11

NüfusNüfusBelirli bir yerde yaşayan insan sayısıdır.Belirli bir yerde yaşayan insan sayısıdır.Nüfus Artış Hızı:Nüfus Artış Hızı: Doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki Doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki farktır.farktır.Nüfus Artış Hızını Artıran NedenlerNüfus Artış Hızını Artıran Nedenler;;Doğum oranının ölüm oranından Doğum oranının ölüm oranından yüksek olmasıyüksek olmasıEğitim seviyesinin düşük olmasıEğitim seviyesinin düşük olmasıBebek ölümlerinin az olmasıBebek ölümlerinin az olmasıSağlık hizmetlerinin iyileşmesiSağlık hizmetlerinin iyileşmesiOrtalama yaşam süresinin artmasıOrtalama yaşam süresinin artmasıGelenek ve göreneklerGelenek ve göreneklerGöçlerGöçlerDini inanışlar vb.Dini inanışlar vb.

22

Nüfus artış hızını azaltan nedenler;Nüfus artış hızını azaltan nedenler; Aile planlamalarıAile planlamaları Bebek ölümlerinin fazla olmasıBebek ölümlerinin fazla olması Eğitim seviyesinin yükselmesiEğitim seviyesinin yükselmesi Dışarıya göç verilmesiDışarıya göç verilmesi Tabii afetler ve salgın hastalıklarTabii afetler ve salgın hastalıklar Savaşlar ve etnik baskılarSavaşlar ve etnik baskılar Sanayileşme ve kadının iş hayatına Sanayileşme ve kadının iş hayatına

atılmasıatılması insan emeğine olan ihtiyacın insan emeğine olan ihtiyacın

azalmasıazalması Ortalama yaşam süresinin kısalması Ortalama yaşam süresinin kısalması

vb.vb.

33

UYARI:UYARI: Bir ülkede nüfus artış hızının sorun Bir ülkede nüfus artış hızının sorun haline gelmesi, ancak insanların temel haline gelmesi, ancak insanların temel ihtiyaçlarının karşılanamaması halinde ihtiyaçlarının karşılanamaması halinde mümkündür.mümkündür.

UYARI:UYARI: Gelişmiş ülkelerde nüfus artış Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı, gelişmemiş ülkelerden daha hızı, gelişmemiş ülkelerden daha düşüktür. düşüktür.

UYARI:UYARI: Nüfus artış hızı her ülkenin Nüfus artış hızı her ülkenin ekonomik ve sosyal durumuna göre ekonomik ve sosyal durumuna göre değişir. Belli bir oranı yoktur. Gelişmiş değişir. Belli bir oranı yoktur. Gelişmiş ülkelerde %ülkelerde %oo'de 10'luk nüfus artış hızı 'de 10'luk nüfus artış hızı sorun olmazken, gelişmemiş ülkelerde sorun olmazken, gelişmemiş ülkelerde sorun olabilir. sorun olabilir.

44

Nüfus Artış Hızının Yüksek Olmasıyla;Nüfus Artış Hızının Yüksek Olmasıyla; Kişi başına düşen milli gelir azalır.Kişi başına düşen milli gelir azalır. İşsizlik artar.İşsizlik artar. Beslenme ve sağlık hizmetleri aksar.Beslenme ve sağlık hizmetleri aksar. Köyden kente göç artar.Köyden kente göç artar. Çarpık kentleşme artar.Çarpık kentleşme artar. Doğal kaynakların tüketimi artar.Doğal kaynakların tüketimi artar. Yaşam standardı düşer.Yaşam standardı düşer. ihracat azalır, ithalat artar.ihracat azalır, ithalat artar. Çevre kirliliği artar.Çevre kirliliği artar. Kalkınma hızı yavaşlar.Kalkınma hızı yavaşlar. işgücü ucuzlar.işgücü ucuzlar. Ülke nüfusu genç ve dinamik bir yapı kazanır.Ülke nüfusu genç ve dinamik bir yapı kazanır. Ülkenin Dünya üzerindeki caydırıcı etkinliği Ülkenin Dünya üzerindeki caydırıcı etkinliği

artar artar

55

Gelişmiş Ülkelerde Gelişmemiş Ülkelere Gelişmiş Ülkelerde Gelişmemiş Ülkelere

GöreGöre Doğum oranı düşükDoğum oranı düşük Nüfus artış hızı azNüfus artış hızı az Kalkınma hızı fazlaKalkınma hızı fazla Yaşam standardı yüksekYaşam standardı yüksek Kişi başına düşen milli gelir yüksekKişi başına düşen milli gelir yüksek Ortalama yaşam süresi uzunOrtalama yaşam süresi uzun Eğitim ve kültür düzeyi yüksekEğitim ve kültür düzeyi yüksek Bebek ölüm oranı düşükBebek ölüm oranı düşük Yaşlı nüfus oranı fazlaYaşlı nüfus oranı fazla Kent nüfusu oranı yüksekKent nüfusu oranı yüksek işsizlik oranı düşükişsizlik oranı düşük Enerji tüketimi fazladır vb.Enerji tüketimi fazladır vb.

66

UYARI:UYARI: Bir ülke nüfusunun genç olması; Bir ülke nüfusunun genç olması; Doğum oranının fazlaDoğum oranının fazla Ortalama yaşam süresinin kısa veOrtalama yaşam süresinin kısa ve Yaşam standardının düşük olmasına Yaşam standardının düşük olmasına

bağlıdır.bağlıdır. TÜRKİYE'DE NÜFUS ARTIŞI VE TÜRKİYE'DE NÜFUS ARTIŞI VE

NÜFUS SAYIMLARINÜFUS SAYIMLARI Cumhuriyet döneminin ilk sayımı 1927 Cumhuriyet döneminin ilk sayımı 1927

yılında yapılmıştır.yılında yapılmıştır. Türkiye'deki nüfus ve nüfus artışı ile Türkiye'deki nüfus ve nüfus artışı ile

ilgili 1927-2000 nüfus sayım yılları ilgili 1927-2000 nüfus sayım yılları arasındaki değerler incelendiğinde şu arasındaki değerler incelendiğinde şu sonuçlar ortaya çıkmaktadırsonuçlar ortaya çıkmaktadır

77

1927-1935 arası dönemde görülen nüfus artış 1927-1935 arası dönemde görülen nüfus artış oranının belirlenmesinde, ülkeye olan göçlerin oranının belirlenmesinde, ülkeye olan göçlerin etkisi vardır.etkisi vardır.

1940-1945 arası dönemde nüfus artış oranının 1940-1945 arası dönemde nüfus artış oranının en düşük seviyede olmasında, erkek en düşük seviyede olmasında, erkek nüfusun savaş nedeniyle silah altında nüfusun savaş nedeniyle silah altında bulunması ve ölümlerin artması etkili olmuştur.bulunması ve ölümlerin artması etkili olmuştur.

Savaş yıllarından sonra evlenmelerin artması ve Savaş yıllarından sonra evlenmelerin artması ve ekonomik iyileşme ile birlikte nüfus artış hızı, ekonomik iyileşme ile birlikte nüfus artış hızı, 1955-1960 döneminde en yüksek seviyeye 1955-1960 döneminde en yüksek seviyeye gelmiştir. gelmiştir.

1960-1965 yılları arasında nüfus artış hızının 1960-1965 yılları arasında nüfus artış hızının düşmesinin nedeni, yurtdışına olan göçlerdir.düşmesinin nedeni, yurtdışına olan göçlerdir.

1975-1980 arası dönemde ise, şehirleşmenin 1975-1980 arası dönemde ise, şehirleşmenin artması, aile planlaması uygulamaları, artması, aile planlaması uygulamaları, kadının iş hayatına atılması gibi kadının iş hayatına atılması gibi nedenlerden dolayı nüfus artış hızı düşmüştür.nedenlerden dolayı nüfus artış hızı düşmüştür.

1980-1985 arasında nüfus artış hızının 1980-1985 arasında nüfus artış hızının yükselmesinde ise, doğurgan kadın yükselmesinde ise, doğurgan kadın sayısının artması, ekonomik iyileşme ve sayısının artması, ekonomik iyileşme ve nüfus sayımının daha sağlıklı yapılması etkili nüfus sayımının daha sağlıklı yapılması etkili olmuştur.olmuştur.

88

1985'ten sonra ise ülkemizin 1985'ten sonra ise ülkemizin nüfus artış hızı sürekli nüfus artış hızı sürekli azalmıştır.azalmıştır.Nedenleri;Nedenleri;

ŞehirleşmeŞehirleşme SanayileşmeSanayileşme Aile planlamasıAile planlaması Eğitim ve kültür seviyesinin Eğitim ve kültür seviyesinin

yükselmesiyükselmesi Kadının iş hayatına daha çok Kadının iş hayatına daha çok

girmesi vb.girmesi vb.

99

NÜFUS YOĞUNLUĞUNÜFUS YOĞUNLUĞU

1. Aritmetik Nüfus Yoğunluğu1. Aritmetik Nüfus Yoğunluğu Bir ülke veya bir bölgedeki toplam Bir ülke veya bir bölgedeki toplam

nüfusun,o ülkenin yada bölgenin izdüşüm nüfusun,o ülkenin yada bölgenin izdüşüm alanına bölünmesiyle elde edilir.alanına bölünmesiyle elde edilir.

Aritmetik Nüfus =Aritmetik Nüfus =Toplam Nüfus Toplam Nüfus YoğunluğuYoğunluğu

YüzölçümüYüzölçümü Türkiye'nin aritmetik nüfus yoğunluğu Türkiye'nin aritmetik nüfus yoğunluğu

(2000 yılı) yaklaşık 88 kişi/km(2000 yılı) yaklaşık 88 kişi/km22 (izdüşüm (izdüşüm alanı)alanı)

UYARI:UYARI: Nüfus yoğunluğu ve nüfus miktarı Nüfus yoğunluğu ve nüfus miktarı en fazla olan bölge Marmara Bölgesidir. en fazla olan bölge Marmara Bölgesidir. En önemli nedeni sanayi ile olan göçlerdirEn önemli nedeni sanayi ile olan göçlerdir. .

1010

2. Tarımsal Nüfus Yoğunluğu2. Tarımsal Nüfus Yoğunluğu Tarımla uğraşan nüfusun (kırsal Tarımla uğraşan nüfusun (kırsal

nüfusun),tarım alanlarına bölünmesiyle nüfusun),tarım alanlarına bölünmesiyle bulunur.bulunur.

Tarımsal Nüfus Yoğ=Tarımsal Nüfus Yoğ=Tarımla Uğraşan NüfusTarımla Uğraşan NüfusTarım Alanı Tarım Alanı

Tarımsal Nüfus Yoğunluğunun; Tarımsal Nüfus Yoğunluğunun; En fazla olduğu yerler;En fazla olduğu yerler; Yer şekillerinin engebeli olması ve kırsal Yer şekillerinin engebeli olması ve kırsal

nüfus oranının yüksek olmasından dolayı, nüfus oranının yüksek olmasından dolayı, Doğu Karadeniz Bölümü ile Doğu Anadolu Doğu Karadeniz Bölümü ile Doğu Anadolu Bölgesidir.Bölgesidir.

En az olduğu yerler;En az olduğu yerler; Yer şekilleri sade, tarım alanları geniş ve Yer şekilleri sade, tarım alanları geniş ve

kırsal nüfus oranı az olduğu için, Marmara ve kırsal nüfus oranı az olduğu için, Marmara ve İç Anadolu Bölgeleri'dir.İç Anadolu Bölgeleri'dir.

1111

3. Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu3. Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu Bir yerdeki toplam nüfusun, tarım alanlarına Bir yerdeki toplam nüfusun, tarım alanlarına

bölünmesiyle bulunan sayıdır.bölünmesiyle bulunan sayıdır. Fizyolojik Nüfus yoğ=Fizyolojik Nüfus yoğ=Toplam NüfusToplam Nüfus

Tarım Alanları Tarım Alanları UYARI:UYARI: Bir yerde bulunan insanların tamamı Bir yerde bulunan insanların tamamı

tarımla uğraşmadığı için, tam ölçücü değildir. tarımla uğraşmadığı için, tam ölçücü değildir. Kırsal kesimde (köyde) daha geçerli iken, Kırsal kesimde (köyde) daha geçerli iken, kentlerde geçersizdir.kentlerde geçersizdir.

UYARI:UYARI: İç Anadolu Bölgesi gibi tarım alanları çok İç Anadolu Bölgesi gibi tarım alanları çok geniş olan yerlerde daha azdır.geniş olan yerlerde daha azdır.

UYARI:UYARI: Bir ülkede veya bölgede aritmetik nüfus Bir ülkede veya bölgede aritmetik nüfus

yoğunluğuyla, fizyolojik nüfus yoğunluğu yoğunluğuyla, fizyolojik nüfus yoğunluğu arasındaki farkın fazla olması o ülkede arasındaki farkın fazla olması o ülkede engebenin fazla, tarım alanlarının az olduğunu engebenin fazla, tarım alanlarının az olduğunu kanıtlar. kanıtlar.

1212

TÜRKİYE'DE NÜFUS DAĞILIŞI VE BU TÜRKİYE'DE NÜFUS DAĞILIŞI VE BU DAĞILIŞI ETKİLEYEN FAKTÖRLERDAĞILIŞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1. Fiziki Faktörler (Doğal)1. Fiziki Faktörler (Doğal)

a)İklim Şartları: a)İklim Şartları: Ege Bölgesi'nde Ege Bölgesi'nde nüfusun Doğu Anadolu'dan fazla nüfusun Doğu Anadolu'dan fazla olması gibi.olması gibi.

b)Yer şekilleri: b)Yer şekilleri: Yüksek ve engebeli Yüksek ve engebeli yerlerde,nüfus daha azdır.yerlerde,nüfus daha azdır.

c)Su Kaynakları: c)Su Kaynakları: Kırsal kesimde Kırsal kesimde yerleşme genellikle su yerleşme genellikle su kaynaklarınınkaynaklarının çevresinde çevresinde olmuştur.olmuştur.

1313

2. Beşeri-Ekonomik Faktörler2. Beşeri-Ekonomik Faktörlera)Sanayileşme: a)Sanayileşme: Sanayileşmenin yoğun Sanayileşmenin yoğun

olduğu alanlara iş imkanı fazla olduğu alanlara iş imkanı fazla olduğu için yoğun göç olmaktadır.olduğu için yoğun göç olmaktadır.

b)Tarım: b)Tarım: Verimli tarım alanları Verimli tarım alanları nüfusun yoğun olduğu yerlerdir.nüfusun yoğun olduğu yerlerdir.

c)Madenler: c)Madenler: Maden çıkarımı ve Maden çıkarımı ve işletmesinin bulunduğu yerlerde iş işletmesinin bulunduğu yerlerde iş imkanının fazla olmasından dolayı, imkanının fazla olmasından dolayı, nüfus fazladır. nüfus fazladır.

d)Turizm: d)Turizm: Turizm, sezonluk yada kalıcı Turizm, sezonluk yada kalıcı nüfusa neden olur.nüfusa neden olur.

e)Ulaşım: e)Ulaşım: Ulaşımın geliştiği yerlerde Ulaşımın geliştiği yerlerde diğer ekonomik sektörlerde geliştiği diğer ekonomik sektörlerde geliştiği için iş imkanları artmıştır. için iş imkanları artmıştır.

1414

SORUSORU

Ülkemizde nüfus yerleşim Ülkemizde nüfus yerleşim yoğunluğu bölgeden bölgeye yoğunluğu bölgeden bölgeye değişiklik gösterir.değişiklik gösterir.

Aşağıdaki etmenlerden hangisi nüfus Aşağıdaki etmenlerden hangisi nüfus dağılışını en az etkiler?dağılışını en az etkiler?

A) Ulaşım kolaylığıA) Ulaşım kolaylığı

B) Doğal göllerin varlığıB) Doğal göllerin varlığı

C) İklim koşullarıC) İklim koşulları

D) İş imkanlarıD) İş imkanları

E) Turizm faaliyetleriE) Turizm faaliyetleri

1515

Türkiye Nüfus Yerleşim PlanıTürkiye Nüfus Yerleşim Planı

1616

ÖRNEK (2005 KPSS)ÖRNEK (2005 KPSS)Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin

nüfus yoğunluklarının nüfus yoğunluklarının birbirinden farklı olmasında, birbirinden farklı olmasında, aşağıdakilerden hangisinin aşağıdakilerden hangisinin diğerlerinden daha az etkili diğerlerinden daha az etkili olduğu söylenebilir?olduğu söylenebilir?

A)Doğal bitki örtüsününA)Doğal bitki örtüsünün B)Yüzey şekillerininB)Yüzey şekillerinin C)İklim koşullarınınC)İklim koşullarının D)Endüstri kuruluşlarınınD)Endüstri kuruluşlarının E)Coğrafi konumlarının E)Coğrafi konumlarının

1717

2003 KPSS SORU2003 KPSS SORUI-Menderes havzası I-Menderes havzası II-Karadeniz EreğlisiII-Karadeniz EreğlisiIII-Gemlik körfeziIII-Gemlik körfeziIV-Zonguldak yöresiIV-Zonguldak yöresiV-Taşeli platosuV-Taşeli platosu Türkiye'de, nüfus yoğunluğu Türkiye'de, nüfus yoğunluğu

kıyı bölgelerimizde iç kıyı bölgelerimizde iç bölgelerimizden daha fazladır.bölgelerimizden daha fazladır.

Bu bilgiye uymayan kıyı yöremiz Bu bilgiye uymayan kıyı yöremiz yukarıda verilenlerden yukarıda verilenlerden hangisidir?hangisidir?

A)A)II B)II C)III D)IV E)V B)II C)III D)IV E)V

1818

SORU (2003 KPSS)SORU (2003 KPSS) Aşağıda verilen Aşağıda verilen

akarsularımızdan hangisinin akarsularımızdan hangisinin geçtiği bölgelerin yerleşim ve geçtiği bölgelerin yerleşim ve endüstrileşmesi dikkate endüstrileşmesi dikkate alındığında kirlilik oranının en az alındığında kirlilik oranının en az olması beklenir?olması beklenir?

A)Kızılırmak A)Kızılırmak B)Sakarya nehri B)Sakarya nehri C)Susurluk çayı C)Susurluk çayı D)Aras nehriD)Aras nehri E)Menderes nehriE)Menderes nehri

1919

NÜFUSUN YAPISI VE TÜRKİYE NÜFUSUN YAPISI VE TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİNÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ

Nüfusun Yapısı:Nüfusun Yapısı: Yaş, cinsiyet, Yaş, cinsiyet, yerleşme, eğitim, iş, gelir düzeyi, yerleşme, eğitim, iş, gelir düzeyi, medeni hali vb. nüfusun yapısını medeni hali vb. nüfusun yapısını oluşturur.oluşturur.

1. Nüfusun Yaş Durumu:1. Nüfusun Yaş Durumu: Ülkelerin nüfuslarının yaş durumu, Ülkelerin nüfuslarının yaş durumu,

her beş yaş dilimine göre bir dilim her beş yaş dilimine göre bir dilim esas alınarak yaş piramidi ile esas alınarak yaş piramidi ile gösterilir.gösterilir.

Genç Nüfus:Genç Nüfus: 0-14 yaş arası nüfustur. 0-14 yaş arası nüfustur. Olgun (Üretici-Çalışan) Nüfus:Olgun (Üretici-Çalışan) Nüfus:15-64 15-64

yaş arası nüfustur.yaş arası nüfustur. Yaşlı Nüfus:Yaşlı Nüfus: 65 yaş ve üzeri nüfustur. 65 yaş ve üzeri nüfustur.

2020

UYARI:UYARI: Gelişmiş ülke ile gelişmemiş Gelişmiş ülke ile gelişmemiş ülkenin nüfus özellikleri birbirinin tam ülkenin nüfus özellikleri birbirinin tam tersidir.tersidir.

2. Nüfus Cinsiyet Durumu2. Nüfus Cinsiyet Durumu Kadın ve erkek nüfusu ülkelerde Kadın ve erkek nüfusu ülkelerde

genellikle dengededir. genellikle dengededir. Fakat uzun süre savaşan toplumlar da Fakat uzun süre savaşan toplumlar da

erkek nüfus oranı azalır. erkek nüfus oranı azalır. Cumhuriyetin ilk yıllarında olduğu gibi Cumhuriyetin ilk yıllarında olduğu gibi

yoğun göç veren kırsal kesimde kadın yoğun göç veren kırsal kesimde kadın nüfusu, yoğun göç alan şehirlerde ise nüfusu, yoğun göç alan şehirlerde ise erkek nüfusu daha fazladır, İstanbul'da erkek nüfusu daha fazladır, İstanbul'da erkek nüfusu fazla iken, Rize'de kadın erkek nüfusu fazla iken, Rize'de kadın nüfusu daha fazladır.nüfusu daha fazladır.

2121

3. Nüfusun İş Durumu3. Nüfusun İş Durumu 15-64 yaş arası nüfus çalışma 15-64 yaş arası nüfus çalışma

çağındaki nüfus olarak kabul edilir.çağındaki nüfus olarak kabul edilir. Aktif Nüfus (Çalışan):Aktif Nüfus (Çalışan): Çalışma Çalışma

çağındaki nüfus içerisindeki, çağındaki nüfus içerisindeki, çalışan nüfusa denir.çalışan nüfusa denir.

UYARI:UYARI: Gelişmiş ülkelerde iş Gelişmiş ülkelerde iş imkanlarının fazla olmasından dolayı imkanlarının fazla olmasından dolayı işsizlik oranı daha az, gelişmemiş işsizlik oranı daha az, gelişmemiş ülkelerde ise daha fazladır.ülkelerde ise daha fazladır.

UYARI:UYARI: Gelişmiş ülkelerde sanayi ve Gelişmiş ülkelerde sanayi ve hizmetlerde çalışan nüfus fazla, hizmetlerde çalışan nüfus fazla, tarımda çalışan nüfustarımda çalışan nüfus azdır.azdır.

Gelişmemiş ülkelerde ise tarımda Gelişmemiş ülkelerde ise tarımda çalışan nüfus oranı fazla, sanayi çalışan nüfus oranı fazla, sanayi ve hizmetlerde çalışanve hizmetlerde çalışan nüfus azdır.nüfus azdır.

2222

Türkiye'de nüfusun sayım yıllarına Türkiye'de nüfusun sayım yıllarına göre ekonomik faaliyet kollarına göre ekonomik faaliyet kollarına dağılımı (2000)dağılımı (2000)

Tarım =Tarım =48,0 48,0 Hizmet=Hizmet=38,5 38,5 Sanayi Sanayi ==13,513,5

4. Nüfusun Eğitim Durumu4. Nüfusun Eğitim Durumu

Gelişmiş ülkelerde nüfusun eğitim Gelişmiş ülkelerde nüfusun eğitim durumu yüksektir. Eğitim durumu durumu yüksektir. Eğitim durumu sadece okuma-yazma ile ölçülemez. sadece okuma-yazma ile ölçülemez. İlkokuldan üniversiteye kadar bütün İlkokuldan üniversiteye kadar bütün örgün eğitim alınır.örgün eğitim alınır.

2323

5.Nüfusun Kentsel ve Kırsal (Yerleşme) 5.Nüfusun Kentsel ve Kırsal (Yerleşme) DurumuDurumu

Gelişmiş ülkelerde, kentlerde iş imkanı Gelişmiş ülkelerde, kentlerde iş imkanı fazla olduğu için kent nüfusu oranı fazla olduğu için kent nüfusu oranı fazla, kırsal nüfus oranı azdır.fazla, kırsal nüfus oranı azdır.

Az gelişmiş ülkelerde ise nüfusun büyük Az gelişmiş ülkelerde ise nüfusun büyük bölümü tarım sektöründe çalıştığı için bölümü tarım sektöründe çalıştığı için kırsal nüfus oranı daha fazladır.kırsal nüfus oranı daha fazladır.

Ülkemizde 1927'den 1980 sayımlarına Ülkemizde 1927'den 1980 sayımlarına kadar kırsal nüfus kent nüfusundan kadar kırsal nüfus kent nüfusundan fazlaydı. 1983 yılında kır ve kent nüfusu fazlaydı. 1983 yılında kır ve kent nüfusu eşitlendi. 1983'ten sonra ise, eşitlendi. 1983'ten sonra ise, sanayileşmeden dolayı köyden kente sanayileşmeden dolayı köyden kente olan göçlerle, kent nüfusu daha çok olan göçlerle, kent nüfusu daha çok artmıştır. artmıştır.

2424

GÖÇLERGÖÇLERGöç:Göç: Nüfusun, çeşitli nedenlerle bir yerden başka Nüfusun, çeşitli nedenlerle bir yerden başka

birbir yere olan hareketidir.yere olan hareketidir.

A) İÇ GÖÇLERA) İÇ GÖÇLERBir ülkenin kendi sınırları içindeki nüfus hareketidir.Bir ülkenin kendi sınırları içindeki nüfus hareketidir.

1. Kalıcı İç Göç1. Kalıcı İç Göç Bu göçler genellikle, kırsal kesimden kente veya Bu göçler genellikle, kırsal kesimden kente veya

küçük şehirden büyük şehre olan göçlerdir. Kırsal küçük şehirden büyük şehre olan göçlerdir. Kırsal alandan şehre daha çok göç olmaktadır.alandan şehre daha çok göç olmaktadır.

Bu Göçlerin NedenleriBu Göçlerin Nedenleri Toprakların kırsal kesimde miras yoluyla Toprakların kırsal kesimde miras yoluyla

daralmasıdaralması Kırsal kesimde eğitim, sağlık, imkanlarının Kırsal kesimde eğitim, sağlık, imkanlarının

sınırlı olmasısınırlı olması Kentin, eğitim, sağlık, sosyal, kültürel ve Kentin, eğitim, sağlık, sosyal, kültürel ve

ticari imkanlarının fazla olmasıticari imkanlarının fazla olması Şehirde iş imkanının daha iyi olmasıŞehirde iş imkanının daha iyi olması Erozyon nedeniyle tarım alanlarının Erozyon nedeniyle tarım alanlarının

verimsizleşmesiverimsizleşmesi

2525

(SORU)2001 KPSS(SORU)2001 KPSS Yurdumuzda kimi yerleşim birimleri, ilk Yurdumuzda kimi yerleşim birimleri, ilk

konumunda bırakılmamış, yer değişikliğine konumunda bırakılmamış, yer değişikliğine gidilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi, bu gidilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi, bu tür değişikliklere neden olan etkenlerden tür değişikliklere neden olan etkenlerden olamaz?olamaz?

A)Yeni ulaşım yollarına sapa kalmasıA)Yeni ulaşım yollarına sapa kalması

B)Yapılacak baraj gölünün altında kalmasıB)Yapılacak baraj gölünün altında kalması

C)Doğal afetlerin tehdidinde olmasıC)Doğal afetlerin tehdidinde olması

D)Yeni endüstri kuruluşlarına uzak D)Yeni endüstri kuruluşlarına uzak kalmasıkalması

E)İdari bölümlemelerde değişiklik olması E)İdari bölümlemelerde değişiklik olması

2626

Kente Olan Kalıcı Göçlerin SonuçlarıKente Olan Kalıcı Göçlerin Sonuçları Kent nüfusu hızlı artar.Kent nüfusu hızlı artar. Kentlerde çarpık kentleşme görülür.Kentlerde çarpık kentleşme görülür. Yol, su, elektrik vb. altyapı sorunları artar.Yol, su, elektrik vb. altyapı sorunları artar. Belediye hizmetleri artar ve aksar.Belediye hizmetleri artar ve aksar. Çevre kirliliği artar.Çevre kirliliği artar. Kentte eğitim ve sağlık sorunları artar.Kentte eğitim ve sağlık sorunları artar. Ülke içinde nüfusun dağılışında dengesizlik Ülke içinde nüfusun dağılışında dengesizlik

görülür.görülür.Köyden Kente Göçü Önlemek İçinKöyden Kente Göçü Önlemek İçin

Hayvancılığın iyileştirilmesi ve geliştirilmesiHayvancılığın iyileştirilmesi ve geliştirilmesi Tarım ve hayvancılığa dayalı iş Tarım ve hayvancılığa dayalı iş

kollarının kırsal kesime kaydırılmasıkollarının kırsal kesime kaydırılması Kırsal kesimde tarım alanlarının sulanması, Kırsal kesimde tarım alanlarının sulanması,

iyileştirilmesiiyileştirilmesi Eğitim, sağlık vb. imkanların kırsal Eğitim, sağlık vb. imkanların kırsal

kesime kaydırılması.kesime kaydırılması. Çiftçiye uygun kredilerin sağlanması vb.Çiftçiye uygun kredilerin sağlanması vb.

2727

2. Geçici (Mevsimlik) Göç2. Geçici (Mevsimlik) Göç Bu göçler kısa vadeli göçlerdir.Bu göçler kısa vadeli göçlerdir. Nedenleri;Nedenleri; Turizme dayalı göçlerTurizme dayalı göçler Tarım işçilerinin göçleri (Çukurova'da olduğu Tarım işçilerinin göçleri (Çukurova'da olduğu

gibi)gibi) Yaylacılığa dayalı göçler (Karadeniz ve Doğu Yaylacılığa dayalı göçler (Karadeniz ve Doğu

Anadolu)Anadolu) Eğitim amaçlı olan göçlerEğitim amaçlı olan göçler Maden ve orman işçileriMaden ve orman işçileri Avcılık, balıkçılık vb.Avcılık, balıkçılık vb.

En Fazla Göç Veren Yerler;En Fazla Göç Veren Yerler; Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve

Karadeniz BölgeleriKaradeniz BölgeleriEn Çok Göç Alan Yerler;En Çok Göç Alan Yerler;

Marmara, Ege ve iç Anadolu BölgeleriMarmara, Ege ve iç Anadolu BölgeleriUYARI:UYARI: Ülke içindeki göçler ülkenin nüfus Ülke içindeki göçler ülkenin nüfus miktarını etkilemez. Fakat ülkeler arası gelen miktarını etkilemez. Fakat ülkeler arası gelen göçler nüfus miktarını etkilerler.göçler nüfus miktarını etkilerler.

2828

B) DIŞ GÖÇLERB) DIŞ GÖÇLERDış Göç:Dış Göç: Ülkeler arasındaki nüfus Ülkeler arasındaki nüfus

hareketlerine hareketlerine denir.denir.Dış Göçlerin Nedenleri;Dış Göçlerin Nedenleri;

Savaşlar, etnik baskılar.Savaşlar, etnik baskılar. Ülkeler arasındaki anlaşmalar.Ülkeler arasındaki anlaşmalar. Gelişmemiş ülkelerden, gelişmiş ülkelere Gelişmemiş ülkelerden, gelişmiş ülkelere

olan göçler. (Ülkemizden Avrupa ülkelerine, olan göçler. (Ülkemizden Avrupa ülkelerine, özellikle Almanya'da olan göçler)özellikle Almanya'da olan göçler)

Nitelikli elemanların göç etmesi (Mühendis, Nitelikli elemanların göç etmesi (Mühendis, doktor vb.) "Beyin göçü" adı da verilir.doktor vb.) "Beyin göçü" adı da verilir.

Doğal afetler.Doğal afetler. Dini amaçla yapılan göçler. (Ülkemizden Dini amaçla yapılan göçler. (Ülkemizden

Mekke-Medine'ye olan göçler gibi)Mekke-Medine'ye olan göçler gibi) Turizm amaçlı olan göçlerTurizm amaçlı olan göçler Eğitim amaçlı olan göçlerEğitim amaçlı olan göçler Sağlık amaçlı olan göçler vb.Sağlık amaçlı olan göçler vb.

2929

SORU (2002 KPSS)SORU (2002 KPSS)

Bir bölge içinde yer alan il ve ilçe Bir bölge içinde yer alan il ve ilçe nüfusları değişiklik göstermektedir, nüfusları değişiklik göstermektedir, örneğin, İskenderun'un nüfusu örneğin, İskenderun'un nüfusu yerleşik olmasına karşın, Hatay yerleşik olmasına karşın, Hatay ilindeki nüfus mevsimlik göçlere göre ilindeki nüfus mevsimlik göçlere göre değişir. Hatay ilindeki bu durumun değişir. Hatay ilindeki bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisi nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?olabilir?

A) Sanayinin gelişmiş olmaması A) Sanayinin gelişmiş olmaması B) Sanayinin gelişmiş olması B) Sanayinin gelişmiş olması C) Turizmin hareketliliği C) Turizmin hareketliliği D) Seracılığın yaygın olması D) Seracılığın yaygın olması E) Yol kavşağında bulunmasıE) Yol kavşağında bulunması

3030

SORU (2004 KPSS)SORU (2004 KPSS) I.I. Eğitim, sağlık, trafik hizmetlerinin yetersizliğiEğitim, sağlık, trafik hizmetlerinin yetersizliği II.II. Çevre kirliliğiÇevre kirliliği III.III. Alışveriş merkezlerinin azlığıAlışveriş merkezlerinin azlığı

Yukarıdakilerden hangileri İstanbul, Ankara, İzmir,Yukarıdakilerden hangileri İstanbul, Ankara, İzmir,Bursa gibi büyük şehirlerin önemli sorunlarıBursa gibi büyük şehirlerin önemli sorunlarıarasında değildir?arasında değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız A) Yalnız I B) Yalnız IIII C) Yalnız C) Yalnız IIIIII D) I ve D) I ve IIII E) E) II II ve ve IIIIII

SORU (2004 KPSS)SORU (2004 KPSS)

I. Ergene I. Ergene II. II. Aras Aras III. III. ZapZap IV. IV. GedizGediz Havzalardaki sanayi ve kentleşme göz önüne alınırsa, Havzalardaki sanayi ve kentleşme göz önüne alınırsa,

yukarıda verilen nehirlerin hangilerinde kirlilik oranı daha yukarıda verilen nehirlerin hangilerinde kirlilik oranı daha az olur?az olur?

A) I ve A) I ve IIII B) B) II II ve ve IIIIII C) I ve C) I ve IIIIII

D) I ve D) I ve IVIV E) E) II II ve ve IVIV

3131

YERLEŞMEYERLEŞME Yerleşme: insanların bir yerde geçici veya Yerleşme: insanların bir yerde geçici veya

sürekli olarak kalmalarıdır.sürekli olarak kalmalarıdır.A)A) KENT YERLEŞMELERİKENT YERLEŞMELERİ

Kent:Kent: Nüfusu 10.000'den fazla olan, ekonomik Nüfusu 10.000'den fazla olan, ekonomik faaliyeti, sanayi ve hizmetlere dayanan, eğitim, faaliyeti, sanayi ve hizmetlere dayanan, eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel yönü gelişmiş yerleşim sağlık, sosyal ve kültürel yönü gelişmiş yerleşim birimlerine denir.birimlerine denir.

Şehir, metropol ve megapol gibi birimlere Şehir, metropol ve megapol gibi birimlere ayrılır.ayrılır.

Fonksiyonlarına Göre KentlerFonksiyonlarına Göre Kentler Tarım Kentleri:Tarım Kentleri: Rize, Trabzon, Bafra, Çarşamba, Rize, Trabzon, Bafra, Çarşamba,

Niğde gibi kentler ekonomisi tarıma dayalı Niğde gibi kentler ekonomisi tarıma dayalı kentlerdir.kentlerdir.

Sanayi Kentleri:Sanayi Kentleri: İstanbul, izmir, Kocaeli, İstanbul, izmir, Kocaeli, Karabük, İskenderun gibi kentler ekonomisi Karabük, İskenderun gibi kentler ekonomisi daha çok sanayiye dayalı olan kentlerdir.daha çok sanayiye dayalı olan kentlerdir.

Liman Kentleri:Liman Kentleri: İzmir, İskenderun, Mersin, İzmir, İskenderun, Mersin, İstanbul, İzmit gibi kentler önemli limanlara İstanbul, İzmit gibi kentler önemli limanlara sahip olan kentlerdir.sahip olan kentlerdir.

Ticaret Kentleri:Ticaret Kentleri: İzmir, istanbul, Samsun, İzmir, istanbul, Samsun, Adana, Bursa gibi kentler ticaretin yoğun Adana, Bursa gibi kentler ticaretin yoğun olduğu kentlerdir.olduğu kentlerdir.

3232

İdari Kentler:İdari Kentler: Ankara gibi. Ankara gibi. Üniversite Kentleri:Üniversite Kentleri: istanbul, Ankara, istanbul, Ankara,

İzmir, Eskişehir gibi kentler İzmir, Eskişehir gibi kentler gelişmelerinde üniversitelerin önemli gelişmelerinde üniversitelerin önemli olduğu kentlerdir.olduğu kentlerdir.

Askeri Kentler:Askeri Kentler: Erzurum, Konya, Erzurum, Konya, Kayseri, Malatya, Erzincan ve Kayseri, Malatya, Erzincan ve Sarıkamış gibi kentler önemli askeri Sarıkamış gibi kentler önemli askeri tesislerin bulunduğu kentlerdir.tesislerin bulunduğu kentlerdir.

Turizm Kentleri:Turizm Kentleri: Antalya, Alanya, Antalya, Alanya, Bodrum, Fethiye, Ürgüp gibi kentler Bodrum, Fethiye, Ürgüp gibi kentler gelişmelerinde turizmin önemli yer gelişmelerinde turizmin önemli yer tuttuğu kentlerdir.tuttuğu kentlerdir.

Dini Kentler:Dini Kentler: Konya, Şanlıurfa, Bursa Konya, Şanlıurfa, Bursa gibi kentlerin gelişmelerinde dini gibi kentlerin gelişmelerinde dini etmenler de önemli rol oynamıştır.etmenler de önemli rol oynamıştır.

3333

B)B) KIR YERLEŞMELERİKIR YERLEŞMELERİ

Kır Yerleşmeleri;Kır Yerleşmeleri; Nüfusun Nüfusun 10.000'den az olan, ekonomik 10.000'den az olan, ekonomik faaliyeti tarım ve hayvancılığa faaliyeti tarım ve hayvancılığa dayanan, eğitim, sağlık, sosyal ve dayanan, eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel hizmetlerin gelişmediği kültürel hizmetlerin gelişmediği küçük yerleşim birimleridir.küçük yerleşim birimleridir.

Büyüklüklerine göre, Büyüklüklerine göre, kasaba, köy, kasaba, köy, mezra, kom, divan ve yaylamezra, kom, divan ve yayla gibi gibi alt birimlere ayrılır. Kır alt birimlere ayrılır. Kır yerleşmelerinde hayat daha çok yerleşmelerinde hayat daha çok doğal koşulların etkisi altındadır.doğal koşulların etkisi altındadır.

3434

Yerleşme Şekline Göre:Yerleşme Şekline Göre: 1-Toplu Yerleşmeler:1-Toplu Yerleşmeler:

Evlerin birbirine yakın olduğu toplu Evlerin birbirine yakın olduğu toplu yerleşmeler, su kaynaklarının az ve yer yerleşmeler, su kaynaklarının az ve yer şekillerinin sade olduğu yerlerde şekillerinin sade olduğu yerlerde görülür. görülür. İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'ndeki yerleşmeler gibi.Bölgeleri'ndeki yerleşmeler gibi.

2-Dağınık Yerleşmeler:2-Dağınık Yerleşmeler: Arazinin engebeli olduğu, yağışın ve su Arazinin engebeli olduğu, yağışın ve su kaynaklarının bol olduğu yerlerde kaynaklarının bol olduğu yerlerde görülen yerleşmelerdir. Doğu Karadeniz görülen yerleşmelerdir. Doğu Karadeniz Bölümü bu tür yerleşmelerin en yoğun Bölümü bu tür yerleşmelerin en yoğun görüldüğü bölümdür.görüldüğü bölümdür.

3535

EV TİPLERİEV TİPLERİ1-Kerpiç Evler:1-Kerpiç Evler:

İklimin kurak olduğu, orman İklimin kurak olduğu, orman yönünden fakir bölgelerde görülür. yönünden fakir bölgelerde görülür. İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu Bölgeleri gibi.Doğu Anadolu Bölgeleri gibi.

2-Ahşap Evler:2-Ahşap Evler: İklimin yağışlı orman yönünden İklimin yağışlı orman yönünden zengin olan bölgelerde görülür. zengin olan bölgelerde görülür. Karadeniz Bölgesi gibi.Karadeniz Bölgesi gibi.

3-Taş Evler:3-Taş Evler: Arazinin taşlı, iklimin yarı kurak Arazinin taşlı, iklimin yarı kurak olduğuolduğuyerlerde görülür. Akdeniz, Ege yerlerde görülür. Akdeniz, Ege Bölgeleri ile Doğu Anadolu Bölgesi Bölgeleri ile Doğu Anadolu Bölgesi gibi.gibi.

3636

SORU (2004 KPSS)SORU (2004 KPSS)

Türkiye'de konutlarda yapı malzemesi Türkiye'de konutlarda yapı malzemesi olarak kullanılan malzemeler olarak kullanılan malzemeler konutların bulunduğu yerin iklim, bitki konutların bulunduğu yerin iklim, bitki örtüsü ve jeolojik yapısına bağlı olarak örtüsü ve jeolojik yapısına bağlı olarak değişir.değişir.

Buna göre, Ürgüp, Avanos ve Nevşehir Buna göre, Ürgüp, Avanos ve Nevşehir çevresindeki konutlarda yapı çevresindeki konutlarda yapı malzemesi olarak aşağıdakilerden malzemesi olarak aşağıdakilerden hangisinin en çok kullanılması hangisinin en çok kullanılması beklenir?beklenir?

A) Kalker B) Kum taşı C) Volkan tüfü A) Kalker B) Kum taşı C) Volkan tüfü

D) Jips E) GranitD) Jips E) Granit

3737

SORU (2005 KPSS)SORU (2005 KPSS)

Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de dağınık yerleşme görülen yerlerin dağınık yerleşme görülen yerlerin ortak özelliklerinden biridir?ortak özelliklerinden biridir?

A)Tarım alanlarının geniş A)Tarım alanlarının geniş olmasıolması

B)Engebenin fazla olmasıB)Engebenin fazla olması

C)Endüstrinin yaygın olmasıC)Endüstrinin yaygın olması

D)Ticaretin gelişmiş olmasıD)Ticaretin gelişmiş olması

E)Ulaşım olanaklarının fazla E)Ulaşım olanaklarının fazla olmasıolması

3838

SORU (2005 KPSS)SORU (2005 KPSS)Aşağıdakilerden hangisi, Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de Yeşil Kuşak Projesi Türkiye'de Yeşil Kuşak Projesi kapsamında kentlerin içinin ve kapsamında kentlerin içinin ve çevrelerinin ağaçlandırılmasının çevrelerinin ağaçlandırılmasının amaçlarından biri olamaz?amaçlarından biri olamaz?

A)Kentlerin çevresinde A)Kentlerin çevresinde erozyonu erozyonu önlemekönlemek

B)Hava kirliliğini azaltmakB)Hava kirliliğini azaltmakC)Tarihi eserleri korumakC)Tarihi eserleri korumakD)Kent çevresinde dinlenme D)Kent çevresinde dinlenme

alanlarını çoğaltmak alanlarını çoğaltmakE)Gecekondulaşmayı önlemekE)Gecekondulaşmayı önlemek

3939

Köy Altı YerleşmeleriKöy Altı Yerleşmeleri Çiftlik:Çiftlik: Geniş toprak mülkiyeti Geniş toprak mülkiyeti

içindeki küçük yerleşme tipidir. içindeki küçük yerleşme tipidir. Tarım ve hayvancılık yapılır. Tarım ve hayvancılık yapılır. Trakya, Ege, Akdeniz ve İç Trakya, Ege, Akdeniz ve İç Anadolu'da görülür.Anadolu'da görülür.

Mezra:Mezra: Tarım ve hayvancılığın Tarım ve hayvancılığın yapıldığı yerlerdir. Doğu ve yapıldığı yerlerdir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde çoktur.çoktur.

Kom:Kom: Doğu Anadolu Bölgesi'nde Doğu Anadolu Bölgesi'nde hayvancılık yapılan yerlerdir. hayvancılık yapılan yerlerdir. Yerleşmenin içinde hayvan Yerleşmenin içinde hayvan barınakları ve çoban evleri barınakları ve çoban evleri bulunur. Karadeniz ve Ege bulunur. Karadeniz ve Ege Bölgeleri'nde "oba" adı verilir.Bölgeleri'nde "oba" adı verilir.

4040

Divan:Divan: Samsun, İstanbul, Samsun, İstanbul, Bolu hattında görülen, Bolu hattında görülen, mahalle tipindeki mahalle tipindeki yerleşmelerdir. Tahıl tarımı yerleşmelerdir. Tahıl tarımı yaygındır.yaygındır.

Yayla:Yayla: En önemli ve en En önemli ve en yaygın köy altı yerleşme yaygın köy altı yerleşme tipidir. Yazların serin tipidir. Yazların serin geçmesi, otların gür olması geçmesi, otların gür olması yaylacılığı artırmıştır. Turizm yaylacılığı artırmıştır. Turizm yada hayvancılık amaçlı yada hayvancılık amaçlı yapılır.yapılır.