KABANATA 1- ISANG PAGTITIPON• Pagkalat ng balita sa

engrandeng pagtitipon sa bahay ni Kapitan Tiago.

• Pagdalo ng maraming panauhin sa pagtitipon kasama ng mga kilalang tao mula sa pamahalaan at simbahan.

• Ang pagtitipon ay para sa pagbabalik sa Pilipinas ni Crisostomo Ibarra. at pasasalamat sa Mahal na Birhen.

• Pagtatalo nina Padre Damaso at ang Tinyente Guevarra.KANSER NG LIPUNAN:

Maluho at Magastos Pagtatakwil sa Sariling Lahi Kaisipang Kolonyal (Colonial

Mentality)

Isang marangyang salu-salo ang ipinag-anyaya ni Don Santiago de los Santos na

higit na popular sa taguring Kapitan Tiago para sa

pagbabalik ni Juan Crisostomo Ibarra.

Nang gabing iyon dagsa ang mga panauhin na gaya ng dapat asahan. Puno ang

bulwagan. Ang nag-iistima sa mgta bisita ay si Tiya Isabel, isang matandang babae na

pinsan ng may-bahay.

Nailabas ni Pari Damaso ang kanyang mapanlait na ugali. Nilibak niya ang mga Indiyo. Ang tingin niya sa mga ito ay

hamak at mababa. Mapanlibak si Pari Damaso.

Kung kaya’t iniba ni Pari Sibyla ang usapan.

Napadako ang usapan tungkol sa pagkakalipat sa

ibang bayan ni Padre Damaso pagkatapos ng

makapagsilbi sa loob ng 20 taon bilang kura paroko ng San Diego. Sinabi niya kahit na ang hari ay hindi dapat

manghimasok sa pagpaparusa ng simbahan

sa mga erehe.

Pero, ito ay tinutulan ng Tinyente Guevarra sa

pagsasabing may karapatan ang Kapitan Heneral

sapagkat ito ang kinatawan ng hari ng bansa.

Ipinaliwanag pa ng tinyente ang dahilan ng pagkakalipat ni Pari Damaso. Ito, umano ang nag-utos na hukayin at ilipat ang bangkay ng isang

marangal na lalaki na napagbintangang isang

erehe ng pari dahil lamang sa hindi pangungumpisal.

KABANATA 2 – SI CRISOSTOMO IBARRA

• Ang pagdating ni Crisostomo Ibarra mula sa Europa pagkatapos ng pitong taon.

• Pagtanggi ni Padre Damaso kay Crisostomo na kaibigan niya ang ama nito.

• Paggamit ni Crisostomo ng ugaling Aleman sa pagpapakilala sa kanyang sarili sa mga kababaihan.

• Ang pagkikita at pag-uusap nina Crisostomo at Tinyente Guevarra.

• Ang pambabastos ni Padre Damaso kay Crisostomo.KANSER NG LIPUNAN: Crab Mentality Pagkainggit

Dumating si Kapitan Tiyago at si Ibarra na luksang-luksa ang kasuotan. Binating lahat ni kapitan ang mga panauhin at humalik sa kamay ng mga pari na nakalimot na siya ay

bendisyunan dahil sa pagkabigla. Si Pari Damaso ay namutla ng makilala si

Ibarra.

Ipinakilala ni Kapitan Tiyago si Ibarra sa pagsasabing ito

ay anak ng kanyang kaibigang namatay at

kararating lamang niya buhat sa pitong taong pag-aaral sa Europa. Malusog ang pangangatawan ni

Ibarra, sa kanyang masayang mukha

mababakas ang kagandahan ng ugali.

Tinangkang kamayan ni Ibarra si Pari Damaso

sapagkat alam niyang ito ay kaibigang matalik ng

kanyang yumaong ama. Ngunit, ito ay hindi inamin

ng pari.

Napahiya si Ibarra at iniatras ang kamay. Dagling

tinalikuran niya ang pari at napaharap sa tinyenteng kanina pa namamasid sa

kanila. Masayang nag-usap sina tinyente at Ibarra.

Tulad ng kaugaliang Aleman na natutuhan ni Ibarra buhat

sa kanyang pag-aaral sa Europa, ipinakilala niya ang

kanyang sarili sa mga nanduruong kamukha niyang

panauhin.

Malapit ng tawagin ang mga panauhin para maghapunan,

nang lumapit si Kapitan Tinong kay Ibarra para kumbidahin sa isang

pananghalian kinabukasan. Tumanggi sa anyaya ang

binata sapagkat nakatakda siyang magtungo sa San

Diego sa araw na naturan.

KABANATA 3 – ANG HAPUNAN• Ang pag-uunahan nina Padre

Damaso at Padre Sibyla sa kabisera ng hapag-kainan. (nanalo si Padre sibyla)

• Ipinahain ni Kapitan Tiago ang Tinolang Manok (paboritong ulam ni Ibarra)

• Ikinagalit ni Padre Damaso na ang napunta sa kanya ay ang makunat na leeg ng manok at maraming gulay.

• Ang mga masasamang parinig ni Padre Damaso sa mga indiong nag-aaral sa ibang bayan.KANSER NG LIPUNAN:

Pagmamataas

Sa may kabisera umupo si Ibarra. Ang magkabilang

dulo naman ay pinagtatalunan ng dalawang pari kung sino sa kanila ang

dapat na lumikmo roon.

Sa tingin ni Pari Sibyla, si Pari Damaso ang dapat umupo roon dahil siya ang padre kumpesor ng pamilya ni

Kapitan Tiyago. Pero, si Pari Sibyla naman ang iginigiit ng Paring Pransiskano. Si Sibyla ang kura sa lugar na iyon,

kung kaya’t siya ang karapat-dapat na umupo.

Sinimulan ng idulot ang pagkain. Naragdagan ang

pagpupoyos ng damdamin ni Pari Damaso, ang ihain ang tinola. Paano puro upo, leeg

at pakpak ng manok ang napunta sa kanya. Ang kay

Ibarra ay puro masasarap na bahagi ng tinola.

Habang kumakain, nakipag-usap si Ibarra sa mga ibang

panauhin na malapit sa kinaroroonan niya. Nalaman ng mga kausap ni Ibarra na

marami ng bansa ang napuntahan nito at marami ng wika ang kanyang alam.

Naudlot ang pagpapaliwanag ni Ibarra sapagkat biglang sumabad si Padre Damaso.

Walang pakundangan ininsulto niya ang binata. Sinabi niyang kung iyon

lamang ang nakita o natutuhan ni Ibarra, siya ay nag-aksaya lamang ng pera.

Nabigla ang lahat sa diretsang pagsasalita ng

pari.

Nagpaalam na si Ibarra. Pinigil siya ni Kapitan Tiyago sapagkat darating si Maria Clara at ang bagong kura

paroko ng San Diego. Hindi rin napigil sa pag-alis si

Ibarra. Pero, nangako siyang babalik kinabukasan din.

KABANATA 4 – EREHE AT PILIBUSTERO

• Pagkapansin ni Crisostomo na walang pinagbago ang Binundok pagkatapos ng pitong taon

• Paghabol ni Tinyente Guevarra kay Ibarra upang sabihin ang tunay na nangyari sa kanyang amang si Don Rafael Ibarra.

• Binigyang –babala ni Tinyente Guevarra si Ibarra

KANSER NG LIPUNAN: Kawalang-katarungan/Inhustisya Pagbibigay ng Posisyon sa Di-

Karapat-dapat o walang alam

Naglakad na si Ibarra na hindi batid ang destinasyon,

naramdaman niyang may dumantay na kamay sa

kanyang balikat. Si Tinyente Guevarra,na sumunod sa

kanya upang paalalahanan na mag-ingat din sapagkat nangangamba siyang baka matulad siya sa sinapit ng

kanyang ama.

Nakiusap si Ibarra na isalaysay ng tinyente ang

tungkol sa buhay ng kanyang ama sapagkat tunay na wala

siyang nalalaman dito.

Ganito ang salaysay ng tinyente: Si Don Rafael ay siyang pinakamayaman sa buong lalawigan. Bagamat

siya ay iginagalang, may ilan din namang naiinggit at

maraming mga kagalit na mga Kastila at pari. Ilang

buwan pa lamang nakakaalis sa Pilpinas si Ibarra,si Don Rafael at Pari Damaso ay

nagkasira.

Isang araw may isang grupo ng mga bata na sinigawan ang artilyero ng ba be bi bo

bu na labis na ikinagalit nito.Pinukol ng kanyang

tungkod ng artilyero ang mga bata. Isa ang sinampalad na

tinamaan at nabuwal.

Pinagsisipa niya ito. Napatiyempo namang

nagdaraan si Don Rafael. Kinagalitan niya ang artilyero. Pero, ito ay lalong nagpuyos sa galit at si Don Rafael ang

kanyang hinarap. Walang nagawa si Don Rafael kung hindi ipagtanggol ang sarili.

Sa hindi malamang dahilan, bigla na lamang sumuray-

suray ang artilyero at dahan-dahang nabuwal. Terible ang

kanyang pagkakabuwal sapagkat ang kanyang ulo ay

tumama sa isang tipak na bato. Nagduduwal ito at hindi

nagkamalay hanggang sa tuluyang mapugto ang

hininga.

Dahil dito, nabilanggo si Don Rafael. Pinagbintangan

siyang erehe at pilibustero. Masakit sa kanya ang ganito sapagkat iyon ang itinuturing na pinakamabigat na parusa.

Pero, lalong nadagdagan ang dagan sa kanyang dibdib.

Pinaratngan din siyang nagbabasa ng mga

ipinagbabawal na aklat (El Correo de Ultramar) at diyaryo, nagtatago ng

larawan ng paring binitay, isinakdal sa salang

pangangamkam ng lupain at nagbibigay ng tulong sa mga

tulisan.

Pero, lalong nadagdagan ang dagan sa kanyang dibdib.

Pinaratngan din siyang nagbabasa ng mga

ipinagbabawal na aklat (El Correo de Ultramar) at diyaryo, nagtatago ng

larawan ng paring binitay, isinakdal sa salang

pangangamkam ng lupain at nagbibigay ng tulong sa mga

tulisan.

Gumawa siya (tinyente) ng paraan para tulungan si Don Rafael at sumumpang ito ay marangal na tao. Katunayan,

siya ay kumuha ng isang abugadong Pilipino

Nang si Don Rafael ay malapit ng lumaya dahil sa

tapos ng lahat ang mga kasong ibinintang sa kanya. Ang kahirapan ng kalooban

na kanyang dinanas ay hindi nakayanan ng kanyang pisikal na katawan at sa

mismong loob ng bilangguan, nalagutan ng hininga si Don

Rafael.

Huminto sa pagsasalaysay na g tinyente. Inabot nito ang

kanyang kamay kay Ibarra at sinabing si Kapitan Tiyago na

lamang ang bahalang magsalaysay ng iba pang

pangyayari.

KABANATA 5 – PANGARAP SA GABING MADILIM

• Tumuloy si Ibarra sa kanyang tinitirhang pansamantala sa Fonda de Lala(ang pinasikat na hotel noong panahon ng Kastila)

• Naghahalo ang damdamin ni Ibarra sapagkat mula sa kanyang silid nakikita niya ang kasayahan sa bahay ni Kapitan Tiago; kasiyahan sa pagnanais siyang makita si Maria Clara , naghihirap ang kanyang kalooban sa pag-aalaala sa nangyari sa kanyang ama na wala siyang nagawa.

KABANATA 6 – SI KAPITAN TIYAGO• Paglalarawan sa buhay ni Kapitan

Tiago• Napangasawa si Donya Pia Alba na

siya raw nagdala ng swerte sa kanya.

• Naging kamalasan daw ang anim na taon na di pagbubuntis.

• Pagkatapos ipanganak si Maria Clara namatay si Donya Pia.

• Siya ay kasundo ng simbahan at pamahalaan.

• Maraming mga ilegal na gawain na siyang nakapagpayaman sa kanya

• Ipinasok sa kumbento ng Sta. Catalina si Maria Clara.

• Ipinagkasundo ng mga magulang kay Crisostomo na maipakasal.

KANSER NG LIPUNAN: Huwad na Pananampalataya Pagpapalakasan

Si Kapitan Tiyago ay pandak, di kaputian at may bilugang mukha. Siaya ay

tinatayang nasa pagitan ng 35 taong gulang. Maitim ang

buhok, at kung hinde lamang nanabako at

ngumanganga, maituturing na sya ay magandang lalaki.

Dahil sa siya ay mayaman, siya ay isang

impluwensyadong tao. Siya ay malakas sa mga taong nasa gobyerno at halos

kaibigan nya lahat ng mga prayle. Ang turing niya sa

sarili ay isang tunay na kastila at hindi pilipino.

Basta opisyal, sinusunod nya. Anumang reglamento o

patakaran ay kanyang sinusunod. Sipsip din siya sa

mga taong nasa kapangyarihan. Basta may

okasyon na katulad ng kapanganakan at

kapistahan, lagi sya mayroong handog na regalo.

Basta opisyal, sinusunod nya. Anumang reglamento o

patakaran ay kanyang sinusunod. Sipsip din siya sa

mga taong nasa kapangyarihan. Basta may

okasyon na katulad ng kapanganakan at

kapistahan, lagi sya mayroong handog na regalo.

Nakilala nya si Pia Alba na isang magandang dalagang taga sata Cruz. Natulong sila

sa pag hahanap-buhay hangang sa yumaman ng husto at nakilala sa alta

sosyedad.

Ang pag bili nila ng lupain sa san diego ang naging daan upang maging kaututang dila roon ang kura na si padre damaso. Naging kaibigan din nila ang

pinakamayaman sa buong San Diego- si Don Rafael

Ibarra

Ang pag bili nila ng lupain sa san diego ang naging daan upang maging kaututang dila roon ang kura na si padre damaso. Naging kaibigan din nila ang

pinakamayaman sa buong San Diego- si Don Rafael

Ibarra

Parang dininig ang dasal ni Pia, siya ay nag lihi, gayuman nagiging

masakitin si Pia, nang siya ay magdalangtao. Pag

kapanganak nya sya ay namatay. Si Padre Damaso ang nag anak sa binyag at

ang anak in pia ay pinangalanang Maria Clara

Katorse anyos si maria, nang sya ipinasok sa

Beaterio ng Sta Catalina. Luhaan sya nag paalam kay Pari damaso at sa kanyang kaibigan at kababatang si

Crisostomo Ibarra, pagkapasok ni Maria sa

kumbento, si Ibarra naman ay nagpunta na ng Europa

upang mag aral.

Nagkasundo sina Don Rafael at Kapitan Tiyago na maski

nagkalayo ang kanilang mga anak. Pag dating ng tamang

panahon silang dalawa (Maria at Crisostomo) ay

pag iisahing dibdib. Ito ay sa kanilang paniniwala na ang

dalawa ay tunay na nag-iibigan.

KABANATA 7 – PAG-UUSAP SA ASOTEA

• Hindi mapakali si Maria Clara dahil magkikita na sila ni Ibarra.

• Nag-usap sina Maria Clara at Crisostomo sa asotea at nagpalitan ng mga alaala (dahon ng sambong at ang lumang liham)

• Madaling nagpaalam si Ibarra dahil siya ay pupunta sa San Diego

PAGPAPAHALAGANG PILIPINO: Pagiging sentimental Palabra de Honor Pagiging Tapat sa Pag-ibig