Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.
-
Upload
anita-sanders -
Category
Documents
-
view
233 -
download
7
Transcript of Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.
![Page 1: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/1.jpg)
Numismatiek van de Oudheid I
Dr. Liesbeth Claes1
![Page 2: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/2.jpg)
Leerstof college
Zelfstudie:
Hoofdstukken 1,2,3,6 uit Howgego, Ancient history from coins (pp 1-48, 56-59, 111-140).
Tentamenstof:
Alles uit college + zelfstudiepakket
2
![Page 3: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/3.jpg)
Overzicht van de colleges
• 1. Geld <-> Munt• 2. De productie van munten• 3. Muntpublicaties en -databanken• 4. Verspreiding muntgebruik in M.Zeegebied
– 1: Lydische rijk– 2: Perzen– 3: Griekse Archaïsche tijd– 4: Carthago– 5: Etrurië– 6: Griekse bonden (3de-2de eeuw vChr.)
• 5. Hellenistische rijken• 6. Romeinse munten
– 1: Republiek– 2: Keizertijd 3
![Page 4: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/4.jpg)
Inleiding
• Geld = munt? en munt = geld?
• Onze munt in 21ste eeuw = Euro
<-> andere betalingsmiddelen?
4
![Page 5: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/5.jpg)
1. Geld -> munt
• Griekenland
• Assyrië & Klein Azië
• Wereld
5
![Page 6: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/6.jpg)
1. Geld -> munt• Wereld
6
![Page 7: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/7.jpg)
Numismatiek
(1) de afbeeldingen de legenden,
(2) de munttechnieken, en de organisatie & werking van muntateliers,
(3) de muntvoeten of muntstandaarden (~ gewicht en metalen),
(4) de samenstelling van de muntmetalen (elektron, zilverdevaluatie, …),
(5) de verspreiding en circulatie van munten,
(6) de geografische spreiding van muntschatten en hun samenstelling
7
![Page 8: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/8.jpg)
Numismatiek als bron(1) de politieke geschiedenis
Domitianus II
(2) de godsdienstgeschiedenis
(3) de kunstgeschiedenis
(4) de onomastiek en de prosopografie
(5) de geschiedenis van de instellingen
(6) de geldgeschiedenis
(7) de handelsgeschiedenis of de geschiedenis van de economie
(8) de archeologische geschiedenis van een plaats
8
![Page 9: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/9.jpg)
1. Ontstaan munten
• Lydië – Ionië
9
![Page 10: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/10.jpg)
1.Ontstaansverklaringen
• Handel
• Overheidsovergaven
• Propaganda
• Cultus
• Fiscaliteit
10
![Page 11: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/11.jpg)
2. De productie van munten
1) Slaan en 2) Gieten
•Muntplaatjes maken
UK
Donaulimes
11
![Page 12: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/12.jpg)
2. De productie van munten
• 1) Slaan
12
![Page 13: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/13.jpg)
2. De productie van munten
• 1) Slaan
13
![Page 14: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/14.jpg)
Munten slaan
Keerzijde stempelSlijt sneller
Hamer
Keerzijde stempel
Voorzijde stempelMuntplaatje
Aambeeld
14
![Page 15: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/15.jpg)
Munten slaan in de Oudheid
Bronzen medaille met muntprocesscene, 4de eeuw
15
![Page 16: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/16.jpg)
Muntslaan in ME en later
Rostock
Balancier, 16de eeuw
16
![Page 17: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/17.jpg)
Munten slaan
• Stempelpositie “die axis in hours”
• Stempel onderzoek adhv voor- en keerzijdes = ‘stempelkoppeling’
– Datering– Atelier
• Stempels ‘altijd’ vernietigd (zelden in opgravingen)
17
![Page 18: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/18.jpg)
misslagen
Julius Caesar Valentinianus I
18
![Page 19: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/19.jpg)
Gieten van munten
Augusta Raurica
Bronzen gietvorm voor de munten van "Wu Zhu"
19
![Page 20: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/20.jpg)
Valsmunterij
• Gegoten en bijgevijld
• Geplatineerd = laagje zilver over koperkern
20
![Page 21: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/21.jpg)
Valsmunterij
• Geblancheerd = zuur vreet koper aan
waardoor ‘zilverachtig’ laagje ontstaat
• Tooling
21
![Page 22: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/22.jpg)
Valsmunterij
“Paduaner”, bv: Giovanni del Cavino (16de eeuw)
Carl Wilhelm Becker, 19de eeuw
22
![Page 23: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/23.jpg)
Metaalanalyses
• 1) Achterhalen van valsmunterij• 2) Bepalen waardeverhouding denominaties• 3) Opsporen devaluatie – revaluatie• 4) Bepalen herkomst metaal• 5) Bepalen authenticiteit munten
Door destructieve
of niet-destructieve methodes
23
![Page 24: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/24.jpg)
Destructieve methodes
• Toetssteen uit lydiet of kiezellei
• Gaatje boren
• Al in de oudheid! – > heiligdom
24
![Page 25: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/25.jpg)
Niet destructieve methodes
• Berekening soortelijk gewicht bij goud en zilver (in cm³)
• Röntgenfluoresecentie (<-> blancheren)
• Protonenactiveringsmethode
• Neutronenactiveringsmethode (radio-actief!)
25
![Page 26: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/26.jpg)
Muntpublicaties zoeken
Leidse bibliotheekcatalogus- Gespecialiseerde boeken en artikelen- Boeken over keizers, steden, ect
Library ‘donum’ American Numismatic Society, NY•http://donum.numismatics.org/
26
![Page 27: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/27.jpg)
• American journal of numismatics (AJN)• Bollettino di numismatica (BNum)• Jahrbuch für Numismatik und Geldgeschichte (JNG)• Numismatica e antichità classiche (NAC)• Numismatic chronicle (NC)• Numismatic circular (NCirc)• Numismatische Zeitschrift (NZ)• Revue belge de numismatique et de sigillographie (RBN)• Rivista italiana di numismatica e scienze affini (RIN)• Revue numismatique (RN) http://
www.persee.fr/web/revues/home/prescript/revue/numi• Schweizerische numismatische Rundschau = Revue suisse de
numismatique (SNR) http://www.numisuisse.ch/1597/77812.html
Numismatische tijdschriften
27
![Page 28: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/28.jpg)
Databanken museumcollecties
Fritzwilliam Museum, University of Cambridgehttp://www.fitzmuseum.cam.ac.uk/opac/search/searchcm.html
British Museum, Londonhttp://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database.aspx
Münzkabinett, Berlinhttp://www.smb.museum/ikmk/filter_timeline.php?lang=en
American Numismatic Society, New Yorkhttp://www.numismatics.org/Collections/CollectionDatabase
28
![Page 29: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/29.jpg)
Databanken veilinghuizen
• Wildwinds: www.wildwinds.com
• Coin Archives: www.coinarchives.com
• Ancient Coin Search: http://www.acsearch.info
29
![Page 30: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/30.jpg)
4. Muntverspreiding M.Zeegebied
30
![Page 31: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/31.jpg)
A. Lydische rijk
• Aylattes – Croesus
• Kroiseioi stateres– Stater– Hemistater– Trite
31
![Page 32: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/32.jpg)
B. Perzen: Achaemeniden
• Dareiken
• Sikkels
32
![Page 33: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/33.jpg)
B.Perzen (500 v.Chr.)
-> Sardis33
![Page 34: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/34.jpg)
C. Griekse Archaïsche tijd
• Ruime verspreiding (Sparta!)
• Verschillende ateliers (~ poleis)
• Bv. Schat van Asyut (Egypte)
34
![Page 35: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/35.jpg)
Athene
• Wappenmünzen (550-520 v.C.)
35
![Page 36: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/36.jpg)
Athene
36
![Page 37: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/37.jpg)
Athene• Atheense uiltjes ‘glaucophores’ (520/500 v.C.)
• 2de helft 4de eeuw v.C. 1ste helft 4de eeuw v.C.
• 2de helft 3de eeuw v.C. 2de eeuw v.C.
37
![Page 38: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/38.jpg)
Aegina
• 510 v.C.
• 350 v.C.38
![Page 39: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/39.jpg)
Griekse munten
Verschillende standaarden:
•Standaard van Aegina (~ meeste poleis in Peloponnesos, Kreta, Cycladen)
– tetradrachme = 12,42 gram
•Standaard van Attica/Euboae (~ Athene, Sicilië, Euboae, Makedonië, ...)
– tetradrachme = 17,2 gram
39
![Page 40: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/40.jpg)
Muntdenominaties• Talent = 60 mina
• Mina = 100 drachmes
• Dekadrachme = 10 drachmes
• Tetradrachme = 4 drachmes
• Didrachme = 2 drachmes
• Drachme = 6 obolen
• Tetrobool = 4 obolen
• Triobool (hemidrachme) = 3 obolen
• Diobool = 2 obolen
• Obool = 4 tetartemorions
• Tritartemorion = 3 tetartemorions
• Hemiobool = 2 tetartemorions
40
![Page 41: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/41.jpg)
Corinthe
41
![Page 42: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/42.jpg)
Magna Graecia
42
![Page 43: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/43.jpg)
Magna Graecia
43
![Page 44: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/44.jpg)
Zankle/Messina• 1) Dolfijn met sikkelvormige haven
• 2) Samische leeuw
• 3) Leeuw en stier
44
![Page 45: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/45.jpg)
D. Carthaagse rijk
340 – 242 vC
242 – 146 vC
410 vC45
![Page 46: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/46.jpg)
E. Noord-Griekenland• Derrones/Derroni
• Basaltai
• Laiaioi
46
![Page 47: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/47.jpg)
F. Etrurië
|=100, ↑=50, XXX=30, ËXX=25, XX=20,
||X=12½, X=10, Ë=5, Ë or ||=2½, |=1
• Goud & Zilver
• Brons
“FELAODI” (Aes grave uit Velathri)
ΘΕΖΙ (zilveren munt)
47
![Page 48: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/48.jpg)
“Griekse” munten opzoeken
Sylloge nummorum Graecorum [SNG]University Library Study Area: CJ314 .B7 1931
•Per (privé/publieke) collectie gesorteerd•120 volumes!•In volume per regio en dan per ‘stad’
48
![Page 49: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/49.jpg)
Sylloge nummorum GraecorumBritse SNG volumes:
Volume XIII: The Collection of the Society of Antiquaries, Newcastle upon Tyne (2005)Volume XII: The Hunterian Museum, Glasgow: The Greek Imperials, I-II (2004, 2007)Volume XI: The William Stancomb Collection of Black Sea Coins (2000)Volume X: The John Morcom Collection of Western Greek Bronze Coins (1995) Volume IX: The British Museum, I-II (1993, 2002)Volume VIII: The Hart Collection, Blackburn Museum (1989)Volume VII: Manchester University Museum: The Raby and Güterbock Collections (1986)Volume VI: The Lewis Collection in Corpus Christi College, Cambridge, I-II (1972, 1992)Volume V: The Ashmolean Museum, Oxford, I-IV, IX (1951-2007)Volume IV: The Fitzwilliam Museum: Leake and General Collections, I-VIII (1940-71)Volume III: The Lockett Collection, I-V (1938-49)Volume II: The Lloyd Collection I-VIII (1933-7)Volume II The Collection of Capt. E G Spencer-Churchill; The Salting Collection (1931)II The Newnham Davis Coins (1936)
http://www.sylloge-nummorum-graecorum.org/
49
![Page 50: Numismatiek van de Oudheid I Dr. Liesbeth Claes 1.](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022020718/5551a0f14979591f3c8bbefb/html5/thumbnails/50.jpg)
Opdracht
• Per groep verdeeld
• Tegen 24/3
50