Nuoc do - Pascale Roze · Pascale Roze sinh ra t ại Sài Gòn. Tu ổi th ơ c ủa bà ñã...

NƯỚC ðỎ

Pascale Roze

Making Ebook Project

BOOKAHOLIC CLUB

Pascale Roze NƯỚC ðỎ

2

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

• Tên sách: NƯỚC ðỎ • Tác giả: Pascale Roze • Nguyên tác: L'eau rouge • Dịch giả: ðặng Anh ðào • Nhà xuất bản: Phụ Nữ • Năm xuất bản: 2008 • Số trang: 171 • Khổ sách: 12 x 20 cm • Giá bìa: 27.000 ñồng

ðánh máy: Lê Vân, Mỹ Linh, Cường Kiểm tra: Thảo ðoàn Chế bản ebook: Thảo ðoàn Ngày thực hiện: 26/04/2012 Making Ebook Project #250 - www. BookaholicClub. com


3

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

MỤC LỤC

GIỚI THIỆU TÁC GIẢ ....................................................................................... 4

LỜI GIỚI THIỆU ................................................................................................ 5

PHỤ LỤC........................................................................................................... 83

VỀ CÁCH SỬ DỤNG CÁC TÊN RIÊNG: COCHINCHINE, ANNAM, TONKIN, VIỆT NAM....................................................... 84

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... 87


4

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

GIỚI THIỆU TÁC GIẢ

Pascale Roze sinh ra tại Sài Gòn. Tuổi thơ của bà ñã trôi qua từ bến cảng này ñến bến cảng khác ñể theo người cha làm sĩ quan hải quân. Bà ñã từng bỏ dở việc học viết văn khi khám phá ra sân khấu. Bước chân vào lĩnh vực này, Pascale Roze làm diễn viên hài kịch và trở thành nhà soạn kịch. Năm 1994, bà xuất bản một tập thơ mang tên Histoires dérangées. Nữ tiểu thuyết gia người Pháp này ñã ñược nhận giải Goncourt 1996 cho cuốn tiểu thuyết ñầu tay của mình, Le Chasseur Zéro. Sau ñó, bà xuất bản một loạt tác phẩm khác: Ferraille (Sắt vụn), Lettre d’été (Bức thư mùa hè), Parle-moi (Hãy nói với tôi), Un homme sans

larmes (Người ñàn ông không nước mắt) và Nước ñỏ.


5

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

LỜI GIỚI THIỆU

hế hệ trẻ ở ta ngày nay vẫn còn ñược soi rọi bởi ánh hào quang của cuộc kháng chiến cứu nước chống thực dân Pháp 1946-1954. Cuốn tiểu thuyết Nước ñỏ lại là

một phản quang của cuộc chiến ấy, nhìn từ phía một người con gái ở bên kia chiến tuyến - nhân vật chính của câu chuyện. Tuy vậy, nhà báo Jean-Rémi Barland vẫn nhận thấy: “Sử dụng một lối kể chuyện từ phía “chúng ta”, Pascale Roze ñã tố cáo ñường lối chính trị của Pháp ở thời kỳ ấy, qua giọng nói của các nhân vật chính.”

Tiểu thuyết của Pascale Roze dồn nén nhiều sự kiện, với một cốt truyện khá ly kỳ dựa trên lịch sử của một thời kỳ ñặc biệt, ñồng thời, nó cũng thể hiện nét ñặc sắc từng in dấu ở một cuốn tiểu thuyết ñầu tay của bà trước ñó, giải Goncourt 1996. Nước ñỏ là một bản nghiên cứu một ca tâm lý ñặc biệt, có thể nói là một trường hợp mang “hội chứng Việt Nam” trước cả các cựu chiến binh Mỹ của cuộc chiến sau này.

Cuốn sách có lúc như một chuỗi ñọc thoại của người kể chuyện, ñặc biệt tập trung vào thời thanh niên của nữ nhân vật chính, khi mới chân ướt chân ráo ñặt chân lên mảnh ñất miền Nam Việt Nam sau năm 1946. Ở ñây, ta gặp lại những ñại danh quen thuộc như Cảng Nhà Rồng, Bảy Núi, ðồng Tháp Mười… khoác ngoài bằng những tên gọi của thời thực dân. Nhưng ñiều quan trọng hơn là góc ñộ nhìn ñã khiến cho ngôn ngữ, lối nói có một sắc thái ñộc ñáo. Lặp lại những bài học “khai tâm” của thực dân cho ñội quân viễn chinh Pháp thời ấy, dần dà, trong ngữ cảnh ñối lập với thực tế, dẫu nữ nhân vật không hề có ý thức, lời lẽ của cô lại hàm ẩn một ý mỉa mai, giống như giọng văn nhại. Cuốn truyện kể lại một quá trình biến chuyển của ý thức, có lúc ñứt ñoạn (thời trung niên), nhưng ñiều này càng khiến sự rọi sáng tập trung vào những ám ảnh của quá khứ và sự bừng tỉnh của lương tri, mà từ con mắt bên ngoài nhìn vào, người ta tưởng là một “ca” thác loạn của tâm thần.

Cuốn sách chứng tỏ công phu tìm kiếm tư liệu lịch sử của Pascale Roze, nhưng thành công của nó còn dựa vào những hoài niệm có gốc rễ từ tiều sử của nhà văn: nữ tác gia sinh năm 1954 ở Việt Nam. Tuy mới một tuổi ñã rời miền Nam Việt Nam, nhưng người ông của chị ñã từng sống ở Chợ Lớn, săn thú ở Tây Nguyên, xây nhà ở ðà Lạt... trong hai mươi năm ñầu của thế kỷ XX, và có lần, chị ñã trở về chốn cũ ñể tìm hiểu quá khứ. Màu sắc

T


6

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

“ngoại lai”, hương vị núi rừng, ñầm lầy, sông biển của Việt Nam thời ấy ñầy chất thơ. Song dư vị cuối cùng, ñúng như tên cuốn sách, vẫn là màu mặn tanh của máu, sự day dứt của một lương tâm con người tưởng mình vô can mà hóa ra vẫn góp phần làm những làn nước trong lành trở thành vấy máu.

Hà Nội, tháng 12 năm 2007

Người dịch

ðẶNG ANH ðÀO


7

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Với sự tinh tế và nhạy cảm, Pascale Roze

ñã phác nên bức chân dung của Laurence

Bertilleux, một thiếu nữ hai mươi lăm tuổi

ñến sống tại ðông Dương thời kỳ ñầu chiến

tranh. Với Nước ñỏ, tác giả ñã hé mở một

cuốn tiểu thuyết trải nghiệm ñẹp và chậm rãi,

chia sẻ những suy ngẫm về quá khứ và bổn

phận của ký ức.


8

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Tặng thân sinh ra tôi

Tặng Madeleine và Denis Pontfort


9

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Những con người ñược tự nhiên phó thác cho nhau.

CICÉRON,

De finibus III, 19


10

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

iờ ñây, Laurence Bertilleux ñã chết và nắp quan tài ñã ñóng lại câu chuyện của bà. Các cô con gái nhớ tới mẹ mình như nhớ lại một người phụ nữ linh hoạt, năng

ñộng và vui vẻ, cho tới khi bà rơi vào trạng thái trầm uất nặng nề vào sáu tháng cuối ñời, không rõ vì sao.

Trạng thái trầm cảm ñược báo hiệu bởi chứng lú lẫn, lúc ấy miệng bà cứ thốt ra những tiếng như Lân, Chaudoc, Coincoin và Moulin. Các cô con gái nhận ra từ Châu ðốc, biết rằng mẹ họ ñã từng ở ñó, trong thời chiến tranh ðông Dương, trước khi họ ra ñời. Thuốc men có trị ñược chứng ấy nhưng lại khiến Laurence sa vào trạng thái im lặng. Vốn bản tính giàu sức chiến ñấu, bà chợt có một phản ứng trỗi dậy, ñáng ngại: một hôm người ta tìm thấy bà ở sân bay Roissy chuẩn bị lên chuyến bay tới Guyane. Vừa vặn tóm ñược bà, ñưa về nhà. Bấy giờ Laurence Bertilleux buông xuôi ra ñi.

Bà sinh ra năm 1925, trong một gia ñình tiểu tư sản ở Paris, phố Auteuil, một gia ñình không niềm vui, không ñam mê, không tình yêu, không thể xác. Người cha là viên chức và người mẹ, không thể có ñứa con khác ngoài Laurence, cứ chiều chiều lại dẫn ñám người mù ñi dạo.

Trong cái gia ñình không thể xác ấy, Laurence có bộ ngực rất to.

Cô ñã có thể tự hào về nó, giống như Gina Lollobrigida. Cô lại thấy xấu hổ.

Người cha nhìn thấy bộ ngực ấy, mẹ cũng vậy, bà không thể kìm lại những lời khiến cô bẽ mặt khi mang cô ñi mua bộ xu chiêng.

Laurence gan góc, cố không giận ai, cố làm ra vẻ như không có chuyện gì.

May thay, chiến tranh xảy ra và người ta còn có chuyện khác ñể bận tâm. Bố mẹ cô theo dõi ðài Phát thanh Luân ðôn, che giấu bọn trẻ con Do Thái. Giờ thiết quân luật có

G


11

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

mặt mạo hiểm của nó. Những cuộc ñột kích của quân ðồng minh gây phấn khích và khi Paris ñược giải phóng, lần ñầu tiên, cả gia ñình cùng có chung một niềm xúc ñộng mạnh.

Bởi cơ thể chẳng phải là một người bạn, Laurence ñành dựa vào trí tuệ. Bao giờ cũng ñứng ñầu lớp, cô muốn học ñại học. Bố mẹ cô vừa tán thưởng vừa phản ñối. Tán thưởng: họ hãnh diện về kết quả học tập của cô (mà không nói ra với cô). Phản ñối: trong dòng họ, chưa có người ñàn bà nào học cao, ñi làm.

Nhưng Laurence không muốn như mẹ mình. Thời thế ñã khác. Rất nhiều cô gái muốn thoát ra khỏi chuyện bếp núc, chứng tỏ giá trị của mình, vào làm trong các hãng, văn phòng, hội ñồng quản trị và các hội ñoàn của nam giới. Họ tin vào niềm vui lao ñộng, vào sự thiết lập nên những mối quan hệ mới giữa ñàn ông và ñàn bà. Họ tràn ñầy khí lực và tin tưởng.

Laurence chiến ñấu và ghi danh vào khoa tâm lý học trường Sorbonne. Cô say mê dự các bài giảng của các thầy Piéron và Bonnardel, ñọc Piaget, Binet, Janet. Có lẽ người ta có nhắc một hai lần cái tên Freud trước mặt cô. Cô không lưu tâm. Cô chuyên về tâm lý học lao ñộng và nhận bằng cử nhân một cách xuất sắc vào tháng Sáu năm 47.

Có thể theo ñuổi việc nghiên cứu trong phòng thí nghiệm của giáo sư Bonnardel, nhưng cô vội vã muốn ñi làm, muốn bước vào ñời. Cô ñang vội.

Cô ñã ñược nhận việc ngay lập tức. Các công ty lớn bắt ñầu quan tâm tới kỹ thuật khoa học trong việc tuyển chọn và những người có bằng tâm lý học bấy giờ không nhiều. Air France và quân ñội Pháp muốn nhận cô. Có lẽ Air France quá ñẹp, quá hiện ñại, quá choáng, nó dành cho những kẻ thật hết mức nhân ñạo, Laurence chọn quân ñội.

Qua cái từ quân ñội, cô nhìn thấy hai thực tế: thứ nhất, chiến tranh, với cô nó không phải thuộc về phía cái chết, mà hoàn toàn thuộc về cuộc sống thú vị. Thứ hai là tình bạn.


12

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Cô nghĩ mình giống như một hướng ñạo sinh luôn sẵn sàng, chạy tới với nụ cười trên môi, tôi ñây mà, giữa một tổ chức minh bạch và thẳng thắn trong quan hệ của con người, có thể ño ñạc ñược tựa như theo thang bậc của Binet1. ðiều này khiến cô hài lòng.

Ngoài bộ ngực nở, cô có ñôi mắt to ñẹp sẫm màu.

Cô ñược nhận vào phục vụ ở Bộ phận tâm lý kỹ thuật ñóng ở trại Margival gần Soissons. Sau thất bại, quân ñội ta cần ñược hồi sinh với những công cụ mới. Tâm lý kỹ thuật chính là một trong số ñó, nó có hiệu quả lớn trong việc hướng những người sống trong quân ngũ tới một thứ chuyên môn giúp tiềm lực cá nhân của họ có thể nở rộ.

Cô hăng hái thức dậy theo tiếng kèn, ñi tập luyện buổi sáng, tập ñi ñều. Cô thích những bữa sáng ở chỗ hạ sĩ quan, căn phòng khắc khổ, cái thế giới của những người ñàn ông nơi cô ñược tiếp nhận như một thiếu úy.

Cô vẫn còn là trinh nữ.

Ngày Chủ nhật, xe jeep mang họ tới buổi lễ ở nhà thờ Soissons, với găng tay và mũ. Xe jeep! Tiếng ñó vút ra như sự tự do.

Công việc của cô chia làm hai mảng: kiểm tra việc chiêu mộ nhân sự nữ phục vụ trong ñội viễn chinh tới Viễn ðông và giảng dạy lịch sử và các nền văn minh của thuộc ñịa của ta cho tân binh. Các bài kiểm tra gửi về từ Mỹ và ñã ñược ñiều chỉnh từ thời chiến tranh 14. Có những bài kiểm tra về lôgic, ví như bài Matrix, những bài kiểm tra về kế pháp và kiểm tra lời nói. Cô ñưa những người xin việc vào một phòng kề bên văn phòng của mình và bảo họ: ñiền vào các tờ giấy này cho tôi. Rồi cô mổ xẻ những thứ có trước mắt, dựa vào những hiểu biết mới tinh. Thật dễ dàng, hiệu quả và thích thú. Còn về lịch sử và văn minh, cô cùng học viên phát hiện ra những ñiều mình giảng dạy nhờ vào một cuốn giáo khoa

1 Tên một nhà tâm lý học người Pháp. (Từ ñây, những chú thích không kèm theo tên tác giả ñều là của người dịch).


13

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

nhỏ. Khóa ñào tạo kéo dài trong ba tuần, việc khái quát hết sức giản lược.. nhưng không sao.

Laurence nhìn thấy bầy ñàn nữ sinh viên của mình thay chân nhau và thèm ñược ñi xa như họ. Du lịch, những chốn xa xôi là một phần trong ham muốn sống của cô. Một hạt giống của giấc mơ muốn nảy nở, tìm tới con ñường ánh sáng. Ở trại lính tại Margival, người ta bàn về các sự kiện ở Madagascar hoặc ở ðông Dương. Laurence lắng nghe, những cuộc nổi dậy tại các thuộc ñịa của ta diễn ra ngoài tầm nhìn của công luận, vốn ñã mệt mỏi vì chiến tranh, nhưng còn cô, cô không biết mệt. Từ lâu cô ñã rõ rằng chủ nghĩa cộng sản ñang ñe dọa thế giới ra sao. Năm 1936, trong một cuốn sổ ghi chép những suy nghĩ của mình, cô ñã viết: lạy Chúa, hãy cứu vớt chúng con trước bọn ðức và cộng sản. Tại sao cô lại không ñi nhỉ?

Một hôm trong khi ñang giảng giải về sự vận hành của gió mùa cho tân binh nữ, sự trở gió giữa lục ñịa và biển, cô chợt run lên. Cô không hiểu mình ñã quyết ñịnh bởi lý do gì và như thế nào. Lúc ấy là mười một giờ bốn mươi lăm phút. Cô ñợi cho chuông trên lầu ñiểm mười hai giờ, mười lăm phút dài dằng dặc, và bước vào phòng làm việc của ông ñại tá, tim ñập thình thịch. Cô nói thẳng mong muốn của mình. Ông hỏi tại sao. Cô nói linh tinh, phục vụ cho lợi ích của tổ quốc v..v.. Cô biết rằng chẳng phải vì những chuyện ñó. Nhưng cô không muốn giãi bày, với ông ñại tá cũng như với chính bản thân mình. Trường ñại học, trại lính và giờ là ðông Dương. Cô ñã ñẩy một cánh cửa, cô muốn ñi tới cùng, cô sẽ ñi tới cùng. Cô có lý. Ông ñại tá không muốn cô ñi. Cô năn nỉ. ðôi mắt ñẹp thăm thẳm của cô ứa lệ. Ông nhượng bộ. Trước những quyết ñịnh quan trọng của cuộc ñời, cô luôn làm như vậy, bạo liệt, tuân theo bản năng, thôi thúc bởi một niềm tin gần như mù quáng. Cô không bao giờ hối tiếc, không bao giờ tự cho phép mình hối tiếc. trong ñời người ñã có những gì ta thực sự quyết ñịnh? Bao nhiêu lần? Lẽ nào có những người không bao giờ nói rằng: thế là xong, hoặc: bắt ñầu rồi?

Cho tới phút cuối cùng, ngay cả khi hồ sơ của cô ñã ñược chấp nhận, ngay cả khi ở trên tàu, cô vẫn cảm thấy sợ rằng ñiều mình khao khát bị cản trở, rằng có một phán quyết cản trở ý nguyện của mình. Chẳng có chuyện gì xảy ra.


14

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Laurence ñã ñi ðông Dương như vậy ñấy. Chưa có chuyện chiến tranh gì ñó lúc này. Một cách chính thức, chúng ta ñâu có chiến tranh. Ở trại lính người ta nói về chiến dịch ðông Dương. Trên báo chí người ta nói ñến những sự kiện cũng như sau này người ta nói ñến những sự kiện ở Algérie.


15

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

ô lên tàu ở Marseille ngày 31 tháng Giêng năm 1948. Pasteur là một con tàu xuyên ðại Tây Dương to lớn, chuyên dùng vào việc chở quân. Năm ngàn con người ních

chặt trong ñó suốt chuyến ñi kéo dài nửa tháng, từ những tay lính hạng hai bị lèn trong các ngăn phòng ngủ rộng mênh mông tới những vợ sĩ quan, loại ñược xếp chỗ tốt nhất. Laurence ñược ở như họ, hạng nhất. Cô chưa bao giờ ñược thấy cảnh xa hoa ñến vậy. Khi cô trở vào cabin làm bằng gỗ ñào hoa tâm, khi xếp xong hành lý, khi lên boong tàu thượng nơi dăm anh trung úy ñứng chuyện trò, cô cảm thấy một tình cảm biết ơn nồng hậu chẳng biết giãi bày cùng ai. Cô ñã mất thói quen cầu kinh. Các bà vợ sĩ quan không ñể ý tới cô, cô ñi làm ăn lương, cô không thuộc về thế giới của họ. Còn có những kẻ trợ tá khác cho quân ñội, nhân viên bệnh viện dã chiến, y tá, nhưng lần này tới lượt cô là người không cảm thấy thuộc về thế giới của họ. Không hề gì, trong suốt hành trình cô ñến với họ, tươi cười, ñi tìm tình cảm bạn bè. Lòng biết ơn, cô dâng hiến cho sóng, gió, chim muông báo hiệu ñất liền. Niềm kiêu hãnh, cô lặng lẽ ñắm mình trong ñó, khi ñêm khuya nghe thấy tiếng ñộng cơ ì ầm tại cabin của mình và dường như nó phóng to lên tiếng tim cô ñang ñập. Khi con tàu ñi qua Stromboli, núi lửa phun vì cô. Khi tàu ñi vào kênh Suez, chia trái ñất làm hai, xe cộ, lạc ñà, những người bán hàng rong dọc theo lườn con kênh hợp thành ñội hộ tống của cô. Cô choáng ngợp trước Ismaïlia phủ kín bởi cây dạ lai hương châu Mỹ, trước những con cá biết bay ở Hồng Hải. Lúc tàu neo ở Colombo, cô thấy voi tắm ngoài biển. Thế rồi ñến Malacca, chuỗi ñảo rải ra trong vùng Thái Bình Dương.

Tới Vũng Tàu, cô rời Pasteur con tàu tiếp tục hướng về vịnh Hạ Long và lên một tàu chuyên chở quân ñể ngược dòng sông Sài Gòn. Họ ñi vào các vùng ñất, họ ñã chạm tới ñích. Phía trước con tàu, như một kẻ chinh phục, cô dõi nhìn cảnh vật, một cảnh vật tầm thường, rất tẻ nhạt, các vạt rừng ngập mặn toàn là những cây ñước, cô ñã ñọc thấy trong sách, ñã giảng dạy về chuyện ñó, rồi ñến những cánh ñồng bất tận nơi dân Anamít2 ñang lao lực, dưới những chiếc nón nhọn, và những con trâu xám gầy guộc. Thậm chí cũng chẳng có những cây dừa. Tập hợp trên mạn tàu: người ta ñang rình hai tháp chuông của nhà thờ Sài Gòn! Tất cả phấn khích, ai sẽ là người ñầu tiên nhìn thấy chúng. Giống như trên ñường ñi Chartres mà người ta ñọc tác phẩm Péguy! Laurence nghĩ vậy, vốn dĩ cô chưa từng bỏ qua một chặng nào của việc học ñạo. Con sông không ngừng trải ra tới vô tận những khúc uốn lượn, các tháp chuông biến mất rồi xuất hiện trở lại. Cuối cùng ñã cập bến

2 ðương thời, gọi theo ñúng phiên âm: Anamít. Lối gọi này bị coi là thiếu tôn trọng người Việt.

C


16

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Messageries3. Một ñội kèn nhà binh chào ñón họ, làm rung ñộng mọi trái tim. Những thứ xộc thẳng vào cô trước cả khi chạm ñất liền, ñó là cái mùi. Mùi của Sài Gòn, thứ hỗn hợp nằng nặng của bùn, ñường, hoa sứ, các thứ gia vị, nước chấm, nồng nặc thêm do cái nóng, nó choán lấy bạn, lăn tăn trên thịt da và thấm vào hơi thở. Và vừa mới chạm ñất, choáng váng, chẳng thể nào cảm nhận ñược sự vững chãi của mặt ñất, thế là cô ñã nằm giữa ñám lộn xộn om sòm, hoàn toàn mất phương hướng, dù các mệnh lệnh cứ gào lên trên các loa phóng thanh, quần áo lập tức ñẫm mồ hôi. Tiếng ñộng mới mẻ ấy, ñám ñông ấy, tiếng guốc gỗ gõ vang, tiếng lục lạc của những con ngựa nhỏ, những chiếc xe tay, người bán cháo, những chiếc lục lạc, lục lạc, những tiếng gõ vang, gõ vang. Những tiếng kêu, tiếng kêu. Sài Gòn.

Nơi cô ñược tiếp nhận là trại Mares, họ tới ñó trên những chiếc xe ca Mỹ - mọi vật liệu ở ðông Dương ñều tới ñây từ mọi quốc gia ðức, Nhật, Anh, Pháp và Mỹ, ñều từ nguồn thu hồi lại, tân trang lại.

Trên xe ca, trái tim cô hát lên: ta ñang ở thuộc ñịa.

Trái tim cô ca hát, cặp mắt cô nghiến ngấu. Cô phát hiện ra thành phố giống như nó ñã ñược ông cha chúng ta từng mang nó ra khỏi ñầm lầy, với thánh ñường, những nhà băng, rạp hát, tòa án, phòng thương mại, những nhà bưu chính, những nhà ñoan, ñại lộ rộng lớn, những khách sạn, vườn thú, công viên. Một thành phố ở ñầu mút bên kia của thế giới nơi ta có thể dạo chơi như ở Soissons hoặc Montauban cho dù có kèm thêm nóng nực và gió mùa. Một thành phố nơi bọn Anamít làm lúa và nước mắm chính là nhân dân, là thằng bồi, là gã loong toong, và trên các dãy núi, người Mọi trần truồng hoặc gần như vậy chính là người hạ gục những con hổ, thu hoạch cây thuốc phiện. Ở chốn ñầu mút bên kia của thế giới nơi cô tới ñó, có một nước Pháp nhỏ ñược soi chiếu lại, ñược phản hồi, ñặt giữa một vùng ñất nhiệt ñới và giữa một ñám dân mà làn da không mịn bằng, vóc dáng nhỏ bé hơn và nét mặt ít gân guốc hơn. Một ñám dân chúng sắp bị những người cộng sản dìm trong lầm lạc và cùng khổ nếu ta cứ ñể họ hành ñộng. Cô không hoài nghi chút nào về việc nước Pháp sẽ thắng những người cộng sản.4

3 Tên Việt Nam: Bến Nhà Rồng.

4 Cần lưu ý phân biệt quan ñiểm của tác giả với việc tác giả trần thuật lại ý nghĩ của một nhân vật bị nhồi tư tưởng thực dân.


17

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Này ñây những bệnh viện thênh thang và những học ñường sáng sủa

bông hoa kết bằng xi măng và ngói

này ñây những con kênh hàng hóa chất chứa ñầy

này ñây những cây cao su uy nghi ñẹp ñẽ.

Trên những cây cầu táo bạo, những ñoàn tàu huýt còi ñang nối liền

Nam Bắc.

Trước thiên nhiên ñã ñược bài thiết lại, kiềm chế những lũ lụt, tiêu diệt

hết muỗi, thoát khỏi những Quỷ Thần ñồng bóng ấy, có ai mà không

thốt lên tự ñáy lòng mình: công trình của con người mới ñẹp ñẽ làm

sao!

Bất kể năng lực cá nhân, cô ñược xếp vào bộ phận xã hội và văn hóa. Có lẽ, trên sân khấu của các cuộc tác chiến, ñàn bà ñánh giá ñàn ông chẳng thích hợp. Cho ñến tận mùa mưa, cô ở lại Sài Gòn, bận rộn với việc ñặt phòng khách sạn cho diễn viên của ðoàn kịch Quân ñội, với việc sắp xếp sách ở các ngăn sách thư viện. Cô có vài nhiệm vụ ở Radio-Hirondelle. Và bây giờ là Patricia gửi tới Toto ñã nhập ñại ñội của anh ở ðà Nẵng, ñây là

“Những cây Anh ðào hồng và Táo trắng”. Cô làm việc ñó hết lòng, tất cả vì sự mới mẻ, vì trách nhiệm, vì cuộc sống xã hội do bản thân cô vạch ra.

Cô thích nghi nhanh chóng với khí hậu, ñi dạo hàng giờ giữa Sài Gòn, học cách nhận biết cây cối, những cây me, cây phượng, cây ña, cây sứ, cây bàng, cây cau. Quân phục cô mặc, dù không vừa khít, một cái khuy luôn bị lỏng ra giữa hai bầu vú trong áo sơ mi bó chặt (cô ñã khâu thêm vài mũi ñể thu hẹp khuyết áo), nhưng bộ quân phục giữa ñám ñông vẫn khiến cô có dáng, hoạt bát, mang lại cho cô sự tự tin. Cô tự thấy mình tốt bụng và hào hiệp. Cô không cần ñọc xấp giấy nhỏ phát cho mọi binh lính mới tới, thông tri về việc tôn trọng dân chúng. Cô dừng lại trước những cụm trẻ con ngồi xổm trên vỉa hè, ñang chơi những viên cuội. Cô tự kìm mình không chạm vào chúng, hiểu rằng chẳng nên làm thế, chúng dễ thương, tròn trĩnh, vui vẻ, chúng mới tươi tắn làm sao mỗi khi cười, nhưng cô lại rầu lòng thấy chúng chùn lại khi cô tới gần. Cô sẵn lòng chịu bối rối trước vòng vây của


18

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

những chiếc xe ñạp, và ñộng thái liên tục, giật cục, của những chiếc ñòn gánh. Cô là người ñàn bà Da trắng và cái sân khấu kia là dành cho cô. Bởi lẽ với cô, không phải tòa thánh ñường bằng gạch ñặc biệt nhập từ Toulouse kia là cảnh trí, mà chính là người Anamít. Cô gọi dân Anamít, chúng ta gọi dân Anamít. Chỉ có các nhà chính trị mới dùng từ người Việt Nam. Lẽ ra cô có thể nói: người bản xứ, thuật ngữ này thông dụng hơn, nó ñược dùng trong các văn bản hành chính của ta, nhưng bởi lẽ ở khắp các thuộc ñịa của ta ñều có dân bản xứ, nên nó không thực chính xác lắm. Một nghị ñịnh vào năm 1942 ñã thay thế nó bằng từ dân ðông Dương trên mặt tiền của các tòa nhà công cộng. Ở ñầu một ñoạn vỉa hè, có những người ñàn ông hút thuốc phiện, gầy guộc, không có tuổi, thường theo từng cặp, nằm ñối diện nhau, chẳng ý thức gì về tiếng rào rào bao quanh họ cùng cái nhìn tọc mạch của một bà ñầm.

Cứ mỗi tuần một lần, Laurence lại tới bệnh viện Grall phát sách cho bệnh nhân. Chính ở ñó cô ñã làm quen với Colette, nữ y tá trắng trẻo tóc vàng, con gái của một gia ñình làm ñồn ñiền chuyển ñến thuộc ñịa ñã hai thế hệ. Cùng có chung ham muốn ñược làm việc, ở trong những gia ñình muốn ñàn bà chỉ ở nhà, ñiều ñó ñã khiến họ xích lại gần nhau. Trong thời kỳ Nhật chiếm ñóng, bố mẹ Colette ñã rời khỏi vùng cao nguyên nơi có ñồn ñiền của họ và về Sài Gòn. Colette ñã ñược chứng kiến những ngày ñẫm máu sau khi Nhật ñầu hàng. Cô ñã thấy qua lớp nan che những cánh cửa sổ ñóng kín cuộc diễu hành dài của các lực lượng cách mạng, vũ trang bằng những thanh tre nhọn và súng thu từ quân ñội của ta trao lại qua tay người Nhật trước khi họ rút ñi. Cuộc biểu dương mang tính chất quân sự ñã diễu qua trước ngôi nhà cô ở ñường Norodom, với lá cờ ñỏ in hình ngôi sao vàng giương cao, nhưng có cả cờ hiệu của những người Trôtkít, của giáo phái Cao ðài và những phong trào yêu nước mà chúng ta tiễu trừ. Một ñám ñông hò hét các khẩu hiệu chống Pháp bám theo, có những hành ñộng bạo lực, cướp phá và thậm chí giết chóc. Ba tuần sau, bạo lực lên tới ñỉnh trong vụ tàn sát những ñứa trẻ Da trắng và lai ở Cité Heyraud. Vậy là trái với Laurence, Colette ñã thấy tận mắt mối hận thù phơi bày giữa thanh thiên bạch nhật, mà ñội quân của Leclerc, ñứng về phe người Anh can thiệp vào Nam Kỳ, ñã nhanh chóng lấp liếm. Cô ñã thấy bạo lực hoành hành và thấm thía tận xương tủy cái khả năng ñáng sợ rằng người ta có thể nhắm vào mình, ngược ñãi mình, giết chết mình. Phải, giờ ñây trật tự ñã trở lại, ít ra là nhìn bề ngoài. Gia ñình cô trở về Ban Mê Thuột và Colette, ñã chán ngấy Ban


19

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Mê Thuột, nên ở lại Sài Gòn. Cô cũng không thích sống như mẹ. Cô ñã ñề nghị nhóm dược ở bệnh viện Grall cho cô làm việc. Muốn vậy cô phải theo học lớp y tá. Cô ñã làm thế.

Colette rất ưa nhìn, mang dáng chững chạc mà Laurence thèm có ñược, nhất là trước ñàn ông, có nghĩa là các sĩ quan và ñám thực dân (giàu có). Những người ñó coi Laurence như một trợ tá của quân ñội nhưng coi Colette như con gái của loại chủ ñồn ñiền có lối sống hiện ñại (sẽ lan tới cả tình yêu). Laurence cố học theo vẻ duyên dáng của bạn mình và ráng che giấu sự thiếu tự tin bằng vẻ hết sức nồng nhiệt. Họ cùng nhau ñi ra ngoài, ngồi ở các bàn kê ngoài bao lơn, uống rum pha soda, VKS (ver-mouth-cassis-soda). Thỉnh thoảng cánh ñàn ông rất sẵn sàng dẫn họ tới Grand Monde, sòng bạc ghê gớm và xa hoa của Chợ Lớn, dưới những chiếc quạt trần mênh mông, giữa ñám chơi bạc máu mê và rượu chè, các nữ nhân viên gào to số tiền ñặt ở từng bàn, hai cô gái chịu mất vài ñồng bạc ðông Dương ñề ñược cười. Giữa tiếng om sòm ấy, các cô ca sĩ Trung Quốc phấn son lòe loẹt rít lên nghe chói tai, tay phe phẩy quạt. Laurence nhìn trộm mấy con búp bê bằng sứ gầy guộc kia, họ khiến cô xúc ñộng và ghê sợ. Người ta gọi họ là những bông hoa. Có chút gì ñó ñộc ác toát ra từ cái giọng the thé ấy cũng như từ vẻ bề ngoài lạnh lẽo của những gã ñực rựa Trung Quốc ñang phẩy tay ra hiệu cho má mì biết là chúng chọn bông hoa nào. Chuyện tình dục thật bí hiểm ñối với Laurence. Cơ thể cô chẳng phải bằng sứ. Nó trĩu nặng và xa lạ. Và bộ ngực làm cô thấy xấu hổ.

Bà mẹ Laurence không phấn son. Laurence tôn trọng việc cấm ñoán ấy. Thế nhưng buổi tối, cô buông lơi mái tóc dài cuốn thành búp của mình. Thế nhưng cô ngồi cùng bàn với ñám ñàn ông, cô uống rượu. Thế nhưng cô làm việc. Cô ở xa phố Auteuil biết mấy, xa thật là xa, vui không kể xiết. Cô hăm ba tuổi, cô ñã lên tàu thủy và làm chủ ñời mình. Tự do. Tự do.

Nhưng thoát khỏi cái gì chứ? Nhưng vì sao vui như vậy?

Những cuộc chuyện trò thường xoay quanh Việt Minh, người ta nói rằng họ ñang không ngừng củng cố lực lượng tại các vùng ñồng quê và vùng núi. Giống như phần ñông những người khẳng ñịnh ñiều này, cô không thể tưởng tượng ñược tầm rộng lớn của nó.


20

BO

OK

AH

OL

IC

C

LU

B

|

Ma

ki

ng

E

bo

ok

P

ro

je

ct

Mới nửa tháng sau khi cô tới, một ñoàn tàu rơi vào một ổ phục kích trên ñường ðà Lạt. Bốn mươi chín người Pháp bị chết và hai mươi người bị thương. ở Pháp vụ này có gây xôn xao ñôi chút. Một ñại tá có cái họ quý tộc ñẹp ñẽ, giống như khá nhiều dòng họ trong quân ñội ta, ñã tử vong tại ñó. Colette lo cho bố mẹ. nhưng rồi người ta chóng quen. Cái việc vốn là một sự bột phát khó hiểu của nỗi hoảng sợ hồi tháng Ba 45 ñã trở thành luật chơi. Họ cũng ñã thoát qua. Rồi họ sẽ còn thoát ñược lần tới. Còn với Laurence, bởi cô không quen biết một nạn nhân nào, nên ngoại trừ một nỗi khiếp sợ ñúng mực, tấn bi kịch mới chỉ là trừu tượng, xa xôi, không phụ thuộc vào sự hiện diện của cô, vào chuyến phiêu lưu của cô. Vào niềm vui của cô.

Nuoc do - Pascale Roze · Pascale Roze sinh ra t ại Sài Gòn. Tu ổi th ơ c ủa bà ñã...

Documents

Transcript of Nuoc do - Pascale Roze · Pascale Roze sinh ra t ại Sài Gòn. Tu ổi th ơ c ủa bà ñã...