МОНГОЛ ХЭЛ 2009 -...

МОНГОЛ ХЭЛ

2009

64

Боловсролын Үнэлгээний Төв

ÕУÂÈЛБАÐ А

ÍЭГÄҮГЭЭÐ ÕЭСЭГ

Алчóóр áоосон õóóр Ýмээ бурхан боллооНалж суудаг уул минü нуржНамрын нуур ангираа гүвлээÝмээ бурхан боллооБуурал бүүвэйн эгшиг тасарч Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэвÝгшгийн гэгээ татах хуурын Ýрдэнийн ногоон халзан морины толгойгÝгчийн алчуураар боолооТэвхэн дээгүүр урсах хос мөрөн утсан дээгүүрТэнгэрийн заадсаар хиллэн татахадХалуун шаргал аялгуу асгах хуурын нүдэнд

1. Ýхийн эхлэл, гол, төгсгөлийн тулгуур өгүүлбэр бүхий хэсгийг олоорой. À. Ýмээ бурхан боллоо. Хуурын боолтыг унагахад … нойтон байж билээ Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгиймÂ. Намрын нуур ангираа гүвлээ Долоон долоо дөчин есөн хоног боодог Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгиймС. Налж суудаг уул минü нурж … Тэнгэрийн заадсаар хиллэн татахад … Шүүрс алдам энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэд …D. Ýмээ бурхан боллоо Халуун шаргал аялгуу асгах хуурын нүдэнд … Нойтон байж билээÅ. Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэв Хоймроо асан тонгочиж байгаад … Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгийм

2. Ýхийн төрсөн санааг илэрхийлсэн тулгуур үгсийг олоорой.À. Àнгир, өрх, хоног B. Ýгшиг, оосор, аялгуу С. Ýмээ, хуур, заншил D. Ýмээ, өрх, шүд E. Нуур, ангир, дурдатгал

3. Ýхийн гол санааг тодорхойлоорой.À. Àмüтай бүхэн бөхдөг хорвоогийн жамыг харуулсанÂ. Хүний амüдралд жаргал зовлон ээлжилдэгС. Хүүхэд гэдэг ариухан цагаан сэтгэлтэй байдаг гэдгийг харуулсанD. Àмüдралынхаа зураг төөргийг хүн өөрөө л бүтээдэгE. ªвөг дээдэстэй минü хамт ¸с заншил үгүй болж байна

4. Шинэ санааг илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой“Ногоон халзан морины цагаан хөлхтэй зовхи Нойтон байж билээ”

À. Тойруулал Â. Төлөөлөл С. Хэтрүүлэл D. Çүйрлэл E. Àдилтгал

5. Çохиогчийн харуусан гэмшсэн үнэлэмжийг илэрхийлсэн өгүүлбэрийг олоорой. À. Буурал бүүвэйн эгшиг тасарч Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэвÂ. Шүүрс алдам энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэд Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгиймC. Дор хаяад Долоон долоо дөчин есөн хоног боодог

Харууслын сүүдэр унагахгүй гэж манай говийнхон Дор хаяадДолоон долоон дөчин есөн хоног боодогХорвоогийн гашууныг амсаа нü үгүйХонгор гэнэн аашиндаа согтожХоймроо асан тонгочиж байгаад Хоног хураах яагаа ч үгүй байхад Хуурын боолтыг унагахад нü Ногоон халзан морины цагаан хөлхтэй зовхиНойтон байж билээШүүрс алдам энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэдШүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгийм

(Б.Лхагвасүрэн)

Ìонгол õэлний õичээлийн äààлгàвàр - 2009

65

D. Ýрдэнийн ногоон халзан морины толгойг Ýгчийн алчуураар боолооE. Налж суудаг уул минü нурж Намрын нуур ангираа гүвлээ

6. Дээрх эхийн сэдвийг тодорхойлоорой.A. Ýх үрийн элбэрэл хайрын тухай B. Намрын тухайC. Хүний хувü заяаны тухай D. Монгол ¸с заншлын тухай E. Ãэнэн хонгор хүүгийн тухай

7. Ýхийн хэв маягийг олоорой.A. Хүүрнэмж B. Тайлбарламж C. Ýргэцүүлэмж D. Тоочимж E. Учирламж

8. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.Ýхийн сэдвийг үйл явдлаар дүрсэлж, дүгнэлт гаргахыг ……………. гэнэ.

À. Төрсөн санаа Â. Ãол санаа C. Шинэ санаа D. Çорüсон санаа E. Төгс санаа

9. Ýхийг уншаад “эмээ”-г тодотгон адилтгасан дүрслэл бүхий хэсгийг олоорой.A. Àнгир, эгшиг, оосор B. Уул, ангир, эгшиг C. Уул, нуур, эгшиг D. Бүүвэй, хатавч, өрх E. Бүүвэй, эгшиг, оосор

10. Дараах өгүүлбэрийн утгын харüцааг тодорхойлоорой.“Ýмээ бурхан боллоо. Налж суудаг уул минü нурж Намрын нуур ангираа гүвлээ”

À. Çүйлчилсэн Â. Төсөөт С. Ýсрэг D. Ойролцоо E. Èжил11. Дараах өгүүлбэрийн баймж утгыг тодорхойлоорой.

“Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгийм”A. Çайлшгүй баймж B. Бодит баймж C. Бололцоот баймж D. Хэм хэмжээт баймж E. Таамагласан баймж

12. Дараах өгүүлбэрийн шинжид тохирох тодорхойлолтыг олоорой.“Намрын нуур ангираа гүвлээ”

À. Ýнгийн, хүүрнэх, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр Â. Ýнгийн, хүүрнэх, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрС. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэрD. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрE. Ýнгийн, захирах, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр

13. Дараах өгүүлбэрийн бүтцийг тодорхойлоорой.“…Хуурын боолтыг унагахад нü Ногоон халзан морины цагаан хөлхтэй зовхи Нойтон байж билээ”

À. Öагийн байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэр Â. Орны байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрС. Болзлын байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрD. Шалтгааны байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрE. ªгүүлэгдэхүүн гишүүн өгүүлбэртэй харилцан угсарсан нийлмэл өгүүлбэр

14. Утгазүйжсэн холбоо үг бүхий хэсгийг олоорой.A. Àнгираа гүвэх, буурал бүүвэй, эгчийн алчуурB. Хуурын боолт, буурал бүүвэй, хөлхтэй зовхиC. Ýнэ дурдатгал, өрхний оосор, манай говийнхон D. Тэвхэн дээгүүр, тонгочиж бай-, эмтрэх шигE. Бурхан бол-, хоног хураа-, заншил эмтэр-

15. Дараах өгүүлбэрийн онцолсон үг ямар гишүүн болох вэ?“Õойìроо асан тонгочиж байгаад...”

À. ªгүүлэгдэхүүн B. ªгүүлэхүүн C. Байц D. Шууд тусагдахуун E. Шууд бус тусагдахуун

16. Ýхэд орсон дараах өгүүлбэр ямар хувиргалаар илэрснийг тодорхойлоорой.“Ýмээ бурхан боллоо Буурал бүүвэйн эгшиг тасарч Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэв”

À. Хураах Â. Салаалах С. Дэлгэрүүлэх D. Тонгоргох E. Èжилсүүлэх

66


17. Öэгийн оронд тохирох үгийг зөв дарааллаар байрлуулсан хэсгийг олоорой.“…Ýр зүрхний ….. тэнгэр Èх санахын …. тэнгэр Èлч гэрлийн …. тэнгэр Èжий галын …. тэнгэр ханü минü” / Б.Лхагвасүрэн /

A. Àч, оч, ад, од B. Оч, од, ач, ад C. Àд, ач, од, оч D. Од, ад, оч, ач E. Од, оч, ад, ач

18. Найруулгын алдаатай өгүүлбэрийг олоорой.A. Ургамлын сайхан нü цэцэгсийн дотор байх гэлцэнэ.B. Сэтгэл гэдэг бол хүний биед хоргодох нөмөр олсон бурхан þм. C. Хүн бол урмаар ургадаг ургамал.D. Орчлонгийн зулай бол уулс þм.E. Öаасан дээр мөртэй, цасан дээр нэртэй явсан хүн шүү, би.

19. Онцолсон хэлц өгүүлбэрийг утгаар нü солин найруулбал алü нü тохирох вэ?“Ø¿¿рс àлäàì энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэд… ”

A. Санаа алдам B. Сэтгэл алдам C. Нүд алдам D. Çүрх алдам E. Хөл алдам

20. Дараах үгсийн аймгийг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Буурал, гэнэн, халуун, нойтон A. Төлөөлөх үгс 2. Харуусал, тэвх, хурууд B. Тооны нэр3. Долоон долоо, хо¸р, дөчин ес C. Æинхэнэ нэр4. Ýнэ, яагаа ч, миний D. Тэмдэг нэр

A. 1À, 2B, 3C, 4E B. 1C, 2B, 3A, 4D C. 1B, 2A, 3C, 4D D. 1C, 2A, 3B, 4D E. 1D, 2C, 3B, 4A

21. Дараах хэлзүйн тайлбарт тохирох үгийг олоорой./Åрийн, үүсмэл, ганц тоот, харüяалахын тийн ялгалд байгаа жинхэнэ нэр/

À. Морины B. Дурдатгалын C. Ýрдэнийн D. Хорвоогийн E. Хуурын

22. Дараах үгсийн утга, бүтцийг ажиглаад, бусдаасаа өвөрмөц үгийг олоорой.À. Нуран Â. Согтон С. Тэвхэн D. Àсан E. Татан

23. Харüяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Ýзний A. Морины толгой 2. Çориулалтын B. Намрын нуур3. Бүхэл хэсгийн C. Ýгчийн алчуур4. Öаг хугацааны D. Хуурын боолт

A. 1D, 2C, 3A, 4B B. 1B, 2C, 3A, 4D C. 1A, 2B, 3C, 4D D. 1C, 2D, 3A, 4B E. 1B, 2A, 3D, 4C

24. Дараах холбоо үгсийг ажиглаад, үндсэн (шууд) утгаараа байгаа үгийг олоорой.À. Ханын толгой B. Шүдэнзний толгой C. Сонины толгой D. Морины толгой E. Öагаан толгой

25. Дараах үгсэд бүгдэд нü тохирох дүрмийг тодорхойлоорой.“Харуусал + ын, хоймор + оо, намар + ын ”

À. Ýгшгээр төгссөн үгэнд урт эгшгээр эхэлсэн залгавар залгахад төгсгөлийн балархай эгшиг гээгдэнэB. Ýгшигт гийгүүлэгчийн дараа заримдаг гийгүүлэгч эгшиггүй бичигдэнэC. Ýгшигт гийгүүлэгч эгшиггүйдэхэд хүрвэл гээхгүйD. Дараалсан хо¸р заримдаг гийгүүлэгч эгшиггүйдэхэд хүрвэл эгшгийг гээхгүйE. Ãийгүүлэгчээр төгссөн үгэнд урт эгшгээр эхэлсэн залгавар залгахад төгсгөлийн гийгүүлэгчийн өмнөх балархай эгшиг гээгдэнэ

26. Дараах үгсээс төрөл биш үгийг олоорой.A. Шаргал B. Шарга C. Шарагчин D. Шарва E. Шарла

27. Дараах үгсээс хуучирсан үг бүхий хэсгийг олоорой.A. Àниа, ажаа, амбаа B. Çанги, амбан, жасаа C. Тунхуу, бураа, хараач D. Хөлийн цэц, тамгын газар, хоршоо E. Но¸д, хатагтай, айлтгал

28. Дараах үгсийг утгатай нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Онхол, цонхол, мэлрэх, элмэрэх À. Ойролцоо утгат үг


67

2. Суу, билэг, авüяас, мэдрэмж B. Төсөө утгат үг3. Ãазар, тэнгэр, гал, ус C. Ýсрэг утгат үг 4. Àйлчин, гийчин, зочин, D. Çүйлчилсэн утгат үг

A. 1A, 2B, 3C, 4D B. 1D, 2C, 3B, 4A C. 1D, 2A, 3C, 4B D. 1C, 2A, 3B, 4D E. 1B, 2D, 3C, 4A

29. Дараах үгсээс нэр язгуур бүхий хэсгийг олоорой.A. Öөмлөх, нэвтрэх, задрах, бяцлах B. Тарих, давтах, хөдөлмөрлөх, үйлдэхC. Суллах, нүдлэх, ганзагалах, хайрлах D. Хоржигнох, ганганах, тогших, цангинахE. Æингэнэх, годгонох, хурхирах, сандрах

30. Дараах үгийг бүтцээр зөв задалсныг олоорой.A. Àнгир + 0+0 + аа B. Àнгир + 0 + аа C.Àнги + р + аа D. Àнгир + аа E. Àнгир + аа + 0

31. Дараах агуулгын тайлбараас бурууг нü олоорой. À. “Тээрэмчин” туужид дэлхийн хо¸рдугаар дайны он жилүүдэд эр хүн бие амсхийж, агт морü хөл амрах зав байсангүйг эр хүний зориг тэсвэр, ажил үйлстэй нягт холбон үзүүлжээ.Â. “¯ер” туужид ядуу ардын гологдсон хүүхэн ардын хувüсгалын ач, төр засгийн ивээлээр эрх чөлөөгөө олж, эрдэм номтой боловсон хүчин болсныг үзүүлжээ.С. “Халуун амüсгал” тууж нü монгол хүний харилцан нэгнээ халамжлан түшдэг хүнлэг зан заншил үгүй болж, бие биедээ санаа тавих, ажил амüдралд нü туслах нü бага болсон тухай үзүүлжээ. D. “Èх тээлийн даваа “туужид дөрвөн цагийн эргэлтэд малчин хүний амüдралын эрээн барааныг дүрслэн үзүүлжээ. Å. “Çалуу хос” туужид хувüсгалаар өөрчлөгдөн шинэчлэгдсэн шинэ ахуй нөхцөл, со¸лтой боловсролтой шинэ хүн төрж өссөн явцыг хайр сэтгэлийн өгүүлэмжээр амüдрал тэмцлийн талбарт бодитой дүрсэлжээ.

32. Çохиолч ба зохиолын нэрийг зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Ö.Ãайтав A. Хурандаа 2. Д.Ïүрэвдорж B. ¯р могой 3. Ч.Ëхамсүрэн C. Багш4. Ш.Сүрэнжав D. Ширмэн цөгцний дуулü 5. Б.Ëхагвасүрэн E. Дамдины Сүхбаатар

À. 1À, 2B, 3C, 4D, 5E Â. 1E, 2D, 3A, 4C, 5B С. 1D, 2C, 3E, 4B, 5A D. 1B, 2A, 3E, 4D, 5C Å. 1D, 2E, 3A, 4B, 5C

33. Дараах шүлгийн цэгийн оронд доорх өгөгдлөөс зөвийг сонгоно уу.“Мөрөн голын усыг эзэгнэнхэн төрлөө, би Мөнгөн сарны сүүдэр толиорон хөвөх долгионд Миний өвөг дээдсийн морин туурайд наалдсан ……………………………………………………….. Мөрөн голын усыг эзэгнэнхэн төрлөө, би”

À. Çуун түмэн үед монгол хүний идээшсэн Â. ¯лэг гүрвэлийн мөрийг өдий хүртэл хадгалсанС. Хөрст алтан дэлхийн үрчлээт магнай болсонD. Хүний нутгийн шороог ариун усаараа угаасанÅ. ¯рэл усан шүүдэрт нü одод гялалзах дэлбээнд

34. Çүй тогтлыг ажиглаад цэгийн оронд тохирохыг олоорой. “Халуун амüсгал”, ”Чөтгөр”, “Учиртай гурван толгой”, “¯ер” …………..

A. Àну хатан B. ßг арван найм C. Çалуу нас D. Тээрэмчин E. Èх хувü заяа

35. Д.Нацагдоржийн “Ëамбагуайн нулимс” өгүүллэгийн Öэрэнлхам, Ëодон гэвш нарын дүрийг уран сайхны ямар аргаар дүрсэлсэн бэ? “Âинайн ¸сыг сахисан - уран тачаангуйн хурц илдийг боловсруулсан, улаан шарыг тунуулсаар - цагаан харыг гялбалзуулсаар”

À. Хураангуйлал B. Сөөлжүүлэл C. Харшуулал D. Бууруулал E. Àхиулал

36. Öэгийн оронд уран зохиолын төрөл зүйлүүдээс тохирохыг олоорой.“Хүний сэтгэлийн догдлол, амüдралын содон мөчлөг, байгалийн үзэгдэл байдал зэрэг онцгой гол явдлыг тодруулан дүрсэлсэн, хэмжээгээрээ өгүүллэгээс их, романаас багавтар зохиолыг ………… гэнэ”

À. Тууж B. Найраглал C. Ðоман D. ªгүүллэг E. Æүжиг

68


37. ¯йлийн эс хувилгагч нөхцөлтэй үгс бүхий хэсгийг олоорой.A. B. C. D. E.

38. Дан зөөлөн дэвсгэрээр төгссөн үгтэй хэсгийг олоорой.A. B. C. D. E.

39. Дараах өгүүлбэрийн тодруулсан үгийг монгол бичгээр зөв бичсэнийг олоорой.“¯рэл усан шүүдэрт нü одод гялалзах дэлбээнд...”

A. B. C. D. E.

40. Дараах үгсийг утгатай нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. 2. 3. 4. 5.

а. Бяслаг шах- b. Бага сага c. Шагайж хар- d. Шагай нясал- e. Шатрын шаг

A. 1d, 2c, 3e, 4b, 5a B. 1c, 2b, 3a, 4d, 5e C. 1d, 2b, 3e, 4c, 5a D. 1e, 2c, 3d, 4b, 5a E. 1e, 2d, 3a, 4c, 5b

ÕÎ¨ÐÄУГААÐ ÕЭСЭГ

2.1. Çохиолын нэр ба ишлэлийг зөв харгалзуулаарай.1. Чингисийн есөн өрлөгтэй өнчин хөвгүүний цэцэлсэн шастир2. Чингисийн эр хо¸р загалын тууж

3. Чингисийн билиг

4. Ãурван зуун тайчуудыг дарсан домог5. Àлтан ордны үйсэн дээрх бичиг

A. “…Àлд бие минü алжааваас алжаатугай Àху төр минü бүү алдартугай…”B. “…Бор зүрх минü бол бол хийв. Богино хавирга минü шир шир хийв…”C. “…Харцага шувууг тэжээж харугана шувуунд тавибал Харин дээш халüж хацар зулайд халдах ажгуу…” D. “…Àчит эзэндээ захирагдахад хүрвээс Àрга доор нü дагалдаж яв…”E. “…Сайн моринд эзэн олон биш үү ªнөр хүнд нөхөр олон биш үү…”

2.2. Хэлцүүдийг эсрэг утгаар нü зөв харгалзуулаарай.1. Çүрх нü үх-2. Хулхи нü буу-3. Хөг нü өнгөр-4. Хоног төөрүүл-5. Чихний чийр бол-

A. Àаг нü буцал-B. Хөрөнгөндөө сага-C. Àаг нü эрчил-D. Чихний чимэг бол-E. Çориг нü бадар-

2.3. Хэлц холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох үгтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. ХÇ+ХÇ2. ХÇ+¯С3. УÇ+ХÇ4. БÇ+¯С5. УÇ+УÇ

A. Хэвлэгдэж байгаа сурах бичигB. Тэр өдрийн баяр хөөрC. ¯нэний тухай мэдэж байх D. Àйлын зайд толгой хоргодохE. Àяга ¸роолдон сууж байх


69

2.4. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.

1. Àлбан бичгийн найруулга

2. Ýрдэм шинжилгээний найруулга

3. Сонин нийтлэлийн найруулга4. Уран зохиолын найруулга

5. ßрианы найруулга

A. ¯лгэн салган биетэй ¯нэгэн сүүлэн малгайтайB. Àргентины шинжээчид үлэг гүрвэлийн одоо болтол мэдэгдээгүй байгаа нэгэн төрлийг илрүүлэвC. Та байна аа, нисэхэд суугаад номын сан дээр бууна. Çа þуD. Химийн шинжилгээний дүнгээс үзэхэд, дэрс толгойлох үедээ 10-13% ïротейн, 34-45% ислэгтэй байнаE. 5-р зүйл. Хүн бүр хуулü, шүүхийн өмнө эрх тэгш байх зарчим

ÕУÂÈЛБАÐ G


Алчóóр áоосон õóóр

Ýмээ бурхан боллооНалж суудаг уул минü нуржНамрын нуур ангираа гүвлээÝмээ бурхан боллооБуурал бүүвэйн эгшиг тасарч Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэвÝгшгийн гэгээ татах хуурын Ýрдэнийн ногоон халзан морины толгойгÝгчийн алчуураар боолооТэвхэн дээгүүр урсах хос мөрөн утсан дээгүүрТэнгэрийн заадсаар хиллэн татахадХалуун шаргал аялгуу асгах хуурын нүдэнд

Харууслын сүүдэр унагахгүй гэж манай говийнхон Дор хаяадДолоон долоон дөчин есөн хоног боодогХорвоогийн гашууныг амсаа нü үгүйХонгор гэнэн аашиндаа согтожХоймроо асан тонгочиж байгаад Хоног хураах яагаа ч үгүй байхад Хуурын боолтыг унагахад нü Ногоон халзан морины цагаан хөлхтэй зовхиНойтон байж билээШүүрс алдам энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэдШүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгийм


1. Ýхийн эхлэл, гол, төгсгөлийн тулгуур өгүүлбэр бүхий хэсгийг олоорой. À. Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэв Хоймроо асан тонгочиж байгаад … Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгиймÂ. Намрын нуур ангираа гүвлээ Долоон долоо дөчин есөн хоног боодог Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгиймС. Налж суудаг уул минü нурж … Тэнгэрийн заадсаар хиллэн татахад … Шүүрс алдам энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэд …D. Ýмээ бурхан боллоо Халуун шаргал аялгуу асгах хуурын нүдэнд … Нойтон байж билээÅ. Ýмээ бурхан боллоо Хуурын боолтыг унагахад … нойтон байж билээ Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгийм

2. Ýхийн төрсөн санааг илэрхийлсэн тулгуур үгсийг олоорой.À. Àнгир, өрх, хоног B. Оосор, гэгээ, аялгуу С. Ýмээ, хуур, заншил D. Ýмээ, өрх, шүд E. Нуур, ангир, дурдатгал

3. Ýхийн гол санааг тодорхойлоорой.À. Àмüтай бүхэн бөхдөг хорвоогийн жамыг харуулсанÂ. Хүний амüдралд жаргал зовлон ээлжилдэг С. Хүүхэд гэдэг ариухан цагаан сэтгэлтэй байдгийг харуулсанD. Àмüдралынхаа зураг төөргийг хүн өөрөө л бүтээдэгE. Миний өвөг дээдэстэй хамт ¸с заншил минü үгүй боллоо

70


4. Шинэ санааг илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой.“Ногоон халзан морины цагаан хөлхтэй зовхи Нойтон байж билээ”

À. Тойруулал Â. Төлөөлөл С. ХэтрүүлэлD. Çүйрлэл E. Àдилтгал

5. Дээрх эхээс зохиогчийн харуусан гэмшсэн үнэлэмжийг илэрхийлсэн өгүүлбэрийг олоорой. À. Буурал бүүвэйн эгшиг тасарч Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэвÂ. Шүүрс алдам энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэд Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгиймC. Дор хаяад Долоон долоо дөчин есөн хоног боодог D. Ýрдэнийн ногоон халзан морины толгойг Ýгчийн алчуураар боолооE. Налж суудаг уул минü нурж Намрын нуур ангираа гүвлээ

6. Дээрх эхийн сэдвийг тодорхойлоорой.A. Ýх үрийн элбэрэл хайрын тухай B. Намрын тухайC. Хүний хувü заяаны тухай D. Монгол ¸с заншлын тухай E. Ãэнэн хонгор хүүгийн тухай


8. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.Ýхийн сэдвийг үйл явдлаар дүрсэлж, дүгнэлт гаргахыг ……………. гэнэ.


9. Ýхийг уншаад “эмээ”-г тодотгон адилтгасан дүрслэл бүхий хэсгийг олоорой.A. Àнгир, эгшиг, оосор B. Уул, ангир, эгшиг C. Уул, нуур, эгшиг D. Бүүвэй, хатавч, өрх E. Бүүвэй, эгшиг, оосор

10. Дараах өгүүлбэрийн утгын харüцааг тодорхойлоорой.“Ýмээ бурхан боллоо. Налж суудаг уул минü нурж Намрын нуур ангираа гүвлээ”

À. Çүйлчилсэн Â. Төсөөт С. Ýсрэг D. Ойролцоо E. Èжил

11. Дараах өгүүлбэрийн баймж утгыг тодорхойлоорой.“Шүд заншил хо¸р эмтрэх шиг болдгийм”

A. Çайлшгүй баймж B. Бодит баймж C. Бололцоот баймж D. Хэм хэмжээт баймж E. Таамагласан баймж

12. Дараах өгүүлбэрийн шинжид тохирох тодорхойлолтыг олоорой.“ Намрын нуур ангираа гүвлээ”


13. Дараах өгүүлбэрийн бүтцийг тодорхойлоорой.“…Хуурын боолтыг унагахад нü Ногоон халзан морины цагаан хөлхтэй зовхи Нойтон байж билээ”

À. Öагийн байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэр Â. Орны байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрС. Болзлын байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрD. Шалтгааны байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрE. ªгүүлэгдэхүүн гишүүн өгүүлбэртэй харилцан угсарсан нийлмэл өгүүлбэр


71

14. Утгазүйжсэн холбоо үг бүхий хэсгийг олоорой.A. Àнгираа гүвэх, буурал бүүвэй, эгчийн алчуурB. Хуурын боолт, буурал бүүвэй, хөлхтэй зовхиC. Ýнэ дурдатгал, өрхний оосор, манай говийнхон D. Тэвхэн дээгүүр, тонгочиж бай-, эмтрэх шигE. Бурхан бол-, хоног хураа-, заншил эмтэр-

15. Дараах өгүүлбэрийн онцолсон үг ямар гишүүн болох вэ?“Õойìроо асан тонгочиж байгаад...”

À. ªгүүлэгдэхүүн B. ªгүүлэхүүн C. БайцD. Шууд тусагдахуун E. Шууд бус тусагдахуун

16. ªгүүлбэрийн ямар хувиргал болохыг тодорхойлоорой.“Ýмээ бурхан боллоо Буурал бүүвэйн эгшиг тасарч Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэв”


17. Öэгийн оронд тохирох үгийг зөв дарааллаар байрлуулсан хэсгийг олоорой.“Àлс ирээдүй ………… þм Àлхам бүр минü ……. þм Àлдаж онох минü ……þм Àмüдрал гэдэг ……… þм” /Õ.Сампèëäэнäэв/

A. Àсуулт, хариулт, шалгалт, дүн B. Хариулт, шалгалт, асуулт, дүнC. Дүн, асуулт, хариулт, шалгалт D. Шалгалт, дүн, хариулт, асуултE. Àсуулт, хариулт, дүн, шалгалт

18. Найруулгын алдаатай өгүүлбэрийг олоорой.A. Хүмүүний сэтгэлийг хөдөлгөн эс чадваас, хөнгөн бийрийг хөшиж þу хийнэB. Öаасан дээр мөртэй, цасан дээр нэртэй хүн шүү, би C. Бадам лянхуа цэцэг ч балчиг шавраас ургадагD. Ýрх тэгш байхын анхдагч үзүүлэлт нü шударга ¸сE. Сэтгэл гэдэг бол хүний биед хоргодох нөмөр олсон бурхан þм

19. Онцолсон хэлц өгүүлбэрийг утгаар нü солин найруулбал алü нü тохирох вэ?“Ø¿¿рс àлäàì энэ дурдатгалын хуруудыг мэрэхэд… ”

A. Санаа алдам B. Сэтгэл алдам C. Нүд алдам D. Çүрх алдам E. Хөл алдам

20. Дараах үгсийн аймгийг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Буурал, гэнэн, халуун, нойтон A. Төлөөлөх үгс 2. Харуусал, тэвх, хурууд B. Тооны нэр3. Долоон долоо, хо¸р, дөчин ес C. Æинхэнэ нэр4. Ýнэ, яагаа ч, миний D. Тэмдэг нэр

A. 1À, 2B, 3C, 4E B. 1C, 2B, 3A, 4D C. 1B, 2A, 3C, 4D D. 1C, 2A, 3B, 4D E. 1D, 2C, 3B, 4A

21. Дараах хэлзүйн тайлбарт тохирох үгийг олоорой./Åрийн, үүсмэл, ганц тоот, харüяалахын тийн ялгалд байгаа жинхэнэ нэр/

À. Морины B. Дурдатгалын C. Ýрдэнийн D. Хорвоогийн E. Хуурын

22. Дараах үгсийн утга, бүтцийг ажиглаад бусдаасаа өвөрмөц үгийг олоорой.À. Нуран Â. Согтон С. Тэвхэн D. Àсан E. Татан

23. Харüяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Ýзний A. Морины толгой 2. Хамаарал харüяаны B. Намрын нуур 3. Бүхэл хэсгийн C. Ýгчийн алчуур4. Öаг хугацааны D. Хуурын боолт

A. 1D, 2C, 3A, 4B B. 1B, 2C, 3A, 4D C. 1A, 2B, 3C, 4D D. 1C, 2B, 3A, 4D E. 1B, 2A, 3D, 4C

24. Дараах холбоо үгсийг ажиглаад, үндсэн (шууд) утгаараа байгаа үгийг олоорой.À. Ханын толгой B. Шүдэнзний толгой C. Сонины толгой

72


D. Морины толгой E. Öагаан толгой25. Дараах үгсэд бүгдэд нü тохирох дүрмийг тодорхойлоорой.

“Харуусал + ын, хоймор + оо, намар + ын” À. Ýгшгээр төгссөн үгэнд урт эгшгээр эхэлсэн залгавар залгахад төгсгөлийн балархай эгшиг гээгдэнэB. Ýгшигт гийгүүлэгчийн дараа заримдаг гийгүүлэгч эгшиггүй бичигдэнэC. Ýгшигт гийгүүлэгч эгшиггүйдэхэд хүрвэл гээхгүйD. Дараалсан хо¸р заримдаг гийгүүлэгч эгшиггүйдэхэд хүрвэл эгшгийг гээхгүйE. Ãийгүүлэгчээр төгссөн үгэнд урт эгшгээр эхэлсэн залгавар залгахад төгсгөлийн гийгүүлэгчийн өмнөх балархай эгшиг гээгдэнэ

26. Дараах үгсээс төрөл биш үгийг олоорой.A. Сонин B. Сониуч C. Сонüхон D. Сонор E. Сонирхол

27. Дараах үгсээс хүндэтгэлийн үгс бүхий хэсгийг олоорой.A. Ãэр, овоохой, өргөө B. Çанги, амбан, жасааC. Тунхуу, бураа, хараач D. Хөлийн цэц, тамгын газар, хоршооE. Но¸д, хатагтай, айлтгал

28. Дараах үгсийг утгатай нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Шунгах шумбах, агшин эгшин A. Ойролцоо утгат үг 2. Малчин, дуучин, хилчин, зурагчин B. Төсөө утгат үг3. Удаан түргэн, газар тэнгэр C. Ýсрэг утгат үг 4. Çөрүүд, гөжүүд, адайр, этгээд D. Çүйлчилсэн утгат үг

A. 1A, 2B, 3C, 4D B. 1D, 2C, 3B,4A C. 1D, 2A, 3C, 4B D. 1C, 2A, 3B, 4D E. 1B, 2D, 3C, 4A

29. Дараах үгсээс дүрслэх язгуур бүхий хэсгийг олоорой.A. Öөмлөх, нэвтрэх, задрах, бяцлах B. Тарих, давтах, хөдөлмөрлөх, үйлдэхC. Суллах, нүдлэх, ганзагалах, хайрлах D. Хоржигнох, ганганах, тогших, цангинахE. Æингэнэх, годгонох, хурхирах, сандрах

30. Дараах үгийг бүтцээр зөв задалсныг олоорой.A. Àнгир + 0 + 0 + аа B. Àнгир + 0 + аа C. Àнги + р + аа D. Àнгир + аа E. Àнгир + аа + 0

31. Дараах агуулгын тайлбараас бурууг нü олоорой. À. Ч.Ëхамсүрэнгийн “Хурандаа” найраглалд ардын хувüсгалаар төрж, түүний батлан хамгаалах гавüяат замналтай амü амüдралаа холбосон эгэл жирийн эр цэргийн тухай өгүүлжээ.Â. Ö.Ãайтавын “Дамдины Сүхбаатар” найраглалд монголын нийгэм дэх дарлагч, дарлагдагч хо¸р ангийн зөрчил улам хурцдаж, ард түмний эсэргүүцэл улам гаарч, хуучин нийгмийг өөрчлөх түүхэн үед шилжсэнийг харуулжээ.С. Б.ßвуухулангийн “Сохор зоосны дуулü”-д хөдөлмөрийн хүний хөлс хүч хо¸рыг, хүн хүлэг болсон хөлсний тариачны амüдралыг эзэрхэг дэглэмийн дотроос сонгон дүрсэлжээ.D. Д.Ïүрэвдоржийн “Хөх даалимбан тэрлэг” найраглалд Халх голын дайн монгол нэгэн өрх гэрийн амüдралд ямар их хөнөөл, гамшиг учруулсныг харуулжээ.Å. Д.Ïүрэвдоржийн “Сэгс цагаан богд” найраглал нü залуу насны хайр дурлалын сэдэвтэй бөгөөд хөдөөгийн нэгэн тосгонд хөгжмийн удирдаачаар ажилласан Çамбага бүсгүйн хо¸р жилийн амüдралыг харуулжээ.

32. Çохиолч ба зохиолын нэрийг зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Д.Намдаг A. Тунгалаг тамир 2. Б.Ðинчен B. Èх хувü заяа 3. С.Удвал C. Хувüсгал танаа өчüе 4. Ë.Түдэв D. ¯үрийн туяа 5. Ч.Ëодойдамба E. Öаг төрийн үймээн

À. 1À, 2B, 3C, 4D, 5E Â. 1E, 2D, 3B, 4C, 5A С. 1D, 2C, 3E, 4B, 5A D. 1B, 2A, 3E, 4D, 5C Å. 1D, 2E, 3A, 4B, 5C

33. Дараах шүлгийн цэгийн оронд доорх өгөгдлөөс зөвийг сонгоно уу.“Хөх манхан тэнгэрийг эзэгнэнхэн төрлөө, би Хөмсгөн сарны аялах алсын алс тойрогт Холын хо¸р одны тохиох бяцхан чөлөөнд ………………………………………. …………… Хөх манхан тэнгэрийг эзэгнэнхэн төрлөө, би”


73

À. Хөх монгол алдаршсаны үе дамжсан домогт Â. Хүчирхэг дээдсийн нутагт мандсан хувüсгалын дөлөнд С. Хөрст алтан дэлхийн үрчлээт магнай болсон D. Хо¸р нүдний үзүүрт цэнхэрлэх төдий тэртээд Å. Àлтан талд татах солонгын долоон өнгөнд

34. Çүй тогтлыг ажиглаад цэгийн оронд тохирохыг олоорой. “Халуун амüсгал”, “Чөтгөр”, “Учиртай гурван толгой”, “¯ер” …………..

A. Àну хатан B. ßг арван найм C.Çалуу насD. Тээрэмчин E. Èх хувü заяа

35. Д.Нацагдоржийн “Ëамбагуайн нулимс” өгүүллэгийн Öэрэнлхам, Ëодон гэвш нарын дүрийг уран сайхны ямар аргаар дүрсэлсэн бэ? “Âинайн ¸сыг сахисан - уран тачаангуйн хурц илдийг боловсруулсан, улаан шарыг тунуулсаар - цагаан харыг гялбалзуулсаар ”


36. Öэгийн оронд уран зохиолын төрөл зүйлүүдээс тохирохыг олоорой.“¯йл явдал бүхий уянга-туулüсын, шүлэглэсэн, томоохон хэмжээний зохиолыг ……………. гэнэ”

À. ªгүүллэг B. Найраглал C. Тууж D. Туулü E. Æүжиг

37. Бүх үг нü холбох эгшгийн дүрмээр бичигдсэн хэсгийг олоорой. A. B. C. D. E.


39. Дараах өгүүлбэрийн тодруулсан үгийг монгол бичгээр зөв бичсэнийг олоорой. “¯рэл усан шүүдэрт нü одод гялалзах дэлбээнд...”

A. B. C. D. E.


а. Бяслаг шах- b. Бага сага c. Шагайж хар-d. Шагай нясал- e. Шатрын шаг

A. 1d, 2c, 3e, 4b, 5a B. 1c, 2b, 3a, 4d, 5e C. 1d, 2b, 3e, 4c, 5a D. 1e, 2c, 3d, 4b, 5a E. 1e, 2d, 3a, 4c, 5b

74



2.1. Çохиолын нэр ба ишлэлийг зөв харгалзуулаарай.

1. Сэтгэлийг амраагч

2. Èчиг ичиг

3. Дөрвөн улирал

4. Öаасан шувуу

5. ¯лэмжийн чанар

A. “…Баясгалантай хөөрхөн царайг чинü хө Бахархаад бахархаад баршгүй Баярыг улам арвитгамаар хө…”B. “…Насны багад эрдэм сурахад Çалхуугүй бол даанч сайн…”C. “…Àяа бас, төрийг цуугиулагч түшмэд ичиг Àяа бас, номыг үл сурагч элдвийг сурагч банди нар ичиг…” D. “…Найман чөлөөт хүний биеийг олсноо Насны идрийн цогоор нөгцөөв л…”E. “…Àчийн хариуг мэдэх хүн цөөн Хилэнцийг мэдэвч хийх хүн олон…”

2.2. Хэлцүүдийг эсрэг утгаар нü зөв харгалзуулаарай.

1. Çүрх нü үх-2. Хулхи нü буу-3. Хөг нü өнгөр-4. Хоног төөрүүл-5. Чихний чийр бол-

A. Àаг нü буцал -B. Хөрөнгөндөө сага-C. Àаг нü эрчил-D. Чихний чимэг бол-E. Çориг нü бадар -

2.3. Хэлц холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох үгтэй нü зөв харгалзуулаарай.

1. ХÇ+ХÇ2. ¯С+¯С3. ХÇ+УÇ4. БÇ+¯С5. УÇ+¯С

A. Монгол Улсын үндсэн хуулüB. Ýнэ өдрийн амар амгаланC. Мэдэхийн тулд судалж үзэх D. Àлтан үеийнхний авüяас билэгE. Оддын дунд бодол бэлчих

2.4. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.

1. Àлбан бичгийн найруулга




A. Мод шатаах, органиê бодисын исэлдэлтээр 1.7 тэрбум тонн нүүрсхүчлийн хий ялгардаг.B. Ýрүүл энх жаргаж яваарай Èх үйлсийг бүтээж яваарайC. Төв талбайг та мэднэ тээ? Төв холбооны хажууханд.D. Монгол Улсад эрдмийн зэргийг шинжлэх ухааны доêтор, дэд доêтор, эрдмийн цолыг ïрофессор, дэд ïрофессор байхаар тогтоосугай.E. Ãазрын харилцаа геодез зураг зүйн газраас аймгийн газрын албадад тоног төхөөрөмж өгөхөөр боллоо.

ÕУÂÈЛБАÐ С

ÍЭГÄҮГЭЭÐ БҮЛЭГ

Õóìсын чинээõэн нàр

ªвөөгийн цээж давхаргагүй гэрт хүн ярих шиг дүнгэнэнэ. Хумсын чинээхэн нар тоононы дааганаас мултарч ядна. ªвөө тэр холоос сулüдсан зүрхнээсээ дуугарна.

- Хүү адуугаа олоо болов уу? Àдуу тургилахыг сонсох þмсан…гээд хэлсэн үгэндээ хахах мэт дуугүй болов.Àшгүй уяан дээр дөрөө дуугарч, адуу гүнгэнэн үүрсэв. ªвөө бүтээсэн өрх шиг хүнд зовхио дааж ядан инээж,

- Хүү ирэв үү? Àдуугаа олоо болов уу? гэх нü түрийчийнхээс тод дуулдав. Ãарч хараагүй байж би, - Тийм байна аа. Àх ирж байна. Àдуугаа олчихож… гэж санаандгүй цээжний бангаар хэлчихлээ… ªвөө,-

ªө ашгүй дээ гээд гүнзгий амüсгал татлаа… Сумын эмч орж ирүүтээ баруун хатавчинд цагаан нөмрөгөө өмсч гарлаа… . Хумсын чинээхэн нар тоонон дааганаас нисэв.



75

1. Ýхийн эхлэл, гол, төгсгөлийн тулгуур өгүүлбэр бүхий хэсгийг олоорой. À. ªвөөгийн цээж давхаргагүй гэрт хүн ярих шиг дүнгэнэнэ. ªвөө бүтээсэн өрх шиг хүнд зовхио дааж ядан инээж… Сумын эмч орж ирүүтээ баруун хатавчинд цагаан нөмрөгөө өмсч гарлаа.Â. …Дуугүй болов. Àдуугаа олчихож … гэж санаандгүй цээжний бангаар хэлчихлээ… ªө ашгүй дээ гээд гүнзгий амüсгал татлаа С. Хумсын чинээхэн нар тоононы дааганаас мултарч ядна. Àшгүй уяан дээр дөрөө дуугарч, адуу гүнгэнэн үүрсэв. Хумсын чинээхэн нар тоонон дааганаас нисэв.D. Хүү адуугаа олоо болов уу? Хүү ирэв үү? Тийм байна аа. Àх ирж байна.Å. Àдуу тургилахыг сонсох þмсан … гээд хэлсэн үгэндээ хахах мэт дуугүй болов. Àдуугаа олоо болов уу? гэх нü түрийчийнхээс тод дуулдав. Сумын эмч орж ирүүтээ баруун хатавчинд цагаан нөмрөгөө өмсч гарлаа.

2. Ýхийн төрсөн санааг илэрхийлсэн тулгуур үгсийг олоорой.À. Хүү, цээж, дөрөө Â. ªвөө, адуу, нар С. Çовхи, амüсгал,нөмрөгD. Хүү, ах, адуу E. ªвөө, эмч, нар

3. Ýхийн гол санааг тодорхойлоорой.À. Хүүхдийн гэнэн томоогүй, болчимгүй байдлыг харуулжээÂ. Хүний амüдралд жаргал зовлон ээлжилдэгС. Төрсний эцэст үхнэ гэдэг хорвоогийн жамD. Монгол хүн, адуу хо¸рын холбоо бэлгэдлийг харуулжээ E. Монгол хүний амüдралын хэв маягийг харуулжээ

4. Шинэ санааг илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой. “хумсын чинээхэн, хэлсэн үгэндээ хахах мэт, давхаргагүй гэрт хүн ярих шиг, бүтээсэн өрх шиг”

À. Àдилтгал Â. Хэтрүүлэл С. Төлөөлөл D. Çүйрлэл Å. Èхэсгэл5. Çохиогчийн үнэлэмжийг илэрхийлсэн зорüсон санаа бүхий өгүүлбэрийг олоорой.

À. Мал адгуулах арга ухаан алдагдаж буйд харамссанÂ. Монгол өвгөдийн хатамжит чанар, уужуу сэтгэл, зан төрхийг бахадсанC. Çалуу үеийнхнийг ухааруулан сургамжилсанD. Àмüдралын жамаар насан эцэслэж буй өвгөнийг өрөвдсөнE. Төрсний эцэст үхэх хорвоогийн жамтай эвлэрсэн

6. Дээрх эхийн сэдвийг тодорхойлоорой.A. Àмüдралын жам ¸сны тухай B. Монгол төрх, монгол ахуйн тухайC. Хүний хувü заяаны тухай D. Àдууны тухайE. Хүүхдийн гэнэн хонгор зангийн тухай


8. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.“Çохиогчийн үзэл бодол, хүсэл санаа, сэтгэлийн хөдөлгөөн, өнгө аяс илэрснийг ………. гэнэ.”


9. Ýхийг уншаад дараах дүрслэлийн учрыг тодорхойлоорой. “Хумсын чинээхэн нар тоононы дааганаас мултарч ядна Хумсын чинээхэн нар тоонон дааганаас нисэв”

A. ªвгөний бие доройтон байгааг нар тоонон дааганаас мултарч ядаж байгаатай, амüсгал хураах үеийг нар шингэх агшинтай адилтган дүрсэлжээB. ªвгөний бие доройтон байгааг нар тоонон дааганаас мултарч ядаж байгаатай, амüсгал хураах үеийг нар шингэх агшинтай зүйрлэн дүрсэлжээ C. ªвгөний бие доройтон байгааг нар тоонон дааганаас мултарч ядаж байгаатай, амüсгал хураах үеийг нар шингэх агшинтай эсрэгцүүлэн дүрсэлжээD. ªвгөний бие доройтон байгааг нар тоонон дааганаас мултарч ядаж байгаатай, амüсгал хураах үеийг нар шингэх агшинтай харüцуулж, хэтрүүлэн дүрсэлжээE. ªвгөний бие доройтон байгааг нар тоонон дааганаас мултарч ядаж байгаатай, амüсгал хураах үеийг нар шингэх агшинтай адилтгаж, егөөдөн дүрсэлжээ

76


10. Дараах өгүүлбэрүүдийн утгын харüцааг тодорхойлоорой.“Хумсын чинээхэн нар тоонон дааганаас мултарч ядна. ªвөө тэр холоос сулüдсан зүрхнээсээ дуугарна”

À. Çүйлчилсэн Â. Төсөөт С. Ýсрэг D. Ойролцоо E. Èжил

11. Дараах өгүүлбэрийн баймж утгыг тодорхойлоорой.“Àдуугаа олчхож гэж санаандгүй цээжний бангаар хэлчихлээ”

A. Çайлшгүй баймж B. Бодит баймж C. ¯нэн магадлалт D. Хэм хэмжээт баймж E. Бололцоот баймж

12. Дараах өгүүлбэрийн шинжид тохирох тодорхойлолтыг олоорой.“Àдуугаа олоо болов уу?”

À. Ýнгийн, анхааруулах, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр Â. Ýнгийн, асуух, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэрС. Ýнгийн, асуух, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэрD. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрE. Ýнгийн, захирах, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр

13. Дараах өгүүлбэрийн бүтцийг тодорхойлоорой.“Àдуу тургилахыг сонсох þмсан… гээд хэлсэн үгэндээ хахах мэт дуугүй болов”

À. Угсарсан нийлмэл өгүүлбэр Â. Харилцан угсарсан нийлмэл өгүүлбэрС. Холимог нийлмэл өгүүлбэр D. Ýнгийн, нэрлэсэн өгүүлбэр E. Çэрэгцсэн нийлмэл өгүүлбэр

14. Нэрийн холбоо үг бүхий хэсгийг олоорой.A. ªмсч гар-, сулüдсан зүрх, хумсын чинээB. Мултарч яд-, тод дуулд-,гүнгэнэн үүрс-C. Баруун хатавч, дөрөө дуугар-, бүтээсэн өрхD. Хүнд зовхи, тоононы даага, амüсгал тат- E. Хүнд зовхи, сумын эмч, цагаан нөмрөг

15. Дараах өгүүлбэрийн онцолсон үг ямар гишүүн болох вэ?“Àшгүй уяан дээр äөрөө дуугарч, адуу гүнгэнэн үүрсэв”

À. ªгүүлэгдэхүүн B. ªгүүлэхүүн C.Шууд бус тусагдахуун D. Шууд тусагдахуун E. Байц

16. Ýхэд орсон дараах өгүүлбэр ямар хувиргалаар илэрснийг тодорхойлоорой.“Тийм байна аа”

À. Хураах Â. Дэлгэрүүлэх С. СалаалахD. Тонгоргох E. Èжилсүүлэх

17. Öэгийн оронд тохирох үгийг зөв дарааллаар байрлуулсан хэсгийг олоорой.“Түмэн жилийн нөөцтэй ………….. - Ýх хэл минü Түнэр харанхуйд зорчсон …………….. - Ýх хэл минü Болор хундаганд толüдсон …………….. - Ýх хэл минü Бороотой үдшийн тулганд ноцсон ……… - Ýх хэл минü” (Î.Даøáаëáар)

A. Оддын дагуул, түлээний чимээ, сарны дуулал, алтны уурхайB. Сарны дуулал, түлээний чимээ, алтны уурхай, оддын дагуулC. Àлтны уурхай, оддын дагуул, сарны дуулал, түлээний чимээD. Түлээний чимээ, алтны уурхай, оддын дагуул, сарны дуулалE. Оддын дагуул, сарны дуулал, алтны уурхай, түлээний чимээ

18. Найруулгын алдаатай өгүүлбэрийг олоорой.A. ¯нэнийг хүндлэх нü төгс билгийн эх сурвалжB. Тайхар чулуу тэнгэрээс ургаагүй, газраас унаагүй C. Ýрх тэгш байхын анхдагч үзүүлэлт нü шударга ¸сD. ¯г нü үйл хэргийн сүүдэрE. Çэр зэвсэг хангинаж байх цагт хуулü ¸с амаа хамхидаг

19. Онцолсон үгийг хэлцээр солин найруулбал алü нü тохирох вэ? “Àдуугаа олчхож … гэж санаандгүй öээæний áàнгààр хэлчихлээ”

A. Öаасан малгай өмсүүл- B. Молиго үмхүүл- C. Улайм цайм D. Èчих нүүргүй E. Öэнэггүй авах


77

20. Дараах тодруулсан үгсийг утгатай нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Холоос дуугар- A. ¯йл үг2. Уяан дээр B. Æинхэнэ нэр3. Тоонон даага C. Тэмдэг нэр4. Дааж яд D. Орон цагийн нэр

A. 1C, 2D, 3B, 4A B. 1C, 2B, 3A, 4D C. 1B, 2A, 3C, 4D D. 1D, 2C, 3B, 4A E. 1B, 2C, 3A, 4D

21. Ýхээс дараах хэлзүйн тайлбарт тохирох үгийг олоорой./Åрийн, үүсмэл, ганц тоот, заахын тийн ялгалд байгаа жинхэнэ нэр/

À. Àдуугаа B. Àмüсгал C. Çовхио D. Тургилахыг E. Хүү

22. Дараах үгсийн утга, бүтцийг ажиглаад, бусдаасаа өвөрмөц үгийг олоорой.À. Дүгнэ Â. Хөгнө С. Öэгнэ D. Ãагна E. Шагна

23. Харüяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Бүхэл хэсгийн утга A. Тоононы даага2. Орны утга B. Сумын эмч3. Хамаа харüяаны утга C. Уяан дээр4. Харüцуулсан утга D. Хумсын чинээ

A. 1C, 2B, 3A, 4D B. 1A, 2C, 3B, 4D C. 1D, 2A, 3B, 4C D. 1C, 2B, 3D, 4A E. 1D, 2A, 3C, 4B

24. Дараах холбоо үгсийг ажиглаад, үндсэн (шууд) утгаараа байгаа үгийг олоорой.À. ªрх татах B. Ус татах C. Ханü татах D. Àмüсгал татах E. Уруу татах

25. Дараах үгсэд бүгдэд нü тохирох дүрмийг тодорхойлоорой.“Хатавч, зүрх, мултарч, өмсч”

A. Çаримдаг гийгүүлэгч эгшигт гийгүүлэгчийн дараа өмнө хойноо эгшиггүй орж болноB. Çаримдаг гийгүүлэгчийн дотроос “с, х” үсгийн дараа “т, ч” үсэг өмнө хойноо эгшиггүй орж болноC. Çаримдаг гийгүүлэгчийн дараа заримдаг гийгүүлэгч эгшигтэй бичигдэнэD. Дараалсан хо¸р заримдаг гийгүүлэгч эгшиггүйдэхэд хүрвэл эгшгийг гээхгүйE. Уламжлалын зарчим баримталж бичсэн үгийн эгшгийг гээхгүй

26. Дараах үгсээс төрөл биш үгийг олоорой.A. Öагаан B. Öагаатгал C. Öагаантан D. Öагаагч E. Öагариг

27. Дараах үгсээс хүндэтгэлийн үг бүхий хэсгийг олоорой.A. Çоог, магнай, өргөл B. Æалавч, гишүү, гүүш C. Æин, ïун, цэн, лан D. Хараач, хой, өөшхөө E. Ýлэнц, хуланц, авга

28. Дараах үгсийг утгатай нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Öагаа, цэгээ, арваганах, эрвэгэнэх A. Ойролцоо утгат үг 2. ªвөө, хүү, ах, эмч B. Төсөө утгат үг3. ªрнө, дорно, тэгш, хазгай C. Ýсрэг утгат үг 4. Найз, нөхөр, анд, түнш D. Çүйлчилсэн утгат үг

A. 1A, 2B, 3C, 4D B. 1D, 2C, 3B, 4A C. 1D, 2A, 3C, 4B D. 1C, 2A, 3B, 4D E. 1B, 2D, 3C, 4A

29. Дараах үгсээс идэвхгүй язгуур бүхий хэсгийг олоорой.A. Дүнгэнэнэ, мултарч, гүнгэнэн B. Түлхүүр, дурсамж, эвхээс, ороолтC. Суллах, онилох, ганзагалах, хайрлах D. ªндөлзөх, онгичих, суух, ганганах E. Ãүнзгий, давхаргагүй, хараагүй

30. Ýхэд байгаа дараах үгийг бүтцээр зөв задалсныг олоорой.A. Нөмрөг + өө B. Нөмөр + г + өө C. Нөм + р + г + өө D. Нөмөр + г + 0 + 0 + өө E. Нөмрөг + 0 + өө

31. Дараах агуулгын тайлбараас бурууг нü олоорой. À. “Боржигоны бор тал” шүлэгт эх дэлхийгээс эх орноо, эх орноосоо төрсөн нутгаа тодруулж дүрслэхдээ төрсөн нутаг, эзэгнэсэн хүн хо¸рын холбоог өвөрмөцөөр зураглан эзэн хүний сэтгэлийн бахдам шинжийг гаргажээÂ. ”Уянгын тойрог” шүлэгт анх хөлд орж буй хүү гэрийнхээ босгоор алхаж гэрээ нар зөв тойроод ирэх хугацаанд эцгийн нü дээлийг о¸ж суугаа эхийн сэтгэл хүүгээ гэсэн ганцхан бодлоор уяатайг уярам аястай дүрсэлжээ

78


С. “Мөнгөн хазаарын чимээ” шүлэгт хөдөө нутаг, малчин бүсгүйн хайрын сэтгэлийг дүрслэн гаргажээ.D. “Шоронгийн дуу “ шүлэгт захиргаадалтын үеийн амüдрал, улс төрийн хилс хэлмэгдлийн үеийн үйл явдлыг дүрслэн үзүүлжээÅ. “ªрнө дорно хо¸р” шүлэгт дэлхий дахин, дайн ба энх тайван зэрэг олон эгзэгтэй асуудалд сэтгэл зовнин түгшиж буйг дүрслэн гаргажээ

32. Çохиолч ба зохиолын нэрийг зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. М.ßдамсүрэн A. Ãологдсон хүүхэн 2. Д.Мягмар B. Èх тээлийн даваа 3. Ï.Ïүрэвсүрэн C. Çалуу хос 4. Д.Ãармаа D. Тээрэмчин 5. Ö.Дамдинсүрэн E. Халуун амüсгал

À. 1À, 2B, 3C, 4D, 5E Â. 1C, 2D, 3B, 4E, 5A С. 1D, 2C, 3E, 4B, 5A D. 1B, 2A, 3E, 4D, 5C Å. 1D, 2E, 3A, 4B, 5C

33. Дараах шүлгийн цэгийн оронд доорх өгөгдлөөс зөвийг сонгоно уу. “Хөх тэнгэрийн орныг эзэгнэнхэн төрлөө, би Хөх Монголын алдаршсаны үе дамжсан домогт Хүчирхэг дээдсийн нутагт мандсан хувüсгалын дөлөнд …………………………………… …………….. Хөх тэнгэрийн орныг эзэгнэнхэн төрлөө, би”

À. Хөмсгөн сарны аялах алсын алс тойрогт Â. Холын хо¸р одны тохиох бяцхан чөлөөндС. Хөрст алтан дэлхийн үрчлээт магнай болсон D. Хо¸р нүдний үзүүрт цэнхэрлэх төдий тэртээдÅ. ¯йлдвэрийн өндөр яндангийн хэлэн улаан галанд

34. Çүй тогтлыг ажиглаад, цэгийн оронд тохирохыг олоорой. “Тээрэмчин”, “Багш”, “Уянгын тойрог”, “¯ер” …………..

A. Àну хатан B. ßг арван найм C.Çалуу нас D. Халуун амüсгал E. Èх хувü заяа

35. Ö.Дамдинсүрэнгийн “Чемодантай þм” өгүүллэгийн Öээмаагийн дүрийн ямар шинжийг дараах зүйлстэй харüцуулан жишсэн бэ? Çөв хэсгийг олоорой.1. Дотоод сэтгэл A. Бумаатай2. Хээнцэр байдал B. Доголон өвгөнтэй3. Хүн чанар C. Хогийн савтай4. Хувиа хичээсэн D. Тогос шувуутай5. Èчиж улайсан E. Шаамарын алимтай

À. 1C, 2D, 3A, 4B, 5E B. 1E, 2C, 3D, 4B, 5A C. 1B, 2D, 3A, 4C, 5E D. 1A, 2B, 3C, 4D, 5E E. 1D, 2A, 3C, 4E, 5B

36. Öэгийн оронд уран зохиолын төрөл зүйлүүдээс тохирохыг олоорой.“Хүний амüдралын нэг л гол үйл явдлыг тухайн эгшинд нü дүрсэлж, түүгээрээ нийгмийн алü нэг чухал асуудлыг хөнддөг, хэмжээгээрээ туужаас бага туулüсын төрлийн зохиолыг ………… гэнэ”

À. Тууж B. Найраглал C. Ðоман D. ªгүүллэг E. Æүжиг

37. Бүх үг нü холбох эгшгийн дүрмээр бичигдсэн хэсгийг олоорой. A. B. C. D. E.



79

39. Дараах өгүүлбэрээс тодруулсан үгийг монгол бичгээр зөв бичсэнийг олоорой. “Èлбийн цэнхэр зэрэглээ нü номин”

A. B. C. D. E.

40. Дараах үгсийг утгатай нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой1. 2. 3. 4. 5.

а. ªвс хад- b. Хэд хэчнээн c. Хад жимс d. Хэт цахиур e. Хад чулуу

A. 1e, 2a, 3c, 4b, 5d B. 1c, 2b, 3a, 4d, 5e C. 1d, 2b, 3e, 4c, 5a D. 1b, 2d, 3e, 4c, 5a E. 1e, 2c, 3a, 4b, 5d


2.1. Çохиолын нэр ба ишлэлийг зөв харгалзуулаарай.1. Сэтгэлийг амраагч

2. Èчиг ичиг

3. Дөрвөн улирал

4. Öаасан шувуу

5. ¯лэмжийн чанар

A. “…Баясгалантай хөөрхөн царайг чинü хө Бахархаад бахархаад баршгүй Баярыг улам арвитгамаар хө…”B. “…Насны багад эрдэм сурахад Çалхуугүй бол даанч сайн…”C. “…Àяа бас, төрийг цуугиулагч түшмэд ичиг Àяа бас, номыг үл сурагч элдвийг сурагч банди нар ичиг…” D. “…Найман чөлөөт хүний биеийг олсноо Насны идрийн цогоор нөгцөөв л…”E. “…Àчийн хариуг мэдэх хүн цөөн Хилэнцийг мэдэвч хийх хүн олон…”

2.2. Хэлцүүдийг эсрэг утгаар нü зөв харгалзуулаарай.1. Далан хэлтэй2. Давсанд явах3. Морü нохой мэт зүтгэх4. ¯г илүүтийн эрүү хугархай5. Çа гэвэл ¸огүй

A. Биеэ оторлохB. Öоожтой авдарC. Àмаа үдүүлсэн þм шигD. ¯нэгний нүд залгихE. Нэг чихээрээ оруулаад нөгөө чихээрээ гаргах

2.3. Хэлц холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох үгтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. ХÇ+ХÇ2. ¯С+¯С3. ХÇ+УÇ4. БÇ+¯С5. УÇ+¯С

A. Улаанбаатар хотын засаг захиргааB. ¯нэний төлөө шударга байхC. Ýрх чөлөөний бэлгэ тэмдэг D. Àлтан хараацайн далü жигүүрE. Оддын дунд бодол бэлчих

2.4. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай. 1. Àлбан бичгийн найруулга

2. Ýрдэм шинжилгээний найруулга3. Сонин нийтлэлийн найруулга4. Уран зохиолын найруулга


A. Мод шатаах, органиê бодисын исэлдэлтээр 1.7 тэрбум тонн нүүрсхүчлийн хий ялгардаг.B. Ýрүүл энх жаргаж яваарай Èх үйлсийг бүтээж яваарайC. Төв талбайг та мэднэ тээ? Төв холбооны хажуухандD. Монгол Улсад эрдмийн зэргийг шинжлэх ухааны доêтор, дэд доêтор, эрдмийн цолыг ïрофессор, дэд ïрофессор байхаар тогтоосугай.E. Ãазрын харилцаа геодез зураг зүйн газраас аймгийн газрын албадад тоног төхөөрөмж өгөхөөр боллоо.

80


ÕУÂÈЛБАÐ Е


Алчóóр çàнгиäсàн õóóр

ªвөө өөд болоод сар гаруй боллоо. Ãэрийн хоймор байдаг хуурны ногоон халзан морин толгойг эгчийн алчуураар боогоод бас л сар гаруй боллоо. Ãовüчуул хуурын нүдэнд гуниг унагахгүй гэж ингэж гашууддаг заншилтай. Долоон долоо дөчин ес хоног бооно.

Нэг өглөө зүүн хамар дээгүүр улаан тугтай машин гарч ирлээ. Манай гадаа тоосоор тургин зогсуут хэдэн хүн бууж ирлээ… Öай цүү болсноо дараа нü том сийрсэн малгайтай, нүдний тас хар шилтэй ах надад, - Çа хүү дэгдчих, Урлагийн бригад ирлээ гээд айл саахалтынхнаа хөөгөөд ир гэлээ… Орж ирснээсээ хойш туж л нүүр нүдээ будсан го¸ эгч нөгөө сийрсэн малгайтай ахад хандаж, - Найруулагч аа, би ямар дуугаа дуулах þм бэ? гэж зузаан уруулаа бөмбөлзүүлэн дуугарав. Нөгөө өндөр ах ,

- ªө ашгүй хууртай айл байна… гэснээ ухасхийн хоймор байсан хуурыг шүүрэн авах зуураа -Бас алчуур боочихсон нандин эд байхнээ… гээд алчуурыг хуу татахад, хуурын ногоон халзан морин толгойн том аягатай нүд дүүрэн нулимс нü эгшиж амжаагүй харагдав.

/Б.Лхагвасүрэн/

1. Ýхийн эхлэл, гол, төгсгөлийн тулгуур өгүүлбэр бүхий хэсгийг олоорой.À. ªвөө өөд болоод сар гаруй боллоо Öай цүү болов ªө ашгүй, хууртай айл байнаÂ. Ãовüчуул гашууддаг заншилтай Долоон долоо дөчин ес хоног бооно Нэг өглөө зүүн хамар дээгүүр улаан тугтай машин гарч ирлээС. … Ногоон халзан морин толгойг эгчийн алчуураар боолоо Манай гадаа тоосоор тургин зогсуут хэдэн хүн бууж ирлээ … Àйл саахалтынхнаа хөөгөөд ир гэлээD. Ãовüчуул хуурын нүдэнд гуниг унагахгүй гэж ингэж гашууддаг заншилтай Бас алчуур боочихсон нандин эд байхнээ… гээд алчуурыг хуу татав… Хуурын ногоон халзан морин толгойн том аягатай нүд дүүрэн нулимс нü эгшиж амжаагүй харагдав Å. Долоон долоо дөчин ес хоног бооно … Найруулагч аа, би ямар дуугаа дуулах þм бэ? … Хоймор байсан хуурыг шүүрэн авав

2. Ýхийн төрсөн санааг илэрхийлсэн тулгуур үгсийг олоорой.À. Àлчуур, гуниг, хоног, сар, хоймор B. ªвөө, хуур, заншил, найруулагч, нулимсС. Машин, хүн, хуур, ах, заншил, алчуур D. Ãовüчуул, сар, хоног, ах, эгч, хүүE. ªвөө, алчуур, хүү, найруулагч, цай, айл

3. Ýхийн гол санааг тодорхойлоорой.À. Урлагийн хүмүүсийн амüдралын хэв маягийг харуулсанÂ. Àмüтай бүхэн бөхдөг хорвоогийн жамыг харуулсанС. Миний өвөг дээдэстэй хамт ¸с заншил минü үгүй болж байнаD. Монгол хүний амüдралын хэв маягийг харуулсанE. Ãовüчуулын аж амüдралын тухай харуулсан

4. Шинэ санааг илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой “Хуурын ногоон халзан морин толгойн том аягатай нүд дүүрэн нулимс нü эгшиж амжаагүй харагдав”

À. Тойруулал Â. Төлөөлөл С. Àмüдчилал D. Багасгал E. Àдилтгал

5. Çохиогчийн шүүмжлэлтэй хандсан өнгө аяс бүхий үнэлэмжийг илэрхийлсэн өгүүлбэрийг олоорой. À. Ãовüчуул хуурын нүдэнд гуниг унагахгүй гэж ингэж гашууддаг заншилтай.Â. Ãо¸ эгч… зузаан уруулаа бөмбөлзүүлэн дуугарав.C. Çа хүү дэгдчих, урлагийн бригад ирлээ гээд айл саахалтынхнаа хөөгөөд ир гэлээ.D. ªө ашгүй, хууртай айл байна … гэснээ ухасхийн шүүрэн авах зуураа,… гээд алчуурыг нü хуу татахад, нүд дүүрэн нулимс нü эгшиж амжаагүй харагдав.E. Урлагийн бригад ирлээ гээд айл саахалтынхнаа хөөгөөд ир гэлээ…


81

6. Дээрх эхийн сэдвийг тодорхойлоорой.A. Ãовüчуулын тухай B. Àмüдралын жам ¸сны тухайC. Хүний хувü заяаны тухай D. Монгол төрх, монгол ахуйн тухай E. Монгол заншил, уламжлалын тухай


8. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.Сэдэв, гол санаа хо¸рын нэгдэл болсон богино нэрлэлтийг …………. гэнэ.

À. Дүгнэлт Â. Бүтэц C. Çохиомж D. ªгүүлэгдэж буй þм E. Ãарчиг

9. Ýхийг уншаад “найруулагч”-ийн дүрийг тодотгосон дүрслэл бүхий хэсгийг олоорой.A. ªндөр, малгайтай, го¸, нандинB. Дэгдчих, хөөгөөд ир, шүүрэн авах, хуу татахC. Том, аягатай, шилтэй, хууртайD. Дүүрэн, ногоон, сийрсэн, өндөрE. Хуу тат-, тас хар, халзан, зузаан

10. Дараах өгүүлбэрийн утгын харüцааг тодорхойлоорой.“ªвөө өөд болоод сар гаруй боллоо. Ãэрийн хоймор байдаг хуурны ногоон халзан морин толгойг эгчийн алчуураар боогоод бас л сар гаруй боллоо”

À. Çүйлчилсэн Â. Төсөөт С. ÝсрэгD. Ойролцоо E. Èжил

11. Дараах өгүүлбэрийн баймж утгыг тодорхойлоорой.“Ãовüчуул хуурын нүдэнд гуниг унагахгүй гэж ингэж гашууддаг заншилтай”

A. Çайлшгүй баймж B. Бодит баймж C. Бололцоот баймж D. Хэм хэмжээт баймж E. Таамагласан баймж

12. Дараах өгүүлбэрийн шинжид тохирох тодорхойлолтыг олоорой.“Долоон долоо дөчин ес хоног болно”


13. Дараах өгүүлбэрийн бүтцийг тодорхойлоорой.“Найруулагч аа, би ямар дуугаа дуулах þм бэ? гэж зузаан уруулаа бөмбөлзүүлэн дуугарав”

À. Угсарсан нийлмэл өгүүлбэр Â. Çэрэгцсэн нийлмэл өгүүлбэрС. Холимог нийлмэл өгүүлбэр D. Æинхэнэ нийлмэл өгүүлбэрE. Харилцан угсарсан нийлмэл өгүүлбэр

14. Бүхэлзүйжсэн холбоо үг бүхий хэсгийг олоорой.A. Тас хар, авах зуур, сар гаруй B. Ãуниг унага-, өөд бол-, айл бай-C. Нэг өглөө, нөгөө ах, хэдэн хүн D. Àйл саахалт, цай цүү, ногоон халзанE. Нүдний шил, хууртай айл, зузаан уруул

15. Дараах өгүүлбэрийн онцолсон үг ямар гишүүн болох вэ?“Манай гадаа òоосоор тургин зогсуут хэдэн хүн бууж ирлээ”

À. ªгүүлэгдэхүүн B. ªгүүлэхүүн C. БайцD. Шууд тусагдахуун E. Шууд бус тусагдахуун

16. Ýхэд орсон дараах өгүүлбэр ямар хувиргалаар илэрснийг тодорхойлоорой.“- ªө ашгүй, хууртай айл байна”


17. Öэгийн оронд тохирох үгийг зөв дарааллаар байрлуулсан хэсгийг олоорой.“…Хайраа илчилсэн ………… минü- Ýх хэл Хар нүдэнгээсээ сонссон …..минü- Ýх хэл Хаана ч, хэзээ ч …………… минü- Ýх хэл Ханашгүй яруу …………. . минü -Ýх хэл /Î.Даøáаëáар/

A. Àмин сүнс, шидэт эгшиг, ятга, ардын дуу B. ßтга, шидэт эгшиг, амин сүнс, ардын дуу C. Шидэт эгшиг, ардын дуу, амин сүнс, ятга D. Àрдын дуу, ятга, шидэт эгшиг, амин сүнсE. ßтга, амин сүнс, ардын дуу, шидэт эгшиг

82


18. Найруулгын алдаатай өгүүлбэрийг олоорой.A. Àмüдралын мөн чанар бол мөнхийн урсгал.B. Хүн магтаалд боолгон, мартахуйд шингэдэг. C. Хувü заяа онüсого мэт, нэр алдар хуурамч болой.D. Марташгүй ханü нөхөрт хагацашгүй муу үгийг бүү өгүүл.E. Хүмүүс бие биенийхээ тулд л амüд явдаг.

19. Онцолсон хэлц өгүүлбэрийг утгаар нü солин найруулбал алü нü тохирох вэ?“Ãовüчуул хуурын нүдэнд гóниг óнàгàõг¿й гэж ингэж гашууддаг заншилтай”

A. Öээж тэний- B. Хийморü доройт- C. Сүүдэр унага- D. Урам хугар- E. Сэтгэлээр унага-

20. Дараах үгсийн аймгийг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Нэг, дөчин ес, сар гаруй a. Төлөөлөх үгс 2. Би, ямар, хэдэн, нөгөө b. Тооны нэр3. Ãо¸, нандин, улаан, дүүрэн c. Орон цагийн нэр4. Çүүн, хойш, дээгүүр, d. Тэмдэг нэр

A. 1а, 2b, 3c, 4e B. 1c, 2b, 3a, 4d C. 1b, 2a, 3d, 4c D. 1c, 2a, 3b, 4d E. 1d, 2c, 3b, 4a

21. Ýхээс дараах хэлзүйн тайлбарт тохирох үгийг олоорой./Åрийн, үүсмэл, ганц тоот, заахын тийн ялгалд байгаа жинхэнэ нэр/

À. Ãуниг B. Хоног C. Хуурыг D. Дуугаа E. Уруулаа22. Дараах үгсийн утга, бүтцийг ажиглаад бусдаасаа өвөрмөц үгийг олоорой.

À. Байршил Â. Çаншил С. Түншил D. Ууршил E. Ãаршил23. Харüяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.

1. Орны a. Ãэрийн хоймор2. Çориулалтын b. Хуурын толгой3. Бүхэл хэсгийн c. Ýгчийн алчуур4. Ýзний d. Нүдний шил

A. 1d, 2c, 3a, 4b B. 1b, 2c, 3a, 4d C. 1a, 2d, 3b, 4cD. 1c, 2d, 3a, 4b E. 1b, 2a, 3d, 4c

24. Дараах холбоо үгсийг ажиглаад, үндсэн (шууд) утгаараа байгаа үгийг олоорой.À. Нүд алд- B. Нүд унага- C. Нүд хуур- D. Нүд чил- E. Нүд булаа-

25. Дараах үгсэд бүгдэд нü тохирох дүрмийг тодорхойлоорой.“Çаншил, дөчин, эгшиж, дэгдчих”

À. Ýгшигт гийгүүлэгч өмнөө буþу хойноо заавал эгшигтэй бичигдэнэB. Ýгшигт гийгүүлэгчийн дараа заримдаг гийгүүлэгч эгшиггүй бичигдэнэC. Ýгшигт гийгүүлэгч эгшиггүйдэхэд хүрвэл гээхгүйD. Дараалсан хо¸р заримдаг гийгүүлэгч алü нэг талдаа эгшигтэй бичигдэнэE. ¯гийн дунд орсон “ж, ч, ш”-ийн дараа “и” бичнэ

26. Дараах үгсээс төрөл биш үгийг олоорой.A. Урлал B. Урла C. Урлаг D. Урлаач E. Урлаа

27. Дараах үгсээс харü үг бүхий хэсгийг олоорой.A. Машин, бригад, лүндэн B. Хөнөг, хой, ганжинC. Ðашаан, ус, шанд D. Хайрхан, урт хорхой, хээрийн амüтанE. Нандин, сийрсэн, хамар

28. Дараах үгсийг утгатай нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Öангах, ангах, агших, эгших a. Ойролцоо утгат үг 2. ªвөө, ах, эгч, хүү b. Төсөө утгат үга3. Тус, ус, ач, бач c. Ýсрэг утгат үг 4. Уужуу, аажуу, тайвуу d. Çүйлчилсэн утгат үг

A. 1a, 2b, 3c, 4d B. 1d, 2c, 3b, 4a C. 1d, 2a, 3c, 4b D. 1c, 2a, 3b, 4d E. 1b, 2d, 3c, 4a

29. Дараах үгсээс үйл язгуур бүхий хэсгийг олоорой.A. Ãуниг, хоног, алчуур B. Çузаан, өндөр, ногоонC. Нүдэнд, гашууддаг, хоног D. Боочихсон, амжаагүй, шилтэй E. Найруулагч, саахалт, аягатай


83

30. Дараах үгийг бүтцээр зөв задалсныг олоорой. A. Бөм + бөлз + үүл + 0 + н B. Бөмбө + лз + үүл + н C. Бөм + бө + лз + үүл + н D. Бөмбөлз + үүл + н E. Бөмбө + лз + үүл + 0 + н

31. Дараах агуулгын тайлбараас бурууг нü олоорой.À. Ч.Ëхамсүрэнгийн “Хурандаа” найраглалд ардын хувüсгалаар төрж, түүний батлан хамгаалах гавüяат замналтай амü амüдралаа холбосон эгэл жирийн эр цэргийн тухай өгүүлжээÂ. Ö.Ãайтавын “Дамдины Сүхбаатар” найраглалд монголын нийгэм дэх дарлагч, дарлагдагч хо¸р ангийн зөрчил улам хурцдаж, ард түмний эсэргүүцэл улам гаарч, хуучин нийгмийг өөрчлөх түүхэн үед шилжсэнийг харуулжээС. Б.ßвуухулангийн “Сохор зоосны дуулü”-д хөдөлмөрийн хүний хөлс хүч болон хүн хүлэг болсон хөлсний тариачны амüдралыг эзэрхэг дэглэмийн дотроос сонгон дүрсэлжээD. Д.Ïүрэвдоржийн “Хөх даалимбан тэрлэг” найраглалд Халх голын дайн монгол нэгэн өрх гэрийн амüдралд ямар их хөнөөл, гамшиг учруулсныг харуулжээÅ. Д.Ïүрэвдоржийн “Сэгс цагаан богд” найраглал нü залуу насны хайр дурлалын сэдэвтэй бөгөөд хөдөөгийн нэгэн тосгонд хөгжмийн удирдаачаар ажилласан Çамбага бүсгүйн хо¸р жилийн амüдралыг харуулжээ

32. Дараах зохиолын нэр ба дүрүүдийг зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Тунгалаг тамир a. Данзан, Оþундарü, гүн Балданцэрэн2. Èх хувü заяа b. Хатанбаатар Магсаржав, Ãа го¸н3. Хувüсгал танаа өчüе c. Дугаржав4. ¯үрийн туяа d. Ширчин, Батбаяр, Насанбат, Æамсранжав5. Öаг төрийн үймээн e. Èтгэлт, Төмөр, Ýрдэнэ

À. 1а, 2b, 3c, 4d, 5e Â. 1e, 2d, 3c, 4b, 5a С. 1e, 2b, 3c, 4d, 5a D. 1b, 2a, 3e, 4d, 5c Å. 1d, 2e, 3a, 4b, 5c

33. Дараах шүлгийн цэгийн оронд доорх өгөгдлөөс зөвийг сонгоно уу.“ Öаст цагаан уулыг эзэгнэнхэн төрлөө, би Öан хүүрэг савсаж, үүлс ороох оргилд Öасан ширхэг царцаж, мөс болох халилд …………………………………… …………….. Öаст цагаан уулыг эзэгнэнхэн төрлөө, би”

À. Çуун түмэн үед монгол хүний идээшсэн Â. ¯лэг гүрвэлийн мөрийг өдий хүртэл хадгалсанС. Хөрст алтан дэлхийн үрчлээт магнай болсонD. Миний өвөг дээдсийн морин туурайд наалдсанÅ. Öаргиа хүйтэн өвөл сарлагийн бух тошсон

34. Çүй тогтлыг ажиглаад цэгийн оронд тохирохыг олоорой. “Дамдины Сүхбаатар”, “Тээрэмчин”, “Хувüсгал танаа өчüе”, “Хурандаа” …………..

A. Учиртай гурван толгой B. Тэхийн зогсоол C. Çалуу насD. Èх тээлийн даваа E. Èх хувü заяа

35. Б.Ëхагвасүрэнгийн “Боржигоны бор тал” шүлгийн дараах хэсгийг уран сайхны ямар аргаар дүрсэлсэн бэ?“Тэнгэр тийчиж намайг төрөхөд тал минü Торго шиг зөөлөн байсан Æаргал зовлон хо¸рыг амсаж эдэлж Чулуун дээр чинü баяр гунигийн нулимс унагахад Ýр хүн шиг нуруутай бай гэсэн шиг Ýргүүлж над руу цацан хатуугаас хатуу байсан чи”


36. Öэгийн оронд уран зохиолын төрөл зүйлүүдээс тохирохыг олоорой.“Харилцан ярианы хэлбэрээр бичсэн, туулüс болон уянгын зохиолын дүрслэх аргын боломжийг нэгтгэсэн шинжтэй бие даасан туулüсын зохиолыг …………. гэнэ”

À. Тууж B. Найраглал C. Ðоман D. ªгүүллэг E. Æүжиг37. Бүх үг нü холбох эгшгийн дүрмээр бичигдсэн хэсгийг олоорой.

A. B . C. D. E.

84


38. Дан зөөлөн дэвсгэрээр төгссөн үгтэй хэсгийг олоорой.A. B . C. D. E.

39. Дараах өгүүлбэрийн тодруулсан үгийг монгол бичгээр зөв бичсэнийг олоорой.“Учран золгохын ерөөл оршиг”

A. B . C. D. E.


a. Харü газар b. Хар өнгө c. Хар хар чимээ d. Ãазар хар- e. Нүдээр хар-

A. 1d, 2c, 3e, 4b, 5a B. 1c, 2b, 3e, 4d, 5a C. 1d, 2b, 3e, 4c, 5a D. 1e, 2c, 3d, 4b, 5a E. 1e, 2d, 3a, 4c, 5b


2.1. Çохиолын нэр ба ишлэлийг зөв харгалзуулаарай1. Àлтан ордны үйсэн дээрх бичиг

2. Мандухай цэцэн хатны домог

3. Убаши хун тайжийн тууж

4. Хув Нагваралын тууж

5. Öогтын хадны бичиг

A. “…ªргөж үл болох үүдтэй билээ. Àлхаж үл болох үүдтэй билээ…”B. “…Дөрвөн ойрад зарааны үс, хөрөөний шүд болж Бат дөрвөлжин болж, байнга цуг байдаг…”C. “…Хаан эзэндээ захирагдахад хүрвээс Хаалга доор нü унаж өг…”D. “…Халх онигудын газар хол болбоос бээр Хайрлан санагалзахын агаар нэгэн буй…”E. “…Öавüдар морü чинэгтэй, бор морü чимэгтэй ªдөр балар, шөнө тодорхой…”

2.2. Хэлцүүдийг эсрэг утгаар нü зөв харгалзуулаарай.1. Нүүр өгөх 2. Хорголоо тоолох3. Сүлд нü тэнэх 4. Нүд халтирах5. Àм хуурайгүй

A. Нүд булаах B. Морüтой явахC. Нүүр буруулах D. Дүлий дүмбэ оргихE. Ãар султай

2.3. Хэлц холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох үгтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. ХÇ+ХÇ2. ¯С+¯С3. ХÇ+УÇ4. БÇ+¯С5. УÇ+¯С

A. Àрд түмний эрх чөлөөB. Тэр жилийн ган гачигC. Байн байн дурсаж байх D. Àлтан ургийн удам угсаа E. Сарны доор бодол хөврөх

2.4. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. Àлбан бичгийн найруулга




A. Хэл нü булчинлаг эрхтэн, хөндлөн судалт булчингаас тогтоно. Хэлний гадна талаар салст бүрхэвч хучдаг. B. Èжий минü инээгээд над руу ирэхэд Ýнэхэн замбуутивийн наран над дээр л асгардаг байсан.C. Төв талбайг та мэднэ, тээ? Тэрний чинü тэрүүхэнD. Монгол Улсын Èх Хурлын тогтоол:Төрийн тусгай хамгаалалтын тухай хуулийг хэрэгжүүлэх зарчим арга хэмжээний тухайE. Монгол Улсын Çасгийн газраас “Бүх нийтийн эêологийн боловсрол” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байна.


85

2009 оны Ìонгол õэлний õичээлийн äààлгàврын ò¿лõ¿¿р

Íэгä¿гээр õóвилáàр

№ Aõóвилáàр

Сõóвилáàр

Eõóвилáàр

Gõóвилáàр

1 A С D E2 С Â B C3 Å D C E4 С D C C5 Â Â D B6 D Â E D7 A A A A8 Â D E B9 С A B C10 D D B D11 С A A C12 Â B B B13 A C C A14 Å E C E15 С A E C16 Â A B B17 D C B E18 Å B D B19 A E C A20 Å A C E21 Â B A B22 С B C C23 D B C A24 D A D D25 Å A E E26 D E E D27 Â A A E28 Å E E E29 С A A A30 A D E A31 Â E E E32 Â B C B33 D C E D34 A C D A35 С A C C36 A D E B37 Å C B C38 Â D A B39 D B C D40 D E B D

86


Õо¸рäóгààр õэсэг

№ А õóвилáàр C õóвилáàр E õóвилáàр G õóвилáàр

2.1 2.2 2.3 2.4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.1 2.2 2.3 2.41 с с c e b b b d c c c d b c c d2 е е a d c d c a a e a a c e a a3 a a e b d a e e b b e e d a e e4 b b b a e c a b e a b b e b b b5 d d d c a e d c d d d c a d d c

МОНГОЛ ХЭЛ 2009 -...

Documents

Transcript of МОНГОЛ ХЭЛ 2009 -...