NOMENKLATURA

Alkani, alkeni i alkini

2

Organska kemija Molekularna biologija

3

Nomenklatura alkana

Empirijska formula CnH2n+2

Osnova imena = korijen + -an

Organska kemija Molekularna biologija

4

Organska kemija Molekularna biologija

1. Imenujte prema racionalnoj IUPAC-ovoj nomenklaturi sljedeće spojeve:

5

Organska kemija Molekularna biologija

a) 2,2,3,3-tetrametilpentan f) 1-etil-3,4-dimetilciklopentan

b) 5-etil-3,3-dimetilheptan g) 4-(1’,1’-dimetiletil)-3-metilheptan

c) 10-(1’-metilpentil)ikosan h) ciklobutilciklopentan

d) 1-etil-3-metilcikloheksan i) 1,1-diciklopropilmetan

e) 3-cikloheksil-5-propilnonan j) 1-(1’-metiletil)-3-metilcikloheksan

2. Nacrtajte strukturne formule sljedećih spojeva:

ZA ONE KOJI ŽELE ZNATI VIŠE:

6

Organska kemija Molekularna biologija

1. Izbor osnove imena (najdulji lanac C atoma) = korijen + -an

2. Bočni lanac = korijen + -il

3. Bočni lanac mora biti na što je moguće nižem broju. Odgovarajući broj stavlja se

ispred imena bočnog lanca i od njega se odvaja crticom bez razmaka (4-etilheptan).

4. Više istovrsnih bočnih lanaca označava se prefiksom di, tri, tetra, itd. i numerira se

što je moguće nižim brojem. Mjesto pripojenja svakog supstituenta na glavni lanac

valja obilježiti brojem (2,2-dimetil-, a ne 2-dimetil-).

5. Ako imamo više različitih skupina pripojenih na glavni lanac, one se pišu abecednim

redom bez obzira na to kojim su brojem obilježene (4-etil-2-metilheksan).

6. Prstenaste strukture označavaju se stavljanjem oznake ciklo ispred osnove imena.

7. Ako su bočni lanci supstituirani alkilima, tada numeracija počinje od C atoma

bočnog lanca koji je pripojen na glavni lanac. Bočni lanac i alkil pišu se u zagradi, a

ispred zagrade se stavlja broj pripojenja bočnog lanca glavnom.

PRAVILA:

7

trivijalnih imena za sljedeće supstituente:

vinil -CH=CH2

alil -CH2-CH=CH2

izopropenil -C(CH3)=CH2

metiliden =CH2

butiliden =CHCH2CH2CH3

Organska kemija Molekularna biologija

Nomenklatura alkena

Empirijska formula CnH2n

Osnova imena = korijen + -en

8

Organska kemija Molekularna biologija

1. Napišite IUPAC-ova imena sljedećih spojeva:

9

Organska kemija Molekularna biologija

2. Nacrtajte strukture ovih spojeva:

a) 2,4,4-trimetilpent-2-en

b) heksa-1,5-dien

c) 3-etilheksen

d) 2-metilbuten

e) 1,2-dimetilciklobuten

f) 4-etil-2,4-dimetilhepten

10

Organska kemija Molekularna biologija

1. Izbor osnove imena (najdulji lanac C atoma koji sadrži dvostruku vezu) =

korijen + -en.

2. Dvostruka veza ima prednost nad supstituentima kod numeracije.

3. Ako je osnova imena cikloalken, tada C atomi povezani dvostrukom

vezom dobivaju oznake 1 i 2. Smjer numeriranja određuje se tako da

bočni lanci dobiju što je moguće niže brojeve.

4. Ako supstituent sadrži dvostruku vezu njegovo ime tvori se pomoću

nastavka –enil. Bočni lanac numerira se od mjesta pripojenja glavnom

lancu.

5. Ako imamo više dvostrukih veza tada se one označavaju kao dieni, trieni

odnosno polieni.

PRAVILA:

11

Organska kemija Molekularna biologija

Nomenklatura alkina

Empirijska formula CnH2n-2

Osnova imena = korijen + -in

1. Napišite IUPAC-ova imena sljedećih spojeva:

12

Organska kemija Molekularna biologija

PRAVILA:

1. Izbor osnove imena (najdulji lanac C atoma koji sadrži trostruku vezu) =

korijen + -in.

2. Ako glavni lanac sadrži dvostruku i trostruku vezu upotrebljava se

nastavak –enin.

Višestrukim vezama valja pripisati što niže moguće brojeve bez obzira

na to radi li se o dvostrukoj ili trostrukoj vezi.

3. Ako se svaka veza može obilježiti istim brojem, tada dvostruka veza ima

prednost i pripisuje joj se niži broj.