Norantz - Gasteizko aurkezpena 2011-11-2
-
Upload
ricardo-gomez -
Category
Education
-
view
370 -
download
2
Transcript of Norantz - Gasteizko aurkezpena 2011-11-2
1
Norantz
IKER UMR 5478 – CNRS / Bordele 3 / UPPA
B. Oyharçabal, J. Salaberria, I. Epelde
Gasteiz, 2011ko azaroaren 2a
2
Norantz proiektuaren xedea
Iparraldeko euskaldunen hizkera berrienbehatresna baten oinarriaren eratzea
azpiegitura horretaz baliaturik, hizkera aldaera berriez eta hizkuntza aldaketez
ikerketen ahalbideratzeko
3
Norantz-en egileak eta diruztatzaileak
Norantz proiektua IKER ikerguneko ikertzaileek egin dute,anitz euskalari eta euskaltzaleren laguntzarekin, oroz gainetik
lekuko izatea onartu dutenekin.
Datu-basea, J. Landa eta A. Maritxalar Ametzagaiña taldeko informatikariek egin dute.
Hiru urte iraun duen proiektu honen finantzamendua Akitaniako Eskualde Kontseiluak, Departamenduko Kontseilu
Nagusiak, eta EEPk segurtatu dute.
4
Proiektuaren zergatikoak
• ikerketa guti egiten da gaurko euskaldun arrunten mintzairaz, eta deus guti dakigu egungo hiztunen gramatikaz.
• euskararen gizarte egoeragatik (Iparraldean bereziki, baina bertzeetan ere), aldaketarako kanpo faktoreek ondorio handiak izan dituzkete, eta izanen, egungo eta biharko hiztun anitzen mintzairan.
5
Datu-basea eratzeko helburua
• Egungo euskal hiztunen gramatika egitura nagusien biltzea,
• Frantsesarekilako kontaktuak fonetikan ekar ditzakeen aldaketa nagusien biltzea,
• Interneten ikertzaileen esku jartzeko
6
Norentzat gerta daitekeen probetxuzkoa Norantz
• Ikertzaileek ikerketen egiteko,
• Irakasleek egitura batzuk zenbateraino hedatuak diren jakiteko,
• Euskararen arau bideratzaileek hizkuntzaren bilakaeraren segitzeko.
7
Zertarako baliatu behar ez den Norantz
• Ez euskara arautuan nola erran behar den jakiteko, ezen hutsak ere berdin bilduak dira datu-basean,
• Ez euskara ona edo ederra zer den jakiteko, itzulpena ez baita biderik egokiena horren biltzeko, eta gramatika gaitasuna eta komunikazio gaitasuna eta trebezia guziz desberdinak baitira.
Aurkezpen honen urratsak
1. Datu-basearen aurkezpen orokorra zenbait
adibide harturik
2. Datu-basearen eratzeko erabili metodologia eta haren barneko osagaiak
8
9
Hiztun tipoak Hiria Hirixkak Baserria
70+ 8 7
40-60 5 7
+ IK -IK +IK -IK +IK -IK
6 4 6 5 6 5 +AH -AH +AH -AH +AH -AH +AH -AH +AH -AH +AH -AH -30
4 2 4 Ø 3 3 5 Ø 4 2 5 Ø
Inkesta guneak
Urratsak
Datuak bilduAudioak PRAATen
tratatu
TranskribatuDatu-baseahornitu
12
Datuak biltzeko prozedura
Elizitabide nagusia itzulpena izan da. Horrez gain ezagutza galderak ere egin zaizkie lekukoei, eta hizketa libre pasarte batzuk hartu, komunikazio gaitasuna neurtzeko.
Aldaketa faktoreak
FRANTSESAKEKARRITAKOAK
KONBERGENTZIAZSORTUTAKOAK
BARNEBILAKAERAK
14
Euskarak ez dituen fonema batzuk hots sisteman sartzea
vitesse
deux pijamas
zinguerie
devoirs
T-shirts
FRANTSESAKEKARRITAKOAK
Egitura kausatibo bat
C314. Tu me fais rire.‘Barre eginarazten didazu’
zuk niri irri eginarazten dautazu /zuk ni irri eginarazten na(u)zu
FRANTSESAKEKARRITAKOAK
16
+70
40-60
-30
C134 — Tu me fais rire.
Joskera > Aditz kausatiboak
Irri eginarazten nauzu / dautazu
17
Adlatiboa / inesiboa nahastea
Mugimendu aditzekin (joan, etorri, itzuli,
igorri), inesiboa agertzen da batzuetan
adlatiboaren lekuan:
C87. Haur guziak lurrean erori dira.
FRANTSESAKEKARRITAKOAK
18
Adlatiboa / inesiboa nahastea
etorriEztago aurrik eskolan etorri denik gaur.
itzuliBada iru urte ene lagunak itzuli dira beren
herrian. igorri
Aurrak igorri ditut eliza gibelean dien etxetan.
Aldaketa faktoreak
FRANTSESAKEKARRITAKOAK
KONBERGENTZIAZSORTUTAKOAK
BARNEBILAKAERAK
20
Estandarraren eragina: adibide bat (1)
Datibo pluralaren hondarkia
A21. La maman a donné le livre aux enfants.
‘Amak liburua eman die haurrei’
KONBERGENTZIAZSORTUTAKOAK
Datibo plurala
+70
40-60
-30
22
Beste adibide bat (2)
Hurbiltze adlatiboaren hondarkia
Je ne voulais pas que Maddi aille vers le village.
‘Ez nuen nahi Maddi herrirantz joatea’
KONBERGENTZIAZSORTUTAKOAK
23
Hurbiltze adlatiboa (I)A47: vers le village (singularra)
1. herriari buruz, herrilat buruz
2. beste postposizio baten bidez:
herri aldera(t)
3. herrira(t)
4. herrirantz (6 gaztek), herriruntz
(7)
24
Hurbiltze adlatiboa (II)A48: vers les montagnes (plurala)
1. mendier buruz, mendietara buruz
2. beste postposizio baten bidez: mendi
alde
3. mendietara(t)
4. mendietarantz (4), mendietaruntz (2)
2525
Hirugarren adibide bat
-(e)la / -(e)nik ezezko perpausen osagarrietan
Il ne semble pas que Beñat soit malade.‘Ez du iduri eri dela’
KONBERGENTZIAZSORTUTAKOAK
18 -(e)la10 -(e)nik+7070
40-60
-30C153.- Il ne semble pas que Beñat soit malade.
Joskera > Mendeko perpausak > Perpaus osagarriak > Adiera perpausak > Ezezko perpausen osagarriak > Predikatu iragankorrekin
12 -(e)la0 -(e)nik
18 -(e)la10 -(e)nik
Aldaketa faktoreak
FRANTSESAKEKARRITAKOAK
KONBERGENTZIAZSORTUTAKOAK
BARNEBILAKAERAK
28
Galdetegia
1.Izen Morfologia (81 galdera)2.Aditz Morfologia (159 galdera)3.Joskera (323galdera)4.Morfofonologia (5 galdera)5.Fonologia (178 galdera)
Datu-basearen funtzionamendua
29
Datu-basearen funtzionamendua
Subjuntibo forma bat
Galdetzailea + datibo mugagabea > galdetzailea + datibo plurala
Berrikuntza bat: beri izenordaina
30
Subjuntibo jokatua / jokatugabea
Gomita nezazun / gomitatzea
BARNEBILAKAERAK
-30
40-60
+70
B76.- Quisiera que me invitara al restaurante
AM > NOR_NORK > EZAN > +pA_+pE > -<i>ke</i> > Subjuntiboa > Aleg
32
Subjuntibo jokatua / jokatugabea
Nahi nuke jatetxera gomita nezazun
• +70 subjuntiboa jokatua
• 40-60 subjuntiboa jokatua+ jokatugabea
• -30 subjuntiboa jokatugabea
33
Beri izenordain berria
hari, berari > beri
BARNEBILAKAERAK
34
+70
40-60
-30
C14 — J'ai dit à Maddi que c'est à elle que je donnerai le livre (elle=Maddi).
Joskera > Izord > Galdegaia > 3p > Dat
hari, berari > beri
35
Beri izenordain berria
Hari, berari > beri
Erran diot Maddiri hari emain diotala liburua.
• +70 Izord > Dat hari
• 40-60 Izord > Dat berari
• -30 Izord > Dat hari, berari + beri
36
Hirugarren adibide bat, barne bilakaerak ikusteko
galdetzailea + datibo mugagabea >
galdetzailea + datibo
plurala (bi gazteren erantzunetan izan ezik)
A.-23 A combien d’enfants avez vous donné du
pain?
‘Zenbat haurri eman diezu ogia?’
BARNEBILAKAERAK
Mugatu plurala galdetzailearekin
+70
40-60
-30
37
38
NORANTZ datu-basea
• Iparraldeko euskaldunen gramatika
gaitasunaren argazki
• Hiztunen joera nagusien ispilu
• Hizkuntza behagunearen lehen harria