ntietef mill-Hajja tal-Koppin Marbuta ta' Zminijiet ta' Gwerra · diversi ritratti ta' natura...
2
ntietef mill-Hajja tal-Koppin • Marbuta ta' Zminijiet ta' Gwerra Kitba ta' Charles J. Farrugia M.A.(Lond), M.A., B.A.(Hons), P.G. Dip.R.M.(Newcastle) It-Tieni Gwerra Dinjija gabet fuq il-poplu Malti gwaj liema bhalu. Ghalkernm il-gwerra bdiet fl-1 ta' Settembru 1939, 1-ghawg ghal Malta beda fl-10 ta' Gunju 1940. Dakinhar Benito Mussolini ddikjara gwerra fuq Franza u 1-Ingilterra. L-ewwel attakki fuq Malta sehhew nhar it-Tlieta 11 ta' Gunju 1940 fis- 6.55 ta' filghodu. It-Taljani habtu ghal Malta b'ghaxar II-Home Guard kienu rnharrga sabiex jilqghu u jittrattaw il-paraxutisti ta' 1-ghadu minhabba 1-biza kostanti ta' invazjoni. Drnir iehor kien 1-ghassa ma jaqta' xejn mal-postijiet tad-dhul lejn 1-irhula. Aspett iehor interessanti kien dak tax-xelters bhala refugju mill-qilla tal-bombi ta' 1-ghadu. Bhala dmirijiet ii-Home Guard ma kellhomx x' jaqsmu max-xelters. ajruplani Savoia-Marchetti SM 79. Dan kollu kellu jkun il-bidu ta' eluf ta' attakki mill-ajru fuq gziritna. Majistax jonqos Ii 1- inhawi ta' madwar il-mitjar bhall-Imqabba u Hal Luqa jsofru bil-kbir minn dawn 1- attakki. Bhala thejjija ghad-difiza tal-gzira twaqqfu di versi di vizjonijiet ta' suldati Maltin li servew ta' appogg ghall-forzi Inglizi fid-difiza taghhom tal-gzejjer Maltin u ta' 1-Imperu. Post dawn il-korpi nistghu nsernmu 1-Malta Auxiliary Corps imwaqqfa fl-1939. L-iskop ta' dan il-korp kien dak li jigbor voluntiera li jaghtu appogg permezz ta' vetturi, hafna minnhom taghhom stess, kif ukoll servizzi ohra ta' manutenzjoni u ghajnuna. Sezzjoni ohra ta' voluntieri kienet il-Malta Volunteer Defence Force jew ii- Home Guards li twaqqfu b' avviz ippublikat fil-gazzetta tal-Gvem ta' 1-1 ta' Gunju 1940. 1 L-ghan principali ta' dawn kien li jirribattu lill-attakki mill-ajru ta' 1-ghadu. Ma' dawn wiehed irid izid lista shiha ta' gruppi ohra ta' rekluti Ii flimkien iffurmaw sistema komplikata izda effettiva ta' difiza tal-gzejjer Maltin. L-imsiehba kienu minn kull belt u rahal. 2 Peter Paul Parascandolo, foreman mad-Dipartiment tax-xoglilijiet fit-Tarzna, li gie nkarigat jieliu lisieb it-tliaffir tax-xelters j'Hal Kirkop, Jii-Zurrieq uj'Hal Safi. (Hajr lil Remig Sacco) .__..,___...,.;;;;.__.'------' Il-persuni li servew fil -MaltaHome Guardminn HalKirkop kienu:- 1 2 3 4 5 6 7 8 lsem Camilleri Gaetan Pl. Cmdr. Attard Nazzarenu Ellul Joseph Camilleri N ardu Chircop Victor Cassar Paolo Theuma Benedict Falzon Nardu 9 Chircop- .Niirau 10 Att?rd Peter 11 Sacco Remigio 12 Dimech Anthony 13 Debono Benedict 14 Debono N ardu 15 Cassar Saverio 16 Abdilla Anglu 17 Callus Joseph 18 Polidano Francis 19 Sacco Loreto 20 Callus Emmanuel 21 Cassar Nardu 22 Attard Peter 23 Fanugia Anglu 24 Caruana Calcedonio 25 Sacco Nardu 26 Farrugia Carmel 27 Azzopardi Michael 28 Farrugia Charles, Company Commder 29 Chircop Nardu 30 Chircop Benedict lndirizz 9, Naider Alley 7, Naider Alley 6, Sqaq Sant' Andrija 19, Triq Santu Rokku 14, Triq San Benedittu 11, Triq il-Kbira 2, Triq Santu Rokku 8, Triq San Guzepp 50, Santu Rokku 22, Triq San Benedittu 11, Naider Street 71, Triq San Leonardu 14, Misrah il-Knisja 22, Triq San Nikola 31 , Triq San Leonardu 22, Triq il-Kbira 31, Triq San Leonardu 20, Triq San Benedittu 48, Triq Santu' Rokku 29 Triq il-Kbira 5, Misrah il-Knisja 19, Triq il-Kbira 36, Triq San Benedittu 33, Triq San Benedittu 25, Triq San Benedittu 32, Triq San Benedittu 9, Triq Santu Rokku Zurrieq 29, Triq San Nikola 29, Triq San Nikola
Transcript of ntietef mill-Hajja tal-Koppin Marbuta ta' Zminijiet ta' Gwerra · diversi ritratti ta' natura...
ntietef mill-Hajja tal-Koppin •
Marbuta ta' Zminijiet ta' Gwerra Kitba ta' Charles J. Farrugia M.A.(Lond), M.A., B.A.(Hons), P.G. Dip.R.M.(Newcastle)
It-Tieni Gwerra Dinjija gabet fuq il-poplu Malti gwaj liema bhalu. Ghalkernm il-gwerra bdiet fl-1 ta' Settembru 1939, 1-ghawg ghal Malta beda fl-10 ta ' Gunju 1940. Dakinhar Benito Mussolini ddikjara gwerra fuq Franza u 1-Ingilterra. L-ewwel attakki fuq Malta sehhew nhar it-Tlieta 11 ta' Gunju 1940 fis-6.55 ta' filghodu. It-Taljani habtu ghal Malta b'ghaxar
II-Home Guard kienu rnharrga sabiex jilqghu u jittrattaw il-paraxutisti ta' 1-ghadu minhabba 1-biza kostanti ta ' invazjoni . Drnir iehor kien 1-ghassa ma jaqta' xejn mal-postijiet tad-dhul lejn 1-irhula.
Aspett iehor interessanti kien dak tax-xelters bhala refugju mill-qilla tal-bombi ta' 1-ghadu. Bhala dmirijiet ii-Home Guard ma kellhomx x' jaqsmu max-xelters.
ajruplani Savoia-Marchetti SM 79. Dan kollu kellu jkun il-bidu ta' eluf ta' attakki mill-ajru fuq gziritna. Majistax jonqos Ii 1-inhawi ta' madwar il-mitjar bhall-Imqabba u Hal Luqa jsofru bil-kbir minn dawn 1-attakki.
Bhala thejjija ghad-difiza tal-gzira twaqqfu di versi di vizjonijiet ta' suldati Maltin li servew ta' appogg ghall-forzi Inglizi fid-difiza taghhom tal-gzejjer Maltin u ta' 1-Imperu. Post dawn il-korpi nistghu nsernmu 1-Malta Auxiliary Corps imwaqqfa fl-1939. L-iskop ta' dan il-korp kien dak li jigbor voluntiera li jaghtu appogg permezz ta' vetturi, hafna minnhom taghhom stess, kif ukoll servizzi ohra ta' manutenzjoni u ghajnuna. Sezzjoni ohra ta' voluntieri kienet il-Malta Volunteer Def ence Force jew iiHome Guards li twaqqfu b' avviz ippublikat fil-gazzetta tal-Gvem ta' 1-1 ta' Gun ju 1940.1
L-ghan principali ta' dawn kien li jirribattu lill-attakki mill-ajru ta' 1-ghadu. Ma' dawn wiehed irid izid lista shiha ta' gruppi ohra ta ' rekluti Ii flimkien iffurmaw sistema komplikata izda effettiva ta ' difiza tal-gzejjer Maltin. L-imsiehba kienu minn kull belt u rahal.2
Peter Paul Parascandolo, foreman mad-Dipartiment
tax-xoglilijiet fit-Tarzna, li gie nkarigat jieliu lisieb
it-tliaffir tax-xelters j'Hal Kirkop, Jii-Zurrieq
uj'Hal Safi. (Hajr lil Remig Sacco) .__..,___...,.;;;;.__.'------'
Il-persuni li servew fil -MaltaHome Guardminn HalKirkop kienu:-
1 2 3 4 5 6 7 8
lsem Camilleri Gaetan Pl. Cmdr. Attard Nazzarenu Ellul Joseph Camilleri N ardu Chircop Victor Cassar Paolo Theuma Benedict Falzon Nardu
9 Chircop-.Niirau 10 Att?rd Peter 11 Sacco Remigio 12 Dimech Anthony 13 Debono Benedict 14 Debono N ardu 15 Cassar Saverio 16 Abdilla Anglu 17 Callus Joseph 18 Polidano Francis 19 Sacco Loreto 20 Callus Emmanuel 21 Cassar Nardu 22 Attard Peter 23 Fanugia Anglu 24 Caruana Calcedonio 25 Sacco Nardu 26 Farrugia Carmel 27 Azzopardi Michael 28 Farrugia Charles ,
Company Commder 29 Chircop Nardu 30 Chircop Benedict
lndirizz 9, Naider Alley 7, N aider Alley 6, Sqaq Sant' Andrija 19, Triq Santu Rokku 14, Triq San Benedittu 11, Triq il-Kbira 2, Triq Santu Rokku 8, Triq San Guzepp 50, Santu Rokku 22, Triq San Benedittu 11, Naider Street 71, Triq San Leonardu 14, Misrah il-Knisja 22, Triq San Nikola 31 , Triq San Leonardu 22, Triq il-Kbira 31, Triq San Leonardu 20, Triq San Benedittu 48, Triq Santu' Rokku 29 Triq il-Kbira 5, Misrah il-Knisja 19, Triq il-Kbira 36, Triq San Benedittu 33, Triq San Benedittu 25, Triq San Benedittu 32, Triq San Benedittu 9, Triq Santu Rokku
Zurrieq 29, Triq San Nikola 29, Triq San Nikola
Kien I-Air Raid Precautions (ARP) li ried jara Ii nnies jinilu fix-xelters u li jirraportaw il-hsarat. Insibu li f' Novembru 1942 gewwa Hal Kirkop kien hemrn popolazzjoni ta' 929 ruh. F' xelters tal-Gvern kien hemm spazju ghal 1,340 ruh filwagt Ii kien hemm 359 post iehor disponnibli f' xelters privati. Fil-perjodu kien hemm 14 il baggunier u 15 tas-sengha jahdmu fug xelters f' Hal Kirkop. Ix-xelters f' Hal Kirkop kienu dawn:-
lndirizz
18, Trig San Leonardu 14, Trig San Leonardu 17, Trig San Leonardu 5, Trig San tu Rokku 4, Sgag Nejder 9, Trig Santu Rokku 15, Trig San Benedittu 1, Trig Valletta 7, Trig iI-Kbira 10, Pjazza Kirkop 2. Trig San Nikola
Kll\.K.OP
. '
I U [ l I .E I\.
- -·
N' J!
Spazju ghal adulti 23 31 47 31 31 41 45 12 34 37 46
1J i I a U U <M II
Spazju ghal tfal 14 21 31 17 12 31 24 7 27 24 31
I l I A "- l
I ( >. i [ I /H 1, N C II• If I I 1
Ix-xelter ta' talit Pjazz.a Hal Kirkop.
K.11\KBr I U E l I E 1'. N' ··~
Xelter bi tliet daliliet fl TriqSan Benedittu.
OO!.W~~gim:1
Il-hajja fix-xelters giet rakkuntata u dokumentata rninn hafna. Rajna diversi xeni f' filmati ta' farnilji rnigbura f' xeiters jghid r-ruiarju. Iida forsi ftit hemm kuxjenza fl-irhuia rispettivi dwar dawn I-ispazji taht 1-art li servew ghal ghan tant nobbli. F' xi uhud saru progetti sabiex tnaddfu xelters u inghata funzjoni. Wiehed ghandujinkoragixxi inizjattivi bhal dawn. Dan ghaliex il-memorji tal-poplu huma dak Iijiddistingwieh rninn popli ohra.
11-Progett tal-Memorja Nazzjonali Kull nazzjon jingharaf minn iehor minn
karatteristici unici li jaghmluh dak li hu. Fost dawn , ahna 1-Maltin ghandna 1-lingwa taghna, giira millisbah u storja rnill-aktar ghanja. Minkejja dan, mhux dejjem gharafna nwennsu 1-identita Maltija u nipprotegu l-memorja nazzjonali. Sabiex jirnla parti rninn dan il-vojt, l-Arkivju Nazzjonali haseb lijitnieda progett apposta. Il-pjan bl-isem ta' Progett talMemorja Nazzjonali gie inawgurat mill-E.T. ilProfessur Guido de Marco, President ta' Malta fit-22 ta' Marzu 2004 gewwa l-Banca Giuratale fl-Imdina.
Fl-ewwel faii ser jinholog Arkivju Nazzjonali ta' Ritratti ta' personalitajiet distinti. It-tieni fazi tikkonsisti f' ritratti storiCi ta' kull avveniment Malti, u l-ahhar fazi ser tigbor flirnkien mijiet ta' filmati ta' natura storika. Hu fit-tieni faii tal-progett li 1-Arkivju Nazzjonali ser idur fug il-kaiini tal-banda ghaliex huma jippossedu diversi ritratti ta' natura storika. Anke fil-kai ta' Hal Kirkop, u f' dan il-programrn stess, sena wara sena, rajna riprodotti diversi ritratti ta' natura storika. Kien ghalhekk ferm ghagli li sSocjeta Guieppina ta' Hal Kirkop iddecidiet li tirregala numru ta' ritratti storiCi ghall-Progett tal-Memorja Nazzjonali.
L-appell taghna ser ikun sabiex dawn irritratti jingabru, anke jekk billi jigu kkupjati b' mezzi elettronici. Dan il-pass ghandu jwassal sabiex il-generazzjonijiet futuhjkollhom gabra ta' din il-memorja nazzjonali. Minn din ilpagna nixtieg inheggeg lill-Koppin u lil dawk kollha Ii jagraw dan il-ktejjeb u li jistghu jghinuna. Minn ghandu ritratti storici, jista joffrihom sabiex jigu kkupjati minnha. Dan jista jaghmlu billi jcemplilna fug 21459863.
' Gazzetta tal-Gvern ta' Malta , l ta ' Gun ju , 1940 , Nru. 249.
2 J . M. Wismayer, The History of the King 's Own Malta Regiment and the Armed Forces of the Order of St. John (Malta 1989).
--------------------------------------------------'"""""! ~fftitlf!;mDstl!D~]>=lll:dJfMJf..WJ.p
