1

Περιεχόμενα

1.1. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΕΛΛΑΣ ............................................. 4

1.2. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΜΙΕΖΑΣ .............................................. 7

1.3. Η ΑΨΙΔΑ ΤΟΥ ΓΑΛΕΡΙΟΥ ............................................................ 8

1.4. ΡΟΤΟΝΤΑ................................................................................ 10

1.5. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ............................................. 11

1.6. ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ................ 14

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ .................................................................................. 27

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ............................................ 28

ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΗΜΕΡΗΣ ΕΚΔΡΟΜΗΣ ....................................... 34

2

Αντί προλόγου …

Ιχνηλάτες ταξιδευτές στα βήματα του Απ. Παύλου και του Μ. Αλεξάνδρου

Το Μάρτιο του 2017, τα δύο πολιτιστικά προγράμματα του σχολείου μας

συνδιοργάνωσαν εκδρομή στη Βόρεια Ελλάδα ακολουθώντας τα βήματα δύο

μεγάλων προσωπικοτήτων της ορθοδόξου θρησκείας και του αρχαιοελληνικού

πολιτισμού. Πρόκειται για τον Αλέξανδρο το Μέγα και τον Απόστολο Παύλο, δύο

πεφωτισμένες προσωπικότητες που διέδωσαν τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό στα

βάθη της Ασίας ο πρώτος και τον λόγο του Ευαγγελίου στην Ελλάδα στην

Αντιόχεια, στη Μυσία και στη Γαλατία ο δεύτερος. Τους χωρίζουν περίπου 350

χρόνια, αλλά έχοντας και οι δύο στην κατοχή τους την ελληνική γλώσσα και

παιδεία, ξεκινούν με ζήλο τη δράση τους.

Η Θεσσαλονίκη, αποτέλεσε τον κύριο σταθμό του ταξιδίου μας αυτού και

δεν επελέγη τυχαία. Η πόλη της Θεσσαλονίκης ιδρύεται μετά το πρόωρο τέλος του

μεγάλου στρατηλάτη-φέροντας μάλιστα και το όνομα της ετεροθαλούς αδελφής

του, ενώ ο Απόστολος Παύλος ιδρύει την Εκκλησία της Θεσσαλονίκης κατά τη β’

ιεραποστολική περιοδεία του.

Η σκιαγράφηση των μεγάλων προσωπικοτήτων δεν θα μπορούσε να μην

ξεκινούσε από το λίκνο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την αρχαία Πέλλα, «την μεγίστη

των εν Μακεδονία πόλεων», όπως ήδη από το 380 π.Χ. την αποκαλούσε ο

Ξενοφώντας. Το ταξίδι συνεχίστηκε προς τη Μίεζα και το ιερό των Νυμφών,

στα σκιερά μονοπάτια του οποίου, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, ο νεαρός

Αλέξανδρος λαμβάνει την αγωγή και την παιδεία από το Σταγειρίτη φιλόσοφο

Αριστοτέλη. Κατεβαίνοντας προς τα κάτω, αρχίσαμε το ταξίδι του Αποστόλου των

Εθνών ανάποδα (λόγω γεωγραφικής θέσης), αρχής γενομένης με την πόλη της

Βέροιας, τη μόνη πόλη της αρχαίας Ημαθίας, της «ερατεινής» του Ομήρου η οποία

δεν άλλαξε όνομα ποτέ στη διάρκεια 25 αιώνων. Εκεί, ο Απόστολος ήρθε δύο φορές

(βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων) και δίδαξε στη συναγωγή που σήμερα είναι

γνωστή ως το «Βήμα του Απ. Παύλου», έχοντας βρει υλικό ψυχών που ζητούσαν να

βρουν τη λύτρωση. Έπειτα, μετακινηθέντες ανατολικά, προς την πόλη της «Νίκης

κατά των Θεσσαλών», όπως αναφέρει και η ετυμολογία του ονόματός της. Στη

Θεσσαλονίκη ο Απόστολος Παύλος κήρυξε στη συναγωγή και με το κήρυγμά του

γνώρισε στους ακροατές του τον Ιησού Χριστό, ο οποίος έπαθε και αναστήθηκε για

τη σωτηρία του ανθρώπου. Ο μεστός και θερμός του λόγος άγγιξε τις ψυχές των

Θεσσαλονικέων και εκεί ίδρυσε την Εκκλησία της Θεσσαλονίκης, στέλνοντας

μάλιστα στους εκχριστιανισθέντες δύο αποστολικές Επιστολές. Στην πόλη της

Θεσσαλονίκης, είχαμε επίσης την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε και τη Θεία

Λειτουργία στην πεντάκλιτη βασιλική του Αγ. Δημητρίου.

Τελευταίος σταθμός του ταξιδιού μας απετέλεσαν οι πρώτες πόλεις της

Βορείου Ελλάδος στις οποίες ήλθε ο Απ. Παύλος, μετά το όραμα της Τρωάδος, οι

Φίλιπποι και η Νεάπολη (σημερινή Καβάλα). Εκεί, βαπτίστηκε η πρώτη Ευρωπαία

χριστιανή και έλαβε το όνομα Λυδία, αλλά η ολιγοήμερη παραμονή του Παύλου

συνοδεύτηκε από ξυλοδαρμούς και φυλακίσεις. Ο Παύλος διατηρούσε στενούς

δεσμούς με τους Φιλιππησίους, οι οποίοι τον στήριξαν οικονομικά πολλές φορές,

ακόμη και όταν ήταν φυλακισμένος στη Ρώμη, ενώ η Επιστολή προς Φιλιππησίους,

είναι κατά γενική ομολογία η τρυφερότερη από όλες όσες έγραψε ο Παύλος. Το

3

ταξίδι μας θα λάβει τέλος σιγά σιγά και θα επιστρέψουμε στην Κόρινθο (ο Απ.

Παύλος πέρασε, δίδαξε και μας άφησε εχέγγυο δύο Επιστολές,

συμπεριλαμβανομένου και του Ύμνου της Αγάπης, ενώ η καταστροφή της το 146

π.Χ. από το Μόμμιο αποτελεί το ορόσημο όπου έδυσε η ελληνιστική περίοδος που

ξεκίνησε ο Μ. Αλέξανδρος). Έχοντας περπατήσει και δει από κοντά τους τόπους

όπου αυτές οι δύο φωτεινές προσωπικότητες πέρασαν και άφησαν το δικό τους

στίγμα, γυρίσαμε γεμάτοι από τέρψη και γνώση.

Οι μαθητές της Α’ τάξης του 1ου

Γ.Ε.Λ. Κορίνθου

Μάιος 2017

4

1.1. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΕΛΛΑΣ Το Αρχαιολογικό Μουσείο Βεργίνας επισκέφθηκε στις 31/03/2017 η Α΄ τάξη του Σχολείου μας με τη

συνοδεία των εκπαιδευτικών της τάξης.

Οι ανασκαφές στην αρχαία Πέλλα έχουν φέρει στο φως «ένα ιδιαίτερο σε έκταση

και πολυπλοκότητα αρχαίο συγκρότημα, από τα ελάχιστα», σύμφωνα με τους

αρχαιολόγους, «που χρονολογούνται στην κλασική-ελληνιστική εποχή». Στα

αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που αποκαλύφθηκαν και αντιστοιχούν σε χώρους

υποδοχής και ακρόασης, συγκέντρωσης και συμποσίου αλλά και χώρους διαμονής

της βασιλικής οικογένειας γεννήθηκε, μεγάλωσε και εκπαιδεύτηκε από τον

Αριστοτέλη ο γιος του Φιλίππου Β’, Αλέξανδρος, ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα θα

στεφόταν Μέγας.

Με τις αυλές, τους κήπους του, τα λουτρά, την παλαίστρα και τους χώρους

διασκέδασης, το ανάκτορο κυριαρχούσε στην τοπιογραφία της αρχαίας Πέλλας όχι

μόνο εξαιτίας της τεράστιας έκτασης που καταλάμβανε αλλά και λόγω της θέσης

του που βρισκόταν 15 μέτρα υψηλότερα από την υπόλοιπη πόλη.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Πέλλας

Το ανάκτορο, που χρονολογείται από τα χρόνια του βασιλιά Φιλίππου Β’ έως και

μετά την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους (168 π.Χ.), αποτελείται

από επτά κτιριακές ενότητες που επικοινωνούν μεταξύ τους με πύλες, σκάλες,

διαδρόμους και στοές. «Ο πυρήνας του ανακτόρου αποτελείται από τέσσερα μεγάλα

κτίρια που έχουν στο εσωτερικό τους περίστυλη αυλή. Τρία επιπλέον

συγκροτήματα αποκαλύφθηκαν στο βόρειο τοίχος με πύργους και η βασιλική

πύλη».

Σήμερα «τα κτίρια διατηρούνται αποσπασματικά λόγω εκτεταμένης λιθαρπαγής

κατά τους βυζαντινούς και μεταγενέστερους χρόνους» ενώ «κακή» κρίνεται και η

5

κατάσταση της λιθοδομής στους τοίχους. Ως προς την αποκατάστασή τους η μελέτη

προβλέπει την ανάδειξη του μνημειακού Προπύλου, των τεσσάρων κτιρίων που

συγκροτούν τον πυρήνα του ανακτόρου, του βόρειου τείχους και της βασιλικής

πύλης, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Διεύθυνσης Αναστήλωσης. Στο πλαίσιο των

εργασιών, μεταξύ άλλων θα συμπληρωθούν ή θα αντικατασταθούν φθαρμένοι λίθοι,

θα πραγματοποιηθούν στερεώσεις και αποχωματώσεις, θα αντικατασταθούν τα

στέγαστρα που υπάρχουν σήμερα σε ευπαθή σημεία του χώρου, όπως είναι το

ψηφιδωτό δάπεδο μπροστά από τη δεξαμενή κ.α. Παράλληλα, ως κύρια είσοδος

επιλέγεται η ανατολική πλευρά του χώρου, θα δημιουργηθεί δίκτυο απορροής

ομβρίων, θα αντικατασταθεί η σημερινή περίφραξη, θα δημιουργηθεί χώρος

στάθμευσης και Κέντρο Πληροφόρησης για τους επισκέπτες ενώ ειδική μέριμνα

υπάρχει για τη σήμανση του χώρου με ενημερωτικές πινακίδες ώστε το κοινό να

μπορεί εύκολα να προσανατολιστεί στα δωμάτια του ανακτόρου και στη χρήση

τους.

Το ανάκτορο σταμάτησε να λειτουργεί με τη λεηλασία της πόλης από τους

Ρωμαίους. Η σημερινή μορφή του ανάγεται στη βασιλεία του Αντιγόνου Γονατά και

του Φιλίππου Ε’.

Η πόλη της Πέλλας εμφανίζεται πρώτη φορά στις αρχαίες πηγές στον Ηρόδοτο

κατά την περιγραφή της εκστρατείας του Ξέρξη στην Ελλάδα (7.123), ενώ

αργότερα αναφέρεται και από το Θουκυδίδη (2.99.4 και 2.100.4). Όπως μαρτυρείται

από άλλους συγγραφείς, ο Αρχέλαος έδωσε μεγάλη έμφαση στη διοικητική και

στρατιωτική οργάνωσή της, ενώ πολλοί επιφανείς ποιητές, όπως ο Ευριπίδης, ο

Αγάθων, ο Χοιρίλος, και καλλιτέχνες, όπως ο γνωστός ζωγράφος Ζεύξις, ήλθαν από

τη νότια Ελλάδα συμβάλλοντας στην πολιτιστική της ανάπτυξη. Η πόλη

οργανώθηκε και επεκτάθηκε στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ και του Κασσάνδρου, ενώ

εδώ γεννήθηκε και ο γιος του Φιλίππου Β΄, Αλέξανδρος ο Μέγας. Η μορφή αυτής

της παλαιότερης πόλης των κλασικών χρόνων δεν είναι καλά γνωστή, αφού έχει

ανασκαφεί μόνο το νεκροταφείο της και λιγοστά αρχιτεκτονικά λείψανα στην

περιοχή του σύγχρονου αρδευτικού καναλιού. Είναι βέβαιο, όμως, ότι στο τέλος της

κλασικής εποχής η Πέλλα ήταν πλέον μία μεγαλούπολη με κανονική ρυμοτομία

κατά το μοντέρνο σύστημα της περιόδου, το ιπποδάμειο, με μεγάλους κεντρικούς

δρόμους και κάθετες οδούς. Ο Ξενοφώντας την αναφέρει ως τη μεγαλύτερη πόλη

της Μακεδονίας (Ελληνικά 5.2.13), άποψη που έρχεται σε αντίθεση με την αναφορά

του Δημοσθένη, ότι ο Φίλιππος γεννήθηκε σε ένα μικρό και ασήμαντο χωριό

(18.68), αν και γενικά αυτός ο χαρακτηρισμός θεωρείται από τους ερευνητές

ρητορική έκφραση.

Η Πέλλα αναφέρεται αργότερα από τον Πολύβιο και τον Λίβιο ως η έδρα

του βασιλείου του Φίλιππου Ε' και του Περσέα του Μακεδόνα κατά τους

Μακεδονικούς πολέμους . Ο Λίβιος μας δίνει τη μόνη περιγραφή της πόλης , όπως

την είδε ο Ρωμαίος Λούκιος Αιμίλιος Παύλος ο Μακεδονικός , νικητής της Μάχης

της Πύδνας:

"...και αυτός είδε ότι δεν επελέγη άδικα σαν θέση βασιλικής κατοικίας. Είναι

τοποθετημένη στη νοτιοδυτική πλαγιά ενός λόφου και περιβάλλεται από βάλτο πολύ

βαθύ για να διασχιστεί με τα πόδια χειμώνα-καλοκαίρι. Η ακρόπολη, η οποία είναι

κοντά στη πόλη, βρίσκεται μέσα στο βάλτο και εξέχει σαν νησί, είναι δε χτισμένη

πάνω σε γιγαντιαία θεμέλια που αντέχουν τείχη πάνω τους και προστατεύουν από την

εισχώρηση των υδάτων της λίμνης. Από μακριά φαίνεται σα να είναι συνέχεια του

6

τείχους της πόλης, αλλά στην πραγματικότητα είναι ξεχωριστή και ανάμεσα στα δύο

τείχη υπάρχει ένα κανάλι. Η ακρόπολη ενώνεται με την πόλη με μια γέφυρα, έτσι

αποκόπτονται όλες οι πλευρές πρόσβασης για έναν εξωτερικό εχθρό και αν ο βασιλιάς

φυλακίσει κάποιον εκεί δεν υπάρχει τρόπος διαφυγής εκτός από τη γέφυρα, η οποία

φυλάσσεται εύκολα."

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΛΛΑΣ

Το μουσείο της Πέλλας βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του αρχαιολογικού

χώρου, σε άμεση γειτνίαση με το σύγχρονο οικισμό της Πέλλας ανατολικά.

Στο μουσείο, όπου καταλήγει ο επισκέπτης μετά την περιήγησή του στον

αρχαιολογικό χώρο, μπορεί να ανασυνθέσει τα αρχαιολογικά στοιχεία που του

παρείχαν τα μνημεία και να κατανοήσει τις ποικίλες πτυχές της καθημερινής, αλλά

και της δημόσιας ζωής της μακεδονικής πρωτεύουσας. Γι΄ αυτό και οι θεματικές

ενότητες της έκθεσης του μουσείου εναρμονίζονται με τους ανασκαφικούς τομείς

του χώρου, χωρίς να είναι αποκομμένες η μια από την άλλη. Καθώς είναι

χωροθετημένες σε διαφορετικά επίπεδα, που παραπέμπουν στο εδαφικό ανάγλυφο

της περιοχής, εξασφαλίζεται μια συνεχής οπτική επαφή με όλες σχεδόν τις

θεματικές ενότητες, αλλά και τον ίδιο τον αρχαιολογικό χώρο, μέσα από τα μικρά

παράθυρα του κτιρίου.

Τον επισκέπτη υποδέχεται στον εκθεσιακό χώρο ένα σημαντικό εύρημα της

Πέλλας, η μαρμάρινη κεφαλή του Αλεξάνδρου Γ΄, της μεγάλης ιστορικής

προσωπικότητας που γεννήθηκε και ανδρώθηκε στην Πέλλα, απ’ όπου και ξεκίνησε

η μεγαλειώδης εκστρατεία του. Στην εισαγωγική θεματική ενότητα της έκθεσης, της

ενημέρωσης, ο επισκέπτης ενημερώνεται με κείμενα, φωτογραφίες, χάρτες, σχέδια,

μια μεγάλη μακέτα του αρχαιολογικού χώρου και ενδεικτικά ευρήματα (νομίσματα,

κεραμίδες οροφής με επιγραφές που φέρουν το όνομα της πόλης, ΠΕΛΛΗΣ) τα

απαραίτητα στοιχεία για την γνωριμία του με την Πέλλα: τη γεωμορφολογική

εξέλιξη της περιοχής, ιστορικά στοιχεία για την πόλη και τις ανασκαφές, για το

πολεοδομικό σύστημα και τις οχυρώσεις.

7

Ψηφιδωτά με θέματα από την καθημερινή ζωή

Ο απαραίτητος εξοπλισμός ενός Πελλαίου στρατιώτη

1.2. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΜΙΕΖΑΣ

Στην εύφορη πεδιάδα που βρίσκεται στους πρόποδες του Βερμίου,

μεταξύ Κοπανού, Λευκαδίων και Νάουσας, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο

φως και συνεχίζει να αποκαλύπτει τα κατάλοιπα μιας αρχαίας πόλης, η οποία

ταυτίζεται με τη Μίεζα, μια από τις σημαντικότερες πόλεις του Μακεδονικού

βασιλείου στην περίοδο της ακμής του (4ος-2ος αι. π.Χ.). Για τη Μίεζα υπάρχει ένα

πλήθος αναφορών στις γραπτές πηγές της αρχαιότητας, με σημαντικότερη την

πληροφορία του Πλουτάρχου, ότι κοντά στην πόλη βρισκόταν το Νυμφαίο, στα

σκιερά μονοπάτια του οποίου ο Αριστοτέλης δίδασκε το νεαρό Αλέξανδρο.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα πιστοποιούν ότι η ευρύτερη περιοχή έχει μια

μακραίωνη ιστορία κατοίκησης που ξεκινά από τη 2η χιλιετία π.Χ. και συνεχίζεται

αδιάλειπτα μέχρι το τέλος της αρχαιότητας. Οι ανασκαφές συμπληρώνουν

προοδευτικά την εικόνα μιας αγροτικής κοινότητας που μετασχηματίζεται σε

αστικό κέντρο, για να εξελιχθεί στην ακμάζουσα και πλούσια πόλη των

ελληνιστικών χρόνων. Τα πιο εύγλωττα στοιχεία προέρχονται από τα νεκροταφεία

και τα ταφικά μνημεία της περιοχής, η οποία μας διέσωσε το δεύτερο

σημαντικότερο σύνολο μακεδονικών τάφων μετά τη Βεργίνα.

Έξω από την περίμετρο της αρχαίας πόλης, στο σημερινό αγροτικό δρόμο που

οδηγεί από τον Κοπανό στη Νάουσα, βρίσκεται η ειδυλλιακή τοποθεσία στη θέση

Ισβόρια. Το καταπράσινο τοπίο με τα άφθονα νερά και τις φυσικές σπηλιές στα

βράχια συνθέτει ένα διονυσιακό σκηνικό που εύλογα αποτέλεσε τόπο λατρείας των

Νυμφών κατά την αρχαιότητα. Τα διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη μιας ιωνικής

στοάς, που λαξεύτηκε στο βράχο μετά τα μέσα του 4ου αι. π.Χ., συνδέθηκαν με τις

γραπτές μαρτυρίες και οδήγησαν στην αναγνώριση ενός εξαιρετικά σημαντικού

χώρου: της σχολής δηλαδή όπου ο νεαρός Αλέξανδρος μαθήτευσε κοντά στον

Αριστοτέλη.

8

Η είσοδος (πάνω και το Ιερό των Μουσών (κάτω) στη Μίεζα, όπου ο Αριστοτέλης δίδαξε τον

Αλέξανδρο.

Τα διάσπαρτα σύνολα οικοδομημάτων, δημόσιου κυρίως χαρακτήρα, που

αποκαλύπτονται σε διάφορα σημεία της ευρύτερης περιοχής, σκιαγραφούν μια αδρή

εικόνα της ελληνιστικής πόλης, χωρίς ακόμη να είναι δυνατή η ακριβής οριοθέτηση

της έκτασής της. Ο δημόσιος πυρήνας της αρχαίας Μίεζας, η αγορά της δηλαδή,

εντοπίζεται στα κτήματα του Κοπανού, στη θέση Μπελοβίνα, όπου ήρθε στο φως

και το θέατρο της πόλης. Χρονολογείται στα όψιμα ελληνιστικά χρόνια και είναι

κτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου με πανοραμική θέα προς την πεδιάδα. Η

χωρητικότητά του υπολογίζεται σε 1500 θεατές. Η άνθηση που γνώρισε η Μίεζα

στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια αντανακλάται και στις πολυτελείς οικίες των

χρόνων αυτών. Από τα καλύτερα διατηρημένα παραδείγματα είναι οι δύο ρωμαϊκές

επαύλεις στη θέση Τσιφλίκι των Λευκαδίων και Μπαλτανέτο Νάουσας αντίστοιχα,

με πλούσια ψηφιδωτά δάπεδα του 2ου αι. μ.Χ.

1.3. Η ΑΨΙΔΑ ΤΟΥ ΓΑΛΕΡΙΟΥ Η αψίδα του Γαλεριου γνωστή και ως «Καμάρα» είναι ένα από τα πιο

αναγνωρίσιμα και διακεκριμένα ρωμαϊκά μνημεία της Θεσσαλονίκης.

Είναι ένα μνημείο θριαμβικού χαρακτήρα που συγκεντρώνει πολλά και

ενδιαφέροντα στοιχεία της Ρωμαϊκής μνημειακής αρχιτεκτονικής ενώ ήταν

αφιερωμένο στην νικηφόρα εκστρατεία του αυτοκράτορα Γαλέριου έναντι των

Σασσανιδών της Περσίας και την κατάληψη της πρωτεύουσας τους Κτησιφών το

298 μΧ.

Έχοντας πολλά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κτισμάτων μνημειακού

χαρακτήρα του 4ου αιώνα μΧ., διαθέτει κάποια υπέροχα μαρμάρινα ανάγλυφα

9

περίτεχνα σκαλισμένα που απεικονίζουν πλήθος παραστάσεων και ατόμων έχοντας

έντονο αφηγηματικό χαρακτήρα, αποπνέοντας ίσως και μια χάρη που συναντάται

κυρίως στην Ελληνιστική περίοδο.

Η γλυπτή διακόσμηση εντυπωσιάζει ευχαρίστα τον επισκέπτη ακόμα και σήμερα,

ενώ οι άφθονες παραστάσεις γεγονότων και ατόμων μπορούν να διακριθούν και να

μελετηθούν με αρκετά μεγάλη ευκολία. Καθώς ο σκοπός του όλου εγχειρήματος

ήταν να δοθεί έμφαση στον θρίαμβο της Ρώμης αυτής καθαυτής, δεν αποτελεί

έκπληξη το γεγονός ότι στο επίκεντρο των σκηνών βρίσκεται ο αυτοκράτορας και η

αυτοκρατορική οικογένεια.

Ο αυτοκράτορας παρουσιάζεται να επιτίθεται έφιππος ενώ ένα αετός τον

προσεγγίζει και τον πλαισιώνει με ένα νικηφόρο στεφάνι. Πρόκειται επί της ουσίας

για την έκφραση της δύναμης που κατέχει ο Καίσαρας, ένα βασικό και απαραίτητο

στοιχείο της Ρωμαϊκής πολιτικής θεωρίας.

Φωτογραφίες από την Αψίδα του Γαλέριου και λεπτομέρειες επί αυτής.

Καθώς η αψίδα ήταν μέρος του ευρύτερου αρχιτεκτονικού συμπλέγματος που περιελάμβανε τα

Aνάκτορα και το εντυπωσιακό κυλινδρικό κτίσμα της Ροτόντας σε μια ενιαία οντότητα, μπορούμε

να αντιληφθούμε το πλούσιο και έντονο ρωμαϊκό παρελθόν της πόλης.

Σημερινή άποψη της αψίδας του Γαλέριου.

10

Η τοποθεσία της Καμάρας βρίσκονταν δίπλα στην εξαιρετικά σημαντική ρωμαϊκή Εγνατία Οδό

(Via Egnatia). Σχημάτιζε αρχικά μια αψίδα με 3 σκέλη τα οποία και ένωναν τα παραπάνω κτίρια με

τον κυρίως δρόμο. Σήμερα κατά ένα παρόμοιο τρόπο την συντροφεύει η σύγχρονη Εγνατία Οδός,

ενώ βρίσκεται ανάμεσα στα Ανάκτορα του Γαλερίου στα Νότια και τον Ναό τηςΡοτόντας στα

Βόρεια.

1.4. ΡΟΤΟΝΤΑ Η Ροτόντα οφείλει το όνομά της στο κυκλικό της σχήμα και βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της

Θεσσαλονίκης. Η χρονολογία ίδρυσής της τοποθετείται γύρω στο 300 μ.Χ., την ίδια εποχή δηλαδή

με Αψίδα του Γαλερίου, τα ανάκτορα και τον Ιππόδρομο. Παρόλο που η αρχική του χρήση

παραμένει ασαφής, θεωρήθηκε ότι ήταν μαυσωλείο για τον ιδρυτή του ή σύμφωνα με την

επικρατέστερη άποψη τόπος λατρείας αφιερωμένος στους Καβείρους ή στο Δία ή πιθανώς ως

μαυσωλείο του Μ. Κωνσταντίνου. Είναι ένα περίκεντρο οικοδόμημα θόλο από οπτόπλινθους που

φθάνει σε ύψος τα 29,80 μέτρα. Εσωτερικά υπάρχουν σε οκτώ ορθογώνιες κόγχες που καλύπτονται

με καμάρες.

Το μνημείο μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο, χωρίς να είναι

πλήρως γνωστή η ημερομηνία. Τότε πραγματοποιήθηκαν οικοδομικές επεμβάσεις και προσθήκες

στο αρχικό κτίριο που όμως επηρέασαν τη στατική του επάρκεια και συνοχή. Οι εργασίες αυτές

θεωρείται πως μπορεί να εκτελέστηκαν από τα τέλη του 4ου αιώνα έως τις αρχές του 6ου αιώνα, με

μεγαλύτερη πιθανότητα τα χρόνια του Μεγάλου Θεοδοσίου (379-395 μ.Χ.) και σύμφωνα με την

επικρατέστερη άποψη, ο ναός αφιερώθηκε στους Ασώματους, όπως φαίνεται να υποδεικνύει,

σύμφωνα με τις πηγές, η ονομασία της γειτονικής πύλης των τειχών της πόλης και της συνοικίας

γύρω από τον ναό. Τα θέματα στις καμάρες των κογχών και στους φεγγίτες έχουν καθαρά

διακοσμητικό χαρακτήρα και εντυπωσιάζουν με το πλήθος των φυτικών και γεωμετρικών μοτίβων

που περιλαμβάνουν πουλιά, πανέρια με καρπούς και λουλούδια.

Στο θόλο αναπτύσσονται μεγάλες συνθέσεις ιεραρχημένες με θέμα, την θριαμβική εμφάνιση του

Χριστού ως Ουράνιου Βασιλέα. Σύμφωνα με άλλες θεωρήσεις, παραστάσεις του διακόσμου

συνδέονται με την αυτοκρατορική εικονογραφία της ύστερης αρχαιότητας, οπότε θα μπορούσαν να

είχαν εκτελεστεί τον 4ο αιώνα στο πλαίσιο μιας ενδεχόμενης μετατροπής του χώρου σε τρίτο

μαυσωλείο του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Άποψη της Ροτόντας

Από τον εξαιρετικό μαρμάρινο άμβωνα της Ροτόντας σώζονται δύο τμήματά που σήμερα

βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Ο ναός φαίνεται πως με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί χρησιμοποιήθηκε ως μητρόπολη

11

της Θεσσαλονίκης 1590, οπότε μετατράπηκε σε τζαμί. Στη σημερινή του μορφή, διακρίνονται

ακόμη οι επεμβάσεις των οθωμανικών χρόνων: ο μιναρές και το σιντριβάνι, το οποίο χτίστηκε στα

δυτικά του ναού, τα προστώα της δυτικής και νότιας εισόδου και άλλες επισκευές. Η ονομασία

Άγιος Γεώργιος προέρχεται από το ναΐδριο του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση

στα δυτικά, όπου μεταφέρθηκαν τα σκεύη του ναού κατά τη μετατροπή του ναού σε τζαμί.

Αναστηλωτικές εργασίες στο εσωτερικό της Ροτόντας

1.5. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ο ρυθμός του ναού είναι πεντάκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος, διπλά υπερώα και μακρές διπλές

κιονοστοιχείες. Στην πορεία του χρόνου υπέστη δύο φορές καταστροφή, σε μεγάλο μέρος, από

πυρκαγιά τον 7ο αιώνα (μεταξύ 629 και 639) και στις 5 και 6 Αυγούστου το 1917. Επίσης το

πέρασμα Σαρακηνών και Νορμανδών το 904 και το 1118 αντίστοιχα άφησε πολλές καταστροφές

και λεηλασίες, ενώ για περίπου 500 χρόνια, από το 1493-1912 μετατράπηκε σε τζάμι από τους

Τούρκους.

Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 μετέβαλε σχεδόν σε ερείπια τον ιστορικό Ναό και οι αναστηλωτικές

εργασίες που τον αποκατέστησαν στην αρχική του μορφή διήρκησαν έως το 1948 και από τότε

λειτουργεί κανονικά.

Ο ναός χωρίζεται σε πέντε κλίτη (κεντρικό το μεγαλύτερο, δύο βόρεια και δύο νότια) από

τέσσερεις κιονοστοιχίες με μαρμάρινους κίονες και πεσσούς. Τα κιονόκρανα, τα οποία υπάρχουν

σε δεκαπέντε, περίπου, παραλλαγές σ' όλο το ναό, είναι τα περισσότερα "θεοδοσιανά" –

κορινθιακά και ανήκουν είτε σε παλαιότερα κτίσματα είτε στη Βασιλική του 5ου αιώνα.

Κρύπτη

Η είσοδος της κρύπτης βρίσκεται δίπλα από τον δεξιό πεσσό του ιερού βήματος και οδηγεί στο

χώρο εκείνο που σύμφωνα με την παράδοση φυλακίσθηκε, μαρτύρησεκαι τάφηκε ο Άγιος

12

Δημήτριος. Πρόκειται για το ανατολικό τμήμα του μεγάλου ρωμαϊκού λουτρού που βρισκόταν

κοντά στην αγορά και το στάδιο για την εξυπηρέτηση των αθλητών.Σήμερα κάτω από το ιερό βήμα

βρίσκεται ο κεντρικός χώρος της κρύπτης, η οποία κρύπτη ήταν και αποτελεί μέχρι σήμερα

λατρευτικό χώρο, με κέντρο το Ναϊδριο που υπάρχει αριστερά καθώς κατεβαίνουμε και που

πιθανότατα είναι και ο τόπος όπου ακριβώς μαρτύρησε ο Άγιος. Το μαρμάρινο Κιβώριο που

βρίσκεται στο κέντρο της κρύπτης είναι το σημείο όπου έρρεε το αγίασμα και το μύρο, από

αγωγούς που ξεκινούσαν από το φρέαρ και από το κιβώριο του Αγίου καταλήγοντας στη

μαρμάρινη φιάλη, η βάση της οποίας φαίνεται μπροστά στο Κιβώριο.

Η Κρύπτη

Το Κιβώριο

Στη μέση του ναού, κοντά στην αριστερή κιονοστοιχία του κεντρικού κλίτους, βρισκόταν ένα

εξαγωνικό κιβώριο* –υπάρχουν αποτυπώματα στο δάπεδο – όπου μετά από ενύπνια και οράματα

ευσεβών

Θεσσαλονικέων, δημιουργήθηκε η πίστη ότι κάτω κάτω από αυτό βρισκόταν το “Πανάγιο

λείψανο” του Μεγαλομάρτυρος Αγίου Δημητρίου. Καταστράφηκε από επιδρομή των Σαρακηνών

το 904 μ.Χ., όπως και ο τάφος του Αγίου από τους Νορμανδούς το 1118. Σήμερα έχει

κατασκευαστεί νέο μαρμάρινο κιβώριο, εντός του οποίου βρίσκεται η περικαλλής αργυρά λάρνακα

με τα Χαριτόβρυτα λείψανα του Αγίου Δημητρίου, τα οποία αποτελούν πηγή ευλογίας, θαυμάτων

και ευεργεσιών όχι μόνο για τους ευσεβείς Θεσσαλονικείς, αλλά και για όλους τους προσκυνητές

του Μεγαλομάρτυρος Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτου.

13

Το Κιβώριο

Το Φρέαρ του Αγιάσματος

Βρίσκεται μπροστά στο αριστερό πεσσό του Ιερού Βήματος και διαμορφώθηκε αργότερα

κατάλληλα με μεταγενέστερο μαρμάρινο κιβώριο. Το φρέαρ αυτό αποτέλεσε τον πρώτο τάφο του

Αγίου Δημητρίου, διότι μέσα σ' αυτό ερρίφθη το σώμα του Αγίου, για να καταστραφεί και να

εξαφανιστεί από τους ειδωλολάτρες.

Ανά τους αιώνες αναβλύζει συνεχώς αγίασμα, το οποίο αρχικά μεταφερόταν με σωλήνες - αγωγούς

στις κόγχες της Κρύπτης, σε ειδικές μαρμάρινες λεκάνες, μέχρι της εμφανίσεως του μύρου. Σήμερα

το αγίασμα διοχετεύεται σε ειδική μαρμάρινη κρήνη (βρύση) που υπάρχει αριστερά του φρέατος,

για ευλογία και αγιασμό των ευλαβών προσκυνητών.

Το Φρέαρ του Αγιάσματος

14

Το Παρεκκλήσιο του τάφου

Δίπλα μας ακριβώς βρίσκεται η είσοδος για το λεγόμενο παρεκκλήσιο του τάφου του Αγίου

Δημητρίου. Πρόκειται περί κτίσματος δημοσίου λουτρού της ρωμαικής εποχής που κατεδαφίστηκε

κατά την ανέγερση του ναού. Εδώ μεταφέρθηκε ο τάφος του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος αρχικά

βρισκόταν κάτω από την Αγία Τράπεζα στο Ιερό Βήμα.

Αργότερα, πιθανότατα για λόγους λειτουργικότητας του χώρου, για να εξυπηρετούνται οι ανάγκες

των πιστών που ήθελαν να προσκυνούν τον τάφο του Μάρτυρος, μεταφέρθηκε στο κιβώριο στο

κεντρικό κλίτος και στη συνέχεια, όταν ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί, στο σημείο που βρίσκεται

σήμερα.

Το παρεκκλήσιο του τάφου

Πανοραμική φωτογράφιση του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης

Στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου διασώζονται ελάχιστα ψηφιδωτά γιατί τα πιο πολλά

καταστράφηκαν στην πυρκαγιά του 1917. Τα πιο πολλά από αυτά απεικονίζουν τον Άγιο, αλλά και

άλλα πρόσωπα, όπως τον Άγιο Σέργιο σε στάση προσευχής. Από τις διασωθείσες τοιχογραφίες,

περίφημη είναι η τοιχογραφία που απεικονίζει τον Ιουστινιανό τον Α΄ και την ακολουθία του Ο

Ναός έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την Unesco.

1.6. ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Κεραμική Περιλαμβάνονται όλα τα αρχαία αντικείμενα που είναι κατασκευασμένα από πηλό, κυρίως αγγεία

και ειδώλια. Χρονολογούνται από τα νεολιθικά έως και τα υστερορωμαϊκά χρόνια και

15

προέρχονται:

- από ανασκαφές στην πόλη της Θεσσαλονίκης και την ευρύτερη περιοχή της, από την κεντρική

Μακεδονία (κυρίως τη Χαλκιδική), αλλά και από άλλες θέσεις της Μακεδονίας και της Θράκης

- από παραδόσεις, κατασχέσεις ή δωρεές

Πρόκειται τόσο για προϊόντα τοπικών εργαστηρίων, όσο και για εισαγωγές από μεγάλα κέντρα

παραγωγής του ελλαδικού χώρου (Αττική, Κόρινθος, Βοιωτία, βορειοανατολικό Αιγαίο κ.λ.π),

αλλά και, σπανιότερα, από γειτονικές περιοχές της Δύσης και της Ανατολής.

Ειδολογικά, παρουσιάζουν τεράστια ποικιλία, καθώς αφορούν σε αντικείμενα αντιπροσωπευτικά

όλων των εκφάνσεων της ζωής των αρχαίων Ελλήνων, από την καθημερινή ζωή και τον εξοπλισμό

ενός νοικοκυριού, τη διασκέδαση και τον καλλωπισμό, μέχρι τη λατρεία, τις δεισιδαιμονίες, τις

επιθανάτιες δοξασίες και τις ταφικές πρακτικές.

Τοιχογραφίες

Περιλαμβάνονται τμήματα τοιχογραφιών από κτιστούς τάφους (κιβωτιόσχημους και

«μακεδονικούς»), που ανασκάφηκαν στη Λητή (Δερβένι) και στην Αίνεια (Ν. Μηχανιώνα) και

χρονολογούνται στον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένας κτιστός

κιβωτιόσχημος τοιχογραφημένος τάφος, που ανασκάφηκε στην Αίνεια και εκτίθεται ολόκληρος

στο Μουσείο. Σημαντικά είναι επίσης και τα τμήματα ρωμαϊκών τοιχογραφιών από το ανακτορικό

συγκρότημα του Γαλερίου.

Ψηφιδωτά

Τη συλλογή ψηφιδωτών του ΑΜΘ απαρτίζουν παραδείγματα προερχόμενα ως επί το πλείστον από

ανασκαφές σε οικόπεδα του κέντρου της πόλης. Άλλοτε απεικονίζονται πολυπρόσωπες

παραστάσεις με μυθολογικό περιεχόμενο, άλλοτε τα θέματα είναι καθαρά διακοσμητικά, με

γεωμετρικά ή φυτικά σχέδια, ενώ δεν λείπουν οι αλληγορικές και συμβολικές σκηνές. Χρονολογικά

τα ψηφιδωτά της συλλογής του Μουσείου εκτείνονται από τον 2ο ως τον 4ο αι. μ. Χ, περίοδο

ακμής της ρωμαϊκής Θεσσαλονίκης.

16

Δείγματα κεραμικής ψηφιδωτού και τοιχογραφιών που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο

Θεσσαλονίκης

Λίθινα & Μικροτεχνία

Δείγματα λιθίνων και μικροτενίας που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Η Συλλογή λιθίνων αποτελείται από γλυπτά έργα και αρχιτεκτονικά μέλη, τα οποία προέρχονται

από παραδόσεις, κατασχέσεις και κυρίως ανασκαφικές έρευνες που διενεργήθηκαν στην πόλη της

Θεσσαλονίκης και την ευρύτερη περιοχή της, όπως και σε άλλες αρχαιολογικές θέσεις της

Μακεδονίας. Τα έργα αυτά, που χρονολογούνται από τον ύστερο 6ο αι. π.Χ. έως τα πρώιμα

παλαιοχριστιανικά χρόνια, αποτελούν δείγματα παραγωγής κυρίως των τοπικών εργαστηρίων

γλυπτικής, καθώς και Αθηναίων καλλιτεχνών, ενώ πολλά από αυτά αποτελούν εισαγωγές από την

Αττική και δημιουργίες άλλων καλλιτεχνικών εργαστηρίων του βόρειου ελλαδικού χώρου.

Πρόκειται για λατρευτικά αγάλματα και αναθηματικά ανάγλυφα σε ιερά των κύριων θεών που

λατρεύονται σε ιερά, με σημαντικότερο εκείνο των Αιγυπτίων θεών, που ιδρύθηκε στην

ελληνιστική εποχή στη Θεσσαλονίκη, ενώ σημαντικός είναι επίσης ο αριθμός των αυτοκρατορικών

πορτρέτων και εικονιστικών ανδριάντων, που συσχετίζονται με την άσκηση της αυτοκρατορικής

λατρείας κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Εκπροσωπούνται ακόμη εντυπωσιακά δείγματα της γλυπτής

διακόσμησης δημοσίων κτηρίων και του ανακτορικού συγκροτήματος του Γαλερίου. Η ακμή της

τοπικής κοινωνίας αποδεικνύεται από ένα σύνολο ιδιωτικών εικονιστικών προτομών και ταφικών

αναγλύφων. Μεγάλο τμήμα της συλλογής έχει δημοσιευτεί σε τρεις τόμους, με ευθύνη και

επιμέλεια καθηγητών αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ και τη σύμπραξη τελευταία

και αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του ΥΠΠΟΤ (Έκδοση του Μορφωτικού

Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης).

Ένα αξιόλογο τμήμα αποτελεί η Συλλογή με αρχαιότητες από διάφορες περιοχές της Θράκης, την

οποία συγκρότησε ο Θρακικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος της Ραιδεστού (έτος ίδρυσης 1871) και

μετέφεραν στη Θεσσαλονίκη ως κειμήλια στη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων οι πρόσφυγες της

Ανατολικής Θράκης το 1920.

Πλούσια είναι επίσης και η επιγραφική συλλογή, μέρος της οποίας δημοσιεύτηκε στη σειρά των

InscriptionesGreacae. Από τα κείμενα αντλούμε πληροφορίες σχετικά με την υιοθέτηση της κοινής

ελληνιστικής γλώσσας από τον τοπικό πληθυσμό, την πολιτειακή οργάνωση του Μακεδονικού

βασιλείου, τις συνθήκες συμμαχίας, τα ψηφίσματα, τις λατρευτικές πρακτικές, τους κοινωνικούς

θεσμούς, τις εμπορικές πράξεις και τις ευεργεσίες πλούσιων πολιτών στα ιερά και τις πόλεις.

Κύριο τμήμα της μικροτεχνίας στο ΑΜΘ αποτελούν τα γυάλινα κοσμήματα, τα πολυτελή αγγεία

και τα επιτραπέζια παιγνίδια, που προέρχονται κατά κύριο λόγο από ανασκαφές νεκροταφείων,

δημοσίων κτηρίων και ιδιωτικών κατοικιών και επαύλεων, από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. μέχρι την

ύστερη αρχαιότητα. Η κατασκευή τους προϋποθέτει γνώση και εφαρμογή σύνθετων τεχνικών και η

17

χρήση τους δείγμα της υψηλής αισθητικής και του πλούτου των τοπικών κοινωνιών. Περιοδική

έκθεση με τίτλο: Γυάλινος Κόσμος, που συνοδεύτηκε και από την έκδοση σχετικού καταλόγου,

διοργανώθηκε στο ΑΜΘ το 2010.

Μεταλλοτεχνία

Το Τμήμα Συλλογής Μεταλλοτεχνίας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης έχει στην

ευθύνη του τη διαφύλαξη, την προστασία, τη διατήρηση, την έκθεση, την ανάδειξη, την προβολή

και τη μελέτη των μετάλλινων αντικειμένων που αποτελούν μέρος των συλλογών του ΑΜΘ και

χρονολογούνται κυρίως από την προϊστορική έως και την υστερορωμαϊκή περίοδο.

Ο πλούτος των συλλογών μεταλλίνων του ΑΜΘ οφείλεται στην άνθηση της μεταλλοτεχνίας στην

αρχαία Μακεδονία. Στο μουσείο φυλάσσεται η μεγαλύτερη συλλογή χρυσών στεφανιών της

κλασικής και ελληνιστικής περιόδου, καθώς και πολλά από τα ωραιότερα χρυσά και αργυρά

κοσμήματα της ίδιας εποχής. Πολυάριθμη είναι η συλλογή μπρούντζινων κοσμημάτων όλων των

περιόδων. Η πλούσια συλλογή αργυρών και μπρούντζινων αγγείων, από τις σπουδαιότερες στη

Μακεδονία, περιλαμβάνει αγγεία συμποσίου αλλά και καθημερινής χρήσης. Γνωστότερο

παράδειγμα ο μοναδικός ανάγλυφος κρατήρας του Δερβενίου. Στις συλλογές συμπεριλαμβάνονται

όπλα από τις ταφές μακεδόνων πολεμιστών: μπρούντζινα κράνη, σιδερένια ξίφη και μαχαιρίδια,

σιδερένιες αιχμές της περίφημης μακεδονικής σάρισας, μπρούντζινες ασπίδες και μολύβδινα

βλήματα σφενδόνης. Η πλουσιότατη συλλογή νομισμάτων περιλαμβάνει χρυσά, αργυρά και

μπρούντζινα νομίσματα όλων των εποχών από όλη τη Μακεδονία αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα.

Ενότητα Α: Προϊστορική Μακεδονία

Χρονολογικά, η μουσειακή αφήγηση ξεκινά στον κάτω όροφο του Μουσείου με την ενότητα

"5.000, 15.000, 200.000 χρόνια πριν. Εκτίθενται εκμαγεία τμημάτων κρανίων του ''μακεδονικού

ουρανοπιθήκου'', ενός πρώιμου ανθρωποειδούς καθώς και αντίγραφο του γνωστού κρανίου των

Πετραλώνων (200.000 π.Χ.). Σε επιμέρους θεματικά σύνολα παρουσιάζονται ευρήματα σχετικά με

τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, το κυνήγι, την κατασκευή εργαλείων, την αποθήκευση

αγροτικών προϊόντων, το μαγείρεμα, την υφαντική, την κεραμική και την τεχνολογία του

προϊστορικού ανθρώπου. Ανιχνεύονται επίσης οι ιδεολογικές του ανησυχίες και τα ταφικά έθιμα, οι

ενδείξεις κοινωνικής διαφοροποίησης στα μυκηναϊκά χρόνια, αλλά και το σύστημα ανταλλαγών

που ανέπτυξαν οι προϊστορικές κοινωνίες της Μακεδονίας με αυτές άλλων τόπων.

18

Στην οπτικοακουστική “εγκατάσταση” που συμπληρώνει την έκθεση, τρεις διακεκριμένοι

αρχαιολόγοι μιλούν για το προϊστορικό νοικοκυριό με αφορμή την έρευνα για την προϊστορία της

Μακεδονίας.

Ενότητα Β: Προς τη γένεση των πόλεων

Παρουσιάζονται μαρτυρίες για οικισμούς και νεκροταφεία της εποχής του Σιδήρου (1100 - 700

π.Χ.) στην περιοχή που εκτείνεται ανάμεσα στον Άθωνα και τον Όλυμπο. Η έκθεση κάνει μνεία

σημαντικών πολιτιστικών χαρακτηριστικών των οικισμών αυτών, όπως η πιθανή διαχείριση των

αγροτικών προϊόντων από μία κεντρική εξουσία, η οργάνωση του χώρου με βάση ένα πρώιμο

πολεοδομικό σχέδιο, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου όπως φαίνεται από τα κτερίσματα των

νεκροταφείων κτλ., στοιχεία που αργότερα, την εποχή του μακεδονικού βασιλείου, θα σημάνουν τη

γένεση των πρώτων πόλεων στην περιοχή.

Ενότητα Γ: Η Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα

Η ενότητα "Στη Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα", αναδεικνύει όψεις του

δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Μακεδόνων. Καλύπτει το χρονικό διάστημα από τα

αρχαϊκά χρόνια μέχρι τον 3ο αιώνα μ. Χ., δηλαδή από τη δημιουργία του μακεδονικού βασιλείου

μέχρι και τη ρωμαϊκή περίοδο. Με οκτώ μεγάλα θεματικά σύνολα καλύπτονται ποικίλες πτυχές

της δημόσιας και της ιδιωτικής ζωής στην περιοχή, σχετικές με την πολιτική, στρατιωτική,

κοινωνική και οικονομική οργάνωση, τις τέχνες και τα γράμματα, τη θρησκεία, τη λατρεία και τα

έθιμα των μακεδονικών πόλεων.

Εκτίθεται πλήθος ευρημάτων παλαιότερων και νεότερων ανασκαφών από θέσεις κυρίως της

κεντρικής Μακεδονίας (νομοί Θεσσαλονίκης, Πιερίας, Κιλκίς, Χαλκιδικής). Διαδραστικές

πολυμεσικές εφαρμογές σε οθόνες αφής (touchscreens) εισάγουν τον επισκέπτη στη μορφή και τις

λειτουργίες των αρχαίων μακεδονικών πόλεων και των μακεδονικών τάφων. Ένα βίντεο δείχνει

σύγχρονες θεατρικές παραστάσεις αρχαίου δράματος, ενώ για πρώτη φορά δίνεται η ευκαιρία στον

επισκέπτη να ακούσει μία αρχαία μελωδία μετά τη μεταγραφή των μουσικών συμβόλων επιγραφής

του 3ου αι. π.Χ. που βρέθηκε στα Βρασνά της Θεσσαλονίκης.

Ενότητα Δ: Θεσσαλονίκη, Μακεδονίας μητρόπολις

Τον ξεχωριστό ρόλο που διαδραμάτισε η Θεσσαλονίκη, κυρίως στα ρωμαϊκά χρόνια, ανασυνθέτει

η ενότητα "Θεσσαλονίκη, Μακεδονίας μητρόπολις". Στη ενότητα παρουσιάζονται ιστορικές και

αρχαιολογικές πληροφορίες για την πόλη. Συνδεδεμένη, από την ίδρυσή της ακόμη, το 315 π.Χ., με

τη γενιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η πόλη αναδεικνύεται στα χρόνια της ρωμαιοκρατίας σε

σημαντικό κέντρο της επαρχίας της Μακεδονίας, διατηρώντας τη γλώσσα, τον πολιτισμό, αλλά και

τη μνήμη της ένδοξης μακεδονικής ιστορίας. Εκτίθενται ευρήματα σε συσχετισμό με τους χώρους

και τα μνημεία της πόλης, τα οποία αντιμετωπίζονται όχι ως απλά κατάλοιπα του παρελθόντος,

αλλά ως σκηνικά ζωής για μια σειρά από πρόσωπα, δραστηριότητες και λειτουργίες της.

Στο τέλος της ενότητας ανασυγκροτείται εν μέρει ο αρχαϊκός ιωνικός ναός, άγνωστης αρχικής

θέσης, ο οποίος κατά τη ρωμαιοκρατία μεταφέρθηκε στην περιοχή των ιερών της Θεσσαλονίκης

και κοσμήθηκε με αγάλματα αυτοκρατόρων. Οι πολυμεσικές εφαρμογές ''Πού βρίσκεται κρυμμένη

η αρχαία πόλη" και ''Περιηγηθείτε στους χώρους του Γαλεριανού συγκροτήματος'', πλαισιώνουν

την έκθεση.

Ενότητα Ε: Ο χρυσός των Μακεδόνων

Η ενότητα "Ο Χρυσός των Μακεδόνων" παρουσιάζει τη σημασία του χρυσού στον πολιτισμό της

αρχαίας Μακεδονίας, κυρίως των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων. Περιλαμβάνονται εξαιρετικής

τέχνης εκθέματα από διάφορους χώρους, κυρίως από νεκροταφεία των αρχαϊκών και των κλασικών

χρόνων. Παράλληλα, περιγράφεται όλη η διαδικασία επεξεργασίας των ευγενών μετάλλων, από το

στάδιο της εξόρυξης μέχρι τις περίπλοκες τεχνικές διακόσμησης χρυσών και επίχρυσων

αντικειμένων, καθώς και η σχέση του μετάλλου αυτού με τις αντιλήψεις των ανθρώπων της εποχής

για τη ζωή και το θάνατο. \

19

ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΜΒΙΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

Ακέφαλο αντίγραφο αγάλματος της Αφροδίτης εξαιρετικής τέχνης. Σώζεται η βάση του.

Ανδριάντας του αυτοκράτορα Αυγούστου (27 π.Χ.-14 μ.Χ.). Η μορφή του μεγάλου Ρωμαίου

ηγέτη έχει διατηρήσει την ευγένεια και την πνευματικότητα των ελληνικών πορτραίτων.

Επιτύμβια στήλη από τη Ν. Καλλικράτεια της Χαλκιδικής. Έξοχο έργο κυκλαδικής τέχνης.

Παριστάνεται μία νέα κόρη με περιστέρι. Αρχές 5ου αιώνα π.Χ.

20

Προσωπογραφικό άγαλμα Ρωμαίας κυρίας της εποχής του Μ. Κωνσταντίνου.

Τα σπάνιο αυτό δείγμα της γλυπτικής των τελευταίων χρόνων του αρχαίου κόσμου

επιτρέπει να διαπιστώσουμε τη μεταμόρφωση που έχει συντελεστεί στην πλαστική διαπραγμάτευση του

ανθρώπινου σώματος.

Επιτύμβια στήλη νέου λυρωδού. Βρέθηκε στην Ποτίδαια της Χαλκιδικής.

Η πλαστική επεξεργασία διατηρεί τις αναμνήσεις του Ιωνικού κόσμου. Γύρω στα 370 π.Χ.

Επιτύμβιο ανάγλυφο από τη Λητή. Εικονίζονται άντρες και υπηρέτες και φέρει την υπογραφή του

καλλιτέχνη "Εύανδρος Ευάνδρου Βεροιαίοςεποίει". 1ος αιώνας π.Χ.

21

Επιτύμβιο μνημείο. Εικονίζονται δύο άντρες με άλογα. !ος αιώνας π.Χ.

Αττική σαρκοφάγος με παράσταση του Διονυσιακού θιάσου από το δυτικό νεκροταφείο της

Θεσσαλονίκης. Εικονίζονται σάτυροι, μαινάδες, έρωτες και μικρά παιδιά που τρυγούν σταφύλια. Στην

πίσω πλευρά γύπες επιτίθονται εναντίον κενταύρων.

ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ

Ελεφαντοστέινα κεφαλάκια που κοσμούσαν την ξύλινη κλίνη στο Μεγάλο τάφο της Βεργίνας.

Εικονίζεται ο Μ. Αλέξανδρος και η μητέρα του, Ολυμπιάδα.

Ελεφαντοστέινοκοκκαλάκι που εικονίζει το βασιλιά Φίλιππο Β΄. Από το μεγάλο τάφο της Βεργίνας.

22

Η χρυσή λάρνακα που βρέθηκε στο θάλαμο του μεγάλου τάφου της Βεργίνας. Περιείχε τα οστά του

Βασιλιά -πιθανότατα του Φιλίππου Β΄.

Στις πλευρές της λάρνακας υπάρχουν φυτικά κοσμήματα και το κάλυμμά της κοσμείται με το άστρο,

έμβλημα της μακεδονικής δυναστείας.

Οκτάστινα άστρα κοσμούν τα 3 χρυσά ελάσματα που βρέθηκαν στο μεγάλο τάφο της Βεργίνας.

Αργυρό επιχρυσωμένο διάδημα -πιθανά βασιλικό- από το μεγάλο τάφο της Βεργίνας.

Χάλκινες επίχρυσες κνημίδες από το Μεγάλο τάφο της Βεργίνας.

Ο θώρακας του νεκρού από το Μεγάλο τάφο της Βεργίνας. Είναι σιδερένιος με χρυσές διακοσμητικές

ταινίες.

Σιδερένιο Μακεδονικό κράνος. Από το μεγάλο τάφο της Βεργίνας.

23

Χρυσό στεφάνι βαλανιδιάς. Βρέθηκε μέσα στη λάρνακα του θαλάμου του μεγάλου τάφου της

Βεργίνας.

Είναι το εντυπωσιακότερο αρχαίο στεφάνι που βρέθηκε μέχρι τώρα.

ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΡΩΜΑΪΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων.

Παριστάνει ανδρική μορφή που συμβολίζει τον κόσμο της θάλασσας.

Τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων.

Παριστάνει γυναικεία μορφή που συμβολίζει τον κόσμο της θάλασσας.

ΣΚΕΥΗ-ΑΓΓΕΙΑ

Ο λυχνούχος, ορειχάλκινο διάτρητο σκεύος. Στον πυθμένα του στηρίζονταν ένα λυχνάρι.

24

Χάλκινος αμφορέας που διατηρεί και το κάλυμμά του. Από το Δερβένι. Τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα.

Χάλκινος κάδος από το Δερβένι. Αρχές του π.Χ. αιώνα.

Ο μεγάλος επίχρυσος ορειχάλκινος κρατήρας του Δερβενίου με ανάγλυφες παραστάσεις είναι έργο

εξαιρετικό του 330 π.Χ.

Οι ελικοειδείς λαβές του κοσμούνται με ανάγλυφες μορφές (εδώ ο Ηρακλής).

Γυάλινα αγγεία των ρωμαϊκών χρόνων.

Η νέα αυτή ύλη, με την ευαίσθητη χρωματική ποικιλία, έδωσε στους τεχνίτες την ευκαιρία να

δημιουργήσουν θαυμάσια σχήματα.

Θαυμάσιο αγγείο από πορσελάνη, μοναδικό στην Ελλάδα. Εικονίζεται η Άρτεμη μέσα στο δάσος.

25

Προέρχεται από την πτολεμαϊκή Αίγυπτο και βρέθηκε σε τάφο του 2ου π.Χ. αιώνα στη Θεσσαλονίκη.

ΧΡΥΣΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ-ΟΠΛΑ

Χρυσό μετάλλιο με πορτραίτο της Ολυμπιάδας στη μία όψη και έφιππη Νηρηίδα στην άλλη.

Πρέπει να έχει κοπεί στα μέσα περίπου του 3ου μ.Χ. αιώνα με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων

που τελούνταν στη Μακεδονία.

Χρυσά περιδαίραια από το Δερβένι. 4ος π.Χ. αιώνας.

Αιχμή και σαυρωτήρας σάρισας. Η σάρισα -ένα μακρύ ακόντιο- ήταν το χαρακτηριστικό όπλο της

Μακεδονικής Φάλαγγας.

26

27

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

28

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΣΧΟΛΙΚΗΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

Ημερομηνία .....18/11/2016.....

Αριθ. Πρωτ. ..........................

Σχ. Έτος: …2016-2017…………...

ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ……………1ο ΓΕΛ ΚΟΡΙΝΘΟΥ………

Δ/ΝΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ..ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ.. ΓΡΑΦΕΙΟ .ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ.

ΤΗΛ. ……2741022154….. ΔΗΜΟΣ / ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ …...……ΚΟΡΙΝΘΙΩΝ………...

FAX ……….…2741081303…….…….Email ………mail@1lyk-korinth.kor.sch.gr………………………….

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: ……......….....ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: ……………..

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ: ……ΣΑΜΑΡΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ……… ΠΕ: …12.04…..

Ο τίτλος του προγράμματος μας: «ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ: ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ

ΣΗΜΕΡΑ»

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΕΣ

29

ΘΕΣ/ΝΙΚΗ: Από την αψίδα του Γαλέριου, στη βυζαντινή Ροτόντα και ναό του Αγ.

Δημητρίου-κατακόμβες μέχρι το Λευκό Πύργο και τους τουρκομαχαλάδες & τις εβραϊκές

συνοικίες.

ΠΕΛΛΑ: «Η μεγίστη των εν Μακεδονία πόλεων» επί Φιλίππου Β’.

ΒΕΡΟΙΑ & ΚΟΖΑΝΗ: Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου.

ΠΡΑΞΗ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ:

Αρ. Πράξης Ημερομηνία

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ

ΜΟΝΟ ΠΡΩΙ ΠΡΩΙ ΚΑΙ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΜΟΝΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΟΥ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤ

Α (ΠΕ)

ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΣΕ

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ

ΕΤΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ)

ΣΧΕΤΙΚΗ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣ

Η

(ΦΟΡΕΑΣ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣ

ΗΣ)

ΩΡΕΣ

ΥΠΕΡΩΡΙΑΣ

ΩΡΕΣ

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ

ΩΡΑΡΙΟΥ

ΒΛΑΧΟΥ ΕΛΕΝΗ 02 ΝΑΙ

30

Εκπαιδευτικοί που συμμετέχουν στο πρόγραμμα

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ

(ΠΕ)

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΕ

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΕΤΗ

(ΝΑΙ/ΟΧΙ)

1.ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ 01 ΝΑΙ

2.ΚΟΛΛΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ 03 ΝΑΙ

3.ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ 03 ΝΑΙ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ : ……35………. ΑΓΟΡΙΑ: …24…… ΚΟΡΙΤΣΙΑ: …11……

ΑΜΙΓΕΣ ΤΜΗΜΑ: ΜΕΙΚΤΗ ΟΜΑΔΑ:

Συνάντηση ομάδας:

ΗΜΕΡΑ: ΩΡΑ: ΤΟΠΟΣ:

Τετάρτη 14:00 – 15:00 Σχολείο

ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ; ΝΑΙ / ΟΧΙ (Αν όχι

δημιουργήστε ένα εφέτος)

31

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

A. ΥΠΟΘΕΜΑΤΑ (ΠΟΙΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ-ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΘΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΤΕ) :

Οι κατακόμβες στην παλαιοχριστιανική εποχή, η πεντάκλιτη βασιλική του Αγ. Δημητρίου (αρχιτεκτονική

προσέγγιση) και η αψίδα του Γαλέριου.

Οι διαφορικές χρήσεις της Ροτόντας στο πέρασμα της ιστορίας (από ναό αφιερωμένο στο Δία, ναός

αφιερωμένος στους Αρχαγγέλλους, μετατροπή σε τζαμί).

Οι τουρκομαχαλάδες στην Πάνω Πόλη και οι εβραϊκής συνοικίες του 15ου αιώνα.

Σύνοψη της ιστορίας της Θεσσαλονίκης μέσω των ευρημάτων στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

Το ανάκτορο με το ψηφιδωτό στη «μεγίστη των εν Μακεδονία πόλεων», την εποχή του Φιλίππου του Β’,

την αρχαία Πέλλα.

Ακολουθώντας τα βήματα του Αποστόλου Παύλου στη Βέροια & στην Καβάλα.

Β. ΠΟΙΟΥΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΒΑΛΑΤΕ;

Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ:

Ανάπτυξη κοινωνικότητας, συνεργατικότητας και αυτενέργειας των μαθητών.

Βιωματική διδασκαλία κατά την επίσκεψη στους αντίστοιχους χώρους.

Συνειδητοποίηση των μαθητών της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς από το βασίλειο της

Μακεδονίας στο σύγχρονο γίγνεσθαι.

Ομαδοσυνεργατική μέθοδος: χωρισμός σε ομάδες, καθοδήγηση από τους υπευθύνους.

Βιβλιογραφική αναζήτηση πηγών: Διαδίκτυο, Δημοτική Βιβλιοθήκη

Διοργάνωση 4ήμερης εκπαιδευτικής εκδρομής στη Θεσσαλονίκη-Πέλλα-Βέροια-Καβάλα στο τέλος

Μαρτίου 2017.

32

Δ. ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ

ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Ιστορία Α’ & Β’ Λυκείου (Αρχαία & Βυζαντινή Ιστορία)

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’ Λυκείου (Γ. Ιωάννου, Στου Κεμάλ το σπίτι)

Θρησκευτικά Β’ Λυκείου (Χριστιανισμός)

Πολιτική & Δίκαιο Β’ Λυκείου (ενότητα 3, από την πόλη κράτος στο σύγχρονο ελληνικό

κράτος)

Γεωμετρία Β’ Λυκείου (μαθηματικές τομές στην αρχιτεκτονική των προς επίσκεψη χώρων)

Ε. ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΑΣ

ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ (20- 25 ΔΙΩΡΑ)

Η χρονική εξέλιξη του προγράμματος

( διερεύνηση θέματος, επεξεργασία, υλοποίηση δράσεων, επισκέψεων, παρουσίαση κλπ)

ΣΥΣΤΑΣΗ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΥΛΙΚΟΥ

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ - ΣΥΝΘΕΣΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΕΛΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

Αριθμός προβλεπόμενων επισκέψεων .........1.......

ΠΡΟΣΟΧΗ: Για την έγκριση του προγράμματος μαζί με το έντυπο υποβάλλονται και

1. Κατάλογος με το ονοματεπώνυμο των μαθητών της ομάδας, την τάξη και το τμήμα τους.

33

2. Αντίγραφο της πράξης του συλλόγου

Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Βλάχου Ελένη Σαμαράς Βασίλειος

34

ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΗΜΕΡΗΣ ΕΚΔΡΟΜΗΣ

35

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΡΟΜΗΣ

Η εκδρομή πρόκειται να πραγματοποιηθεί στο διάστημα μεταξύ 31 Μαρτίου και 3

Απριλίου 2017. Προβλέπεται να συμμετάσχουν 54 μαθητές (και για τα 2

πολιτιστικά προγράμματα) και 4 συνοδοί καθηγητές.

Η εκδρομή περιλαμβάνει 3 διανυκτερεύσεις σε κεντρικό ξενοδοχείο εντός της πόλης της

Θεσσαλονίκης και μετακινήσεις σύμφωνα με το ακόλουθο πρόγραμμα:

Ημέρα 1η: 31/3/2017: Αναχώρηση από την Κόρινθο, μετάβαση σε Βέροια και

Αρχαία Πέλλα, με τελικό προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Διανυκτέρευση.

Ημέρα 2η: 01/04/2017: Περιήγηση εντός της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Διανυκτέρευση.

Ημέρα 3η: 02/04/2017: Μετάβαση στην Καβάλα, περιήγηση εντός της πόλης.

Μετάβαση το μεσημέρι στους Φιλίππους για γεύμα και επιστροφή στη

Θεσσαλονίκη για διανυκτέρευση.

Ημέρα 4η: 03/04/2017: Αναχώρηση από τη Θεσσαλονίκη και επιστροφή στην

Κόρινθο.

Η αναχώρηση θα πραγματοποιηθεί στις 31/3/2017, το πρωί από το χώρο του

σχολείου και η επιστροφή στις 03/04/2017 το βράδυ στην πλατεία «Περιβολάκια»,

στο κέντρο της Κορίνθου.