Números Binomiais
-
Upload
fernando-cunha-cores -
Category
Documents
-
view
23 -
download
5
description
Transcript of Números Binomiais
-
5.3. Cc bi ton 137
Tm li ta lun c S 1 + 12
+1
3+ ...+
1
p 2+
1
p 1(mod p)
Theo nh l Wolstenholme ta c
1 +1
2+
1
3+ ...+
1
p 2+
1
p 1 0 (mod p) S 0 (mod p)
S... p
V d 5.14. Cho cc s nguyn khng m i; j;n tho mn : i+ j n.Chng minh rng:
2nij
np=0
(n
p
)(p
i
)(p
j
)4
Li gii.Khng mt tnh tng qut gi s i j.
Ta c:(n
p
)(p
i
)(p
j
)=
(n
i
)(n in p
)(p
j
)t Aj =
np=0
(n
i
)(n in p
)(p
j
)Xt biu thc
F (x) =
nj=0
Ajxj
=
nj=0
np=0
(n
i
)(n in p
)(p
j
)xj
=
(n
i
) np=0
(n in p
) nj=0
(p
j
)xj
=
(n
i
) np=0
(n in p
)(1 + x)p
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
138 5.3. Cc bi ton
=
(n
i
)(1 + x)n
np=0
(n in p
)1
(1 + x)np
=
(n
i
)(1 + x)n
(1 +
1
1 + x
)ni=
(n
i
)(1 + x)i(2 + x)ni
Vy F (x) =(n
i
)(1 + x)i(2 + x)ni v Aj l h s ca xj trong khai
trin ca F (x).D thy l h s ca cc n thc ca x c bc b hn j trong khaitrin (2 + x)ni u chia ht cho 2nij
Do 2nij |Aj . y l pcm.
V d 5.15 (Australia MO). Tm gi tr k t nhin nh nht sao chos
n m : km+ n+ 1
(2n
n+m
) N
4
Li gii.
Trc ht ta chng minh1
m+ 1
(2m
m
) Z
Ta c:
1
m+ 1
(2m
m
)=
(1 m
m+ 1
)(2m
m
)=
(2m
m
) (2m)!
(m 1)!(m+ 1)!
=
(2m
m
) (2m)!
(m 1)!(m+ 1)!=
(2m
m
)(
2m
m 1
) Z
Gi s cho trc s m N. V vi n = m, s km+ n+ 1
(2n
n+m
)=
k
2m+ 1phi l s t nhin nn gi tr phi tm k N phi chia ht
cho 2m+ 1, v th k 2m+ 1.
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
Ti liu tham kho
[1] http://diendantoanhoc.net/forum/
[2] http://www.artofproblemsolving.com/
[3] http://www.math.net.vn
[4] http://forum.mathscope.org/
[5] 102 Combinatorial Problems, Titu Andreescu, Zuming Feng
171
-
170 6.5. Bi tp
Bi 2. Chng minh rng vi mi s t nhin n 1 chng ta c:nr=1
r
(n
r
)2= n
(2n 1n 1
).
Bi 3. (IMO 1989) Cho n, k l cc s nguyn dng v S l tp hpgm n im trn mt phng tha mn:(1) Khng c ba im no thuc tp S thng hng.(2) Vi mi im P thuc tp S th c t nht k im thuc Scch u vi im P.Chng minh rng: k m n bng
2m+ 1
n+m+ 1
(2n
n+m
)=
(1 nm
n+m+ 1
)(2n
n+m
)=
(2n
n+m
) (2n)!
(n+m+ 1)!(nm 1)!
=
(2
n+m
)(
2n
n+m+ 1
) Z
Vy gi tr k nh nht bng 2m+ 1.
V d 5.16 (T8/419-THTT). Tm tt c cc cp s nguyn dng n, ktha mn iu kin (
3n
n
)= 3n.nk
4
Li gii.Ta c: (
3n
n
)= 3n.nk
(3n)!n!(2n)!
= 3n.nk
(3n 2)!(3n 1).3n2n2(n 1)!(2n 1)!
= 3n.nk
(3n 2)!(n 1)!(2n 1)!
=2.3n1nk+1
3n 1
V
(3n 2)!(n 1)!(2n 1)!
=
(3n 2n 1
) Z 2.3n1.nk+1
... 3n 1 (5.4)
Li c (3, 3n 1) = 1 v (n, 3n 1) = 1 nn t (5.4) suy ra
2... 3n 1 3n 1 2 n 1
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
140 5.3. Cc bi ton
Do n = 1. Ta c(
3n
n
)= 3n.nk
(3
1
)= 3.1k
ng thc ny tha mn vi mi s k nguyn dng.Vy cp s (n, k) cn tm l (1, k) vi k l s nguyn dng bt k.
Nhn xt. C th gii bi ton ny bng cch khc nh sau:Vi n = 1, ta c kt qu nh trn; vi n 2, bng quy np ta chng
minh rng(
3n
n
)6... 3n nn bi ton khng tha mn.
V d 5.17 (IMO 1974). Chng minh rng vi mi s nguyn dngn th
nk=0
(2n+ 1
2k + 1
)23k 6
... 54
Li gii (1).Ta c:
nk=0
(2n+ 1
2k + 1
)23k =
nk=0
(2n+ 1
2k
)23(nk)
Mt khc v 16 chia 5 d 1 nn ta c:
23(ni) 12ni
=2i
2n(mod 5)
Suy ra 2n.nk=0
(2n+ 1
2k + 1
).23k S2n+1 (mod 5)
vi S2n+1 =nk=0
(2n+ 1
2k
)2i
Do vy, gi ta s i tnh S2n+1 =nk=0
(2n+ 1
2k
)2i
Xt hm sinh f(x) = (1 + x
2)2n+1 =2n+1i=0
(i
2n+ 1
)2i,theo nh l
RUF th:
S2n+1 =1
2(f(1) + f(1)) = 1
2
((1 +
2)2n+1 + (1
2)2n+1
)Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
6.5. Bi tp 169
rng 0 = (1 1)r =ri=0
(1)i(r
i
)= 1
ri=1
(1)i1(r
i
).
Vy chng ta cri=1
(1)i1(r
i
)= 1, tc l x c m 1 ln
v phi.
Vy nguyn l b tr c chng minh.
Nhn xt.Qua mt s bi ton v v d trn cc bn c th thy, phng phpm bng hai cch c din t bng ngn ng hon ton d hiu.Bng cch chng ta c th p dng gii c nhanh gn mt s biton m cc phng php khc t ra km hu hiu v phc tp hn.
Bn cnh u im trn th phng php m bng hai cch cng cnhiu nhc im v tng i yu i vi cc bi ton phc tp (nhtng an du, tng cha phn thc). Vn quan trng trong vic sdng phng php ny l ta phi phn tch c bi di dngmt bi ton m! iu ny cn ti s quan st v kh nng nhybn ca mi ngi. Tuy nhin cn mt s cch nhn bit du hiu vchuyn i h thng cho phng php ny, song do thi gian gp rtnn tc gi cha c iu kin gii thiu n bn c trong chuyn ny.Hn gp li cc bn vo mt dp khc!
Sau cng, mi cc bn cng luyn tp vi mt s bi ton sau:
6.5 Bi tp
Bi 1. Chng minh rng vi mi s t nhin n k 1 chng ta c:
k
(n
k
)= n
(n 1k 1
)= (n k + 1)
(n
k 1
)
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
168 6.4. ng dng m hai cch gii cc bi ton ri rc
T chng ta c:
b
h=
(c
2
)(k
2
) = c(c 1)k(k 1)
V d 6.17 (Nguyn l b tr). Cho A1, A2, ..., An l cc tp bt k.Khi chng ta c:
ni=1
Ai
=ni=1
|Ai|
1i
-
142 5.3. Cc bi ton
Ta c:(n
k
)=n
k
(n 1k 1
)nn
(qpm
n
)=
(qpm
kq
)=q
kpm
(qpm1
kq1
)
Do (k, p) = 1 v(qpm1
kp1
)l s nguyn dng suy ra
(qpm
n
)... pm
M n 1 nn pm... pmn+1
T ta c iu phi chng minh. Li gii (2).Ta c: (
qpm
n
)=qpm(qpm 1)(qpm n+ 1)
n!(5.5)
Gi a v b th t l s m cao nht ca p trong phn tch tiu chun
ca t v mu trong (5.5) th(qpm
n
)... pab.
Nhn thy a m.
b =
n
p
+
n
p2
+ ...
n
pk
vi k N, pk n pk+1
n(
1
p+
1
p2+ ...+
1
pk
) 3 v tphp M = {1, 2, ..., p}. Vi mi s nguyn k tha mn 1 k p ta t
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
144 5.3. Cc bi ton
: Ek = {A M : |A| = k} v xk =AEk
(minA+ maxA).
Chng minh rng:
p1k=1
xk
(p
k
) 0 (mod p3)
4
Li gii.Gi s A = {m1;m2; ...;mk} Ek.Suy ra A = {p+ 1m1; ...; p+ 1mk} Ek. Ta c nhn xt sau:Nu m1 = minA th p+ 1m1 = maxA v mk = maxAth p+ 1mk = minASuy ra:
2xk =AEk
(m1 +p+1+ak+p+1ak) =AEk
2(p+1) =
(p
k
)2(p+1)
hay xk =(p
k
)(p+ 1).
Do ta cn chng minh (p+ 1)p1k=1
(p
k
)2 0 (mod p3) hay
p1k=1
(p
k
)2 0 (mod p3) (5.6)
Tht vy,ta c: (p
k
)... p 1
p
(p
k
)=
(p 1)!k!(p k)!
Do (5.6) tng ng vi:p1k=1
((p 1)!k!(p k)!
)2 0 (mod p)
t ak =(p 1)!k!(p k)!
k!ak = (p 1)(p 2)...(p k + 1) (1)k1(k 1)! (mod p) kak (1)k1 (mod p)
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
6.3. ng dng phng php m gii cc bi ton th 165
vo tp ny mt phn t o l xi vi qui c nu trong 4 s cchn t Ai trong c phn t xi th ng ngha vi trong 2 cpban u c 1 phn t lp li 2 ln trong 3 phn t cn li.
Sau khi chn ra 4 phn t nu ko c xi th ta c(
3
2
)= 3 cch
to chng thnh 2 cp.Nu c xi th c 3 cch gn gi tr cho xi (l mt trong 3 gi trcn li) vi mi gi tr xi ch cho ng 1 cch phn cp. Tm li
trng hp ny s c 3ni=1
(ki + 1
4
).
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)
T n tp ny ta to cni=1
(ki2
)cp phn t thuc cng tp.
Do v phi l s cch chn ra 2 cp nh vy.
T y ta c iu phi chng minh.
6.3 ng dng phng php m gii cc bi ton th
V d 6.14. Trong mt bui hp c n ngi tham gia v c mt s cibt tay (mi ci bt tay to thnh t hai ngi, hai ngi bt ri thkhng bt tay li). Chng minh rng nu s ngi tham gia bt tay lmt s l th s ci bt tay c to ra l mt s chn.Bi ton trn tng ng vi bi ton sauCho th G = (V,E). Khi
2|E| =vV
deg(v).
Trong V l s nh v E l s cnh ca th. 4Li gii.
y chng ta gii bi ton trn theo phng php m bng haicch.
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
164 6.2. ng dng chng minh ng thc t hp
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Gi an l s tp con ca tp (1; 2; ...;n) m khng cha 2 snguyn lin tip.Xt an+1Nu phn t cui cng l n+ 1 th phn t lin trc n khngth l n, nn c an1 tp con.Nu phn t cui cng khng phi l n+ 1 th c an tp con. an+1 = an + an1D thy a0 = 1; a1 = 2 nn
an =5 + 3
5
10
(1 +
5
2
)n+
5 3
5
10
(1
5
2
)nNh vy:
bn+12 ci=0
(i
n i+ 1
)=
5 + 3
5
10
(1 +
5
2
)n+
5 3
5
10
(1
5
2
)n
V d 6.13. Cho k1; k2; ...; kn l cc s nguyn dng ln hn 1. Chngminh rng:
1i
-
146 5.3. Cc bi ton
Nn:
S
3m1= (n+ 3
3n 1.+ 3
(3n 1)2.2)3m
+ (n+ 3
3n 1.2 + 3
(3n 1)2.)3m
+ (n+ 3
3n 1 + 3
(3n 1)2)3m
t
(n+ 3
3n 1.+ 3
(3n 1)2.2)3m = am
(n+ 3
3n 1.2 + 3
(3n 1)2.)3m = bm(n+ 3
3n 1 + 3
(3n 1)2)3m = cm
Ch 1 + + 2 = 0; 3 = 1 v an + bn + cn l s nguyn vi mi n
Ta c: a1 + b1 + c1 = 3n; a3 + b3 + c3...3n; a5 + b5 + c5
...3n.
Gi s a2i+1 + b2i+1 + c2i+1... 3n vi mi i < k ta c:
a2k+1 + b2k+1 + c2k+1 = (a2k1 + b2k1 + c2k1)(a2 + b2 + c2)
(a2k3 + b2k3 + c2k3)(a2b2 + c2b2 + a2c2)+ a2b2c2(a2k5 + b2k5 + c2k5)
chia ht cho 3n theo gi thit quy np.
Nn theo nguyn l qui np th a2k+1 + b2k+1 + c2k+1... 3n vi mi k
nguyn dng, tc l S chia ht cho n3m.
Hay1
n3m
mk=0
(3m
3k
)(3n 1)k Z
V d 5.22 (Mongolia TST 2011). Cho p l s nguyn t. Chng minhrng
pk=0
(1)k(p
k
)(p+ k
k
) 1 (mod p3)
4
Li gii.Xt hm sinh:
f(x) =p=0
pk=0
(1)k(p
k
)(p+ k
k
)xp
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
6.2. ng dng chng minh ng thc t hp 163
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Gi xn l s cch chia tha mn bi ton vi n hc sinh.Xt xn+1Gi s nhm c chia cui cng c k ngi, khi c k cchchia nhm ny ( thc ra l k cch chn nhm trng), v gn+1kcch chia n k ngi trc, nn c k.gn+1k cch chia.Quy c g0 = 1, ta c: g1 = 1
gn+1 =nk=0
kgn+1k
gn+1 = 3gn gn1Kt hp vi g0 = 1, g1 = 1 ta c:
gn =15
(1 +52
)2n+1
(1
5
2
)2n+1Nh vy ta c iu phi chng minh.
V d 6.12. Tnh tng:
bn+12 ci=0
(n i+ 1
i
)4
Li gii.
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)Ta m s tp con c i phn t ca tp hp (1; 2; 3; ...;n) mkhng cha hai s nguyn lin tip.Gi A l h tt c cc tp con c tnh cht nu trn v B l ttc cc tp con ca tp hp 1; 2; ...;n (r 1).Xt nh x f : A B nh sau:f : a1; a2; ...; ar b1; b2; ...; br vi bi = ai i+ 1, i = 1; r
D thy f l 1 song nh nn |A| = |B| =(n i+ 1
i
)
bn+12 ci=0
(n i+ 1
i
)l s cc tp con ca 1; 2; ...;n
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
162 6.2. ng dng chng minh ng thc t hp
+ Nu tt c cc gia nh u c con c nhn qu th c(n
n
).2n cch pht qu.
Vy tng cng cnk=0
(n
k
).2k cch pht qu.
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Mi gia nh th c 3 cch (c 2 con u khng c qu, c 2 conu c qu, hoc 1 a c qu 1 a khng c qu).
Nh vy c tt c 3n cch pht qu.T y ta c iu phi chng minh.
V d 6.11.Chng minh rng:
nk=1
(n+ k 1
2k 1
)=
15
(1 +52
)2n+1
(1
5
2
)2n+14
Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc.Mt lp hc c n hc sinh i d ngoi. C gio chia thnh mts nhm v trong mi nhm chn ra mt nhm trng tinqun l.Hi c tt c bao nhiu cch chia?
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)Xt s nhm l k. M hnh ha bi ton nh sau:Ta cho trng nhm cm mt ci ct, gia 2 nhm c 1 ci ctnn c tt c 2k 1 ci ct trong n+ k 1 v tr.
Do vi k nhm th c(n+ k 1
2k 1
)cch chia.
Nh vy c tt cnk=1
(n+ k 1
2k 1
)cch chia.
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
5.3. Cc bi ton 147
Ta c:
f(x) =p=0
pk=0
(1)k(p
k
)(p+ k
k
)xp
=k=0
(1)k(p
k
)xpk
p=0
(p+ k
k
)xk
=k=0
(1)k(p
k
)xpk 1
(1 x)p+1
=xp
(1 x)p+1k=0
(p
k
)(1x
)k=
xp
(1 x)p+1
(1 1
x
)p= 1
1 x= 1 x x2 ...
Suy rap
k=0
(1)k(p
k
)(p+ k
k
) 1 (mod p3)
V d 5.23. Cho p l s nguyn t l. Chng minh rng
T =
pk=0
(p
k
)(p+ k
k
) (2p + 1)
... p24
Li gii.Ta c:
T =
pk=0
(p
k
)(p+ k
k
) (2p + 1) =
pk=0
(p
k
)(p+ k
k
)
(p
k=0
(p
k
)+ 1
)
T =p1k=1
(p
k
)(p+ k
p
)+ 1 +
(2p
p
)
(p1k=1
(p
k
)+ 3
)
=
p1k=1
(p
k
)((p+ k
k
) 1)
+
((2p
p
) 2)
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
148 5.4. Bi tp
Ta cn chng minhp1k=1
(p
k
)((p+ k
k
) 1)
... p2 th ta ch cn chng
minh(p+ k
k
) 1
... p vi 1 k p 1 v(p
k
)... p.
Tht vy :(p+ k
k
) 1 = (p+ k)!
p!.k! 1 = (p+ 1)(p+ 2)...(p+ k) k!
k!
V (p+ 1)(p+ 2)...(p+ k) k! (mod p) (p+ 1)(p+ 2)...(p+ k) k! chia ht cho p v k!.
M (p, k!) = 1 (p+ 1)(p+ 2)...(p+ k) k!... k!p
(p+ k
k
) 1
... p
p1k=1
(p
k
)[(p+ k
k
) 1]... p2
M ta li c(
2p
p
) 2
... p2 (nh l Wolstenholme, xem bi 5.1)
Do , ta c T... p2.
5.4 Bi tp
Bi 1. Cho p l s nguyn t v p 5. Chng minh rng(
2p
p
) 2
(mod p3)
Bi 2. (Putnam 1997) Cho p l s nguyn t v a, b l s dng thamn a b > 0. Chng minh(
pa
pb
)(a
b
)(mod p)
Bi 3. Cho p l s nguyn t. Chng minh rng
k = 0, p 1 :(p 1k
) (1)k (mod p)
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
6.2. ng dng chng minh ng thc t hp 161
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)Sau chn ra 3 bn cho ba v tr nht, nh, ba,..., bt th thtng cn tnh chnh l s cch chn .
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Chn lun hng nht, nh,...bt ngay t n bn v b sung thmmt s bn trong n 3 bn cn li thi vng chung kt.Nu chn kiu ny ny th c n(n 1)(n 2)2n3 gii php v 1s bn chn theo cch kia chnh l 1 tp con trong n 3 c cnli.
T c kt qu cn tm l n(n 1)(n 2)2n3T y ta c iu phi chng minh.
V d 6.10.Chng minh rng:
kn
(n
k
).2k = 3n
4
Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc.C n gia nh trong 1 cng ty, mi gia nh c 2 ngi con. Nhnngy trung thu, cng ty t chc pht qu cho cc chu c kt quhc tp cao, nhng trong cng 1 gia nh khng c 2 chu nocng c nhn qu. Hi c bao nhiu cch pht qu?
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)
+ Nu khng c gia nh no c con c nhn qu th c(n
0
).20 cch pht qu.
+ Nu c 1 gia inh c con c nhn qu th c(n
1
).21 cch
pht qu.
+ ... ...
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
160 6.2. ng dng chng minh ng thc t hp
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)Thy ghp n hc sinh nam v n hc sinh n thnh n i. (viclm ny coi nh thc hin t u v khng nh hng g ncch chia v ca thy)
- Chn ra k i v chia cho mi i 1 v - c 2k(n
k
)cch chn
(v mi i c 1 v nn k i s c 2k kt cc khc nhau), nhvy cn li n k v v n k i cn li. Thy tip tc chn ran k
2
i v chia cho mi i 2 v - c
(n knk2
) cch.- By gi thy cn li S = n k 2
n k
2
v.
S = 0 nu n k l s chn (khi n v c chia ht)S = 1 nu n k l s l (khi chic v cn li dnh cho thy)- D thy rng k c th nhn cc gi tr t 0 n n
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Nu n v c chia ngu nhin cho 2n hc sinh v c mnh th
xy ra(
2n+ 1
n
)trng hp.
Do , theo cch chia ca thy ta c tt c:nk=0
2k(n
k
)(n knk2
)cc cch chia n v cho 2n+ 1 ngi.T y ta c iu phi chng minh.
V d 6.9. Tnhnk=3
(k 2)(k 1)k(n
k
)4
Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc.Gi s c n bn tham gia thi hi khe Ph ng vng s tuyncn chn ra mt s bn vo vng chung kt.
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
5.4. Bi tp 149
Bi 4. Cho p l s nguyn t v gi bt k k, a N : 0 a pk 1.Chng minh rng(
pk 1a
) (1)a (mod p)
Bi 5. Chng minh rng nu n = 2m 1 th k = 0, n :(n
k
)l s l.
Bi 6. Tm s d ca(
2009
k
)khi chia cho 2011.
Bi 7. Cho k l s t nhin chn v p l s nguyn t l. Chng minh
rng nu k khng chia ht cho p 1 thp1i=1
(p
i
)k ... pk+1Bi 8. Tm tt c s nguyn n > 1 sao cho k N \ {1} :
(kn
n
)... kn.
Bi 9. Chng minh rng:
2.1
(2000
2
)+ 3.2
(2000
3
)+ ..+ 2000.1999
(2000
1999
)... 3998000
Bi 10. Chng minh rng vi mi s t nhin n k :
CLN[(n
k
);
(n+ 1
k
); . . . ;
(n+ k
k
)]= 1
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
6.2. ng dng chng minh ng thc t hp 159
xk+1 > max {x1, x2, ..., xk}Hi c bao nhiu cch chn?
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)ng vi mi xk+1 = i+ 1, (1 i n), ta c i cc chn x1, i cchchn x2, ...; i cch chn xk.Do , s cc cch chn l: S = 1k + 2k + ...+ nk
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Ta s chn ra k+ 1 s t n+ 1 s, s ln nht, ta chn lm xk+1,cc s cn li, ta sp th t l xong.Gi i(0 i k) l s cc phn t bng nhau trong nhmx1, x2, ..., xk.
Chn k i+ 1 s khc nhau t n+ 1 s, ta c(
n+ 1
k i+ 1
)cch.
Xp th t k i s khc nhau vo k ch trng (cc ch trng cnli, hin nhin dnh cho i s bng nhau), ta c Akik cch.Vy s cch chn l:
S =k1i=0
Akik
(n+ 1
k i+ 1
)
T y ta c iu phi chng minh.
V d 6.8.
nk=0
2k(n
k
)(n knk2
) = (2n+ 1n
)4
Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc.Thy Th, GVCN lp 10A gm n hc sinh nam v n hc sinhn. Ti nay, Rp chiu phim quc gia, chiu mt b phim rthay, thy nh t chc cho c lp i xem... Cui cng thy Thch mua c n v. Thy suy ngh:
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
158 6.2. ng dng chng minh ng thc t hp
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)Cho 8n vin bi ny vo 4n hp, mi hp c 2 vin:u tin chn ra ng k hp sao cho mi hp c ng 1 vin bic ly ra.
S cch chn 2n 2k hp trong 4n hp l(
4n
2n 2k
) Trong mi hp trong 2n 2k hp trn ta chn ra ng 1 bi,
trong 2 vin bi c trong hp, nn s cch chn l22n2k = 4nk
Chn 2k vin bi cn li trong 2n+2k hp cn li sao cho mi
hp s c ng 2 bi c chn s l k hp nn c(
2n+ 2k
k
)cch chn.
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Ta s m s cch chn 2n vin bi t 8n vin bi ny khi c(
8n
2n
)cch.
T suy ra s cch chn 2n trong 8n vin bi theo cch m th
2 s lnk=0
4nk(
4n
2n+ 2k
)(2n+ 2k
k
)T y ta c iu phi chng minh.
V d 6.7. Chng minh rng:
1k + 2k + ...+ nk =k1i=0
Akik
(n+ 1
k i+ 1
)vi k = 1, 2, 3, ... 4Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc:T tp cc s nguyn dng A = {1, 2, ..., n+ 1}, ta chn ra bsp th t (x1, x2, ..., xk+1) tha mn iu kin:
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
Chng
6K thut m bng haicch chng minhng thc t hp
6.1 Nguyn l m bng hai cch 152
6.2 ng dng chng minh ng thc thp 153
6.3 ng dng phng php m gii ccbi ton th 165
6.4 ng dng m hai cch gii cc biton ri rc 167
6.5 Bi tp 169
Hong Minh Qun (batigoal)Nguyn Hin Trang (tranghieu95)
Tm tt ni dung
K thut m bng hai cch l mt phng php ph bin v c nhiu tc gi vit v n. Tuy nhin bn c hiu ti sao li giic nh th, hoc cch xy dng cc bc gii cho bi ton s dngk thut ny nh th no th nhiu bi vit li cha cp n. Trongkhun kh bi vit nh ny tc gi hy vng cung cp c phn no tng ca phng php ny ti bn c.
151
-
152 6.1. Nguyn l m bng hai cch
6.1 Nguyn l m bng hai cch
Cng mt s lng th kt qu m c theo hai cch lnh nhau .
Nguyn l tng chng nh rt n gin ny nhng li l khi ngunca nhiu tng gii cc bi ton t hp hay v kh. Bi vit sauy s phn tch mt s tng cho vic s dng nguyn l ny. chng minh mt ng thc t hp c dng A = B. Chng ta cth thc hin cc bc d on sau y s dng phng php mbng hai cch:
6.1.1 Cc bc thc hin
Bc 1: Pht biu li bi ton v m mt s kin quen thuc.
Bc 2: m theo v tri ca ng thc.
Bc 3: m theo v phi ca ng thc.
6.1.2 Ghi nh cn thit
Nu v tri (hoc v phi) l tng cc biu thc th cch mv tri (hoc v phi) ta chia thnh cc trng hp ring m dng quy tc cng.
Nu v tri (hoc v phi) l tch cc biu thc th cch mv tri (hoc v phi) ta chia thnh cc cng on cng honthnh m dng quy tc nhn.
Trong bi vit ny, chng ti minh ha k thut m bng hai cchthng qua cc bi ton ni ting v a phn l cc bi ton, cc nhl c tn nhm minh ha cho tng ca bi vit.Sau y l mt s ng dng ca phng php m bng hai cch.Chng ti phn tch v trnh by chi tit hai v d m u, cc v dsau tng phn tch tng t.
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
6.2. ng dng chng minh ng thc t hp 157
V d 6.5. Vi n nguyn dng cho trc. Chng minh rng:
nk=0
(2k
k
)(2n 2kn k
)= 4n
4
Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc:Mt on thng c di n c t bng 4 mu, D,X, V, T .
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)Ta s chn ra mt tp cch t mu D v X sao cho D +X = k
th s cch chn s lki=0
(i
k
)(k
k i
)=
(2k
k
)khi s cch chn ra cc on mu V, T s lkj=0
(n kj
)(n kk j
)=
(2n 2kn k
)
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)R rng ta c 4n cch nh th.
Do vi mi k c nh th ta c s cch t s l(
2k
k
)(2n 2kn k
)Cho k chy t 0 n n ta c s cch t mu l
ni=0
(2k
k
)(2n 2kn k
)T y ta c iu phi chng minh.
V d 6.6.
nk=0
4nk(
4n
2n+ 2k
)(2n+ 2k
k
)=
(8n
2n
); n N
4
Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc: Xt 8nvin bi.
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
156 6.2. ng dng chng minh ng thc t hp
V d 6.4. Chng minh rng vi n m thk0
(n
k
)(k
m
)=
(n
m
)2nm
4
Li gii.
Bc 1: Pht biu li bi ton m quen thuc:Gi s rng t n hc sinh ca lp hc, gio vin ch nhim cnchn ra mt i vn ngh s lng ngi ty , trong c mhc sinh cm micro. Khi gio vin ch nhim c hai phngn thc hin.
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)
Trc ht gio vin chn ra k ngi t n ngi. Khi c(n
k
)cch chn , sau t k ngi ny s chn ly m ngi cm micro.Cho k chy t 0 n n chng ta c
k0
(n
k
)(k
m
) Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)
Chn ngay m hc sinh cm Micro t n hc sinh ca lp, sau chn b sung thm mt nhm ty t nm ngi cn li. Trongnm ngi ny i vi mi ngi c th c chn hoc khngc chn nn c 2nm cch chn.
Vy c thy c(n
m
)2nm
Do chng ta ck0
(n
k
)(k
m
)=
(n
m
)2nm
Nhn xt. Vi tng tng t v d trn, bn c c th chng minhng thc sau:Chng minh rng vi n,m N th
mr=0
2nr(n
r
)(m
r
)=
nr=0
(n+m r
m
)(n
r
).
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
6.2. ng dng chng minh ng thc t hp 153
6.2 ng dng chng minh ng thc t hp
V d 6.1. (Chng minh ng thc Pascal)Vi mi s nguyn dng n k 1 chng ta c(
n
k
)=
(n 1k 1
)+
(n 1k
)4
Li gii.
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc:Tri h ton hc c n hc sinh tham d ban t chc cn chn rak hc sinh lm bi thi mn t hp . Nh vy ban t chc c haicch m s cch chn.
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)Nu chn k hc sinh bt k trong n hc sinh th ban t chc c(n
k
)cch chn.
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Quan st v phi ta thy v phi l tng ca hai biu thc thp nn iu gi cho chng ta nh ti xt cc kh nng dng quy tc cng.Gi s Long l mt trong n hc sinh .
Phng n 1 :Nu Long c chn tham d thi mn t hp th cn chnk 1 ngi trong s n 1 ngi cn li. Khi ban t chc
c(n 1k 1
)cch chn.
Phng n 2 :Nu Long khng c chn thi mn t hp th cn chn racho k ngi trong s n 1 ngi cn li. Khi ban t
chc c(n 1k
)cch chn.
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc
-
154 6.2. ng dng chng minh ng thc t hp
Nh vy theo nguyn l m bng hai cch chng ta c ng thc cchng minh.
V d 6.2. Chng minh rng:(n
0
)+
(n
1
)+ ...+
(n
n
)= 2n
4
Li gii.
Bc 1: Pht biu bi ton di li di dng ton m quenthuc: Tm s cch chn mt s s t n s cho trc.
Bc 2: Xt biu thc v tri (m theo cch 1)
+ Nu chn 0 vin c(n
0
)cch
+ Nu chn 1 vin c(n
1
)cch
+ ... ...
+ Nu chn n vin c(n
n
)cch
Vy tng cng c(n
0
)+
(n
1
)+
(n
2
)+ ...+
(n
n
)cch.
Bc 3: Xt biu thc v phi (m theo cch 2)Mi s s c 2 trng thi (c chn v khng c chn), mc n s nh vy nn c 2n cch chn.
Nh vy ta c iu cn chng minh.
V d 6.3. (Chng minh ng thc Vandermonde.)(n
0
)(m
k
)+
(n
1
)(m
k 1
)+...+
(n
k
)(m
0
)=
(m+ n
k
); vi k n m.
4Li gii.
Din n Ton hc N Chuyn ng Thc T Hp
6.2. ng dng chng minh ng thc t hp 155
Bc 1: Pht biu li thnh bi ton m quen thuc. Cng tyX gm n nhn vin nam v m nhn vin n cn chn ra k ngi lp thnh i tnh nguyn.
Bc 2: Xt biu thc v phi (m theo cch 1)Chn ngu nhin k ngi trong cng ty gm n+m ngi th c(m+ n
k
)cch chn.
Bc 3: Xt biu thc v tri (m theo cch 2)Quan st v tri ta thy v tri cc s hng thnh phn l tchca hai biu thc t hp nn iu gi cho chng ta nh tixt cc kh nng dng quy tc nhn.
Chn ra i nhn vin nam v ki nhn vin n th c(n
i
)(m
k i
)cch. V s ngi c chn l ty trong gii hn cho php kngi nn cho i chy t 0 n k, ta c tng tt c cc cch chnnh vy l:(
n
0
)(m
k
)+
(n
1
)(m
k 1
)+ ...+
(n
k
)(m
0
)Vy ng thc c chng minh.
Nhn xt. ng thc Vandermonde c vit thu gn nh sau:ki=0
(n
i
)(m
k i
)=
(m+ n
k
)Khi :a. Vi m = n th chng ta c ng thc quen thuc
ni=0
(n
i
)2=
(2n
n
)b. Vi (0 ki ni); i = 1, r th
k1+k2+...+kr=k
(n1k1
)(n2k2
)...
(nrkr
)=
(n1 + n2 + ...+ nr
k
)
Chuyn ng Thc T Hp N Din n Ton hc