Nr. 327 Hósdagur 7. oktober 2004 12,- Lívsins salt · 2015. 3. 4. · Nr. 327 - 7. oktober 2004...

Nr. 327 Hósdagur 7. oktober 2004 12,-

Síða 5

Lívsins salt

Málið um uppboðssølu:

Tað ber ikki til atsleppa endanum

Síða 12

Síða 6

FF-formaðurí ringari tíðVit hava eina lýsing avDánjal Klein, sum varformaður í FF 1941-1952.

Vit hava verið í Ibiza og hugt eftir saltframleiðslu.

Neptun og NólsoyVit hava meira tilfar um vanlukkurnar í1934, sum kostaðu 43 fiskimonnum lívið.

Síða 18

Síða 9

Frá fiskimannitil trúboðaraHerfyri kom út bókin "Johan"við undirheitinum "Fra fisker

til menneskefisker".

Hesir báðir pensióner-aðu søldfirðingarnirganga túr hvønn morg-un. Onkuntíð ber leið-in inn eftir landsveg-num, ella, sum her,fram við sjónum.Hend-an dagin hava teir ging-ið inn eftir Gerðisvegi,niðan á Garðar, omanaftur á landsvegin ogvíðari oman til sjóvar-málan, har teir gingunorð eftir vegnum ífjøruni og út aftur áoljukei.Haðani bar leið-in aftur til hús. Teirskiltust við Bønhúsið,men fyrst stóðu teireina góða løtu oggjørdu ta, eftir øllumat døma,hugnaligu sam-røðuna lidna.Hvat mun-di evnið vera hesa ferð?

"Vit ganga hvønn daguttan sunnudag;"” sigateir, "tá halda vit frí!"

Sunnudag fara báðirí Guds hús, sum teirhava verið vanir frábarnsbeini av. Elmarfer í Elim, og HansErik fer í Bønhúsið.

"Vit ganga einar fimmkilometrar um dagin,tað tekur umleið eintíma!" Siga teir báðirat enda.

Teir ganga fyriheilsunar skuld

Orð og mynd: Anna Henze

Elmar Jacobsen (høgrumegin á myndini) ogHans Erik Djurhuus niðri á keiøkinum íSøldarfirði.Vinstrumegin sæst nýggigoymslubygningurin hjá Hera Thomsen.

Síða 3Nr. 327 - 7. oktober 2004

Malla upplivdi bæði eittlangt og eisini eitt gott lív.Hon livdi eisini í eini tíð,sum vit yngru neyvanduga at ímynda okkum.

Longu sum barn upp-livdi Malla nakrar dramat-iskar hendingar í heim-bygdini.

Tann fyrra var 20.desember 1912, tá svín-oyarbáturin "Jarnbardur"varð ásigldur av enskumtrolara, og 5 av 7 monn-um druknaðu.

Longu árið eftir í 1913,tann 13. december, táMalla var 11 ára gomul,varð Svínoy aftur rakt avvanlukku, tá seksmanna-farið "Havgásin" gekk burt-ur í íðuni á Lundaskor.

Soleiðis varð Svínoyarbygd hart rakt av sorg, tátveir bátar við 11 av bestumonnunum í bygdini fór-ust innan fyri eitt ár. Slíktsetur síni spor í einumbarnasinni.

Hevur upplivaðallar broytingarMalla upplivdi stórt sæðallar tær broytingar, sumkundu upplivast. Sam-felagið í dag kann ikkisammetast við samfelagiðtá ið hon var ung. Fyri100 árum síðani fanstneyvan ein einasti hent-leiki í Svínoy, sum vit ídag rokna sum eina sjálv-fylgja. Vit kunnu berthugsa um tað at havarennandi vatn í køkinumsum eitt dømi.

Vit kunnu eisini hugsaum møguleikarnar atferðast. Malla greiddieinaferð frá, tá ið honsum ung skuldi fara úrSvínoy til Havnar við ein-um ullarsekki. Fyrst vórutey førd við báti yvir á

Depil á Borðoynni. Hag-ani gingu tey yvir fjøll tilKlaksvíkar, har tey máttigista. Dagin eftir fóru teyvið báti til Gøtu, har teyeisini máttu gista, inntiltey fingu fart til Havnar. ÍGøtu var einki gistingar-hús, so tey máttu biðjasær hús. Dagin eftir fórutey til gongu yvir á Skipa-nes, haðani mjólkarbátur-in fór til Havnar.

Í dag kann sami túrurgerast við tyrlu og tekurtað 15 minuttir.

Uppvaksin saman viðBrøðrasamkomuniBrøðrasamkonan komrættiliga tíðliga til Svínoy-ar, og Malla hevur alt síttlív hoyrt til samkomuna.

Um hetta greiddi Mallasoleiðis frá í "Leirker-inum" fyri nøkrum árumsíðani:

Tað fyrsta sum egminnist, var tá ið GamliSloan kom til Svínoyar.Hann búði í barnaheim-inum hjá mær, sum kall-aðist í Yvirstovu. Eghevði kamar tætt viðkøkin. Hann helt segmest í køkinum, tí harvar heitt, og varmi varikki í hvørjum rúmisum nú.

Hvønn morgun ið egkom upp, kom hannímóti mær, legði hond-ina á høvdið á mær ogsegði: "Tro på Jesus."

Hetta gjørdi sítt til, ateg so tíðliga varð vaktav orði Guds. Eg haviverið 7 ára gomul tá. Egminnist tað, av tí at hús-ini hjá okkum vórðubygd, tá eg var 7 áragomul, og eg fór í skúla,meðan vit búðu í teim-um gomlu húsunum.

So gekk tíðin. Ymiskiraðrir komu eisini út athalda møti: Jens avReyni, Arthur Brend,Jens Klæmint og aðrir.At byrja við vóru møtinihildin hjá okkum, mentað var so skjótt at møt-ini vórðu hildin í Gulaks-stovu, beint omanfyrihjá okkum, tí har var sostór roykstova. Christianá Rókini og Hanus Lindvóru teir fyrstu ið vitn-aðu. Jákup hjá Jensivitnaði seinni. Teir plag-du at hava møti saman.Roykstovan var full avfólki.

Jens Klæmint og JákupHendrik (Isaksen), bróð-ir hansara, komu javn-an á hvørjum vetri. Távóru teir ungir menn,og eg var smágenta.

Eg var altíð so glað, táið menn komu út athalda møti og sat áhvørjum møti, teirhildu. Sá eg teir gangaúti, segði eg við vinkon-urnar hjá mær: "Komiðlatið okkum fara aftaná teimum, tí tað er vist,at teir fara at tosa viðokkum!"

Vit so gjørdu, og teirspurdu okkum um ym-ist, men ongantíð finguteir nakað svar, tí vitvóru so ómetaligasmædnar.

Vildi ikki giftast innMalla hevur ikki veriðnógv úr Svínoy, men í1927 fór hon á húsar-haldsskúla hjá Sjarlu Niel-sen.

Malla varð tá blivin for-lovað við Edvard Jacob-sen, men tey giftust ikki,fyrrenn tey vóru 29 áragomul. Mallu dámdi

nevniliga ikki at giftastinn. So tey fóru at byggja,og húsini stóðu í gerð ítvey ár. Tá húsini vóruliðug giftust tey.

Tað skal sigast, at Ed-vard var ein serligur per-sónur. Hann var tiltikingóður prædikumaður, ogikki minni góður frásøgu-maður. Zacharias Zachari-assen fekk, meðan tíð var,skrivað hansara søgu, ogkom hon út í bókini"Minniligar Hendingar",sum er eitt virðismikiðíkast til okkara fiski-mannasøgu. Vit takkaZachariasi fyri hansara av-rik. Av tilvild hava vit ídag eina grein um DánjalKlein, sum eisini er einpartur av hesi søgu. Ogeitt av tí, sum greitt verð-ur frá um, er tá Edvardboðaði skiparanum á"Polo" frá, at um Dánjalikki slapp við aftur, sofekk hann heldur ongansvínoying við.

Malla altíð gestablíðGestablídnið hjá Malluvar tiltikið. Til Svínoyarkomu nógv fremmanda-fólk. Millum hesi eisinislík sum komu út at haldamøtir og tilíkt. Og hesihildu øll til hjá Mallu ogEdvard, har ikki var spartuppá blíðskapin.

Og tað kann undirritaðieisini vátta, at Malla varsera blíð. Eg eri komin tilSvínoyar nærum árligaseinastu 25 árini. Og illabar til at siga seg havaverið í Svínoy uttan eisiniat hava verið inni hjáMallu. Her føldi ein segeisini heima. Tað ginguikki nógvir minuttir fyrrenn ketilin varð settur útá og kakan kom á borðið.

Tað er júst ein slík kenslaav at vera vælkomin, eis-ini í øðrum húsum í bygd-ini, sum hevur gjørt tað tileitt so stórt upplivilsi atkoma til Svínoyar. Tannsjónvarpssendingin, sumsjónvarpið endursendibeint áðrenn Malla doyði,lýsti hendan eginleikanhjá henni á ein serliganhátt.

BørniniMalla og Edvard fingufýra synir og eru teir:aa.. Bjarni, f. 1932, giftist í

1955 við RasmunduFrederiksen úr Kunoy.

bb.. Helgi, f. 1935, giftur í1969 við Áslu Heine-sen úr Klaksvík.

cc.. Atli f. 1938, giftur viðHildibjartu av Eiði

dd.. Ingi, f. 1941, giftur í1968 við Bjørgu Jen-sen úr Havn

Synirnir hava allir veriðraskir sjó- og fiskimenneins og pápin.

Skipaði fyrihoygginginiTað at vera fiskimanna-kona og ikki minst á út-oyggj hevur kravt sín"mann". Konan skuldi jú

skipa fyri stórt sæð øll-um. Og Malla var ótrúligarøsk. Hon bakaði í hvussuer breyð til hon var 99 áragomul. Boksin var full avbreyði, tí, sum hon segði,doyði hon, skuldi "dreing-irnir" ikki hava breyð-mangul fyrstu dagarnar.Teir hava nevniliga vitjanógv úti í Svínoy. Bjarnitók eisini til, tá hann tal-aðu um mammu sína viðjarðarferðina, um hvussudugnalig hon var. Burturúr ullini av seyðinumkundi hon tilevna stórtsæð øll pløgg!

Og so var Malla alla sínatíð "hoyggingargeneralur"yvir einum stórum partiav hoyggingini í Svínoy.Heilt fram til hon var 97ára gomul var hon fyrsti"maður" í bønum, tá terrivar.Malla segði soleiðis,attað var sjálvsagt ymist tilterra. Men hoyggið komaltíð inn.

Hevði rimmar100 ára dag100-ára føðingardagurinhjá Mallu fyri tveimum ár-um síðani er ein minnilig-ur dagur, sum ikki verðurgloymdur av okkum sumvóru við. Veðrið var av tífagrasta, og tað vóru nógvhundrað fólk komin í føð-ingardag.Tað sigur nakaðum, hvussu kend og vælumtókt Malla var.

Hon hevur seinastu tíð-ina búð í einum sambýli íKlaksvík, og her hevurhon havt tað gott. Menfyri einum mánaði síðani,fekk hon eitt strik. Og núvar hennara tíð farin.

Tey vóru nógv sumhøvdu leitað til Svínoyarat fylgja Mallu, og gjørdisthesin dagur eisini eittvakurt minni um hana.

Minnini um eina merkis-kvinnu standa eftir og taðhevur verið ógvuliga stutt-ligt at kent Mallu.

óó..

Ein kempa farin:

Til minnis um MalluTann 15. september doyði Malla Jacobsen í Svínoy, 102 ára gomul. Malla er vælkend av okkara lesarum. Vit hava javnan verið inni á gólvinum hjá hesi megnarkvinnu, og hon hevur dugað so sera væl at greitt frá.

Her fer Malla seinastu ferð úr tí sali, sum hevur verið stórur partur avhennara lívi.

Bróðursomurin, Páll Poulsen, sonur Símun á "Polo"ber á grøvini eina seinastu heilsan til fastrina.

Malla Jacobsen í Svínoy, fødd 23. juli 1902,andaðist 15. september 2004, 102 ára gomul.

Síða 4 Nr. 327 - 7. oktober 2004

Formaðurin í granskingar-bólkinum er Daniel Thor-leifsen, sum er lektari ísøgu við Ilisimatusarfik(Fróðskaparsetur Grøn-lands).FF-blaðið hitti hann,áðrenn hann fór aftur tilGrønlands.

Uppá fyrispurning, hvíteir hava havt fund íFøroyum sigur DanielThorleifsen:

Útnorðurráðið samtyktií september 2000 at heitaá Føroya landstýri, Grøn-lands landstýri og íslend-sku stjórnina um at fáa ílag eitt samstarv umdokumentatión og søgu-skriving í útnorði. Vitvóru fleiri granskarar,sum hildu hetta vera eittsera skilagott tiltak ogtóku okkum saman.Fyrsta fundinum skipaðuvit fyri í Grønlandi. Hannvar í Illuissat í døgunum20.-24. september í 2002.Á hesum fundi vóru lunn-ar lagdir undir arbeiðið.Næsti fundurin var áÍsafirði í Íslandi 18.-21.september 2003. Nú áttuFøroyar tørn.

Tú ert formaður í bólk-inum, hvørjir eru hinir?

Á fundinum í Illullisatvóru Jón Th.Thór, Ísland,Jóan Pauli Joensen,Føroy-ar og eg sjálvur valdir ístýrisbólkin.Á fundinum íÍsafirði var norðmaðurinAlf Ragnar Nielsen, sumer savnvørður á Lofot-museet, valdur afturat ístýrið.Teir fara eisini allirat skriva partar av søguni,sum verður í trimumbindum. Arbeiðstitulin erVestnorsdisk Fælles-historie. Harumframt erufleiri onnur sum hava lut-tikið á fundunum. Úr Før-oyum hava Elin SúsannaJacobsen, Erland VibergJoensen,Rolf Guttesen og

Andras Mortensen luttik-ið.

Daniel Torleifsen ersera væl nøgdur viðfundin í Føroyum, sumhann heldur vera seravæl fyrireikaðan:

Vit komu eitt stórt fetvíðari á hesum fundinum.Vit fingu sett ritstjórar attaka sær av teimum ein-støku bindunum, og vitfingu mestsum skrivaðdispositiónina fyri øll trýbindini. Men ein disposi-tión kann altíð verðabroytt. Tað, sum hevurstórst týdning, er, at vitfingu sett ritstjórarnar.Ritstjórin á 1. bindi, sumer OOllddttiidd oogg mmiiddddeellaallddeerrverður Andras Morten-sen, úr Føroyum. Ritstjóriá 2. bindi NNyyeerree hhiissttoorriiee((11550000--11991188)) verður OleMarqvard, Grønland ogritstjóri á seinasta bind-inum DDeett 2200.. åårrhhuunnddrr--eeddee verður íslendingurinJón Th.Thór.Teir eru allirsera vælkvalifiseraðir søgu-menn.

Eru tað bert menn, sum

skriva útnorðursøguna?Nei,tað eru fleiri kvinnu-

ligir granskarar uppi í.Vitkoma sjálvandi at síggjatil at tað verður eittgenusperspektiv í hesumbókaverki. Úr Føroyum erElin Súsanna Jacobsen,lektari á Søgu- og sam-felagsdeildini og frá Ilisi-matusarfik Gitte Trónd-heim, ið annars er gift viðføroyngi, ið býr í Nuuk.Tað eru eisini konufólkbæði úr Íslandi og Dan-mark.

Daniel Thorleifsen legg-ur afturat, at tað verðaeisini onnur enn tey,sum hava tikið lut áfundunum, sum fara atskriva søguna. Hesinspurningurin er ikkiheilt avgreiddur enn,sigur hann, tá hann vís-ir okkum tað fjølbroyttainnihaldið, sum disposi-tiónin leggur upp til, ogFF-blaðið vil fegin havaat vita um fiskimenn,veiðumenn og verkafólkeisini fáa innivist í hesiÚtnorðursøguni. Daniel

Thorleifsen sær út sumum tað verður spurtbýtt:

Sjálvandi verður althetta ein partur av út-norðursøguni. Tað eru sonógvir av granskarunum íbólkinum, sum hava fing-ist við hetta. So tað skuluteir síggja til kemur upp ípart. Sjálvur fáist eg við atskriva grønlendska fiski-vinnusøgu. Jón Th. Thórer ritstjóri fyri eini inter-nationalari Norðuratlant-iskari Fiskivinnusøgu oghevur sjálvur skrivað dokt-araritgerð um íslendskantrolarafiskiskap. Jóan PauliJoensen er kendur fyribøkur sínar um slupptíð-ina og klippfiskaframleið-slu. Andras Mortensenhevur skrivað eitt monu-ment um tann føroyskaárabátin. Harafturat hevurErland Viberg Joensenskrivað um lossingarmenn.Hesin parturin fer at havastóran týdning. Vit farasjálvandi eisini at leggjadent á sambandið, sumhevur verið millum lond-

ini gjøgnum tíðirnar á somongum økjum.

Hvør skal fíggja hettastórverkið?

Tað er sum við øllumøðrum bókaverkum. Vitmugu út at søkja stuðultil tað. Tá eg komi heim-aftur til Grønlands, fari egat nýta tíðina til at kannateir møguleikar sum eru,men eg rokni við,at áhug-in fyri hesum bókaverkier so stórur, at tað kemurat eydnast. Ein útnorður-søga er ikki skrivað fyrr.

Umframt at hava sitiðá fundið, so hevur eisinitíð verið avsett til útferð-ir. Ætlanin var at faraeina útferð við Norðlýs-inum sunnudagin, menhon varð avlýst fyri veð-ur.Veðrið ávirkaði eisinifundin á annan hátt,sigur Daniel Thorleifsen:

Knut Helle professari,ið var umborð á Norrönuúr Bergen, slapp ikki íland mánamorgunin, táhann skuldi halda fyrilest-ur, so hann slapp ikkiframat fyrr enn týsmorg-

unin. Men Knut Hellehelt, at tað var áhugavertat verða umborð undirslíkum umstøðum. Taðhevði hann ikki royntfyrr.

At enda takkar DanielThorleifsen fyri gesta-blídni. Ikki minst Tórs-havnar Býráð sum bjóð-aði fundarluttakarunumtil nátturða í Hornahús-unum týskvøldið tann14. september.

Tað var stak hugnaligtat sita til borðs í teimumhúsunum.Tað tykist sumTórshavnar Kommunaleggir stóran dent á taðsøguliga. Eg var sera hug-tikin av framløguni sumJens Pauli Nolsøe og KáriJespersen høvdu umHavnar Søgu á fundinum.Tit kunnu verða stolt, avat søgan um høvuðsstaðtykkara verður skrivað.

Eftir hvønn fund, verð-ur eisini givin út einbóklingur um tað, sumhendi á fundinum. Soverður eisini frá fund-inum í Føroyum.

Skriva útnorðursøguEin bólkur við granskarum úr Grønlandi, Íslandi, Noreg. Danmark og Føroyumhevur tikið seg saman at skriva eina felagssøgu um Útnorður. 3. fundurin í hesumsambandi var á Hotel Hafnia í døgunum 12.-15. september.

Viðmerking:Bóndafelag Føroya

TTííððiinnddaafflluuttnniinngguurriinn hheessaasseeiinnaassttuu ttííððiinnaa hheevvuurr vveerr--iiðð mmeerrkkttuurr aavv eeiinnuumm sseerraaóóhheeppnnuumm mmáálliiðð,, hhaarr eeiinnddjjóórraaeeiiggaarrii hheevvuurr vveerriiððmmeellddaaððuurr ffyyrrii ddjjóórraappíínnsslluu..

Í onkrum førum hevurverið havt á loftið, at slíkter ikki óvanligt og onkursitur helst eftir við tí fat-

an, at slíkt er vanligt mill-um bøndur, men tað erals ikki veruleikin.

Tað eru fakstu bøndursum einans eru bøndurvið tí fyri eygað at vinnapening.Orsøkin er í flestuførum tí hesi fólk havaserstakan tokka til djór,umhvørvi og tað lív sumhetta hevur við sær atvera bøndi.At vera bøndier aloftast ein lívstílursum mann annaðhvørt

kann ella ikki kann liva við.Men landbúnaðurin er

hóast alt ein vinnuvegurmong liva av.Eins og í lond-unum rundan um okkumroyna vit føroyingar atmenna hesa vinnu sumikki so langt síðani vartað føroyingar høvdu sumlivibreyð. Struktururin ílandbúnaðinum er nútann, at vit hava bøndursum einans liva av tí land-búnaðurin kastar av sær,

meðan vit eisini hava part-tíðarbøndur, traðarmenno.s.v.

Sum menniskju eru vitólík. Vit eru ólík í veru-máta og vit eru ólík tá taðsnýr seg um ábyrgdar-kenslu.Summi ganga langtyvir "vanlig mørk" og hand-fara húsdjór sum tað vartalan um menniskju ellabørn, summi hava djórsum vanlig kelidýr meðanbøndur flest hava djóra-

hald sum vinnuveg.Felags fyri okkum øll er

at vit í flestu lutum eruundirløgd lógir, kunn-gerðir og reglur. Hesareru góðar at hava, menokkara vit og skil er íflestu førum best at haldaseg til. At vera bøndi ogfáast við djór krevur seranógv umhugsni og plan-legging eins og tað er eittsera ábyrgdarfult starv.

Tað er, tíverri ógjørligt

at umganga, at slíkt fyri-kemur, men tá er gott atfólk siga frá soleiðis at taðkemur fyri ein dag og altfyri eitt verður fyribyrgt.Djórapínslu tekur Bónda-felagið og bøndur sumheild, harliga frástøðu fráog til alla lukku er taðundantak, at tað kemurfyri.

Bóndur og Bóndafelagið taka frástøðu frá djórapínslu!

Fundurin á Hotel Hafnia í September 2004. Daniel Thorleifsen, grønland viðendan.Aftan fyri hann Alf R. Nielsen, Noreg. Jón Th.Thór, Ísland. Jóan PauliJoensen og við vorðið Ole Marquard, rektari á Ilisimatusarfik og SørenThuesen, deildarleiðari á Institut for Eskimologi, Keypmannahavn.

Útferð í sambandi við fundin í Ilulissat í 2002.Báturin er ein gamal prestflutningsbátur.

Luttakarar á fundinum í Ilulissat í 2002.

Bókin snýr seg um líviðhjá hinum 87 ára gamlatrúboðaranum innan IndreMission, Johan Hansen,sum er ættaður úr Kolla-firði.

Bókin er eisini áhuga-verd sum eitt íkast til okk-ara fiskimannasøgu. Taðkann ikki vera øðrvísi, táhugsað verður um, at herverður sagt frá søguni hjáeinum bygdadrongi, sumvar føddur í 1917, og sumeisini hevur havt sínarroyndir á sjónum. Seinni ítíðini var hann eisinistjóri á Tórshavnar Sjó-mansheimi, og eisini fráhesi tíðini veit Johan okk-urt forvitnisligt at siga frá.

Bókin snýr seg mestum trúboðaravirksemihansara. Tey, sum havaáhuga fyri tí, kunnu fáanógva úrtøku úr hesi lætt-skrivaðu bókini. Frásøgn-in um hvussu ætlanin atbyggja dansistovu í Kolla-firði endaði við at bygtvarð eitt missiónshús ereisini áhugaverd.

Bókin byrjar við, at Jo-han er í kirkju í Kollafirðií 2003. Hetta er ein ser-merkt løta hjá honum.Kirkjan hevur havt nógv-an týdning fyri Johangjøgnum alt lívið.

Her telur eisini tað við,at ein bátur hongur uppií tróðrinum, sum ættingav kirkjuni til minnis um

beiggja Johan, sum drukn-aði undir Íslandi, 25 áragamal.Beiggin elskaði kirkj-una, og hevði ofta tosaðum at geva kirkjuni einagávu, um høvið beyðst.Og høvið gjørdist tað, athann gekk burtur og ætt-in lat kirkjuni gávuna!

Tá eitt farvælkundi vera endaligtSíðan greiðir Johan hug-vekjandi frá slupptíðini.M.a. um tá allir menninirfóru avstað fyrst í marsmánaði. Hetta var ein tíðfull av rørslum, tí royndir-nar høvdu jú víst, at taðvóru ikki allir, sum komuheim aftur.Og so sigur Jo-han:

Jeg har lyst til atindskyde, at da jeg komtil Danmark og opleve-de, hvordan danskere sag-de farvel med et smil,vinken og ord om, at "vises snart igen", så tænk-te jeg: "Jamen, de menn-esker er da tossede atsige farvel på den måde!"For mig var det at sigefarvel tungt og forbun-det med usikkerhed."

Sigast kann at júst hettaer ein partur av føroyskasamleikanum.

Sum aðrir dreingirdroymdi Johan um at ger-ast fiskimaður og skipariá slupp, men tá ið hannvar 10 ára gamal hendi

nakað sera spennandi.DFDS fekk nýtt ferða-

mannaskip "Dronning Alex-andrine", sum eftir tátíð-ini var eins stórt ellakanska størri undur og"Norröna" er í dag. "Drotn-ingin" sigldi eisini á Kolla-fjørð, og hann minnistfyrstu ferð hon kom hag-ar, og tað var møguligt atsleppa umborð. Aldurs-markið var 10 ár, og hettakláraði hann akkurát.Ong-antíð hevði hann sæðnakað líknandi, ikki minstuppi á brúnni, har altmessingi skein. Og hergingu yvirmenn í flottumuniformum við gullsnór-um. Tá kom tað í hugahansara,at kanska var okk-urt meira spennandi sjó-lív enn at sigla við slupp!

Brotasjógvur beindifyri sjóverkinumSo verður Johan konfirm-eraður og skal fara tilskips. Sum 14 ára gamalfór hann við "Milly", sumhoyrdi heima í Vest-manna. Manningin var 24í tali, og tað vóru bert 23koyggjur. Sum tann yngstimaðurin umborð máttiJohan hava somu koyggjusum ein annar maður.Teir, ið áttu koyggjuna,vóru á hvør síni vakt, ogso áttu hann koyggjuna,sum hevði frívakt. Hettahevði tann fyrimun, atkoyggjan altíð var heit,men vansin kundi vera, athetta vóru bestu umstøð-ur hjá lúsum at trívast í!

Teir mynstraðu á Vest-manna og fóru avstað.Taðbyrjaði at rulla og so komsjóverkurin.Og hesin plág-aði Johan í fleiri ár, menhóast hetta hevði hannframvegis dreymar um atsigla.

So ein dag í 1937 slappJohan av við sjóverkin. Íeinum stormi fingu teirein sjógv. Johan lá íkoyggjuni ringur av sjó-verki. Sjógvurin fossaðiniður í lugarið. Tá róparskiparin, at allir mennskuldu upp á dekkið. Táhvarv sjóverkurin sumvið eitt. Og Johan endaðieisini sjálvboðin uppi ímastrini at loysa nakrartaljur, sum høvdu sett segfastar.

Sum árini gingu komJohan eftir, at tað var ikki

nógv framtíð í húkaveið-uni, og hann hevði ikkigloymt gullsnórarnar um-borð á "Drotningini".Hann ger av at fara á sjó-mansháskúla í Svend-borg. Her hitti hann Astu,sum hann hevur veriðgiftur við í 63 ár. Hannfór út at sigla aftur viðeinum seglskipi. Hannfekk síðan lovað kjansvið einum A.P. Møllerskipi beint undan týskuhersetingini av Dan-mark. Men hann fekkavboð, og so var sjólíviðliðugt. Fyri at gera einalanga søgu stutta komhann so við og við inn ímissiónsarbeiði og gjørd-ist trúboðari hjá IndreMission.

Á TórshavnarSjómansheimiHetta gjørdist tó ikki end-in á hansara sambandi viðFøroyar og føroyskar fiski-menn.

Í 1963 fekk Johan vitjanav formanninum fyri sjó-mansheiminum í Havn,Sofus Sivertsen. Stjórin,sum hevði verið í nógv ár,Piddi á Sjómansheim-inum, hevði sagt upp, ognú leitaðu teir eftir einumnýggjum stjóra. Ørindinivóru at biðja Johan takavið stjórastarvinum.

Hetta var ein spenn-andi avbjóðing. Johanhevði alla tíðina longstaftur til Føroya, og IndreMission játtaði honum far-loyvi í nøkur ár.

Tey bæði Johan og Astatóku so við leiðsluni áTórshavnar Sjómansheimihin 1.oktober 1963.Hettavar í teirri tíðini, tá sjó-mansheimið framvegis varav stórum týdningi fyritað siglandi fólkið, oghetta merkti eisini, at sjó-mansheimið hevði einasterka støðu millum fólk.

Og álitið á stjóran fyriheiminum var stórt. Taðhendi javnan, at sjómennhøvdu nógvan peninguppi á sær, sum teir bóðustjóran hava umsjón við,til teir komu aftur. Pengar-nir vóru koyrdir í einbrævbjálva, og eingin baðnakrantíð um kvittan. Sostórt var álitið.

Johan greiðir eisini fráeinum tí mest kenda virk-seminum hjá sjómans-

heiminum nevniliga jóla-pakkarnir. Eisini vórðujólaveitslur hildnar fyrisjómonnum, sum vóru íhavn á jólum.

Her greiðir hann fráeini søgu um eitt hollend-skt skip, har skiparin par-tú vildi sleppa avstaðbeint áðrenn jólaaftan, somanningin ikki skuldi fáatað gleðina at sleppa íjólaveitslu. Hann legði tilhavs í ódnarveðri, og taðendaði við, at hann rendiá eitt sker og mátti komainn aftur. So manninginslapp kortini á sjómans-heimið.

Her var ein sera skemti-lig hending. Manninginfekk jólapakkar og einafrikanskur kokkur á hol-lendska skipinum fekkeinar føroyskt bundnarlangar undirbuksur. Mað-urin dugdi at síggja, athetta var okkurt klædna-plagg, men hvussu hannenn royndi, fann hannikki út av, hvussu hannskuldi lata seg í hetta fyrihann ókenda plagg.

Við á veitsluni vóru eis-ini nakrir enskir trolara-menn, sum væl vistu,hvussu hent eitt slíktplagg kundi vera. Einteirra hevði fingið einaskjúrtu, so hann fekk býttum við afrikanska kokk-in, og báðir hildu seghava gjørt kvettið!

Johan greiðir eisini fráteirri syrgiligu hendinginivið "Nólsoyar Páll" í 1967,sum páskadag á veg tilGrønlands á saltfiska-veiðu, fekk ein slíkansjógv, at lastin fór út íborðið, og skipið fekk sostóra slagsíðu, at teirsendu út neyðarkall. Sumvit minnast fóru fýramans í ein bjargingarbát,

og spurdust teir ikkiaftur.Umborð vóru nakrirmans, sum sjálvbodnirfóru í lastina at lempa saltfyri at fáa rætta skipiðaftur. Lúkan varð skalkaðtil, men tað eydnaðist atbjarga skipinum.

Teir komu aftur á Havn-ina, og sjómansheimiðhevði lovað at taka hondum manningina. Johanvar fyrsti maður umborðog sigur hann soleiðis:

Det syn der mødtemig, da jeg kom ned i lu-kafet, gjorde et ualmin-deligt stærkt indtryk påmig. Alt var tilsynelad-ende blevet slået løs. Derlå dele af køjer, madras-ser, dyner og alt muligthulter til bulter. Midt idet hele sad en ældremand, tydeligvis i dendybeste fortvivlelse.Hanssøn var en af dem, dervar gået i redningsbå-den, som aldrig blev fun-det. "Jeg ville så gernehave været i min sønssted", sagde han, "forhan havde kone og børnat forsørge og leve for,mens jeg sådan set harfuldført min opgave heri livet. Hvorfor skulle jegkomme tilbage og ikkemin søn?" Det var stærktat opleve denne mand,som han sad der i helevirvaret med sin sorg ogsmerte.

Johan fór aftur til Dan-markar, men kom aftursum ferðaleiðari hjá FelixRejser, sum skipaði fyrinógvum ferðum til Før-oya.

Nú býr hann saman viðkonuni í Kolding, og hó-ast aldurin er hann fram-vegis sera byrgur.

Bókin um Johan er av-gjørt verd at lesa.


Johan og Asta í føroyskum klæðum.

Johan Hansen:

Fiskimaðurin sumgjørdist trúboðariHerfyri kom út bókin "Johan" við undirheitinum "Fra fisker til menneskefisker". PeterDahl hevur skrivað bókina. Útgevari er: Lohses Forlag – hjá Dansk Indre Mission.

Forsíðaná bókini um Johan.


Herfyri frættist, at tærætlanir, sum høvdu veriðframmi um, at Ráfiskaselj-ara- og Ráfiskakeyparafelag-ið skuldu vera partur ífiskamarknaðin,vóru "farn-ar í fisk". Uttan at takadagar í millum, hvør hev-ur skuldina av hesum, erhetta nærum ein van-lukka fyri fiskivinnuna.Størsta vanlukkan er, atvinnan ikki kann semjastum eitt so grundleggjandimál, sum treytirnar fyrisølu og keypi av ráfiski.

Uppboðssølahjá vinnuniHetta mál er í tveimum.Annað er skipanin av upp-boðssølu í Føroyum.Tannverandi FiskamarknaðurFøroya (FMF) var settur ástovn í 1992.Aftan á einatrupla byrjan hevur hannhavt stóran týdning fyriprísásetingina av ráfiski íFøroyum.Tann prísur, sumhevur verið latin her, ertað nærmasta vit hava ver-ið "røttum" prísum til fiski-menn og skip. Umleiðhelvtin av ráfiskinum hev-ur verið seldur beinleiðisum fiskamarknaðin, ogprísurin fyri restina hevurverið tengdur at hesumprísum.

Høvuðspartaeigararnirí FMF eru privat virkirinnan bæði sølu og keypav fiski,Føroya Fiskimanna-felag og Tofta Arbeiðara-felag – hetta seinna erstørsti partaeigarin.

Fyri nøkrum árum síð-an kom tað sjónarmiðiðfram,at tað rættasta hevðiverið, um vinnan sjálv áttifiskamarknaðin, og hon tí

eisini hevði ábyrgdina avhonum. Mett varð, at hó-ast keyparar og seljarareru mótpartar, so eru teirí hvussu er samdir um athava eina so góða sølu-skipan sum gjørligt. Honskuldi eisini grundleggj-andi verða bygd á markn-aðarbúskap.

Nevndin í FMF hevureisini tikið undir við hes-um sjónarmiði, og nógvuppskot hava verið um,hvussu hetta kundi veriðskipað.

Seinasta uppskotið var,at FMF skuldi verða býtt-ur sundur í ein miðstaðar-part til landingar, sumskuldi liggja í verandipartafelag, og at sjálv søl-an skuldi verða løgd í eittnýtt felag. Í nýggja felag-num skuldi FMF eiga 50%og Ráfiskakeypara- og Rá-fiskaseljarafelagið hvør síni25%.

Hetta uppskotið varðmøtt við mótstøðu mill-um teir smærru partaeig-ararnar í FMF, og gjørdi, atendaliga støðutakanin drógút. Men hini bæði um-røddu feløgini gjørdugreitt, at fekst henda skip-an ikki í lag, so stovnaðufeløgini sína egnu upp-boðssølu, sum so fór atkappast við FMF. Úrslitiðgjørdist tískil, at á eyka-aðalfundi í FMF varð um-rødda uppskot samtykt.

Nú skuldi verið greitthjá øllum pørtum at fariðundir samráðingar um,hvussu nýggja felagiðskuldi skipast, og hertyktist ikki at vera nøkurserlig ósemja millum part-arnar. Semja var hinvegin

um, at nú mátti gerastskjótt av.

Gapaði um ov nógv?Tað, sum nú hendi, var, atRáfiskakeypara- og -selj-arafelagið eisini vildugera eina avtalu um tærreglur, sum í heila tikiðskulu vera galdandi fyrikeyp og sølu av fiski í síniheild. Hetta var eitt øki,sum annars hevur veriðviðgjørt av eini nevnd,sum er sett av fiskimála-ráðnum. Her er eisini tal-an um politiskar støðu-takanir, har feløgini kun-nu gera tilmæli, men hartað er politiski myndug-leikin, sum tekur endaligastøðu.

Hetta hendir samstund-is, sum at meira og meiraav fiski fer óviðgjørdur avlandinum, og talan er umein meira og meira skip-aðan útflutning.

Henda gongdin er grund-að á, at fiskimenn og reið-arar náttúrliga vilja havahægst møguligan prís fyrifiskin, og er hetta ikkiminst átroðkandi, nú prís-irnir annars eru so lágir.

Samstundis merkir tað,at minni og minni verðurat gera hjá flakavirkjun-um og tað hevur so afturvið sær, at arbeiðsfólkini ávirkjunum hava minni ogminni av arbeiði. Hettahendir saman við tí, at taðnú ikki er so lætt hjá fólk-inum at fáa nakað annaðat gera.

Hetta kann tykjast atvera eitt óloysiligt mót-stríð millum áhugamál.Tað er sum so avmarkað,hvat ið kann gerast, tí tað

ber ikki til at seta í verktiltøk, sum kunnu spennabein fyri fríu kappinginium fiskin, sum vit havahavt nú í fleiri ár. Tað erhóast alt henni, vit kunnutakka fyri, at prísirnirhava verið so frægir, sumteir hava verið síðan fyrstí 90-unum.

Sum er, hava vit tareglu, at allur fiskur, sumfer av landinum,skal verðaútboðin í Føroyum, soføroysk flakavirki skulukunna keypa hann, umtey eru kappingarfør.Menhenda reglan verður undir-grivin við teimum sokall-aðu proformasølunum,har ein útflytari kannbjóða, tað hann vil fyrifiskin, tí hann skal bertavrokna tað, sum fiskurinveruliga gevur. Hetta ger,at flakavirkini í veruleik-anum eru avskorin frá tímøguleika, sum tey skul-du átt at bjóða uppá fisk-in, áðrenn hann fer avlandinum.

Ráfiskakeyparar havaført fram tað sjónarmið,at stig eiga at verða tikintil, at tey veruliga fáa afturhendan møguleikan at kun-na bjóða uppá allan fisk.

Fyrst semja um næst-an alt, síðan um einkiSum tað skilst var í hvus-su er semja millum feløg-ini um, at tað skuldisleppast undan proforma-sølum. Hetta kundi gerastvið eini áseting um, at taðbert er tann, sum veiðirfiskin, sum kann bjóðahann út. Hetta skuldi ver-ið eitt gott stig fram ímótieini loysn av umrødda

trupulleika.Ósemja var millum feløg-

ini í hvønn mun veiðanskuldi støddarskiljast, áðr-enn hon varð boðin út.Tað er eisini greitt,at spurn-ingurin um støddarskilj-ing er ein truplari spurn-ingur enn hildið verður.Hetta er ein spurningurum, hvat kann gerastreint praktisk beinanveg-in, og hvat ið arbeiðastkann fram ímóti.Tí kundiborið til at funnið einasemju um tað, sum semjavar um, og síðan at ar-beiða víðari við restini.

Tað skal ikki vera nakaðivamál um, at vinnanhevði staðið sera sterkvið eini semju á hesumøkjum. Tað kann veranógv truplari hjá polit-iska myndugleikanum atkoma uttan um einasamda vinnu enn einaósamda. Er hon ósamd,kann landsstýrismaðurinstórt sæð gera, sum taðpassar honum, og tað erals ikki vist,at hann hevurso nógv ímóti tí!

Uttan at fara í smálutirer alt hetta endað við, atfrá tí at feløgini vóru samdum tað mesta og partvístsamd um restina, so erutey nú óóssaammdd uumm aalltt..Hetta er sama vinna, sumferð eftir ferð hevur førtfram, at hon skal greiðasíni egnu viðurskifti!

Aftaná at vera komin solangt fór alt fyri bakka.Hetta merkir, at ávirkaniná, hvat landsstýrismaður-in ger, er sera avmarkað ímun til tað, hon kundiverið.

Hvat er at gera– um nakað?Taka vit leiklutin hjá FF,sohevur hann verið,at felag-ið hevði ein sera virknanleiklut, tá vit fingu fríukappingina um fiskin fyrstí 90-unum. Og tað, at vitfingu hana,var júst eitt úr-slit av felags stevi í fiski-vinnuni.

Vit hava í hesum aktu-ella málinum havt ein leið-andi leiklut í teirri semju,sum var komin upp undirland um,hvussu uppboðs-sølan av fiski skuldi skip-ast. Roknað varð við, atjúst hetta skuldi verða tilgagns fyri trongdu fesk-fiskavinnuna.

Vit hava havt umboð ínevndini, sum landsstýris-maðurin í fiskivinnumál-um settið at viðgera spurn-ingin um óvirkaða fiskin,sum fer av landinum.Menvit hava ikki verið við ísamráðingunum millum rá-fiskakeyparar og -seljarar,sum endaðu á umrøddahátt.

Tí er spurningurin,hvatið nú skal henda – og erhetta ein góður spurning-ur. Svarið upp á hann er –um tað ber til at ýta avnýggjum – at fáa einafelags loysn. Sum vanligtskal tað ikki standa áfiskimannafelagnum!

Málið um uppboðssøluna:

Tað ber ikki til at sleppa endanum

Í næstseinasta blað høvdu vit myndir hjá Olov Ånstad. sum er tiknar í 1948. Tvær avhesum myndum eru úr Skúvoy.

Myndir hjá Ånstad úr Skúvoy

Hetta er handilsmaðurin í Skúvoy Jógvan SofusJoensen-Næs. Sum tað sæst ovast t.h. hevur hannmynd av Jóannes Patursson saman við einum før-oyskum flaggi hangandi uppi. Tað er neyvan ringtat gita hvat hann hevur atkvøtt tvey ár framman-undan.

Hetta eru skúlabørn íSkúvoy. Hesi eru f.v.:

Kári Thomsen, HøgniHøjgaard, Hanus Kamb-an, Herdis Tórarenni,Maiken Hentze, JanusTórarenni, AnnfinnMiðhamar, TummasJakku Thomsen, lítlidrongurin frammnfyri,Wensel Kamban ogGunnar Poulsen.

Petur SteingrundFiskirannsóknarstovan

Tann 21. september 2004lat Columbus eitt fiska-merki inn,sum var numm-ar 4723. Columbus hevðifingið tann merkta toskiná Suðuroyarbankanum(Mynd 1) dagin fyri.Hettavar ein sera áhugaverdurtoskur, tí tað er sera sjáld-samt at fáa merktan toská Suðuroyarbankanum.

Toskurin (70 cm lang-ur) var merktur í Vága-havinum 20/3-2004 (síðstí gýtingini) við einum so-kallaðum goymslumerki,sum skrásetir temperaturog dýpi fleiri ferðir umdagin.Út frá dýpinum bertil at meta um, hvussutoskurin hevur ferðasteftir landgrunninum.

Mynd 1 og 2 vísa ferð-ingina frá Vágahavinum tilSuðuroyarbankan. Longu11/4 var toskurin kominsuður á Munkagrunnin(ferðast 50 fjórðingar).Ferðin hevur tá ligið umgóðar 2 fjórðingar umdagin. Síðan fór hannnorðureftir og 15/4 varhann komin áraka Suður-oyarbanka. Ferðin hevurtá verið umleið 5 fjórð-ingar um dagin (20 fjórð-ingar í 4 dagar). Hannsetti síðan ferðina upp áumleið 8 fjórðingar umdagin og var longu 17/4komin yvir um dýpið ogupp á sjálvan Suðuroyar-bankan (12 fjórðingar í1,5 dagar). Restina av tíð-ini var hann støðufastur áSuðuroyarbankanum.Hann

fór ongantíð upp í sjógv-in at sveima,men helt segtrúliga niðri við botninalla tíðina.Tað skal tó við-merkjast, at beint eftirmerking fer toskur oftaupp í sjógvin at sveimaum náttina, men tað held-ur uppat eftir 1-2 vikum.

Tað tykist ikki vera nak-ar "slingur í valsinum":Toskurin stevndi miðvístmóti Suðuroyarbankanum,eftir at gýtingin var liðug.Tað sær út til, at toskurinkendi væl vegin hagar, títað eru eingi frávik fráleiðini (ongantíð vilstur).Vit síggja eisini, at hannikki fór stytstu leið gjøgn-um Suðuroyarfjørð (mill-um Suðuroynna og Sand-oynna) og út á Suðuroyar-bankan.Toskurin helt segheldur til umleið samadýpi meðan hann ferðað-ist, sjálvt um tað var einlongri leið.

Tá toskurin var komin

upp á pláss, kendi hannseg heima har, tí hann fórongar staðir. Toskur ereins og seyður, sumgjarna heldur seg til samahagan. Vit kunnu siga, athesin toskurin hevðiheimstað á Suðuroyar-banka og tað er sera sann-líkt, at hann eisini helt tilhar, áðrenn hann fór talongu leið í Vágahavið at

gýta. At toskur er støðu-fastur, hava merkingar-royndirnar við Føroyartýðiliga víst.

Finningarlønin fyri hend-an toskin var 300 kr +kiloprís. Aftur at hesumluttekur hann í dráttinumum 10.000 kr, sum verðurí oktober. Seinasta freistat lata merkir inn er 27september.


Mynd 1.

Mynd 2.

Fiskirannsóknarstovan

Søkt verðureftir verkfrøðingi

Fyri starvsfólk í farloyvi søkir Fiskirannsóknar-stovan eftir fólki í eitt 2 ára tíðarskeið til dataviðgerð og viðlíkahald av tólum. Starvið umfat-ar viðgerð av m.a. streym-, hita- og saltmáting-um.Harumframt umfatar arbeiðið eisini viðlíka-hald av tólum eins og at gera tól klár til máting-ar og annað hesum viðvíkjandi.

Umsøkjarar skulu hava verkfrøði prógv viðhøvuðsgrein innan matematikk, fysikk, geofy-sikk, elektronikk ella samsvarandi øki.

Løn og setanartreytir vera sambært sáttmálamillum Fíggjarmálastýrið og avvarandi fakfelag.

Umsóknir við prógvum og c.v. skulu sendast til:

FiskirannsóknarstovanBoks 3051FO-110 Tórshavn

og vera okkum í hendi í seinasta lagi 15. oktob-er 2004.

Meira fæst at vita um starvið við at venda sær tilKarin Margrethu H. Larsen á Fiskirannsóknar-stovuni, tlf. 35 39 00.

Nýggj vitan um toskin:

Úr Vágahavinum og út á Suðuroyarbanka


Dánjal Klein:

Framhald á næstu síðu

Seinastu árini hevur FF-blaðið havt fleiri frásagnirfrá Gjógv. Greitt hevurverið frá søguni hjá bygd-ini og eisini støðuni íbygdini. Vit hava tó ikkigjørt nógv burturúr tí, atein av teim drúgvu for-monnunum í Føroya Fiski-mannafelag var Gjáarmað-ur.

Hesin var Dánjal Klein,sum í 12 ár var formaður íFøroya Fiskimannafelag,nevniliga frá 1941 til1952.

Tá vit um dagarnar aft-ur vóru við Gjógv, hilduvit, at nú áttu vit at roynaat seta skjøtul á at fáa søg-una um Dánjal skrivaða.Vit vóna, at hetta fer atelva til, at vit fáa meira til-far til vega.

Við Gjógv vitjaðu vitGunnhild, dóttir Dánjals,og mann hennara Olrik.Vit prátaðu eisini við 91-ára gamla Jógvan SofusFerjá, sum minnist Dánjalsera væl. Vit hava tosaðvið sonin Guttorm, og fráhonum hava vit fingið til-far og myndir.Vit hava eis-

ini hitt Poul Jacobsen íSvínoy, sum hevur veriðtil skips saman við Dánj-ali, og sum eisini valdihann til formann í FF. Útfrá tí, sum hesi greiddufrá, og tí skrivliga, sum vitframmanundan hava,skuluvit royna at lýsa hendafyrrverandi formann íFøroya Fiskimannafelag.

Misti pápantvey ára gamalDánjal var føddur 1. janu-ar 1883.Hann var ættaðurúr húsinum uppi í Geil,yngsti sonur Johan Klein íSjúrðastovu,f.1838.Mamm-an var Olivia Angelia Fred-riksdatter Joensen, f. 1845.Í eini serligari grein havavit eina lýsing av henni,sum Absalon Joensen,prestur, skrivaði í 1920.

Sum so mangir aðrirfekk Dánjal eina harðabyrjan i lívinum. Hann varbert 1 ára gamal, tá hannmisti pápan,og pápi hans-ara var á sama aldri, táhann misti pápa sín.

Dánjal var evnaríkurunglingi, og hann hevði

ætlanir um at lesa, menher spældi lagnan eisiniinn. Beiggi hansara, ÓliChristian, doyði frá 5børnum, og eingin uttanDánjal var at taka við sumforsyrgjari. Hann tók hesaábyrgd á seg og so varhansara lívsleið løgd.

Enn ein vanlagna raktihesa familjuna. Í 1928hendi tann syrgiliga van-lukkan umborð á "Acorn",tá eldur kom í ein karbid-dunk, og sjey av manning-ini brendust til deyðis.Avhesum vóru 4 Gjáar-menn, og tann yngsti avteimum var tann 16 áragamli Napoleon, sum varsonur Fríðrík, beiggjaDánjals.Hetta tók honumeisini meint.

At lagnan hevur veriðhørð við Gjáar bygd sæsteisini á minnisvarðanum íbygdini, har umleið 60nøvn standa á monnum,sum eru deyðir av van-lukkum, teir flestu á sjó-num.

Eisini var ein triðjibeiggi, Jóan Petur, sum áungum árum fór til Am-

erika, har hann var við í"gullgravararúsinum", sumtá var. Seinast tey frættufrá honum, segði hannseg hava ætlanir um atfara til Suðurafrika í somuørindum. Síðani hevureinki verið at frætt fráhonum.Hann var ikki gift-ur, so tað hevur heldurikki nyttað at leita eftirfamiljuni. Umrødda bræver enn varðveitt og kunnuvit endurgeva tað í blað-num.

Konan doyði fráníggju børnumDánjal giftist úti í Fugloy í1915 við Helenu,f.Christi-ansen úr Mittúni, sum er áKirkju. Hann lat um somutíð húsini byggja á Heyg-num við Gjógv. Dánjal ogHelena fingu 9 børn, ogHelena doyði í 1934 í

barsilssong við tí tíggj-unda barninum, sum eis-ini doyði. Hetta var einring støða hjá einummanni – at standa einsa-mallur við 9 børnum. Ein-asti møguleikin at for-syrgja børnunum var atfara til skips – tá var held-ur eingin almannaskipan,sum kundi taka um end-an.

Endin var tí, at 5 avbørnunum fóru út til onn-ur at vera. At børninikundu fáa hesa hjálp erfyrst og fremst tí næstra-kærleika fyri at takka, sumeyðkendi føroyingar.Næstr-ingar og onnur góð fólkbjóðaðu sær at taka særav børnunum.

Heima við hús hjá Dánj-ali var støðan tann, at teirelstu dreingirnir, Leivurog Kjartan, vóru farnir til

skips. Tann elsta dóttirin,Brynhild, var 12 ára gom-ul.Hon varð heima og tókhúsið uppá seg,har yngstibeiggin, 2-ára gamli Gutt-orm, eisini varð verandi.Hetta hevur, sum rímiligter, verið ein ótrúligábyrgd at leggja á eina sounga gentu,og hetta sigureisini nakað um ta barlast,sum slík fólk fingu.Onnurdømi eru um nakað taðsama, og sigast má, at slík-ar gentur og kvinnur havaverið hetjur í orðsinssanna týdningi. Tað kannverða nevnt, at Brynhildvar heilsuveik, so honhevur verið ein kempa.

Gunnhild og systir henn-ara Torgerð fóru til Eiðis-læknan, tann kenda R.K.Rasmussen at vera.Rasmussen var ein heiltserligur persónur. Minniðum hann er kanska serligaknýtt at havhestasjúkuni,sum hann og ArthurRasmussen, seinni Waag,lækni í Vági, saman fingustaðfest. Henda sjúkanrakti serliga konufólk,sum vóru við barn. –Minnið um hann er eisiniknýtt at bókini, sum hannskrivaði um gomul før-oysk heimaráð.

Rasmussen hevði eisinieitt sera stórt hjarta.Hannvar ógiftur, men hevðieina húshaldirsku, oghann tók til sín fleiribørn, sum høvdu mist for-syrgjara. Eitt av hesumbørnum átti onkur avteimum, sum var við"Nólsoy", sum gekk burt-ur í 1934.

Higar komu 10-áragamla Gunhild og systirin8-ára gamla Torgerð. Gun-

FF-formaðurí ringari tíð

Síðurnar 9,10, 15 og 16

kunnu takastúr blaðnum

Vit hava her áhugaverdu søguna um Dánjal Klein, fyrr-verandi formann í FF, og um hansara ætt. Her er talanum ein spennandi persón, sum eigur sín part av ærunifyri, at FF er eitt felag sum roknað verður við.

Helena og Dánjal Klein.

Her sæst Dánjal saman við sínum børnum.Frá vinstru: Dánjal, Leivur, Hjørdis, Gunnhild, Kjartan, Bergfríða, Brynhild,

Fríðborg, Torgerð og Guttorm.

Gunnhild, dóttir Dánjal, við manninum Olrik.Hon fór til Eiðis at vera hjá Rasmussen lækna,men kom aftur til Gjáar at vera í heiminum, táhon var konfirmerað.

Síða 10 Nr. 327 - 7. oktober 2004

Framhald á síðu 15

hild minnist væl, tá hon íkrambúðini á Eiði fekknýggj klæðir, sum lækninrindaði fyri.

Tá løgir vóru kom páp-in at vitja, og tá Gunhildhevði fylt 14 ár, fór honaftur til Gjáar at halda húshjá pápanum. Her búðiframvegis tann yngstibeiggin Guttorm, og tápápin og beiggjarnir ikkivóru til skips, vóru teireisini har.

Dótturin Hjørdis fór útá Kirkju, og døtrarnarFríðborg og Bergfríðafóru til Klaksvíkar at vera.

Av børnunum liva Gun-hild, Fríðborg,Torgerð ogGuttorm eftir.

Fór at handlaRættiliga tíðliga í tíðini fórDánjal at hava handil.Hetta hevur verið fyrst íøldini. Hann rak úthandil-in hjá Olaf á Stongunumvið Gjógv. Í hesum sam-bandi keypti hann eisinifisk. Og her kom eisininógvur fiskur uppá land.Fyrst í farnu øld vóru 6áttamannafør í bygdinivið tilsamans 48 monn-um. Og tá væl lá fyri komnógvur fiskur upp á landher.

91-ára gamli JógvanFerjá, sum minnist so seravæl til, minnist enn lodd-ini, sum vórðu brúkt tilvektina. har vóru 100punds lodd, 2 lodd á 50pund, 20 pund, 10 pund,5 pund, 2 pund og 1punds lodd. Sum vanligtvar tá, stóð vektin uttan-fyri.

Tá hesin handilin heltuppat, vórðu hølini seinninýtt til dansistovu, sam-komuhøli o.t.

Dánjal fór síðani aftur

til skips, og sagt verðurum hann, at hann var avraskastu monnum. Hannkundi spretta til tveirflekjarar,har tað er vanligtvið einum.

"Sleppur Dánjalikki við, so…"Seinast í 30-unum varDánjal í fleiri ár við "Polo"hjá Símuni Poulsen í Svín-oy, sum hevur lagt persóntil orðafellið "Tað er bertein skipari á Polo". SímunPoulsen hevði í nógv árgjáarmenn við sær,meðanstórur partur av manning-ini vóru svínoyingar. Íbókini "Minniligar hend-ingar" greiðir Edvard íSvínoy so væl frá hesum.Tað var sera væl millumSímun og Dánjal. Og sagtverður í Svínoy, at Edvardhevði eina sera stóra virð-ing fyri honum eisini.

Úti í Svínoy hava vit hitttann skjótt 85 ára gamla

Poul Jacobsen, sum eisinisigldi nógv ár við "Polo".Og tað var vist í 1937, athann var saman við Dánj-al. Poul letur eisini seravæl at honum. Dánjal varraskur og hann var seravæl dámdur umborð.Hann visti nógv og dugdivæl at greiða frá, so mann-ingin sat við andakt oglurtaði eftir honum, tástundir vóru til tess. Menhann legði ikki fingrarnarímillum, og hann segðisína meining, tá tørvurvar á tí. Afturfyri fekkhann eisini dyggan stuðulfrá sínum skipsfeløgum,tá á stóð. Hetta kom eisiniat standa sína roynd jústhetta árið. "Polo" var íGrønlandi og fiskaði viðbátum. Hetta var vanligurfiskiskapur, men taðnýggja var, at "Polo" nýttimaskinbátar, meðan taðvanliga hevði verið atnýta árarnar. Júst hetta

framstig gav høvi til einatrætu við reiðaríið umbýtið av veiðuni. Í hesumlá eisini ein ósemja umhvør ið skuldi gjalda fyribensin.

Manningin valdi Dánjalat tingast um hendanspurning við Kjølbro,sumátti hálva "Polo", og sumvar reiðari.

Dánjal visti, at hetta varein uriaspostur,og úrslitiðkundi væl gerast, at hannals ikki slapp við aftur.Taðer sagt, at Edvard tá segðivið svágin Símun: "KemurDánjal ikki við aftur, sokemur heldur eingin svín-oyingur við aftur." Tað varsolidaritetur so tað forsló.Men Dánjal kom við aftur.Og umrødda trætan varðeisini loyst.

So Poul hevði sínargrundir til nøkur ár seinnieins og aðrir fiskimenn íSvínoy at atkvøða fyriDánjali sum formann í FF.

Annars var Dánjal eisinivið "Niels Finsen" í 1939,tá teir fingu eina seraringa heimferð við 250 út-róðrarmonnum, sum NielsJ. Arge hevur greitt frá ísínum bókum.

Dánjal var einpersónligheitTað er eingin ivi um, atDánjal var ein serstøkpersónligheit. Hann var áskeiðnum á fólkaháskúla-num í Føgrulíð í 1904/05.

Í ársritinum hjá FøroyaFólkaháskúla, tá hesinvarð 50 ár, greiddi Dánjalfrá, hví hann fór á háskúl-an. Hann sigur:

"Tað var ein royndurlutur, at seinast í nítjan-du øld, var tann al-menni barnaskúlin íteimum flestu sóknum íFøroyum so fátæksligaútgjørdur og fyribúgvin,at vit, sum gingu í skúla,

fingu lítið burtur úrteimum 7 árum, sum vitgingu í barnaskúlanum,at vit fingu alt ov lítlarkunnskapir, og harviðlítla andaliga barlast tilat liva framtíðar líviðuppá.Tað, sum vit lærduí skúlanum, var bara: atlesa danskt mál, bíbil-søgu og katekismuslæru-bók at ramsa uttanat ølltey sjey skúlaárini, oghar afturat at mála bók-stavir (fagurskrift). Umaldaskiftið var tað, atSímun av Skarði ogRasmus Rasmussen komuaftur til Føroya og byrj-aðu sítt háskúlavirki ogboðaðu frá, at harkundu ung fólk fáameira kunnskapir við atgerast næmingar harfyri lítlan pening. Pen-ingur treyt tá í stórumhjá tí meiniga manni, solítið var at taka av fyrivíðari læru. Men tann

Guttorm Klein saman við konuni Mariu. Guttorm var verandi heima, támamman doyði.

Brynhild, sum tók húsið uppá seg tá ið mammanvar deyð, 13 ára gomul, giftist inn í barnaheimið,og fekk 6 børn. Her er hon avmyndað saman viðtrimum teimum elstu: Helga, Signu og Juttu.

Hendan myndin er tikin við Gjógv umleið 1936. Frá vinstru síggja vit: Torgerð Klein, systkini Bina,seinni Dahl, og Eyðálvur Djurhuus, Gunnhild Klein og Guttorm Klein.

Poul Jacobsen í Svínoy var saman við Dánjal við"Polo", og hann stemmaði eisini uppá hann sumformann í fiskimannafelagnum.


13. septemberkom fyrrverandi Skála-berg, nú Polar Prinsess,inn at landa svartkalva.Teir hava gott 350 tonsinni.Ein canadiskur rækju-trolari AQIVIQ inn viðsjúkum manni. Har varein miðvingur við. Hannsegði, at teir høvdu ongakvotu eftir, og tí vóru teirso langt norðuri og royn-du. Teir høvdu roynt í 9dagar og høvdu gott 80tons inni. Teir bunkraðueisini nakað av olju. Ogsama dag var grindarokher suðuri í Ikertoqfjørð-inum. Eg tosaði við ein avteimum,sum funnu grind-ina. Hann segði, at tað vargrind alla staðni í fjørð-inum. Hon svam í smáumbólkum og so var nógvspreitt um allan fjørðin,men teir fingu gongd áein bólk og róku hanninn í eina vík yvir av eininíðurlagdari bygd, sumeitur Ikerasaq. Har gjørdihon landgongd um 50hval íalt. Hann segði fyri

mær, at tað vóru javntstórir hvalir, um 5 metrarí longd, og bert eini 4-5smærri hvalir. Eg fekk sonógv av grind sum egvildi.Telefonin gløddi umeg vildi hava grind, sokaggin eg fullur góðumspiki,og lykkjurnar hangauppi og bara bíða til tærverða ræstar. Her skerateir ikki undanskurð,menskera spikið frá grindini.Eg legði merki til nú tá egskar spikið, sum eg koyr-di í kaggan, at har var eitthvítt lag av beinleiðisfeitti.Tað líktist ikki spiki.Dagin eftir møtti eg ein-um landsmanni, sum erher og eg spurdi,um hannhevði fingið grind í gjár.Hann hevði sjálvur veriðog skorið upp. Eg spurdi,um hann hevði sæð taðsama sum eg við spik-inum. Jú, hann hevði eis-ini sæð ta feitu lindina,sum sat á spikinum. Umtað er nakað sum kemur áhvalin á hesum leiðum, tíhann svimur í kaldari

sjógvi, kundi verið nokk-so áhugavert at fingið upp-klárað.

Teir smærru rækjubát-arnir fáa heilt væl av rækj-um. Teir royna suður úrSisimiut, innara kanti avDýpinum. Teir smærrukrabbabátarnir,sum roynaher í nánd fáa hampiligt.Teir eru 3-4 mans viðhvørjum báti.Onkrir komaupp móti 3 tonsum umdagin, men krabbin ersmáfallandi.

Í dag er lot av norðrivið kavaælingi. Tað bleivhvítt í bakka í dag. Lómurkom inn at landa í dag.Teir hava gott 85 tonsinni eftir trý samdøgur.Teir rokna við at fara útaftur í morgin seinnapart.

22. septemberÍ dag er eitt lot av suðri,0,8 stig. Ocean Prawnskom inn higar í dag viðsjúkum manni. Tað vartrolbassin, ein føroyingur,sum býr í Canada. Hannhevði brotið knæskelina

og slapp ikki út aftur við.Eg var úti og vitjaði hanní kvøld.Hann var so hepp-in at fáa grind og spik tildøgurða í kvøld á sjúkra-húsinum í Sisimiut. Sig sotað er onkur sum kann.Tað vóru tveir føroyingarvið nú. Hin var maskin-meistarin. Teir vóru hernorðuri og royndu, menveiðan hevði ikki veriðnakað serlig hjá teimum,knapt 300 tons í tríggjarvikur. Teir fóru út afturseinnapartin.Tað eru minst4 ár síðani Ocean Prawnsvar her í Sisimiut seinast.

23. septemberÍ dag er nógvur vindur avsuðri. Allir bátarnir erukomnir inn at kroka.Lóm-ur kom eisini inn. Teirskuldu landa í morgin,men brutu túrin av fyriveður. Teir hava gott 60tons inni eftir góð tveysamdøgur. Í kvøld komfyrrverandi Markus J, núKATSHESHUK II frá StJohns. Teir fiska svart-

kalva her útfyri Sisimiut ácanadiskum øki.Teir hava350 tons inni eftir 40 fiski-døgum. Men, sum eg sá ídag, er svartkalvin ógvu-liga smáfallandi at síggja til.

24. septemberÍ dag er kolandi stormurav suðri. Ein skeljabáturkom inn at landa í morg-un. Teir hava 24 tons avpilkaðum jákupsskel.Teirlótu væl at, og so sigst atprísurin hjá teimum er áveg uppeftir. Hann erkomin uppí móti 72 krfyri kilo. Vindurin mink-aði eitt sindur í kvøld.Bæði Lómur og KATSHES-HUK II loystu í kvøld tilnýggjan túr.

26. septemberÍ dag er gott veður ogstilli. Sisimiut er á veg innat landa. Teir hava fullalast av svartkalva. Teirhava 780 tons inni. Síðani23 juli hevur Sisimiutfiska 865 tons. Tað óførtfiskarí hjá teimum.

MikkjalsmessudagÍ dag er hvítt í bakka -1,2stig og stilli. Nanok Trawlkom inn í gjár. Skipið varfult undir lúkurnar, gott450 tons. Teir byrjaðu atlanda í dag. Lómur kominn í morgun at landa.Teir høvdu um 70 tons avísaðum rækjum.Teir loystufrá landi til nýggjan túraftur í kvøld.

Hóast nakað seint ferundirritaði eisini at ynskjaSalla til lukku.Tá eg sum14 ára fór til skips á salt-fiskaveiðu í sjálvdrátti í1958 var Salli ein avmanningini. Síðan tá havieg havt tokka til hendablídliga hellumannin, sumaltíð var so fyrikomandiog blíður, og vit hava ver-ið væl síðan tá. Vit skriv-aðu um hann, tá hannfylti 85 ár, og eisini í sam-

band við samkomuna hjámanningini á "Kongs-havn" fyrr í ár, so her skalikki nakað av tí endurtak-ast.

Men góði Salli: Hjarta-liga tillukku við tínumkempualdri, sum tú berso væl sum fáur!

Tín gamli skipsfelagivið "Báruni".

ÓÓllii

Hjartans tøkk til tykkum øll, sum gleddu meg á90 ára degnum 13.september. Takk fyri vitjanir,gávur, blómur, talur, sang, telefonsamrøður ogtil tykkum øll sum hjálptu til at gera dagin sohugnaligan.

Salomon Johannesen

Síða 12 Nr. 327 - 7. oktober 2004

Salt sær ikki út av nógv-um. Kortini er tað eitt til-far, sum hevur avgeranditýdning fyri øll.Tað hevurhavt og hevur enn einserligan týdning fyri Før-oyar. Tað er hetta evni,sum hevur gjørt tað møgu-ligt hjá føroyingum atreka fiskiskap á fjarleið-um, og í dag er tað grund-arlagið undir tí mest løn-andi fiskaframleiðsluni,sum vit hava, nevniligasaltfiskurin.

Sum so mangt annað erhenda framleiðslan eisinibroytt sera nógv. Tað erubert fá ártíggir síðani, athøvuðsvinnan hjá føroy-ska fiskiflotanum og før-oyska samfelagnum varsaltfiskur.Hesin var grund-arlagið – fyrst hjá slupp-unum, og síðan eisini hjátrolarunum og línuskip-unum.Toskurin varð flakt-ur og síðan saltaður í last-ini. Tað allarmesta av tíð-ini var flakt við hond.Seinnu árini fingu trolar-arnir tó flekimaskinur.Tánakrir dagar vóru gingnirskuldi fiskurin rívast umog saltast um aftur, sohetta var sera arbeiðs-krevjandi, og tí kravdiststór manning. Seinni góv-ust trolararnir tó at rívafiskin um. Saltfiskurinvarð síðani landaður í Før-oyum og gav nógv ar-beiði á landi, ikki minst táklippfiskavirkingin var íhásæti. Klippfiskurin varðpakkaður í hessian á landiog síðan útfluttur, og gavhetta eisini nógv arbeiði.

Ikki ein stertur verð-ur saltaður umborðHetta er alt søga. Í dagverður ikki ein stertur

saltaður umborð á før-oyska flotanum.Tað, sumfyrr varð saltað,verður núfryst sum flak. Tað, sumverður virkað til saltfisk,verður nú arbeitt á flaka-virkjunum, og her er ar-beiðsgongdin eisini broytt.Flekingin verður gjørdvið maskinu.Tað sama ervið saltingini. Nú verðursaltið sprænt inn í fiskinog gevur hetta størri úr-tøku.

Umframt vanligan salt-fisk verður nú eisini fram-leitt saltflak. Og lidna vør-an verður ikki longurpakkað í hessian. Tað ersnøgt sagt forboðið. Fram-leiðslan fer nú í kontain-arar, sum er sera arbeiðs-sparandi. Hóast saltfiskurofta hevur verið dømdurikki at hava nakra fram-tíð, so verður í dag so gottsum hvør toskastertursaltaður. Fyri nøkrum ár-um síðani loysti tað segbetur at frysta tann minnatoskin, men her er støðan

broytt. Nú gevur tað eis-ini meira at salta tannsmáa toskin.Tískil er taðsaltfiskinum fyri at takka,at toskurin hevur kunnaðhildið hampiliga góðanprís í mun til annan fiskseinastu tíðina.

Til IbizaÍ farnu viku var FF-blaðiðvið á eini ferð, sum Salt-sølan hjá Mortan Johanne-sen skipaði fyri til Ibizafyri at síggja, hvussu saltverður framleitt. Við áferðini vóru,umframt um-boð fyri saltsøluna, eisiniumboð fyri flestu salt-fiskavirkini í landinum.Vit fara í hesum og kom-andi blaði at hava frá-greiðing frá ferðini einsog vit fara at greiða eittsindur frá saltsøgu í Før-oyum, sum veruliga ersera áhugaverd.

Fyrst skal sigast eitt sind-ur frá Ibiza, sum fyri før-oyingar er ímyndin avsaltframleiðslu. Ibiza er

helst best kent sum eittferiuparadís, men tíverriikki bert fyri tað góða.Oyggin verður roknaðsum eitt "ballingarstað"og summi støð fyri øllumhugsandi ólevnað, so sumrúsdrekka og rúsevnum,og tí kunnu foreldur neyv-an trygt senda síni børnhigar at ferðast.

Oyggin liggur millumspanska meginlandið ogMallorca, og er ein parturav Baliariska oyggjabólk-inum, sum er ein provinsí Spania. Tað eru bertnakrir tímar við ferjubæði til meginlandið ogtil Mallorca. Ibiza er 572ferkilometrar til støddar,t.v.s. nakað størri ennStreymoyggin, og fastafólkatalið er eini 80.000fólk. Men hetta talið erfleirfaldað í hásummartíð-ini, tá ferðafólk koma hig-ar í stórum tali. Sesonginvar annars við at enda nú.

Í Ibiza býi búgva eini30.000 fólk, og býurin er

Lívsins saltFF-blaðið hevur verið í Ibiza og hugt eftir saltframleiðslu. Í dag hava vit fyrstapart av frásøgn frá ferðina saman við hugleiðingum um salt og saltfisk.

Her síggja vit nakrar av salthyljunum, sum vit koma at greiða nærri frá í komandi blaði.

Stjórar og arbeiðsmenn á saltvirkinum.

Við í ferðalagnum var eisini Hálvan Haldansen úrVestmanna. Hann má sigast at vera ein pressari, táhugsað verður um at hann bert er 31 ára gamal.Blaðungur fór hann á fiskivinnuskúla í Vestmanna.Her fekk hann saman við einum øðrum vestmenn-ingi hugskotið at fara at framleiða lippur og kjálkar,sum tá bert í avmarkaðan mun kom til ta nyttu,sum hesir úrdráttir hava uppiborið. Teir byrjaðuframleiðslu á flakavirkinum í Vík, og fingu góðarroyndir av hesum. Men hetta var í ringastu kreppu-tíð, og ymsir trupulleikar gjørdu, at virksemið heltuppat.

Men síðani eru teir saman við øðrum byrjaðirsaltfiskaframleiðslu í Haldarsvík, og eru tískil við atskapa virksemi á hesum økinum. Teir keyptu í fjøreini 2.000 tons av toski, og hetta gevur ein um-setning uppá einar 40 milj. kr. og eini 30-40 ar-beiðspláss. Og nú fáa teir fulla nyttu av lippum ogkjálkum. Lippurnar verða skornar við hond oghøvdini verða klovin við maskinu, eftir at skrokkur-in er tikin úr. Hetta gevur eitt fitt fíggjarligt íkast hjáfyritøkuni.

Serliga lippur eru væl umtóktar sum søluvøra íSpania. Tær kunnu eisini nýtast at "egna" við. Van-liga verður saltfiskur seldur í "lastbilum". Tað mestlønandi er at selja ein fullan bil. Fyri at fáa fatur álippum, er keyparin ofta villigur at keypa ein fullanbil, hóast hann kundi hugsað sær eina minni nøgd.

Hálvdan er eisini farin í holt við eina skipaætlan.Hann hevur keypt gomlu "Sæborg" og er í ferð viðat rigga hana um til línuskip, sum skal koma fyritvey loyvir til smærri bátar.

Vit ynskja Hálvdan góða eydnu við sínum verk-ætlanum!

Feðgarnir Mortan og Magni Johannesen.


sera forvitnisligur við ein-um áhugaverdum goml-um býarparti.

Nakað av fiskivinnuhevur eisini verið, men ídag er hon bert eitt eiti.Hon er ikki størri enn athon klárar at útvega mat-stovunum fisk til tey vitj-andi.

Hægsta punktið á oynnier 475 metrar og strand-arlinjan er 210 km.

Føroyar hava havt eittaldargamalt samband viðIbiza. Tað var longu sein-ast í 19. øld, at "Føroying-ur" var í Ibiza eftir salti,og síðani tá hevur tað ver-ið saltið higani, sum hev-ur verið nýtt til størstapartin av okkara saltfiski.

Hans Pauli kemurinn í myndinaÍ 1957 kemur Hans PauliJohannesen inn á mynd-ina. Hann var ein kendurtrolaraskipari. Í 1955 keyp-ir hann, saman við beiggj-unum og Esmar Fuglø,trolaran "Fiskanes", sumtá varð roknaður fyri atvera nakað av einum ævin-týri. Hetta var tá toskurinvar upp á tað mesta íGrønlandi,og tað var baraat fylla upp í lastina ogheim at landa, og síðandisleppa sær avstað aftursum skjótast. Hetta vareitt sera hart lív, men gavhampiligar og kanska eis-ini góðar inntøkur, hóasttað ikki fekst tað nógvafyri fiskin.

Tvey ár seinni varð Før-oya Saltsøla stovnað avsomu eigarum, og annaðvinnuvirksemi kom aftur-at. M.a. tunnivirkið, iðhevði sínar stóru dagarinntil sildin norðanfyrihvarv í 1968. Men HansPauli var millum teirra,sum helt áfram nøkur árat keypa sild úr Skotlandiog salta hana. – Nú verðatunnur bert framleiddartil føstulávint.

Men fyri at koma afturtil saltið.Sum frá leið komHans Pauli at standa einsa-mallur fyri saltinum. Táhann fall frá tók sonurinMortan við. Og nú Mort-an er komin nakað til árs,

hevur hann latið stýrisvøl-in til son sín Magna, sumeisini tykist at duga kynstr-ið. Hann kennir eisinivinnuna líka væl sum nak-ar annar. Tá ið hann var17 ára gamal, var hanneitt ár í Ibiza og arbeiddi ísaltframleiðsluna, sumhann tískil kennir til lítar.Hetta var sera hart hjáeinum ungum dreingi, ogtað var sera strævið, ikkiminst orsakað av hit-anum, sum kundi veraupp til eini 40 stig.

Saltframleiðslaí 2600 árSaltframleiðslan fer framsunnast á oynni. Í Ibiza erein framleiðari og er tað

Salinera Espanol.Tað vórufønikarar, sum fyri 2600árum síðan byrjaðu salt-framleiðslu, sum longu tákom at hava stóran týdn-ing fyri økið. Seinni gjørd-ist saltframleiðslan "fólks-ins ogn", inntil Spania í

1715 tók oynna, og salt-framleiðslan fór yvir áprivatar hendur.

Í Ibiza hittu vit CristinoElias Mir, sum er stjóri áSalinera, og sum býr áMallorca. Vit hittu eisinitekniska stjóran Jose

Maria Fernands Ramos,sum er frá Ibiza.

Teir greiddu frá saltvirk-semi yvirhøvur í Spania. ÍSpania er saltframleiðslaein stór vinna. Her verðaframleidd eini 3 milj. tonsav salti tilsamans. Av hes-

um eru 1 milj. jørðsalt,meðan tær 2 milj eru hav-salt.

Salinera framleiðir saltá trimum plássum. Um-framt Ibiza verður fram-leitt á tveimum støðum ámeginlandinum. Samlaðaframleiðslan hjá fyritøk-uni er um 170.000 tons.Av hesum verða tey50.000 tonsini framleiddá Ibiza. 20.000 tons avhesum verða seld til Før-oyar.

Spurningurin er so, hvíjúst Ibiza-salt er so framúrgott til saltfiskaframleið-slu.Tað eru fleiri frágreið-ingar um hetta. Ein er, atsjógvurin er sera reinur áhesum leiðum, og hettager saltið tilsvarandi reint.Sjógvurin er so reinur, attað ber ikki til at ala rækj-ur her, tí tá er ov reinursjógvur nevniliga einvansi.

Tað, sum annars er av-gerandi fyri framleiðslu-gongdina, er regn og sól.Meira sólin er frammi,tess skjótari er gongdinvið framleiðsluni, og tátað regnar gongur tað eis-ini seinni. Regn kann eis-ini beina fyri longu gjørd-ari framleiðslu við tað athon kann skola aftur tilhavs. Hetta hendi herfyri,tá 5.000 tons av salt fórufyri skjeyti.

Vit koma sum sagt íkomandi blaði at greiðameira frá sjálvari fram-leiðsluni. Vit hava eisinifingið myndir av, hvussuframleiðslan fór fram ígomlum døgum, og kun-nu vit lýsa, hvussu talið áarbeiðsfólki kundi lækk-að frá upp til 1.600 fólkniður í uml. 20 starvsfólk.

Her síggja vit ferðalagið á bryggjuni, hagani saltið verður avskipað m.a. til Føroyar.Aftast f.v.: Óli Jacobsen, Egil Johansen, Benny, Dávur Joensen, Magni Johannesen, Hálvdan Haldansen,

Regin Gregersen, Meinhard Hentze, Mortan Johannesen, Elisabeth Johannesen og Henny Hentze.Frammanfyri: Jónsvein Joensen, Sofus í Selvindi og Maria.

Í Ibiza hittu vit eisini Elisabeth, konu Mortan. Hersæst hon saman við ommudóttrini Mariu, sumkom niður við ferðalagnum, og sum steðgaði á, tilomman og abbin fóru heim aftur.

Hetta er eitt saltfjall. Higar verður saltið ført í fyrsta umfari, tá tað verður tikið upp úr hyljunum. Hereru umleið 20.000 tons, og svarar tað til ársnýtsluna hjá Føroyum. Hvussu stór rúgvan er fæst einímynd av við at síggja lastbilarnar við fótin á fjallinum. Hesa rúgvu skuldu føroyskir fiskimenn fyrr ítíðini spaka fyri spaka spreiða yvir tann nýflakta saltfiskin!

Meinhard og Henny Hentze vóru eisini við á ferðin.Meinhard hevur sum nakar verið partur av føroyskusaltsøguni. Hann kom til Hans Paula at arbeiða í1957 og hevur tískil verið við alla tíðina, t.v.s. ikkifærri enn 47 ár. Hann hevur havt bókhaldið, oghann gjørdi avrokningar til manningina á "Fiskanes"ta tíð tað var. Og hetta var uttan teldu, og tað var altgjørt til lítar.

Henny, sum er ættað úr Silkeborg, kenna nógv fráHotel Hafnia, har hon hevur serverað í meira enn30 ár. Hennara lív hevur eisini verið "salt", tí tað varofta eins nógv at gera aftaná arbeiðstíð. Fólkringdu javnan heim til Meinhard, og tá var tað oftaHenny, sum tók telefonina.

Meinhard er ættaður av Sandi. Pápi hansara vildiikki, at hann skuldi fara til skips, men hann kom tóat hava samband við sjógvin á ein annan hátt.

Síða 14 Nr. 327 - 7. oktober 2004

Fiskimannafelagið færnokkso nógvar vitjanirmillum ár og dag. Vit fáaeisini vitjan av skúlaung-dómi og gera okkum táserligan ómak at kunnaum viðurskifti hjá fiski-monnum og teirra felag.

Tað kemur eisini fyri atvit fáa vitjan av donskumskúlaungdómi. Tann 16.september høvdu vit vitj-an av einum studenta-skúlaflokki úr Skive íNorðurjútlandi. Tey vórutilsamans 28 í tali. Hettavar nóg so nógv at komaá skrivstovu FFs, so vitbjóðaðu teimum á sjó-mansheimið, har tey eis-ini fingu ein bita.

Bólkurin fekk annarsikki ta best hugsandi væl-komuna til Føroyar. Tey

komu nevniliga kann túr-in, tá Norröna mátti farainn á Skálafjørðin fyriveður, og mistu tey næst-an ein dag. Men annarshava tey vitjað víða umog hava hitt ymisk, sumkunnu greiða teimum frástøðuni í Føroyum. Teyhava vitjað ymsar polit-iskar flokkar, og hava tí-skil fingið eina breiðakunning um Føroyar, ogtey láta eisini væl at mót-tøkuni, sum tey hava fing-ið í Føroyum.

Skive Gymnasium ogHF hevur um 650 næm-ingar og 70 lærarar.Skúliner frá 1968 og tekur mótinæmingum lutvíst úr Skivekommune men eisini frábygdunum uttanum býin.Annars eru nógvar broyt-

ingar á veg innan komm-unubygnaðin í Danmark.Skive kommuna við um27.000 íbúgvum skal leggj-ast saman við trimumsmærri kommunum, soíbúgvaratalið kemur uppá56.000, t.v.s. munandimeira enn í Føroyum.Minni halda politikararnirikki vera fíggjarliga burð-ardygt,men kanska gloymatær nærdemokratiið.

Hetta økið í Danmarker annars merkt av ídnað-arlandbúnaði, møbilfa-brikkir (serliga til furu-træsmøblar) og elektron-iskan ídnað. Her eru bertheilt fáir fiskimenn, ogteir, sum eru, veiða skelja-fisk, sum verður landaðurí Glyngøre, sum er kentsum framleiðari av skelj-

um. Skive liggur í einumlítlum fjørði í Limfjørð-inum. Higar kemur berteitt sindur av sild oghornfiski, sum mest verð-

ur veitt av stuttleikafiski-monnum. Her á leið erLimfjørðurin eisini rætti-liga dálkaður.

Vit takka fyri vitjanina

og vóna, at hon kann veratil gagns fyri sambandiðmillum Føroyar og Dan-mark.

Hetta er studentaskúlaflokkurin úr Skive, sum nú um dagarnar vitjaði Føroya Fiskimannafelag.

Vitjan úr Skive

Komandi blaðSum vanligt hava vit nógv áhugavert tilfari í blaðnum í dag, og tað verðurikki minni áhugavert tilfar í komandi blað.

Tað verður meira frá saltferðini til Ibiza og um saltsøgu yvirhøvur. Taðverður frásøgn frá fundi sum í Tromsø, sum mótstøðan móti ES skipar fyri,har Óli Jacobsen er boðin við.Vit hava 50 ára gomlu frásøgnina um søguligaskalkijarnið. Vit hava nevniliga hitt høvuðspersónin Palli Hansen.

Og so hava vit fyrsta part av søguni um Lisu Jacobsen í Lorvík, sum vithava umrøtt fyrr her í blaðnum.Hetta var tá hon sum ung genta undir 1.ver-aldarbardaga fekk tað hugskot at reinsa motorar, sum gingu við lýsi, og tídálkaðu illa, við landi. Hetta bar væl til, og 85 ár seinni er vísindin komin tilsama úrslit!

Fosturdóttirin Maud Heinesen tók í 1976 samrøðu við Lisu uppá band.Vitfara at prenta hesa, og hetta verður vissuliga forvitnisligur lesnaður.

Nr. 327 - 7. oktober 2004 Síða 15

Framhald á næstu síðu

peningur sum háskúlintá kravdi fyri læru ogvistarhald, var so lítil, attað kundi yvirkomasthjá nógvum, um vilji ogtrongd til kunnskap vartilstaðar. Tað sum hevðita størstu ávirkan til, ateg avgjørdi at fara áháskúla, var ein røða,sum annar av háskúl-ans lærarum RasmusRasmussen helt í Gjáarskúla í byrjan av tjúg-undu øld um skúlansvirki og endamál. Eintáttur í hesum endamálivar at fáa samlað pen-ing til at styðja háskúl-an, sum tá varð bygdurí Føgrulíð. Tann dagintók eg ta avgerð, at egskuldi fara at læra íháskúlanum í Føgrulíðog vera har um veturin1904-05."

Sum hjá so nógvum øðr-um kom hetta skeið athava stóran týdning fyriDánjal, og lagnan vildi taðso, at 35 ár seinni hittustteir báðir aftur í virksemifyri fiskimenn. Dánjalsum formaður og Rasmussum skrivari í FF.

Kom tíðliga uppífelagsstarvið hjáFiskimannafelagnumDánjal kom tíðliga uppífelagsstarvið. Longu í1912 varð hann valdursóknarformaður við Gjógv.Hann var sýsluformaður í1912-16 fyri Eysturoynna,og í 1940 varð hann vald-ur til felagsformann, ogtók hann við fyrst í 1941.Tað sigst, at tað vóru ikkiminst fiskimenn í Svínoy,sum stuðlaðu honum. Tákundu hesir gera mun.Teir vóru kanska einir 70í tali, meðan teir nú kun-nu teljast á minni enn ein-ari hond. Tað sama ergaldandi fyri Gjógv. Ann-ars var Dánjal sjúkligurmaður, og hann var inn-lagdur á hospitalinum, táhann varð valdur.

Við Gjógv varð í 1941stovnað eitt ungmanna-felag, sum seinni fekknavnið "Norðstjørnan".Peter Jacob Sigvardsengreiðir frá hesum felagi ísíni Gjáarsøgu. Felagiðskipaði javnan fyri kjak-fundum,og var Dánjal einvirkin luttakari. Fundirnirvóru í fyrstuni hildniruppi við Gjógv, sum Dánj-al átti, og nógv fólk komtil fundirnar.

Í gerðabókini sæst, at áeinum fundi hevur Dánjalhildið røðu um fyrstuferð, hann var í Grønlandivið skonnartini "Agnes" í1923.

Til eina kurvaveitsluhevði hann hildið einamegnarrøðu, har hannávaraði ungdómin um atganga ta røttu leiðina.Seinni í somu veitslurøddi hann um føroyskandans, so hann hevur veriðsera fjøltáttaður.

Jógvan Sofus sigur ann-ars, at Dánjal plagdi athalda fyrilestrar um málsum viðvíktu fiskimonn-um. Hetta visti hann sjálv-sagt nógv um.Umframt atvera formaður í FøroyaFiskimannafelag, so varhann eisini einasti FF-for-maður, sum gjørdistnevndarlimur í Fiskasøl-uni. Tí kundi hann eisinitosa um fiskasølumál.

Hørð tíð hjáfiskimonnumDánjal varð valdur til for-mann í Føroya Fiski-mannafelag í desember1940, og hann tók viðfyrst í 1941. Sitandi for-maður Poul Juul Djur-huus, beiggi Janus ogHans Andreas, stillaði ikkiupp aftur, og tað vórufýra valevni. Dánjal varðvaldur við 754 atkvøðum.Poul Petersen, seinnikendur sum løgtingsmað-ur, var næstur við 359 at-kvøðum. Síðan finguDánjal Olsen 232 atkvøð-ur, og Gunnar Winther,

sum fyrr hevði veriðfelagsformaður, 145 at-kvøður.

Sum sagt var Dánjal vælumtóktur av svínoying-um, sum hann hevði sigltso nógv saman við. Hettasæst eisini her. Hann fekknevniliga allar tær 31 at-kvøðurnar í Svínoy. Og tilvalið í 1950, tá tað gekkmeira javnt á, fekk Dánjalaftur hvørja einastu at-kvøðu í Svínoy.

Mett varð, at starvið varso umfatandi, at formað-urin mátti vera størstapartin av tíðini í Havn, solønin varð sett til kr.2.000 árliga + ferðapen-ing.

Hetta var ein sera hørðtíð hjá føroyska fiskimann-inum. Seinni heimsbar-dagi leikaði í sum harð-ast, og tey komandi árinimistu vit langt omanfyri100 fiskimenn. Tá máhava staðið á formann-inum.

Annars var tað so hesiárini, at nógv færri fiski-menn enn annars vóruvið skipunum, sum júmeira sigldu við fiski ennat veiða hann. Tí var taðein av uppgávunum hjáformanninum í FøroyaFiskimannafelag at býtakjansirnir so rættvíst sumgjørligt millum teir nógvufiskimenninir, sum vildusleppa at sigla. Ein avásetingunum var, at mað-ur kundi ikki vera meirienn tveir túrar út í eitt viðhvørjum skipi.

Dánjal skrivaði einagrein um hesa sigling ogleiklutin hjá fiskimanna-felagnum í einum heiðurs-riti, sum varð givið út tilRasmus á Háskúlanum,sum hevði verið skrivari íFøroya Fiskimannafelagifrá 1912-1947.

Vit prenta hesa frásøgní komandi blað.

Aftaná kríggið fekkDánjal heiðursmerki frábretska konginum fyri sínleiklut undir krígnum.

Men nú var nógv broytt.Undir krígnum vórðusáttmálarnir settur av ein-um gerðarrætti, men núeftir kríggið fóru øll skip-ini aftur at fiska, og núkundi aftur samráðastfrítt. Í 1946 vórðu gjørdirsáttmálar fyri heilar 13veiðuhættir. Men hesirvóru nógv merktir av, atteir vóru nettosáttmálar,soleiðis sum ásett av gerð-arrættinum undir krígn-um. Fyrsta uppgávan vartí at útvega fiskimonnumbruttosáttmálar.

Hetta førdi í 1948 tildrúgvar samráðingar ogeisini eitt verkfall, sumvardi í 10 dagar. Aftanáhesa orrustu vórðu sátt-málar fiskimanna fyrstuferð skrivaðir á føroysk-um. Men komið var ikki ámál við bruttosáttmál-anum.

Í 1949 byrjaðu "timbur-menninir" av øllum teim-um gomlu koltrolarunum,sum vóru keyptir aftanákríggið. Og nú gjørdistverkbann á trolarunum. Í1952 vóru aftur drúgvartingingar um sáttmála,sum endaðu við semju.Greitt verður frá hesumsamráðingum í bókaverk-inum Fiskivinna – Fiski-vinnumál, sum er skrivaðav Erlendi Patursson,eftirmanni Dánjals sumformaður. Av hesi skriv-ing fæst fatan av einumdugnaligum og eisinisemjusøkjandi formanni íFøroya Fiskimannafelag.

Ikki langt eftir kríggið,var støðan tann, at fiski-menn áttu ikki ein hóski-ligan flota, og gav hettaføroyska samfelagnum,ogeisini Føroya Fiskimanna-felag nýggjar avbjóðingar.Eitt nýtt stig her var Grøn-landsfelagið, sum FøroyaFiskimannafelag setti pen-ing í, og her umboðaðiDánjal felagið í nevndini.Í hesum sambandi varhann eisini fleiri ferðir íGrønlandi at samráðast

um okkara rættindi har.Tá var eisini gjørt av atleggja útróðurin í Føroy-ingahavnina, og kom hes-in í nógv ár at hava stórantýdning fyri føroyskasamfelagið.

Høvdu álit áformanninumSum allir felagsformennmunnu hava roynt, somøtti Dánjal eisini mót-støðu. Hetta førdi eina-ferð til, at stjórnin í felag-num kunngjørdi einaálitisváttan til Dánjal sumformann. Her varð m.a.sagt:

TTaaðð vviitt yynnsskkjjaa aatt úútt--ttaallaa eerr,, aatt DDáánnjjaall KKlleeiinnhheevvuurr vveerriiðð ffeellaaggnnuummeeiinn ggóóððuurr ffoorrmmaaððuurr,, ííðð--iinn oogg rræættttlliinnjjaaððuurr íí ssíínn--uumm ssttaarrvvii.. Uttan at siganakað niðursetandi umaðrar formenn, felagiðhevur havt, halda vit athann hevur verið felags-ins besti formaður.

At tað ikki bert eru vitsum halda so, men eis-ini felagslimirnir yvir-høvur, varð prógvað viðsíðsta felagsformansval,tá Dánjal Klein varðvaldur einmælt aftur tilfelagsformann eftir 3ára starv.

Teir sum skrivaðu undirvóru sýsluformenninirTróndur Poulsen, JensSiggert Olsen, Jens M.Joensen, Anton Joensenog J. Glerfoss.

Nýtt rákDánjal var formaður í Før-oya Fiskimannafelag framtil árslok 1952. Tá varhann blivin 70 ár, og núvar eitt nýtt rák innanfiskimenn,sum førdi til, atErlendur Patursson gjørd-ist formaður fyrst í 1953.Dánjal gjørdi av, at hannstillaði ikki upp aftur.Hann átti tá bert 3 ár eftir,tí tann 7. januar 1956doyði hann brádliga – 73ára gamal.

Dánjal sumsemingsmaðurAt Dánjal var ein semju-søkjandi maður verðureisini váttað av HeðiniBrú í hansara endurminn-ingum.

Hann greiðir frá, tá teirí eini bygd skuldu mátaein koyriveg oman gjøgn-um bygdina at strondini.Her skuldi so takast ymsirsnøklar frá ymiskummonnum,og tí kundi lætt-liga trætur koma burturúr.Hans Jacob tók sær teyráð at fáa Dánjal Klein atkoma á staði. Hann varformaður í búnaðar-nevndini í Norðureystur-oy, og kendi til slík viður-skifti.

Teir máta upp uttantrupulleikar at byrja við,og Heðin Brú greiðir frá:

Nú koma vit at einumlítlum glupsi, sum eina-ferð í tíðini hevði veriðkøstur. Tað lá so fyri, ateg var noyddur at setaein ella tveir hælir niðurhar. Tá leypur ein avmonnunum til, ovur-sintur, rykkir hælirnarupp og blakar langanveg: "Tað skal einginkoma her og seta mark íjørð, sum eg eigi, ikkium tvøran fingurin færkommunan frá mær. Núvita tit tað!" So fór hanná heimveg. Dánjal Kleinfer aftaná honum. Teirtosa báðir, støðga við-hvørt, ganga so aftur.Um eina góða løtu kem-ur Dánjal oman aftur.Tá eru vit komnir eittsindur longur oman viðarbeiðinum. "Kom nú ogset hælirnar aftur, harteir stóðu. Maðurin játt-ar, at kommunan færhendan geiran upp íkoyrivegin."

Og Heðin leggur aftur-at, at hevði tað ikki eydn-ast Dánjali at tosa hendanmannin til rættis var óvisthvussu tað kundi veriðvið øðrum eigarum. Dánj-al Klein vísti her sínar

Tá ið flogfara- og kavbátaálopini á tey siglandi skip til Bretlands fóru at ótíttast, fóruÍslendingar aftur at sigla til Bretlands við ísfiski, men teimum trutu tá skip at siglavið. Seinast í árinum 1944 vóru boð send higar til Føroya, at teir ynsktu at leiga okk-ara skip at sigla við feskum fiski til Bretlands. Samráðingar komu í lag her heima viðyvirvaldinum á odda, FF var eisini umboðað á hesum fundum, og vit mundu vera teireinastu, sum mæltu ímóti at leiga skipini út til aðrar tjóðir at sigla við. Føroyingarhøvdu keypt størsta partin av fiskinum, sum teir sigldu við til Bretlands framman-undan, og tí lá ein stórur partur av peninginum eftir í Íslandi og kom sjálvandi ís-lendskum fiskimonnum og braskarum til góða. FF saman við øðrum hevði sligið tilljóð fyri, at Føroyingar sjálvir fóru at fiska tann fisk, sum seldur var í Bretlandi, held-ur enn at keypa hann frá øðrum, tí tá kom allur peningurin at verða heima hjá okkumsjálvum. Tá ið avgerðin eftir hesar samráðingar varð tikin, var Føroya Fiskimanna-felag teir einastu, sum ikki vildu leiga skipini burtur til aðrar at sigla við. Síðan vórumenn útnevndir til at fara til Íslands at samráðast við íslendska ríkisstýrið um leigu-málið fyri skipini og annað. Menninir, sum valdir vórðu, vóru hesir: Jóhan Dahl fyrireiðarafelagið, Thomas Thomasen fyri skiparafelagið, Magnus Tórsheim fyri arbeiðs-mannafelagið, Daniel Klein fyri fiskimannafeløgini og Husted Andersen sum juridisk-ur ráðgevari; tann danski gesanturin skuldi vera við í øllum ráðagerðum í hesummáli. Samráðingarnar í Íslandi endaðu við, at teir føroysku skipaeigararnir fingu einsera góðan og lagaligan sáttmála, og at okkara fiskimenn fingu tann føroyska sigl-ingarsáttmálan góðkendan og eitt sindur umbøttan til 1. oktober 1945.

Dánjal var við til nógvar samráðingar um vilkorini hjá fiskimonnum.Hendan myndin er tikin frá slíkum samráðingum í Íslandi í 1945. Dánjalsitur uttast t.h. í fremra raðnum. Um hesar samráðingar skrivaði Dánjal:

gávur "at leggja niðursjógv", og tað var ikki ein-asta ferðin.

Her kann verða skoyttuppí, at Dánjal var eisiniein av teimum sum mál-du veltir upp til útrokn-ing av veltistudningi.Teirvóru fleiri sum høvduhetta arbeiði. Her komnógv ann uppá, hvussulong bein viðkomandimaður hevði, tí talt varðupp eftir fetum. Longrimaður gleivaði tess færrigjørdust fermetrarnir!

SjálvstýrismaðurDánjal var eisini uppi ípolitikki. Hann var allardagar sjálvstýrismaður, ogvar valevni og stillari hjáflokkinum meginpartinav lívinum. Hansara sjálv-stýrissinni kom eisini tilsjóndar innan kirkjugátt.Áðrenn kirkja varð bygdvið Gjógv í 1929 plagdiDánjal at lesa lestur ískúlanum. Og hann las áføroyskum sum als ikkivar nøkur sjálvfylgja tá.

"Sjálvstýrið" er farið víð-ari í ættina.Ein tann kend-asti sjálvstýrispolitikkari ínýggjari tíð er LasseKlein, sum er sonurHjørdis hjá Dánjali. Gutt-

orm hevur eisini veriðvirkin í sjálvstýrisflokk-inum, og hann hevur eis-ini verið á tingi sum vara-maður. Tað kann eisiniverðá nevnt, at ein abba-sonur,Heðin M.Klein, eittskifti var tingmaður ogeisini landsstýrismaður ífiskivinnumálum.

Dánjal er tann formað-urin, sum hevur sitiðfjórð longst í felagnum,og sum tí hevur havt serastóran týdning fyri felag-ið.Tí kann munandi meiraverða skrivað um hansaravirksemi.

Tað liggur nógv tilfareftir hann, og vónandi fáavit seinni høvið til atgreiða meira frá virksem-inum hjá hesum merkis-manni.

Síða 16 Nr. 327 - 7. oktober 2004

Kjære bedste Moder!Hermed vil jeg ikke forsømme atskrive dem nogle faa Linier. Jeg hardet Gud ske Lov godt og ønsker jeralle af Hjærtet det samme. Jeg kundenok lide at "sita vi troje og eta sperilog fisk í kvøld" men jeg faa lade mignøie med engelsk "Pudding" og andenengelsk Kost. Jeg lovede i mit sidsteBrev at sende mit Portræt men paaGrund af at jeg først kom hertil i Gaarhar jeg ikke havt Tid,og jeg maa sendeBrevene nu for at I kunne faa demmed første Post, men jeg skal se hvadjeg kan gjøre i Vinter.Kjære Moder, jegtror at jeg næste Vaar vil forlade detteLand og drage længere bort til Syd-afrika, men hvor langt jeg er borte fraeder vil mine Tanker altid være hoseder, og jeg har sat min Tillid til Gud,og jeg føler at Gud vil hjelpe dem somham frygte.

Hils Fredrik,Andreas og Daniel, Søst-er og alle i Huset en glædelig Jul og etLyksaligt Nytaar ønskes eder alle afeder hengivne Broder.

Maa Gud styrke og bevare dem minkjære Moder, saa jeg engang kan se ed-er igjen om Gud vil, ske hans Vilje,det-te er min julebøn.

Glæde Jul og Nytaar ønskes af eders hengivne Søn

JJoohhnn PP.. KKlleeiinn

Hann hevur eisini skrivaðbústaðin, men tað einastasum skilst er 605 Ross St.

Seinasta bræviðfrá Jóan Petur

Sekstan mans umborð á "Polo" undir tilrigging á Klaksvík í 1932. Aftast vinstrumegin frá: GuttormZachariasen, Kirkju, Zacharias Fr. Jacobsen, (Rísti), Kirkju, Petur P. Joensen, Gjógv, Elieser M. F.Johannesen, Gjógv, Hans Jacob Hansen, Gjógv, Hans P. Hejnesen, Svínoy. Í miðjuni vinstrumegin frá:Símun Petersen, Svínoy, Hans P. Mikkelsen, Svínoy, Símun Michael Zachariasen, Kirkju, Svend Joensen,Gjógv, Jóhannes Lassen, "amerikanarin", Klaksvík, Daniel Klein, Gjógv og Erling Petersen, Svínoy.

Dánjal átti ein eldri beiggja Jóan Petur, sum fór til Amerika. Taðhevur verið eitt stórt stig at fara tá í tíðini. Tað einasta lívstekin eftirhann er eitt bræv, sum er skrivað jólaaftan 1894, og sum vit endur-geva soleiðis, sum tað er skrivað. Tað frættist einki frá honum eftirhetta, og tí er grund at halda, at hann er deyður ungur. Hann varføddur í 1873 og hevur tískil verið blaðungur, tá hann er farin avlandinum. Og gávur hevur hann havt, tí hann hevði gingið í realskúlaí Havn.

Men brævið er soljóðandi:

Juleaften 1894


Kommer man til bygdenGjógv fra søsiden får manstraks indtryk af megetejendommelige klippe-formationer, halvglemtfra verden og aldrig be-skuede af de fleste fær-ingers øjne, men storslå-ede og typiske færøske erbåde disse klipper, ogdisse fjelde, der synes athave været enige omat tage hinanden ihånden og kredseom bygden for atgemme den bortfra al uvedkom-mende stads ogståhej.

Selve landings-stedet er enestå-ende, ikke blot påFærøerne, menmåske i hele ver-den. Det er enprægtig rift somfrembryder for enlandingsplads, denmærkelige omstæn-dighed at man befin-der sig højere end huse-ne, og må stige nedadfjeldsiden for at kommehjem, når man fra klippe-siden er kommet godt ogvel på land. Kommer manderimod til bygden fraden modsatte side, fralandsiden får man et heltandet indtryk. Her kom-mer man gennem en storog dejlig dalsænkningoveralt vel tilvokset medsaftigt græs.

Et opmærksomt øjefængsles også straks vedsynet af de efter færøskeforhold usædvanlige sto-re indhegnede marker,der også for de størsteparter er opdyrkede.

Men ikke så snart hvilerhavet sin stærke ryg førbåde indmark og udmarkog sæk er forladt af hvervåben, før mand og allebåde flyder. Havet er rigtog fiskegrunnene er nærved. Der er kommet man-ge måltider og mangekroner fra den kant.

Her træffer man gamlemennesker, der kan for-tælle om hvorledes ensoldefar og tipoldefar harset ud dengang de stod ideres manddomskraft.Ogher træffer man ungemænd, som har haft denoplevelse at sejle i denengelske marine og kof-fardifart mellem Englandog Frankrig og Amerikaunder verdenskrigen ogkommet helskindet igen-nem. Her træffer mangamle mennesker bøjede

af sorg, slid og tunge til-skikkelser.

Her træffer man ungemennesker med friskt ogfrejdigt livsmod, og forhvem fremtiden synes atligge i strålende skær.

Men hos dem alle mø-der man et længe varet,men hidtil uopmålt øn-ske, et for alle færøskebygder fælles ønske,nem-

lig at få deres egen lillekirke rejst på bygdensenemarker. Men selv omdenne bygd kan synes atligge bortglemt fra denøvrige verdens strid ogstrøm og ståhej, finderman dog ved nærmerebekendtskab at dens en-kelte medlemmers livs-

forhold eller skæbnekan falde meget for-

skelligt ud.For nogle så godt

og jævnt og smuktsom udsigten overdalsænkningen,når man en sol-skinsdag kom-mer til bygdenfra landsiden.For andre så hår-de og tungt ogsønderr ivendesom udsigten overfjeldene og klip-

perne, når man enregntung dag kom-

mer til bygden frasøsiden. Jeg skal i kor-

te træk skildre kun enenkelt af dem med tunge

livsskæbner.I en hytte traf jeg en

gammel bedstemor. Hen-des alder var høj som denkun kan nås af kæmper,efter hvad Grundtvigifølge lån fra Kong D

Nr. 327 Hósdagur 7. oktober 2004 12,- Lívsins salt · 2015. 3. 4. · Nr. 327 - 7. oktober 2004...

Documents

Transcript of Nr. 327 Hósdagur 7. oktober 2004 12,- Lívsins salt · 2015. 3. 4. · Nr. 327 - 7. oktober 2004...