Nowa metoda pakowania żywych

karpi podczas sprzedaży detalicznej

Polska Akademia NaukPolska Akademia NaukZakZakłład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej w Goad Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej w Gołłyszu yszu

Henryk BiałowąsHenryk Białowąs

15 grudnia 2009 r. ukaza15 grudnia 2009 r. ukazałł si sięę komunikat Gkomunikat Głłównego Lekarza ównego Lekarza Weterynarii w sprawie Weterynarii w sprawie postpostęępowania z powania z żżywymi rybami ywymi rybami bbęęddąącymi przedmiotem sprzedacymi przedmiotem sprzedażży y detalicznejdetalicznej. .

Jednym z nowych zaleceJednym z nowych zaleceńń odno odnośśnie nie sprzedasprzedażży y żżywych ryb jest sposób ywych ryb jest sposób ich pakowania. Zalecanich pakowania. Zalecanąą metod metodąą pakowania pakowania żżywych karpi jest ywych karpi jest umieszczenie umieszczenie ich ich w pojemniku, wiaderku, w pojemniku, wiaderku, ewentualnie ewentualnie w reklamówce napew reklamówce napełłnionymi nionymi odpowiedniodpowiedniąą ilo ilośściciąą wody z wody z dostdostęępem powietrza. pem powietrza.

PPrzepisy krajowe i unijne nie rzepisy krajowe i unijne nie zabraniajzabraniająą sprzeda sprzedażży detalicznej y detalicznej żżywych ryb ywych ryb

- ooficjalne stanowisko Departamentu ficjalne stanowisko Departamentu BezpieczeBezpieczeńństwa stwa ŻŻywnoywnośści i Weterynarii MRiRW z ci i Weterynarii MRiRW z 20020077 roku w sprawie przepisów maj roku w sprawie przepisów mająących cych zastosowanie podczas sprzedazastosowanie podczas sprzedażży detalicznej y detalicznej żżywych karpiywych karpi

NaleNależży zaznaczyy zaznaczyćć, , żże w przepisach e w przepisach nie okrenie okreśślono szczególono szczegółłowo owo warunków i sposobu, w jakich warunków i sposobu, w jakich powinny bypowinny byćć one transportowane one transportowane (przenoszone) przez klientów (przenoszone) przez klientów detalicznychdetalicznych

Wady sprzedaży w wiaderkach:Wady sprzedaży w wiaderkach:o Uniemożliwienie przyjęcia Uniemożliwienie przyjęcia naturalnej naturalnej pozycji przez pozycji przez rybyrybyo Uniemożliwienie swobodnego Uniemożliwienie swobodnego ruchuruchuo Ograniczona ilość tlenu w wodzieOgraniczona ilość tlenu w wodzie

o W przypadku zamknięcia W przypadku zamknięcia wiaderka wiaderka ograniczona ograniczona ilość powietrzailość powietrzao Wzrost kosztów sprzedaży Wzrost kosztów sprzedaży detalicznejdetalicznejo Co najmniej dwukrotny wzrost Co najmniej dwukrotny wzrost masy masy ryb z opakowaniemryb z opakowaniem

Wady opakowania:Wady opakowania:o Ograniczona ilość tlenu w wodzieOgraniczona ilość tlenu w wodzieo Podatność na uszkodzenia mechanicznePodatność na uszkodzenia mechaniczneo Co najmniej dwukrotny wzrost Co najmniej dwukrotny wzrost

masy ryb z opakowaniemmasy ryb z opakowaniem

0

20

40

60

80

100

0 20 40 60 80 100 120

Czas (min)

Nas

ycen

ie w

ody

tlen

em (

%)

1 - 5°C

11 - 15°C

Zmiany nasycenia wody tlenem w wiaderkach z żywymi karpiami. Stosunek masy ryb do objętości wody wynosił około 1:2. Linią kropkowaną zaznaczono krytyczny poziom nasycenia wody tlenem

ZalecanZalecanaa metod metodaa pakowania pakowania żżywych ywych karpi karpi dodo pojemnik pojemnikówów, wiader, wiadereek, k, ewentualnie reklamówewentualnie reklamówekek napenapełłnionynionychch odpowiedni odpowiedniąą ilo ilośściciąą wody z dostwody z dostęępem powietrza dobrze pem powietrza dobrze pepełłni swojni swojąą rol rolęę tylko do momentu tylko do momentu obniobniżżenia nasycenia wody tlenem enia nasycenia wody tlenem do poziomu krytycznego, czyli do poziomu krytycznego, czyli biorbiorąąc pod uwagc pod uwagęę realia sprzeda realia sprzedażży y detalicznej (ilodetalicznej (ilośćść nalewanej wody i nalewanej wody i poziom nasycenia jej tlenem) przez poziom nasycenia jej tlenem) przez kilkanakilkanaśście - kilkadziesicie - kilkadziesiąąt minut. Po t minut. Po tym czasie ryby tym czasie ryby duszą się i duszą się i snsnąą. .

6,90

7,00

7,10

7,20

7,30

0 20 40 60 80 100 120

Czas (min)

Odcz

yn t

kank

i m

ięśn

iow

ej p

H

worki niezawiązane

worki zawiązane

wiaderka

Zmiany odczynu pH tkanki miZmiany odczynu pH tkanki mięśęśniowej u karpi niowej u karpi przetrzymywanych przetrzymywanych w workach foliowych w workach foliowych bez wody bez wody niezwiniezwiąązanych i zwizanych i zwiąązanych zanych oraz oraz w wiaderkach z wodw wiaderkach z wodąą w temperaturze w temperaturze 11-5ºC-5ºC. . Stosunek Stosunek masy ryb masy ryb do objdo objęętotośści wody wynosici wody wynosiłł oko okołło 1:2. o 1:2.

300

350

400

450

500

0 20 40 60 80 100 120

czas (min)

pozi

om k

orty

zolu

(ng

/ml)

worki niezawiązane

worki zawiązane

wiaderka

Zmiany Zmiany poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w surowicy surowicy krwikrwi u karpi przetrzymywanych w workach u karpi przetrzymywanych w workach foliowych foliowych bez wody bez wody niezwiniezwiąązanych i zwizanych i zwiąązanych zanych oraz w wiaderkach oraz w wiaderkach z wodz wodąą w temperaturze w temperaturze 11-5ºC-5ºC

Wnioski z przeprowadzonych badań:Wnioski z przeprowadzonych badań:

o Przetrzymywanie ryb w workach Przetrzymywanie ryb w workach bez wody bez wody zawizawiąązanych spowodowazanych spowodowałło znaczne o znaczne obniobniżżenie enie odczynuodczynu tkanki mięśniowej tkanki mięśniowej, co wskazuje na , co wskazuje na duży duży udziaudziałł procesów beztlenowych w procesów beztlenowych w metabolizmie. metabolizmie. ZawiZawiąązanie worków zamknzanie worków zamknęłęło swobodny o swobodny dostdostęęp powietrza i uniemop powietrza i uniemożżliwiliwiłło wymiano wymianęę gazowgazowąą przez skór przez skóręę i wilgotne skrzela i wilgotne skrzelao NieNieznaczneznaczne zmiany pH u karpi zmiany pH u karpi przetrzymywanych w workach przetrzymywanych w workach bez wody bez wody niezwiniezwiąązanych i wiaderkach z wodzanych i wiaderkach z wodąą sugerujsugerująą, , żże procesye procesy beztlenowe jeszcze sibeztlenowe jeszcze sięę nie nie rozpoczrozpoczęłęły by bąąddźź mia miałły charakter marginalnyy charakter marginalny

o Nie stwierdzono istotnych róNie stwierdzono istotnych różżnic minic mięędzy dzy tymi tymi metodami pakowania w badanym zakresiemetodami pakowania w badanym zakresie czasowymczasowym

Ryby posiadają zdolność oddychania przez Ryby posiadają zdolność oddychania przez skórę. skórę. U karpia jej udział wynosi około 30% całości U karpia jej udział wynosi około 30% całości wymiany gazowej.wymiany gazowej.

U karpi sprzedawanych w workach U karpi sprzedawanych w workach niezwiązanych część skóry z dolnej i niezwiązanych część skóry z dolnej i bocznych części ciała styka się z folią, co bocznych części ciała styka się z folią, co uniemożliwia wymianę gazową w tych uniemożliwia wymianę gazową w tych miejscach.miejscach.

Wniosek:Wniosek:Należy odsunąć folię od skóry tych części Należy odsunąć folię od skóry tych części ciała ciała tak by i przez nią mogła być prowadzona tak by i przez nią mogła być prowadzona wymiana gazowa. wymiana gazowa.

Jak to zrobić?Jak to zrobić?

Karp w torbie foliowejKarp w torbie foliowej

Karp w torbie foliowej wyposażonej w Karp w torbie foliowej wyposażonej w doświadczalną konstrukcję nazwaną doświadczalną konstrukcję nazwaną koszykiem koszykiem

Zmiany odczynu pH tkanki miZmiany odczynu pH tkanki mięśęśniowej u niowej u karpi przetrzymywanych w workach karpi przetrzymywanych w workach foliowych foliowych i workach foliowych z koszykiem i workach foliowych z koszykiem w temperaturze w temperaturze 1111--115ºC5ºC

6,40

6,60

6,80

7,00

0 40 80 120

Czas (min)

Odc

zyn

mię

śni

(pH

) torba foliowa

torba foliowa z koszykiem

300

350

400

450

500

550

600

0 20 40 60 80 100 120

czas (min)

pozi

om k

orty

zolu

(ng

/ml)

torba foliowa

torba foliowa z koszykiem

Zmiany Zmiany poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w surowicy krwisurowicy krwi u karpi przetrzymywanych w u karpi przetrzymywanych w workach foliowych workach foliowych i workach foliowych z koszykiem i workach foliowych z koszykiem w temperaturze w temperaturze 1111--115ºC5ºC

Wnioski z drugiego doświadczenia:Wnioski z drugiego doświadczenia:

o ZZmiany miany odczynu odczynu pH pH tkanki mięśniowej tkanki mięśniowej u u karpi karpi przetrzymywanych w workach przetrzymywanych w workach z z koszykiem miały koszykiem miały mniejszy zakres, co sugeruje większy mniejszy zakres, co sugeruje większy udziaudziałł procesów tlenowych w metabolizmieprocesów tlenowych w metabolizmie

o Niższy pNiższy poziom kortyzolu, czyli hormonu oziom kortyzolu, czyli hormonu stresustresu, , w surowicy krwi w surowicy krwi u karpi u karpi przetrzymywanych przetrzymywanych w torbach z koszykamiw torbach z koszykami wskazuje na wskazuje na mniejszmniejsząą sisiłęłę stresu jakiemu zosta stresu jakiemu zostałły poddane y poddane karpie w karpie w przypadku tego opakowaniaprzypadku tego opakowania

Zalety koszyka:Zalety koszyka:

o Karp oddycha praktycznie całą Karp oddycha praktycznie całą powierzchnią ciałapowierzchnią ciała

o Koszyk stanowi dodatkową ochronę Koszyk stanowi dodatkową ochronę ryb ryb przed urazami mechanicznymiprzed urazami mechanicznymi

o Koszyk dodatkowo wzmacnia Koszyk dodatkowo wzmacnia opakowanieopakowanie

o KKoszyk nie powoduje kilkukrotnego oszyk nie powoduje kilkukrotnego wzrostu masy ryb wraz z wzrostu masy ryb wraz z opakowaniem opakowaniem tak jak w przypadku tak jak w przypadku wiaderek i toreb wiaderek i toreb foliowych z wodfoliowych z wodąą

o nie wymaga atestu na kontakt nie wymaga atestu na kontakt z żywnościąz żywnością

MMankamentem ankamentem konstrukcji konstrukcji doświadczalnej doświadczalnej jest stosunkowo jest stosunkowo dudużży „rozmiar” koszyka, mogy „rozmiar” koszyka, mogąący cy powodowapowodowaćć wysoki koszt wysoki koszt transportu transportu i składowaniai składowania. . KKonsultacje onsultacje ze specjalistami z zakresu produkcji ze specjalistami z zakresu produkcji opakowaopakowańń z tworzyw sztucznych z tworzyw sztucznych zaowocowały powstaniem zaowocowały powstaniem koszykkoszykaa wykonanwykonanegoego z folii typu PET. Ma on z folii typu PET. Ma on postapostaćć korytka o korytka o ścianachścianach bocznych bocznych i dnie wyposai dnie wyposażżonych w onych w oożżebrowanie odsuwajebrowanie odsuwająące ciace ciałło o karpia od karpia od ścianścian i dna. i dna.

Nowe opakowanie dla żywego Nowe opakowanie dla żywego karpiakarpia

- koszyk z folii PET- koszyk z folii PET

Zmiany odczynu Zmiany odczynu pH pH tkanki mitkanki mięśęśniowej niowej u karpi u karpi przetrzymywanych w przetrzymywanych w torbtorbach foliowychach foliowych oraz torbach oraz torbach foliowych wyposażonychfoliowych wyposażonych w koszykiw koszyki PET PET w temperaturze w temperaturze 1111--115ºC5ºC

6,70

6,90

7,10

0 40 80 120

czas (min)

odcz

yn m

ięśn

i (p

H)

torba foliowa

torba foliowa z koszykiem PET

Zmiany Zmiany poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w poziomu kortyzolu (hormonu stresu) w surowicy krwisurowicy krwi u karpi przetrzymywanych w u karpi przetrzymywanych w torbtorbach foliowychach foliowych oraz oraz torbach foliowych wyposażonychtorbach foliowych wyposażonych w koszykiw koszyki PET PET w w temperaturze temperaturze 1111--115ºC5ºC

310

320

330

340

350

360

370

380

390

0 40 80 120

czas (min)

pozi

om k

orty

zolu

(ng

/ml)

torba foliowa

torba foliowa z koszykiem PET

Wnioski z trzeciego doświadczenia:Wnioski z trzeciego doświadczenia:

o Mniejszy zakres zMniejszy zakres zmian mian odczynu odczynu pH pH tkanki tkanki mięśniowej mięśniowej u karpiu karpi przetrzymywanych w przetrzymywanych w workach workach z koszykami PET sugeruje większy z koszykami PET sugeruje większy udziaudziałł procesów tlenowych w metabolizmieprocesów tlenowych w metabolizmie

o Niższy pNiższy poziom kortyzolu, czyli hormonu oziom kortyzolu, czyli hormonu stresustresu, , w surowicy krwi w surowicy krwi u karpi u karpi przetrzymywanych przetrzymywanych w torbach z koszykamiw torbach z koszykami PET PET wskazuje na wskazuje na mniejszmniejsząą si siłęłę stresu jakiemu zosta stresu jakiemu zostałły y poddane poddane karpie w tkarpie w tymym opakowani opakowaniuu

Zalety koszyka z folii PET:Zalety koszyka z folii PET:

o Karpie utrzymują pozycję pionową Karpie utrzymują pozycję pionową – – dzięki temu nie skaczą, co dzięki temu nie skaczą, co

także także ułatwi ważenie ułatwi ważenie podczas sprzedaży podczas sprzedaży detalicznej detalicznej

o Niski koszt produkcjiNiski koszt produkcji

o Niewielka objętość koszyków Niewielka objętość koszyków podczas podczas transportu i składowania, transportu i składowania, po włożeniu po włożeniu jeden w drugijeden w drugi

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

Prezentacja przygotowana w ramach projektu:Prezentacja przygotowana w ramach projektu:

NOWA METODA PAKOWANIA ŻYWYCH KARPI NOWA METODA PAKOWANIA ŻYWYCH KARPI PRZY SPRZEDAŻY DETALICZNEJPRZY SPRZEDAŻY DETALICZNEJ

realizowanego przez: realizowanego przez: - - ZakZakłład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej PAN ad Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej PAN w w

GoGołłyszyszuu- - Towarzystwo Promocji Ryb Towarzystwo Promocji Ryb PAN KARP PAN KARP