ព័ត៌មានជាតិ ទសៃវិទូលសន ...2010/10/06 · មក ក ត...
1
នអនុវត។ រទមក់គប់ បក មទីជនបទ នបទសកមុ កមិតដូចកុមបទសសម័នមិត ន ទមក់គប់ បក តំ បន់សុីហិក កុង អំឡុងសងមកលើកទី ២ អ៊ីចឹង។ ពលពួកខរកហម នកើនឡើង ដល់ចំនួនបហល ២០ មុឺនក់ ដល តូវនជើសរើស ឲយចូលរួមកុងចល យររទមក់គប់ បក ដល មូលហតុចមបង។ កុងអំឡុងសម័យទី ១ និងទី ៣ មរិក ដលគល់ ទូ ពួកបសិមបទស មន សកមពចើន ដលមរិកច ធើ។ កុងអំឡុងសម័យទី ២ ពុំមនអក មនបល់ តើគួរធើសកម- ពអីះទ។ រផសពផយវិញ មន លកណៈផុយពីអី ដលសីលធម៌មូល ដន ចនឹងកំណត់ឡើង។ កុងអំឡុង សម័យទី ១ មនរតវ មួយចំនួន ប៉ុន រផសពផយ មនលកណៈតិចតួច ហើយវតូ វនគបំភចយងប់ រហ័ស។ របញ ញព័ត៌មនថីៗ សើរត តូវនគទប់ ត់ំងសុង។ កុង អំឡុងសម័យទី ៣ រផសពផយមន លកណៈតិចតួចផងដរ ហើយបវតិ- ស តូវនគបំភចស ើរំងសុង។ រពិនិតយដ៏ តឹមតូវរបស់យើង លើពឹ តិ- រណ៍ំងនះ ពិតនំឲយ ឃើញពីអំ ពើ ពផស និងកយកុហក់ ចើន ដូ ចអីដលអកនលើកឡើង អ៊ីចឹង។ រពិនិតយន់តមនលកណៈ ពិតបកដថមទៀត មនកុងរ សិកសវជវពីរគរបស់យើង ល ពីំ ១៩៧៩ ដលមនចំណងជើង «Political Economy of Human Rights» ដលផល់ឯករលមិត បងញពីលំំ ពឹតិរណ៍ ដលន កើតឡើងទូំងពិភពក។ រ សិកគចើន ក់ព័ននឹងបទ ឧកិដកមរបស់សហរដមរិក។ ជំពូកទី ១ កុងសៀវះ គឺ និយយពីបទសកមុ។ យើងន ថលសឧកិដ កមរបស់ ប៉ុល ពត យងខំងៗ ហើយក៏នបងញពីរ បំភរពិត រកបស់ផងដរ។ យើងនសរ សរ ឧកិដ កម មន លកណៈពផសស់ ប៉ុនអកនិពន តូវតសរសរតពីរពិ ត និងង លើបភពព័ត៌មន ដលគួរជឿក់បំផុត ដូចព័ត៌មនសមត់ របស់កសួងរ បរទសមរិក។ បភពះ តូវនបើ បស់ ដើមបី សមតឧកិដ កមរបស់សហរដមរិក កនងមក កុងឥណូចិន និងបងើត មូលដន ដលបលឲយមនអំពើ ឧកិដ កមថីៗ និងពផស មរិក កល យរតសហរដមរិក តូវតបញឈប់ «ពួក ប៉ុល ពត ដល សសសល់»។ យើងនបៀបធៀប កមុ មួយនឹងទីម័រខងកើត ដល អំពើ ពផស កុងរយៈពលតមួយ និង កុងតំបន់ តមួយ លើពិភពក។ ទីម័រខងកើត សហរដមរិក និង សម័នមិត ទទួលខុសតូវចមបង លើ អំពើ ពផស ហើយចបញឈប់អំ ពើ ព ផសនះយងងយសួល។ បទស កម ុវិញ ពួកគ ចធ ើនតិចតួច ឬមិន ចធើអីះ ហើយអំពើពផសរបស់ សតូវចយកមកបើ ដើមបី បងញ អំពើរបស់យើងអំពើតឹមតូវ។ ពលក ពិនិតយមើលពឹត ិរណ៍ បល័យពូជសន៍ កមដខរ កហម ដលនកើតឡើង កុង បទសកមុ តើកសីបនសរ ទមក់គប់ បករបស់មរិកកមុ នបងើតនរណ៍ ដលផល់ ឱសឲយ ប៉ុល ពត ឡើងន់អំច ឬពឹតិរណ៍ ដលមនលកណៈ សុគញងនះ? បណិតដលសិក អំពីបទសកមុ សំខន់ៗ ពីររូប គឺក អូវិន ថល័រ និង ក បន ឃៀរន នបងញ ពលរទមក់គប់ បកយងខំង ពីសំក់មរិក លើតំបន់ ជនបទ កុងបទសកមុ នប់ផើម កងទ័ពខរកហម គន់តកុមតូច មួយ ដលមនកមំងបមណ ១ មុឺន ក់ប៉ុណះ។ កុងរយៈពលប៉ុនំ កយមក ខរកហម នរើ កលូត- ស់ យកុមធំមួយ ដល មនកងទ័ពង ២០ មុឺនក់ ដល ន់តកក់ៗ និងប៉ុនប៉ងធើរ សងសឹក។ យុទរស កណ កងទ័ព របស់ពួកគ នបញូលរ ទមក់គប់ បក របស់មរិក ន យងគជ័ យ។ រយរណ៍មនីរបញ ណ នតតដងឲយដឹង គប់ បកប់ន់ន ដលតូវនទមក់ តំបន់ជនបទ កុងបទសកមុ បក់បហលនឹងចំនួនគប់ បក សរុប ដលមរិក នទមក់តំបន់ មសមុទសុីហិក កុងអំឡុងពល នសងមកលើកទីពីរ ហើយ បកដស់ វមនលកណៈខំង ង។ ប៉ុន វពិតស់ មិ នមន កតមួយគត់ះទ។ មរយៈរនបវតិសរបស់ ក តើហតុអី នមដឹកំ នរដ បពឹតខុសធន់ធរ មនដូច សមប់នរមក់ ដលកំពុងរៀន កុង ឬអកដលពិរដើម? តើកចបមើលមើលមូលដន បញ ឬរមណ៍ តើជនលើស នរ សមប់រងល ចរស់យពុំខល់ ខយអី កុងមឧបករណ៍ នរ សមប់រងលនយងដូចមច? នះសំណួរលស់។ យើងក៏ច សួរសំណួរសដៀងគនះ អំពី សងម របស់ខួនយើង ដលយើងគួរតច យល់ដឹងនបសើរងនះ។ និយយ ពីកមុវិញ រទមក់គប់ បកខំង ប់ផើមកមបញរបស់ បធិ បតី និកសុន ដលកឃីសុីងជើ ន បញូនរ មរិក យ កយសមី «យុទរទមក់គប់ បកដ៏ចើនកមុ។ អីដលះ លើអីដលធើចល»។ នះបភទ នរអំវវឲយមនអំពើបល័យពូជ សន៍ ដលកមមននរមក់ មើលឃើញកុងឯករសំខន់របស់រដ មួយស់។ កយសម ីំងនះ តូវ នះពុមផយ លើសត ញូវយ៉កថមស៍ ហើយវពុំមនបតិកម កុងចំណមអកនបញវ័ន ដលមន គំនិតទូលំទូយគចើនរបស់វ ឡើយ ហើយអកនមួយចំនួនថមំង ចងំវទុកទៀតផង។ តើជនលើស បពឹតអំ ពើបល័យពូជ សន៍កមុ គួរតតូវគំយក មកត់ស ហើយបរជីវិត ឬដក់ ពនរដរឬទ? ហតុអី? ខុំជំស់នឹងសបរជីវិត ត ខុំគិត ពួកគ គួរតទទួលរត់កី និងផសយយុតិធម៌។ ពុំមន នរមក់សួរសំណួរនះ អំពីក និកសុន ឬកឃីសុីងជើ ឬអំពីអក មនទពយធន និងអកមនអំច ទូឡើយ។ តើហតុអី នកគិត បទសចិន ំ ទខរកហម ហើយ កយមក យបរវៀតមខង ជើង បប់ពីវៀតម នឈនន ចូលកមុឆំ ១៩៧៩? ដើមបីមូល ហតុរដមនទ? តើចិន នផស់បូរ យងដូចមចខះ កុងរយៈពល ៣០ ឆំ ចុងកយនះ ហើយតើ យើងច ទសសន៍យនអីខះ ដលនឹងច កើតមន កុងទំក់ទំនងរបស់ចិន មួយបទសភូមិផងរបងមួយ កុង តំបន់សុីគយ៍នះ? គូសតូវបវតិស រវងចិន និង វៀតម មនំងពីប់ន់ ំមុនមក។ ចះំ ១៩៧៨-១៩៧៩ កមុ គឺសម័នមិតរបស់ចិន ហើយវៀត- ម តូវនប់នឹងរុសសុី ដល សតូវដ៏ចមបងរបស់ចិន។ រឈនន របស់ចិន លើវៀតម ដលគំទ យមរិក មនលបំណងចស់ កឡត រដក់ទណកមដល់ជន តិវៀតម។ ដូចដលអកនដឹង សប់ហើយ មរិក និងអង់គស មៗ នងកគំទ ប៉ុល ពត (កមុបធិ បតយយ) ំងផក រទូត និងមគមន៍វិ។ ពិភពក នផស់បូរគួរឲយកត់ សមល់ កុងរយៈពល ៣០ ំចុង កយនះ។ សហពសូវៀត នដួល រលំ ចិននឈនដល់ដំក់ល មួយ ដលមនររើកចមើនផកសដ- កិចខំង ដលវៀតមបចុបបនកំពុង តមពីកយ កុងលកណៈតូចង។ ពច់កុងគ និងពនតឹង ត មន តពួកគពុំនបើ បស់ទមង់ ដលពួកគ មនកុងអំឡុងពលមន អរិពខំង រវងចិន និងរុសសុីឡើយ។ តើកយល់ ហនរី ឃីសុីងជើ គួរតតូវគំយកឡើងតុរ ពីបទ ទមក់គប់ បកកមុដរឬទ? តើ កគិត កងកមំងខរកហម តកមំងកឆក ហើយនឹងមិន ចមនឱស នឡើងន់អំច ដឹកំបទសកមុឡើយ បសិនបើ រទមក់គប់ បករបស់មរិក មក លើកមុ មិនកើតឡើងទនះ? តើ សហរដមរិក ជំក់រសុំស កមុ ចំះរទមក់គប់បកនះ មន ទ? កុងពិភពដលគប់គងយ យុតិធម៌ មិនមនកមំងយ ក ឃីសុីងជើ បកដស់តូវគំឡើង តុរ មិនមនគន់តចំះឧកិដ- កមក់ំងកមុះទ។ ដូច ដលខុំនលើកឡើងមុននះ វរួម ចំណក ដល់រឡើងន់អំចរបស់ ខរកហម ខណៈរសមប់ មនុសស មិន ដឹងចំនួនពិត និងបនសល់ទុក នូវរបំផិច បំផញយងធន់ធរ។ ផលប៉ះល់របស់ វធន់ធរខំងស់ រហូតដល់មនីន់ ខស់មរិកទសសន៍យ មនុ សសមួយ នក់ ចនឹងត់បង់ជីវិត កយ សងមបញប់ំ ១៩៧៥ ហើយ រយៈពលងពីរំ នរធើរងរដូច សករ កុងរបបខរកហម នឹងតូវ រំច់ ររឡើងវិញ នដំណើរ រសងមកមុ។ សរុប មរិក មិនតឹមតជំក់កមុ តរសុំស ប៉ុណះះទ តមរិក ជំក់រ ជួសជុលកមុឡើងវិញ ដលខចខំ យរទមក់គប់បក៕ បសមួលៈលី ម គួង និងវង់ សុរ ិទ ព័ត៌នតិ ៦ ភំេពញ ប៉ុស ថអងរ ទី១២ ែខតុ ឆំ២០១០ ព័ត៌នតិ ៧ ភំេពញ ប៉ុស ថអងរ ទី១២ ែខតុ ឆំ២០១០ ទស សនវិទូលបីឈះក់ តខឹង សហរដមរិក ដលទក់គប់ បកមកលើ បទសកម ុ Stuart Alan Becker ក ណូម ឈុំសី ទសសនវិទូ និង អកវិទូ ថង សហរដមរិក ជំក់កយសុំស ចំះបទស កមុ ពមំងជំក់សំណងដ៏ចើនផង ដរ យរយុទរទមក់គប់ បក ប-៥២ Operation Menu ដលនសមប់ បពលរដខរ រហូត ដល់ ១ នក់។ ក ឈុំសី បញក់ យុទរ ដលប់ផើមពីថ ទី ១៨ មីំ ១៩៦៩ ដល់ថទី ២៦ ឧសំ ១៩៧០ នបំផិចបំផញ ទីកុង និងភូមិចំនួនបហល ១០០០ កនង និងនធើឲយបជន ២ ន ក់ផស់បូរទីលំ និងនជួយឲយរបប ខរកហមនឡើងន់អំច។ រអធិបយរបស់ក ឈុំសី នធើឡើងបប់ពីសហរដមរិក នចនល លពីសហ៍មុន នូវ កយសើសុំពីកយករដមនី ហ៊ុន សន ដលសុំឲយលុបលបំណុលចំនួន ៣១៧ នដុរមរិក ដលរបប ក លន់ នល់ នជំក់សហរដ- មរិក កុងអំឡុងទសវតសរ៍ទី៧០។ កុងបទសមសមួយ ក ឈុំសី នលើកឡើង៖ « ក Henry Kissinger សមស់តតូវំខួនយក មកត់ស ចំះតួទីរបស់គត់ កុងរទមក់គប់ បកដ៏ចើន សមបើ ម មកលើបទសកមុ បសិនបើ ពិភពកនះ តូវនគប់គងយ បព័នយុតិធម៌ មិនមនយកមំងទ ះ»។ ក ឈុំសី តូវនគត់ទុក បិផកស សម័យ ទំនើបនះ ហើយអកនិពនសៀវ ង ១០០ កល សីពី និងទំក់ ទំនងអនរតិ។ កក៏បញវ័នមក់ ដលតូវគសង់ សមីចើនបំផុតផងដរ ។ កយសម ីរបស់ក ដលថងក ុង សុនរ-ក បទសមស និងសៀវផសង ៗ តូវនបកបចើន មៗ កយពីរចុះផយ។ កុងខណៈដលក ឈុំសី ឈន ចូលយុ ៨៣ ំ ំនះ ក តសារយកិ តិយសមក់ ឯ វិទន Massachusetts Institute of Technology កុងទីកុង Cam- bridge រដ Massachusetts សហរដ- មរិក ដលកលវិទល័យបចក- ទសមួយដ៏លបំផុត លើពិភពក។ ក ឈុ ំស ី នបងត់បងៀន វិទនះ អស់រយៈពលង ៥០ ំមកហើយ។ រសិកសវជវរបស់ ក សីពី តើខួរកលក់ព័ន នឹងយងដូចមចះ នផស់ បូររបៀបដលសារយ លើសកល ក គិតអំពីចិតវិទ កបប-កិរិយ និងរសិកសវជវំងមូល សីពី គំនិតខួរកលរបស់មនុសស។ វិធីសរបស់ក ឈុំសី លើរ សិកសវជវពីគំនិត និងវិទស បន់យកនូវទសសនៈ មនុ សសមន ហសនកំណត់គួរឲយកត់ សមល់ ពីឪពុក មយរបស់ពួកគ ដលបព័នដ៏សុគ ញ ដលមសុីនកុំពយូទ័រចើន មិន ចចមងដូចនឡើយ ហើយះអី ដលធើឲយមនុសសយើង មនតមដូចះ។ ឥឡូវនះ ទឹសីរបស់ក ឈុំសី សីពី វយករណ៍លកណៈសកល (Uni- versal Grammar) និងវយករណ៍ ដលរបងើតឡើង (Generative Grammar) តូវនទទួលល់ និង ទទួលយកយបញវ័ន ទូំង ពិភពក ហើយទឹស ីដលលើក ឡើង គប់របស់មនុសសំងអស់ គឺផកលើវិនមូ លដន ដលល់ រកំងអស់ នប់កំណើតយកមក មួយ។ ទឹសីនះ នពនយល់ពីមូល ហតុដលកុមរ ចះ ដលគ និយយមកន់ខួន យងប់រហ័ស ះបីតំបន់ក៏យ។ ក ឈុំសី នលើកឡើង បសិនបើមនុសសភពក មកន់ពិភព- កយើងនះ មនុសសភពកះ នឹង សងតឃើញ មនុសសំងអស់ និយយតមួយ ដលមនលក- ណៈខុសគតិចតួច។ វិធីស សង យល់ពីរបស់ក ឈុំសី ន ជួយឲយអកវិទសផកកុំពយូទ័រ និង អកសវជវកុងវិ ស័យផសងៗចើន ទៀត យកវិនបបគណិតវិទ មក អនុវតលើ។ បណិត Niels Jerne សារយជន តិអង់គស នឈះរងន់ណូបល កុងំ ១៩៦៤ យយកទឹសីរបស់ ក ឈុំសី អនុវតលើបព័នផំ ន រូបងយមនុសស កុងឯករសវជវ មួយ ដលមនចំណងជើង «Gen- erative Grammar of the Immune System»។ កពីទសសនៈំមុខ ផកចិតស និងស ក ឈុំសី ក៏អក បំងនឹងសងមវៀតម ពល ដំបូង ដលកើតឡើង ប់ំងពី ពល ំងងើបខួនឡើងវិញ មប បទសឥណូចិន កយពីសងមក លើកទី ២ នបញប់កុងំ១៩៤៥។ កកមំងបញវ័នមក់ ពី កយ ចលបំងសងម កុងសហរដ- មរិក អំឡុងទសវតសទី ៦០ និងដើម ទសវតសទី ៧០។ ក ឈុំសី ក៏មនករ ឈះលបីលញផងដរ យរ ករិះគន់លនយរបរ- ទសរបស់រដ ពិ សសរបស់សហ- រដមរិក បទសដលកកំពុង រស់និងន់សញតិ។ កនជួយ មនុសសឲយបន់ យក«គំនិតស័យរ រ» យចងុលបងញពីពខុសគ រវងកយសមី និងទងើរបស់អកន- យ មន ីរដភិល មន ីស ឬ បុគលិកកុមហ៊ុន ដូចះ បពលរដ មញ ចយល់ដឹងពីពិភពកន់ តចស់ថមទៀត កុងខណៈដលពួកគ ចងុលបងញពីពខុសគនះ។ ក នញហតុផល សងមវៀត- ម មិនមនផលបជន៍របស់ បជនមរិកទ ហើយកក៏ន ផល់មូលហតុផងដរ លន- យរបស់ បទសអុីសអល តំបន់ West Bank និង Gaza មិនមនផល បជន៍ របស់ បពលរដអុីសអល ះទ។ ក ឈុំសី នមដនពឹតិ- រណ៍កុងបទសកមុ ប់ំងពី ពលសងមកលើកទី ២ នបញប់ មក។ កនចំយពលឆើយ សំណួរមួយចំនួន ស ីពី ពឹត ិរណ៍សំខន់ៗ កុងបវតិសកមុ ដលនជួយ បងើតរូបងបទសកមុ ពលបចុ- បបននះ។ តើហតុដូចមច នគយល់ កមិនសូវរិះគន់ ពីអំ ពើដ៏ ពផស របស់របបខរកហម យរសៀវ- ឆំ ១៩៨៨ មនចំណងជើង Manufacturing Consent ដល ដនិពនរបស់ក និងក Ed- ward S Herman នះ? កុងសៀវំ ១៩៨៨ ខុំ និង ក Herman នតួ តពិនិតយ ពីវិធី ដលគត់ទុកឧកិដ កមពផស កុង បទសកមុ កុងរយៈពលបីដំក់ លផសងៗគ គឺសម័យសងមសហរដ មរិក មុនពលខរកហមឡើងន់ អំចខម ១៩៧៥ សម័យខរ កហម និងសម័យបប់ពីវៀតម ឈនន និងបណញខរកហមចញពី អំច ហើយពលះសហរដ- មរិក និងអង់គស បរជួយឧបតម ផក និងរទូត ដល់ខរកហម «របបកមុបធិ បតយយ» វិញ។ រហូតដល់ពលយើងសរ សរសៀវនះ មនរយល់ដឹង សងមមរិកមុន ំ ១៩៧៥ មនលកណៈពផស ប៉ុន ទើបតកុងរយៈពលប៉ុនំចុងកយ ប៉ុណះ ដលឯករលមិត តូវន ចញផយ។ ឥឡូវនះ យើងដឹង ដំក់លដ៏ពផសបំ ផុត ប់ ផើមកុង ំ ១៩៧០ ពលក Henry Kissinger នបញូនបញរបស់ក បធិបតី Nixon ឲយ «ទមក់គប់ បកដ៏ចើនសមបើម មកលើ បទស កមុ។ វពិកកុងរសងរកសចកី បស ដលមនលបំណងបល័យ ពូជសន៍ កុងកំណត់ តប័ណរ របស់រដ ហើយរទមក់គប់បក តូវ ផនទីទមក់គប់បកមរិក កំណត់សល់ រទមក់គប់បកពីំ ១៩៧០-៧៥ រទមក់គប់បកប៥២ំ៧៣ «ក Henry Kissinger មបញរកងទ័ពសហរដម- រិក សមស់តតូវំខ ួនយកត់ស ចំះតួទីរបស់ ត់ ក ុងរទមក់គប់ បក កម ុ បសិនបើពិភពក តូវ នគប់គងយបព័នយុត ិធម៌ មិន មនយក ម ំងទះ»។ កណូម ឈុ ំស ី លពីសម័យសងមវៀតម។ រូបថត សហរើ កណូម ឈុ ំស ី ថតលពីដើមឆ ំនះ។ COURTESY OF MEDIAS
Transcript of ព័ត៌មានជាតិ ទសៃវិទូលសន ...2010/10/06 · មក ក ត...
បានអនុវត្ត។ការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកនៅតាមទីជនបទន្រាប្រាទ្រាសកម្ពុជាជាកម្រាិតដូចក្រាុមប្រាទ្រាសសម្ព័ន្ធមិត្តបានទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកនៅតបំន់បា៉ាសុហី្វកិក្នងុអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២អ៊ីចឹង។នៅព្រាលពួកខ្ម្រារក្រាហម បានកើនឡើងដល់ចំនួនប្រាហ្រាល២០មុឺននាក់ដ្រាលត្រាវូបានជ្រាើសរើសឲ្រាយចលូរមួក្នងុចលនាដោយសារការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកដ្រាលជាមូលហ្រាតុចម្រាបង។ក្នុងអំឡុងសម័យទី១និងទី៣អាម្រារិកដ្រាលគ្រាសា្គាល់ជាទូទៅថាជាពួកបស្ចិមប្រាទ្រាសមនសកម្មភាពជាច្រាើនដ្រាលអាម្រារិកអាចធ្វើ។ក្នុងអំឡុងសម័យទី២ពុំមនអ្នកណាមនយោបល់ថាតើគួរធ្វើសកម្ម-ភាពអ្វីនោះទ្រា។ការផ្រាសព្វផ្រាសាយវិញមនលក្ខណៈផ្ទយុពីអ្វីដ្រាលសលីធម៌ជាមលូដ្ឋានអាចនឹងកំណត់ឡើង។ក្នុងអំឡុងសមយ័ទី១មនការតវ៉ាមយួចនំនួប៉នុ្ត្រាការផ្រាសព្វផ្រាសាយមនលក្ខណៈតិចតួចហើយវត្រាូវបានគ្រាបំភ្ល្រាចយ៉ាងឆាប់រហស័។ការបញ្ច្រាញពត័ម៌នថ្មៗី ស្ទើរត្រាត្រាូវបានគ្រាទប់សា្កាត់ទាំងស្រាុង។ក្នុងអំឡុងសម័យទី៣ការផ្រាសព្វផ្រាសាយមនលក្ខណៈតិចតួចផងដ្រារ ហើយប្រាវតិ្ត-សាស្រា្តត្រាវូបានគ្រាបំភ្ល្រាចស្ទើរទំាងស្រាងុ។ការពនិតិ្រាយដ៏ត្រាមឹត្រាវូរបស់យើងលើព្រាតឹិ្ត-ការណ៍ទាំងន្រាះ ពិតជាបាននាំទៅឲ្រាយឃើញពីអំពើព្រាផ្រាស្រា និងពាក្រាយកុហក់ជាច្រាើនដូចអ្វីដ្រាលអ្នកបានលើកឡើងអ៊ីចឹង។ការពិនិត្រាយកាន់ត្រាមនលក្ខណៈពិតប្រាកដថ្រាមទៀតមននៅក្នុងការសកិ្រាសាស្រាវជ្រាវពរីភាគរបស់យើងកាលពីឆា្នាំ១៩៧៩ដ្រាលមនចំណងជើងថា«Political EconomyofHumanRights»ដ្រាលផ្តល់ជាឯកសារលម្អិតបង្ហាញពីលំនាំព្រាឹតិ្តការណ៍ដ្រាលបានកើតឡើងនៅទូទាំងពិភពលោក។ការសិក្រាសាភាគច្រាើនពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបទឧក្រាិដ្ឋកម្មរបស់សហរដ្ឋអាម្រារិក។ជំពូកទី១ក្នុងសៀវភៅនោះគឺ
និយយពីប្រាទ្រាសកម្ពុជា។យើងបានថ្កាលទោសឧក្រាិដ្ឋកម្មរបស់ប៉ុលពតយ៉ាងខ្លាំងៗ ហើយក៏បានបង្ហាញពីការបំភ្ល្រាការពិតការបោកប្រាស់ផងដ្រារ។យើងបានសរស្រារថាឧក្រាិដ្ឋកម្មមនលក្ខណៈព្រាផ្រាស្រាណាស់ប៉ុន្ត្រាអ្នកនិពន្ធត្រាវូត្រាសរស្រារត្រាពីការពតិនងិយោងទៅលើប្រាភពពត័៌មនដ្រាលគរួជឿជាក់បផំតុដូចជាព័ត៌មនសម្ងាត់ របស់ក្រាសួងការបរទ្រាសអាម្រារិក។ប្រាភពនោះ ត្រាូវបានប្រាើប្រាស់ដើម្រាបី
សម្អាតឧក្រាិដ្ឋកម្មរបស់សហរដ្ឋអាម្រារិកកន្លងមកនៅក្នុងឥណ្ឌូចិននិងបង្កើតជាមូលដ្ឋាន ដ្រាលបណា្តាលឲ្រាយមនអំពើឧក្រាិដ្ឋកម្មថ្មីៗ និងព្រាផ្រាស្រានៅអាម្រារិកកណា្តាលដោយសារត្រាសហរដ្ឋអាម្រារិកត្រាូវត្រាបញ្រាឈប់«ពួកប៉ុលពតដ្រាលនៅស្រាសសល់»។យើងបានប្រាៀបធៀបកម្ពជុាជាមយួនងឹទមីរ័ខងកើតដ្រាលជាអំពើព្រាផ្រាស្រា ក្នុងរយៈព្រាលត្រាមួយនិងក្នុងតំបន់ត្រាមួយនៅលើពិភពលោក។នៅទីម័រខងកើតសហរដ្ឋអាម្រារិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តទទួលខុសត្រាូវជាចម្រាបងលើអំពើព្រាផ្រាស្រាហើយអាចបញ្រាឈប់អំពើព្រាផ្រាស្រាន្រាះយ៉ាងងយស្រាួល។នៅប្រាទ្រាសកម្ពជុាវិញពួកគ្រាអាចធ្វើបានតិចតួចឬមិនអាចធ្វើអ្វីសោះហើយអំពើព្រាផ្រាស្រារបស់សត្រាូវអាចយកមកប្រាើដើម្រាបីបង្ហាញថាអំពើរបស់យើងជាអំពើត្រាឹមត្រាូវ។
នៅពេលលោកពិនិតេយមើលពេតឹ្តិការណ៍បេល័យពូជសាសន៍កេមសា្នដេខ្មេរកេហមដេលបានកើតឡើង នៅក្នុងបេទេសកម្ពុជាតើលោកស្តីបន្ទោសការទម្លាក់គេប់បេករបស់អាមេរកិនៅកម្ពជុាថាបានបង្កើតសា្ថានការណ៍ ដេលផ្តល់ឱកាសឲេយប៉ុលពតឡើងកាន់អំណាចឬវាជាពេឹត្តិការណ៍ដេលមនលក្ខណៈស្មុគសា្មាញជាងនេះ?
បណ្ឌតិដ្រាលសកិ្រាសាអពំីប្រាទ្រាសកម្ពជុាសខំន់ៗ ពរីរបូគឺលោកអវូនិថ្រាលរ័នងិលោកប្រានឃៀរណានបានបង្ហាញថានៅព្រាលការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកយ៉ាងខ្លាំងកា្លា ពីសំណាក់អាម្រារិកទៅលើតំបន់ជនបទក្នងុប្រាទ្រាសកម្ពជុាបានចាប់ផ្តើមកងទ័ពខ្ម្រារក្រាហមគ្រាន់ត្រាជាក្រាុមតូចមួយ ដ្រាលមនកម្លាំងប្រាមណ១មុឺននាក់ប៉ុណ្ណោះ។ក្នុងរយៈព្រាលប៉ុនា្មានឆា្នាំក្រាយមកខ្ម្រារក្រាហម បានរើកលូត-លាស់កា្លាយជាក្រាុមយោធាធំមួយដ្រាលមនកងទ័ពជាង២០មុឺននាក់ដ្រាលកាន់ត្រាអាក្រាក់ទៅៗនិងប៉ុនប៉ងធ្វើការសងសឹក។យុទ្ធនាការឃោសនាក្រាណ្ឌកងទ័ព របស់ពួកគ្រាបានបញ្ជូលការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាក របស់អាម្រារិកបានយ៉ាងជោគជយ័។របាយការណ៍មន្ទរីបញ្ចកោណបានលាតត្រាដងឲ្រាយដងឹថាគ្រាប់ប្រាករាប់ពាន់តោនដ្រាលត្រាូវបានទម្លាក់នៅតំបន់ជនបទក្នុងប្រាទ្រាសកម្ពុជាប្រាហាក់ប្រាហ្រាលនឹងចំនួនគ្រាប់ប្រាកសរបុដ្រាលអាម្រារកិបានទម្លាក់នៅតបំន់មហាសមុទ្រាបា៉ាសុីហ្វិកក្នុងអំឡុងព្រាលន្រាសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរហើយប្រាកដណាស់វមនលក្ខណៈខ្លាំងកា្លាជាង។ប៉ុន្ត្រា វពិតណាស់មិនម្រានជាកតា្តាត្រាមួយគត់នោះទ្រា។
តាមរយៈការអានបេវត្តិសាស្តេរបស់លោកតើហេតុអ្វីបានជាមេដកឹនាំនេរដ្ឋនានា បេពេឹត្តខុសធ្ងន់ធ្ងរមនដូចជាសម្លាប់នរណាម្នក់ដេលកំពុងរៀននៅក្នុងសាលាឬអ្នកដេលពិការជាដើម?តើលោកអាចបេមើលមើលមូលដ្ឋានបញ្ញាឬអារម្មណ៍ថាតើជនល្មើសនេការសម្លាប់រង្គាលអាចរស់នៅដោយពុំខ្វល់ខ្វាយអ្វី ក្នុងនាមជាឧបករណ៍នេការសម្លាប់រង្គាលបានយ៉ាងដូចម្តេច?
ន្រាះជាសណំរួល្អណាស។់យើងក៏អាចសួរសំណួរស្រាដៀងគ្នាន្រាះអំពីសង្គមរបស់ខ្លួនយើងដ្រាលយើងគួរត្រាអាចយល់ដងឹបានប្រាសើរជាងន្រាះ។នយិយពីកម្ពជុាវញិការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកខ្លាងំកា្លាចាប់ផ្តើមក្រាមបញ្ជារបស់ប្រាធានាធបិតីនិកសុនដ្រាលលោកឃីសុីងជើបានបញ្ជូនសារទៅយោធាអាម្រារិកដោយពាក្រាយសម្តីថា «យុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកដ៏ច្រាើននៅកម្ពជុា។អ្វីដ្រាលហោះនៅលើអ្វីដ្រាលធ្វើចលនា»។ន្រាះជាប្រាភ្រាទន្រាការអំពាវនាវឲ្រាយមនអំពើប្រាល័យពូជសាសន៍ដ្រាលកម្រាមននរណាម្នាក់មើលឃើញក្នុងឯកសារសំខន់របស់រដ្ឋណាមយួណាស។់ពាក្រាយសម្តីទំាងន្រាះត្រាវូបានបោះពុម្ពផ្រាសាយ នៅលើកាស្រាតញូវយ៉កថ្រាមស៍ហើយវពុំមនប្រាតិកម្មក្នុងចំណមអ្នកអានបញ្ញវ័ន្តដ្រាលមនគំនិតទូលំទូលាយភាគច្រាើនរបស់វឡើយហើយអ្នកអានមយួចនំនួថ្រាមទាងំ
ចងចាំវទុកទៀតផង។
តើជនលើ្មសបេពេតឹ្តអពំើបេលយ័ពជូសាសន៍នៅកម្ពុជាគួរតេតេូវគេនាំយកមកកាត់ទោសហើយបេហារជវីតិឬដក់ពន្ធនាគារដេរឬទេ?ហេតុអ្វី?
ខ្ញុំជទំាស់ទៅនងឹទោសប្រាហារជវីតិត្រាខ្ញុំគិតថាពួកគ្រា គួរត្រាទទួលការកាត់ក្តីនិងផ្តនា្ទាទោសដោយយុត្តិធម៌។ពុំមននរណាម្នាក់សួរសំណួរន្រាះ អំពីលោកនិកសុនឬលោកឃីសុីងជើឬអំពីអ្នកមនទ្រាព្រាយធន និងអ្នកមនអំណាចជាទូទៅឡើយ។
តើហេតុអ្វីបានជាលោកគិតថាបេទេសចិនគាំទេខ្មេរកេហមហើយកេយមកវាយបេហារវៀតណាមខងជើងបនា្ទោប់ពីវៀតណាមបានឈ្លានពានចលូកម្ពជុានៅឆ្នំ១៩៧៩?ដើមេបីមលូហេតុរដ្ឋមេនទេ?តើចិន បានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងដចូម្តេចខ្លះក្នងុរយៈពេល៣០ឆ្នំចុងកេយនេះហើយតើយើងអាចទសេសន៍ទាយបានអ្វីខ្លះដេលនឹងអាចកើតមន នៅក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់ចិនជាមួយបេទេសភូមិផងរបងជាមួយក្នុងតំបន់អាសុីអាគ្នេយ៍នះ?
គូសត្រាូវជាប្រាវត្តិសាស្ត្រារវងចិននិងវៀតណាមមនតំាងពីរាប់ពាន់ឆា្នាំមុនមក។
នៅចនោ្លាះឆា្នាំ១៩៧៨-១៩៧៩កម្ពុជាគឺជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ចិនហើយវៀត-ណាមត្រាវូបានភា្ជាប់ទៅនងឹរសុ្រាសុីដ្រាលជាសត្រាវូដ៏ចម្រាបងរបស់ចនិ។ការឈ្លានពានរបស់ចិនលើវៀតណាមដ្រាលគំទ្រាដោយអាម្រារកិមនគោលបំណងច្រាបាស់ក្រាឡ្រាតថាជាការដក់ទណ្ឌកម្មដល់ជនជាតិវៀតណាម។ដូចដ្រាលអ្នកបានដឹងស្រាប់ហើយអាម្រារិកនិងអង់គ្ល្រាសភា្លាមៗបានងកទៅគំទ្រា ប៉ុលពត(កម្ពុជាប្រាជាធិបត្រាយ្រាយ) ទាំងផ្ន្រាកយោធាការទូតនិងមនោគមន៍វិជា្ជា។ពិភពលោកបានផ្លាស់ប្តូរគួរឲ្រាយកត់សម្គាល់ក្នុងរយៈព្រាល៣០ឆា្នាំចុងក្រាយន្រាះ។សហភាពសវូៀតបានដលួរលំចិនបានឈនដល់ដំណាក់កាលមួយដ្រាលមនការរើកចម្រាើនផ្ន្រាកស្រាដ្ឋ-កិច្ចខ្លាំងដ្រាលវៀតណាមបច្ចុប្រាបន្នកំពុងត្រាតាមពីក្រាយក្នងុលក្ខណៈតចូជាង។ភាពកាច់កងុគ្នានងិភាពតានតងឹនៅត្រាមនត្រាពួកគ្រាពុំបានប្រាើប្រាស់ទម្រាង់ដ្រាលពកួគ្រាមននៅក្នងុអឡំងុព្រាលមនអរិភាពខ្លាំងរវងចិននិងរុស្រាសុីឡើយ។
តើលោកយល់ថាហេនរីឃីសុីងជើគរួតេតេវូគេនាំយកឡើងតលុាការពីបទទម្លាក់គេប់បេកនៅកម្ពជុាដេរឬទេ?តើលោកគិតថាកងកម្លាំងខ្មេរកេហមនៅតេជាកម្លាំងនៅកេឆកហើយនឹងមិនអាចមនឱកាសបានឡើងកាន់អណំាច
ដឹកនាំបេទេសកម្ពុជាឡើយបេសិនបើការទម្លាក់គេប់បេករបស់អាមេរិកមកលើកម្ពុជាមិនកើតឡើងទេនះ?តើសហរដ្ឋអាមេរិកជំពាក់ការសុំទោសកម្ពុជាចំពោះការទម្លាក់គេប់បេកនះមេនទេ?
នៅក្នុងពិភពដ្រាលគ្រាប់គ្រាងដោយយុត្តិធម៌ មិនម្រានកម្លាំងបាយលោកឃីសុីងជើប្រាកដណាស់ត្រាូវគ្រានាំឡើងតលុាការមនិម្រានគ្រាន់ត្រាចពំោះឧក្រាដិ្ឋ-កម្មលាក់បាំងនៅកម្ពុជានោះទ្រា។ដូចដ្រាលខ្ញុំបានលើកឡើងមុនន្រាះវរួមចណំ្រាកដល់ការឡើងកាន់អណំាចរបស់ខ្ម្រារក្រាហមខណៈការសម្លាប់មនសុ្រាសមនិដងឹចនំនួពតិនងិបន្រាសល់ទកុនវូការបផំ្លចិបផំ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ផលប៉ះពាល់របស់វធ្ងន់ធ្ងរខ្លាងំណាស់រហតូដល់មន្ត្រាីជាន់ខ្ពស់អាម្រារកិទស្រាសន៍ទាយថាមនសុ្រាសមយួលាននាក់អាចនងឹបាត់បង់ជវីតិក្រាយសង្គ្រាមបញ្ចប់នៅឆា្នាំ១៩៧៥ហើយថារយៈព្រាលជាងពរីឆា្នាំន្រាការធ្វើការងរដចូទាសករនៅក្នុងរបបខ្ម្រារក្រាហមនឹងត្រាូវការចាំបាច់ការសា្តារឡើងវិញន្រាដំណើរការសង្គមនៅកម្ពជុា។សរបុទៅអាម្រារកិមនិត្រាមឹត្រាជពំាក់កម្ពជុាត្រាការសុំទោសប៉ុណ្ណោះនោះទ្រាត្រាអាម្រារិកជំពាក់ការជួសជុលកម្ពុជាឡើងវិញ ដ្រាលខ្ទ្រាចខ្ទាំដោយការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាក៕បេសមេលួៈលីមគួងនិងជាវង់សុគារិទ្ធ
ព័ត៌មានជាតិ ៦ ភ្នំេពញ ប៉ុស្តិ៍ ថ្ងៃអង្គារ ទី១២ ែខតុលា ឆ្នាំ២០១០
ព័ត៌មានជាតិ ៧ភ្នំេពញ ប៉ុស្តិ៍ ថ្ងៃអង្គារ ទី១២ ែខតុលា ឆ្នាំ២០១០
ទសៃសន វិទូលៃបី ឈ្មោះ មា្នាក់ នៅ តៃ ខឹង សហ រដ្ឋ អា មៃរិក ដៃល ទមា្លាក់ គៃប់ បៃកមក លើ បៃទៃស កម្ពជុា
StuartAlanBecker
លោកណូអាមឈុំស្គីទស្រាសនវិទូនិងជាអ្នកភាសាវិទូ ថ្ល្រាងថាសហរដ្ឋអាម្រារិកជំពាក់ពាក្រាយសុំទោស ចំពោះប្រាទ្រាសកម្ពជុាព្រាមទាងំជពំាក់សណំងដ៏ច្រាើនផងដ្រារដោយសារយុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកប្រា-៥២ហៅថាOperationMenuដ្រាលបានសម្លាប់ប្រាជាពលរដ្ឋខ្ម្រារ រហូតដល់ទៅ១លាននាក់។លោកឈុំស្គីបញ្ជាក់ថាយទុ្ធនាការដ្រាលចាប់ផ្តើមពីថ្ង្រាទី១៨មីនាឆា្នាំ១៩៦៩ដល់ថ្ង្រាទី២៦ឧសភាឆា្នាំ១៩៧០បានបំផ្លិចបំផ្លាញទីក្រាុងនិងភូមិចំនួនប្រាហ្រាល១០០០កន្ល្រាងនិងបានធ្វើឲ្រាយប្រាជាជន២លាននាកផ់្លាស់ប្តរូទីលនំៅនងិបានជយួឲ្រាយរបបខ្ម្រារក្រាហមបានឡើងកាន់អំណាច។ការអតា្ថាធិប្រាបាយរបស់លោកឈុំស្គី
បានធ្វើឡើងបនា្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាម្រារិកបានច្រានចោលកាលពីសបា្តាហ៍មុននូវពាក្រាយស្នើសុំពីលោកនាយករដ្ឋមន្រា្តីហ៊ុនស្រានដ្រាលសុំឲ្រាយលបុចោលបណំលុចនំនួ៣១៧លានដុលា្លារអាម្រារិកដ្រាលរបបលោកលន់នល់បានជំពាក់សហរដ្ឋ-អាម្រារិកក្នុងអំឡុងទសវត្រាសរ៍ទី៧០។ក្នុងបទសម្ភាសមួយលោកឈុំស្គី
បានលើកឡើងថា៖ «លោកHenryKissingerសមណាស់ត្រាត្រាវូនាំខ្លនួយកមកកាត់ទោសចំពោះតួនាទីរបស់គត់នៅក្នុងការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកដ៏ច្រាើនសម្រាបើមមកលើប្រាទ្រាសកម្ពជុាប្រាសនិបើពិភពលោកន្រាះ ត្រាូវបានគ្រាប់គ្រាងដោយ
ប្រាព័ន្ធយុត្តិធម៌ មិនម្រានដោយកម្លាំងទ្រានោះ»។លោកឈុសំ្គីត្រាវូបានគ្រាចាត់ទកុថាជាបិតាផ្ន្រាកភាសាសាស្រា្តនាសម័យទំនើបន្រាះ ហើយជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅជាង១០០ក្រាបាលស្តពីីភាសានងិទនំាក់ទំនងអន្តរជាតិ។លោកក៏ជាបញ្ញវ័ន្តម្នាក់ដ្រាលត្រាូវគ្រាស្រាង់សម្តីច្រាើនបំផុតផងដ្រារ។ពាក្រាយសម្តីរបស់លោកដ្រាលថ្ល្រាងក្នងុសុន្ទរ-កថាបទសម្ភាសនងិសៀវភៅផ្រាស្រាងៗត្រាូវបានបកប្រាជាច្រាើនភាសាភា្លាមៗ ក្រាយពីការចុះផ្រាសាយ។ក្នុងខណៈដ្រាលលោកឈុំស្គីឈន
ចូលអាយុ៨៣ឆា្នាំនៅឆា្នាំន្រាះលោកនៅត្រាជាសាស្រា្តាចារ្រាយកិតិ្តយសម្នាក់នៅឯវទិ្រាយាសា្ថានMassachusettsInstituteof Technologyក្នុងទីក្រាុង Cam-bridgeរដ្ឋMassachusettsសហរដ្ឋ-អាម្រារកិដ្រាលជាសាកលវិទ្រាយាល័យបច្ច្រាក-ទ្រាសមួយដ៏ល្អបំផុតនៅលើពិភពលោក។លោកឈំុស្គីបានបង្ហាត់បង្រាៀននៅវិទ្រាយាសា្ថាននោះអស់រយៈព្រាលជាង៥០ឆា្នាំមកហើយ។ការសិក្រាសាស្រាវជ្រាវរបស់លោកស្តីពីថា តើខួរក្រាបាលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងភាសាយ៉ាងដូចម្ត្រាចនោះបានផ្លាស់ប្តរូរបៀបដ្រាលសាស្រា្តាចារ្រាយនៅលើសកលលោកគិតអំពីចិត្តវិទ្រាយាអាកប្រាប-កិរិយនិងការសិក្រាសាស្រាវជ្រាវទាំងមូលស្តីពីគំនិតខួរក្រាបាលរបស់មនុស្រាស។វិធីសាស្រា្តរបស់លោកឈុំស្គីលើការ
សិក្រាសាស្រាវជ្រាវពីគំនិតនិងវិទ្រាយាសាស្រា្តប្រាកាន់យកនូវទស្រាសនៈថាមនុស្រាសមនហ្រាស្រានកំណត់គួរឲ្រាយកត់សម្គាល់ពីឪពុក
ម្តាយរបស់ពួកគ្រាដ្រាលជាប្រាព័ន្ធដ៏ស្មុគសា្មាញដ្រាលម៉ាសុីនកុំព្រាយូទ័រជាច្រាើនមិនអាចចម្លងដចូបានឡើយហើយនោះជាអ្វីដ្រាលធ្វើឲ្រាយមនសុ្រាសយើងមនតម្ល្រាដចូ្ន្រាះ។ឥឡូវន្រាះទ្រាឹស្តីរបស់លោកឈុំស្គី ស្តីពីវ្រាយ្រាយាករណ៍ជាលក្ខណៈសកល(Uni-versalGrammar)និងវ្រាយ្រាយាករណ៍ដ្រាលជាការបង្កើតឡើង(GenerativeGrammar)ត្រាូវបានទទួលសា្គាល់ និងទទួលយកដោយបញ្ញវ័ន្តនានា នៅទូទំាងពិភពលោកហើយជាទ្រាឹស្តដី្រាលលើកឡើងថាគ្រាប់ភាសារបស់មនសុ្រាសទាងំអស់គឺផ្អ្រាកលើវិធានជាមូលដ្ឋានដ្រាលរាល់ទារកទាងំអស់បានចាប់កណំើតយកមកជាមួយ។ទ្រាឹស្តីន្រាះបានពន្រាយល់ពីមូលហ្រាតុដ្រាលកុមរច្រាះភាសាដ្រាលគ្រានិយយមកកាន់ខ្លួនយ៉ាងឆាប់រហ័សទោះបីជានៅតំបន់ណាក៏ដោយ។លោកឈុំស្គីបានលើកឡើងថា
ប្រាសនិបើមនសុ្រាសភពក្រាមកកាន់ពភិព-លោកយើងន្រាះមនសុ្រាសភពក្រានោះនងឹសង្ក្រាតឃើញថាមនុស្រាសទាំងអស់និយយភាសាត្រាមួយដ្រាលមនលក្ខ-ណៈខុសគ្នាតិចតួច។ វិធីសាស្រា្តស្វ្រាងយល់ពីភាសារបស់លោកឈុំស្គីបានជួយឲ្រាយអ្នកវិទ្រាយាសាស្រា្តផ្ន្រាកកុំព្រាយូទ័រ និងអ្នកស្រាវជ្រាវក្នុងវិស័យផ្រាស្រាងៗ ជាច្រាើនទៀតយកវិធានប្រាបគណិតវិទ្រាយា មកអនុវត្តលើភាសា។បណ្ឌតិNielsJerneសាស្រា្តាចារ្រាយជន
ជាតិអង់គ្ល្រាសបានឈ្នះរង្វាន់ណូប្រាលក្នុងឆា្នាំ១៩៦៤ដោយយកទ្រាឹស្តីរបស់
លោកឈុំស្គីទៅអនវុត្តលើប្រាពន័្ធផ្រាសាំន្រារបូរាងកាយមនសុ្រាសក្នងុឯកសារស្រាវជ្រាវមួយដ្រាលមនចំណងជើងថា«Gen-erativeGrammaroftheImmuneSystem»។ក្រាពីទស្រាសនៈនាំមុខផ្ន្រាកចិត្តសាស្រា្ត
និងភាសាសាស្រា្តលោកឈុំស្គីក៏ជាអ្នកប្រាឆាំងនឹងសង្គ្រាមវៀតណាមនាព្រាលដំបូងដ្រាលកើតឡើងចាប់តាំងពីព្រាលបារាំងងើបខ្លួនឡើងវិញនៅតាមបណា្តាប្រាទ្រាសឥណ្ឌូចនិក្រាយពីសង្គ្រាមលោកលើកទី២បានបញ្ចប់ក្នុងឆា្នាំ១៩៤៥។លោកជាកម្លាងំបញ្ញវន័្តម្នាក់នៅពីក្រាយចលនាប្រាឆាំងសង្គ្រាមក្នុងសហរដ្ឋអា-ម្រារិកនៅអំឡុងទសវត្រាសទី៦០និងដើមទសវត្រាសទី៧០។លោកឈុំស្គីក៏មនក្រារ្តិ៍ឈ្មាះល្រាបីល្រាបាញផងដ្រារដោយសារលោករិះគន់គោលនយោបាយការបរ-ទ្រាសរបស់រដ្ឋនានាជាពិស្រាសរបស់សហ-រដ្ឋអាម្រារិកជាប្រាទ្រាសដ្រាលលោកកំពុងរស់នៅនងិកាន់សញ្ជាត។ិលោកបានជយួមនុស្រាសឲ្រាយប្រាកាន់យក«គំនិតស្វ័យការពារ»ដោយចង្អុលបង្ហាញពីភាពខុសគ្នារវងពាក្រាយសម្តី និងទង្វើរបស់អ្នកនយោ-បាយមន្រា្តីរដ្ឋាភិបាលមន្រា្តីសាសនាឬបុគ្គលិកក្រាុមហ៊ុនដូច្ន្រាះប្រាជាពលរដ្ឋសាមញ្ញអាចយល់ដងឹពីពភិពលោកកាន់ត្រាច្រាបាស់ថ្រាមទៀតក្នងុខណៈដ្រាលពកួគ្រាចង្អុលបង្ហាញពីភាពខុសគ្នាន្រាះ។លោកបានទាញហ្រាតុផលថាសង្គ្រាមវៀត-ណាមមិនម្រានជាផលប្រាយោជន៍របស់ប្រាជាជនអាម្រារិកទ្រាហើយលោកក៏បានផ្តល់មូលហ្រាតុផងដ្រារថាគោលនយោ-បាយរបស់ប្រាទ្រាសអុីស្រាអ្រាលនៅតបំន់WestBankនងិGazaមនិម្រានជាផលប្រាយោជន៍របស់ប្រាជាពលរដ្ឋអុីស្រាអ្រាលនោះទ្រា។លោកឈុំស្គីបានតាមដនព្រាឹត្តិ-
ការណ៍ក្នុងប្រាទ្រាសកម្ពុជាចាប់តាំងពីព្រាលសង្គ្រាមលោកលើកទី២បានបញ្ចប់មក។លោកបានចំណាយព្រាលឆ្លើយ
សំណួរមួយចំនួនស្តពីីព្រាតឹ្តកិារណ៍សំខន់ៗ ក្នុងប្រាវតិ្តសាស្រា្តកម្ពុជាដ្រាលបានជួយបង្កើតរបូរាងប្រាទ្រាសកម្ពជុានាព្រាលបច្ច-ុប្រាបន្នន្រាះ។
តើហេតុដូចម្តេច បានជាគេយល់ថាលោកមិនសូវរិះគន់ ពីអំពើដ៏ពេផេសេរបស់របបខ្មេរកេហមដោយសារសៀវ-ភៅឆ្នំ១៩៨៨មនចំណងជើងថាManufacturingConsentដេលជាសា្នដេនិពន្ធរបស់លោកនិងលោកEd-wardSHermanនះ?
នៅក្នុងសៀវភៅឆា្នាំ១៩៨៨ខ្ញុំ និងលោកHermanបានត្រាួតពិនិត្រាយ ពីវិធីដ្រាលគ្រាចាត់ទកុឧក្រាដិ្ឋកម្មព្រាផ្រាស្រានៅក្នងុប្រាទ្រាសកម្ពុជាក្នុងរយៈព្រាលបីដំណាក់កាលផ្រាស្រាងៗ គ្នាគឺសមយ័សង្គ្រាមសហរដ្ឋអាម្រារិកមុនព្រាលខ្ម្រារក្រាហមឡើងកាន់អណំាចនៅខ្រាម្រាសា១៩៧៥សមយ័ខ្ម្រារក្រាហមនិងសម័យបនា្ទាប់ពីវៀតណាមឈ្លានពាននិងបណ្ត្រាញខ្ម្រារក្រាហមច្រាញពីអំណាចហើយព្រាលនោះសហរដ្ឋអា-ម្រារិកនិងអង់គ្ល្រាសប្រារជាជួយឧបត្ថម្ភផ្ន្រាកយោធានិងការទូតដល់ខ្ម្រារក្រាហម«របបកម្ពុជាប្រាជាធិបត្រាយ្រាយ»ទៅវិញ។រហតូដល់ព្រាលយើងសរស្រារសៀវភៅន្រាះមនការយល់ដងឹថាសង្គ្រាមអាម្រារកិមនុឆា្នាំ១៩៧៥មនលក្ខណៈព្រាផ្រាស្រា ប៉ុន្ត្រាទើបត្រាក្នងុរយៈព្រាលប៉នុា្មានឆា្នាំចងុក្រាយប៉ុណ្ណោះដ្រាលឯកសារលម្អិតត្រាូវបានច្រាញផ្រាសាយ។ឥឡូវន្រាះយើងដឹងថាដណំាក់កាលដ៏ព្រាផ្រាស្រាបផំតុចាប់ផ្តើមក្នងុឆា្នាំ១៩៧០នៅព្រាលលោកHenryKissingerបានបញ្ជនូបញ្ជារបស់លោកប្រាធានាធិបតីNixonឲ្រាយ «ទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកដ៏ច្រាើនសម្រាបើមមកលើប្រាទ្រាសកម្ពុជា។វពិបាកក្នុងការស្វ្រាងរកស្រាចក្តីប្រាកាសដ្រាលមនគោលបណំងប្រាលយ័ពូជសាសន៍ ក្នុងកំណត់ត្រាប័ណ្ណសាររបស់រដ្ឋហើយការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកត្រាូវ
ផែនទីទម្លាក់គែប់បែកអាមែរិក
កំណត់សមា្គាល់ការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកពីឆា្នាំ១៩៧០-៧៥
ការទម្លាក់គ្រាប់ប្រាកប្រា៥២នៅឆា្នាំ៧៣
«លោក Henry Kissinger មែ បញ្ជា ការ កង ទ័ព សហ រដ្ឋ អា មែ- រិក សម ណាស់តែ តែវូ នំា ខ្លនួ យក ទៅ កាត់ ទោស ចំពោះ តួ នាទី របស់ គាត់ ក្នងុ ការ ទម្លាក់ គែប់ បែក នៅ កម្ព ុជា បែសិន បើ ពិភព លោក តែវូ បាន គែប់ គែង ដោយ បែព័ន្ធ យុត្ត ិធម៌ មិន មែន ដោយ កម្លាងំ ទែ នោះ»។
លោកណូអាមឈំុស្គីកាលពីសម័យសង្គេមនៅវៀតណាម។រូបថតសហការើ
លោកណូអាមឈំុស្គីថតកាលពីដើមឆ្ននំេះ។COURTESYOFMEDIAS
![BEYOND CAPACITY 2012: A PROGRESS REPORT - …...2] រប យក រណ ល ក ដ រ ឆ ប ២០១២ ទ ប ផ ត នក រវវឌណ ន ម យច ន ន ខ ដលគ](https://static.fdocument.pub/doc/165x107/5f7b1b562401b27f3327bb04/beyond-capacity-2012-a-progress-report-2-.jpg)
