NL Machinebouw VIVES-PREBES · 3.2 Vastleggen van de grenzen • Technische grenzen: – Welke...
Transcript of NL Machinebouw VIVES-PREBES · 3.2 Vastleggen van de grenzen • Technische grenzen: – Welke...
IT’S ALL IN OUR POWER.
Veiligheidsaspecten in de machinebouw
• IDPB LVT 2015 NL
KORTE VOORSTELLING
Bedrijfsvoorstelling• 2 bedrijven – 4 divisies
• Familiebedrijf
• +/- 50 werven per dag van 1 tem 60 personen
• Klanten van KMO tot wereldspelers
• Opgericht in 1984
• Actief in 20 landen, over 4
continenten verspreid
• 123 medewerkers
• Omzet: € 34 miljoen
• Opgericht in 1991
• Benelux en Noord-Frankrijk
• 350 medewerkers
• Omzet: € 48.3 miljoen
• VCA** gecertifieerd sinds
2002
• Logistieke installaties
• Conveyorsystemen
• Automatische magazijnen
• Integratie robots en AGVs
• =
• Nichemarkt:
machines voor productie
keramische bouwmaterialen
• Industriële elektriciteit • Beveiliging/brand/inbraak
• Hernieuwbare energie • Databekabeling
• Robotica • AGV’s
• Automatiseringen• Supervisie
VEILIGHEIDSASPECTEN
Waarover gaat het niet ?
• Gedetailleerde uitleg van de machinerichtlijn,
laagspanningsrichtlijn, emc richtlijn
• Techniciteit en inhoud van allerhande normen
Waarover gaat het wel ?
• Aandachtspunten voor het correct benaderen van
“Veiligheidsaspecten voor het bouwen van
(geautomatiseerde) installaties “
• Inhoud
– Wat zijn veiligheidsaspecten
– Waarom / wie /wat en hoe vastleggen
Wat zijn veiligheidsaspecten ?
• Veiligheidsaspecten (NBN EN12100 NL/2013)
= concept machineveiligheid
= de mogelijkheid van de ontworpen machine
• om de bedoelde functies
• tijdens de levensduur te vervullen
• waarbij het risico afdoende verkleind is
Nieuwe machine / automatisering?
Wie
Wat
Hoe
Waar
• Vroege vraagstelling is altijd interessanter en goedkoper
Waarom vast te leggen op voorhand?
TOELICHTING
VEILIGHEIDSASPECTEN
1. Wie ?
1. Wie ?
• Wie zijn de betrokkenen bij een automatiseringsproject ?
– De opdrachtgever / eindklant
– De ontwerper
– De machinebouwer
– De (eventuele) integrator
• Afhankelijk van de benadering kunnen dit 4 verschillende of
dezelfde partijen zijn
• DOEL
– verhogen productierendement
– betrouwbaarheid naar kwaliteit
– verminderen taken zonder toegevoegde waarde
– payback /ROI
• Productieverantwoordelijke / operational manager
• Maar ook
– eindgebruikers op de werkvloer
– de onderhoudsverantwoordelijken
– de preventieadviseur
• die wettelijk advies moet geven
• die zijn procedure van de 3 groene lichten wil laten naleven
1.1. De opdrachtgever / eindklant
• DOEL
– Ontwerp gebaseerd op info voorgaande
– Welke rendementsverbetering kunnen we bereiken
– Theoretisch lastenboek
– Een veilige installatie?
• Afzonderlijke engineering of machinebouwer of klant
• Bij voorkeur multidisciplinair
– Mechanisch ontwerp
– Elektrisch ontwerp ( bediening / operationeel technisch)
– Elektrisch ontwerp ( veiligheidstechnisch)
– Maar ook
• Ergonomisch
• Rekening houdend met logistieke flow
1.2. De ontwerper
• DOEL
– Bouwt de machine volgens principe van de ontwerper
– Maakt dat de deadlines worden gehaald
• De technisch commercieel verantwoordelijke
• Maar ook
– mensen die de machine effectief moeten maken:
rekening houden met hun productiemethodes
– Leveranciers van onderdelen / diensten (Intern/ extern)
• Is vaak ook de ontwerper
– dus staat ook in voor de bepaling van de veiligheidsaspecten
– GEVAAR: geen volledig uitgewerkt project voor start constructie
1.3. De machinebouwer
• DOEL
– Integreert de machine (s) (voltooid of niet ) in een al dan niet
bestaande installatie
• Kan zowel de klant , een machinebouwer , leverancier als een derde
partij zijn
• Opgelet: heeft verplichtingen
– Evalueren en beperken van risico’s die kunnen ontstaan door
samenbouwen
– Samenbouw : dus afleveren van CE verklaring van het geheel
1.4. De (eventuele) integrator
1.5 Conclusie
• Van bij de aanvang , liefst vooraleer te ontwerpen / te bouwen :
– Definiëer duidelijk wie wat doet
– Leg dit formeel vast
– Betrek van in het begin zoveel mogelijk (op een gestructureerde
manier ) alle betrokken partijen
• Betrek =
• Communiceer
• Maak dat er goede afspraken
• Win informatie in
• Maak dat evt workflows aanwezig zijn
• Spreek realistische deadlines af met alle partijen
Opdracht-
gever
Ontwerper
Machine-
bouwer
Integrator
• Opdrachtgever
• Ontwerper
• Machinebouwer
• Integrator
• MACHINE
MACHINE
2. Wat?
2. Wat ?
• Wat moet worden geconstrueerd?
– Ifv de machinerichtlijn
2.1. Valt mijn opdracht onder de machinerichtlijn?
• Machines
• Verwisselbare uitrustingsstukken
• Veiligheidscomponenten
• Hijs- en hefgereedschappen
• Kettingen, kabels en banden
• Verwijderbare mechanische overbrengingssystemen
• Niet voltooide machines
2.2. Wat is een machine?
• Een machine is een samenstel
– voorzien van OF bestemd om te worden voorzien van
– een aandrijfsysteem (andere dan rechtstreekse
menselijke/ dierlijke kracht)
– van onderling verbonden
• Onderdelen of componenten
• Waarvan er ten minste 1 kan bewegen
• Samengevoegd voor een bepaalde toepassing
• Dus alle machines met een aandrijfsysteem vallen eronder
• Maar ook machines zonder, die bestemd zijn om te worden
voorzien
2.3 Wat is een machine niet?
• Vallen dus bv. NIET onder deze machinerichtlijn
– Levering van afzonderlijke machinecomponenten die geen
specifieke toepassing hebben
– Elektrische kasten
• inclusief schakelmaterieel
• Veiligheidscomponenten die identieke vervangen (in
tegenstelling tot vervangingscomponenten)
• Al dan niet met uitvoeren van alleen maar bekabeling
– Bepaalde categorieen van motorvoertuigen
– Machines voor de niet europese markt
– =.
2.4. Welke types?
• Voltooide machines (verklaring II1A)
– Voldoen aan de eisen uit de machinerichtlijn
• Niet-voltooide machine (verklaring II1B)
– Is machine die niet voldoet aan de aanbevelingen uit de
machinerichtlijn
– Verplichtingen
2.4. Welke types?
• Samenstel van machines (ISO11161)
– Samengevoegd om een gemeenschappelijke functie te hebben
– De aparte eenheden zijn functioneel zodanig verbonden dat
werking van de aparte eenheid een invloed heeft op de andere
eenheden of het geheel
– Hebben een gemeenschappelijk besturingssyteem
2.4. Welke types?
2.5. Conclusie
• Belangrijk is te weten wat er verwacht wordt,
vooraleer tot ontwerp / bouw over te gaan :
Machine(s) II1A en /of machine(s) II1B en/of integrator
– Zijn we machinebouwer voor ons deel?
• En leveren we dat volledig conform
– Zijn we machinebouwer voor ons deel?
• En worden de veiligheidsvoorzieningen geplaatst door een
derde (bv.de klant)
– Wordt ons deel geintegreerd in een groter geheel?
• En zijn we naast leverancier van ons deel ook integrator?
• Het gaat over (wettelijke) verantwoordelijkheden en op te maken
documenten:
– Risicoanalyse
• en beperkingen bij een niet voltooide machine
• en maatregelen van een machine
• en maatregelen bij samenbouw
– CE verklaringen (niet alleen een doc met handtekening)
• Conformiteitsverklaring vlgs MRL 2006/42
• Inbouw verklaring (met vermelding eisen / voldane punten )
vlgs MRL 2006/42
• Conformiteitsverklaring van bv elektrische kasten
– Handleidingen
Schematische voorstelling
Technisch
Constructie
Dossier
INTEGRATOR
Handleiding
VVO
II 1 A
FABRIKANT
ONTWERPER
KLANT
IBV
II 1 B
Risicoanalyse Lastenboek
• Heel wat verschillende combinaties
• DUS : CONTRACTUEEL VASTLEGGEN
2.6 Voorbeeld
2.6 Voorbeeld
• Klant vraagt alleen een “elektrische update“ van een machine
• De machinebouwer bekijkt de installatie,
• Hij schat de elektrische risico’s in en/ of krijgt info
• Gebaseerd op de verkregen info stelt hij een elektrische kast voor
– Met de correcte bekabeling
– De juiste componenten om het vereiste veiligheidsniveau te
bereiken
• De uitvoering mag worden aangevat
2.6 Voorbeeld
• Bij oplevering vraagt de klant een CE verklaring:
• Machinebouwer kan enkel een conformiteitsverklaring geven
– dat de bekabeling en de kast conform is aan het voorgesteldeveiligheidsniveau
– dat het geheel voldoet aan delaagspanningsrichtlijn
– Eventueel de norm voor bordenbouw (EN 61439) en de elektrische norm voor machines (IEC 6024) werd gevolgd
• Waarom?
– Mechanische / pneumatische / hydraulische risico‘s werden nietmeegenomen in de vraag voor revamping
– Geen eindverantwoordelijkheid voor de machinebouwer
3. Wat?
• Wat zijn de beoogde functies?
– Van de te bouwen installatie
3.1 Wat zijn de beoogde functies?
• Vooraleer een machine te kunnen bouwen, dient worden
vastgelegd wat de beoogde functies zijn
• In het bijzonder :
– Vastleggen van de grenzen
• Technische
• Taken
• Gebruikers
• Omgeving
– Rekeninghoudend met alle fasen in de levensduur
3.2 Vastleggen van de grenzen
• Technische grenzen:– Welke producten moeten worden behandeld
• Fysische, chemische eigenschappen
• Verscheidenheid aan de producten
• Huidige en evt toekomstige ?
– Hoeveel / hoe snel / met welke reproduceerbaarheid / betrouwbaarheid moet mijn installatie kunnen werken
– Wat is het doel van onze machine / installatie
bv transport A ->B
of ook nog een controle / omdraaien / stapelen?
– meestal info door klant / geen probleem
• Mogelijke taken?
– Instellen machine
– Testen
– Programmatie
– Bedrijfsklaar maken
– Beladen van de machine
– Uitnemen van stukken van de machine
– Uitvoeren van een kwaliteitscontrole
– Opzoeken van fouten en storingen
– Dagelijkse reinigen en
– Preventief onderhoud
– Curatief onderhoud
– =
3.3 Vastleggen van de grenzen
• Gebruikers
• Wie kan in aanraking komen met de machine ?
– Ongeschoolde operatoren
– Geschoolde operatoren
– Bezoekers (professionele en niet professioneel)
– Onderhoudspersoneel / technici
– Programmeurs
– Stagiairs
3.4 Vastleggen van de grenzen
• Gebruikers
• En zijn zij zich
– bewust
– deels bewust
– volledig onbewust
• van de mogelijke gevaren van de opgestelde machine /
installatie
3.4 Vastleggen van de grenzen
3.5 Andere grenzen: Waar ?
3.5 Andere grenzen: Waar ?
• Info rond plaatsing machine
– Kijken naar bv de uitwendige invloedsfactoren van het gebouw
waar de machine terechtkomt ?
– Agressieve / corrosieve omgeving
– Binnen / buiten
– In een ingedeeld gebouw, met bv specifieke eisen tegen brand /
explosie ?
– Bekabeling aan te passen ?
– In de hoogte , op een verdiep / mogelijke toegangen
• Ruimte en tijdsgrenzen
– Dagelijks gebruik ? Volcontinu?
– Verwachte levensduur
4. Nieuwe machine/ automatisering?
Hoe
4.1 Hoe
• Wanneer we weten
Wie / wat / waar
= grenzen van ons
project zijn bepaald
= eerste stap in
risicoanalyse
(ISO EN 12100/ 2013)
46
Start
Bepaling van degrenzen
Identificatie van gevaren
Risico inschatting
Risico evaluatie
Risico voldoende verminderd STOPRisico
reductie
NEE JA
Risicoanalyse
Risicobeoord
eling
Soms nodig
Meestal
4.2. Risicoanalyse volgens EN12100
4.3 Identificeren van de gevaren
• Na initieel ontwerp : nagaan welke gevaren aanwezig kunnen zijn
• Bij voorkeur in multidisciplinaire team
MACHINE
Geluid
Elektrisch
Thermisch
Mechanisch
TrillingenStralingen
Materialenen stoffen
Ergonomie
Omgeving
4.4 Inschatting en evaluatie van de risico’s
• Inschatten van het risico
• Maatregelen nemen om het risico op een voldoende
manier te reduceren
• Steeds de methodiek van ISO 12100 volgen:
– Inherent veilige ontwerpmethodes
– Beveiliging en aanvullende beschermende maatregelen
– Informatie voor het gebruik
4.5 Beoordeling en acties
4.6 Hoe reduceren
• Reduceren van gevaren door het gebruik van technische
normen
– zijn geen wetten
– maar indien correct gevolgd zijn deze een bevestiging van
conformiteit met de MRL
• Opgelet:
hangt STERK af van de mogelijke interactie tussen
mens en machine
4.7 Soorten normen
C
B1 bv 60204
B2 bv 13850
A bv 12100 / 14121-2
Type A:fundamentele
Veiligheidsnormen
(basisbegrippen / ontwerp-
beginselen/ algemene
aspecten
Type C: machineveiligheidsnormen
die gedetailleerde veiligheidseisen voor een
bepaalde machine behandelen
Type B: generieke veiligheidsnormen
B1 :veiligheidaspect
B2: beveiligingsvoorziening
dat voor een breed scala
van machines kan worden gebruikt:
4.6 En ISO13849-1 tov ISO12100?
• Risico inschatting en betrouwbaarheid van de systemen
vinden we ook terug in EN 13849-1
• Relatie vinden we terug in TR 22100-2:2013
• Opgelet :
– Deze zijn niet de eerste maatregelen (slechts de 2de stap)
– Dus niet onmiddellijk spreken over Performance levels
• risicoreductie door
beveiliging
• Invoering van
aanvullende
beschermende
maatregelen?
• = relatie met
EN13849 wanneer
een link met het
controle systeem
4.6 Stap 2
4.6 In detail
VOORBEELD
Praktijkvoorbeeld 1
• Installatie bestaande uit– 6 transportbanden
– magazijn karton
– robot
– transportband robot
– ontstapelaar
– 3 rollerbanen
– palet transport
Veilgheidsconcept : indeling in zones ?
• 1 zone voor het geheel
– Nadeel : volledige installatie valt stil bij betreden van
de zone
• voor grote en kleine interventies
• Voor kwaliteitscontrole
• Voor bijvullen karton
• Elke machine is een zone
– Nadeel : risico onderling telkens af te schermen
– Niet functioneel
– Te duur
• Zones afgestemd op functioneel gebruik
Zones afgestemd op functioneel gebruik en risico’s
Praktijkvoorbeeld 2
Indeling in 1 veiligheidzone
Indeling in meerdere veiligheidzones
Besluit : goede voorbereiding = sleutel tot succes
Wie
Wat
Hoe
Waar