวงคลนทมองเหนมเฉดสแตกตางกนตาม อตราสวนรงสสะทอนของวตถ โดยวตถทมอตราสวนรงสสะทอนสง เชน เมฆฝนฟาคะนอง ทมความหนามาก จะสะทอนรงสดวงอาทตยไดดท�าใหปรากฏเปนสขาว สวนวตถทม อตราสวนรงสสะทอนต�าลงมา เชน เมฆทมความหนานอย จะปรากฏเปนเฉดสเทาไลระดบ ไปจนกระทงเปนสด�า 3. หากพบเมฆสขาวสว าง ณ บร เวณหน ง ในภาพถ ายดาวเทยมอตนยมวทยา ชวงคลนอนฟราเรด คาดวาจะเปนเมฆใด แนวค�าตอบ อาจเปนเมฆชนสง หรอเมฆควมโลนมบส (เมฆฝนฟาคะนอง) 4. ณ ต�าแหนงทพบเมฆสขาวสวางในขอ 3 ถาพจารณาภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยา ชวงคลนอนฟราเรดทปรบสแลว จะปรากฏสใดไดบาง แนวค�าตอบ สสม สแดง 5. ณ ต�าแหนงทพบเมฆสขาวสวางในขอ 3 ถาพจารณาภาพถายดาวเทยมชวงคลนทมองเหน จะปรากฏสใด แนวค�าตอบ สขาวสวาง 6. ณ ต�าแหนงทพบเมฆสขาวสวางในขอ 1 ถาพจารณาภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาท ประมวลผลรวมกนของชวงคลนอนฟราเรดและชวงคลนทมองเหน จะปรากฏสใด แนวค�าตอบ สขาว



20. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปราย พรอมตอบค�าถาม ทายกจกรรม โดยแนวทางการอภปรายและการตอบค�าถามดงแสดงดานบน 21. ครใหนกเรยนสงเกตรป 12.7 ในหนงสอเรยนหนา 81 จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยาง ค�าถามดงน เมฆชนสง เมฆทมยอดอยสง และเมฆชนต�าจะปรากฏบนภาพถายดาวเทยมแตกตางกน อยางไร แนวค�าตอบ เมฆชนสงและเมฆทมยอดอยสงจะปรากฏเปนสขาว สวนเมฆชนต�าจะปรากฏ เปนสเทา เพราะเหตใด เมฆทมความสงตางกนจงปรากฏเปนสทแตกตางกนบนภาพถายดาวเทยม ชวงคลนอนฟราเรด แนวค�าตอบ เนองจากเมฆมอณหภมแตกตางกน สขาวและสเทาทปรากฏบนภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรด สใดบงบอกวาเมฆม อณหภมสงกวาและสใดบงบอกวาเมฆมอณหภมต�ากวา แนวค�าตอบ สขาวบงบอกวาเมฆมอณหภมต�ากวาสเทา เมฆทกอตวในแนวตงและมยอดเมฆทอยสงจะปรากฏเปนสใดบาง อยางไร แนวค�าตอบ ปรากฏเปนสขาว และอาจสงเกตเหนสเทาอยโดยรอบ 22. ครใหนกเรยนสงเกตรป 12.8 ในหนงสอเรยนหนา 82 จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยาง ค�าถามดงน รป ก และ ข เปนภาพถายดาวเทยมประเภทใด แนวค�าตอบ รป ก เปนภาพถายดาวเทยมในชวงคลนอนฟราเรดกอนปรบส และรป ข เปนภาพถายดาวเทยมในชวงคลนอนฟราเรดหลงปรบส เพราะเหตใด จงตองมการปรบสของภาพถายดาวเทยมในชวงคลนอนฟราเรด แนวค�าตอบ เพอชวยใหแยกรายละเอยดอณหภมของเมฆไดดขน ในรป ข ยอดเมฆในวงกลมสแดงมอณหภมประมาณเทาใด แนวค�าตอบ ประมาณ -80 ถง -60 องศาเซลเซยส การทราบอณหภมของยอดเมฆมประโยชนอยางไร แนวค�าตอบ ชวยใหสามารถประเมนความรนแรงของฝนได 23. ครใหนกเรยนสงเกตรป 12.9 ในหนงสอเรยนหนา 83 จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยาง ค�าถามดงน ในวงกลมสแดงของทงสองรป เปนบรเวณทก�าลงเกดสภาพลมฟาอากาศแบบใด พจารณา จากอะไร แนวค�าตอบ พายหมนเขตรอน สงเกตจากแถบสทมลกษณะหมนวนรอบจดศนยกลาง



พายหมนเขตรอนในรปใดมความรนแรงมากกวากน พจารณาจากอะไร แนวค�าตอบ พายหมนเขตรอนในรป ข มความรนแรงมากกวาเนองจากบรเวณใจกลาง พายปรากฏเปนแถบสแดงซงบงชวามฝนก�าลงแรง ในขณะทรป ก ปรากฏบรเวณใจกลาง พายปรากฏเปนแถบสเหลองและสมเพยงเลกนอยซงบงชวามฝนก�าลงปานกลาง 24. ครใหนกเรยนสงเกตรป 12.10 ในหนงสอเรยนหนา 84 จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยาง ค�าถามดงน จากรปเปนภาพถายดาวเทยมประเภทใด แนวค�าตอบ ภาพถายดาวเทยมในชวงคลนทมองเหน บรเวณ ก ข และ ค บรเวณใดมอตราสวนรงสสะทอนมากทสด ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ บรเวณ ก มอตราสวนรงสสะทอนมากทสด เนองจากปรากฏเปนสขาวสวาง มากทสด เมฆทมอตราสวนรงสสะทอนมากและเมฆทมอตราสวนรงสสะทอนนอย จะมความหนา แตกตางกนอยางไร เพราะเหตใดจงเปนเชนนน แนวค�าตอบ เมฆทมอตราสวนรงสสะทอนมากกวาเปนเมฆทมความหนามากท�าใหสามารถ สะทอนแสงไดด สวนเมฆทมอตราสวนรงสสะทอนนอยกวา เปนเมฆทมความหนานอย กวาท�าใหสะทอนแสงไดนอยกวา บรเวณ ก และ ข เมฆบรเวณใดมความหนามากกวา สงเกตจากอะไร แนวค�าตอบ เมฆบรเวณ ก มความหนามากกวา เนองจากปรากฏเปนสขาวสวางซงบงช วาเปนเมฆทมอตราสวนรงสสะทอนมาก หากพจารณาจากรปรางของเมฆทปรากฏในรป เมฆบรเวณ ก ข และ ค บรเวณใดเปน เมฆทมรปรางเปนกอนและบรเวณใดเปนเมฆทมรปรางเปนแผน พจารณาจากอะไร แนวค�าตอบ บรเวณ ก เปนเมฆทมรปรางเปนกอน เพราะเมฆมลกษณะเปนกลมกอน มพนผวทขรขระ และปรากฏใหเหนขอบของเมฆชดเจนกวาเมฆบรเวณอน ๆ สวนบรเวณ ข และ ค เปนเมฆทมรปรางเปนแผน เพราะเมฆมลกษณะแผออกปกคลมพนทบรเวณ กวาง มพนผวเรยบ และไมปรากฏขอบของเมฆทชดเจน 25. ครใหนกเรยนสงเกตรป 12.11 ในหนงสอเรยนหนา 84 จากนนครน�าอภปรายโดยใชตวอยาง ค�าถามดงน บรเวณประเทศไทยปกคลมดวยเมฆทมรปรางเปนกอนหรอเปนแผน สงเกตจากอะไร แนวค�าตอบ เมฆกอน เพราะมพนผวทขรขระ และปรากฏใหเหนขอบของเมฆชดเจน 26. ครใหนกเรยนสงเกตภาพถายดาวเทยมทใชในกจกรรมอกครง โดยครอาจฉายภาพทง 4 น หนาหองเรยนอกครงเพอความพรอมเพรยงและอภปรายรวมกนไดทงหอง จากนนใหนกเรยน สงเกตทบรเวณประเทศฟลปปนสและเกาะนวกน ดงรป



ครน�าใหความรเพมเตมเกยวกบการแปลความหมายภาพถายดาวเทยมแตกตางกนดงน จากภาพถายดาวเทยมทง 4 ภาพ สามารถแปลความหมายไดแตกตางกน ภาพถายดาวเทยมในชวงคลนอนฟราเรด (IR) และอนฟราเรดทปรบส (IR Enhance) แปลความหมายไดเปนเมฆฝนฟาคะนอง ภาพถายดาวเทยมในชวงคลนทมองเหน (VIS) แปลความหมายไดเปนเมฆชนต�า ภาพถายดาวเทยมทประมวลผลรวมกบระหวางชวงคลนทมองเหนและอนฟราเรด (IR+VIS) แปลความหมายไดเปนเมฆแผน การแปลความหมายทแตกตางกนเนองจากในขณะทท�าการถายภาพ บรเวณประเทศฟลปปนส และเกาะนวกนเปนชวงทดวงอาทตยใกลลบขอบฟาท�าใหไดรบแสงในปรมาณนอย จงเกด การสะทอนแสงมายงดาวเทยมไดนอยตามไปดวย ภาพถายดาวเทยมในชวงคลนทมองเหน (VIS) จงปรากฏสของเมฆฝนฟาคะนองเปนสเทา และภาพถายดาวเทยมทประมวลผลรวมกบระหวาง ชวงคลนทมองเหนและอนฟราเรด (IR+VIS) ปรากฏเปนสฟาซงหมายถงเมฆชนต�า

IR Enhance

IR+VIS

IR

VIS



27. ใหนกเรยนตรวจสอบความเขาใจเกยวกบการแปลความหมายภาพถายดาวเทยม โดยใชค�าถาม ในหนงสอเรยนหนา 85 ดงน ถาภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาชวงคลนทมองเหนพบบรเวณทเปนสเทา และภาพถาย ดาวเทยมอตนยมวทยาชวงคลนอนฟราเรดพบวาเปนบรเวณสเทาเชนกน เมฆบรเวณน นาจะเปนเมฆใด เพราะเหตใด แนวค�าตอบ เมฆชนต�ารปรางเปนแผน เนองจากในภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาชวง คลนทมองเหน (VIS) พบบรเวณทเปนสเทาแสดงวาเปนเมฆแผนซงมความหนาไมมากท�าให สะทอนแสงไดนอยจงปรากฏเปนสเทา ในขณะทภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยา ชวงคลนอนฟราเรดพบวาเปนบรเวณสเทาแสดงวาเปนเมฆทอยในระดบต�าซงมอณหภม คอนขางสงจงปรากฏเปนสเทา 28. ครใหความรเพมเตมเกยวกบการแปลความหมายภาพถายดาวเทยมและการใชประโยชนจาก ภาพถายดาวเทยมในการพยากรณอากาศดงน ภาพถายดาวเทยมใชในการระบต�าแหนงทมโอกาสเกดฝนฟาคะนองเปนสวนใหญ ภาพถายดาวเทยมแตละชวงคลนนนมขอดและขอจ�ากดทแตกตางกน ดงนนการใชประโยชน จากขอมลในภาพถายดาวเทยมตองน�าขอมลจากภาพถายดาวเทยมในหลายชวงคลนมา ประมวลผลรวมกนเพอใหสามารถแปลผลขอมลไดแมนย�า และสามารถน�ามาคาดการณ สภาพลมฟาอากาศเบองตนได 29. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคดของตนเองวา “หากตองการตรวจวดทศทางการเคลอนตว ของกลมฝน นกเรยนจะมวธการอยางไรบาง” จากนนใหนกเรยนปฏบตกจกรรม 10.4 เพอ ศกษาการแปลความหมายขอมลเรดารตรวจอากาศ

จดประสงคกจกรรม 1. ระบบรเวณทพบกลมฝน ความแรงของกลมฝนจากขอมลเรดารตรวจอากาศ 2. วเคราะหทศทางการเคลอนทของกลมฝนจากขอมลเรดารตรวจอากาศ ณ เวลาตอเนองกน


วสด-อปกรณ 1. เอกสารความร เรอง การแปลความหมายขอมลเรดารตรวจอากาศ 2. ขอมลเรดารตรวจอากาศ 3. ขอมลเรดารตรวจอากาศแบบตอเนอง

หมายเหต ขอมล 1, 2 และ 3 ดาวนโหลดไดจาก QR Code

กจกรรม 12.4 แปลความหมายขอมลเรดารตรวจอากาศ



แหลงเรยนร เวบไซตกรมอตนยมวทยา > เรดารตรวจอากาศ (http://weather.tmd.go.th/)

การเตรยมตวลวงหนา 1. ครเตรยมคอมพวเตอรหรออปกรณอนเพอใหนกเรยนสบคนขอมลเรดารตรวจอากาศของ ทองถนตนเอง ณ เวลาปจจบน จากเวบไซตกรมอตนยมวทยา 2. ครสามารถศกษาเอกสารความรเกยวกบการสบคนขอมลเรดาร โดยดาวนโหลดเอกสาร ไดจาก QR code ของบทในคมอคร

วธการท�ากจกรรม 1. ศกษาการแปลความหมายขอมลเรดารตรวจอากาศจากเอกสารความรทก�าหนดให 2. ศกษาขอมลเรดารตรวจอากาศทก�าหนด เปรยบเทยบพนททตรวจพบกลมฝนกบพนทท พบเมฆในภาพถายดาวเทยมของกจกรรมท 12.3 ซงเปนขอมลในวน เวลา และสถานท เดยวกน 3. ระบขอมลเรดารตรวจอากาศ ในประเดนตอไปน และบนทกผล - วนและเวลาทท�าการตรวจวด - ชอสถานเรดารตรวจอากาศ - รศมการตรวจวด - พนททตรวจพบกลมฝน - ความเขมของสญญาณคลนแมเหลกไฟฟา 4. แปลความหมายขอมลความเขมของสญญาณคลนแมเหลกไฟฟาในขอ 3 และระบความ แรงของกลมฝนโดยประมาณของแตละภาคในประเทศไทย และบนทกผล 5. วเคราะหขอมลเรดารตรวจอากาศแบบตอเนองตามทก�าหนด และคาดการณแนวโนม ทศทางของกลมฝน และบนทกผล 6. สบคนขอมลเรดารตรวจอากาศของทองถนตนเอง ณ เวลาปจจบนจากเวบไซต กรมอตนยมวทยา วเคราะหหากลมฝน และถาพบใหระบขอมลพนทตรวจพบความแรง และทศทางการเคลอนทของกลมฝน 7. น�าเสนอผลการท�ากจกรรม จากนนอภปรายรวมกนในชนเรยน



ตวอย

างผล

การท

�ากจก

รรม

การร

ะบแล

ะแปล

ความ

หมาย

ขอมล

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟฟ

าจาก

ขอมล

เรดา

รตรว

จอาก

าศหม

ายเล

ข 1

ต�าแห

นงสถ

าน

วนแล

ะเวล

าทอ

งถน

รศมก

ารตร

วจวด

(กโล

เมตร

)พ

นททพ

บกลม

ฝน(จ

งหวด

)

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟ

ฟา

(dBZ

)

ความ

แรง

ของก

ลมฝน

ปรมา

ณฝน

(มม.

/ชม.

)

สถาน

สว

รรณ

ภม

14 ต

ลาคม

256

115

:10

น.12

01.

ราช

บร

2. ส

มทรส

าคร

3. น

ครปฐ

ม4.

นนท

บร

5. ก

รงเท

พฯ6.

ปทม

ธาน

7. ส

ระบร

8.

นคร

นายก

9. ป

ราจน

บร

10. ช

ลบร

11. ร

ะยอง

1. 1

1.5

– 39

.0

2. 1

1.5

– 39

.03.

11.

5 –

39.0

4. 1

4.5

– 31

.55.

14.

5 –

31.5

6. 1

9.0

– 24

.07.

14.

5 –

39.0

8. 1

4.5

– 39

.09.

11.

5 –

39.0

10. 1

4.5

– 39

.011

. 19.

0 –

31.5

1. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

� า2.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนต

กเลก

นอยห

รอฝน

พร�า

3. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

�า4.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนต

กเลก

นอยห

รอฝน

พร�า

5. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

�า6.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนโ

ปรย

7. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

� า8.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนต

กเลก

นอยห

รอฝน

พร� า

9. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

� า10

. ไมม

ฝนจน

ถงฝน

ตกเล

กนอย

หรอฝ

นพร�า

11. ไ

มมฝน

จนถง

ฝนตก

เลกน

อยหร

อฝนพ

ร�า

0 –

12

0 –

12

0 –

12

0 –

5 0

– 5

วดไม

ได

0 –

12

0 –

12

0 –

12

0 –

12

0 –

5

หมาย

เหต

คาคว

ามเข

มของ

สญญ

าณคล

นแมเ

หลกไ

ฟฟา

และป

รมาณ

ฝนเป

นเพย

งคาโ

ดยปร

ะมาณ

เทาน

น



การร

ะบแล

ะแปล

ความ

หมาย

ขอมล

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟฟ

าจาก

ขอมล

เรดา

รตรว

จอาก

าศหม

ายเล

ข 2

ต�าแห

นงสถ

าน

วนแล

ะเวล

าทอ

งถน

รศมก

ารตร

วจวด

(กโล

เมตร

)พ

นททพ

บกลม

ฝน(จ

งหวด

)

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟ

ฟา

(dBZ

)

ความ

แรง

ของก

ลมฝน

ปรมา

ณฝน

(มม.

/ชม.

)

สถาน

สม

ทรสง

คราม

14 ต

ลาคม

256

115

:10

น.12

01.

เพชร

บร

2. ร

าชบร

3.

สมท

รสาค

ร4.

นคร

ปฐม

5. ก

รงเท

พฯ6.

นนท

บร

7. ป

ทมธา

น8.

สมท

รปรา

การ

9. ช

ลบร

1. 1

6.5

– 39

.02.

16.

5 –

46.5

3. 1

6.5

– 44

.04.

24.

0 –

46.5

5. 1

6.5

– 39

.06.

16.

5 –

44.0

7. 1

6.5

– 26

.58.

24.

0 –

29.0

9. 1

6.5

– 46

.5

1. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

� า2.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนต

กหนก

ปานก

ลาง

3. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกห

นกปา

นกลา

ง4.

ฝนโ

ปรยจ

นถงฝ

นตกห

นกปา

นกลา

ง5.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนต

กเลก

นอยห

รอฝน

พร�า

6. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกห

นกปา

นกลา

ง7.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนโ

ปรย

8. ฝ

นโปร

ยจนถ

งฝนต

กเลก

นอยห

รอฝน

พร� า

9. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกห

นกปา

นกลา

ง

0 –

120

– 50

0 –

310

– 50

0 –

120

– 31

วดไม

ได

0 –

30

– 50

หมาย

เหต

คาคว

ามเข

มของ

สญญ

าณคล

นแมเ

หลกไ

ฟฟา

และป

รมาณ

ฝนเป

นเพย

งคาโ

ดยปร

ะมาณ

เทาน

น

การร

ะบแล

ะแปล

ความ

หมาย

ขอมล

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟฟ

าจาก

ขอมล

เรดา

รตรว

จอาก

าศหม

ายเล

ข 3

ต�าแห

นงสถ

าน

วนแล

ะเวล

าทอ

งถน

รศมก

ารตร

วจวด

(กโล

เมตร

)พ

นททพ

บกลม

ฝน(จ

งหวด

)

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟ

ฟา

(dBZ

)

ความ

แรง

ของก

ลมฝน

ปรมา

ณฝน

(มม.

/ชม.

)

สถาน

เช

ยงรา

ย14

ตลา

คม 2

561

15:1

5 น.

240

1. เช

ยงรา

ย2.

ล�าป

าง3.

พะเ

ยา4.

นาน

1. 2

4.0

2. 2

4.0

– 29

.03.

24.

0 –

29.0

4. 2

4.0

– 29

.0

1. ฝ

นโปร

ย2.

ฝนโ

ปรยจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

�า3.

ฝนโ

ปรยจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

�า4.

ฝนโ

ปรยจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

� า

วดไม

ได

0 –

30

– 3

0 –

3

หมาย

เหต

คาคว

ามเข

มของ

สญญ

าณคล

นแมเ

หลกไ

ฟฟา

และป

รมาณ

ฝนเป

นเพย

งคาโ

ดยปร

ะมาณ

เทาน

น



การร

ะบแล

ะแปล

ความ

หมาย

ขอมล

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟฟ

าจาก

ขอมล

เรดา

รตรว

จอาก

าศหม

ายเล

ข 4

ต�าแห

นงสถ

าน

วนแล

ะเวล

าทอ

งถน

รศมก

ารตร

วจวด

(กโล

เมตร

)พ

นททพ

บกลม

ฝน(จ

งหวด

)

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟ

ฟา

(dBZ

)

ความ

แรง

ของก

ลมฝน

ปรมา

ณฝน

(มม.

/ชม.

)

สถาน

อบ

ลราช

ธาน

14 ต

ลาคม

256

115

:15

น.24

01.

บรร

มย

2. ส

รนทร

3.

ศรส

ะเกษ

4. อ

บลรา

ชธาน

5.

ยโส

ธร

1. 1

0.0

– 36

.52.

16.

5 –

44.0

3.

19.

0 –

36.5

4. 1

9.0

– 34

.0

5. 1

9.0

1. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

�า2.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนต

กหนก

ปานก

ลาง

3. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกเ

ลกนอ

ยหรอ

ฝนพร

�า4.

ไมมฝ

นจนถ

งฝนต

กเลก

นอยห

รอฝน

พร�า

5. ไม

มฝน

0 –

10

0 –

310

– 10

0 –

80

หมาย

เหต

คาคว

ามเข

มของ

สญญ

าณคล

นแมเ

หลกไ

ฟฟา

และป

รมาณ

ฝนเป

นเพย

งคาโ

ดยปร

ะมาณ

เทาน

น

การร

ะบแล

ะแปล

ความ

หมาย

ขอมล

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟฟ

าจาก

ขอมล

เรดา

รตรว

จอาก

าศหม

ายเล

ข 5

ต�าแห

นงสถ

าน

วนแล

ะเวล

าทอ

งถน

รศมก

ารตร

วจวด

(กโล

เมตร

)พ

นททพ

บกลม

ฝน(จ

งหวด

)

ความ

เขมข

องสญ

ญาณ

คลนแ

มเหล

กไฟ

ฟา

(dBZ

)

ความ

แรง

ของก

ลมฝน

ปรมา

ณฝน

(มม.

/ชม.

)

สถาน

สร

าษฏร

ธาน

14 ต

ลาคม

256

115

:00

น.24

0

1. ช

มพร

2. ส

ราษฏ

รธาน

3.

พมา

1. 1

0.5

– 26

.52.

24.

0 –

39.0

3. 1

6.5

– 46

.5

. ไมม

ฝนจน

ถงฝน

โปรย

2. ฝ

นโปร

ยจนถ

งฝนต

กเลก

นอยห

รอฝน

พร�า

3. ไม

มฝนจ

นถงฝ

นตกห

นกปา

นกลา

ง

0 –

10

0 –

120

– 50

หมาย

เหต

คาคว

ามเข

มของ

สญญ

าณคล

นแมเ

หลกไ

ฟฟา

และป

รมาณ

ฝนเป

นเพย

งคาโ

ดยปร

ะมาณ

เทาน

น



ทศทางการเคลอนทของกลมฝนจากขอมลเรดารตรวจอากาศแบบตอเนอง

บรเวณ ทศทางการเคลอนทของกลมฝน

จ.ปทมธาน เคลอนทไปทางทศตะวนตกเฉยงใต

จ.ปราจนบร เคลอนทไปทางทศตะวนตกเฉยงใต

จ.สระบร เคลอนทไปทางทศตะวนตกเฉยงใต

สรปผลการท�ากจกรรม ขอมลเรดารตรวจอากาศใหขอมลบรเวณทพบกลมฝน และความแรงของกลมฝน รวมทงขอมลการตดตามและคาดการณแนวโนมทศทางการเคลอนทของกลมฝน โดยแปลความหมายจากสทสอดคลองกบคาความเขมของคลนทสะทอนกลบซงมหนวยเดซเบล

ค�าถามทายกจกรรม 1. หากพบกลมฝนสสม (40 dBZ) ณ บรเวณหนงเปนเวลา 30 นาท นกเรยนคาดวาจะม ปรมาณน�าฝนเทาใด แนวค�าตอบ พบกลมฝนทมความเขมของคลนทสะทอนกลบ 40 dBZ แปลความหมายได วามปรมาณน�าฝน ประมาณ 12 มม./ชม. ดงนนถาฝนตกเปนเวลา 30 นาท แสดงวา บรเวณดงกลาวมปรมาณน�าฝนประมาณ 6 มลลเมตร 2. นกเรยนมแนวทางในการคาดการณแนวโนมทศทางการเคลอนทของกลมฝนจากขอมล เรดารตรวจอากาศไดอยางไร แนวค�าตอบ พจารณาขอมลเรดารตรวจอากาศแบบตอเนองวากลมฝนมแนวโนมทศทาง การเคลอนทอยางไร 3. ถาหากตองการศกษากลมฝนและเสนทางการเคลอนทของกลมฝนในบรเวณทกวางกวา รศมการตรวจวดของเรดารทก�าหนด จะมวธการอยางไร แนวค�าตอบ เลอกชวงรศมการตรวจวดทกวางขนเปน 240 กโลเมตร หรอเลอกดขอมล เรดารจากสถานใกลเคยง

30. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอ และรวมกนอภปรายผลการท�ากจกรรม พรอมตอบค�าถาม ทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและตอบค�าถามดงแสดงดานบน 31. ครใหนกเรยนศกษาขอมลเพมเตมเกยวกบหลกการท�างานของเรดารตรวจอากาศและ การแปลความหมายจากหนงสอเรยนหนา 87 จากนนรวมกนอภปรายโดยตวอยางค�าถามดงน เรดารตรวจอากาศใชคลนแมเหลกไฟฟาชนดใดในการตรวจวดขอมล แนวค�าตอบ คลนไมโครเวฟ



เรดารตรวจอากาศมหลกการตรวจวดอยางไร แนวค�าตอบ ปลอยคลนไมโครเวฟไปรอบ ๆ เมอคลนกระทบกบเมฆฝนฟาคะนองกจะ สะทอนกลบมาสตวรบสญญาณ ความเขมของคลนไมโครเวฟทสะทอนกลบมายงตวรบสญญาณจะเหมอนหรอแตกตางกน หรอไม อยางไร แนวค�าตอบ ความเขมของคลนทสะทอนกลบจะแตกตางกนตามบรเวณของเมฆทคลนไป กระทบ เชน บรเวณยอดเมฆ บรเวณตอนกลางของเมฆ บรเวณใตฐานเมฆ เพราะเหตใดกรมอตนยมวทยาจงตองก�าหนดมมเงยของเรดารตรวจอากาศเพยงคาเดยว ในระดบใกลพนผวโลกมาทสดและยงขามสงกดขวางได แนวค�าตอบ เพอใหเรดารกวาดท�ามมได 360 องศา รอบต�าแหนงทตงของเรดาร ตรวจอากาศ ภาพทไดจากเรดารตรวจอากาศเปนภาพทมลกษณะอยางไร แนวค�าตอบ เปนภาพทมมมมองเชนเดยวกบการมองลงมาจากดานบน (top view) เรยกวาภาพแบบ PPI (plan position indicator) 32. ครใหนกเรยนรวมกนแปลความหมายขอมลเรดารตรวจอากาศอกครงโดยสงเกตรป 12.13 ในหนงสอเรยนหนา 88 จากนนรวมกนอภปรายโดยตวอยางค�าถามดงน จากภาพ ต�าแหนงของสถานเรดารตรวจอากาศอยบรเวณใดของประเทศไทย ทราบได อยางไร แนวค�าตอบ ต�าแหนงของสถานเรดารตรวจอากาศอยในจงหวดสมทรปราการ บรเวณ ทาอากาศยานสวรรณภม สงเกตไดจากต�าแหนงของจดสแดงในภาพ หรอขอมล Site Name ทอยใตภาพ เรดารตรวจอากาศดงกลาวมรศมตรวจวดเทาใด ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ มรศมตรวจวด 120 กโลเมตร สงเกตไดจากตวเลขระบระยะทปรากฏใน แผนทหรอขอมล Max Range ทอยใตภาพ จงหวดใดบางทเกดฝนตก แนวค�าตอบ ราชบร นครปฐม สมทรสาคร นนทบร ปทมธาน สระบร กรงเทพมหานคร สมทรปราการ นครนายก ปราจนบร ฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง พนทบรเวณวงกลมสขาวมความแรงของกลมฝนเปนอยางไร แนวค�าตอบ ฝนตกเลกนอยไปจนถงฝนตกหนกปานกลาง หากนกเรยนตองการทราบทศทางการเคลอนตวของกลมฝน นกเรยนตองท�าอยางไร แนวค�าตอบ น�าขอมลตรวจวดในเวลาใกลเคยงกนมาเปรยบเทยบต�าแหนงทเปลยนแปลง ไปในแตละเวลา หรอศกษาจากขอมลเรดารตรวจอากาศแบบตอเนอง



34. ครใหนกเรยนสงเกตรปในค�าถามตรวจสอบความเขาใจอกครง โดยใหนกเรยนสงเกตแถบส เขยวทเปนแนวยาวออกจากสถานเรดารอากาศ จากนนครใหความรเกยวกบขอมลทไมได แสดงคาความแรงของกลมฝนทแทจรงดงน การแปลความหมายขอมลเรดารอาจตองระวงเรองขอมลทไมไดแสดงถงคาความแรงของ ฝนทแทจรง โดยมกพบขอมลดงกลาวมลกษณะเปนแถบยาวออกจากสถานไปตามรศม ตรวจวดหรอบรเวณขอบของรศมเรดาร การระบพนททพบกล มฝนจ�าเป นต องวเคราะหข อมลเรดาร ตรวจอากาศและ ภาพถายดาวเทยม เพอชวยใหการแปลความหมายมความแมนย�ามากขน 35. ใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคดของตนเองวา “สารสนเทศทางอตนยมวทยาทง แผนทอากาศผวพน ภาพถายดาวเทยม และเรดารตรวจอากาศ สามารถน�าใชประโยชนใน การวางแผนการประกอบอาชพและการด�าเนนชวตไดหรอไม อยางไร”

33. ใหนกเรยนตรวจสอบความเขาใจเกยวกบการแปลความหมายขอมลเรดารตรวจอากาศ โดยใชค�าถามในหนงสอเรยนหนา 89 ดงน จากขอมลเรดารตรวจอากาศ บรเวณชายฝงดานใดของภาคใตทพบกลมฝน และกลมฝน มความแรงเปนอยางไร แนวค�าตอบ พบกลมฝนบรเวณชายฝงดานตะวนตก (ทะเลอนดามน) โดยพบเปนฝนโปรย





K: 1. การแปลความหมายสญลกษณแสดง

สภาพลมฟาอากาศบนแผนทอากาศ ผวพน รวมทงระบสภาพลมฟาอากาศ

2. การแปลความหมายขอมลภาพถายดาวเทยม

3. การแปลความหมายขอมลเรดารตรวจอากาศ


P:1. การตความหมายขอมลและลงขอสรป2. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและ


1. การแปลความหมายสญลกษณแสดงสภาพลมฟาอากาศบนแผนทอากาศผวพน ภาพถายดาวเทยม และขอมลเรดารตรวจอากาศ

2. มสวนรวมในการคด ออกความเหน และตดสนใจรวมกบผอน รวมทงมการแบงหนาทและความรบผดชอบในการท�างานกลม

A: การยอมรบความเหนตาง การรบฟงความเหนของผอนในการรวมอภปราย

12.2 การใชประโยชนจากขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา

จดประสงคการเรยนร น�าขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาตาง ๆ และพยากรณอากาศมาวางแผนการด�าเนนชวตและประกอบอาชพใหสอดคลองกบสภาพลมฟาอากาศ

สอการเรยนร 1. หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4 2. กรมอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th

แนวการจดการเรยนร 1. ครน�าเขาส บทเรยน โดยใหนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบการใชขอมลสารสนเทศทาง อตนยมวทยากบการด�ารงชวตหรอการประกอบอาชพ โดยใชค�าถามดงตวอยางตอไปน



จากขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา สามารถน�ามาใชประโยชนในชวตประจ�าวนเรอง ใดบาง แนวค�าตอบ เกษตร ประมง การเดนทาง กจกรรมกลางแจง 2. ครใหนกเรยนรวมกนอภปรายตามความคดของตนเองวา “ขอมลองคประกอบลมฟาอากาศ มประโยชนตอการประกอบอาชพตาง ๆ อยางไร” จากนนใหนกเรยนปฏบตกจกรรม 12.5

จดประสงคกจกรรม วเคราะหขอมลสารสนเทศอตนยมวทยาและพยากรณอากาศ และน�ามาวางแผนในการประกอบอาชพตาง ๆ


วสด-อปกรณ 1. เอกสารขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาประกอบสถานการณท 1 2. เอกสารขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาประกอบสถานการณท 2 3. เอกสารขอมลโปรแกรมการทองเทยวประกอบสถานการณท 2

หมายเหต เอกสารขอมล 1, 2 และ 3 ดาวนโหลดไดจาก QR Code

การเตรยมตวลวงหนา ครอาจใหนกเรยนศกษาเอกสารความขอมลมาลวงหนาโดยดาวนโหลดเอกสารจาก QR code

เพอความรวดเรวในการท�ากจกรรม

วธท�ากจกรรม 1. นกเรยนแตละกลมเลอกสถานการณทก�าหนดให 1 สถานการณ 2. ศกษาและวเคราะหขอมลทจ�าเปนในการวางแผนประกอบอาชพจากสถานการณทเลอก 3. วเคราะหขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาจากเอกสารทก�าหนดใหและสอดคลองกบ สถานการณทเลอก 4. วางแผนการประกอบอาชพใหสอดคลองกบเงอนไขของสถานการณทเลอก 5. น�าเสนอผลการท�ากจกรรมและอภปรายรวมกน

กจกรรม 12.5 การใชประโยชนจากขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา



สถานการณท 1 เกษตรกรทานหนงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตองการทจะปลกขาวโพดหวาน ในชวงเดอนกนยายน - พฤศจกายน พ.ศ. 2561 จงไดศกษาขอมลเกยวกบการเพาะปลก ดงรายละเอยดตอไปน ขาวโพดหวานเปนพชทชอบแสงแดด อณหภมทเหมาะสมในการเจรญเตบโตอยในชวงระหวาง 24 - 35 องศาเซลเซยส ดนทใชปลกเปนดนรวนปนทรายทมการระบายน�าและถายเทอากาศไดด โดยขาวโพดมระยะการเจรญเตบโตดงน

ระยะการเจรญเตบโต จ�านวนวนหลงปลก (วน)

หยอดเมลด -

เรมงอก 3 - 5

สรางชอ 25 - 40

ออกดอกและผสมเกสร 53 - 58

สรางเมลด 60 - 75

เกบเกยว 70 - 75

การปลกขาวโพดหวานสามารถปลกไดตลอดทงปหากมการจดการน�าอยางเพยงพอ โดยเมอหยอดเมลดควรใหน�าทนทหรอเลอกปลกหลงวนฝนตก และในชวงระยะการเจรญเตบโตควรระวงอยาใหเกดการขาดน�าในชวงออกดอก ผสมเกสร และสรางเมลด รวมทงการใสปยซงควรใสในชวง 20 - 25 วนหลงเพาะปลก หากขาวโพดหวานขาดน�าในชวงเวลาขางตนจะท�าใหการเจรญเตบโตชะงกได สวนอณหภมจะมผลตอการสรางเมลด โดยการสรางเมลดจะไมดเทาทควรถาอณหภมสงกวา 35 องศาเซลเซยส

ปญหาของสถานการณท 1 1. เกษตรกรควรเรมหยอดเมลดในวนใดไดบาง เพราะเหตใด 2. ระหวางการเพาะปลกนนเกษตรกรควรจะมการจดการน�าหรอไม อยางไร 3. เกษตรกรควรเกบเกยวขาวโพดหวานในชวงใด เพราะเหตใด



สถานการณท 2 จากขอมลสถตดานการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา ป พ.ศ. 2561 มจ�านวนนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเขามาทองเทยวในจงหวดภเกต จ�านวนมากถง 1,301,294 คน การทองเทยวในจงหวดภเกตมหลายรปแบบ ไมวาจะเปนการทองเทยวทางทะเล วฒนธรรม การแสดง ผจญภย นกเรยนและครอบครวไปเยยมญาตทจงหวดภเกตในชวงวนท 27 - 29 เมษายน พ.ศ. 2561 และมเวลา 1 วน ในการทองเทยว จงไปตดตอบรษททองเทยวแหงหนงเพอเลอกโปรแกรมการทองเทยวส�าหรบ 1 วน ซงมอยจ�านวน 4 โปรแกรม ดงเอกสารขอมลโปรแกรมการทองเทยวประกอบสถานการณท 2

ปญหาของสถานการณท 2 นกเรยนจะเลอกทองเทยวในวนใด โปรแกรมใด เพราะเหตใด

ตวอยางผลการท�ากจกรรม สถานการณท 1

ชวงการเพาะปลกทขาดน�าไมได

จ�านวนวนหลงปลก (วน)

ชวงเวลาทด�าเนนการ

การวเคราะหสารสนเทศอตนยมวทยา

หยอดเมลด - 1 – 6 ก.ย. มฝนฟาคะนองรอยละ 40-60 ของพนท

ออกดอกและผสมเกสร

50 – 60 29 ต.ค. – 3 พ.ย.

เปนชวงทเปลยนจากฤดฝนเปนฤดหนาว บรเวณประเทศไทยตอนบนฝนและอณหภมจะลดลงและเรมมอากาศเยนตงแตกลางเดอนเปนตนไป อณหภมเฉลยสงสด 31- 33 องศาเซลเซยส

สรางเมลด 60 – 75 5 – 20 พ.ย. ประเทศไทยตอนบนจะมฝนนอยและอากาศเยนตลอดเดอน

เกบเกยว 70 – 75 15 – 20 พ.ย.

สถานการณท 2 จากพยากรณอากาศระหวางวนท 27 – 29 เมษายน ตลอดทงสามวนสภาพลมฟาอากาศมเมฆมาก ฝนฟาคะนอง รอยละ 60-70 ของพนท ในทะเลมคลนสงประมาณ 2 เมตร



ดงนนโปรแกรมการทองเทยวจงควรเลอกโปรแกรมทเทยวบนเกาะภเกต ในวนท 27 หรอ 28 เมษายน โดยอาจเลอกโปรแกรมท 1 เทยวรอบเมองภเกต หรอ โปรแกรมท 2 เทยวภเกต เดนชมสตวน�า สวนการทองเทยวทางทะเลยงไมเหมาะสมในชวงเวลาดงกลาวเนองจากยงมโอกาสเกดฝนฟาคะนอง และบรเวณทมฝนฟาคะนองจะมคลนสงประมาณ 2 เมตร

สรปผลการท�ากจกรรม ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยามประโยชนตอการน�ามาใชในการวางแผนประกอบอาชพ เชน เกษตรกรรม การทองเทยว โดยอาชพเกษตรกร อาจน�าขอมลปรมาณน�าฝน อณหภม ความชนสมพทธ พยากรณอากาศลวงหนาในปนนมาคาดการณสถานการณน�า สวนกจกรรมทมการทองเทยวทางทะเล มความจ�าเปนตองใชขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา เชน ความสงของคลน ปรมาณฝน ทศทางลม ความเรวลม ประกอบการตดสนใจในการเดนเรอ เพอความปลอดภยตอชวตและทรพยสน

ค�าถามทายกจกรรม 1. จากสถานการณท 1 ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาในเรองใดบาง ทใชประกอบการ ตดสนใจในการเพาะปลก แนวค�าตอบ อณหภม ปรมาณฝน สภาพลมฟาอากาศ ความเรวลม 2. จากสถานการณท 2 ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยาในเรองใดบาง ทใชประกอบการ ตดสนใจในการเลอกโปรแกรมการทองเทยว แนวค�าตอบ ความสงคลน ปรมาณฝน ทศทางและความเรวลม

3. ใหนกเรยนแตละกลมน�าเสนอผลการท�ากจกรรม และรวมกนอภปราย พรอมตอบค�าถาม ทายกจกรรม โดยมแนวทางการอภปรายและตอบค�าถามดงแสดงดานบน 4. ครใหนกเรยนสงเกตรป 10.13 ในหนงสอเรยนหนา 269 จากนนรวมกนอภปรายโดยอาจ ใชตวอยางค�าถามดงน จากรป แสดงขอมลใด แนวค�าตอบ เสนทางเดนพายไตฝนเชบ ขอมลเสนทางเดนพายไตฝนเชบมประโยชนหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ ท�าใหทราบพนททอาจไดรบผลกระทบ และสามารถเตรยมความพรอมเพอลด การสญเสยทเกดขน



5. ครใหความร นกเรยนเกยวกบผลกระทบจากพายไตฝ นเชบและการลดผลกระทบ ดงน “พายไตฝนเชบเคลอนทเขาสทางชายฝงทางตอนใตของประเทศญปน ระหวางวนท 4 - 5 กนยายน พ.ศ. 2561 พายไตฝนเชบไดสรางความเสยหายเปนบรเวณกวาง อาคาร บานเรอน สนามบนเสยหาย ตองยกเลกเทยวบนจ�านวนมากกวา 700 เทยวบน แตจากการตดตามขอมล สารสนเทศดงกลาว ท�าใหส�านกอตนยมวทยาญป น (Japan Meteorological Agency) ไดประกาศใหประชาชนในพนททอาจไดรบผลกระทบกวา 1 ลานคน เตรยมความพรอมและ อพยพไดทนจงลดการสญเสยชวตและความเสยหายในดานตาง ๆ ไดเปนอยางมาก” 6. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายวา ยงมหนวยงาน องคกร หรออาชพใดอกบางทใชประโยชนจาก ขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา แนวทางการอภปราย หนวยงานทมภารกจในการบรหารจดการน�า การท�าฝนหลวง การคมนาคม ขนสงทงทางบก ทางน�า และอากาศ การปฏบตการนอกชายฝง กจกรรมกลางแจงตาง ๆ



K: วเคราะหขอมลสารสนเทศทางอตนยมวทยา เพอใชประโยชนในชวตประจ�าวนและการประกอบอาชพ

1. การตอบค�าถาม และการน�าเสนอผลการอภปราย2. แบบฝกหด

P:1. การคดอยางมวจารณญาณ2. ความรวมมอ การท�างานเปนทมและ


1. การวเคราะหและใชเหตผลทเหมาะสมในการตดสนใจตามกบสถานการณทก�าหนด

2. มสวนรวมในการวเคราะห อภปราย และลงขอสรปเกยวกบการหมนเวยนของน�าผวหนามหาสมทรและผลทมตอภมอากาศ ลมฟาอากาศ สงมชวต และสงแวดลอม

A: การยอมรบความเหนตาง การรบฟงความเหนของผอนในการรวมอภปราย



1. วาดสญลกษณแสดงองคประกอบลมฟาอากาศจากสถานตรวจอากาศผวพน โดยใชขอมล ทก�าหนดให ดงน

องคประกอบลมฟาอากาศ

สถานท 1 สถานท 2 สถานท 3

ความกดอากาศ (hPa) 1008.3 1011.7 997.3

คาการเปลยนแปลงความกดอากาศทผานมา

(hPa)1.2 0.3 -

อณหภมอากาศ (oC) 26 24 24

อณหภมจดน�าคาง (oC) 25 23 24

ทศนวสย (กม.) 10 20 5

ความสงของฐานเมฆ (ม.) 300 400 400

ปรมาณเมฆปกคลม 9/10 10/10 10/10

ปรมาณเมฆชนต�าทปกคลมทองฟา

4/10 6/10 7/10

ทศทางลม WSW SE ลมสงบ

อตราเรวลม (กม./ชม.) 2 10 ลมสงบ

สภาพลมฟาอากาศฝนโปรยขนาดเบา

(ทศนวสย ≤ 5 กม.)ฝนโปรยขนาดเบา

(ทศนวสย ≤ 5 กม.)

ฝนธรรมดาขนาดเบา

ตกเปนระยะๆ(ทศนวสย ≥ 5 กม.)

สภาพลมฟาอากาศทผานมา

-พายฟาคะนอง

(ไมมฝนตกทสถาน)

ฝนธรรมดาขนาดเบา

ตกเปนระยะๆ(ทศนวสย ≥ 5 กม.)




องคประกอบลมฟาอากาศ


ชนดเมฆชนต�าเมฆควมลสทม ยอดบางยอดมขอบทงหมด

เมฆควมลสทกอตวในทางตงอยางแรง มยอดสงมากคลายโดมหรอหอคอย

เมฆสเตรตสขาดวน

ชนดเมฆชนกลาง

เมฆแอลโตควมลส สองระดบรวมกน

อย หนาทบ

เมฆแอลโตควมลส ทปนกบเมฆ

แอลโตสเตรตส

เมฆแอลโตสเตรตสหนาทบ ปดบง จนมองไมเหน ดวงอาทตย

ชนดเมฆชนสง

เมฆซรโรสเตรตสไมแผขยายตวและไมปกคลมทองฟา

อยางสมบรณ- -

แนวโนมการเปลยนแปลงความกด

อากาศทผานมาคงทแลวสงขน ลดลงเรอย ๆ -


26 083

33

6025

1224 117

54

7023

324 973

64

5024

หมายเหต นกเรยนสามารถวาดสญลกษณเปนสหรอขาวด�ากได



2. ใชแผนทอากาศผวพนทก�าหนดใหประกอบการตอบค�าถามขอ 1.1 – 1.4

(ก) (ข) (ค) 2.1 รป (ก) (ข) และ (ค) เปนแผนทอากาศผวพนในฤดใดบาง สงเกตจากอะไร แนวค�าตอบ รป (ก) เปนแผนทอากาศผวพนในฤดหนาว สงเกตจากบรเวณ ความกดอากาศสงแผลงมาปกคลมประเทศไทย รป (ข) เปนแผนทอากาศผวพนใน ฤดรอน สงเกตจากหยอมความกดอากาศต�าปกคลมประเทศไทย รป (ค) เปนแผนท อากาศผวพนในฤดฝน สงเกตจากรองความกดอากาศต�าพาดผานบรเวณประเทศไทย 2.2 แผนทอากาศผวพนในรปใดบงชวาพนทภาคใตของประเทศไทยอาจประสบกบ อทกภยและแผนดนถลม ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ รป (ก) เนองจากความกดอากาศสงทแผลงมาปกคลมประเทศไทยท�าให อากาศเคลอนทผานอาวไทย จงเกดฝนตกบรเวณภาคใตฝงตะวนออก นอกจากน พายหมนเขตรอนมทศทางการเคลอนทมาทางทศตะวนตกซงมโอกาสเคลอนทไปยง บรเวณภาคใตของประเทศไทย 2.3 แผนทอากาศผวพนในรปใดบงชวาบรเวณประเทศไทยจะเกดฝนตกอยางตอเนองและ มปรมาณฝนมากกวาชวงอนของป ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ รป (ค) เนองจากมรองความกดอากาศต�าพาดผานประเทศไทย 2.4 แผนทอากาศผวพนในรปใดบงชว าจะเกดพายฝนฟาคะนองบรเวณประเทศไทย ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ รป (ข) เนองจากอากาศเยนจากบรเวณความกดอากาศต�าก�าลง เคลอนทมายงบรเวณประเทศไทยซงปกคลมดวยอากาศรอน และ รป (ค) เนองจากม รองความกดอากาศต�าพาดผานประเทศไทย



3. จากแผนทอากาศผวพนทก�าหนดให บรเวณ ก และ ข บรเวณใดมลมพดแรงและบรเวณใด มลมพดเบา เพราะเหตใดจงเปนเชนนน

ก

ข

\

แนวค�าตอบ บรเวณ (ก) มลมพดแรง เนองจากเสนความกดอากาศเทาอยชดกน และ บรเวณ (ข) มลมพดเบา เนองจากเสนความกดอากาศเทาอยหางกน4. จากแผนทอากาศผวพนทก�าหนดให นกเรยนควรวางแผนการเดนทางหรอเตรยมตวไปยง บรเวณ ก และ ข ของประเทศญปนอยางไร เพราะเหตใด

ก

ข

แนวค�าตอบ หากเดนทางไปยงบรเวณ ก ควรเตรยมอปกรณกนหนาว เนองจากบรเวณดง กลาวปกคลมดวยบรเวณความกดอากาศสงท�าใหอากาศมอณหภมต�าและหากเดนทางไปยง บรเวณ ข ควรเลอนก�าหนดการเดนทางเนองจากพายไตฝนก�าลงเคลอนทไปยงบรเวณดงกลาว



5. จงเตมเครองหมาย ลงใน เพอแสดงหลกการตรวจวด ชวงเวลาทตรวจวด และการแปลความหมายทสมพนธกบประเภทของภาพถายดาวเทยมทก�าหนด

ประเดนประเภทของภาพถายดาวเทยม

ชวงคลนอนฟราเรด ชวงคลนทมองเหน

การตรวจวด ปรมาณของรงสอนฟราเรด ทแผออกมาจากวตถ การสะทอนแสงของวตถ

ปรมาณของรงสอนฟราเรด ทแผออกมาจากวตถ การสะทอนแสงของวตถ

ชวงเวลาทสามารถตรวจวดคลน

กลางวน กลางคน

กลางวน กลางคน

การแปลความหมาย

1. เฉดสขาวถงเทาออน วตถทมอณหภมต�า วตถทมอณหภมสงเชน เมฆชนสง เมฆฝนฟาคะนอง2. เฉดสเทาเขมถงด�า วตถทมอณหภมต�า วตถทมอณหภมสงเชน เมฆชนต�า

1. เฉดสขาวสวาง วตถทมอตราสวนรงสสะทอนสง วตถทมอตราสวนรงสสะทอนต�าเชน เมฆทมความหนามาก2. เฉดสเทาถงด�า วตถทมอตราสวนรงสสะทอนสง วตถทมอตราสวนรงสสะทอนต�าเชน เมฆทมความหนานอย

6. จากภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรด (ก) และชวงคลนทมองเหน (ข) ประจ�าวนท 4 กนยายน พ.ศ. 2561 เวลา 2:10 UTC

(ก)



(ข)

จากขอมลขางตน ภาคใดของประเทศไทยมโอกาสเกดฝนมากทสด เพราะเหตใด แนวค�าตอบ ภาคใต จากขอมลภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรด พบภาพทมสขาว สวางกวาบรเวณอน แสดงวาเปนเมฆทมอณหภมต�า ประกอบกบขอมลภาพถายดาวเทยม ในชวงคลนทมองเหน บรเวณภาคใตพบกลมเมฆทมความหนา มรปทรงชดเจน และมเฉดส ขาวมากกวาบรเวณอน ๆ แสดงวาเปนเมฆกอน ดงนน ขอมลภาพถายดาวเทยมทงสองชวง คลน แสดงใหเหนวาภาคใตของประเทศไทยมโอกาสเกดฝนมากกวาภาคอน ๆ7. ภาพถายดาวเทยมชวงคลนอนฟราเรดทปรบสแลว ประจ�าวนท 26 กนยายน พ.ศ. 2561 เวลา 07:40 UTC

จากขอมลขางตน ใหตอบค�าถามตอไปน



7.1 ภาคใตของประเทศไทยกบประเทศมาเลเซยพนทใดทมโอกาสเกดฝนตกมากทสด ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ ประเทศมาเลเซย เพราะพบบรเวณทมสเหลองถงสสม แสดงถงบรเวณท มเมฆอณหภมในชวง -60 ถง -50 องศาเซลเซยส ซงเปนเมฆทมอณหภมต�ากวาเมฆท ปกคลมบรเวณโดยรอบและต�ากวาเมฆทปกคลมภาคใตของประเทศไทย จงมโอกาส เกดฝนตกมากกวาบรเวณภาคใตของประเทศไทย 7.2 ในวนดงกลาวพบพายหมนเขตรอนหรอไม ทราบไดอยางไร แนวค�าตอบ พบพายหมนเขตรอน เนองจากพบแนวเมฆทเปนลกษณะของพายหมน ปกคลมในมหาสมทรแปซฟก 8. ภาพถายดาวเทยมอตนยมวทยาทประมวลผลรวมกนของชวงคลนอนฟราเรดและชวง คลนทมองเหน ประจ�าวนท 14 มถนายน พ.ศ. 2561 เวลา 07:45 UTC

จากขอมลขางตนถามการแปลความหมายภาพถายดาวเทยมวา “ภาคเหนอและภาค ตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยมเมฆชนต�าและเมฆฝนฟาคะนองปกคลม” นกเรยน เหนดวยกบขอมลดงกลาวหรอไม เพราะเหตใด แนวค�าตอบ ไมเหนดวย เนองจากบรเวณภาคเหนอของประเทศไทยปรากฏแถบสมวงและสฟา ซงหมายความวาบรเวณดงกลางปกคลมดวยเมฆชนต�าและเมฆชนสง และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปรากฏแถบสฟาเปนสวนใหญซงหมายความวาบรเวณดงกลาวปกคลมดวยเมฆชนต�า เปนสวนใหญ



9. ขอมลเรดารตรวจอากาศประจ�าวนท 24 พฤษภาคม 2561 (ก) 1:50 UTC (ข) 2:50 UTC

(ก)

(ข)



จากขอมลเรดาร ใหตอบค�าถามตอไปน 9.1 กลมฝนบรเวณอาวไทยมการเคลอนทหรอไม อยางไร แนวค�าตอบ มการเคลอนท โดยเมอเวลา 1:50 UTC กลมฝนปกคลมอยใน บรเวณอาวไทย และภาคตะวนออกบรเวณจงหวดชลบร และเมอเวลาผานไปถง 2:50 UTC กลมฝนเคลอนทเขาปกคลมจงหวดสมทรปราการ กรงเทพฯ และทาง เหนอของจงหวดชลบร เชน บรเวณอ�าเภอพานทอง อ�าเภอพนสนคม และอ�าเภอ บอทอง 9.2 กลมฝนบรเวณอาวไทยทวความรนแรงขนหรอออนก�าลงลง พรอมใหเหตผล ประกอบ แนวค�าตอบ กลมฝนออนก�าลงลง เพราะเมอเวลา 2:50 UTC พนททเคยปรากฏ เปนเขยวลอมรอบสเหลองและสสม เปลยนมาเปนปกคลมสเขยวทงหมด แสดง ถงความเขมของคลนทตรวจวดไดลดลงเหลอประมาณ 19 - 26 เดซเบล ซง หมายความวามฝนโปรยจนถงไมมฝน 10. ขอมลเรดารตรวจอากาศ ประจ�าวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2561 ณ สถานเรดารระยอง ดงรปทก�าหนดให



ถานกเรยนวางแผนจะไปเทยวทะเลทจงหวดระยองในวนดงกลาว นกเรยนจะวางแผน การทองเทยวอยางไรไดบางและตองเตรยมตวอยางไร เพราะเหตใด แนวค�าตอบ ควรวางแผนเทยวบนชายฝงและเตรยมอปกรณกนฝน ไมควรเดนทาง ไปยงเกาะเสมดเนองจากอาจเกดพายฝนฟาคะนองระหวางเดนทางขามไปยงเกาะเสมด

ภาคผนวก

165


แบบทดสอบแบบเลอกตอบแบบคำ�ถ�มเดยวทไมมสถ�นก�รณ

คำ�ถ�ม…………………………………………………………………….

ตวเลอก ก................................................ ข................................................ ค................................................ ง................................................

แบบทดสอบ ก�รประเมนผลดวยแบบทดสอบเปนวธทนยมใชกนอย�งแพรหล�ยในก�รวดผลสมฤทธในก�รเรยนโดยเฉพ�ะด�นคว�มรและคว�มส�ม�รถท�งสตปญญ� ครควรมคว�มเข�ใจในลกษณะของแบบทดสอบ รวมทงขอดและขอจำ�กดของแบบทดสอบรปแบบต�ง ๆ เพอประโยชนในก�รสร�งหรอเลอกใชแบบทดสอบใหเหม�ะสมกบสงทตองก�รวด โดยลกษณะของแบบทดสอบ รวมทงขอดและขอจำ�กดของแบบทดสอบรปแบบต�ง ๆ เปนดงน1) แบบทดสอบแบบทมตวเลอก แบบทดสอบแบบทมตวเลอก ไดแก แบบทดสอบแบบเลอกตอบ แบบทดสอบแบบถกหรอผด และแบบทดสอบแบบจบค ร�ยละเอยดของแบบทดสอบแตละแบบเปนดงน 1.1) แบบทดสอบแบบเลอกตอบ เปนแบบทดสอบทมก�รกำ�หนดตวเลอกใหหล�ยตวเลอก โดยมตวเลอกทถกเพยงหนงตวเลอก องคประกอบหลกของแบบทดสอบแบบเลอกตอบม 2 สวน คอ คำ�ถ�มและตวเลอก แตบ�งกรณอ�จมสวนของสถ�นก�รณเพมขนม�ดวย แบบทดสอบแบบเลอกตอบมหล�ยรปแบบ เชน แบบทดสอบแบบเลอกตอบคำ�ถ�มเดยว แบบทดสอบแบบเลอกตอบคำ�ถ�มชด แบบทดสอบแบบเลอกตอบคำ�ถ�ม 2 ชน โครงสร�งดงตวอย�ง

ตวอยางเครองมอวดและประเมนผล

166


แบบทดสอบแบบเลอกตอบแบบคำ�ถ�มเดยวทมสถ�นก�รณ

สถ�นก�รณ……………………………………………………………......................

คำ�ถ�ม…………………………………………………....................………………….

ตวเลอก ก................................................ ข................................................ ค................................................ ง................................................

แบบทดสอบแบบเลอกตอบแบบคำ�ถ�มเปนชด

สถ�นก�รณ……………………………………………………………......................

คำ�ถ�ม…………………………………………………....................………………….

ตวเลอก ก................................................ ข................................................ ค................................................ ง................................................

คำ�ถ�มท 2 ……………………………………………………………..................

ตวเลอก ก................................................ ข................................................ ค................................................ ง................................................

167


แบบทดสอบแบบเลอกตอบมขอดคอ ส�ม�รถใชวดผลสมฤทธของนกเรยนไดครอบคลมเนอห�ต�มจดประสงค ส�ม�รถตรวจใหคะแนนและแปลผลคะแนนไดตรงกน แตมขอจำ�กดคอ ไมเปดโอก�สใหนกเรยนไดแสดงออกอย�งอสระจงไมส�ม�รถวดคว�มคดระดบสง เชน คว�มคดสร�งสรรคได นอกจ�กนนกเรยนทไมมคว�มรส�ม�รถเด�คำ�ตอบได

1.2) แบบทดสอบแบบถกหรอผด เปนแบบทดสอบทมตวเลอก ถกและผด เท�นน มองคประกอบ 2 สวน คอ คำ�สงและขอคว�มใหนกเรยนพจ�รณ�ว�ถกหรอผด ดงตวอย�ง

แบบทดสอบแบบเลอกตอบแบบคำ�ถ�ม2ชน

สถ�นก�รณ……………………………………………………………......................

คำ�ถ�ม…………………………………………………....................………………….

ตวเลอก ก................................................ ข................................................ ค................................................ ง................................................

คำ�ถ�มท 2 (ถ�มเหตผลของก�รตอบคำ�ถ�มท 1)……………………………………………………………........................................……………………………………………………………........................................

168


แบบทดสอบแบบถกหรอผด

คำ�สง ใหพจ�รณ�ว�ขอคว�มตอไปนถกหรอผด แลวใสเครองหม�ย หรอ หน� ขอคว�ม

………… 1. ขอคว�ม……………………………………………..……………..…………………..... ………… 2. ขอคว�ม……………………………………………..……………..…………………..... ………… 3. ขอคว�ม……………………………………………..……………..…………………..... ………… 4. ขอคว�ม……………………………………………..……………..…………………..... ………… 5. ขอคว�ม……………………………………………..……………..………………….....

แบบทดสอบแบบจบค

คำ�สง ใหนำ�ตวอกษรหน�ขอคว�มในชดคำ�ตอบม�เตมในชองว�งหน�ขอคว�มในชด คำ�ถ�ม

ชดคำ�ถ�ม ชดคำ�ตอบ

……… 1. ………………………………… ก. ………………………………… ……… 2. ………………………………… ข. ………………………………… ……… 3. ………………………………… ค. ………………………………… ง. …………………………………

แบบทดสอบรปแบบนส�ม�รถสร�งไดง�ย รวดเรว และครอบคลมเนอห� ส�ม�รถตรวจไดรวดเรวและใหคะแนนไดตรงกน แตนกเรยนมโอก�สเด�ไดม�ก และก�รสร�งขอคว�มใหเปนจรงหรอเปนเทจโดยสมบรณในบ�งเนอทำ�ไดย�ก 1.3) แบบทดสอบแบบจบค ประกอบดวยสวนทเปนคำ�สง และขอคว�ม 2 ชด ทใหจบคกน โดยขอคว�มชดท 1 อ�จเปนคำ�ถ�ม และขอคว�มชดท 2 อ�จเปนคำ�ตอบหรอตวเลอก โดยจำ�นวนขอคว�มในชดท 2 อ�จมม�กกว�ในชดท 1 ดงตวอย�ง

169


แบบทดสอบรปแบบนสร�งไดง�ยตรวจใหคะแนนไดตรงกน และเด�คำ�ตอบไดย�กเหม�ะสำ�หรบวดคว�มส�ม�รถในก�รห�คว�มสมพนธระหว�งคำ�หรอขอคว�ม 2 ชด แตในกรณทนกเรยน จบคผดไปแลวจะทำ�ใหมก�รจบคผดในคอน ๆ ดวย

2) แบบทดสอบแบบเขยนตอบ เปนแบบทดสอบทใหนกเรยนคดคำ�ตอบเอง จงมอสระในก�รแสดงคว�มคดเหนและสะทอน คว�มคดออกม�โดยก�รเขยนใหผอ�นเข�ใจ โดยทวไปก�รเขยนตอบม 2 แบบ คอ ก�รเขยนตอบแบบเตมคำ�หรอก�รเขยนตอบอย�งสน และก�รเขยนตอบแบบอธบ�ย ร�ยละเอยดของแบบทดสอบทมก�รตอบแตละแบบเปนดงน 2.1) แบบทดสอบเขยนตอบแบบเตมคำ�หรอตอบอย�งสน ประกอบดวยคำ�สง และขอคว�มทไมสมบรณซงจะมสวนทเวนไวเพอใหเตมคำ�ตอบหรอขอคว�มสน ๆ ททำ�ใหขอคว�มข�งตนถกตองหรอสมบรณ นอกจ�กนแบบทดสอบยงอ�จประกอบดวย สถ�นก�รณและคำ�ถ�มทใหนกเรยนตอบโดยก�รเขยนอย�งอสระ แตสถ�นก�รณและคำ�ถ�มจะเปนสงทกำ�หนดคำ�ตอบใหมคว�มถกตองและเหม�ะสม แบบทดสอบรปแบบนสร�งไดง�ย มโอก�สเด�ไดย�ก และส�ม�รถวนจฉยคำ�ตอบทนกเรยนตอบผดเพอใหทร�บถงขอบกพรองท�งก�รเรยนรหรอคว�มเข�ใจทคล�ดเคลอนได แตก�รจำ�กด คำ�ตอบใหนกเรยนตอบเปนคำ� วล หรอประโยคไดย�ก ตรวจใหคะแนนไดย�กเนองจ�กบ�งครงม คำ�ตอบถกตองหรอยอมรบไดหล�ยคำ�ตอบ 2.2) แบบทดสอบเขยนตอบแบบอธบ�ย เปนแบบทดสอบทตองก�รใหนกเรยนสร�งคำ�ตอบอย�งอสระ ประกอบดวยสถ�นก�รณและคำ�ถ�มทสอดคลองกน โดยคำ�ถ�มเปนคำ�ถ�มแบบปล�ยเปด แบบทดสอบรปแบบนใหอสระแกนกเรยนในก�รตอบจงส�ม�รถใชวดคว�มคดระดบสงได แตเนองจ�กนกเรยนตองใชเวล�ในก�รคดและเขยนคำ�ตอบม�ก ทำ�ใหถ�มไดนอยขอ จงอ�จทำ�ใหวดไดไมครอบคลมเนอห�ทงหมด รวมทงตรวจใหคะแนนย�ก และก�รตรวจใหคะแนนอ�จไมตรงกน

170


ตวอย�งแบบสำ�รวจร�ยก�รทกษะปฏบตก�รทดลอง

ร�ยก�รทตองสำ�รวจผลก�รสำ�รวจ

ม(ระบจำ�นวนครง)

ไมม

ก�รว�งแผนก�รทดลอง

ก�รทดลองต�มขนตอน

ก�รสงเกตก�รทดลอง

ก�รบนทกผล

ก�รอภปร�ยผลก�รทดลองกอนลงขอสรป

แบบประเมนทกษะ เมอนกเรยนไดลงมอปฏบตกจกรรมจรงจะมหลกฐ�นรองรอยทแสดงไวทงวธก�รปฏบตและ ผลก�รปฏบต ซงหลกฐ�นรองรอยเหล�นนส�ม�รถใชในก�รประเมนคว�มส�ม�รถ ทกษะก�รคด และทกษะปฏบตไดเปนอย�งด

ก�รปฏบตก�รทดลองเปนกจกรรมทสำ�คญทใชในก�รจดก�รเรยนรท�งวทย�ศ�สตร โดยทวไปจะประเมน 2 สวน คอ ประเมนทกษะก�รปฏบตก�รทดลองและก�รเขยนร�ยง�นก�รทดลอง โดยเครองมอทใชประเมนดงตวอย�ง

171


ตวอย�งแบบประเมนทกษะปฏบตก�รทดลองทใชเกณฑก�รใหคะแนนแบบแยกองคประกอบยอย

ทกษะปฏบต ก�รทดลอง

คะแนน

3 2 1

ก�รเลอกใชอปกรณ/เครองมอในก�รทดลอง

เ ลอกใชอปกรณ /เคร อ งม อ ในก�รทดลองไดถกตองเหม�ะสมกบง�น

เลอกใชอปกรณ /เคร อ งม อ ในก�รทดลองไดถกตองแตไมเหม�ะสมกบง�น

เลอกใชอปกรณ /เค ร อ งม อ ในก�รทดลองไมถกตอง

ก�รใชอปกรณ/เครองมอในก�รทดลอง

ใชอปกรณ/เครองมอในก�รทดลองไดอย�งคลองแคลว แ ล ะ ถ ก ต อ ง ต � มหลกก�รปฏบต

ใชอปกรณ/เครองมอในก�รทดลองไดถกตองต�มหลกก�รปฏบต แตไมคลองแคลว

ใชอปกรณ/เครองมอในก�รทดลองไมถกตอง

ก�รทดลองต�มแผนทกำ�หนด

ทดลองต�มวธก�รแ ล ะ ข น ต อ น ทกำ�หนดไวอย�งถกตอง มก�รปรบปรงแกไขเปนระยะ

ทดลองต�มวธก�รแ ล ะ ข น ต อ น ทกำ �หนดไว มก�รปรบปรงแกไขบ�ง

ทดลองต�มวธก�รแ ล ะ ข น ต อ น ทกำ � ห น ด ไ ว ห ร อ ดำ � เ น น ก � ร ข � ม ขนตอนทกำ�หนดไว ไมมก�รปรบปรงแกไข

172


แบบประเมนคณลกษณะด�นจตวทย�ศ�สตร ก�รประเมนจตวทย�ศ�สตรไมส�ม�รถทำ�ไดโดยตรง โดยทวไปทำ�โดยก�รตรวจสอบพฤตกรรมภ�ยนอกทปร�กฏใหเหนในลกษณะของคำ�พด ก�รแสดงคว�มคดเหน ก�รปฏบตหรอพฤตกรรมบงชทส�ม�รถสงเกตหรอวดได และแปลผลไปถงจตวทย�ศ�สตรซงเปนสงทสงผลใหเกดพฤตกรรมดงกล�ว เครองมอทใชประเมนคณลกษณะด�นจตวทย�ศ�สตร ดงตวอย�ง

ตวอย�งแบบประเมนทกษะปฏบตก�รทดลองทใชเกณฑก�รใหคะแนนแบบม�ตรประม�ณค�

ทกษะทประเมนผลก�รประเมน

ระดบ3 ระดบ2 ระดบ1

1. ว�งแผนก�รทดลองอย�งเปนขนตอน

2. ปฏบตก�รทดลองไดอย �งคลองแคลว ส�ม�รถเลอกใชอปกรณไดถกตอง เหม�ะสม และจดว�งอปกรณเปนระเบยบ สะดวกตอก�รใชง�น

3. บนทกผลก�รทดลองไดถกตองและครบถวนสมบรณ

ระดบ 3 หม�ยถง ปฏบตไดทง 3 ขอ



ตวอย�งแนวท�งก�รใหคะแนนก�รเขยนร�ยง�นก�รทดลอง

คะแนน

3 2 1

เขยนร�ยง�นต�มลำ � ด บ ข น ต อ น ผลก�รทดลองตรงต�มสภ�พจรงและสอคว�มหม�ย

เขยนร�ยง�นก�รทดลองต�มลำ�ดบ แตไมสอคว�มหม�ย

เขยนร�ยง�นโดยลำ�ดบขนตอนไมสอดคลองกน และไมสอคว�มหม�ย

173


ตวอย�งแบบประเมนคณลกษณะด�นจตวทย�ศ�สตร

คำ�ชแจง จงทำ�เครองหม�ย ลงในชองว�งทตรงกบคณลกษณะทนกเรยนแสดงออก โดยจำ�แนกระดบพฤตกรรมก�รแสดงออกเปน 4 ระดบ ดงน ม�ก หม�ยถง นกเรยนแสดงออกในพฤตกรรมเหล�นนอย�งสมำ�เสมอ ป�นกล�ง หม�ยถง นกเรยนแสดงออกในพฤตกรรมเหล�นนเปนครงคร�ว นอย หม�ยถง นกเรยนแสดงออกในพฤตกรรมเหล�นนนอยครง ไมมก�รแสดงออก หม�ยถง นกเรยนไมแสดงออกในพฤตกรรมเหล�นนเลย

ร�ยก�รพฤตกรรมก�รแสดงออกระดบพฤตกรรมก�รแสดงออก

ม�ก ป�นกล�ง

นอย ไมมก�รแสดงออก

ด�นคว�มอย�กรอย�กเหน1. นกเรยนสอบถ�มจ�กผรหรอไปศกษ�

คนคว�เพมเตม เมอเกดคว�มสงสยในเรองร�ววทย�ศ�สตร

2. นกเรยนชอบไปง�นนทรรศก�รวทย�ศ�สตร

3. นกเรยนนำ�ก�รทดลองทสนใจไปทดลองตอทบ�น

ด�นคว�มซอสตย1. นกเรยนร�ยง�นผลก�รทดลองต�มท

ทดลองไดจรง2. เมอทำ�ก�รทดลองผดพล�ด นกเรยนจะ

ลอกผลก�รทดลองของเพอสงคร3. เมอครมอบหม�ยใหทำ�ชนง�น

ออกแบบสงประดษฐ นกเรยนจะประดษฐต�มแบบทปร�กฏอยในหนงสอ

174





ด�นคว�มใจกว�ง1. แมว�นกเรยนจะไมเหนดวยกบก�รสรป

ผลก�รทดลองในกลม แตกยอมรบผลสรปของสม�ชกสวนใหญ

2. ถ�เพอนแยงวธก�รทดลองของนกเรยนและมเหตผลทดกว� นกเรยนพรอมทจะนำ �ข อ เสนอแนะของ เพ อนไปปรบปรงง�นของตน

3. เมอง�นทนกเรยนตงใจและทมเททำ� ถกตำ�หนหรอโตแยง นกเรยนจะหมด กำ�ลงใจ

ด�นคว�มรอบคอบ1. นกเรยนสรปผลก�รทดลองทนทเมอ

เสรจสนก�รทดลอง 2. นกเรยนทำ�ก�รทดลองซำ� ๆ กอนทจะ

สรปผลก�รทดลอง 3. นกเรยนตรวจสอบคว�มพรอมของ

อปกรณกอนทำ�ก�รทดลอง

ด�นคว�มมงมนอดทน1. ถงแมว�ง�นคนคว�ททำ�อยมโอก�ส

สำ�เรจไดย�ก นกเรยนจะยงคนคว�ตอไป2. นกเรยนลมเลกก�รทดลองทนท เมอผล

ก�รทดลองทไดขดจ�กทเคยไดเรยนม�3. เมอทร�บว�ชดก�รทดลองทนกเรยน

สนใจตองใชระยะเวล�ในก�รทดลองน�น นกเรยนกเปลยนไปศกษ�ชดก�รทดลองทใชเวล�นอยกว�

175





เจตคตทดตอวทย�ศ�สตร1. นกเรยนนำ�คว�มรท�งวทย�ศ�สตรม�

ใชแกปญห�ในชวตประจำ�วนอยเสมอ2. นกเรยนชอบทำ�กจกรรมทเกยวของกบ

วทย�ศ�สตร3. น ก เ รยนสนใจตดต�มข �วส�รท

เกยวของกบวทย�ศ�สตร

ก�รประเมนก�รนำ�เสนอผลง�น ก�รประเมนผลและใหคะแนนก�รนำ�เสนอผลง�นใชแนวท�งก�รประเมนเชนเดยวกบก�รประเมนภ�ระง�นอน คอ ก�รใชคะแนนแบบภ�พรวม และก�รใหคะแนนแบบแยกองคประกอบยอย ดงร�ยละเอยดตอไปน 1) ก�รใหคะแนนในภ�พรวม เปนก�รใหคะแนนทตองก�รสรปภ�พรวมจงประเมนเฉพ�ะประเดนหลกทสำ�คญ ๆ เชน ก�รประเมนคว�มถกตองของเนอห� คว�มรและก�รประเมนสมรรถภ�พด�นก�รเขยนโดยใชเกณฑก�รใหคะแนนแบบภ�พรวม ดงตวอย�งตอไปน

ตวอย�งเกณฑก�รประเมนคว�มถกตองของเนอห�คว�มร(แบบภ�พรวม)

ร�ยก�รประเมน ระดบคณภ�พ

เนอห�ไมถกตองเปนสวนใหญ ตองปรบปรง

เนอห�ถกตองแตใหส�ระสำ�คญนอยม�ก และไมระบแหลงทม�ของคว�มร พอใช

เนอห�ถกตอง มส�ระสำ�คญ แตยงไมครบถวน มก�รระบแหลงทม�ของคว�มร ด

เนอห�ถกตอง มส�ระสำ�คญครบถวน และระบแหลงทม�ของคว�มรชดเจน ดม�ก

176


ตวอย�งเกณฑก�รประเมนสมรรถภ�พด�นก�รเขยน(แบบภ�พรวม)


เขยนสบสน ไมเปนระบบ ไมบอกปญห�และจดประสงค ข�ดก�รเชอมโยงเนอห�บ�งสวนไมถกตองหรอไมสมบรณ ใชภ�ษ�ไมเหม�ะสมและสะกดคำ�ไมถกตอง ไมอ�งองแหลงทม�ของคว�มร

ตองปรบปรง

ขยนเปนระบบแตไมชดเจน บอกจดประสงคไมชดเจน เนอห�ถกตองแตม ร�ยละเอยดไมเพยงพอ เนอห�บ�งตอนไมสมพนธกน ก�รเรยบเรยบเนอห�ไมตอเนอง ใชภ�ษ�ถกตอง อ�งองแหลงทม�ของคว�มร

พอใช

เขยนเปนระบบ แสดงใหเหนโครงสร�งของเรอง บอกคว�มสำ�คญและทม�ของปญห� จดประสงค แนวคดหลกไมครอบคลมประเดนสำ�คญทงหมด เนอห� บ�งตอนเรยบเรยงไมตอเนอง ใชภ�ษ�ถกตอง มก�รยกตวอย�ง รปภ�พ แผนภ�พประกอบ อ�งองแหลงทม�ของคว�มร

ด

เขยนเปนระบบ แสดงใหเหนโครงสร�งของเรอง บอกคว�มสำ�คญและทม�ของปญห� จดประสงค แนวคดหลกไดครอบคลมประเดนสำ�คญทงหมด เรยบเรยงเนอห�ไดตอเนอง ใชภ�ษ�ถกตอง ชดเจนเข�ใจง�ย มก�ร ยกตวอย�ง รปภ�พ แผนภ�พประกอบ อ�งองแหลงทม�ของคว�มร

ดม�ก

2) ก�รใหคะแนนแบบแยกองคประกอบยอย เปนก�รประเมนเพอตองก�รนำ�ผลก�รประเมนไปใชพฒน�ง�นใหมคณภ�พผ�นเกณฑ และพฒน�คณภ�พใหสงขนกว�เดมอย�งตอเนอง โดยใชเกณฑ ยอย ๆ ในก�รประเมนเพอทำ�ใหรทงจดเดนทควรสงเสรมและจดดอยทควรแกไขปรบปรงก�รทำ�ง�นในสวนนน ๆ เกณฑก�รใหคะแนนแบบแยกองคประกอบยอย มตวอย�งดงน

177


ตวอย�งเกณฑก�รประเมนสมรรถภ�พ(แบบแยกองคประกอบยอย)


ดานการวางแผน

ไมส�ม�รถออกแบบได หรอออกแบบไดแตไมตรงกบประเดนปญห�ทตองก�รเรยนร


ออกแบบก�รไดต�มประเดนสำ�คญของปญห�เปนบ�งสวน พอใช

ออกแบบครอบคลมประเดนสำ�คญของปญห�เปนสวนใหญ แตยงไมชดเจน ด

ออกแบบไดครอบคลมทกประเดนสำ�คญของปญห�อย�งเปนขนตอนทชดเจนและตรงต�มจดประสงคทตองก�ร

ดม�ก

ดานการดำาเนนการ

ดำ�เนนก�รไมเปนไปต�มแผน ใชอปกรณและสอประกอบถกตองแตไมคลองแคลว


ดำ�เนนก�รต�มแผนทว�งไว ใชอปกรณและสอประกอบถกตองแตไมคลองแคลว

พอใช

ดำ�เนนก�รต�มแผนทว�งไว ใชอปกรณและสอประกอบก�รส�ธตไดอย�งคลองแคลวและเสรจทนเวล� ผลง�นในบ�งขนตอนไมเปนไปต�มจดประสงค

ด

ดำ�เนนก�รต�มแผนทว�งไว ใชอปกรณและสอประกอบไดถกตอง คลองแคลว และเสรจทนเวล� ผลง�นทกขนตอนเปนไปต�มจดประสงค

ดม�ก

178



ดานการอธบาย

อธบ�ยไมถกตอง ขดแยงกบแนวคดหลกท�งวทย�ศ�สตร ตองปรบปรง

อธบ�ยโดยอ�ศยแนวคดหลกท�งวทย�ศ�สตร แตก�รอธบ�ยเปนแบบพรรณน�ทวไปซงไมคำ�นงถงก�รเชอมโยงกบปญห�ทำ�ใหเข�ใจย�ก

พอใช

อธบ�ยโดยอ�ศยแนวคดหลกท�งวทย�ศ�สตร ตรงต�มประเดนของปญห�แตข�มไปในบ�งขนตอน ใชภ�ษ�ไดถกตอง

ด

อธบ�ยต�มแนวคดหลกท�งวทย�ศ�สตร ตรงต�มประเดนของปญห�และ จดประสงค ใชภ�ษ�ไดถกตองเข�ใจง�ย สอคว�มหม�ยไดชดเจน

ดม�ก

179


บรรณานกรมสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2554). หนงสอเรยนรายวชา เพมเตม โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 1. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: โรงพมพ สกสค.Ahrens, C. D. (2009). Meteorology Today: An Introduction to Weather, Climate, and Environment. 9th ed. Canada: Thomson Brook/Cole.Ahrens, C. D. and Robert Henson (2016). Meteorology Today: An Introduction to Weather, Climate, and Environment. 11th ed. Canada: Thomson Brook/Cole.Alan P. Trujillo and Harold V. Thurman. (2014). Essentials of Oceanography. 7th ed. USA: Pearson Education.Keith A. Sverdrup, Alison B. Duxbury and Alyn C. Duxbury. (2006). Fundamental of Oceanography. 5th ed. USA: McGraw-Hill.Stefan Rahmstorf . (2006). Thermohaline Ocean Circulation. Encyclopedia of Quaternary Sciences. Elsevier, Amsterdam 2006.กรมอตนยมวทยา. ระบบเฝาระวง ตดตามและพยากรณอากาศ: สบคนเมอ 24 กนยายน 2561 จาก http://www.metalarm.tmd.go.th/monitor/typhoonSelect กรมอตนยมวทยา. เอลนโญ. สบคนเมอ 2 กรกฎาคม 2561. จาก https://www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=17กรมอตนยมวทยา. เอลนโญ. สบคนเมอ 2 กรกฎาคม 2561. จาก https://www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=18โพสตทเดย. เอลนโญ และลานญา ผลกระทบกบสนคาโภคภณฑเกษตร. สบคนเมอ 5 กรกฎาคม 2561. จาก https://www.posttoday.com/ finance/invest/434051EarthNow Project. Effects of El Niño and La Niña on Phytoplankton and Fish: Retrieved August 31, 2018, from http://sphere.ssec.wisc.edu/20130315/National Aeronautics and Space Administration (NASA). Climate and Earth’s Energy Budget: สบคนเมอ 12 เมษายน 2561 จาก https://earthobservatory.nasa.gov/Features/EnergyBalance

180


National Aeronautics and Space Administration (NASA). Tropical Cyclone Tracks: Retrieved August 11, 2018, from https://www.climate.gov/ news-features/understanding-climate/tropical-cyclone-tracks National Geographic. La Niña : Retrieved August 31, 2018, from https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/la-nina/National Oceanic and Atmospheric Administration. The science behind the polar vortex: Retrieved August 2, 2018, from https://www.noaa.gov/ infographic/science-behind-polar-vortex Science Education through Earth Observation for High Schools (SEOS). Nike Trainers and Rubber Ducks: Retrieved Febuary 20, 2018, from http://www.seos-project.eu/modules/oceancurrents/oceancurrents- c01-p02.htmlUnited States Geological Survey (USGS). How much water is there on, in, and above the Earth?: Retrieved January 31, 2018, from https://water.usgs.gov/edu/earthhowmuch.html

181


คณะกรรมการการจดท�าคมอคร รายวชาเพมเตม โลก ดาราศาสตร และอวกาศ เลม 4ตามผลการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560)

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

คณะทปรกษา

1. ศาสตราจารย ดร. ชกจ ลมปจ�านงค ผอ�านวยการ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย2. ดร.วนดา ธนประโยชนศกด ผชวยผอ�านวยการ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

คณะผจดท�าคมอคร รายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก อวกาศ และดาราศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4

1. นายสพจน วฒโสภณ ผเชยวชาญ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย2. นางสาวบศราศร ธนะ ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย3. ผศ.ดร.อลศรา ชชาต ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย4. นางพรรณทพา ธนากรโยธน ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย5. นางดารกา วรวนนทนกล ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย6. นายมนตร ประเสรฐฤทธ ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย7. นางฤทย เพลงวฒนา ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย8. นายนทศน ลมผองใส นกวชาการอาวโส สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 9. นางสาววชราตร กลบแสง นกวชาการ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย10.นางสาวรมภา ศรบางพล นกวชาการ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย11.นางสาวกญญจต จนเสนา นกวชาการ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

182


คณะผ ร วมพจารณาค มอคร รายวชาเพมเตมวทยาศาสตร โลก อวกาศ และดาราศาสตร

ชนมธยมศกษาปท 5 เลม 4 (ฉบบราง)

1. รศ.ดร.ปราโมทย โศจศภร จฬาลงกรณมหาวทยาลย2. ดร.สงกรานต อกษร กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม3. ดร.สธน วจารณวรรณลกษณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย4. ผศ.มาล สทธโอภาส มหาวทยาลยเกษตรศาสตร5. นางเบญจวรรณ ศรเจรญ นกวชาการอสระ6. นายวทยา อนโท โรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย ฝายมธยม7. นางสาวชณหภค เทดอวยพร โรงเรยนวดสทธวราราม กรงเทพมหานคร8. นายประเดม วนทอง โรงเรยนเมองกาฬสนธ จ.กาฬสนธ9. นางสาวโศภตา อไพพานช นกวชาการ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย10.วาท ร.ต.ภรวจน จราตนตพฒน นกวชาการ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย11.นางสาวมนญญา ลกมลสวสด นกวชาการอสระ

คณะบรรณาธการ

1 ดร.สงกรานต อกษร กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม 2. รศ.ดร.ปราโมทย โศจศภร จฬาลงกรณมหาวทยาลย3. ดร.สธน วจารณวรรณลกษณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย4. นางสาวบศราศร ธนะ ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย5. นายสพจน วฒโสภณ ผเชยวชาญ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย6. นางฤทย เพลงวฒนา ผช�านาญ สาขาวทยาศาสตรมธยมศกษาตอนปลาย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

˜˚˛˝˙ˆ˜ˇ˚ ˇ ˝ ˝ ˇค าน า นส งเสร มการสอนว...

Documents

Transcript of ˜˚˛˝˙ˆ˜ˇ˚ ˇ ˝ ˝ ˇค าน า นส งเสร มการสอนว...