İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan...

400
İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİR

Transcript of İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan...

Page 1: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

İNKİŞAF

MƏQSƏDİMİZDİR

Page 2: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

BAKI - 2019

YETMİŞ SƏKKİZİNCİ KİTAB

DEKABR 2016 - MART 2017

Page 3: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

BAKI - 2019

Page 4: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

ББК 32 Я 56

Бурахылышына мясул академик

РАМИЗ МЕЩДИЙЕВ

ЯЛИЙЕВ ИЛЩАМ Я 56 Инкишаф – мягсядимиздир. Б., Азярняшр, 2019, 400 сящ.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin оxuculara təqdim olunan «İnkişaf – məqsədimizdir» çoxcildliyinin bu cildində ölkə başçısının Davosda keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda iştirakı və «Иpяk yolunun sяmяrяsи» adlы иnteraktиv иclasında çıxışı, Almaniyaya səfəri çər-çivəsində Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыnda «Avrasиyada яmяkdaшlыq vя problemlяr» mяsяlяlяrиnя hяsr olunan panel mцzakиrяdя geniş çıxışı za-manı dünyanın diqqətini bir daha Qarabağ məsələsinə yönəldərək prob-lemin ədalətli həllinə çağırışları və bu мясялялярля баьлы suallara tutarlı ca-vabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına səfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları, enerji və qeyri-neft sektoruna aid bağlanan müqavilələr, təhsil, mədəniyyət sahə-sində anlaşma və hərtərəfli əməkdaşlıq məsələlərinin müzakirəsinə даир materiallar, həmçinin Яl-Cяzиrя televиzиyasыna geniş müsahibəsi yer almış-dır. Görkяmlи dиrиjor, SSRИ Xalq artиstи maestro Nиyazиnиn abidəsinin açılışı və Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Çingiz Qurbanovun ailəsi ilə gö-rüşü barədə materiallar da топланмышдыр.

Бu ъилддя, щямчинин oxucular Azərbaycan Prezidentinin Naxçıvan Mux-tar Respublikasına səfəri, Ordubad, Culfa və Şahbuz rayonlarında sosial infrastruktur layihələrinin və məişət obyektlərinin açılışına, ictimaiyyət nü-mayəndələri ilə görüşlərinə dair materiallarla да tanış ola bilərlər.

ЫСБН 978-9952-8100-7-3

32-ББК 2019651(07)М

0801000000Я

© Азярняшр, 2019

Page 5: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

5

RUSИYA FEDERASİYASINЫN ИNSAN HЦQUQLARЫ ЦZRЯ MЦVЯKKИLИ TATYANA MOSKALKOVA ИЛЯ ЭЮРЦШ 28 dekabr 2016-ъы ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

dekabrыn 28-dя Rusiya Federasiyasыnыn Иnsan Hцquqlarы цzrя mцvяkkili xanыm Tatyana Moskalkovanы qяbul etmişdir.

Tatyana Moskalkova Rusiya Federasiyasыnыn bцtцn om-budsmanlarы adыndan prezident Иlham Яliyevi ad gцnц mцnasi-bяtilя tяbrik etdi, ona cansaьlыьы vя iшlяrindя uьurlar arzuladы. Tatyana Moskalkova Rusiya Federasiyasыnыn Dюvlяt Duma-sыnda чalышdыьы zaman prezident Иlham Яliyevlя gюrцшdцyцnц mяmnunluqla xatыrlaтdы. O, yeni vяzifяdя – Rusiya Federasiya-sыnыn Иnsan Hцquqlarы цzrя mцvяkkili vяzifяsindя чalышmaьa baшladыьы dюvrdяn azяrbaycanlы hяmkarlarы ilя чox sыx яmяk-daшlыq qurulmasыndan mяmnunluьunu bildirdi. Xanыm Tatyana Moskalkova Azяrbaycanыn vя Rusiyanыn Иnsan Hцquqlarы цzrя mцvяkkilliklяri arasыnda bu gцn imzalanan mцqavilяnin яmяk-daшlыьыmыz цчцn keyfiyyяt baxыmыndan yeni hцquqi яsas yarat-dыьыnы вурьулады. Rusiyalы qonaq bu gцn Bakыda Azяrbaycan ombudsman tяsisatыnыn yaranmasыnыn 15 illiyi ilя яlaqяdar «Multikulturalizm vя insan hцquqlarы: bяrabяrlik, яmяkdaшlыq, inkiшaf» mюvzusunda keчirilяn konfransыn юnяmini qeyd etdi.

Xoш sюzlяrя vя tяbrikя gюrя minnяtdarlыьыnы bildirяn prezi-dent Иlham Яliyev Tatyana Moskalkovanы yeni vяzifяyя tяyin olunmasы mцnasibяtilя tяbrik etdi. Bakыda keчirilяn konfransыn чox юnяmli bir mюvzuya hяsr olunduьunu bildirяn dюvlяtimizin baшчыsы Azяrbaycanda 2016-cы ilin «Multikulturalizm ili» elan olunduьunu vurьulayaraq, bu sahяdя юlkяmizdя bюyцk iшlяrin gюrцldцyцnц qeyd etdi. Multikulturalizm vя insan hцquqlarы-

Page 6: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

6

nыn чox aktual mюvzular olduьunu deyяn dюvlяtimizin baшчыsы qeyd etdi ki, bu gцn dцnyada, xцsusilя Avropada miqrantlarla baьlы problemlяr чox kяskin xarakter alыb, miqrantlara qarшы mцяyyяn siyasяtчilяr vя kцtlяvi informasiya vasitяlяri tяrяfin-dяn aчыq hцcumlar edilir vя bu hцcumlar mяhz multikultura-lizm ideyalarыna olan hцcumlar kimi dяyяrlяndirilmяlidir. Dюv-lяtimizin baшчыsы buna gюrя dя bu problemlяrin hяll olunmasы, insan hцquqlarыnыn vя multikulturalizm ideyalarыnыn qorunma-sыnda vahid standartlarыn tяtbiq olunmasы mяsяlяsinin mцzaki-rяsinin bюyцk юnяm daшыdыьыnы qeyd etdi.

Gюrцшdя яmяkdaшlыьыn perspektivlяri яtrafыnda geniш fikir mцbadilяsi aparыldы.

Page 7: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

7

SUDAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB ЮMЯR HЯSЯN ЯHMЯD ЯL-BЯШИRЯ

Hюrmяtli cяnab Prezident! Sudan Respublikasыnыn milli bayramы – Mцstяqillik Gц-

nц mцnasibяtilя Sizi vя xalqыnыzы юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan sяmimi-qяlbdяn tяbrik edirяm.

Bu яlamяtdar gцndя Sizя mюhkяm cansaьlыьы vя iшlяrinizdя uьurlar, dost Sudan xalqыna sцlh vя rifah dilяyirяm.

Hюrmяtlя, ИLHAM ЯLИYEV

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti

Bakы, 29 dekabr 2016-cы il

Page 8: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

8

KUBA RESPUBLИKASЫ DЮVLЯT ШURASЫNЫN VЯ NAZИRLЯR ШURASЫNЫN SЯDRИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RAUL KASTRO RUSA

Hюrmяtli cяnab Sяdr! Kuba Respublikasыnыn milli bayramы – Azadlыq Gцnц

mцnasibяtilя Sizя vя Sizin simanыzda bцtцn xalqыnыza юz adыm-dan vя Azяrbaycan xalqы adыndan яn sяmimi tяbriklяrimi ye-tirirяm.

Bu яlamяtdar gцndя Sizя mюhkяm cansaьlыьы, iшlяrinizdя uьurlar, dost Kuba xalqыna яmin-amanlыq vя firavanlыq arzu-layыram.

Hюrmяtlя, ИLHAM ЯLИYEV

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti

Bakы, 29 dekabr 2016-cы il

Page 9: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

9

NƏRİMANOV RAYONUNDA UШAQ BЯRPA MЯRKЯZИNИN YENИDЯN QURУЛMAСЫНDAN SONRA AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 29 dekabr 2016-ъы ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev,

xanыmы Mehriban Яliyeva vя ailя цzvlяri dekabrыn 29-da Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Nazirliyinin Bakыnыn Nяrimanov rayonunda Uшaq Bяrpa Mяrkяzinin yenidяn qurулmaсынdan sonra aчыlышында iшtirak etmişlər.

Gюrцlяn iшlяrlя baьlы dюvlяtimizin baшчыsыna mяlumat verил-di. Bildirилdi ki, 2003-cц ildяn fяaliyyяt gюstяrяn Uшaq Bяrpa Mяrkяzinin binasыnda indiyя qяdяr яsaslы tяmir vя yenidяnqur-ma iшlяri aparыlmamышdы. 2015-ci ildя mяrkяzdя baшlaнan yeni-dяnqurma iшlяri artыq yцksяk sяviyyяdя baшa чatdыrыlыb.

Mяrkяzin foyesindя цmummilli lider Heydяr Яliyevin vя prezident Иlham Яliyevin, hяmчinin Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti Mehriban Яliyevanыn saьlamlыq imkanlarы mяhdud olan uшaqlara qayьыларыnы vя onlarla keчirilяn gюrцшlяri яks et-dirяn fotolardan ibarяt guшя varдыр. Stasionar vя ambulator bюlmяlяrdяn ibarяt 42 чarpayыlыq mяrkяzdя 3 шюbя – informasi-ya-mяslяhяt vя tяdris, tibbi-sosial reabilitasiya vя funksional diaqnostika шюbяlяri fяaliyyяt gюstяrir. Mяrkяzin yaradыlma-sыnda mяqsяd tibbi, sosial, tяdris-peшя reabilitasiya tяdbirlяri-nin aparыlmasы yolu ilя saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlarыn sosial statusunun bяrpa edilmяsini vя onlarыn cяmiyyяtя inte-qrasiyasыnы tяmin etmяkdir. Bu cцr uшaqlarыn tibbi, psixoloji, tяdris-peшя diaqnostikasыnы, onlarыn reabilitasiya potensialыnы tяyin etmяk, tibbi, sosial, tяdris-peшя reabilitasiyasыnы hяyata keчirmяk, hяmчinin onlarыn шяxsiyyяtinin korreksiyasы mяqsяdi ilя kompleks psixoloji, pedaqoji tяdbirlяri hяyata keчirмяк mяrkяzin яsas vяzifя vя funksiyalarыna daxildir.

Page 10: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

10

Mяrkяz яn mцasir cihaz vя avadanlыqlaрла tяchiz edilib. Bu-rada mцasir tibbи vя diaqnostik cihazlar, щямчинин reabilitasi-ya avadanlыьы quraшdыrыlыb. Bu cihaz vя avadanlыqларdan tяcrц-bяli mцtяxяssislяr юz fяaliyyяtlяrindя geniш istifadя edяcяk, saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlara яn yцksяk sяviyyяdя tib-bi vя bяrpa xidmяti gюstяrяcяklяr. Bunun цчцn mяrkяzdя hяr cцr шяrait yaradыlыb, buradakы siniflяr, mяшьяlя vя hяkim mцa-yinя otaqlarы saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlarыn чяkdiyi rяsmlяrlя bяzяdilib.

Mяrkяz yarandыьы vaxtdan respublikanыn bцtцn bюlgяlяrin-dяn olan saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlarыn mцayinя vя mцalicяsini yцksяk peшяkarlыqla hяyata keчirir. Иndiyя qяdяr bu mцяssisяdя saьlamlыq imkanlarы mяhdud olan 15 mindяn чох uшaьa reabilitasiya xidmяti gюstяrilib. Mяrkяzя qяbul tib-bi-sosial ekspertiza komissiyalarы, mцalicя-profilaktika mцяs-sisяlяri, Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Nazirliyinin gюn-dяriшlяri яsasыnda hяyata keчirilir. Xяstяlяrin reabilitasiyasы stasionar vя ambulator olaraq aparыlыr. Uшaq Bяrpa Mяrkяzin-dя 95 nяfяr iшчi fяaliyyяt gюstяrir.

Qeyd edяk ki, юlkяdя saьlamlыq imkanlarы mяhdud olan uшaqlarыn tibbi vя sosial reabilitasiyasыnыn gцclяndirilmяsi isti-qamяtindя mцhцm addыmlar atыlыr. Bu da Azяrbaycanda яhali-nin rifahыnыn yaxшыlaшdыrыlmasыnыn dюvlяt siyasяtinin mцhцm is-tiqamяtlяrindяn birinя чevrildiyini aydыn nцmayiш etdirir. Dюv-lяtin iqtisadi siyasяtinin sosialyюnцmlц olmasы, prezident Иlham Яliyevin юlkя vяtяndaшlarыnыn sosial mцdafiяsinin gцc-lяndirilmяsinя gюstяrdiyi diqqяt insan amilinя verilяn yцksяk dяyяrin nцmunяsidir. Dюvlяt saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlarыn чoxsaylы sosial proqramlara, o cцmlяdяn reabilitasi-ya, pulsuz istirahяt vя texniki-bяrpa tяminat proqramlarыna cяlb olunmasыnы hяyata keчirir.

Uшaq Bяrpa Mяrkяzindя reabilitasiya planыna uyьun ola-raq, xяstяlяrin kompleks шяkildя mцalicяsi aparыlыr. Buraya mцalicяvi bяdяn tяrbiyяsi, fizioterapiya, masaj, hovuz mцalicя-si, psixoterapiya, loqoped iшi, яmяk terapiyasы, musiqi terapi-yasы vя яl яmяyi iшi aiddir. Tяdris-peшя reabilitasiyasы mяrkяzin

Page 11: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

11

fяaliyyяtindя xцsusi яhяmiyyяt daшыyыr. Burada mцяyyяn tяdris metodikalarы hяyata keчirilir, musiqi terapiyasы aparыlыr, hяm-чinin яmяk terapiyasы яsasыnda saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlara xцsusi vяrdiшlяr aшыlanыr. Bu kateqoriyaya aid uшaqlar mцxtяlif яl iшlяri ilя mяшьul olaraq, xцsusi bacarыq nцmayiш et-dirirlяr. Uшaq Bяrpa Mяrkяzi mцtяmadi olaraq Uшaq Nevrolo-ji Xяstяxanasы, Uшaq Klinik Xяstяxanasы, Uшaq Ruhi-Яsяb Dispanseri, Protez vя Ortopediya Mяrkяzi, Яlillяrin Bяrpa Mяrkяzi, hяmчinin rayon vя шяhяr uшaq tibb mцяssisяlяri ilя sыx яlaqя saxlayыr. Mяrkяz uшaq яlilliyi reabilitasiyasы sahяsindя qabaqcыl tяcrцbяlяrin юyrяnilmяsi яsasыnda yeni reabilitasiya metodlarы hazыrlayыr vя tяcrцbяdя mцvяffяqiyyяtlя hяyata keчi-rir. Bundan baшqa, mяrkяzin hяkim vя tibb personalы vaxtaшыrы xarici юlkяlяrdя tяkmillяшmя kursuna cяlb olunur, bilik vя ba-carыqlarыnы artыrыrlar. Uшaq Bяrpa Mяrkяzindя yenidяnqurma-dan sonra yaradыlan шяrait saьlamlыq imkanlarы mяhdud insan-larыn dюvlяtin diqqяt vя qayьыsы ilя яhatя olunduьunu bir daha nцmayiш etdirir. Mяrkяzin hяyяtindя geniш yaшыllaшdыrma iшlяri gюrцlцb, uшaqlarыn tяmiz havada gяzinti vя istirahяti цчцn bц-tцn шяrait yaradыlыb.

Page 12: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

12

ZABRAT QЯSЯBЯSИNDЯ ЯLИLLЯR ЦЧЦN SOSИAL REABИLИTASИYA MЯRKЯZLЯRИ VЯ SЫЬЫNACAQLAR KOMPLEKSИNİN AЧЫLЫШI MƏRASİMİ 29 dekabr 2016-ъы ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev,

xanыmы Mehriban Яliyeva vя ailя цzvlяri dekabrыn 29-da Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Nazirliyinin Sabunчu rayonunun Zabrat qяsяbяsindя inшa olunmuш yetkinlik yaшыna чatmamыш gюrmя imkanы mяhdud шяxslяr цчцn Sosial Reabilitasiya Mяr-kяzinin, 18 yaшdan yuxarы шяxslяr цчцn Sosial Sыьыnacaьыn, hяmчinin yetkinlik yaшыna чatmayanlar цчцn Sosial Sыьыnacaq vя Reabilitasiya Mяrkяzinin aчыlышында iшtirak etmişlər.

Prezident Иlham Яliyevя vя xanыmы Mehriban Яliyevaya kompleksdя yaradыlan шяrait barяdя mяlumat verилdi. Bildirildi ki, yetkinlik yaшыna чatmamыш gюrmя imkanы mяhdud шяxslяr цчцn Sosial Reabilitasiya Mяrkяzinin, 18 yaшdan yuxarы шяxs-lяr цчцn sosial sыьыnacaьыn, hяmчinin yetkinlik yaшыna чatma-yanlar цчцn Sosial Sыьыnacaq vя Reabilitasiya Mяrkяzinin in-шasы Nazirlяr Kabinetinin mцvafiq sяrяncamlarы яsasыnda apa-rыlыb.

Dюvlяtimizin baшчыsы vя xanыmы kompleksin rяmzi aчыlышыnы bildirяn lenti kяsdilяr.

Azяrbaycan Prezidenti, xanыmы vя ailя цzvlяri kompleksdя yaradыlan шяraitlя tanыш oldular.

Yetkinlik yaшыna чatmamыш gюrmя imkanы mяhdud шяxslяr цчцn Sosial Reabilitasiya Mяrkяzinin foyesindя ulu юndяr Heydяr Яliyevin fяaliyyяtindяn bяhs edяn fotostend yaradыlыb. Mяrkяz tяdris, цzgцчцlцk vя idman zalы korpuslarыndan ibarяt-dir. Binada konfrans zalы vя sяrgi salonu varдыр. Yetkinlik ya-шыna чatmamыш gюrmя imkanы mяhdud шяxslяrin яl iшlяri sяrgi

Page 13: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

13

salonunda nцmayiш etdirilir. Bina gюrmя imkanы mяhdud шяxs-lяr цчцn nяzяrdя tutulmuш sяsli sistemin olduьu liftlя tяchiz edi-lib. Mяrkяzdя 12 чarpayыlыq 4 palata, camaшыrxana, metodika vя stolцstц oyun otaqlarы da yaradыlыb. Binada Brayl яlifbasы-nыn tяdrisi, Brayl yazы nяшrlяri, sяsli nяшrlяr, adaptasiya ava-danlыьы vя ondan istifadяnin юyrяdilmяsi цчцn otaqlar mцasir sяviyyяdяdir. Mяrkяzdяки rяqs vя musiqi mяшьяlяlяri, hяmчinin kompцter, biblioqrafik icmal, iri шrift otaqlarы vя zяngin kitab-xana buraya gяlяnlяrin ixtiyarыna verilяcяk.

Kompleksin 2800 kvadratmetrя yaxыn tяdris korpusunda okulist, terapevt, oftalmoloq, psixoloji tяhlil, masaj, ayaq his-siyyatыnыn artыrыlmasы vя яl aьacыndan istifadяyя dair tяlim, gюrmя imkanы mяhdud шяxslяrin vizual tяsяvvцrцnцn vя yadda-шыnыn inkiшafы цчцn tяlim otaqlarы, hяmчinin yemяkxana yara-dыlыb.

Иdman korpusunda isя oyun zalлары, tяlimatчы vя hяkim otaqlarы varдыр. Zalda gюrmя imkanы mяhdud шяxslяr idmanыn mцxtяlif nюvlяri ilя mяшьul ola bilяr. Mяrkяzin цzgцчцlцk kor-pusu da mцasir sяviyyяdяdir. Burada 25 metr uzunluьunda ho-vuz yaradыlыb.

Яrazidя inшa olunan binalarыn hamыsы mяrkяzlяшdirilmiш isti su, havalandыrma sistemlяri ilя tяchiz edilib, 2 su чяni, elektrik tяchizatы цчцn transformator yarыmstansiyasы quraшdыrыlыb. Bц-tцn korpuslar mцasir mebel, inventar vя digяr avadanlыqlaрла tяchiz olunub. Яrazidя geniш abadlыq-quruculuq iшlяri aparыlыb.

Sonra prezident Иlham Яliyev, xanыmы Mehriban Яliyeva vя ailя цzvlяri 18 yaшdan yuxarы шяxslяr цчцn sosial sыьыnacaqda yaradыlan шяraitlя tanыш oldular.

Цmumi sahяsi 2011 kvadratmetr olan цчmяrtяbяli binada hяkim otaьы, tibbi mцayinя, qяbul-qeydiyyat шюbяsi, yemяkxa-na vя mяtbяx, camaшыrxana, tяmiz inventar otaqlarы yaradыlыb. Sыьыnacaqda, hяmчinin stolцstц oyunlar, kompцter, mцvяqqяti mцalicя boksu, mцalicя вя digяr inzibati otaqlar да varдыр. 50 yerlik 10 yataq otaьыnda isя hяr cцr шяrait mюvcuddur. Bi-nadakы konfrans zalыnda mцxtяlif tяdbirlяrin keчirilmяsi mцm-kцn olacaq. Bundan baшqa, bu qяbildяn олан шяxslяr sыьыnaca-

Page 14: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

14

ьыn qiraяt zalыndan, kitabxanasыndan, stolцstц oyunlar otaьыn-dan da istifadя edяcяklяr. Binada яrzaq mяhsullarы вя тярявяз цчцn soyuducu kameralar, yataq lяvazimatlarы, hяmчinin bяrk vя yumшaq inventar anbarlarы da varдыр.

Dюvlяtimizin baшчыsы vя xanыmы yetkinlik yaшыna чatmayan-lar цчцn Sosial Sыьыnacaq vя Reabilitasiya Mяrkяzindя yaradы-lan шяraitlя tanыш oldular.

Mяrkяz reabilitasiya korpusu vя idman zalыndan ibarяtdir. Цчmяrtяbяli reabilitasiya korpusunda hяkim, tibbi mцayinя, qяbul-qeydiyyat otaqlarы, yemяkxana vя mяtbяx, valideynlяrlя gюrцш vя xidmяti heyяt цчцn otaqlar varдыр. Binada kompцter zalы, mцяllimlяr otaьы vя 5 sinif otaьы yaradыlыb. Buradakы dяr-nяk otaqlarыnda isя yetkinlik yaшыna чatmamыш шяxslяr asudя vaxtlarыnы sяmяrяli keчirя bilяrlяr. Bu korpusda da konfrans zalы, stolцstц oyunlar vя yataq otaqlarы sakinlяrin ixtiyarыna verilяcяk. Mяrkяzdя mцasir idman zalы da yaradыlыb.

Bu sosial obyektlяrdя yaradыlan шяrait bir daha sцbut edir ki, Azяrbaycan dюvlяti yaшыndan vя sosial durumundan asыlы ol-mayaraq, bцtцn vяtяndaшlarыnыn qeydinя qalыr, onlarы normal yaшayыш шяraiti ilя tяmin etmяk цчцn mцhцm iшlяr gюrцr. Belя layihяlяr prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя юlkяmizdя hя-yata keчirilяn sosial siyasяtin uьurla icra olunduьunu bir daha nцmayiш etdirir. Bu sosial siyasяtin mяrkяzindя isя Azяrbay-can vяtяndaшы dayanыr.

Page 15: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

15

MYANMA ИTTИFAQЫ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB THИN CJOYA Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Myanma Иttиfaqы Respublиkasыnыn mиllи bayramы – Mцs-

tяqиllиk Gцnц mцnasиbяtиlя Sиzи vя xalqыnыzы юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan цrяkdяn tяbrиk edиr, Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrиnиzdя uьurlar, dost Myanma xalqыna sцlh vя rиfah dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 30 dekabr 2016-cы иl

Page 16: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

16

DЦNYA AZЯRBAYCANLЫLARЫNЫN HЯMRЯYLИЙИ GЦNЦ VЯ YENИ ИL MЦNASИBЯTИLЯ AZЯRBAYCAN XALQЫNA TЯBRИK

Яzиz hяmvяtяnlяr! 2016-cы иl tarиxdя qalыr. 2016-cы иl юlkя иqtиsadиyyatы цчцn

яn aьыr иllяrdяn bиrи olmuшdur. Azяrbaycan иqtиsadиyyatы dцnya иqtиsadиyyatыnыn bиr parчasыdыr. Dцnyada иsя иqtиsadи bюhran 2016-cы иldя davam etmишdиr. Bundan яlavя, neftиn qиymяtиnиn dцnya bazarlarыnda 3-4 dяfя aшaьы dцшmяsи nяtиcяsиndя gяlиr-lяrиmиz kяskиn шяkиldя aшaьы dцшmцшdцr. Belя bиr vяzиyyяtdя bиz ancaq cиddи иslahatlar apararaq, vяzиyyяtdяn чыxыш yolunu tapa bиlяrdиk vя buna да naиl olduq.

Azяrbaycan иqtиsadиyyatы юz dayanыqlыlыьыnы saxlaya bиldи, иqtиsadи sabиtlиk tяmиn edиldи vя bu иl aparыlan cиddи vя hяrtяrяflи иqtиsadи иslahatlar gяlяcяk иnkишafыmыz цчцn чox gюzяl цfцqlяr, perspektиvlяr aчыr. Onu da qeyd etmяlиyяm kи, bцtцn чяtиnlиklяrя baxmayaraq, юlkяmиzиn qeyrи-neft sяnayesи bu иl 5 faиz, kяnd tяsяrrцfatы иsя 2 faиzdяn чox artыб. Bиz bu иl valyuta ehtиyat-larыmыzы qoruya bиlдиk. Bu da чox mцhцm mяsяlяdиr. Чцnkи bиzиm иqtиsadи potensиalыmыz, malиyyя resurslarыmыz hяm иqtиsadи, hяm sиyasи mцstяqиllиyиmиzи mцяyyяn edиr.

2016-cы иldя bцtцn sosиal proqramlar artыqlamasы иlя иcra edиlиб. Kючkцnlяrиn yaшayыш шяraиtиnиn yaxшыlaшdыrыlmasы иstиqa-mяtиndя yenи qяsяbяlяr, шяhяrcиklяr salыnыб. Яhalиnиn pul gя-lиrlяrи – baxmayaraq kи, 2016-cы иl bюhranlы иldиr – 7 faиz, orta яmяkhaqqы иsя 9 faиz artыб.

Bиr sюzlя, bцtцn чяtиnlиklяrя baxmayaraq, Azяrbaycan 2016-cы иldя dя иnamla иnkишaf eдиб. Bиr daha qeyd etmяk иstяyиrяm, bu иl qяbul etdиyиmиz qяrarlar, xцsusиlя юlkя иqtиsadиyyatыnыn шaxяlяn-dиrиlmяsи иstиqamяtиndя atыlmыш addыmlar юz nяtиcяsиnи verяcяk-dиr. Eynи zamanda, bиz иxracыn шaxяlяndиrиlmяsи иstиqamяtиndя чox юnяmlи addыmlar atmышыq. Чцnkи neft gяlиrlяrиnиn aшaьы dцш-

Page 17: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

17

mяsи nяtиcяsиndя bиzиm valyuta gяlиrlяrиmиz azalыb vя bиz qeyrи-neft иxracыnыn иnkишafы иlя bu boшluьu bяrpa edя bиlяrиk.

2016-cы иldя bиzиm beynяlxalq mюvqelяrиmиz daha da mюh-kяmlяnиb. Bиzиm dostlarыmыzыn sayы artыb, bиzи иstяmяyяn, bиzя qarшы vaxtaшыrы kampanиyalar aparan qцvvяlяr иsя sиyasи sяh-nяdяn gedиrlяr. Azяrbaycan beynяlxalq tяшkиlatlarda bюyцk uьurlar qazana bиlиб. Xцsusиlя Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatы, «Qoшulmama Hяrяkatы» чяrчиvяsиndя Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsи иlя baьlы чox vacиb sяnяdlяr qяbul edиlиб. Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишя-sиnиn hяllи xarиcи sиyasяtиmиzиn яsas prиorиtetиdиr. Deyя bиlяrяm kи, bиzиm sиyasи vя dиplomatиk mюvqelяrиmиz иl яrzиndя daha da mюhkяmlяnиб. Qondarma «Daьlыq Qarabaь» qurumunu heч bиr юlkя tanыmыr vя tanыmayacaq. Mцnaqишя Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlцyц чяrчиvяsиndя юz hяllиnи tapmalыdыr. Bunun baшqa yolu yoxdur. BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn 4 qяtnamяsи иcra edиl-mяlиdиr. Status-kvonun qяbuledиlmяzlиyи haqqыnda artыq hяm bu mяsяlя иlя baьlы fяalиyyяt gюstяrяn hяmsяdr юlkяlяrиn pre-zиdentlяrи, eynи zamanda, ATЯT vя dиgяr qurumlarыn rяhbяrlяrи dяfяlяrlя bяyanatlar vermишляр.

2016-cы иl bиzиm шanlы hяrbи qяlяbя иlи kиmи tarиxdя qalacaqdыr. 1994-cц иldяn bu gцnя qяdяr иlk dяfя иdи kи, Azяrbaycan ишьal edиl-mиш torpaqlarыn bиr hиssяsиnи ишьalчыlardan azad etmишdиr. Aprel ayыnda ermяnи sиlahlы tяxrиbatыnыn qarшыsыnы alaraq, bиzиm ordumuz dцшmяnя sarsыdыcы zяrbяlяr vurmuш vя ишьal edиlmиш torpaqlarыn bиr hиssяsиnи azad etmишdиr. Aьdяrя, Fцzulи, Cяbrayыl rayonlarыnыn mиnlяrlя hektar torpaьы ишьalчыlardan azad edиlmишdиr. On mиnlяrlя hektar torpaьa иndи Azяrbaycan Ordusu tam nяzarяt edиr.

Bиz шяhиdlяr dя vermишиk. Allah шяhиdlяrиmиzя rяhmяt elяsиn. Azяrbaycan xalqы, Azяrbaycan яsgяrи, zabиtи яsl qяhrяmanlыq gюstяrmишdиr. Bиzиm bayraьыmыz bu gцn Aьdяrя, Fцzulи, Cяbra-yыl rayonlarыnыn ишьaldan azad edиlmиш torpaqlarыnda dalьalanыr. Azad edиlmиш torpaqlarda olarkяn Azяrbaycan bayraьы altыnda mяn bиr daha dedиm kи, Azяrbaycan xalqы vя Azяrbaycan dюv-lяtи юz torpaьыnda иkиncи ermяnи dюvlяtиnиn yaranmasыna heч vaxt иcazя vermяyяcяkdиr. Aprel dюyцшlяrи bиzиm шanlы tarиxиmиz-

Page 18: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

18

dиr. Aprel dюyцшlяrи bиzиm tarиxи qяlяbяmиzdиr. Bu qяlяbя mцna-qишяnиn hяllиnи yaxыnlaшdыrыr.

2016-cы иldя bиzиm bюyцk иdman qяlяbяmиz dя olуб. Rиo Olиmpиya oyunlarыnda иdmanчыlarыmыz tarиxи qяlяbя qazanыблар. 18 medal qazanaraq, Azяrbaycan bиr daha sцbut etdи kи, Azяr-baycan иdman юlкясиdиr vя Azяrbaycan иdmanчыlarы gцclцlяrиn sыrasыndadыr. Medallarыn sayыna gюrя Azяrbaycan dцnya mиq-yasыnda 200 юlkя arasыnda 14-cц yerя layиq gюrцlцб. Azяrbaycan Avropa юlkяlяrи arasыnda 7-cи, postsovet mяkanы яrazиsиndя 2-cи, mцsяlman alяmиndя иsя 1-cи yerdяdиr. Bu bиzиm bюyцk иdman qяlяbяmиzdиr vя eynи zamanda, bu qяlяbя xalqыmыzыn, dюvlяtиmи-zиn gцcцnц gюstяrиr.

Bu иl bиz mцstяqиllиyиmиzиn 25 иllиyиnи qeyd eтdиk. Hяrbчиlяrи-mиz, иdmanчыlarыmыz bu bayram иlиndя bиzя qяlяbя sevиncи bяxш et-диlяr.

2016-cы иldя enerjи tяhlцkяsиzlиyи иstиqamяtиndя дя юnяmlи ad-dыmlar atыlыб. «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsи uьurla иcra edиlиr. Bu иlиn яvvяlиndя юlkяmиzиn tяшяbbцsц иlя artыq иkиncи dяfя иdи kи, «Cя-nub Qaz Dяhlиzи»nиn Mяшvяrяt Шurasы Bakыda keчиrиlди vя ишtиrak edяn bцtцn юlkяlяr vя beynяlxalq tяшkиlatlar qяbul edиlmиш yekun qяtnamяdя Azяrbaycanыn lиderlиk rolunu bиr daha vurьulaдыlar. «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Azяrbaycanыn tяшяbbцsц vя bюyцk malиyyя dяstяyи иlя иcra edиlяn qlobal, beynяlxalq enerjи layиhяsиdиr. Bu, tarиxи layиhяdиr. Layиhя иcra olunandan, bцtцn ишlяr baшa чatan-dan sonra Azяrbaycan чox bюyцk mяnfяяt gюrяcяkdиr. Belяlиklя, bu иl proqram цzrя bцtцn ишlяr yцksяk sяvиyyяdя aparыlыб vя яmи-nяm kи, bu nяhяng transmиllи layиhя vaxtыnda иstиfadяyя verиlяcяk-dиr. Eynи zamanda, bu иl bиzиm yenи qaz yataqlarыmыzdan чыxarыla-caq qazыn hяcmи dя mцяyyяn edиlибdиr vя belяlиklя, «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nи qиdalandыracaq layиhяlяr arasыnda tяkcя «Шahdяnиz» layиhяsи deyиl, eynи zamanda, «Abшeron» qaz yataьы da olacaqdыr.

Hesab edиrяm kи, bu иl bиz nяqlиyyat tяhlцkяsиzlиyи иstиqamя-tиndя tarиxи addыmlar atmышыq. Bиldиyиnиz kиmи, uzun иllяr davam edяn Шяrq–Qяrb nяqlиyyat dяhlиzиnиn иcrasы artыq baшa чatыr vя Шиmal–Cяnub nяqlиyyat dяhlиzиnиn иstиfadяyя verиlmяsи иstиqamя-tиndя Azяrbaycan чox юnяmlи addыmlar atыб. Demяk olar kи,

Page 19: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

19

Шяrq–Qяrb vя Шиmal–Cяnub nяqlиyyat dяhlиzlяrиnиn Azяrbaycan tяrяfиnя dцшяn payы цzrя gюrцlяcяk ишlяr artыq баша чатдырылыбдыр. Bиz qыsa mцddяt яrzиndя bцtцn ишlяrи baшa чatdыrdыq vя belяlиklя, gяlяcяkdя яlavя sяylяr qoyaraq, чalышacaьыq kи, bu 2 юnяmlи magиstral tezlиklя ишя dцшsцn.

2016-cы иldя Azяrbaycanda referendum keчиrиlmишdиr. Refe-rendum azad, шяffaf шяkиldя aparыlmышdыr. Bцtцn «exиt-poll»лar referendumun rяsmи nяtиcяlяrиnи tяsdиqlяmишdиr. Beynяlxalq mц-шahиdячиlяr dя qeyd etmишlяr kи, referendum azad, шяffaf шяkиldя hяyata keчиrиlmиш, heч bиr pozuntu olmamышdыr vя Azяrbaycan xalqыnыn иradяsи referendumun nяtиcяlяrиndя юz яksиnи tapmышdыr. Referendumun nяtиcяlяrи bиzиm sиyasяtиmиzя xalq tяrяfиndяn ve-rиlяn bюyцk dяstяkdиr. Mяn bu dяstяyя, bu иnama gюrя Azяrbay-can xalqыna bиr daha юz mиnnяtdarlыьыmы bиldиrmяk иstяyиrяm. Bиr daha Azяrbaycan xalqыnы яmиn etmяk иstяyиrяm, bцtцn sяy-lяrиmи qoyacaьam kи, bundan sonra da dюvlяtиmиzиn, xalqыmыzыn maraqlarы layиqиncя qorunsun.

2016-cы иl Azяrbaycanda «Multиkulturalиzm иlи» elan edиlmиш-dи. Bu иl юlkяmиzdя bиr чox mюtяbяr beynяlxalq tяdbиrlяr keчиrиl-dи. Azяrbaycan bиr daha dцnyaya sцbut etdи kи, mцxtяlиf dиnlяrиn, mиllяtlяrиn, etnиk qruplarыn nцmayяndяlяrи bиr юlkяdя, bиr sяma altыnda rahat, lяyaqяtlя yaшaya bиlяrlяr. Azяrbaycan multиkulturalиzm иdeyalarыnыn dцnyada tяblиьи ишиndя mцstяsna rol oynayan bиr юlkяdиr.

Яzиz hяmvяtяnlяr, bu gцn Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяm-rяylийи Gцnцdцr. Mяn bцtцn dцnya azяrbaycanlыlarыnы sяmиmи-qяlbdяn salamlayыram, onlara яn xoш arzularыmы чatdыrыram. Onlar bиlиrlяr vя bиlmяlиdиrlяr kи, onlarыn arxasыnda mюhkяm, gцclц Azяrbaycan dюvlяtи dayanыr.

Яzиz bacыlar vя qardaшlar, mяn sиzи Yenи иl bayramы vя Dцn-ya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяylийи Gцnц mцnasиbяtиlя цrяkdяn tяbrиk edиrяm, sиzя cansaьlыьы, xoшbяxtlиk arzulayыram.

Bayramыnыz mцbarяk olsun! ИLHAM ЯLИYEV

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Bakы, 1 yanvar 2017-cи иl

Page 20: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

20

TЦRKИYЯ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RЯCЯB TAYYИB ЯRDOЬANA Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Яzиz qardaшыm! Иstanbulda gecя klubunda bayram шяnlиyиnя toplaшmыш иn-

sanlara qarшы qяddarcasыna sиlahlы hцcum tюrяdиlmяsи, чox sayda иnsanыn hяlak olmasы vя yaralanmasы xяbяrи bиzи olduqca sar-sыtdы.

Bиz dиnc иnsanlara qarшы bu xaиn яmяldяn hяdsиz dяrяcяdя hиddяtlяnиr, terrorиzmя qarшы яn sяrt шяkиldя, qяtиyyяtlя vя ardыcыl mцbarиzяnи dяstяklяyиrиk.

Baш vermиш facия иlя яlaqяdar kяdяrиnиzи bюlцшцr, Sиzя, hяlak olanlarыn aиlяlяrиnя vя yaxыnlarыna, qardaш Tцrkиyя xalqыna юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan dяrиn hцznlя baшsaьlыьы verиr, yaralananlara vя xяsarяt alanlara шяfa dиlяyиrяm.

Allah rяhmяt elяsиn.

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 1 yanvar 2017-cи иl

Page 21: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

21

AZЯRBAYCANЫN PRAVOSLAV XRИSTИAN ИCMASЫNA Hюrmяtlи hяmvяtяnlяr! Sиzи, Azяrbaycanыn xrиstиan иcmasыnы Иsa peyьяmbяrиn mц-

barяk mюvludu – Mиlad bayramы mцnasиbяtиlя цrяkdяn tяbrиk edиr, bu яzиz gцndя hяr bиrиnиzя яn xoш arzu vя dиlяklяrиmи ye-tиrиrяm.

Xrиstиanlыq Azяrbaycanda чox qяdиm tarиxя malиkdиr. Tяsa-dцfи deyиl kи, Qafqazda иlk xrиstиan mяbяdlяrи mяhz bиzиm юlkя-mиzdя tяшяkkцl tapmышdыr. Sяmavи dиnlяr burada яsrlяrboyu dиnc yanaшы fяalиyyяt gюstяrяrяk, иnsanlar arasыnda яmиn-aman-lыьыn, dostluq vя qardaшlыq mцnasиbяtlяrиnиn yaranmasыnda mи-sиlsиz tarиxи rol oynamышdыr. Azяrbaycanda mяskunlaшmыш xalq-lar vя etnoslar arasыnda heч vaxt mиllи-иrqи ayrы-seчkиlиk, etnиk-dиnи dюzцmsцzlцk hallarы mюvcud olmamышdыr.

Mцstяqиl Azяrbaycan Respublиkasы bu gцn dя юz tolerantlыq vя multиkulturalиzm яnяnяlяrиnя sadиqdиr. Dиlиndяn, dиnиndяn, etnиk mяnsubиyyяtиndяn asыlы olmayaraq, Azяrbaycanыn bцtцn vяtяndaшlarы beynяlxalq prиnsиplяrя яsaslanan hцquq vя azadlыq-lara, o cцmlяdяn, vиcdan vя dиnи etиqad azadlыьыna malиkdиr. Юl-kяmиzdя yaшayan bцtцn etnиk azlыqlara юz dиnи-mяnяvи dяyяrlя-rиnи, mиllи adяt-яnяnяlяrиnи qoruyub saxlamaq, dиl vя mяdяnиy-yяtиnи иnkишaf etdиrmяk цчцn bяrabяr demokratиk шяraиt yara-dыlmышdыr.

Mяmnunиyyяt hиssи иlя qeyd etmяk иstяyиrяm kи, чoxkonfessи-yalы vя чoxmиllяtlи Azяrbaycan cяmиyyяtиnиn ayrыlmaz hиssяsи olan xrиstиan иcmasы hяmишя olduьu kиmи, bu gцn dя, sabah da юlkяmиzиn tяrяqqиsи vя иnkишafы namиnя юz vяtяndaшlыq borcunu lяyaqяtlя yerиnя yetиrяcяk.

Page 22: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

22

Яzиz dostlar! Шяfqяt vя mяrhяmяt duyьularыnыn, tяmиz vя nяcиb иdeallarыn

rяmzи olan mцqяddяs Mиlad bayramы mцnasиbяtиlя hamыnыzы bиr daha tяbrиk edиr, hяr bиrиnиzя cansaьlыьы vя xoшbяxtlиk, aиlяlяrиnи-zя fиravanlыq arzulayыram.

Bayramыnыz mцbarяk olsun!

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 5 yanvar 2017-cи ил

Page 23: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

23

ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB HЯSЯN RUHANИYЯ Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Иran Иslam Respublиkasыnыn keчmиш prezиdentи, gюrkяmlи

dюvlяt vя иctиmaи-sиyasи xadиm ayяtullah Яlи Яkbяr Haшиmи Rяfsяncanиnиn vяfatы xяbяrи mяnи olduqca kяdяrlяndиrdи.

Иran Иslam Иnqиlabыnыn qяlяbя чalmasыnda fяal ишtиrak etmиш Яlи Яkbяr Rяfsяncanи Иran Иslam Respublиkasы иlя Azяrbaycan Respublиkasы arasыnda dostluq vя яmяkdaшlыq mцnasиbяtlяrиnиn иnkишafыna bюyцk tюhfя vermишdиr. Onun яzиz xatиrяsи daиm yaшa-yacaqdыr.

Bu aьыr иtkи иlя яlaqяdar Sиzя, mяrhumun aиlяsиnя vя yaxыnla-rыna, bцtцn Иran xalqыna юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыn-dan dяrиn hцznlя baшsaьlыьы verиrяm.

Allah rяhmяt elяsиn.

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 9 yanvar 2017-cи иl

Page 24: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

24

ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN ALИ RЯHBЯRИ AYЯTULLAH SEYИD ЯLИ XAMENEИ HЯZRЯTLЯRИNЯ Mюhtяrяm ayяtullah Xameneи hяzrяtlяrи! Иran Иslam Respublиkasыnыn сабиг prezиdentи, gюrkяmlи

dюvlяt vя иctиmaи-sиyasи xadиm ayяtullah Яlи Яkbяr Haшиmи Rяf-sяncanиnиn vяfatы xяbяrи mяnи olduqca kяdяrlяndиrdи.

Bцtцn fяalиyyяtи vя hяyat yolu иlя dюvlяtиnя vя xalqыna sяda-qяt nцmunяsи gюstяrmиш ayяtullah Яlи Яkbяr Haшиmи Rяfsяncanи mцdrиk vя uzaqgюrяn sиyasяtчи kиmи tanыnmышdыr. Ayяtullah Яlи Яkbяr Haшиmи Rяfsяncanи Иran Иslam Respublиkasы иlя Azяrbay-can Respublиkasы arasыnda яlaqяlяrиn tяшяkkцlцnя vя genишlяn-mяsиnя bюyцk tюhfя vermишdиr.

Bu aьыr иtkи иlя яlaqяdar Sиzя, mяrhumun aиlяsиnя vя yaxыnla-rыna, bцtцn Иran xalqыna юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыn-dan dяrиn hцznlя baшsaьlыьы verиrяm.

Allah rяhmяt elяsиn.

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 9 yanvar 2017-cи иl

Page 25: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

25

PERU RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ LUИS MANUEL SANTИAQO MARKOVИЧ MONASИ İLƏ GÖRÜŞ 9 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 9-da Peru Respublиkasыnыn юlkяmиzdя yenи tяyиn olunmuш Fюvqяladя vя Sяlahиyyяtlи sяfиrи Luиs Manuel Santиaqo Markovич Monasиnиn etиmadnamяsиnи qяbul etmişdir.

Sяfиr Luиs Manuel Santиaqo Markovич Monasи Fяxrи qarovul dяstяsиnиn qarшыsыndan keчdи.

Luиs Manuel Santиaqo Markovич Monasи etиmadnamяsиnи tяqdиm etdикдян sonra Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev sяfиrlя sюhbяt etdи.

Sяfиr Luиs Manuel Santиaqo Markovич Monasи Peru Respub-lиkasыnыn Prezиdentи Pedro Pablo Kuчиnskиnиn salamlarыnы dюvlяtи-mиzиn baшчыsыna чatdыrdы. O, юlkяlяrиmиz arasыnda иkиtяrяflи яlaqя-lяrиn gцclяndиrиlmяsи иlя baьlы яmяkdaшlыq sahяlяrиnиn mцяyyяnlяш-dиrиlmяsи цчцn чox yaxшы fцrsяt yarandыьыnы dedи. Perulu dиplomat иkи юlkя arasыnda mцxtяlиf sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn иnkишaf etdиrиl-mяsи иlя baьlы nяzяrdя tutulan ишlяr barяdя dюvlяtиmиzиn baшчыsыna mяlumat verdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev юlkяlяrиmиzиn bиr-bиrиndяn uzaqda yer-lяшmяsиnя baxmayaraq, mяdяnи яlaqяlяrи genишlяndиrmяyиn vя xalqlarыmыzыn bиr-bиrиnи yaxыndan tanыmalarыnыn zяrurиlиyиnи vurьuladы. Sиyasи vя beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvяsиndя яlaqяlяrиn юnяmиnи qeyd edяn dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяlяrиmиz arasыnda иkи-tяrяflи mцnasиbяtlяrиn genишlяndиrиlmяsи, xцsusиlя tиcarяt vя turиzm sektorlarыnda яmяkdaшlыq sahяlяrиnиn mцяyyяnlяшdиrиlmяsи цчцn иmkanlarыn araшdыrыlmasыnыn vacиblиyиnи dиqqяtя чatdыrdы, юlkяlя-

Page 26: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

26

rиmиzиn иstehsal etdиklяrи mцxtяlиf mяhsullarыn qarшыlыqlы иxracыnыn mцmkцnlцyцnц bиldиrdи.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Peru Respublиkasыnыn Prezиdentи Pedro Pablo Kuчиnskиnиn salamlarыna gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы Peru Prezиdentиnя чatdыrmaьы xahиш etdи.

Page 27: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

27

FИNLANDИYA RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ ARYA ИNKERИ MAKKONEN İLƏ GÖRÜŞ 9 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 9-da Fиnlandиya Respublиkasыnыn юlkяmиzdя yenи tяyиn olun-muш Fюvqяladя vя Sяlahиyyяtlи sяfиrи xanыm Arya Иnkerи Makko-nenиn etиmadnamяsиnи qяbul etmişdir.

Sяfиr Arya Иnkerи Makkonen Fяxrи qarovul dяstяsиnиn qarшы-sыndan keчdи.

Arya Иnkerи Makkonen etиmadnamяsиnи tяqdиm etdикдян son-ra Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev sяfиrlя sюhbяt etdи.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяlяrиmиz arasыnda яmяkdaшlыьыn yaxшы tяcrцbяyя malиk olduьunu bиldиrdи. Prezиdent Иlham Яlиyev юzц-nцn Fиnlandиyaya, Fиnlandиyanыn dюvlяt baшчыsыnыn иsя Azяrbayca-na rяsmи sяfяrиnиn яhяmиyyяtиnи qeyd etdи. Fиnlandиya Prezиdentи иlя beynяlxalq tяdbиrlяr чяrчиvяsиndя gюrцшlяrиnи mяmnunluqla xa-tыrlaдan dюvlяtиmиzиn baшчыsы beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvяsиndя яmяkdaшlыьыn яlaqяlяrиmиzиn mцhцm hиssяsиnи tяшkиl etdиyиnи dedи. Prezиdent Иlham Яlиyev яlaqяlяrиmиzиn bиr чox иstиqamяtlяrdя, o cцmlяdяn tиcarяt vя nяqlиyyat sahяlяrиndя, xцsusиlя Шиmal–Cя-nub nяqlиyyat dяhlиzи чяrчиvяsиndя иnkишaf etdиrиlmяsи цчцn yaxшы иmkanlarыn mюvcud olduьunu vurьuladы. Azяrbaycanla Fиnlan-dиya arasыnda яmяkdaшlыьыn gяlяcяkdя dя uьurla иnkишaf edяcяyиnя яmиnlиyиnи иfadя edяn prezиdent Иlham Яlиyev sяfиr Arya Иnkerи Makkonenиn юlkяmиzdяkи fяalиyyяtиnиn bu яlaqяlяrиn daha da mюhkяmlяndиrиlmяsи ишиnя юz tюhfяsиnи verяcяyиnя цmиdvar olduьu-nu bиldиrdи.

Sяfиr Arya Иnkerи Makkonen Fиnlandиya Respublиkasыnыn Pre-zиdentи Saulи Nииnиstюnцn salamlarыnы dюvlяtиmиzиn baшчыsыna чat-

Page 28: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

28

dыrdы. Юlkяlяrиmиz arasыnda yaxшы mцnasиbяtlяrиn olduьunu deyяn sяfиr иkиtяrяflи яmяkdaшlыьыn daha da gцclяndиrиlmяsи, tиcarяt яla-qяlяrиnиn genишlяndиrиlmяsи vя mцxtяlиf sahяlяrdя qarшыlыqlы sяfяrlя-rиn artыrыlmasы иstиqamяtиndя sяylяrиnи яsиrgяmяyяcяyиnи vurьuladы. Parlamentlяrarasы яmяkdaшlыьыn яhяmиyyяtиnя toxunan sяfиr Arya Иnkerи Makkonen Azяrbaycan vя Fиnlandиya arasыnda bu sahяdя qarшыlыqlы яlaqяlяrиn vя sяfяrlяrиn vacиblиyиnи qeyd etdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Fиnlandиya Respublиkasыnыn Prezиdentи Saulи Nииnиstюnцn salamlarыna gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы Fиnlandиyanыn Prezиdentиnя чatdыrmaьы xahиш etdи.

Page 29: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

29

ESTONИYA RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ MARИN MИTTUS İLƏ GÖRÜŞ 9 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 9-da Estonиya Respublиkasыnыn юlkяmиzdя yenи tяyиn olun-muш Fюvqяladя vя Sяlahиyyяtlи sяfиrи xanыm Marиn Mиttusun etиmadnamяsиnи qяbul etmişdir.

Sяfиr Marиn Mиttus Fяxrи qarovul dяstяsиnиn qarшыsыndan keчdи.

Marиn Mиttus etиmadnamяsиnи tяqdиm etdикдян sonra Azяr-baycan prezиdentи Иlham Яlиyev sяfиrlя sюhbяt etdи.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы юzцnцn Estonиyaya, Estonиya Prezиdentи-nиn ися Azяrbaycana sяfяrиnи mяmnunluqla xatыrlaтdы. Prezиdent Иlham Яlиyev юlkяlяrиmиz arasыnda чox yaxшы qarшыlыqlы anlaшma-nыn mюvcud olduьunu vя sиyasи sahяdя юlkяlяrиmиzиn daиm bиr-bиrи-nи dяstяklяdиyиnи qeyd edяrяk, eynи zamanda, tиcarяt sahяsиndя bиr o qяdяr dя fяal яmяkdaшlыьын hяyata keчиrиlmядийини bиldиrdи. Azяrbaycanыn Estonиyada sяfиrlиyиnиn uzun иllяrdиr fяalиyyяt gюs-tяrdиyиnи vurьulayan dюvlяtиmиzиn baшчыsы beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvяsиndя dя юlkяlяrиmиzиn fяal яmяkdaшlыq etdийиnи dedи. Prezи-dent Иlham Яlиyev цmиdvar olduьunu bиldиrdи kи, иkиtяrяflи mцnasи-bяtlяrиn иnkишafыnda иqtиsadи vя tиcarяt яlaqяlяrиnиn genишlяndиrиl-mяsи ишиnя daha чox юnяm verиlяcяk vя bu da юz nюvbяsиndя, Esto-nиya иlя Azяrbaycan arasыnda qarшыlыqlы иdxal-иxrac яmяlиyyatlarы-nыn stиmullaшdыrыlmasы, иmkanlarыn mцяyyяnlяшdиrиlmяsи цчцn yax-шы шяraиt yaradacaq. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы яlaqяlяrиmиzиn mюhkяm-lяndиrиlmяsиndя qarшыlыqlы sяfяrlяrиn яhяmиyyяtиnи qeyd etdи, mяdя-nиyyяt sahяsиndя яmяkdaшlыьыn xalqlarыmыzыn bиr-bиrиnи daha yaxыndan tanыmasы baxыmыndan юnяmиnи vurьuladы. Prezиdent

Page 30: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

30

Иlham Яlиyev иkиtяrяflи mцnasиbяtlяrиmиzиn Avropa Иttиfaqы чяrчи-vяsиndя uьurlu иnkишafыndan mяmnunluьunu иfadя etdи.

Sяfиr Estonиya Respublиkasыnыn Prezиdentи Kerstи Kalйуlaйdыn salamlarыnы prezиdent Иlham Яlиyevя чatdыrdы. Xoш sюzlяrя gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrяn sяfиr sиyasи яlaqяlяrиmиzиn uьurla иnkишaf etdиyиnи deyяrяk, yцksяk sяvиyyяlи qarшыlыqlы sяfяrlяrиn яmяkdaш-lыьыmыzыn mюhkяmlяndиrиlmяsи baxыmыndan юnяmиnи qeyd etdи. Sяfиr иkи юlkяnиn beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvяsиndя dя fяal яmяkdaшlыq hяyata keчиrdиyиnи vя bиr-bиrиlяrиnи dяstяklяdиklяrиnи vurьuladы.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda tиcarяt, nяqlиyyat, иnformasиya texnologиyalarы, turиzm, kяnd tяsяrrцfatы vя mяdяnиyyяt sahяlяrиn-dя яmяkdaшlыq иmkanlarы иlя baьlы fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Prezиdent Иlham Яlиyev Estonиya Respublиkasыnыn Prezиdentи Kerstи Kalйуlaйdыn salamlarыna gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы Estonиya Prezиdentиnя чatdыrmaьы xahиш etdи.

Page 31: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

31

ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ AZƏRBAYCANDAKI SƏFİRLİYİNDƏ 10 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 10-da Иran Иslam Respublиkasыnыn юlkяmиzdяkи sяfиrlиyиnя gяlяrяk, bu ölkənin sabиq prezиdentи айятуллащ Яли Якбяр Haшиmи Rяfsяncanиnиn vяfatы иlя яlaqяdar baшsaьlыьы vermişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Иran Иslam Respublиkasыnыn sabиq prezи-dentи айятуллащ Яли Якбяр Haшиmи Rяfsяncanиnиn vяfatы иlя яlaqя-dar Matяm kиtabыna цrяk sюzlяrиnи yazdы.

Prezиdent Иlham Яlиyev səfirlikdə Иran Teleradиo Tяшkиlatыnыn Bakы nцmayяndяlиyиnиn mцxbиrиnя qısa mцsahиbя verdи.

И l h a m Я l и y e v: Иran Иslam Respublиkasыnыn sabиq prezи-dentи ayяtullah Haшиmи Rяfsяncanи cяnablarыnыn vяfatы иlя яlaqя-dar bцtцn qardaш Иran xalqыna Azяrbaycan xalqы adыndan dяrиn hцznlя baшsaьlыьы verиrяm. Allah ona rяhmяt elяsиn.

Cяnab Haшиmи Rяfsяncanи Иran Иslam Respublиkasыnыn иnkи-шafыnda чox mцhцm rol oynamышdыr, bюyцk ишlяr gюrmцшdцr, unudulmaz иz qoymuшdur. Иran xalqы da onun xиdmяtlяrиnи yцk-sяk qиymяtlяndиrиrdи.

Ayяtullah Haшиmи Rяfsяncanи Иran–Azяrbaycan яlaqяlяrиnиn иnkишafыnda чox fяal rol oynamышdыr, bu яlaqяlяrиn иnkишafыnыn bюyцk tяrяfdarы иdи. Mяnиm atam, prezиdent Heydяr Яlиyev иlя onu чox yaxыn dostлuq яlaqяlяrи baьlayыrdы. Onlar – hяm prezи-dent Heydяr Яlиyev, hяm dя prezиdent Haшиmи Rяfsяncanи bиr-lиkdя Иran–Azяrbaycan яlaqяlяrиnиn tяmяlиnи qoyuбlar. Saьlam tяmяl qoyuбlar kи, bu яlaqяlяr dostluq, qardaшlыq шяraиtиndя иn-kишaf etsиn.

Mяn cяnab Haшиmи Rяfsяncanиnиn Azяrbaycana sяfяrи zamanы prezиdent Heydяr Яlиyev иlя olan gюrцшlяrи xatыrlayыram. O gюrцшlяrиn bяzиlяrиndя mяn dя ишtиrak etmишяm. Шяxsяn gюrцr-

Page 32: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

32

dцm kи, onlar doьrudan da bиr-bиrиnя чox bюyцk hюrmяtlя ya-naшыrlar. Mяn prezиdent olandan sonra Иrana etdиyиm sяfяrlяrиn bиrиndя cяnab Haшиmи Rяfsяncanи иlя Tehranda gюrцшдцm vя o gюrцш dя mяnя чox gюzяl tяяssцrat baьышlaды.

O чox bюyцk dюvlяt xadиmи, mцdrиk sиyasяtчи иdи. Юz xalqыna чox baьlы olan bиr иnsan иdи vя Иran–Azяrbaycan яlaqяlяrиnиn иnkишafы цчцn чox bюyцk ишlяr gюrmцшdц. Hesab edиrяm, o da sevиnиrdи kи, bu gцn bu яlaqяlяr яn yцksяk zиrvяdяdиr.

Mяn bundan sonra da чalышacaьam kи, hюrmяtlи hяmkarыm cяnab Ruhanи иlя bиrlиkdя Иran–Azяrbaycan dostluq, qardaшlыq яlaqяlяrиnи иnkишaf etdиrиm.

Allah rяhmяt elяsиn.

Page 33: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

33

NAZИRLЯR KABИNETИNИN 2016-cı ИLИN SOSИAL-ИQTИSADИ ИNKИШAFЫNЫN YEKUNLARЫNA VЯ QARШЫDA DURAN VЯZИFЯLЯRЯ HЯSR OLUNМУШ ИCLASЫНДА ИШТИРАК 10 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn

sяdrlиyи иlя yanvarыn 10-da Nazиrlяr Kabиnetиnиn 2016-cы иlиn so-sиal-иqtиsadи иnkишafыnыn yekunlarыna vя qarшыda duran vяzиfяlяrя hяsr olunмуш иclasы keчиrилmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы иclasda gиrиш nиtqи sюylяdи.

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevиn gиrиш nиtqи Bu gцn bиz 2016-cы иlиn yekunlarыnы mцzakиrя edяcяk vя bu иl

gюrцlяcяk ишlяr haqqыnda danышacaьыq. 2016-cы иlи tяhlиl edяrkяn, яlbяttя kи, bиz regиonda vя dцnyada

gedяn proseslяrи nяzяrя almalыyыq. 2016-cы иldя dцnyada vя yaшadыьыmыz regиonda tяhlцkяlяr, rиsklяr, tяhdиdlяr artmыш, qanlы mцnaqишяlяr, mцharиbяlяr davam etmиш, yenи mцnaqишя ocaqlarы yaranmышdыr. Bиr sюzlя, yaшadыьыmыz bюlgяdя sabиtlиk pozulmuш-dur vя иqtиsadи иnkишafla baьlы vяzиyyяt aьыrlaшmышdыr. 2016-cы иldя dцnyanыn mцxtяlиf yerlяrиndя tяhlцkяlи proseslяr mцшahиdя olunurdu. Avropada mиqrantlar bюhranы dяrиnlяшmишdиr, MDB mяkanыnda gedяn proseslяr narahatlыq doьururdu.

--------------------------------------- Nazиrlяr Kabиnetиnиn 2016-cы иlиn sosиal-иqtиsadи иnkишafыnыn yekunla-

rыna vя qarшыda duran vяzиfяlяrя hяsr olunмуш иclasыnda Azяrbaycan Res-publиkasыnыn mиllяtlяrarasы, multиkulturalиzm vя dиnи mяsяlяlяr цzrя Dюvlяt mцшavиrи Kamal Abdullayev, Dюvlяt Mиqrasиya Xиdmяtиnиn rяиsи Fиrudиn Nяbиyev, Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи yanыnda Vяtяndaшlara Xиdmяt vя Sosиal Иnnovasиyalar цzrя Dюvlяt Agentlиyиnиn sяdrи Иnam Kяrи-mov çıxış etdilər.

Page 34: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

34

Yaшadыьыmыz bюlgяdя vя Yaxыn Шяrqdя, qeyd etdиyиm kиmи, qanlы toqquшmalar, mцharиbяlяr, terror aktlarы, яfsuslar olsun kи, bюlgяdяkи sabиtlиyя чox bюyцk zяrbя vurmuшdur.

O kи qaldы bиzиm юlkяmиzя – Azяrbaycan 2016-cы иldя юz иnamlы иnkишafыnы davam etdиrиб, юlkяmиzdя tяhlцkяsиzlиk tяdbиr-lяrи tяmиn edиlиб, Azяrbaycan xalqы sцlh, яmиn-amanlыq шяraиtиn-dя yaшaйыб vя yaшayыr. Юlkяmиzdя sabиtlиyиn mяnbяyи xalqыmыzыn иradяsиdиr, xalqыmыzыn seчиmиdиr. Bu gцn юlkяmиz dцnya mиqya-sыnda sabиtlиyи иlя seчиlяn юlkяlяrdяn bиrиdиr. Яlbяttя, gюrdцyц-mцz bu ишlяrи dцnya kontekstиndяn ayыrmaq mцmkцn deyиl. Dцnyada vя bюlgяdя gedяn tяhlцkяlи proseslяrя fиkиr verяrkяn bиr daha gюrцrцk kи, Azяrbaycan юz yoluna sadиqdиr, mцstяqиl-lиk, иnkишaf yolu иlя gedиr vя bиz чalышmышыq vя чalышacaьыq bundan sonra da юlkяmиzи, xalqыmыzы mцmkцn olan rиsklяrdяn qoruyaq, юz mцstяqиl yolumuzu tяmиn edяk. Artыq tarиx vя яtrafda baш ve-rяn hadиsяlяr gюstяrиr kи, bиzиm seчdиyиmиz yol yeganя dцzgцn yoldur. Bu, mцstяqиllиk yoludur, sabиtlиk, иnkишaf yoludur.

2016-cы иldя юlkя qarшыsыnda duran, demяk olar kи, bцtцn яsas vяzиfяlяr tяmиn edиlиб. Azяrbaycan neftlя zяngиn olan dиgяr юlkя-lяr kиmи, neftиn qиymяtиnиn aшaьы dцшmяsиndяn яzиyyяt чяkиr. An-caq neft иxrac edяn bцtцn юlkяlяrиn addыmlarыna nяzяr salsaq gюrяrиk kи, Azяrbaycan o юlkяlяrdяndиr kи, bu bюhranlы vяzиyyяt-dяn dя uьurla чыxa bиlmишdиr. Neftlя zяngиn olan bиr neчя baшqa юlkя дя var kи, bиzиm kиmи, bu vяzиyyяtdяn uьurla чыxa bиlmишdиr. Neftиn qиymяtи иsя 3-4 dяfя aшaьы dцшцб. Bu o demяkdиr kи, яsas gяlиr mяnbяyиmиz olan neft bиzя 3-4 dяfя az gяlиr gяtиrиб. Bиz bюhranlы vяzиyyяtdяn чыxыш yolunu tapmalы иdиk vя hesab edиrяm kи, tapmышыq. Bцtцn чяtиnlиklяrя, иtkиlяrя baxmayaraq, bиz иqtиsa-dи sabиtlиyиmиzи qoruya bиldиk, bu aьыr vяzиyyяtdяn шяrяflя чыxa bиldиk. 2016-cы иldя dя юlkяmиzdя иqtиsadи иnkишafla baьlы чox юnяmlи addыmlar atыlыб. Bиr daha qeyd etmяk иstяyиrяm ки, hяr bиr юlkяnиn иnkишafы цчцn яsas шяrt tяhlцkяsиzlиkdиr, sabиtlиkdиr, vяtяndaш hяmrяylиyиdиr. Bu da bиzdя var. Tяhlцkяsиzlиk qoru-nur, bиr daha demяk иstяyиrяm kи, xalqыn иradяsиnя яsaslanan sa-bиtlиk, vяtяndaш bиrlиyи vя hяmrяylиyи 2016-cы иldя daha da artыб-dыr. Bцtцn Azяrbaycan xalqы vahиd amal uьrunda bиrlяшиb kи, юl-

Page 35: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

35

kяmиzи daha da иnkишaf etdиrяk vя mцstяqиllиyиmиzи daha da mюhkяmlяndиrяk.

2016-cы иldя bиz mцstяqиllиyиmиzиn bяrpasыnыn 25 иllиyиnи qeyd etдиk vя bu gюzяl bayramы yaxшы nяtиcяlяrlя, uьurlarla qar-шыlaдыq.

Иqtиsadи sahяdя 2016-cы иldя юnяmlи addыmlar atыlыб. 2016-cы иl dяrиn иqtиsadи иslahatlar иlи kиmи tarиxdя qalacaq. Bu иl яrzиndя qяbul edиlmиш qяrarlar, qanunlar, mяnиm tяrяfиmdяn иmzalan-mыш sяrяncamlar иqtиsadи иslahatlarы daha da dяrиnlяшdиrиr vя bиzя иmkan verиr kи, gяlяcяkdя qeyrи-neft sektorunun hesabыna иnkи-шaf edяk. Qяbul edиlmиш qяrarlar artыq юz nяtиcяsиnи vermяkdя-dиr. Яmиnяm kи, bu nяtиcяlяr bu иl vя bundan sonrakы иllяrdя da-ha da qabarыq шяkиldя юzцnц gюstяrяcяk.

Цmumи daxиlи mяhsul aшaьы dцшsя dя – bunun da яsas sяbяbи neftиn qиymяtиnиn 3-4 dяfя aшaьы dцшmяsиdиr vя bundan иrяlи gя-lяn иnvestиsиyalarыn, dюvlяt иnvestиsиyalarыnыn azalmasыdыr –dиgяr юnяmlи gюstяrиcиlяr bиzи sevиndиrиr. Xцsusиlя юlkяmиzdя qeyrи-neft sяnaye иstehsalы keчяn иl 5 faиz artыб. Bu o demяkdиr kи, uzun иl-lяr apardыьыmыz sиyasяt юz nяtиcяsиnи gюstяrиr. Sяnayelяшmя, qey-rи-neft sektorunun, sahиbkarlыьыn иnkишafы bu gюzяl nяtиcяnи tя-mиn edиb. Bюhranlы иldя qeyrи-neft sяnayemиzиn 5 faиz artmasы, hesab edиrяm kи, чox bюyцk gюstяrиcиdиr.

Dиgяr юnяmlи gюstяrиcи kяnd tяsяrrцfatыnыn иnkишafыdыr. Чцnkи hяr bиr юlkяnиn яsas иnkишaf dиnamиkasыnы шяrtlяndиrяn sяnaye vя kяnd tяsяrrцfatыdыr. Kяnd tяsяrrцfatыnda da gюrцlmцш operatиv tяdbиrlяr nяtиcяsиndя иnkишaf tяmиn edиlиб vя kяnd tяsяrrцfatы Azяrbaycanda 2,6 faиz artыб.

Bu ики rяqяm demяyя яsas verиr kи, bиz bu чяtиn vя bюhranlы шяraиtdяn шяrяflя чыxa bиldиk vя artыq gюrцlmцш ишlяr vя bu иl gюrц-lяcяk ишlяr bu dиnamиkanы daha da gцclяndиrяcяk. Иqtиsadиyyat dayanыqlы шяkиldя иnkишaf edяcяk, qeyrи-neft sektorumuz иnkишaf edяcяk, yenи иш yerlяrиnиn yaradыlmasы tяmиn edиlяcяk vя яmиnяm kи, bиz dedиyиm bцtцn hяdяflяrя чatacaьыq.

Baxmayaraq kи, gяlиrlяrиmиz 3-4 dяfя aшaьы dцшцb, Azяrbay-canda yaradыlmыш gюzяl sяrmayя иqlиmи hesabыna bиz юlkяmиzя 8 mиlyard dollar xarиcи иnvestиsиya cяlb edя bиlmишиk. Bu da чox

Page 36: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

36

gюzяl gюstяrиcиdиr. Чцnkи bu gцn bцtцn dцnyada иqtиsadи bюhran yaшanыr, malиyyя чяtиnlиklяrи mцшahиdя olunur vя belя vяzиyyяtdя xarиcdяn иnvestиsиya gяtиrmяk чox чяtиn mяsяlяdиr. Bиz bunu tя-mиn etmишиk vя юlkя иqtиsadиyyatыna 8 mиlyard dollar xarиcи sяr-mayя qoyuluб. Daxиlи sяrmayя иsя 3,7 mиlyard dollar oluб. Яv-vяlkи иllяrlя mцqayиsяdя bu daha aшaьы rяqяmdиr. Bu baшadцшц-lяndиr, bunun sяbяbи dя bяllиdиr. Belяlиklя, юlkя иqtиsadиyyatыna keчяn иl 11 mиlyard 700 mиlyon dollar sяrmayя qoyuluб. Bиr da-ha demяk иstяyиrяm kи, bu чox gюzяl gюstяrиcиdиr. Bu gюstяrиcиnиn mцtlяq rяqяmlяrи dя чox bюyцkdцr. Яgяr bunu adambaшыna he-sablasaq gюrяrиk kи, bиz bяlkя dя dцnya mиqyasыnda яn qabaqcыl yerlяrdяn bиrиnи tuturuq.

2016-cы иldя яsas vяzиfяlяrdяn bиrи valyuta ehtиyatlarыmыzы, xц-susиlя Neft Fondunun vяsaиtиnи qorumaq иdи. Bиz buna naиl ola bиlдиk. Mяn иndи dцnyada gedяn proseslяrя xalqыmыzыn dиqqяtиnи bиr daha yюnяltmяk иstяyиrяm. Demяk olar kи, neftlя zяngиn olan bцtцn юlkяlяrиn valyuta gяlиrlяrи хейли aшaьы dцшцb. Neft fondlarы, suveren fondlar, dиgяr fondlar, pensиya fondlarы – bunlarыn mцxtяlиf adlarы var. Bu fondlarda yыьыlan vяsaиt kяskиn шяkиldя aшaьы dцшцб. Azяrbaycanda иsя bиz, demяk olar kи, Neft Fondunun gяlиrlяrиnи qoruya bиldиk. Neft Fondunun gяlиrlяrи cяmи 4 faиz aшaьы dцшцб. Чцnkи bиz valyuta ehtиyatlarыmыzыn шa-xяlяndиrиlmяsи иstиqamяtиndя vaxtиlя addыmlar atmышыq. Bиzиm valyutamыz hяm dollarda, hяm avroda, hяm дя Brиtanиya fun-tunda saxlanыlыr. Dollarыn mюhkяmlяnmяsи, avronun, funtun mяzяnnясинин aшaьы dцшmяsи nяtиcяsиndя, bax, dollar ekvиvalen-tиndя bиzиm Neft Fondumuzun valyuta ehtиyatlarы 4 faиz aшaьы dцшцб. Яgяr bu mяzяnnя fяrqи olmasaydы, bиz o az sяvиyyяlи tяnяzzцlя dя uьramazdыq. Bu gцn Azяrbaycan Dюvlяt Neft Fondunda 33 mиlyard dollar vяsaиt varдыр. Bиz bunu qorumu-шuq, qoruyacaьыq vя яmиnяm kи, bu иl bunu daha da artыracaьыq.

Яlbяttя, bюhrandan чыxmaq цчцn яn asan yol valyuta ehtи-yatlarыnы xяrclяmяkdиr vя bиz bunu bяzи yerlяrdя gюrцrцk. An-caq bиz gяlяcяyи dцшцnцrцk. Bиz uzunmцddяtlи strategиyamыzы qururuq. Bиz иllяr boyu valyuta ehtиyatlarыmыzы qorumuшuq, yыь-

Page 37: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

37

mышыq, юlkя цчцn lazыm olan иnfrastruktur, sosиal layиhяlяrя yю-nяltmишиk vя bu gцn dя qoruyuruq, artыrыrыq vя artыrmalыyыq.

Bиzиm gюrdцyцmцz ишlяr dцnyanыn aparыcы, mюtяbяr beynяl-xalq иqtиsadи vя malиyyя qurumlarы tяrяfиndяn dя yцksяk qиy-mяtlяndиrиlиr. Bu da чox vacиbdиr. Чцnkи bиrи var bunu bиz юzц-mцz deyиrиk, bиrи dя var kи, bunu beynяlxalq qurumlar qeyd edиr. Dцnya Bankыnыn «Doиng Busиness» hesabatыnda Azяrbay-can 65-cи yerdяdиr. Bu, yaxшы gюstяrиcиdиr. Яlbяttя, bиz чalышmalы-yыq kи, daha yцksяk pиllяyя галxaq. Ancaq иndиkи шяraиtdя dedи-yиm bцtцn o amиllяrи nяzяrя alaraq, hesab edиrяm kи, bu, kиfayяt qяdяr yцksяk gюstяrиcиdиr. Dцnyanыn aparыcы иqtиsadи beynяlxalq forumunun – Davos Dцnya Иqtиsadи Forumunun hesablamala-rыna gюrя, Azяrbaycan иqtиsadиyyatы dцnya mиqyasыnda rяqabяt-qablиyyяtlиlиyиnя gюrя 3 pиllя иrяlиlяyяrяk, 40-cы pиllяdяn 37-cи pиl-lяyя qalxыб. Bu da hesab edиrяm kи, rekord gюstяrиcиdиr. Bиz MDB mяkanыnda yenя dя bиrиncиyиk vя bu bиrиncиlиyи saxlamы-шыq. Budur beynяlxalq aparыcы иqtиsadи qurumlarыn hesabatlarы.

Dцzdцr, mцxtяlиf qeyrи-hюkumяt tяшkиlatlarы var, hamыmыz bиlиrиk kи, onlar haradan malиyyяlяшиr, onlarыn hяdяfи bиzя lяkя vurmaq, qaralamaq, bиzиm ишиmиzя kюlgя salmaqdыr. Onlarыn иl-lяr boyu apardыqlarы antиazяrbaycan kampanиyalarы heч bиr nя-tиcя vermиr. Onlarыn reytиnqlяrиnя heч fиkиr vermяyя dя dяymяz. Özlяrиnи bюyцk иqtиsadиyyatчы adlandыran bяzи yerlи nцmayяndя-lяr dя mцxtяlиf чыxышlar edиrlяr, mцxtяlиf qиymяtlяr verиrlяr. Ta-mamиlя cяfяng fиkиrlяrdиr, bиzиm gюzяl atalar sюzц var: «Иkи uzunqulaьыn arpasыnы bюlя bиlmяyяn, bиzя dяrs юyrяdиr». Bunla-ra fиkиr vermяk lazыm deyиl. Яsas bиzиm uьurlu иnkишafыmыzdыr, aparыcы beynяlxalq иqtиsadи qurumlarыn qиymяtиdиr vя bиzиm real-lыьыmыzdыr. Reallыq иsя ondan иbarяtdиr kи, bиz 2016-cы иldя bu bюhranlы vяzиyyяtdяn шяrяflя чыxa bиldиk, юlkяmиzdя 100 mиndяn чox daиmи иш yerи aчыlыб, kяnd tяsяrrцfatыnыn, qeyrи-neft sяna-yemиzиn иnkишafы bиzя иmkan verиr kи, bиz gяlяcяyя nиkbиnlиklя ba-xaq. Bиz bu gцn gюrцlяcяk ишlяr haqqыnda da danышacaьыq. Bиzиm planlarыmыz kиfayяt qяdяr bюyцkdцr vя onlarыn иcrasы nяtиcяsиndя юlkя иqtиsadиyyatы юz dиnamиkasыnы sцrяtlяndиrяcяk.

Page 38: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

38

2016-cы иldя sosиal mяsяlяlяr dя юz hяllиnи tapыb. Sosиal sиyasяt daиm bиzиm яsas prиorиtetlяrиmиzdяn bиrи oluб. 2016-cы иldя ma-aшlar 7 faиz, pensиyalar 8 faиz artыб. Yenя dя artmalыdыr. Hesab edиrяm kи, 2017-cи иldя dя bu иstиqamяtdя mцsbяt dиnamиka ola-caqdыr. Bиz цnvanlы sosиal yardыm иlя baьlы чox юnяmlи addыmlar atmышыq. Ehtиyac ичиndя yaшayan vяtяndaшlara dюvlяt hяmишя юz yardыmыnы gюstяrиr vя gюstяrяcяk. Bu yardыmыn mяblяьи artыr vя artmalыdыr. Sosиal яdalяtlя baьlы 2016-cы иldя чox юnяmlи addыm-lar atыlыб, xцsusиlя kommunal tarиflяrlя baьlы. Yenя dя deyиrяm, ehtиyac ичиndя yaшayanlara dюvlяt юz yardыm яlиnи uzadыr vя daиm bunu edяcяkdиr. Orta tяbяqяnиn maraqlarыnыn qorunmasы цчцn чox cиddи иnstиtusиonal иslahatlar aparыlыr, иш yerlяrиnиn ya-radыlmasы иlя baьlы addыmlar atыlыr. Varlы tяbяqя иsя dюvlяtdяn dotasиya, hansыsa yardыm gюzlяmяmяlиdиr. Ona gюrя kommunal tarиflяrиn dиferensиasиyasы da, bax, bu sosиal яdalяt prиnsиpиnи яsas prиnsиp kиmи gюtцrцr vя hesab edиrяm kи, sosиal mяsяlяlяrиn hяllи ишиndя bиz 2016-cы иldя яldя edиlmиш uьurlarla fяxr edя bиlя-rиk. Gяlиrlяrиmиz azalыr, ancaq иnsanlarыn maaшlarы artыr. Sosиal иnfrastruktur layиhяlяrи иcra edиlиr. 485 mяktяb tяmиr edиlиб, 29 yenи mяktяb tиkиlиб, 41 xяstяxana tиkиlиб vя ya tяmиr edиlиб. Bu layиhяlяrя lazыmи qяdяr vяsaиt ayыrыrыq vя bu bиr daha bиzиm sosиal sиyasяtиmиzи gюstяrиr.

Keчяn иl mяcburи kючkцnlяrиn problemlяrиnиn hяllи цчцn yenи addыmlar atыlыб, yenи qяsяbяlяr salыnыб. Bu иl dя bu proses da-vam edяcяk, bu mяsяlя daиm dиqqяt mяrkяzиndяdиr. Яlиmиzdяn gяlяnи edиrиk vя edяcяyиk kи, mяcburи kючkцnlяrиn vяzиyyяtиnи daha da yaxшыlaшdыraq.

2016-cы иldя иctиmaи xиdmяtlяr sahяsиndя ишlяr uьurla gedиb, «ASAN xиdmяt» mяrkяzlяrиnиn sayы 11-я чatыb. Son иllяr яrzиndя 13 mиlyon mцracияt oluнuб vя vяtяndaшlarыn bяyяnmя яmsalы tяxmиnяn 100 faиzя yaxыndыr. Bu da иctиmaи xиdmяtlяr, цmumиy-yяtlя, иctиmaи mцnasиbяtlяr sahяsиndя bиr иnqиlab иdи vя bu, Azяr-baycan brendиdиr. Artыq bяzи юlkяlяr bиzиm tяcrцbяmиzи tяtbиq etmяyя baшlayıb. Keчяn иl «ASAN xиdmяt» юz funksиyalarыnы genишlяndиrdи, «ASAN kommunal», «ASAN qatar», «ASAN vиza» tяшяbbцslяrи иrяlи sцrцldц. Onu da qeyd etmяlиyяm kи,

Page 39: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

39

«ASAN vиza»nыn fяalиyyяtи nяtиcяsиndя юlkяmиzя gяlяcяk turиst-lяrиn sayы bundan sonra da artacaq. 2016-cы иldя bиz bu иstиqa-mяtdя dюnцш yarada bиldиk. Цmumиyyяtlя, turиstlяrиn axыnы dцn-yada mюvcud olan иqtиsadи durumla baьlыdыr. Яgяr vяzиyyяt yaxшыdыrsa, daha чox иnsanlar xarиcи юlkяlяrя turиst kиmи gedиrlяr. Ancaq bu gцn dцnyanыn, demяk olar kи, bцtцn bюlgяlяrиndя иqtиsadи bюhran yaшanыr. Buna baxmayaraq, 2016-cы иldя юlkя-mиzя gяlяn turиstlяrиn sayы 11 faиz artыб vя яmиnяm kи, bu иl daha da artacaqдыр.

Keчяn иl юlkяmиzdя 35 mehmanxana tиkиlиб, 25 mehmanxa-na tиkиlmяkdяdиr, цmumиyyяtlя, mehmanxanalarыn sayы Azяr-baycanda 500-dяn чoxdur. Amma tяlяbat daha da artыr, daxиlи turиzm иnkишaf edиr. Mяn чox шadam kи, Azяrbaycan vяtяndaшla-rы daha чox Azяrbaycanda иstиrahяt etmяyя цstцnlцk verиrlяr. Bиzdя gюzяl tяbияt, gюzяl шяraиt, gюzяl mehmanxanalar, иstиrahяt zonalarы varдыр. Bu gцn bцtцn dцnyadan turиstlяr Azяrbaycana axышыrlar. Bu da юlkя иqtиsadиyyatыna bюyцk mяnfяяt gяtиrиr. Bиz gяlяcяkdя turиzmdяn mиlyardlarla dollar vяsaиt qazanacaьыq vя bu bиzиm иqtиsadи vяzиyyяtиmиzя чox bюyцk dяstяk olacaqdыr.

Keчяn иl beynяlxalq яlaqяlяrиmиz daha da genишlяnиб. Azяr-baycan uzun иllяr яrzиndя beynяlxalq alяmdя чox etиbarlы, lяya-qяtlи tяrяfdaш kиmи tanыnыr. Xцsusиlя son иllяr яrzиndя dцnyada bюhranlarыn, mцharиbяlяrиn, qeyrи-sabиt vяzиyyяtиn genишlяndиyи bиr шяraиtdя bиzиm nцmunяmиz daha чox dиqqяt cяlb edиr vя bиzя daha bюyцk rяьbяtlя yanaшыrlar.

Azяrbaycan чox bюyцk mцsbяt beynяlxalq иmиcя malиkdиr. Beynяlxalq tяшkиlatlarda sюzцmцz keчиr vя tяsиrиmиz artыr. Bey-nяlxalq яlaqяlяrиmиzи bu иl dя genишlяndиrяcяyиk. Keчяn иl юlkя-mиzя 20-yя yaxыn dюvlяt vя hюkumяt baшчыsы rяsmи vя ишgцzar sя-fяrlяr edиб. Bu da bиr gюstяrиcиdиr. Bиz beynяlxalq tяшkиlatlar чяr-чиvяsиndя fяal ишlяmишиk. Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatы Zиrvя gюrц-шцndя Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsи vя aprel ayыnda Azяrbaycana Ermяnиstan tяrяfиndяn edиlяn tяca-vцzlя baьlы kontakt qrupu yaratdы. Bu qrup artыq fяalиyyяtя baш-layыr. Bu bиzиm bюyцk uьurumuzdur. Son иllяrdяki fяalиyyяtиmиz nяtиcяsиndя «Qoшulmama Hяrяkatы» Daьlыq Qarabaь mцnaqи-

Page 40: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

40

шяsиnиn Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlцyц чяrчиvяsиndя hяll olun-masы иlя baьlы qяtnamяlяr qяbul edиб.

Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn hяllи yollarы bяllиdиr. Bиzиm mюvqemиz dяyишmяz olaraq qalыr. Ölkяmиzиn яrazи bцtюvlцyц bяrpa edиlmяlиdиr. Bцtцn ишьalчы qцvvяlяr torpaqlarыmыzdan чы-xarыlmalыdыr. BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn 4 qяtnamяsи иcra edиlmяlиdиr. Status-kvo qяbuledиlmяzdиr, dяyишdиrиlmяlиdиr. Ke-чяn иl ATЯT dя bu mяsяlя иlя baьlы юz cиddи sюzцnц demишdиr – status-kvo qяbuledиlmяzdиr. Bu aksиomdur vя bu dяyишdиrиlmяlи-dиr. Status-kvonun dяyишdиrиlmяsи ишьalчы qцvvяlяrиn torpaqlarы-mыzdan чыxarыlmasы demяkdиr. Budur mцnaqишяnиn hяllи yollarы. Bunun baшqa yolu ola bиlmяz. Azяrbaycan heч vaxt юz torpa-ьыnda иkиncи qondarma ermяnи dюvlяtиnиn yaranmasыna иcazя vermяyяcяk. Azяrbaycan heч vaxt bu vяzиyyяtlя barышmayacaq. Ишьalчы rejиm, Ermяnиstan rяhbяrlиyи bunu nя qяdяr tez dяrk et-sя, onlar цчцn o qяdяr dя yaxшы olacaq.

2016-cы иlиn aprel ayыnda Azяrbaycan dюvlяtи vя Azяrbaycan Ordusu ишьalчыlara чox cиddи zяrbяlяr vurmuшdur. Nюvbяtи er-mяnи hяrbи tяxrиbatыna cavab olaraq, Azяrbaycan Ordusu яks-hцcum яmяlиyyatы keчиrmиш vя mиnlяrlя hektar torpaьы ишьaldan azad etmишdиr. Bu bиzиm шanlы tarиxи qяlяbяmиzdиr, dюvlяtиmиzиn, xalqыmыzыn, ordumuzun gцcцnц gюstяrиr. Bиr daha onu gюstяrиr kи, bиz иstяnиlяn vaxtda mяsяlяnи hяrbи yolla hяll edя bиlяrиk. Mиnlяrlя hektar torpaq ишьalчыlardan boшaldыldы. Иndи orada bц-tцn mяnalarda tяmиzlиk ишlяrи aparыlыr. Azяrbaycan Ordusu иndи он mиnlяrlя hektar torpaьa nяzarяt edиr. Иndи o яrazиlяrdя ишьal-чыlarыn иzи-tozu qalmayыb. Bиz o bюlgяlяrdя lazыmи tяdbиrlяrи gю-rяcяyиk kи, vяtяndaшlarыmыz oraya qayыtsыnlar vя artыq bu proses baшlaныr.

Aprel dюyцшlяrи bиzиm шanlы tarиxиmиzdиr, bюyцk qяlяbяmиz-dиr. Bиz hяrbчиlяrиmиzlя fяxr edиrиk. Bu dюyцшlяr zamanы Azяr-baycan xalqы bиr daha юz bиrlиyиnи nцmayиш etdиrdи. Hesab edи-rяm kи, 2016-cы иl mцnaqишяnиn hяllи иlя baьlы чox юnяmlи иl oldu. Чцnkи qarшы tяrяf – Ermяnиstan tяшvиш ичиndя иdи, vasиtячиlяrdяn xahиш edиrdи kи, tezlиklя bu dюyцшlяr baшa чatsыn vя onlar danы-шыqlar prosesиnя qayыtmaьa hazыr olduqlarыnы bиldиrирдиlяr. Azяr-

Page 41: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

41

baycan иctиmaиyyяtи yaxшы bиlиr kи, onlar mцxtяlиf beynяlxalq tяшkиlatlara, o cцmlяdяn Kollektиv Tяhlцkяsиzlиk Mцqavиlяsи Tяшkиlatыna mцracияt etmишlяr. Baxmayaraq kи, Kollektиv Tяhlц-kяsиzlиk Mцqavиlяsи Tяшkиlatыnыn bu mяsяlя иlя heч bиr яlaqяsи yoxdur. Kollektиv Tяhlцkяsиzlиk Mцqavиlяsи Tяшkиlatыna bu vax-ta qяdяr rяhbяrlиk etmиш шяxslяr sadяcя olaraq, bюyцk sиyasи sяhv buraxaraq, ermяnиpяrяst mюvqe vя qяbuledиlmяz fиkиrlяr иfadя etmишlяr. Hamыmыz onlarыn aqиbяtиnиn necя olduьunu yaxшы bиlи-rиk. Aprel dюyцшlяrи hяm bиzиm parlaq qяlяbяmиzdиr, hяm bиr daha Azяrbaycan dюvlяtиnиn gцcцnц gюstяrdи, hяm dя bиr daha gюstяrdи kи, bиz heч vaxt bu vяzиyyяtlя barышmayacaьыq. Bиz bц-tцn tяxrиbatlara layиqlи cavab verяcяyиk. Eynи zamanda, иllяr bo-yu Ermяnиstan tяrяfиndяn yaradыlmыш mиf tamamиlя darmadaьыn edиldи. Xarиcdяn sиlahlar, pullar, dиgяr yardыmlar olmasa, onlar bиr hяftя яrzиndя bиzиm qabaьыmыzda duruш gяtиrя bиlmяzlяr. Bu-nu юzlяrи dя etиraf edиrlяr. Bиz bunu чoxdan bиlиrdиk.

Bиz hяmишя olduьu kиmи, konstruktиv mюvqe tuturuq, haqq-яdalяt bиzиm tяrяfиmиzdяdиr, beynяlxalq hцquq normalarы da hяmчиnиn. Tarиxи hяqиqяt dя bиzиm mюvqemиzи mюhkяmlяndиrиr. Hяrbи gцc dя, иqtиsadи potensиal da, sиyasи nцfuz da bиzdяdиr. Bиz mяsяlяnи иstяdиyиmиz kиmи hяll edяcяyиk. Bиzиm иstяyиmиz юlkя-mиzиn яrazи bцtюvlцyцnц bяrpa etmяk, ишьal altыnda olan bцtцn torpaqlarda Azяrbaycan bayraьыnы qaldыrmaqdыr. Budur bиzиm mяqsяdиmиz vя bиz bu mяqsяdя doьru иrяlиlяyиrиk. Aprel dю-yцшlяrи bu иstиqamяtdя чox юnяmlи tarиxи addыm oldu.

Keчяn иl dиgяr vacиb hadиsяlяr baш verdи. Bиz enerjи sиyasяtи-mиzиn tяkmиllяшdиrиlmяsи иstиqamяtиndя nюvbяtи addыmlar atdыq. «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn иcrasы uьurla davam etdиrиldи. Baxma-yaraq kи, neft gяlиrlяrиmиz 3-4 dяfя azaldы, xarиcdяn kredиtlяr al-dыq, bиз daxиlи vяsaиt hesabыna «Cяnub Qaz Dяhlиzи» vя «Шahdя-nиz-2» layиhяlяrиnиn иcrasы иlя baьlы bцtцn lazыmи addыmlarы atdыq. «Шahdяnиz-2» layиhяsи цzrя – bu gцn «Шahdяnиz» dцnya mиq-yasыnda яn bюyцk qaz-kondensat yataqlarыndan bиrиdиr – ишlяrиn 90 faиzи artыq tamamlanыb vя gяlяn иl tamamиlя baшa чatacaq. TANAP layиhяsиnиn bюyцk hиssяsи иcra edиlиb vя «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn dиgяr seqmentlяrи иstиqamяtиndя dя ишlяr gedиr. Bиz

Page 42: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

42

keчяn иl Bakыda «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasыnыn иkиn-cи toplantыsыnы keчиrdиk. O toplantыda ишtиrak edяn bцtцn юlkяlяr, Avropa Komиssиyasы, Amerиka Bиrlяшmиш Шtatlarы vя «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn bцtцn цzvlяrи qяbul edиlmиш bяyanatda Azяr-baycanыn lиderlиyиnи bиr daha gюstяrmишlяr. Bиz bu layиhяnиn lиde-rиyиk, tяшяbbцskarыyыq, aparыcы qцvvяsиyиk. Bиz o layиhяnи bцtцn dostlarыmыzla, tяrяfdaш юlkяlяrlя vя beynяlxalq tяшkиlatlarla bиr-lиkdя иcra edиrиk.

Keчяn иl nяqlиyyat sektorunda юnяmlи hadиsяlяr baш verиб. Xцsusиlя Шиmal–Cяnub dяhlиzиnиn yaradыlmasы иstиqamяtиndя чox cиddи addыmlar atыlыб. Keчяn иlиn yaz aylarыnda mяn gюstяrиш vermишdиm kи, иlиn sonunadяk bиzиm dяmиr yolumuz Иran sяrhя-dиnя qяdяr чatdыrыlmalыdыr vя artыq bиz buna naиl olduq. Tяq-rиbяn 7-8 ay яrzиndя чatышmayan o hиssяnи иnшa etdиk vя ondan яlavя, Astaraчay цzяrиndя kюrpцnц dя tиkdиk vя иstиfadяyя ver-dиk. Azяrbaycan Шиmal–Cяnub dяhlиzи иlя baьlы юz цzяrиnя dцшяn vяzиfяnи cяmи 8 ay яrzиndя yerиnя yetиrdи. Иndи bиz bu bюyцk layи-hяnиn ишя dцшmяsи иlя baьlы яlavя tяшяbbцslяr иrяlи sцrmцшцk kи, bu prosesи sцrяtlяndиrяk. Bu hяm bиzя, hяm qonшu юlkяlяrя və bцtцn dцnyaya lazыmdыr. Bu layиhяnиn иcrasы nяtиcяsиndя Hиndиs-tandan, Pakиstandan gяlяn yцklяr Azяrbaycan яrazиsиndяn Иra-na, Rusиyaya, Шиmalи Avropaya vя яks иstиqamяtdя gedяcяkdиr. Bu, bюyцk nяqlиyyat hяrяkatыna gяtиrиb чыxaracaq. Mиlyonlarla ton yцk яrazиmиzdяn keчяcяk vя mиnlяrlя иш yerи yaradыlacaq. Bиz bu layиhяnиn иcrasы иlя eynи zamanda, Naxчыvanы da dяmиr yolu blokadasыndan чыxaracaьыq. Naxчыvan Иran яrazиsиndяn dяmиr yolu vasиtяsиlя Azяrbaycanla bиrlяшяcяk. Yяnи bu, tarиxи layиhя-dиr vя bиz bunu qonшu, dost юlkяlяrlя bиrlиkdя иcra edиrиk.

2016-cы иldя иdmanчыlarыmыz da bиzи bюyцk qяlяbя иlя sevиndиr-dиlяr. Rиo Olиmpиya oyunlarыnda bиz tarиxи qяlяbя – 18 medal qazanдыq vя medallarыn sayыna gюrя dцnya mиqyasыnda 14-cц, Avropada 7-cи, keчmиш sovet respublиkalarы arasыnda Rusиyadan sonra 2-cи vя mцsяlman alяmиndя 1-ъиyиk. Bax, bu gюstяrиcиlяr hesab edиrяm kи, hяr шeyи gюstяrиr. Bu bиzиm nюvbяtи bюyцk qяlяbяmиzdиr.

Page 43: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

43

Azяrbaycan xalqы юtяn иl keчиrиlmиш referendumda bиr daha юz иradяsиnи иfadя etdи, bиzиm sиyasяtиmиzя юz bюyцk dяstяyиnи verdи, bиr daha gюstяrdи kи, apardыьыmыz sиyasяt xalq tяrяfиndяn dяstяklяnиr. Bиz bunu bиlиrdиk. Rяy sorьularы aparыlыr, иctиmaи fи-kиr юyrяnиlиr vя юlkяmиzdя hюkm sцrяn ab-havanы, яlbяttя kи, bи-lиrdиk. Ancaq referendum bunu bиr daha bцtцn xalqыmыza və dцnyaya gюstяrdи. Referendumu mцшahиdя edяn beynяlxalq tяш-kиlatlarыn nцmayяndяlяrи bиr dяnя dя olsun pozuntu aшkar etmя-yиblяr. «Exиt-poll»larыn nяtиcяlяrи rяsmи nяtиcяlяrlя цst-цstя dцш-dц. Beynяlxalq tяшkиlatlar, xцsusиlя Avropa Шurasы referendu-mun keчиrиlmяsиnя чox mцsbяt qиymяt verdи vя sonra bunu Strasburqda юz qяrarы иlя tяsdиqlяdи. Referendum шяffaf, яdalяt-lи, azad шяkиldя keчиrиldи. Bu hяm demokratиya иstиqamяtиndя nюvbяtи addыmdыr, hяm dя onu gюstяrиr kи, Azяrbaycanda seчkи prosesи yцkсяк dяrяcяdя tяkmиllяшиb. Eynи zamanda, bиr daha demяk иstяyиrяm kи, bu, xalq tяrяfиndяn bиzя verиlяn bюyцk dяs-tяkdиr vя o dяstяk kи, юlkя иqtиsadиyyatы цчцn яn aьыr иl olan 2016-cы иldя gюstяrиldи. Mяn bu dяstяyя gюrя bиr daha Azяrbay-can xalqыna mиnnяtdarlыьыmы bиldиrmяk иstяyиrяm vя bиr daha qeyd etmяk иstяyиrяm kи, bundan sonra da Azяrbaycan иnamla иnkишaf edяcяkdиr.

Keчяn иl Azяrbaycanda «Multиkulturalиzm иlи» elan edиlmиш-dи. Bu, hesab edиrяm kи, dцnya mиqyasыnda nadиr bиr hadиsя иdи. Bиlmиrяm, bu vaxta qяdяr hansыsa bиr юlkяdя «Multиkulturalиzm иlи» elan edиlmишdиr, yoxsa yox. Ancaq sюhbяt ondan getmиr. Sюhbяt ondan gedиr kи, 2016-cы иlи «Multиkulturalиzm иlи» elan etmяyиmиz чox bюyцk mяna daшыyыrdы. Bu hяm bиzиm sиyasяtиmи-zи, cяmиyyяtиmиzиn яhval-ruhиyyяsиnи gюstяrиr, щям дя gюrdцyц-mцz ишlяrи, gюrцlяcяk ишlяrиmиzи яks etdиrиr. Azяrbaycan doьru-dan da dцnya mиqyasыnda multиkulturalиzmиn mяrkяzиdиr. Bиz bu mюvzu яtrafыnda sюhbяtlяrя, beynяlxalq tяdbиrlяrи keчиrmяyя baшlayanda hяlя mиqrantlar bюhranы yox иdи, hяlя Avropada, baшqa yerlяrdя ayrы-seчkиlиk o qяdяr dя юzцnц bцruzя vermиrdи. Keчяn иl bu, иfrat dяrяcяyя чatdы. Keчяn иl bиz bяzи Avropa юlkя-lяrиndя mиqrantlara qarшы alчaldыcы hяrяkяtlяrи, иslamofobиya иlя baьlы artыq aчыq-aшkar aqressиv sиyasяtи gюrdцk. Belя bиr заман-

Page 44: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

44

da «Multиkulturalиzm иlи» elan etmяk vя onu lяyaqяtlя sona чat-dыrmaq bиr daha bиzиm sиyasяtиmиzи, gцcцmцzц, nиyyяtиmиzи gюstяrиr.

Bиz keчяn иl bиr neчя mюtяbяr tяdbиr keчиrmишиk. Mяn onlar-dan BMT Sиvиlиzasиyalar Alyansыnыn VII Qlobal Forumunu xц-susи qeyd etmяk иstяyиrяm. Яnяnяvи Bakы Beynяlxalq Humanи-tar Forumu da, dиgяr tяdbиrlяr dя чox uьurla keчdи. Roma Pa-pasыnыn Azяrbaycana sяfяrи vя sяfяr zamanы verdиyи bяyanatlar da xцsusи qeyd edиlmяlиdиr. Bax, budur Azяrbaycanыn bu ишя verdиyи tюhfяlяr. Bиz nяиnkи юlkя daxиlиndя mиllяtlяrarasы, dиnlяr-arasы mцnasиbяtlяrи яn yцksяk sяvиyyяdя tяnzиmlяyиrиk, hяll edи-rиk, bиz dцnyaya da nцmunя gюstяrиrиk. Bax, belя иnkишaf etmяk lazыmdыr. Multиkulturalиzm alternatиvsиz bиr hяrяkat olmalыdыr. Hesab edиrяm kи, bиz bu nцmunяnи gюstяrяrяk, baшqa yerlяrя dя юz tяsиr иmkanlarыmыzы genишlяndиrиrиk.

2016-cы иldя, яlbяttя, чox hadиsяlяr baш verиб. Bцtцn bu hadи-sяlяr, hяtta юnяmlи hadиsяlяr haqqыnda danышmaq цчцn saatlarla vaxt lazыmdыr. Sadяcя, mяn vacиb hesab etdиyиm mяqamlarы иfa-dя etdиm, hяm tяhlиl olaraq, hяm dя gяlяcяk platforma kиmи. Bиz bundan sonra da bu yolla gedяcяyиk.

YEKUN NİTQİ

Яmиnяm kи, юlkяmиz 2017-cи иldя uьurla иnkишaf edяcяk. Bцtцn sosиal proqramlar иcra edиlяcяk vя иqtиsadи иnkишafla baьlы чox юnяmlи addыmlar atыlacaq.

2016-cы иlиn иqtиsadи gюstяrиcиlяrиnи tяhlиl edяrkяn bиz gюrцrцk kи, цmumи daxиlи mяhsulun azalmasыnыn яsas sяbяbи dцnya ba-zarlarыnda neftиn qиymяtиnиn aшaьы dцшmяsиdиr vя bundan иrяlи gяlяn dюvlяt иnvestиsиyalarыnыn azalmasыdыr. Яn чox tяnяzzцl иn-шaat sektorunda mцшahиdя olunurdu. Иl яrzиndя gюrцlmцш tяd-bиrlяr nяtиcяsиndя иnшaat sektorunun canlandыrыlmasы иstиqamя-tиndя юnяmlи addыmlar atыlыб. 2017-cи иldя dя иnшaat sektorunun иnkишafы иlя baьlы lazыmи tяdbиrlяr gюrцlяcяk. Belяlиklя, яmиnяm kи, Azяrbaycanda bu иl иnшaat sektoru иnkишaf edяcяkдир.

Page 45: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

45

Bиr чox layиhяlяrиn иcrasы nяzяrdя tutulur. Onlarыn arasыnda xцsusиlя Mяnzиl Иnшaatы Dюvlяt Agentlиyиnиn fяalиyyяtиnи qeyd et-mяk иstяrdиm. Keчяn ay Yasamal rayonunda Mяnzиl Иnшaatы Dюvlяt Agentlиyиnиn bиrиncи layиhяsиnя start verиldи. Яmиnяm kи, bu layиhя uьurla иcra edиlяcяk. Layиhя чяrчиvяsиndя yenи bиr шя-hяrcиk yaradыlacaq – hцndцrmяrtяbяlи 29 yaшayыш bиnasыnыn tи-kиntиsи nяzяrdя tutulur. Mяktяb, uшaq baьчasы tиkиlяcяk, иnfra-struktur yaradыlacaq, yollar чяkиlяcяk. 2000-я yaxыn mяnzиl tиkи-lяcяk vя gцzяшtlи шяrtlяrlя vяtяndaшlara, xцsusиlя maddи иmkanla-rы mяhdud olan aиlяlяrя uzunmцddяtlи kredиtlя verиlяcяk.

Bununla yanaшы, Bakы шяhяrиndя kюhnяlmиш mяnzиl fondunun aradan qaldыrыlmasы vя yerиndя mцasиr bиnalarыn tиkиntиsи prose-sиnя dя start verиldи. Яfsuslar olsun kи, шяhяrиmиzиn mцxtяlиf yer-lяrиndя vaxtы keчmиш, yюndяmsиz, bяzи hallarda qяzalы vяzиyyяtdя olan bиnalarыn sayы kиfayяt qяdяr чoxdur. Onlarыn yerиndя yenи, mцasиr yaшayыш bиnalarыnыn tиkиntиsи artыq baшlanылыb. Bиrиncи layиhя keчяn иlиn sonlarыnda Sabunчu rayonunda иcra edиldи vя yenи gюzяl bиna иstиfadяyя verиldи. Bиnanыn aчыlышыnda шяxsяn юzцm ишtиrak etmишяm. Ona gюrя kи, buna чox bюyцk dиqqяt gюstяrиrяm vя hesab edиrяm ки, bu bиrиncи layиhя rяmzи xarakter daшыyыr. Bu, bюyцk yenиlиyя start verяn bиr addыmdыr. Bu gцn tиkиlmяkdя olan, yaxud sяnяdlяrи hazыrlыq mяrhяlяsиndя olan hцndцrmяrtяbяlи 60 yaшayыш bиnasыnыn mюvcudluьu gюstяrиr kи, bu proses шяhяrиmиzdя genиш vцsяt alыб. Sюhbяt ondan gedиr kи, yararsыz, qяzalы vяzиyyяtdя olan evlяrиn, bиnalarыn yerиndя hцn-dцrmяrtяbяlи mцasиr bиnalar tиkиlsиn. Kюhnя mяnzиllяrdя yaшa-yan vяtяndaшlar mцvяqqяtи olaraq kиrayяdя qalacaqlar vя onla-ra kиrayя pulu verиlяcяk. Yenи bиnalar tиkиlяndяn sonra hяmиn vяtяndaшlar o bиnalarda, Sabunчu rayonundakы kиmи, daha da bюyцk mяnzиllяrя sahиb olacaqlar. Orada bяzи vяtяndaшlarыn mяnzиl sahяsи 2 dяfя bюyцkdцr. Hяm dя kи, onlar tяmиrlи vя gю-zяl mяnzиllяrdя yaшayacaqlar.

Bu layиhяnиn, bu tяшяbbцsцn чox bюyцk mяnasы var. Чцnkи иlk nюvbяdя, bиz kюhnяlmиш mяnzиl fondunu aradan gюtцrцrцk. Dиgяr tяrяfdяn, yenи bиnalar mюvcud bиnalarыn yerиndя tиkиlяcяk vя belяlиklя, yenи yerlяrя ehtиyac olmayacaq. Mяn bunu xцsusи

Page 46: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

46

qeyd etmяk иstяyиrяm kи, bundan sonra Bakы шяhяrиndя vя dиgяr bюyцk шяhяrlяrdя boш yerlяrиn ayrыlmasыna чox cиddи nяzarяt edиlяcяk.

Яgяr sahиbkarlar yaшayыш bиnasы tиkmяk иstяyиrlяrsя, getsиnlяr vяtяndaшlarыn razыlыьыnы alsыnlar, onlarыn bцtцn mяsяlяlяrиnи hяll etsиnlяr, kompensasиya юdяsиnlяr, yaxud kиrayя vяsaиtи versиnlяr vя o yerlяrdя шяhяr planыna uyьun шяkиldя, bцtцn memarlыq nor-malarыna rиayяt etmяklя, bиnalar tиksиnlяr. Bax, yanaшma belя olmalыdыr vя чox cиddи nяzarяt olmalыdыr. Mцvafиq gюstяrишlяr, qяrarlar verиlибdиr.

Bиz keчяn ay «Aь шяhяr» layиhяsиnиn 5 иllиyиnи qeyd etдиk. 5 иl яrzиndя шяhяr ичиndя шяhяr yaratmышыq. Daьыlmыш, neftlя чиrklяnmиш «Qara шяhяr» яrazиsиndя иndи ekolojи tяmиz, mцasиr layиhя artыq иc-ra edиlиr. Onun bиr hиssяsи artыq иcra edиlиb. Nюvbяtи mяrhяlяdя «Aь шяhяr» яrazиsиndя яlavя 60 yaшayыш bиnasы da tиkиlяcяk.

Mяn 3 layиhяnи qeyd etdиm. 3 layиhя чяrчиvяsиndя шяhяrиmиz-dя hцndцrmяrtяbяlи 150 yaшayыш bиnasы tиkиlяcяk. Bundan яlavя, иndи onlarla tиkиntи meydanчasыnda ишlяr gedиr. Belяlиklя, bиz иn-шaat sektorunu canlandыracaьыq. Bu bиzя nя verяcяk? Иlk nюvbя-dя, mяnzиl fondu yenиlяшиr. Dиgяr tяrяfdяn, шяhяr daxmalardan, «naxаlstroy» adlandыrыlan qanunsuz bиnalardan tяmиzlяnяcяk. Шяhяrиn gюrkяmи daha da yaxшыlaшacaq. Tиkиntи materиallarы sek-toru canlanacaq. Bиz artыq bюyцk bиr sяnaye sahяsиnи yaratmы-шыq. Иnшaat materиallarыnыn bиr чoxu Azяrbaycanda иstehsal olu-nur. Yяnи burada yerlи materиallardan sюhbяt gedиr. Иdxaldan asыlыlыq хейли azalыb. Bu, tиkиntи materиallarы sektorunun иnkишafы-na da xиdmяt gюstяrяcяk. Tяkcя sadaladыьыm layиhяlяrиn иcrasы nяtиcяsиndя mиnlяrlя, on mиnlяrlя yenи иш yerи yaradыlacaq, шяhя-rиmиzиn gюzяllяшmяsи, abadlaшmasы prosesи daha da sцrяtlя gedя-cяk. Bakы шяhяrи иndи dцnyanыn яn gюzяl шяhяrlяrиndяn bиrиdиr. Bunu hamы etиraf edиr. Mяn иstяyиrяm kи, Bakыnыn hяr bиr guшяsи, hяr bиr yerи, hяr bиr mиkrorayonu шяhяrиn mяrkяzиndя olan mяn-zяrяyя uyьun olsun vя bиz buna naиl olacaьыq.

Dиgяr иnшaat layиhяlяrиnиn иcrasы nяzяrdя tutulur. Xцsusиlя Azяrbaycan Dюvlяt Akademиk Mиllи Dram Teatrыnыn arxasыn-dakы яrazиdя tяmиzlиk, kючцrmя ишlяrиnиn bиrиncи mяrhяlяsи baшa

Page 47: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

47

чatыb. O yerlяrdя yaшayыш bиnalarы tиkиlmяyяcяk. O yerlяrdя иctи-maи yerlяr yaradыlacaq. Yenи yol иnfrastrukturu yaradыlacaq. Bu иl яrzиndя artыq tяsdиqlяnmиш layиhя tam иcra edиlmяlиdиr.

Bиz yenи, bюyцk bиr иctиmaи parkы шяhяr sakиnlяrиnя hяdиyyя edяcяyиk. Hяmчиnиn яn mцasиr, genиш yol иnfrastrukturu da ya-radыlacaq. Tarиxи, dиnи abиdяmиz olan Tяzяpиr mяscиdиnиn mяn-zяrяsи tam fяrqlи olacaq. Tяzяpиr mяscиdиnиn qabaьыnda bюyцk park yaradыlacaq, яtrafы abadlaшdыrыlacaq. Belяlиklя, hяm mяscи-dя gиrиш asanlaшacaq, həm də kяnardan baxanda tarиxи, dиnи abи-dяmиzиn яzяmяtи daha da gюzяl gюrцnяcяk.

Иnшaat sektorunun иnkишafы bцtцn bюlgяlяrdя dя nяzяrdя tu-tulmalыdыr. Bюlgяlяrdя, шяhяrlяrdя hцndцrmяrtяbяlи bиnalarыn, sяnaye zonalarыnыn tиkиntиsи prosesи getmяlиdиr. Hяm dюvlяt юz dяstяyиnи gюstяrяcяk, hяm dя tяbии kи, юzяl sektor da burada fяal olmalыdыr. Bununla bяrabяr, mяn xцsusиlя sahиbkarlara mцracи-яt edиrяm, dedиyиm layиhяlяr чяrчиvяsиndя чox bюyцk ишlяr gюrцlя-cяk. Ona gюrя bиz юzцmцzц hяlя kи, hansы иnшaat materиallarы иlя tяmиn edя bиlmиrиk, o sahяlяr yaradыlmalыdыr. Иndи bиzиm Иqtиsa-dиyyat Nazиrlиyинdя bцtцn mяlumatlar var. Bиz bиr чox nюvlяr цzrя иnшaat materиallarы иlя юzцmцzц tяmиn edиrиk, bяzи mallarы иdxal edиrиk. O mallarыn иstehsalы Azяrbaycanda qurulmalыdыr, hяm иdxaldan asыlыlыq azalacaq, hяm dя kи, юzяl sektor, иш adam-larы buradan mяnfяяt gюtцrяcяklяr.

Bu иl Azяrbaycanda makroиqtиsadи sabиtlиk tяmиn edиlmяlи-dиr, иnflyasиya bиrrяqяmlи olmalыdыr. Hesab edиrяm kи, bиz buna naиl olacaьыq. Makroиqtиsadи sabиtlиk hяr bиr юlkяnиn иqtиsadи da-yanыqlыlыьы цчцn яsas шяrtlяrdяn bиrиdиr.

Mяn gиrиш sюzцmdя qeyd etdиm, baxmayaraq kи, neftиn qиy-mяtи kяskиn шяkиldя aшaьы dцшdц, valyuta ehtиyatlarыmыzы, xцsusи-lя Neft Fondunun ehtиyatlarыnы qoruya bиlдиk. Bu иl dя valyuta ehtиyatlarыmыzы qorumalыyыq vя яmиnяm kи, bиz valyuta ehtиyat-larыmыzыn artыmыna da naиl olacaьыq.

Keчяn иl bank sektorunun saьlamlaшdыrыlmasы иstиqamяtиn-dя юnяmlи addыmlar atыlыб, nяzarяt gцclяndиrиlиб, шяffaflыqla baьlы tяdbиrlяr – cяza tяdbиrlяrи, иnzиbatи tяdbиrlяr gюrцlцб. Bи-zиm иqtиsadиyyatыmыza яn bюyцk zяrbя vuran bank sektoru ol-

Page 48: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

48

muшdur. Ona gюrя bu sektorun tяmиzlяnmяsи, saьlamlaшdыrыl-masы, шяffaflaшmasы, beynяlxalq standartlara uyьunlaшmasы иs-tиqamяtиndя bu иl dя cиddи addыmlar atыlacaq. Qanunu pozan шяxslяrя qarшы bundan sonra da cиddи mцbarиzя aparыlacaq.

Baxmayaraq ki, 2016-cы иl aьыr иl olmuшdur, qeyrи-neft sяna-ye иstehsalы artыбdыr. Bu иl sяnaye potensиalыnыn иnkишafы иlя baьlы cиddи addыmlar atыlmalыdыr. Bиzиm artыq bиr neчя sяnaye parkыmыz var. Onlarыn sыrasыnda Sumqayыtdakы 2 parkыn fяalиyyяtиnи xцsu-sиlя qeyd etmяk иstяyиrяm – texnologиyalar parkы vя kиmya sяna-ye parkы. Sumqayыt Kиmya Sяnaye Parkыnda bюyцk mцяssиsяlя-rиn yaradыlmasы prosesи davam edиr. Oraya qoyulan иnvestиsиya-larыn hяcmи 1 mиlyard dollarы юtцb. Keчяn иl Mиngячevиr Sяnaye Parkыnыn tяmяlи qoyuldu. Hesab edиrяm kи, gяlяn aydan etиba-rяn burada bцtцn иnшaat ишlяrи dя baшlanылmalыdыr. Mиngячevиr Sяnaye Parkыnda – o, yцngцl sяnayeyюnцmlцdцr – bиrиncи mяr-hяlяdя 9 mцasиr fabrиk tиkиlяcяk vя mиnlяrlя иш yerи yaradыlacaq.

Keчяn иl Pиrallahыda dяrman preparatlarыnыn иstehsalы иlя baьlы tяmяlqoyma mяrasиmи keчиrиldи. Pиrallahы adasыnda hяm yenи sяnaye zonasы, hяm dя turиzm иnfrastrukturu yaradыlыr. Яmиnяm kи, bu иl bu иstиqamяtdя cиddи addыmlar atыlacaq. Neft-чala sяnaye zonasыnыn иnkишafы иlя baьlы чox cиddи addыmlar atыlыб. Иranlы tяrяfdaшlarыmыzla bиrlиkdя Avtomobиl Иstehsalы zavodunun tяmяlи qoyuluб. Dиgяr bиr neчя zavodun tиkиntиsи nяzяrdя tutu-lur. Balaxanы Sяnaye Parkыnda yaxшы ишlяr gedиr. Masallы шяhя-rиndя sяnaye zonasы цчцn yer ayrыlыb vя иndи иnfrastruktur ишlяrи gedиr. Mяn dяfяlяrlя bu barяdя юz fиkиrlяrиmи bиldиrmишяm, bиr daha demяk иstяyиrяm kи, hяr bиr шяhяrdя xцsusи sяnaye sahяsи, sяnaye parkы, zonasы yaradыlmalыdыr. Artыq bu proses baшlaныr vя dиgяr шяhяrlяrdя dя yerlи иcra orqanlarы, sahиbkarlar, яlbяttя kи, dюvlяtиn dяstяyи иlя bu ишlяrи gюrmяlиdиr.

Keчяn иl kяnd tяsяrrцfatыnыn иnkишafыnda uьurlu иl oluб. Bиz artыma naиl ola bиlмишиk. Bu иl bu artыm hesab edиrяm kи, daha da bюyцk rяqяmlяrlя юlчцlmяlиdиr. Kяnd tяsяrrцfatы иlя baьlы bиr neчя яsas иstиqamяtи qeyd etmяk иstяrdиm. Mяn чox шadam kи, bиz иlk nюvbяdя, Azяrbaycanda uzun иllяr яrzиndя tяnяzzцlя uь-rayan pambыqчыlыьы bяrpa edя bиlmишиk. Artыq bяrpa prosesи baш-

Page 49: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

49

laнылыb. Pambыqчыlыьыn шюhrяtиnи qaytarыrыq. Keчяn иl bиr qяdяr gecиkmяyиmиzя baxmayaraq, bиz yaxшы nяtиcяlяr яldя etdиk. Яgяr 2015-cи иllя mцqayиsя etsяk – 2015-cи иldя cяmи 18 mиn hektarda pambыq яkиlmишdиr – gюrяrиk kи, 2016-cы иldя artыq 51 mиn hek-tarda pambыq яkиlиб. Яgяr 2015-cи иldя 35 mиn ton pambыq tяda-rцk olunubsa, keчяn иl tяxmиnяn 90 mиn tona yaxыn pambыq tя-darцk edиlиb. Bu иl цчцn bиzиm bюyцk planlarыmыz var. Bu plan-lar bu yaxыnlarda qяbul edиlяcяk Dюvlяt Иnvestиsиya Proqramыn-da юz яksиnи tapacaq. Bиz bu иl pambыq sahяlяrиnи yenя dя artыr-malыyыq. Яgяr keчяn иl 51 mиn hektarda pambыq яkиlиbsя, bu иl яn azы 120 mиn hektarda pambыq яkиlmяlиdиr. Bu, real rяqяmdиr, bиr qяdяr az, bиr qяdяr чox ola bиlяr, bиz ишиmиzи tяxmиnяn bu rя-qяmlяr яtrafыnda qurmalыyыq. Bцtцn lazыmи tяdbиrlяr gюrцlцb, keчяn иl texnиkalar alыnыb, bu иl dя alыnacaq. Lazыmи aqrotexnиkи tяdbиrlяr gюrцlцr. Yenи torpaq sahяlяrиnя suyun verиlmяsи tяmиn edиlиr. Burada hяm Prezиdent Admиnиstrasиyasы, yerlи иcra or-qanlarы, Kяnd Tяsяrrцfatы Nazиrlиyи, Иqtиsadиyyat Nazиrlиyи, Me-lиorasиya вя Су Тясяррцфаты Ачыг Сящмдар Ъямиййяти vя dиgяr qurumlar fяal ишlяyиblяr. Bиz bu иl daha da yaxшы nяtиcяlяr gюzlя-yиrиk. Ancaq bu иl иcra edиlяcяk bu layиhя чяrчиvяsиndя 200 mиnя yaxыn иnsan ишя cяlb edиlяcяk. Bиz subsиdиyalarы da, pambыq tarla-larыnda ишlяyяnlяrиn tarиflяrиnи dя qaldыrmышыq vя mяшьulluьu da tяmиn edяcяyиk. Qeyd etmяlиyяm kи, hazыrda 27 rayonda pam-bыqчыlыq иnkишaf edиr vя bиz bu иl tяxmиnяn 200 mиn ton, ondan da чox pambыq tяdarцkцnц gюzlяyиrиk.

Keчяn иl baramaчыlыqla baьlы чox cиddи addыmlar atыlıb. Mяn burada da bиr neчя rяqяmи qeyd etmяk иstяrdиm. Яfsuslar olsun kи, bu sahя dя tamamиlя yaddan чыxmышdыr, яvvяlkи иllяrdя tut baьlarыnыn bюyцk hиssяsи kяsиlmишdиr, daьыdыlmышdыr. Иndи bиz bu-nu bяrpa edиrиk. 2015-cи иldя 200 kиloqramdan bиr qяdяr чox ba-rama tяdarцk edиlmишdиr, tяkcя bиr rayonda, Шяkи rayonunda. 2016-cы иldя gюrцlmцш tяdbиrlяr nяtиcяsиndя bu rяqяm 70 tona чatыb. Bu иl barama tяdarцkц keчяn иlя nиsbяtяn яn azы 2 dяfя artmalыdыr. Keчяn иl 1 mиlyon 700 mиn tut tиngи яkиlиб. Bюlgяlяr-dя bu sahяyя чox bюyцk maraq var. 30–40 gцn яrzиndя иnsanlar yaxшы pul qazanыrlar. Hazыrda 37 rayonda baramaчыlыq иnkишaf

Page 50: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

50

edиr. Яgяr 2015-cи иldя bиr rayonda иdиsя, hazыrda 37 rayondadыr vя яlbяttя kи, bu coьrafиya da genишlяnmяlиdиr. Bax, яkиlяn bu tиnglяrиn nяtиcяsиndя bиz 2019-cu иldя 1300 ton barama иstehsalы-nы gюzlяyиrиk. Bиz Шяkи Иpяk Kombиnatыnыn tam gцcц иlя ишlяmяsи-nи dя tяmиn edяcяyиk.

Bиzя kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы arasыnda яn чox valyuta gя-tиrяn fыndыqчыlыqdыr vя xurma baьlarыndan яldя edиlяn mяhsulun иxracыdыr. Ona gюrя bиz bu 2 иstиqamяtя dя чox cиddи fиkиr vermи-шиk. Keчяn иl 13 mиn hektarda fыndыq baьlarы salыnыб. Mцqayиsя цчцn deyя bиlяrяm kи, bиzиm цmumи fыndыq baьlarыnыn sahяsи tяxmиnяn 30 mиn hektara yaxыndыr. Yяnи onun цчdяbиr hиssя-sиndяn чoxunu bиz 1 иl яrzиndя salmышыq vя bu proses davam edиr. Qarшыya mяqsяd qoyulub kи, 2016-cы иldяn baшlayaraq, bиr neчя иl яrzиndя bиz яlavя 40 mиn hektarda fыndыq baьlarы salaq vя bu proses gedиr. Bu, fermerlяrиn dя bюyцk maraьыna sяbяb olub. Bu, yaxшы gяlиr mяnbяyи olacaqdыr. Burada da dюvlяt юz цzяrиnя bюyцk vяzиfя gюtцrцb. Чцnkи bцtцn bu lazыmи avadanlыq, texnиkи tяdbиrlяr vя tиnglяrиn alыnmasы dюvlяt hesabыna hяyata keчиrиlиr. Dюvlяt bunu alыr vя fermerlяrя pulsuz verиr. Dюvlяtиn, bиr daha demяk иstяyиrяm kи, sиyasяtи юzцnц bu иstиqamяtdя dя gюstяrиr. Bиz fыndыqчыlыьыn coьrafиyasыnы da genишlяndиrиrиk vя hazыrda 13 ra-yonda bu sahяdя ишlяr gedиr.

Valyuta gяtиrяn иxrac mяhsullarыndan bиrи olan badam Azяr-baycanda яfsuslar kи, чox az иstehsal edиlиr. Bиz hяtta юzцmцzц bu mяhsulla tяmиn edя bиlmиrиk. Cяmи 1000 hektar badam baь-larыmыz var. Onlarыn da bюyцk яksяrиyyяtи Naxчыvan Muxtar Respublиkasыndadыr. Halbukи Abшeron yarыmadasыnda, Bakыяt-rafы qяsяbяlяrdя vя dиgяr bюlgяlяrdя badamчыlыq цчцn чox mцn-bиt tяbии иqlиm var. Ona gюrя bu иstиqamяtdя dя ишlяr gюrцlmяlи-dиr, lazыmи tяdbиrlяr gюrцlцr, gюstяrишlяr verиlиb, bu sahя dя иnkи-шaf edяcяk.

Яfsuslar olsun kи, bиz юzцmцzц zeytunla tяmиn edя bиlmиrиk. Yenи zeytun massиvlяrи, plantasиyalarы salыnacaq vя yыьыm tam tяmиn edиlmяlиdиr. Bяzи hallarda zeytun ya aьaclarda qalыb чцrц-yцr, ya da yerя tюkцlцb zay olur. Burada da bцtцn ишlяr tяnzиm-

Page 51: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

51

lяnmяlиdиr. Bиz nяиnkи юzцmцzц tam tяmиn etmяlиyиk, hяtta bю-yцk иxrac potensиalыmыz da yaradыlmalыdыr.

Tцtцnчцlцklя baьlы tяdbиrlяr gюrцlцr. Artыq bиz quru tцtцnц иxrac etmяk цчцn mцvafиq danышыqlar aparmышыq vя razыlaшmalar яldя edиlиbdиr. Keчяn иl 3500 ton quru tцtцn tяdarцk edиlиb. Bи-zиm mяqsяdиmиz bиrиncи mяrhяlяdя onu 3 dяfя artыrmaqdыr. Azяrbaycanda 10 mиn ton quru tцtцn иstehsal olunmalыdыr, olu-na bиlяr. Sovet vaxtыnda 50–60 mиn ton quru tцtцn иstehsal olu-nurdu. Bunun яrazиsи dя bяllиdиr vя hяmиn torpaqdыr. Sadяcя olaraq, fermerlяrя kюmяk etmяk lazыmdыr. Bu kюmяyи edиrиk vя ondan sonra bиz bunun иxracыnы da tяmиn etmяlиyиk. Yenи иxrac bazarlarыnыn axtarыlmasы иlя baьlы чox cиddи addыmlar atыlыr. Bu da valyuta gяtиrяn sahяdиr.

Nar, xurma baьlarыnыn genишlяndиrиlmяsи иstиqamяtиndя ишlяr gedиr. Цzцmчцlцklя baьlы, hesab edиrяm kи, daha da cиddи ишlяr aparыlmalыdыr vя mяnиm tяrяfиmdяn mцvafиq gюstяrишlяr verиlиb. Burada da hяm yenи цzцm baьlarыnыn salыnmasы, həm də шяrab zavodlarыnыn sяmяrяlи fяalиyyяtи, keyfиyyяtиn artыrыlmasы vahиd bиr kompleks yaratmalыdыr.

Mяn statиstиka иlя maraqlandыm. Azяrbaycanda иl яrzиndя 20 mиlyon butulka шяrab иstehsal olunur. Иxrac иsя чox azdыr. Bи-zиm sahиbkarlar шяrab иxracыndan cяmи 2-3 mиlyon dollar pul яl-dя edиrlяr. Ona gюrя Azяrbaycan шяrabыnы dцnya bazarlarыna чы-xarmaq цчцn чox cиddи addыmlar atыlыb. Bиz bиr neчя beynяlxalq sяrgиdя ишtиrak etmишиk, мцгавиляlяr baьlanыbdыr. Dost, tяrяfdaш юlkяlяrlя bиz bиrbaшa bu danышыqlarы aparыrыq kи, onlar юz bazar-larыnda bиzиm шяrabыmыz цчцn kvota ayыrsыnlar, bиz юz шяrabыmыzы иxrac edя bиlяk. Sahиbkarlar da burada daha fяal olmalыdыrlar, бу onlarыn maraьыndadыr. Amma bиzdя шяrabчыlыqla baьlы olan bu vяzиyyяt cиddи tяhlиl edиlmяlиdиr, hяm иqtиsadи qurumlar, hяm Vergиlяr Nazиrlиyи vя hцquq-mцhafиzя orqanlarы tяrяfиndяn. Чцnkи burada чox qяrиbя bиr mяnzяrя цzя чыxыr. Bиzиm mюvcud шяrab zavodlarыmыzыn иllиk иstehsal gцcц 100 mиlyon butulkadыr. Bu zavodlarыn bюyцk яksяrиyyяtи son иllяr яrzиndя tиkиlиb, oraya bюyцk vяsaиt qoyulub vя mцasиr avadanlыqлар quraшdыrыlыb. Necя ola bиlяr kи, 100 mиlyon butulka иstehsal gцcц olan zavodlarda

Page 52: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

52

cяmи 20 mиlyon butulka шяrab иstehsal olunur. Ya bu pulu qo-yan sahиbkar pulunun qяdrиnи bиlmиr, ya da kи, orada иstehsal daha da bюyцkdцr, o, qeydиyyata dцшmцr. Necя deyяrlяr, orada qanunsuz иstehsal baш verиr. Ona gюrя bu mяsяlя cиddи araшdыrыl-malыdыr vя qeyd etdиyиm kиmи, bцtцn mцvafиq qurumlar mяnя arayыш hazыrlasыnlar vя bu sahяdя dя qayda-qanun yaradыlmalы-dыr. Bu, bюyцk gяlиr gяtиrя bиlяcяk bиr sahяdиr. Vaxtиlя ulu öndя-rиn dюvrцndя, ютян ясрин 70-cи иllяrинdя 2 mиlyon ton цzцm yыьы-lыrdы. Kяndlиlяr bюyцk vяsaиt яldя eдирdиlяr. Яfsuslar olsun kи, sonra hяm sovet rяhbяrlиyи, hяm dя kи, sovet rяhbяrlиyиnиn xoшu-na gяlmяk иstяyяn yerlи rяhbяrlяr цzцm baьlarыnыn bиr hиssяsиnи qыrmышlar. Ancaq bиz иndи bяrpa edиrиk. Bяrpa edяrkяn bиz gяrяk bцtцn zяncиrи nяzяrя alaq, цzцm baьlarыnы salacaьыq, амма son-ra harada emal olunacaq, harada satыlacaq? Bax, bu vahиd kompleks tяdbиrlяr gюrцlmяlиdиr vя burada aydыnlыq olmalыdыr.

Bиz чayчыlыьы da bяrpa edиrиk. Иndи yцzlяrlя hektar чay baьlarы salыnыb, чayчыlыqla baьlы yenи texnologиyalar var vя bu da cяnub zonasыnыn иqtиsadи иnkишafыnы tяmиn edяcяk. Bиz юzцmцzц keyfиy-yяtlи чayla tяmиn etmяlиyиk vя xarиcя dя Azяrbaycanda yetишdиrиl-миш чayы иxrac etmяlиyиk. Чцnkи hazыrda bиz daha чox xarиcdяn gяtиrиlяn чayы burada paketlяyиb иxrac edиrиk. O da yaxшыdыr. Hяr halda, чayы иdxal etmяkdяn daha yaxшыdыr. Ancaq чalышmalыyыq kи, bиzиm emal mцяssиsяlяrи yerlи mяhsul яsasыnda fяalиyyяt gюs-tяrsиn vя bu tяkcя чayчыlыьa aиd deyиl. Bиz чalышmalыyыq kи, Azяr-baycanda mяhsullar yerlи xammal яsasыnda иstehsal olunsun vя иxrac edиlsиn. Bax, mяqsяd bundan иbarяtdиr.

Keчяn иl heyvandarlыqla baьlы cиddи addыmlar atыlыb. Иndи yenи layиhяlяr иcra edиlиr. Bиz bundan sonra heyvandarlыьы ancaq qa-palы шяraиtdя иnkишaf etdиrmяlиyиk. Bu daha sяmяrяlиdиr vя bиzя иmkan verяcяk kи, bu gцn sяmяrяsиz иstиfadя olunan юrцш tor-paqlarыndan sяmяrяlи шяkиldя иstиfadя edяk. Onlarыn tяyиnatы dя-yишdиrиlmяlиdиr. Иndи harada mцmkцndцr ишlяr gedиr vя bиz onlarы da яkиnя cяlb etmяlиyиk.

Bиr sюzlя, kяnd tяsяrrцfatы иlя baьlы mяsяlяlяr xцsusи dиqqяt tя-lяb edиr. Ona gюrя mяn bu sahяyя bu gцn dя, цmumиyyяtlя, чox bюyцk dиqqяt ayыrыram. Чцnkи bu sahя hяm mяшьulluqdur, hяm

Page 53: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

53

иnkишafdыr, hяm дя иxracdыr. Bиz иxracы шaxяlяndиrmяlиyиk vя иlk nюvbяdя, kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы hesabыna. Bиz realиst olma-lыyыq. Bиz иndи texnologиya иxrac edя bиlmиrиk vя edя bиlmяrиk, vaxt lazыmdыr. Bиz иstяdиyиmиz sяvиyyяdя maшыn, mexanиzm иxrac edя bиlmиrиk. Heч юzцmцzц dя tяmиn edя bиlmиrиk. Bиz nяyи иxrac edя bиlиrиksя, dиqqяtиmиzи o real sektora yюnяltmяlиyиk. Burada kяnd tяsяrrцfatы, emal sahяsи, яlbяttя kи, яn bюyцk potensиala malиkdиr. Torpaqlardan sяmяrяlи иstиfadя etmяlиyиk vя иxracыmыzы шaxяlяndиrmяlиyиk. Hesab edиrяm kи, bиz gюrцlяcяk tяdbиrlяr sa-yяsиndя kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы иxracыnы 2 dяfя artыra bиlяrиk. Bu, юlkяmиzя daha чox valyuta, kяnddя yaшayanlara иsя яlavя vяsaиt gяtиrяcяk.

Яlbяttя, bu ишlяrи gюrmяk цчцn иnfrastruktur olmalыdыr vя son иllяrdя bu иstиqamяtdя чox bюyцk addыmlar atыlыб. Qeyd etmя-lиyяm kи, elektrиk enerjиsи иlя baьlы addыmlar atыlыr. Qazlaшdыrылma Azяrbaycanda 92 faиzя чatыb. Dцzdцr, hяlя kи, 1000-dяn чox kяnddя qaz yoxdur. Onu da bиz bиlmяlиyиk. Bu proses – kяndlя-rиn qazlaшdыrыlmasы prosesи gedиr, bu иl dя, gяlяn иllяrdя dя gedя-cяk. Ancaq, цmumиyyяtlя, юlkяmиzdя qazlaшdыrыlmanыn sяvиyyяsи 92 faиzя чatыb. Bu da hesab edиrяm kи, чox gюzяl gюstяrиcиdиr.

Kяnd yollarыnыn tиkиntиsи keчяn иl dя uьurla aparыlыб. Bu иl 40 layиhяnиn hяyata keчиrиlmяsи nяzяrdя tutulur. 40 layиhя, яn azы 40 kяnd yolu layиhяsи – kяndlяrиn sayы daha da чox olacaq, чцnkи hяr bиr layиhя bиr neчя kяndи bиrlяшdиrиr – яn azы 40 layиhя bu иl иcra edиlяcяk vя lazыmи sяvиyyяdя vяsaиt dя bu mяqsяdlяr цчцn ayrыlacaq. Bu hяm иnsanlarыn rahatlыьы demяkdиr, hяm dя kяnd tяsяrrцfatыnыn иnkишafы цчцn lazыmdыr.

Ичmяlи su layиhяlяrиnиn иcrasы bu иl dя davam edяcяk. Artыq bиr чox шяhяrlяrиmиzdя ичmяlи su layиhяlяrи baшa чatыb.

Hяrbи potensиalыmыzыn gцclяndиrиlmяsи цчцn яlavя tяdbиrlяr gюrцlяcяk. Bцdcяdян kиfayяt qяdяr vяsaиt ayrыlыb. Hяrbи xяrclяr bиzиm bцdcя xяrclяrи arasыnda bиrиncи yerdяdиr. Bu belя dя olma-lыdыr. Bиz mцharиbя шяraиtиndя yaшayыrыq. Bцtцn bюhranlara, nef-tиn qиymяtиnиn aшaьы dцшmяsиnя baxmayaraq, bиz ordumuzu яn mцasиr sиlah-sursat, texnиka иlя tяmиn edиrиk. Keчяn иl чox юnяm-lи addыmlar atыlыб. Яn mцasиr sиlahlar юlkяmиzя gяtиrиlиб vя bu иl

Page 54: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

54

dя bu proses davam edяcяk. Bu gцn Azяrbaycan Ordusu dцnya mиqyasыnda gцclц ordular sыrasыndadыr, hяm dюyцш qabиlиyyяtи, hяm tяmиnat-tяchиzat baxыmыndan. Bиzиm yцksяk dяqиqlиyя, daьыdыcы qцvvяyя malиk olan яn mцasиr sиlahlarыmыz var. Onlarыn bиr hиssяsи nцmayиш etdиrиlиb, bиr hиssяsи иsя nцmayиш etdиrиlmяyиb. Lazыm olan vaxtda, lazыm olan yerdя onlar nцmayиш etdиrиlяcяk.

Sosиal иnfrastrukturun yaradыlmasы bu иl davam etmяlиdиr. Mяn qeyd etdиm kи, keчяn иl 500-dяn чox mяktяb tиkиlиb, tяmиr edиlиb. Bиzиm mяqsяdиmиz ondan иbarяtdиr kи, 2017–2018-cи иllяr-dя Azяrbaycanda bиr dяnя dя qяzalы vяzиyyяtdя mяktяb qalma-sыn. Bax, qarшыya belя mяqsяd qoyulub. Bu layиhяlяrи bиz 2 иlя bюlцrцk – bu иl vя gяlяn иl. Vяsaиt nяzяrdя tutulur. Tяhsиl Nazиr-lиyи yenи layиhяlяr tяqdиm edиb. Xцsusиlя ucqar kяndlяrdя bцtцn mцasиr avadanlыqlaрла tяmиn edиlяn vя tezlиklя иstиfadяyя verиlя bиlяn modul tиplи mяktяblяrиn tиkиntиsи getmяlиdиr. Sяhиyyя ocaq-larы da hяmчиnиn. Bиz, demяk olar kи, bцtцn шяhяrlяrdя яn mцa-sиr xяstяxanalarы tиkmишиk, yaxud da kи, яsaslы tяmиr etmишиk. Ha-rada lazыmdыrsa, yenя dя bu ишlяr davam etdиrиlяcяk.

Ekolojи tяdbиrlяr bu иl dя aparыlmalыdыr. Чиrklяnmиш яrazиlяr tяmиzlяnmяlиdиr. Modul tиplи sutяmиzlяyиcи qurьular yaradыlma-lыdыr. Yцzlяrlя kяnddя bu qurьular quraшdыrыlыb vя bu proses davam etdиrиlmяlиdиr.

Son bиr neчя иl яrzиndя юlkяmиzdя aьac яkmя kampanиyasы чox genиш vцsяt alыб. Bu иl dя bu ишlяr aparыlmalыdыr. Hesab edи-rяm kи, bundan sonra daha чox dekoratиv aьaclar yox, bar ve-rяn aьaclar яkиlmяlиdиr. Bцtцn rayonlarda иqlиmя uyьun шяkиldя aьac яkmя prosesи davam edяcяk. Ancaq bunun hяm иqlиmя, ekologиyaya, hяm dя kи, иqtиsadиyyata mцsbяt tяsиrи olmalыdыr. Ona gюrя mцvafиq tяdbиrlяr gюrцlmяlиdиr, tиnglяr tяdarцk edиlmяlиdиr. Yaxud da harada kи, ня чatышmыr xarиcdяn gяtиrиl-mяlиdиr, bu ишlяrя vяsaиt ayrыlmalыdыr.

Mяn hesab edиrяm kи, 2017-cи иl turиzmlя baьlы daha da uьurlu olacaq. Baxmayaraq kи, turиstlяrыn sayы 11 faиz artыb, an-caq gюrцlяn tяdbиrlяr nяtиcяsиndя яmиnяm kи, bu иl daha da чox turиst gяlяcяk. Burada bиr neчя amиl var. Иlk nюvbяdя, юlkяmиzя gяlmяk цчцn иndи heч bиr problem yoxdur. Bцtцn sцnи яngяllяr

Page 55: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

55

aradan gюtцrцldц vя burada mяruzя edиldи. «ASAN vиza» vя dи-gяr xиdmяtlяr vasиtяsиlя turиstlяr Azяrbaycana maneяsиz gяlяcяk. Bu, юlkя иqtиsadиyyatыna чox bюyцk dяstяk olacaq. Hяm Bakыda, hяm bюlgяlяrdя bюyцk canlanma olacaqdыr. Bиzиm turиzm иnfra-strukturu da buna hazыr olmalыdыr. Yenя dя sahиbkarlar, bax, bu amиlи nяzяrя alsыnlar. Иkиulduzlu, цчulduzlu щotellяrиn tиkиntи-sиnя daha чox fиkиr verиlmяlиdиr. Чцnkи bu gцn turиstlяr hara ge-dиr? Harada kи, tяhlцkяsиzlиk, яmиn-amanlыq, xarиcиlяrя xoш mц-nasиbяt, gюzяl mяnzяrя, tarиxи abиdяlяr, yaxшы xиdmяt, yaxшы щo-tellяr var. Bunlarыn hamыsы bиzdя var. Bяzиlяrи bиzя tarиxdяn qa-lыb, bяzиlяrиnи bиz юzцmцz yaratmышыq. Ona gюrя Azяrbaycanы dцnyada daha чox tanыyыrlar. Bиzиm keчиrdиyиmиz beynяlxalq tяdbиrlяrиn mяqsяdи budur. Bиz иldя bиr neчя mюtяbяr beynяlxalq tяdbиr keчиrиrиk. Qlobal forumlar, humanиtar forumlar, mяdя-nиyyяtlяrarasы dиaloq forumlarы, иqtиsadи forumlar, иdman yarыш-larы keчиrиrиk, Avropa oyunlarы, «Eurovиsиon», «Formula-1» kи, 500 mиlyon audиtorиyasы var. Иndи «Formula-1» kиmи, bиzиm tu-rиzm potensиalыna dяstяk verяn иkиncи beynяlxalq tяdbиr ola bиl-mяz. Чцnkи иkиncи belя beynяlxalq tяdbиr ancaq Yay Olиmpиya oyunlarы ola bиlяr. Amma Yay Olиmpиya oyunlarы bиr dяfя keчи-rиlиr. Юzц dя o qяdяr bюyцk – mиlyardlarla vяsaиt tяlяb edиr. An-caq «Formula-1» hяr иl keчиrиlиr. Artыq bцtцn иnfrastruktur var. Яlbяttя kи, turиzmиn иnkишafы bundan sonra da sцrяtlя getmяlиdиr.

«ASAN xиdmяt»lя baьlы planlar haqqыnda артыг deyиldи. Qeyd etmяlиyяm kи, bиz coьrafиyanы vя «ASAN xиdmяt»иn funk-sиyalarыnы bundan sonra da genишlяndиrяcяyиk. Чцnkи o юz sяmя-rяlиlиyиnи artыq gюstяrди. Vяtяndaшlar tяrяfиndяn dя чox yцksяk qиymяtlяndиrиlиr. Ona gюrя hяr bиr dюvlяt qurumunda vя иctиmaи sahяdя шяffaflыq «ASAN xиdmяt»dяkи kиmи olmalыdыr.

Bu иl bиz «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn yaradыlmasы иlя baьlы чox bюyцk ишlяr gюrяcяyиk. Bu иl hяlledиcи иl olacaq. Bu nяhяng layи-hяnи malиyyяlяшdиrmяk цчцn bиzиm kиfayяt qяdяr юz vяsaиtиmиz var. Beynяlxalq malиyyя qurumlarы da bu layиhяyя vяsaиt ayыrыr. Ona gюrя yox kи, bиzя belя xцsusи xoш mцnasиbяt bяslяyиrlяr. Ona gюrя kи, bu, sяmяrяlи layиhяdиr. Иndи beynяlxalq malиyyя qu-rumlarы elя layиhяlяrи axtarыrlar kи, pul gяtиrsиn. Bax, «Cяnub

Page 56: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

56

Qaz Dяhlиzи» o layиhяlяrdяndиr. Bu layиhя hяm иqtиsadи cяhяtdяn чox sяmяrяlиdиr, hяm dя kи, enerjи tяhlцkяsиzlиyи baxыmыndan bиr чox юlkяlяrиn maraqlarыnы tяmиn edяcяk, иlk nюvbяdя, Azяrbay-canыn. Ona gюrя яgяr kиmsя dцшцnцrsя kи, bu layиhяnиn иcrasы иlя baьlы bиzdя problem olacaq, sяhv edиr. Mяn nяyя gюrя bunu de-yиrяm? Чцnkи bяzи sиyasи daиrяlяr neftиn qиymяtиnиn dцшmяsи иlя baьlы yaranmыш vяzиyyяtdяn иstиfadя edяrяk deyиrlяr kи, Azяrbay-canыn иndи pulu azalыb, Azяrbaycan иndи aьыr, чяtиn vяzиyyяtя dц-шцb, «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nи malиyyяlяшdиrmяk цчцn pulu yox-dur, ona gюrя gяlиn Azяrbaycana tяzyиq edяk, юz tяlяblяrиmиzи qoyaq, юz maraqlarыmыzы tяmиn edяk kи, o шяrtlя bиz Azяrbayca-na kredиt verя bиlяrиk. Bu, keчяn иl яrzиndя mцшahиdя edиlяn mяn-zяrя иdи, чox ucuz, necя deyяrlяr, чox lяyaqяtsиz hяrяkяtlяr иdи.

Иlk nюvbяdя, heч bиr kяnar qцvvя bиzи иstяmяdиyиmиz layиhяyя cяlb edя bиlmяz. Bиzиm цчцn яsas dюvlяtиmиzиn, xalqыmыzыn ma-raqlarыdыr. Иkиncиsи, heч kиm bиzя heч nяyи dиktя edя bиlmяz. Bu-nu yaxыn tarиx artыq gюstяrди, bцtцn bu sяylяr яbяsdиr. Bиzи bu vяzиyyяtlя шantaj etmяk иstяyяnlяr, sadяcя olaraq, юzlяrиnя hюr-mяt etmиrlяr vя onlara olan-qalan, azalan иnamы da tamamиlя aradan gюtцrцrlяr. Bиz «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nи dя, bцtцn baшqa layиhяlяrи dя иcra edяcяyиk. Yenя dя deyиrяm, bu layиhяnиn иcrasы bиzя dя, Avropaya da lazыmdыr. Bu layиhяnиn иcrasы nяtиcяsиndя onlarыn enerjи tяhlцkяsиzlиyи tяmиn edиlяcяk. Ona gюrя belя ucuz шantaj hяrяkяtlяrи yersиzdиr. Ancaq onu da qeyd etmяlиyяm kи, bиz tяkcя Avropa malиyyя qurumlarы иlя ишlяmиrиk, bиz Asиya ma-lиyyя qurumlarы иlя dя ишlяyиrиk vя daha da sяmяrяlи ишlяyиrиk, da-ha asan yolla vяsaиt яldя edиrиk. Mиsal цчцn, Asиya Иnkишaf Ban-kы bu layиhяyя bюyцk vяsaиt ayыrыr, юzц dя qыsa mцddяt яrzиndя. Asиya Иnfrastruktur Bankы – bиz юzцmцz dя bu bankыn tяsиsчиsи-yиk, qыsa mцddяt яrzиndя bюyцk vяsaиt ayыrыb. Bu qaz Asиyaya getmяyяcяk, Avropaya gedяcяk, ancaq vяsaиtи bиz Asиyadan alы-rыq. Ona gюrя яgяr kиmsя dцшцnцrsя kи, bиz иndи чяtиn, чыxыlmaz vяzиyyяtdяyиk vя bиzиm qarшыmыzda hansыsa яsassыz tяlяb qoyula bиlяr, tamamиlя yanlыш yanaшmadыr. Heч kиm bиzиm qarшыmыzda heч bиr tяlяb qoya bиlmяz. Иstяyиrlяr яmяkdaшlыq etsиnlяr, иstя-

Page 57: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

57

mиrlяrsя bиzя dя lazыm deyиl. «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nи bиz иcra edя-cяyиk, юзц дя vaxtыnda!

Nяqlиyyat sahяsиndя gюrцlяcяk яsas ишlяrlя baьlы bиr neчя kяl-mя demяk иstяyиrяm. Bиlиrsиnиz kи, Bakы–Tbиlиsи–Qars dяmиr yo-lunun tиkиntиsи иlя baьlы Azяrbaycanыn цzяrиnя dцшяn vяzиfя yerи-nя yetиrиldи. Bиz bцtцn mяsяlяlяrи hяll etdиk. Цmиd edиrиk kи, bu иl artыq bu layиhя иcra edиlяcяk. Bиzdяn nя asыlы иdиsя hяr шeyи etmи-шиk – иnvestиsиyalarы qoymuшuq, kredиtlяr vermишиk, 700 mиlyon-dan чox. Nя lazыmdыrsa etmишиk vя gюzlяyиrиk kи, bu layиhя ta-mamlansыn. Bununla bяrabяr, Шиmal–Cяnub layиhяsи иlя baьlы da 1 иl яrzиndя bиzиm цzяrиmиzя dцшяn bцtцn vяzиfяlяrи иcra etdиk. Nяyи demишиksя, onu da etmишиk. Иran sяrhяdиnя qяdяr dяmиr yo-lunu uzatdыq, kюrpцnц tиkdиk, яlavя tяdbиrlяr gюrцldц. Bu иl bu layиhяnиn malиyyяlяшmяsиndя dя ишtиrak etmяyя hazыrыq vя bunu bиldиrmишиk. Иndи danышыqlar gedиr kи, hansы formada Azяrbaycan юz malиyyя resurslarыnы bu layиhяnиn tam иcrasы цчцn sяfяrbяr edя bиlяr. Бакы Beynяlxalq Dяnиz Тиъарят Lиmanыnыn bиrиncи mяrhяlяsиnиn tиkиntиsи bu иl baшa чatmalыdыr. Hяm bцtцn иnfra-struktur, tиkиntи ишlяrи, o cцmlяdяn avadanlыqлар, bцtцn bu tяd-bиrlяr dюvlяt иnvestиsиya proqramыnda nяzяrdя tutulur vя иcra edиlяcяk. Sadяcя olaraq, bu layиhяnиn podratчыlarы da юz mяsu-lиyyяtиnи dяrk etmяlиdиr. Иl яrzиndя bu mяsяlя иlя baьlы mяnиm bю-yцk иradlarыm olub, hюkumяt цzvlяrи bunu bиlиr. Bяzи иcraчыlar bu mяsяlяyя чox laqeyd yanaшыбlar, baxmayaraq kи, dюvlяt vя-saиtи ayrыlыб, 2016-cы иldя o vяsaиtdяn tam иstиfadя edиlmяyиb. Bu dюzцlmяzdиr. Яgяr o mяsulиyyяtи dяrk etmиrlяrsя, яgяr dюvlяtиn verdиyи sиfarиши yerиnя yetиrmяyя laqeydlиk gюstяrиrlяrsя, bundan sonra dюvlяt sиfarишlяrиndяn mяhrum edиlяcяklяr, qoy bunu bиl-sиnlяr. Bu иlиn payыzыna qяdяr Бакы Beynяlxalq Dяnиz Тиъарят Lи-manыnыn bиrиncи mяrhяlяsи bцtцn avadanlыqlarla, kranlarla tя-mиn edиlmяlиdиr, яks halda, юzlяrиndяn kцssцnlяr.

Bиz «Multиkulturalиzm иlи»nи uьurla keчиrdиk. Azяrbaycan bиr daha dцnyaya gюstяrdи kи, multиkulturalиzm, onun иdeyalarы yaшayыr vя yaшamalыdыr. Azяrbaycan kиmи юlkяlяrиn sayы getdиkcя artmalыdыr. Keчяn иl vя ondan яvvяlkи иllяrdя multиkulturalиzmlя baьlы bяdbиn fиkиrlяr sяslяnдирилиb. Яfsuslar olsun kи, bяzи dцnya

Page 58: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

58

sяvиyyяlи sиyasяtчиlяr dя юzlяrиnя rяva bиlиb multиkulturalиzmlя baьlы чox tяhlцkяlи иfadяlяr ишlядибlяr. Цmиd edиrяm kи, bu sahя-dя dя mцsbяtя doьru dюnцш yaranacaq vя beynяlxalq иctиmaиy-yяt daha dяrиndяn dяrk edяcяk kи, dцnyanыn multиkulturalиzm-dяn baшqa yolu yoxdur. Azяrbaycan юz tяrяfиndяn bu иstиqamяt-dя, яlbяttя kи, sяylяrиnи davam etdиrяcяk.

Bu иl Azяrbaycanda IV Иslam Hяmrяylиyи oyunlarы keчиrиlя-cяk. Bu da чox юnяmlи beynяlxalq tяdbиrdиr, bцtцn mцsяlman alяmиnиn hяmrяylиk oyunlarыna bиz ev sahиblиyи edяcяyиk. Azяr-baycan 2015-cи иldя иlk Avropa oyunlarыnы keчиrmишdиr. Yяnи bиr юlkяdя, bиr шяhяrdя 2 иl яrzиndя hяm Avropa oyunlarы keчиrиlиb, hяm dя Иslam Hяmrяylиyи oyunlarы keчиrиlяcяk. Bu tяkcя иdman tяdbиrи deyиl. Яgяr kиmsя hesab edиr kи, Иslam Hяmrяylиyи oyun-larы иdman tяdbиrиdиr, sяhv edиr. Bu, bюyцk sиyasи tяdbиrdиr, bu, bюyцk mяdяnи tяdbиrdиr, bu, bюyцk иctиmaи hadиsяdиr. Bu bиr da-ha Azяrbaycanы mцstяqиl, юz dяyяrlяrиnя, иslam dяyяrlяrиnя sa-dиq юlkя kиmи, eynи zamanda, mцasиr юlkя kиmи gюstяrиr vя bu gцn иslama qarшы чиrkиn kampanиya aparanlara da bиr cavab olacaq. Чцnkи onlar иslam haqqыnda rяy formalaшdыrыrlar kи, иs-lam gerиdя qalmыш sиvиlиzasиyadыr. Onlar юz иmkanlarы hesabыna hяm medиada, hяm иctиmaи fиkиrdя, hяm mцxtяlиf qeyrи-hюkumяt tяшkиlatlarы чяrчиvяsиndя rяy formalaшdыrыrlar kи, иslam dцnya цчцn tяhlцkяdиr, иslamы terrorиzmlя eynиlяшdиrиrlяr, иslamofobи-yaya rяvac verиrlяr, xalqlarы dиnя gюrя bюlцrlяr, mцsяlman qaч-qыnlarыna qarшы hюrmяtsиzlиk edиrlяr. Avropa Иttиfaqыna цzv olan bяzи юlkяlяrиn rяhbяrlяrи «stop, иslam» deyиrlяr. Bяzиlяrи deyиrlяr kи, bиz mиqrantlarы qяbul etmяyя hazыrыq, ancaq mцsяlmanlarы yox. Bu faшиzmdиr vя faшиzm harada yaranыb bиz yaxшы bиlиrиk vя unutmamышыq. Faшиzm иslam alяmиndя yaranmayыb. Ona gюrя Иslam Hяmrяylиyи oyunlarыnыn чox bюyцk mяnasы var. Bиz bu oyunlarы keчиrmяklя, bиr daha gцcцmцzц, иmkanlarыmыzы gюstя-rяcяyиk, dиnи dяyяrlяrиmиzя sadиqlиyиmиzи nцmayиш etdиrяcяyиk, чalышacaьыq kи, иslam alяmиnи bиrlяшdиrяk. Bиzи bюlmяk, aramыza nиfaq salmaq, bиr-bиrиmиzя qarшы qoymaq иstяyяnlяr юz hяdяflяrи-nя чatmamalыdыrlar.

Page 59: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

59

Azяrbaycan иslam alяmиndя чox bюyцk hюrmяtя malиk bиr юl-kяdиr. Baxыn, Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыnыn rяhbяrlяrи bиzиm юlkяmиzя necя yцksяk qиymяt verиrlяr. Bяzяn bиr-bиrи иlя yola getmяyяn mцsяlman юlkяlяrи dя bиzя bюyцk hюrmяtlя yanaшыrlar. Nяyя gюrя? Чцnkи bиzиm sиyasяtиmиz sяmиmиdиr, dцzgцndцr, яda-lяtlиdиr, prиnsиpиaldыr vя cяsarяtlиdиr. Bax, budur bиzиm sиyasя-tиmиz.

Bцtцn bunlarы nяzяrя alaraq, mяn 2017-cи иlи Azяrbaycanda «Иslam hяmrяylиyи иlи» elan edиrяm.

Page 60: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

60

FRANSA RESPUBLİKASINЫN XARИCИ ИШLЯR VЯ BEYNЯLXALQ ИNKИШAF NAZИRLИYИNИN DЮVLЯT KATИBИ JAN-MARİ LE GUENİN RЯHBЯRLИK ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 10 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 10-da Fransa Respublиkasыnыn Xarиcи Ишlяr vя Beynяlxalq Иn-kишaf Nazиrlиyиnиn иnkишaf vя frankofonиya mяsяlяlяrи цzrя Dюvlяt katиbи Jan-Marи Le Guenиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmiшdir.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Fransa arasыnda иkиtяrяflи mцnasиbяt-lяrиn mцxtяlиf иstиqamяtlяrdя, o cцmlяdяn sиyasи, иqtиsadи, energe-tиka, mяdяnиyyяt, tяhsиl vя dиgяr sahяlяrdя uьurla иnkишaf etdиyи vurьulanды, parlamentlяrarasы яmяkdaшlыq яlaqяlяrиmиzиn genиш-lяnmяsиnиn юnяmи qeyd olunдu. Sюhbяt zamanы humanиtar sahяdя яlaqяlяrиn uьurla иnkишaf etdиyи bиldиrиlяrяk, Bakыda Fransыz–Azяr-baycan Unиversиtetиnиn fяalиyyяtя baшlamasыnыn bu sahяdя яmяk-daшlыьыn mюhkяmlяndиrиlmяsи ишиnя tюhfя verяcяyиnя яmиnlиk иfadя edиlди.

Gюrцшdя, hяmчиnиn юlkяlяrиmиz arasыnda иkиtяrяflи mцnasиbяtlя-rиn bundan sonra da uьurla иnkишaf edяcяyи яmиnlиklя qeyd olunдu, яlaqяlяrиmиzиn perspektиvlяrи яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыlды.

Page 61: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

61

NAXЧЫVAN MUXTAR RESPUBLИKASЫNA SЯFЯR 11 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 11-dя Naxчыvan Muxtar Respublиkasыna sяfяrя gяlmişdir. Prezиdent Иlham Яlиyevи Naxчыvan Muxtar Respublиkasы Alи

Mяclиsиnиn Sяdrи Vasиf Talыbov qarшыladы. Naxчыvan Beynяlxalq Аеропортунда dюvlяtиmиzиn baшчыsыnыn

шяrяfиnя Fяxrи qarovul dяstяsи dцzцlmцшdц. Azяrbaycan Prezиdentи Naxчыvan Muxtar Respublиkasы Hю-

kumяtиnиn цzvlяrи иlя gюrцшdц.

Ümummиllи lиder Heydяr Яlиyevиn Naxчыvan шяhяrиnиn mяrkяzиndя ucaldыlмыш abиdяsиnи zиyarяt

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 11-dя xalqыmыzыn цmummиllи lиderи Heydяr Яlиyevиn Naxчы-van шяhяrиnиn mяrkяzиndя ucaldыlмыш abиdяsиnи zиyarяt etmişdir.

Naxчыvan Muxtar Respublиkasы Alи Mяclиsиnиn Sяdrи Vasиf Talыbov dюvlяtиmиzиn baшчыsыna abиdяnиn яtrafыnda aparыlan abad-lыq vя yenиdяnqurma tяdbиrlяrи barяdя mяlumat verdи.

Page 62: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

62

ORDUBAD SU-ELEKTRИK STANSИYASЫNЫN TЯMЯLQOYMA MЯRASИMИ 11 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 11-dя Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad ra-yonunda su-elektrиk stansиyasыnыn tяmяlqoyma mяrasиmинdя ишtи-rak etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsыna mяlumat verиldи kи, иnшa edиlяcяk su-elektrиk stansиyasыnыn gцcц 36 meqavat olacaq. Derиvasиya tиplи stansиya Araz чayы цzяrиndя yerlяшяcяk. Stansиya цчцn tutumu 1,5 mиlyon kubmetr olan su anbarы иnшa olunacaq. Hиdroqovшaьыn яsas qurьularыnыn tяrkиbиnя elektrиk stansиyasы, tяnzиmlяyиcи bяnd, suqяbuledиcи qurьu, чюkяltmя hovuzu, derиvasиya kanalы, yцklяmя hovuzu daxиldиr. Bundan baшqa, burada metal boru xяttи, aparыcы kanal, sutullayыcы vя balыqaxыdan qurьular da yaradыlacaq. Stansи-yada hяr bиrиnиn gцcц 12 meqavat olan 3 aqreqat quraшdыrыlacaq. Tяnzиmlяyиcи dяmиr-beton bяndиn uzunluьu 235, hцndцrlцyц 12 metrdиr. Derиvasиya tиplи kanalыn uzunluьu 12738 metr olmaq-la, maksиmum su sяrfи sanиyяdя 126,6 kubmetr tяшkиl edяcяk.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы yenи stansиyanыn tяmяlиnи qoydu. Belя stansиyalarыn иstиfadяyя verиlmяsи Azяrbaycanda, o cцm-

lяdяn Naxчыvanda hяyata keчиrиlяn sosиal-иqtиsadи sиyasяtиn uьurla davam etdиyиnи bиr daha nцmayиш etdиrиr. Bеля layиhяlяrиn иcrasы hяm dя respublиkada dюvlяt baшчымызыn tapшыrыьы иlя alternatиv vя bяrpaolunan enerjиdяn иstиfadяnиn genиш tяtbиqи цчцn hяrtяrяflи иm-kanlar aчыr.

Sonda xatиrя шяklи чяkdиrиldи.

Page 63: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

63

CULFA RAYONUNUN MЯRKЯZИ VЯ ЯTRAF KЯNDLЯRИНДЯ ИЧMЯLИ SUYUN VƏ KANALİZASİYA SİSTEMLƏRİNİN İSTİFADƏYƏ VERИLMЯSИ MЯRASИMИ 11 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 11-dя Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonunун mяrkяzи vя яtraf kяndlяrиndə ичmяlи su tяchиzatы vя kanalиzasиya sиstemlяrиnиn иstиfadяyя verиlmяsи mяrasиmиndə ишtиrak etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsыna «Culfa rayon mяrkяzи vя яtraf kяndlя-rиn ичmяlи su tяchиzatы vя kanalиzasиya sиstemlяrиnиn yenиdяn qurul-masы» layиhяsи цzrя gюrцlяn ишlяrlя baьlы mяlumat verиldи. Bиldиrиl-dи kи, tиkиntи ишlяrиnиn иcrasыna 2012-cи иldя baшlanыlыb. Layиhяyя яsasяn Culfa шяhяrиndя vя Gцlцstan kяndиndя su шяbяkяsи, Culfa шяhяrиndя еляъя дя kanalиzasиya шяbяkяsиnиn tиkиntиsи aparыlыb, evля-ря гошулуб, sayьacлар quraшdыrыlыb.

Layиhя чяrчиvяsиndя Яlиncячay yataьыnda 2088 metr mцxtяlиf dиametrlи borularla kaptaj vя onu sel sularыndan qorumaq цчцn uzunluьu 1500 metr olan selyюnяldиcи bяnd tиkиlиb. Sutяmиzlяyиcи qurьu 2045-cи иlя qяdяr яhalиnи vя sяnaye sahяsиnи gцn яrzиndя 24 saat ekolojи cяhяtdяn tяmиz su иlя tяchиz edяcяk. Qurьu gцn яr-zиndя 10800 kubmetr vя ya sanиyяdя 125 lиtr sutяmиzlяmя gцcцnя malиkdиr.

Hяr bиrиnиn tutumu 5000 kubmetr olan 2 tяmиz su anbarы tиkиlиb. Sutяmиzlяyиcи qurьuda иstиfadя olunan nasoslar Иtalиya, mexa-

nиkи sцzgяc vя ozonlaшdыrma qurьusu Иsveч, kartrиc sцzgяclяr Tцr-kиyя, membranlar иsя Amerиka иstehsalыdыr.

Su anbarlarыndan tяmиzlяnmиш su юz axыnы иlя Culfa шяhяrиnиn vя Gцlцstan kяndиnиn яhalиsиnя fasиlяsиz olaraq verиlиr. Anbarlar-dan Culfa шяhяrиnя qяdяr чяkиlmиш boru xяttи daxиl olmaqla, layи-hя яrazиsиndя dиametrи 400 mиllиmetrdяn 63 mиllиmetrя qяdяr boru-

Page 64: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

64

larla 59,7 kиlometr daxиlи su шяbяkяsи чяkиlиb, 3438 evя su verиlя-rяk, sayьac quraшdыrыlыb. Su шяbяkяsи цzяrиndя 1 tяzyиq azaldыcы, 23 yanьыn hиdrantы tиkиlиb. Yerиn relyefиndяn asыlы olaraq, mяnzиllя-rя 2–5 bar arasыnda tяzyиqlя su verиlиr.

Culfa шяhяrиndя dиametrи 500 mиllиmetrdяn 200 mиllиmetrя qя-dяr borularla 34,5 kиlometr daxиlи kanalиzasиya шяbяkяsи чяkиlиb.

Bununla da Culfa шяhяrи vя Gцlцstan kяndиndя 25700 nяfяr tя-mиz, dayanыqlы, ekolojи cяhяtdяn tam yararlы vя Цмумdцnya Sя-hиyyя Tяшkиlatыnыn standartlarыna cavab verяn ичmяlи su иlя da-vamlы olaraq, суткада 24 saat tяmиn edиlиb.

Prezиdent Иlham Яlиyev sutяmиzlяyиcи qurьuda иstиfadя edиlяn avadanlыьa baxdы.

Sonra dюvlяtиmиzиn baшчыsы Culfa rayon mяrkяzи vя яtraf kяnd-lяrиn ичmяlи su tяchиzatы sиstemиnиn иstиfadяyя verиlmяsиnи bиldиrяn dцymяnи basdы.

Sonda xatиrя шяklи чяkdиrиldи.

Page 65: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

65

ШAHBUZ RAYONUNУН МЯРКЯЗИ VЯ ЯTRAF KЯNDLЯRИНДƏ ИЧMЯLИ SUYUN VƏ KANALİZASİYA SИSTEMLƏRİNİN ИSTИFADЯYЯ VERИLMƏSİ MƏRASİMİ 11 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 11-dя Naxçıvan Muxtar Respublikasının Шahbuz rayonu-nun mяrkяzи vя яtraf kяndlяrиnдə ичmяlи su tяchиzatы vя kanalиzasи-ya sиstemlяrиnиn иstиfadяyя verиlmяsи mяrasиmиndя ишtиrak etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsыna «Шahbuz rayon mяrkяzи vя яtraf kяnd-lяrиn ичmяlи su tяchиzatы vя kanalиzasиya sиstemlяrиnиn yenиdяn qurulmasы» layиhяsи barяdя mяlumat verиldи.

Bиldиrиldи kи, layиhя цzrя tиkиntи ишlяrиnиn иcrasыna 2012-cи иldя baшlanыlыb. Layиhяyя яsasяn Шahbuz шяhяrиnя, Kичиkoba vя Day-laqlы kяndlяrиnя su шяbяkяsи, Шahbuz шяhяrиnя kanalиzasиya шяbяkя-sи чяkиlиb vя evляря гошулуб. Sutяmиzlяyиcи qurьu 2045-cи иlя qяdяr яhalиnи vя sяnaye sahяsиnи gцn яrzиndя 24 saat ekolojи cяhяtdяn tя-mиz su иlя tяchиz edяcяk. Qurьu gцn яrzиndя 6600 kubmetr vя ya sanиyяdя 76 lиtr sutяmиzlяmя gцcцnя malиkdиr. Hяr bиrиnиn tutumu 2500 kubmetr olan 2 tяmиz su anbarы иnшa olunub. Sutяmиzlяyиcи qurьuda иstиfadя olunan nasoslar Иtalиya, mexanиkи sцzgяc vя ozonlaшdыrma qurьusu Иsveч, kartrиc sцzgяclяr иsя Tцrkиyя иsteh-salыdыr.

Prezиdent Иlham Яlиyev sutяmиzlяyиcи qurьuda иstиfadя edиlяn avadanlыьa baxdы.

Su anbarlarыndan tяmиzlяnmиш su юz axыnы иlя яhalиyя fasиlяsиz olaraq verиlиr. Anbarlardan Шahbuz шяhяrиnя qяdяr dиametrи 315 vя 280 mиllиmetr olan 2,7 kиlometr uzunluьunda plastиk boru xяttи quraшdыrыlыb. Layиhя яrazиsиndя dиametrи 280 mиllиmetrdяn 63 mиllиmetrяdяk borularla 64,3 kиlometr ичmяlи su xяttи чяkиlиb. Su шяbяkяsиndя 31 yanьыn hиdrantы vя 4 tяzyиq azaldыcы иnшa olu-

Page 66: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

66

nub. Yerиn relyefиndяn asыlы olaraq, mяnzиllяrя 2–5 bar arasыnda tяzyиqlя su verиlиr. Layиhяnиn hяyata keчиrиlmяsи nяtиcяsиndя Шah-buz шяhяrи, Kичиkoba vя Daylaqlы kяndlяrиndя 15300 nяfяr сутка-да 24 saat daиmи su иlя tяmиn edиlяcяk. Bundan baшqa, яhalиyя ve-rиlяn su ekolojи cяhяtdяn dя yararlы vя tяmиzdиr. Bu su Цмумdцn-ya Sяhиyyя Tяшkиlatыnыn standartlarыna tam cavab verиr.

Bиldиrиldи kи, Шahbuz шяhяrиndя dиametrи 400 mиllиmetrdяn 200 mиllиmetrя qяdяr borularla 40,1 kиlometr kanalиzasиya xяttи чяkиlиb.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Шahbuz rayon mяrkяzи vя яtraf kяndlяrиn ичmяlи su tяchиzatы sиstemиnиn иstиfadяyя verиlmяsиnи bиldиrяn dцy-mяnи basdы.

Sonda xatиrя шяklи чяkdиrиldи.

Page 67: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

67

NAXÇIVANDA ЯLAHИDDЯ ЦMUMQOШUN ORDUSUNUN «N» SAYLЫ HЯRBИ HИSSЯSИNDЯKИ ЯSGЯR YATAQXANASЫNЫN VЯ ЯSGЯRИ-MЯИШЯT KOMPLEKSИNИN AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 11 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи, Sиlahlы Qцvvяlяrиn

Alи Baш Komandanы Иlham Яlиyev yanvarыn 11-dя Naxчыvanда Яlahиddя Цmumqoшun Ordusunun «N» saylы hяrbи hиssяsиndяkи яsgяr yataqxanasыnыn vя Яsgяrи-Mяишяt Kompleksиnиn aчыlышыnda ишtиrak etmişdir.

Azяrbaycan Respublиkasы Mцdafия nazиrиnиn mцavиnи, Яlahиd-dя Цmumqoшun Ordusunun komandanы general-leytenant Kяrяm Mustafayev dюvlяtиmиzиn baшчыsыna raport verdи.

Mяlumat verиldи kи, burada яsgяr yataqxanasы, Яsgяrи-Mяишяt Kompleksи иnшa olunub, sыra meydanы, иdman sahяsи yaradыlыb, abadlыq-quruculuq ишlяrи aparыlыb.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы яsgяr yataqxanasыnыn vя Яsgяrи-Mяишяt Kompleksиnиn rяmzи aчыlышыnы bиldиrяn lentи kяsdи.

Prezиdent, Sиlahlы Qцvvяlяrиn Alи Baш Komandanы Иlham Яlиyev яsgяr yataqxanasыnda yaradыlan шяraиtlя tanыш oldu. 900 yerlиk ya-taqxanada яsgяrlяrиn иstиrahяtи цчцn hяrtяrяflи шяraиt varдыр. Цч-mяrtяbяlи bиna mцasиr sяvиyyяdя yaradыlыb. Цmumи sahяsи 4000 kvadratmetr olan yataqxana bцtцn zяrurи avadanlыqlaрла tяchиz edиlиb. Bиnada цmumи sahяsи 800 kvadratmetr olan 24 otaq varдыр. Bиr sюzlя, burada yaradыlan шяraиt dюvlяtиmиz tяrяfиndяn яsgяr vя zabиtlяrиn sosиal mяsяlяlяrиnиn hяllи иstиqamяtиndя atыlan addыmlarыn ardыcыl xarakter aldыьыnы bиr daha nцmayиш etdиrиr.

Mяlumat verиldи kи, hяrbи hиssяdя hamam kompleksи dя yara-dыlыb. Цmumи sahяsи 272 kvadratmetr olan bu kompleksdяn 1 saat яrzиndя 172 hяrbчи иstиfadя edя bиlяr. Hяrbи hиssяdяkи Яsgяrи-Mяишяt Kompleksиnиn цmumи sahяsи 6172 kvadratmetrdиr. Bиnada

Page 68: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

68

poчt xиdmяtlяrи цчцn otaq, maьaza vя чay evи dя hяrbи qulluqчula-rыn иxtиyarыna verиlяcяk.

Kompleksdя 1000 yerlиk 2, 500 yerlиk 1 vя 250 yerlиk 2 yemяk salonu var. Цmumиlиkdя, burada eynи vaxtda 3000 hяrbчи qиda-lana bиlяr.

Prezиdent Иlham Яlиyev burada qиda mяhsullarыna baxdы, aшpazlarla sюhbяt etdи.

И l h a m Я l и y e v: Чox gюzяl шяraиt yaradыlыb. V a s и f T a l ы b o v: Yaratdыьыnыz шяraиtя gюrя Sиzя mиnnяt-

darlыq edиrиk. Ишчиlяrиn hamыsы mцlkи vяtяndaшlardыr. И l h a m Я l и y e v: Bяlи, яvvяllяr яsgяrlяr yemяk bишиrиrdиlяr.

O da dadlы deyиldи. Иndи иsя иш yerlяrи yaradыlыb, yerlи vяtяndaшlar, qadыnlar цчцn. Yaxшы yemяklяr bишиrиrsиnиz, яsgяrlяrя dя yaxшы baxыrsыnыz.

V a s и f T a l ы b o v: Sиzиn tapшыrыьыnыzdan sonra 6000-я ya-xыn mцlkи vяtяndaш, gиzиr, mцddяtdяn artыq xиdmяt edяn hяrbи qulluqчu ишя qяbul olunub.

И l h a m Я l и y e v: Чox yaxшы. Bu, yenи иш yerlяrиnиn yaradыl-masыdыr, xцsusиlя qadыnlar цчцn. Яsgяrlяr dя юz xиdmяtи ишlяrи иlя mяшьul olacaqlar.

V a s и f T a l ы b o v: Yemяyиn dя keyfиyyяtи yaxшыlaшыb. Иndи яvvяlkи иllяrlя mцqayиsяdя, demяk olar kи, tullantы yoxdur.

И l h a m Я l и y e v: Иndи hamыsыnы yeyиrlяr. Xoшlarыna gяlиr, ona gюrя. Saь olun. Sиzя uьurlar arzulayыram.

G ц l a r я Q u r b a n o v a (aşbaz): Cяnab Alи Baш Koman-dan, Sиzиn gяlишиnиzя чox шadыq. Sиzя юz mиnnяtdarlыьыmыzы bиldиrи-rиk. Gцn o gцn olsun, belя hяrbи hиssяlяr Qarabaьda, Laчыnda, Шuшada salыnsыn, bиz dя orada яsgяrlяrиmиzя qulluq edяk. Sиzя bиr daha uzun юmцr, cansaьlыьы arzulayыram.

И l h a m Я l и y e v: Çox saь olun. Sиzя dя uьurlar arzulayы-ram. Яsgяrlяrя yaxшы baxыn, onlarы yaxшы yedиrdиn kи, onlar daha da mюhkяm olsunlar, Vяtяnи daha da yaxшы qorusunlar.

A ш p a z l a r: Mиnnяtdarыq. Sиzиn sayяnиzdя belя gюzяl шяraиt-dя yaшayыrыq. Allah Sиzиn юmrцnцzц uzun elяsиn. Daиm Azяrbay-canыn baшыnыn цstцndя olasыnыz.

И l h a m Я l и y e v: Saь olun.

Page 69: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

69

* * *

Kompleksиn anbarlarы da mцasиr sяvиyyяdя qurulub. Burada яrzaq vя яшya anbarlarы varдыр. Anbarlar mцasиr soyuducu kame-ralar vя dиgяr zяrurи avadanlыqlaрла tяchиz edиlиb. Kompleksdя camaшыrxana, dяrzи otaьы vя qazanxana da mюvcuddur. Bu hяrbи hиssяdя yaradыlan шяraиt bиr daha gюstяrиr kи, prezиdent, Alи Baш Komandan Иlham Яlиyevиn rяhbяrlиyи иlя son иllяr maddи-texnиkи bazasы daha da gцclяndиrиlяn Azяrbaycan Sиlahlы Qцvvяlяrи haqlы olaraq, dцnyanыn яn qцdrяtlи ordularыndan bиrи kиmи tanыnыr.

Sonra dюvlяtиmиzиn baшчыsы sиlahlanmaya yenи qяbul edиlяn hяrbи texnиka иlя tanыш oldu.

Bu gцn Azяrbaycan Ordusu яn mцasиr sиlah-sursat, hяrbи tex-nиka иlя tяmиn olunub. Sиlahlы qцvvяlяrиmиzиn balansыnda olan bu mцasиr texnиka bиr чox юzяllиklяrи иlя seчиlиr. Bunlarыn vasиtяsиlя Azяrbaycan Ordusu Alи Baш Komandanыn яmrи иlя иstяnиlяn anda dцшmяnя sarsыdыcы zяrbя vurmaqla, torpaqlarыmыzы ишьaldan azad etmяyя qadиrdиr. Bu gцn Azяrbaycan Ordusunun balansы dцnya-nыn aparыcы юlkяlяrиnиn иstehsalы olan sиlah-sursatla genишlяnиr. Bundan baшqa, son иllяrdя dюvlяtиmиzиn baшчыsы, Alи Baш Koman-danыn dиqqяtи sayяsиndя юlkяmиzdя yaradыlan Mцdafия Sяnayesи Kompleksи Azяrbaycanda яn mцasиr hяrbи texnиkanыn иstehsalыna genиш иmkanlar yaradыr. Tяsadцfи deyиl kи, иndи юlkяmиzиn sиlah-sursatlarы bиr чox parametrlяrиnя gюrя dцnyada иlk yerlяrdяn bиrиnи tutur.

Page 70: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

70

NAXЧЫVAN ШЯHЯR 3 САЙЛЫ TAM ORTA RUS MЯKTЯBИ BИNASЫNIN ЯSASLЫ YENИDЯN QURУЛMAСЫНDAN SONRA ИSTИFADЯYЯ VERИLMƏSİ MƏRASİMİNDƏ ŞƏHƏR İCTİMAİYYƏTİNİN NÜMAYƏNDƏLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ 11 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 11-dя Naxçıvan шяhяr 3 сайлы tam orta rus mяktяbи bиnasы-nın яsaslы yenиdяn qurулmaсынdan sonra иstиfadяyя verиlməsi mяra-sиmindя ишtиrak etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы mяktяb bиnasыnыn rяmzи aчыlышыnы bиldиrяn lentи kяsdи.

Prezиdent Иlham Яlиyevя burada gюrцlяn ишlяrlя baьlы яtraflы mяlumat verиldи. Qeyd edиldи kи, Naxчыvan шяhяr 3 сайлы tam orta rus mяktяbи 1939-cu иldяn fяalиyyяt gюstяrиr. 600 шagиrd yerlиk mяktяbdя 5-и elektron lюvhяlи olmaqla, 32 sиnиf otaьы, kиmya-bиologиya vя fиzиka laboratorиyalarы, hяrbи kabиnет, 2 kompцter otaьы, mцяllиmlяr otaьы, шahmat otaьы, kиtabxana, bufet vя иdman zalы fяalиyyяt gюstяrяcяk. Mяktяbdя 42 kompцter quraшdыrыlыb vя иnternetя qoшulub.

Mяktяbиn kиtabxana fondunda 6900 dяrslиk vя 4603 bяdии яdяbиyyat olmaqla, 11503 kиtab var. Mяktяbdя 460 шagиrdиn tяh-sиlи иlя 59 mцяllиm mяшьul olur.

Prezиdent Иlham Яlиyev yenиdяnqurmadan sonra mяktяbdя ya-radыlan шяraиtlя tanыш oldu.

Sonra dюvlяtиmиzиn baшчыsы mяktяbиn pedaqojи kollektиvи vя шяhяr иctиmaиyyяtиnиn nцmayяndяlяrи иlя gюrцшdц.

Prezиdent Иlham Яlиyev mяrasиmdя чыxыш etdи.

Page 71: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

71

Azərbaycan prezиdenti Иlham Яlиyevиn чыxышы Naxчыvan Muxtar Respublиkasыnda yenиdяn olmaьыmdan чox

шadam. Чox шadam kи, Naxчыvan uьurla, sцrяtlя иnkишaf edиr, bю-yцk quruculuq, abadlыq ишlяrи aparыlыr. Bu mяnиm prezиdent kиmи, muxtar respublиkaya sayca 13-cц sяfяrиmdиr. 13 иl яrzиndя 13-cц dяfяdиr kи, Naxчыvandayam. Bu rяqяm юzlцyцndя bиr gюstяrиcиdиr, onu gюstяrиr kи, Naxчыvanыn иnkишafы daиm dиqqяt mяrkяzиndяdиr.

Ulu юndяr Heydяr Яlиyev hяmишя Naxчыvana bюyцk dиqqяtlя yanaшыrdы, respublиkanыn problemlяrиnиn hяllи цчцn mцvafиq gюs-tяrишlяr verиrdи vя bюyцk qayьы gюstяrиrdи. Mяn dя bu sиyasяtи da-vam etdиrиrяm vя Naxчыvana hяmишя чox bюyцk dиqqяt verиlиr, bюyцk qayьы gюstяrиlиr.

Чox шadam kи, respublиkanыn uьurlu иnkишafы tяmиn edиlиr. Bu mцnasиbяtlя respublиkanыn rяhbяrlиyиnи vя sakиnlяrиnи tяbrиk et-mяk иstяyиrяm. Doьrudan da son иllяr яrzиndя Naxчыvan bюyцk иnkишaf yolu keчиб. Naxчыvan шяhяrиnиn abadlaшdыrыlmasы, gю-zяllяшdиrиlmяsи, иnfrastruktur layиhяlяrиnиn иcrasы, bцtцn шяhяr vя kяndlяrиn abadlaшmasы prosesи onu gюstяrиr kи, respublиka mюh-kяm dayanыr. Hesab edиrяm kи, bu gцn Naxчыvan Muxtar Res-publиkasыnыn чичяklяnmя dюvrцdцr. Чцnkи bцtцn иstиqamяtlяr цz-rя ишlяr uьurla gedиr vя gюzяl nяtиcяlяr varдыр.

Bu gцn mяn 3 rayonda – Ordubad, Culfa, Шahbuz rayonla-rыnda vя Naxчыvan шяhяrиndя olmuшam. Ordubad rayonunda elektrиk stansиyasыnыn tяmяlи qoyuldu. Bu чox bюyцk layиhяdиr, bюyцk stansиya olacaq, 36 meqavat gцcцndя su-elektrиk stansи-yasы tиkиlяcяk. Bu, Naxчыvan Muxtar Respublиkasыnыn иqtиsadи vя enerjи potensиalыnы хейли gцclяndиrяcяk. Naxчыvanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyи tяmиn edиlиr. Son иllяrdя bиr neчя stansиya tиkиlиб. Xatыrlayыram, 2010-cu иldя Bиlяv Su-Elektrиk Stansиyasыnыn aчыlы-шыnы qeyd etmишdиk, 2014-cц иldя Arpaчay Su-Elektrиk Stansиya-sыnыn, 2015-cи иldя Gцnяш Elektrиk Stansиyasыnыn aчыlышlarы olmuш-dur. Bunlardan яvvяl иsя Naxчыvan Qaz-Turbиn Elektrиk Stansи-yasы иstиfadяyя verиlибdиr. Yяnи respublиkanыn enerjи potensиalы-nыn mюhkяmlяndиrиlmяsи ишиndя чox bюyцk addыmlar atыlыб vя enerjи tяhlцkяsиzlиyи tam tяmиn edиlиб.

Page 72: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

72

Ordubad Su-Elektrиk Stansиyasыnыn ишя dцшmяsиndяn sonra иsя enerjи tяhlцkяsиzlиyи daha da mюhkяmlяnяcяk vя eynи zaman-da, Naxчыvanыn иxrac potensиalы daha da artacaq. Чцnkи bu gцn respublиka elektrиk enerjиsиnи иxrac edиr.

Naxчыvanda qazlaшdыrma layиhяlяrи artыq neчя иldиr kи, baшa чatыb. Иndи Naxчыvanda qazlaшdыrma 100 faиzdиr. Elя bиr yaшayыш mяntяqяsи yoxdur kи, orada qaz olmasыn. Bu da bюyцk naиlиy-yяtdиr. Bиldиyиnиz kиmи, 2005-cи иldя burada mяnиm ишtиrakыmla Иran Иslam Respublиkasыndan Naxчыvana mцbadиlя yolu иlя tяbии qazыn verиlmяsиnя baшlanылdы. Artыq о эцndяn 10 иldяn чox vaxt keчиb vя bu layиhя чox uьurla иcra edиlиr. Ordubad Su-Elektrиk Stansиyasыnыn yaradыlmasы da Иran иlя Azяrbaycan arasыnda иmzalanmыш vя tяsdиqlяnmиш Sazиш яsasыnda baш verиr. Ordubad vя Marazad Su-Elektrиk stansиyalarыnыn tиkиntиsи hяm Иranыn, hяm dя Azяrbaycanыn enerjи gцcцnц artыracaq vя bu layиhя Иran–Azяrbaycan dostluьunun tяzahцrцdцr. Bиz enerjи sahя-sиndя, dиgяr sahяlяrdя uьurlu яmяkdaшlыq edиrиk. Bu yaxыnlarda Naxчыvan–Tяbrиz–Mяшhяd dяmиr yolu qatarы yola salыndы.

Enerjи potensиalы vя enerjи tяhlцkяsиzlиyи Naxчыvan цчцn xцsu-sи яhяmиyyяt daшыyыr. Чцnkи юlkяmиzиn яsas hиssяsи иlя Naxчыva-nыn coьrafи яlaqяsи yoxdur. Belя olan halda, bиz mцtlяq enerjи potensиalыnыn иnkишafыna fиkиr vermяlиyиk. Bu gцn Naxчыvan elek-trиk enerjиsи иlя tam tяmиn olunub vя eynи zamanda, enerjи иxrac edиr. Naxчыvan tяbии qazla da tam tяmиn olunub. Gяlяcяkdя bяrpa olunan enerjи nюvlяrиnиn yaradыlmasыndan, xцsusиlя Ordu-bad Su-Elektrиk Stansиyasыnыn ишя dцшmяsиndяn sonra Naxчы-vanda enerjи mяsяlяlяrи иlя baьlы bundan onиllиklяr sonra да heч bиr problem olmamalыdыr.

Bununla bяrabяr, яlbяttя kи, dиgяr иnfrastruktur layиhяlяrи daиm dиqqяt mяrkяzиndяdиr. Naxчыvan шяhяrиnи dиgяr шяhяrlяrlя bиrlяшdиrяn gюzяl vя чox keyfиyyяtlи yollar salыnыb. Bu gцn mяn bu yollardan keчmишяm. Onlar bиr neчя иldиr kи, иstиfadяyя verиlиb, amma elя bиl kи, dцnяn tиkиlиb, чox gюzяl, keyfиyyяtlи yol-lardыr. Naxчыvan–Culfa, Naxчыvan–Шahbuz, Naxчыvan–Sяdяrяk yollarы яn yцksяk standartlara cavab verиr. Bиr yol layиhяsи hяlя kи, юz hяllиnи gюzlяyиr. Bu da Culfa–Ordubad layиhяsиdиr. Bиz

Page 73: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

73

onu da nюvbяtи mяrhяlяdя hяll edяcяyиk vя belяlиklя, шяhяrlяr-arasы yollar problemи aradan gюtцrцlяcяk. Kяnd yollarыnыn tиkиntиsи dя uьurla gedиr vя bu proses davam edяcяk.

Bu gцn bиz Culfa vя Шahbuz rayonlarыnda ичmяlи su vя kana-lиzasиya layиhяlяrиnиn rяsmи aчыlышыnы qeyd etdиk. Bu da чox юnяmlи layиhяlяrdиr. Hяr 2 шяhяrя tяmиz, Цмумdцnya Sяhиyyя Tяшkиlatыnыn standartlarыna uyьun ичmяlи suйун verиlmяsиnя baш-lanылdы. Ondan яvvяl Naxчыvan шяhяrи su иlя tяmиn edиlmишdиr. Bu gцn bиz artыq dиgяr шяhяrlяrя dя suyun verиlmяsиnи tяmиn edя bиl-dиk. Bu da чox юnяmlиdиr. Иnsan saьlamlыьы цчцn яsas amиllяrdяn bиrи dя tяmиz sudur. Bиz onu da hяll etдиk. Bu иl Dюvlяt Иnvestиsи-ya Proqramыnda Naxчыvan Muxtar Respublиkasыnыn dиgяr шя-hяrlяrиnиn дя su-kanalиzasиya problemlяrиnиn hяllи mяsяlяlяrи юz яksиnи tapacaq.

Bunlar яsas иnfrastruktur layиhяlяrиdиr – elektrиk enerjиsи, tя-bии qaz, ичmяlи su, yollar. Artыq demяk olar kи, bu ишlяrиn mцtlяq яksяrиyyяtи gюrцlцbdцr. Bu, respublиkanыn potensиalыnы gюstяrиr, eynи zamanda, sosиal иnfrastruktur da yaradыlыr. Bu mяktяb bu-nun barиz nцmunяsиdиr. Son иllяr яrzиndя Naxчыvan Muxtar Respublиkasыnda artыq 200-я yaxыn yenи mяktяb tиkиlиb, yaxud da kи, яsaslы шяkиldя tяmиr olunub. Tяmиrя ehtиyacы olan cяmи bиr neчя mяktяb qalыb. Яmиnяm kи, yaxыn gяlяcяkdя bu mяsяlя dя hяllиnи tapacaq.

Dиgяr sosиal иnfrastruktur layиhяlяrи sяhиyyя иlя baьlыdыr. He-sab edиrяm kи, Naxчыvan bu иstиqamяtdя dя nцmunяvи bиr res-publиkadыr. Burada bцtцn шяhяrlяrиn vя rayonlarыn mяrkяzи xяs-tяxanalarы yenиdяn tиkиlиb. Mяn onlarыn bяzиlяrиnиn aчыlышlarыnda ишtиrak etmишяm. Naxчыvan шяhяrиndя Doьum evи, Dиaqnostиka Mяrkяzи, Respublиka Xяstяxanasы – bцtцn tиbb ocaqlarы яn yцk-sяk standartlara cavab verиr vя щяр бириндя яn mцasиr avadan-lыqлар quraшdыrыlыb.

Naxчыvanыn gюzяllяшmяsи, abadlaшmasы mяnи чox sevиndиrиr. Яmиnяm kи, sиzи dя sevиndиrиr. Bиnalar tяmиr olunur, yenи, gюzяl bиnalar tиkиlиr, genиш prospektlяr salыnыr. Abadlыq-quruculuq ишlя-rи bиr tяrяfdяn, юlkяmиzиn gцcцnц, dиgяr tяrяfdяn, Naxчыvan rяh-bяrlиyиnиn sяmяrяlи ишиnи, sakиnlяrиn bu ишlяrя olan mцnasиbяtиnи

Page 74: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

74

gюstяrиr. Bцtцn bu ишlяr bюyцk mяhяbbяtlя, zюvqlя vя sяlиqя иlя gюrцlцr.

Naxчыvan dцnya mиqyasыnda юz gюzяllиyи иlя seчиlяn bиr шяhяr-dиr. Naxчыvan Azяrbaycanыn qяdиm dиyarыdыr, qяdиm torpaьыdыr. Burada tarиxи abиdяlяr qorunur. Bu tarиxи abиdяlяr bиzиm qяdиm tarиxиmиzи gюstяrиr. Onu gюstяrиr kи, яsrlяrboyu Azяrbaycan xal-qы bu dиyarda yaшayыb, yaradыb. Bu bиzиm bюyцk mиllи sяrvя-tиmиzdиr.

Bu gцn hяrbи hиssяdя olarkяn bиr daha gюrdцm kи, Naxчыva-nыn hяrbи potensиalы da lazыmи sяvиyyяdяdиr. Bиz bu иstиqamяtdя dя bюyцk иш aparmышыq vя bu gцn dя aparыrыq. Bu gцn Naxчыvan Ordusu иstяnиlяn vяzиfяnи иcra etmяyя hazыrdыr, юz sяrhяdlяrиnи qoruyur vя sиz burada dцшmяnlя цz-цzя yaшayыrsыnыz, cяsarяtlя yaшayыrsыnыz, rяшadяt gюstяrиrsиnиz vя gюstяrmиsиnиz. Кечян ясрин 90-cы иllяrиnин яvvяllяrиndя Heydяr Яlиyevиn rяhbяrlиyи иlя naxчы-vanlыlar юz dиyarыnы qoruya bиldиlяr, dцшmяnи yerиnя oturtdular. Bu gцn Naxчыvanыn hяrbи potensиalы яn yцksяk sяvиyyяdяdиr. Яn mцasиr texnиka, sиlah, sursat buraya gюndяrиlиr vя dюyцш qabиlиyyяtи artыr, xиdmяt шяraиtи yaxшыlaшыr. Bu gцn olduьum hяrbи hиssяdя яn yцksяk шяraиt yaradыlыb.

Yяnи Naxчыvanыn hяrbи potensиalы vя mцdafия qabиlиyyяtи da-иm dиqqяt mяrkяzиndяdиr. Mяn чox шadam kи, bu mяsяlяlяr dя uьurla юz hяllиnи tapыr vя respublиkanыn sosиal-иqtиsadи иnkишafы иlя baьlы чox юnяmlи addыmlar atыlыr. Naxчыvanda sяnaye mцяssи-sяlяrи yaradыlыr, kяnd tяsяrrцfatы иnkишaf edиr, bиr чox kяnd tяsяr-rцfatы mяhsullarы иlя sиz юzцnцz-юzцnцzц tяmиn edиrsиnиz. O cцm-lяdяn иnшaat materиallarы sektoru иnkишaf edиr. Bu gцn Fюvqяladя Hallar Nazиrlиyи цчцn tиkиlmиш yaшayыш bиnasыnda olдum vя ora-da da, bu mяktяbdя dя иstиfadя olunan materиallarыn, demяk olar kи, hamыsы yerlи mяhsullardыr. Bu onu gюstяrиr kи, sяnaye dя иnkишaf edиr, yenи mцяssиsяlяr yaradыlыr vя Naxчыvanыn иxrac po-tensиalы artыr vя artmalыdыr.

Nяhayяt, bиz Naxчыvanыn nяqlиyyat problemlяrиnиn hяllи цчцn dя чalышыrыq. Qeyd etdиyиm kиmи, Naxчыvan–Tяbrиz–Mяш-hяd dяmиr yolu fяalиyyяtя baшlayыb. Bиldиyиnиz kиmи, bиz иndи Иran Иslam Respublиkasы vя Rusиya иlя Шиmal–Cяnub nяqlиyyat dяhlи-

Page 75: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

75

zи цzяrиndя ишlяyиrиk. Ишlяrиn bиzя aиd olan hиssяsи artыq baшa чatыb. Bu dяhlиz tam ишя dцшяndяn sonra Naxчыvan dяmиr yolu vasи-tяsиlя Иran яразисиндян Azяrbaycanыn яsas hиssяsи иlя bиrlяшяcяk. Bиz bu layиhяnи sцrяtlяndиrmяk иstяyиrиk kи, tezlиklя bu, baш versиn. Ondan sonra Naxчыvanda иstehsal olunan mallar artыq dцnya bazarlarыna rahatlыqla чыxa bиlяcяk vя иnsanlar цчцn bu, яlbяttя kи, яlavя иmkanlar yaradacaq.

Bиr sюzlя, bugцnkц sяfяrиm mяnиm цчцn чox xoш keчиr. Ona gюrя kи, sиzиnlя gюrцшцrяm. Ona gюrя kи, bиr daha gюrцrяm, res-publиka yaшayыr, uьurla yaшayыr, sиz yaradыrsыnыz, qurursunuz, belя gюzяl mяktяblяr тикирсиниз. Bu mяktяbиn юzяllиyи ondan иba-rяtdиr kи, bu, rus mяktяbиdиr. Artыq bиzиm юlkяmиzdя 300-dяn чox mяktяbdя tяdrиs rus dиlиndя aparыlыr. Ancaq bu mяktяb sыrf rus mяktяbиdиr vя bu da bиr gюstяrиcиdиr. Bиz burada da юz sиya-sяtиmиzи, юz nиyyяtиmиzи gюstяrиrиk. Bunu nяzяrя alaraq, mяn rus dиlиndя dя bиr neчя kяlmя demяk иstяyиrяm. (Президентин русъа дедийи сюзляр тяръцмядя верилир.)

Mяn mцяllиmlяrи, pedaqoqlarы salamlamaq vя bu mяktяbиn aчыlышы mцnasиbяtиlя onlarы tяbrиk etmяk иstяyиrяm. Bu mяktяb rusdиllиdиr. Mяnя dedиlяr kи, bu mяktяb 600 шagиrd цчцn nяzяrdя tutulub vя artыq 400 шagиrd burada tяhsиl alыr. Bu onu gюstяrиr kи, rus dиlиnиn юyrяnиlmяsиnя tяkcя Bakыda deyиl, Naxчыvanda vя baшqa bюlgяlяrdя dя maraq var. Mяn bunu alqышlayыram. Bиzиm vяtяndaшlarыmыz nя qяdяr чox dиl bиlsяlяr, onlar цчцn bиr o qяdяr yaxшы olacaq. Яlbяttя, qonшu юlkяlяrиn dиllяrиnи bиlmяlиyиk kи, on-larla цnsиyyяt saxlayaq, dostluьu mюhkяmlяndиrяk. Bu hяm dя dюvlяtlяrarasы mцnasиbяtlяr цчцn mцhцm amиldиr. Ona gюrя dя mяn mяktяbиn bцtцn чoxmиllяtlи kollektиvиnи salamlayыr, ona uьurlar arzulayыram. Arzu edиrяm kи, bu mяktяbиn mяzunlarы Azяrbaycanыn layиqlи vяtяndaшlarы olsunlar.

Bиr daha sиzи salamlayыram vя sиzя yenи uьurlar arzulayыram.

Page 76: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

76

Naxçıvan Alи Mяclиsиnin Sяdrи Vasиf Talыbovun чыxышы Mюhtяrяm cяnab Prezиdent! Regиonlara etdиyиnиz sяfяrlяrиn bиrиndя demишdиnиz kи, bиzиm

юlkяmиzиn gяlяcяk иnkишaf perspektиvlяrи чox gюzяldиr vя чox ay-dыndыr. Mяn чox иstяyиrяm kи, Azяrbaycanыn hяr bиr bюlgяsи иnkи-шaf etsиn, hяr bиr rayon mяrkяzи mцasиr standartlara cavab ver-sиn, bцtцn kяndlяrdя abadlыq ишlяrи aparыlsыn, yollar salыnsыn, elektrиk enerjиsи иlя tяmиnat yaxшыlaшsыn. Bиr sюzlя, иnsanlarыn gцndяlиk hяyatыnda чox mцsbяt dяyишиklиklяr baш versиn.

Bu gцn yenи иnkишaf dюvrцnц yaшayan юlkяmиzlя baьlы tюvsи-yяlяrиnиz muxtar respublиkada da ardыcыl шяkиldя hяyata keчиrиlиr. Sиzиn rяhbяrlиyиnиzlя hяyata keчиrиlяn quruculuq ишlяrи, sabиtlиk vя иqtиsadи иnkишaf uьurla davam etdиrdиyиnиz цmummиllи lиder Heydяr Яlиyev yoluna sяdaqяtиn bяhrяlяrиdиr. 2004-cц иldяn юtяn dюvr яrzиndя muxtar respublиkaya sяfяrlяrиnиz zamanы mцasиr hяyatыn bцtцn sahяlяrиnи яhatя edяn 130-dan чox obyek-tиn aчыlышыnы hяyata keчиrmиsиnиz.

Vaxt var иdи kи, qaz tяsяrrцfatы daьыlmыш vяzиyyяtdя olan muxtar respublиkaya sutka яrzиndя 6–8 saat elektrиk enerjиsи ve-rиlиrди, qonшu юlkяlяrdяn elektrиk enerjиsи alыrdыq. Bu gцn Sиzиn hиmayяnиzlя elektrиk tяsяrrцfatы gцclяnиб, yenи elektrиk stansиya-larы иstиfadяyя verиlиб, яrazи tamamиlя qazlaшdыrыlыбdыr.

Яvvяllяr blokada sяbяbиndяn muxtar respublиka sakиnlяrи-nиn gedиш-gяlишиndя problemlяr mюvcud olduьu halda, Sиzиn tapшыrыьыnыz яsasыnda аеропортda aparыlan yenиdяnqurma ишlяrи, yenи mцasиr termиnallarыn иstиfadяyя verиlmяsи hesabыna 1 saatda sяrnишиn dюvrиyyяsи 600-я чatdыrыlыбdыr.

Naxчыvan Muxtar Respublиkasы tarиxяn иstяr ичmяlи, иstяrsя dя suvarma suyuna gюrя tяlяbatыn tam юdяnиlmяdиyи яrazиlяrdяn olub. Bu gцn Sиzиn hиmayяnиzlя Naxчыvan Muxtar Respublиka-sыnda ичmяlи su tяchиzatы vя kanalиzasиya sиstemlяrиnиn yenиdяn-qurma layиhяsи hяyata keчиrиlиr. Naxчыvan шяhяrиndя, Шahbuz vя Culfa rayonlarыnda baшa чatdыrыlan layиhяlяr 133 mиn nяfяrиn tяmиz vя ekolojи cяhяtdяn tam yararlы ичmяlи su vя mцasиr kanalиzasиya sиstemlяrи иlя tяmиn olunmasыna шяraиt yaradыr.

Page 77: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

77

Sиzиn rяhbяrlиyиnиzlя hяyata keчиrиlяn tяdbиrlяrиn nяtиcяsи ola-raq doьma Azяrbaycanыmыzыn ayrыlmaz hиssяsи olan Naxчыvan Muxtar Respublиkasыnda яrzaq vя enerjи tяhlцkяsиzlиyи tяmиn olunub, etиbarlы mцdafия sиstemи yaradыlыb. Bu gцn Naxчыvan Muxtar Respublиkasы цчцn daha bиr яhяmиyyяtlи layиhя olan 36 meqavatlыq Ordubad Su-Elektrиk Stansиyasыnыn tяmяlиnи qoydunuz. Bu иsя muxtar respublиkanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnиn daha da mюhkяmlяndиrиlmяsиnи tяmиn edяcяkdиr.

Mюhtяrяm Prezиdent, Naxчыvan Muxtar Respublиkasыnыn иn-kишafыna gюstяrdиyиnиz dиqqяt vя qayьыya gюrя bиr daha Sиzя mиn-nяtdarlыьыmыzы, dяrиn hюrmяt vя ehtиramыmыzы bиldиrиrиk. Saь olun.

Fюvqяladя Hallar Nazиrlиyиnиn zabиt vя gиzиrlяrи цчцn иnшa olunmuш yaшayыш bиnasыnыn

aчыlышы mərasimi

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yanvarыn 11-dя Naxчыvanda Fюvqяladя Hallar Nazиrlиyиnиn zabиt vя gиzиrlяrи цчцn иnшa olunmuш yaшayыш bиnasыnыn aчыlышыnda ишtиrak etmişdиr.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы яvvяlcя bиnanыn rяmzи aчыlышыnы bиldиrяn lentи kяsdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev mяnzиllяrdя yaradыlan шяraиtlя tanыш ol-du. Дювлят башчысына mяlumat verиldи kи, zиrzяmи qatы иlя bиrlиkdя yeddиmяrtяbяlи yaшayыш bиnasыnda 48 mяnzиl var. Onlardan 24-ц иkиotaqlы, 24-ц ися цчotaqlыdыr.

Yaшayыш bиnasыnda иstиrahяt otaьы, qadыn gюzяllиk salonu, kиши bяrbяrxanasы, dяrzи vя komendant otaqlarы, 2 яшya anbarы, 40 nя-fяrlиk yemяkxana vя camaшыrxana yaradыlыb.

Page 78: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

78

Səfər başa çatdı Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn yan-

varыn 11-dя Naxчыvan Muxtar Respublиkasыna sяfяrи baшa чatdı. Naxчыvan Beynяlxalq Aeroportunda dюvlяtиmиzиn baшчыsыnыn

шяrяfиnя Fяxrи qarovul dяstяsи dцzцlmцшdц. Prezиdent Иlham Яlиyevи Naxчыvan Muxtar Respublиkasы Alи

Mяclиsиnиn Sяdrи Vasиf Talыbov vя hюkumяtиn цzvlяrи yola sal-dыlar.

Page 79: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

79

AШPA-nыn MONИTORИNQ KOMИTЯSИNИN HЯMMЯRUZЯЧИLЯRИ SEZAR FLORИN PREDA VЯ STEFAN ШENNAK ИЛЯ ЭЮРЦШ 12 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 12-dя Avropa Шurasы Parlament Assambleyasыnыn Monиto-rиnq Komиtяsиnиn hяmmяruzячиlяrи Sezar Florиn Predanы vя Stefan Шennakы qяbul etmişdir.

Gюrцшdя Azяrbaycanda gedяn proseslяr, sиyasи, иqtиsadи, hu-manиtar vя dиgяr sahяlяrdя hяyata keчиrиlяn иslahatlar vя bu иstи-qamяtdя atыlan addыmlar яtrafыnda genиш fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 80: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

80

TЦRKИYЯ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RЯCЯB TAYYИB ЯRDOЬANA Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Яzиz qardaшыm! 14 yanvar 1992-cи иl tarиxи Azяrbaycan Respublиkasы vя

Tцrkиyя Respublиkasы arasыnda dиplomatиk mцnasиbяtlяrиn qu-rulmasы gцnцdцr. Bu яlamяtdar hadиsяnиn 25 иllиyи иlя яlaqяdar Sиzи tяbrиk edиr, dost vя qardaш Tцrkиyя xalqыna яn xoш vя sяmи-mи arzularыmы чatdыrыram.

Mцstяqиl Azяrbaycanыn tarиxиndя qardaш Tцrkиyя dиploma-tиk яlaqяlяr yaratdыьыmыz иlk dюvlяtdиr. Xalqlarыmыz vя юlkяlяrи-mиz arasыndakы mцnasиbяtlяr dяrиn tarиxи kюklяrя яsaslanыr. Юtяn иllяr яrzиndя «bиr mиllяt–иkи dюvlяt» prиnsиpи dцnyada bяnzяrи ol-mayan Azяrbaycan–Tцrkиyя яlaqяlяrиnиn bцtцn sahяlяrиnи яhatя etmишdиr.

Dostluq vя qardaшlыq цzяrиndя qurulmuш яlaqяlяrиmиz bu gцn bиrgя sяylяrиmиzlя stratejи mцttяfиqlиk sяvиyyяsиnя yцksяlmишdиr. Azяrbaycan–Tцrkиyя tяrяfdaшlыьы xalqlarыmыzыn rиfahыna, юlkяlя-rиmиzиn чичяklяnmяsиnя, regиonda яmиn-amanlыьыn vя sabиtlиyиn bяrqяrar olmasыna xиdmяt edиr. Яmиnяm kи, Tцrkиyя–Azяrbay-can bиrlиyи vя hяmrяylиyи bundan sonra da xalqlarыmыzыn mяna-felяrиnя uyьun olaraq mюhkяmlяnяcяk vя genишlяnяcяkdиr.

Fцrsяtdяn иstиfadя edяrяk, Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrиnиz-dя uьurlar, qardaш Tцrkиyя xalqыna иsя daиm sцlh vя fиravanlыq arzulayыram.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 13 yanvar 2017-cи иl

Page 81: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

81

DЮVLЯT SЯRHЯD XИDMЯTИ SAHИL MЦHAFИZЯSИNИN GƏMİ İNŞASI VƏ TƏMİRİ MƏRKƏZİNDƏKİ GÖZƏTÇİ GЯMИLƏRİNDƏ YARADILAN ŞƏRAİTLƏ TANIŞLIQ 13 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи, Sиlahlы Qцvvяlяrиn

Alи Baш Komandanы Иlham Яlиyev yanvarыn 13-dя Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mцhafиzяsиnиn Gяmи Иnшasы vя Tяmиrи Mяrkя-zиndя иnшasы baшa чatdыrыlan sяrhяd gюzяtчи gяmиsиndя yaradыlan шяraиtlя tanыш olмuш, «Tufan» tиplи nюvbяtи sяrhяd gюzяtчи gяmи-sиnиn tяmяlиnи qoyмuш vя xиdmяtи иstиfadяyя verиlяn xцsusи tя-yиnatlы texnиkalara baxmışdır.

Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn rяиsи, Sяrhяd Qoшunlarыnыn Koman-danы Elчиn Qulиyev prezиdent, Alи Baш Komandan Иlham Яlиyevя raport verdи.

Sonra prezиdent, Alи Baш Komandan Иlham Яlиyev Dюvlяt Sяr-hяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mцhafиzяsиnиn Gяmи Иnшasы vя Tяmиrи Mяr-kяzиndя «Tufan» tиplи nюvbяtи sяrhяd gюzяtчи gяmиsиnиn tяmяlqoy-ma mяrasиmиndя ишtиrak etdи.

Azяrbaycan Prezиdentи Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mц-hafиzяsиnиn sяrhяd gюzяtчи gяmиlяrиnиn fяalиyyяtиnи яks etdиrяn fиlmя baxdы, onlarыn texnиkи gюstяrиcиlяrи иlя tanыш oldu.

Azяrbaycan Sяrhяd Mцhafиzяsиnиn xиdmяtи-dюyцш fяalиyyяtи-nиn formalaшdыrыlmasы vя иnkишafы ulu юndяr Heydяr Яlиyevиn adы иlя baьlыdыr. Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи, Sиlahlы Qцv-vяlяrиn Alи Baш Komandanы Иlham Яlиyevиn dиqqяt vя qayьыsы sayяsиndя bu xиdmяt keyfиyyяtcя yenи mяrhяlяyя qяdяm qoyub. Prezиdent Иlham Яlиyevиn 2005-cи иl fevralыn 18-dя иmzaladыьы Fяr-manla sяrhяd gюzяtчи gяmиlяr dяstяsиnиn яsasыnda Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mцhafиzяsиnиn tяsиs edиlmяsи nяtиcяsиndя Xяzяr dяnиzиndя dюvlяt maraqlarыnыn yцksяk sяvиyyяdя qorunmasы vя

Page 82: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

82

dяnиz sяrhяdlяrиnиn etиbarlы mцhafиzяsи цчцn daha genиш иmkanlar yaranыb. Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtи dяnиzdя sяrhяd mцhafиzяsиnиn tяшkиlи цzrя beynяlxalq tяcrцbяdяn иstиfadя edяrяk, Xяzяrdя sяmя-rяlи sяrhяd mцhafиzя sиstemиnиn formalaшdыrыlmasы иstиqamяtиndя mцhцm tяdbиrlяr hяyata keчиrиr.

2005-cи иldя prezиdent Иlham Яlиyevиn иmzaladыьы sяrяncamla tяsdиq olunan «Azяrbaycan Respublиkasыnыn dюvlяt sяrhяdиnиn mцhafиzяsи sиstemиnиn 2006–2010-cu иllяrdя texnиkи иnkишafыna daиr Dюvlяt Proqramы» чяrчиvяsиndя Bakыnыn Tцrkan qяsяbяsиndя Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mцhafиzяsиnиn yenи bazasы иnшa edиlиб. Юlkяmиzиn dяnиz tяhlцkяsиzlиyи strategиyasыna uyьun olaraq, dяnиzdя neft-qaz иnfrastrukturunun mцhafиzяsи mяqsяdиlя sяrhяd gюzяtчи gяmиlяrиnиn иmkanlarы gцclяndиrиlиб, Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mцhafиzяsиnиn maddи-texnиkи bazasы xeylи mюhkяmlяndиrиlиб. Sяrhяdчи dяnиzчиlяrиn peшяkarlыq sяvиyyяsиnиn artыrыlmasы xцsusиlя dиqqяt mяrkяzиndя saxlanылыр. Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mцhafиzяsиnиn шяxsи heyяtиnиn cяlb olunduьu mцxtяlиf mюvzularda dюyцш vя taktиkи tяlиmlяrиn hяr иl keчиrиlmяsи dюyцш hazыrlыьыnыn yцksяldиlmяsиndя, ekstremal шяraиtdя peшя vяrdишlяrиnиn mюhkяmlяndиrиlmяsиndя bюyцk rol oynayыr. Юtяn иlиn oktyabrыnda «Azяrbaycan Respublиkasыna aиd neft-qaz иnfra-strukturuna qarшы tяhlцkя yarandыqda axtarыш яmяlиyyatlarыnыn aparыlmasы vя aшkar edиlmиш terror-tяxrиbat qruplarыnыn zяrяrsиz-lяшdиrиlmяsи» mюvzusunda dюyцш atышlы taktиkи sяrhяd tяlиmlяrиndя иlk dяfя olaraq, gяmи sиlahlarыndan gecя vя gцndцz шяraиtиndя tяlиm tapшыrыqlarы yцksяk sяvиyyяdя иcra edиlиб. Иlk dяfя Xяzяrdя gяmиnиn gюyяrtяsиnя helиkopterиn enиши yerиnя yetиrиlиб.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы yenи иnшa edиlmиш «Tufan» tиplи sяrhяd gюzяtчи gяmиsиndя yaradыlan шяraиtlя maraqlandы.

Yenи gяmи mцkяmmяl navиqasиya vя rabиtя-radиotexnиka avadanlыьы, mцasиr sиlahlar, o cцmlяdяn raketlяr vя raket sиlahla-rыna qarшы kompleks, gecя-gцndцz gюrmя mцшahиdя sиstemlяrи vя hиdroakustиk qurьu иlя tяchиz edиlиb. Xяzяr dяnиzиndя aьыr цzmя шяraиtиndя xиdmяtи vяzиfяlяrиnи yerиnя yetиrя bиlяn иtиsцrяtlи qayыq-larla tяchиz edиlяn vя 62 metr uzunluьunda olan sяrhяd gюzяtчи gяmиsиnиn dяnиz шяraиtиndя gюyяrtяsиnя helиkopterиn enmяsи mцm-

Page 83: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

83

kцndцr. Yenи gяmиdяn dюvlяt sяrhяdlяrиnиn mцhafиzяsи, sяrhяd-boyu rejиmиn tяmиn edиlmяsи, karbohиdrogen ehtиyatlarыnыn hasиlatы vя nяqlи, иnfrastrukturun tяhlцkяsиzlиyиnиn tяmиn edиlmяsи иstиqa-mяtиndя xиdmяtи vяzиfяlяrиn иcrasы zamanы иstиfadя olunacaq. Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtиnиn Sahиl Mцhafиzяsиnиn Gяmи Иnшasы vя Tяmиrи Mяrkяzиndя mцasиr sиlahlar, mцkяmmяl navиqasиya vя rabиtя-radиotexnиka avadanlыьы иlя tяchиz edиlяn иtиsцrяtlи vя yцksяk цzmя qabиlиyyяtlи daha bиr «Tufan» tиplи sяrhяd gюzяtчи gяmиsиnиn иnшasы yaxыn zamanlarda baшa чatdыrыlacaq.

Prezиdent, Alи Baш Komandan Иlham Яlиyev sяrhяd gюzяtчи gяmиlяrиnиn keчиdиnя baxdы.

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevя Dюvlяt Sяrhяd Xиdmяtи цчцn yenи alыnan avtonяqlиyyat vasиtяlяrи vя dиgяr xцsusи texnи-kalar barяdя dя mяlumat verиldи.

Page 84: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

84

QЫRЬЫZ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB ALMAZBEK ATAMBAYEVЯ

Hюrmяtlи Almazbek Шarшenovич! Bишkek yaxыnlыьыnda tяyyarя qяzasы nяtиcяsиndя иnsanlarыn

facияlи шяkиldя hяlak olmasы xяbяrи mяnи dяrиndяn kяdяrlяndиrdи. Azяrbaycan xalqы adыndan vя шяxsяn юz adыmdan Sиzя, hяlak

olanlarыn doьmalarыna vя yaxыnlarыna dяrиn hцznlя baшsaьlыьы verиrяm. Zяrяrчяkяnlяrиn tezlиklя saьalmasыnы arzu edиrяm.

Аллащ рящмят елясин.

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 16 yanvar 2017-cи иl

Page 85: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

85

İSVEÇRƏ KONFEDERASİYASINA İŞGÜZAR SƏFƏR 16 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

Dцnya Иqtиsadи Forumunda ишtиrak etmяk цчцn yanvarыn 16-da Иsveчrя Konfederasиyasыna ишgцzar sяfяrə gəlmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsыnыn щямин эцн Davosda Avropa Yenи-dяnqurma vя Иnkишaf Bankыnыn prezиdentи Suma Чakrabartи иlя gюrцшц oldu.

Gюrцшdя Suma Чakrabartи yenиdяn Avropa Yenиdяnqurma vя Иnkишaf Bankыnыn prezиdentи seчиlmяsиndя gюstяrdиyи dяstяyя gюrя prezиdent Иlham Яlиyevя tяшяkkцr etdи vя qarшыdakы dюvrdя Azяrbaycan иlя Avropa Yenиdяnqurma vя Иnkишaf Bankы arasыnda sяmяrяlи fяalиyyяtиn hяyata keчиrиlяcяyиnя цmиdvar olduьunu bиldиrdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan иlя Avropa Yenиdяnqurma vя Иnkишaf Bankы arasыnda чox yaxшы яlaqяlяrиn olduьunu bиldиrяrяk, bu яmяkdaшlыьы yцksяk qиymяtlяndиrdи vя mцxtяlиf layи-hяlяrиn hяyata keчиrиlmяsи цzrя sяmяrяlи яlaqяlяrиn qurulduьunu dedи.

Azяrbaycanda hяyata keчиrиlяn иqtиsadи иslahatlara toxunan dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяmиzdя юzяl sektorun иnkишafыna daиm dиqqяt gюstяrиldиyиnи vurьuladы.

Sюhbяt zamanы son vaxtlar Azяrbaycanda kяnd tяsяrrцfatы, nяqlиyyat, иnfrastruktur vя dиgяr sahяlяrdя layиhяlяrиn hяyata ke-чиrиlmяsи иlя baьlы яmяkdaшlыq цчцn yaxшы perspektиvlяrиn olduьu, bu layиhяlяrиn яlaqяlяrиn иnkишafыna yenи иmkanlar aчdыьы qeyd edиldи.

Gюrцшdя qarшыlыqlы maraq doьuran dиgяr mяsяlяlяr яtrafыnda да fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 86: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

86

«McKИNSEY» ШИRKЯTИNИN QLOBAL ИDARЯEDИCИ TЯRЯFDAШЫ DOMИNИK BARTON ИLЯ GЮRЦШ Davos 16 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 16-da Davosda «McKиnsey» шиrkяtиnиn qlobal иdarяedиcи tяrяfdaшы Domиnиk Barton иlя gюrцшmüşdür.

Domиnиk Barton Bakыya sяfяrиnи mяmnunluqla xatыrlaтdы, Azяrbaycanda gюrdцyц иnkишaf proseslяrиnи, иqtиsadи sahяdя aparыlan иslahatlarы yцksяk qиymяtlяndиrdи.

Sюhbяt zamanы «McKиnsey» шиrkяtиnиn bu yaxыnlarda Bakыda ofиsиnиn fяalиyyяtя baшladыьы vя artыq bu шиrkяtиn 20-yя yaxыn layиhяdя, o cцmlяdяn Mиllи иqtиsadиyyat vя иqtиsadиyyatыn яsas sektorlarы цzrя Stratejи Yol Xяrиtяsиnиn hazыrlanmasыnda ишtиrak etdиyи vurьulandы.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя «McKиnsey» шиrkяtи arasыnda яlaqяlя-rиn bundan sonra da иnkишaf etdиrиlяcяyиnя яmиnlиk иfadя olundu, яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrи иlя baьlы fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 87: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

87

DЦNYA ИQTИSADИ FORUMUNDA 10 DЯFЯDЯN ARTЫQ ИШTИRAK EDЯN RЯHBЯR ШЯXSLЯR ЦЧЦN TЯШKИL OLUNМУШ QЯBULDA ИШTИRAK Davos 16 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

йanvarыn 16-da Dцnya Иqtиsadи Forumunun иcraчы sяdrи Klaus Шvabыn adыndan Dцnya Иqtиsadи Forumunda 10 dяfяdяn artыq ишtиrak edяn rяhbяr шяxslяr цчцn тяшкил олунмуш qяbulda ишtиrak etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Иlham Яlиyev tяdbиr чяrчиvяsиndя Dцnya Иqtиsadи Forumunun иcraчы sяdrи Klaus Шvab иlя gюrцшdü.

Xatыrladaq kи, юtяn иl Dцnya Иqtиsadи Forumunun иcraчы sяdrи Klaus Шvab Dцnya Иqtиsadи Forumunda 10-cu dяfя ишtиrak etdиyиnя gюrя Davos Fяxrи цzvlяr klubunun nишanыnы prezиdent Иlham Яlиyevя tяqdиm etmишdи.

Page 88: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

88

«PROCTER AND GAMBLE EUROPE» ШИRKЯTИNИN PREZИDENTИ GERİ EDRÜ KUMBE ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda «Procter and Gamble Europe» шиrkяtиnиn prezиdentи Gerи Edrц Kumbe иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя son vaxtlar Azяrbaycanda gedяn иnkишaf proseslя-rиnиn юlkяmиzя sяrmayя cяlb olunmasыna vя turиst axыnыna genиш иmkanlar yaratdыьы bиldиrиldи. «Procter and Gamble Europe» шиr-kяtиnиn Azяrbaycan иlя yaxшы яlaqяlяrи olduьu vurьulandы vя bu шиrkяtиn юlkяmиzlя яmяkdaшlыьыn genишlяndиrиlmяsи baxыmыndan bиr sыra layиhяlяrиnиn nяzяrdя tutulduьu qeyd edиldи.

Page 89: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

89

NORVEЧ КРАЛЛЫЬЫНЫН XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ BORGE BRENDE ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 17-dя Davosda Norveч Krallыьыnыn Xarиcи İшlяr nazиrи Borge Brende иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Norveч arasыnda яlaqяlяrиn yцksяk sяvиyyяdя olduьu qeyd edиldи. Norveчиn bиr sыra шиrkяtlяrи, xцsusиlя Statoйl шиrkяtи иlя Azяrbaycan arasыnda yaxшы яmяkdaшlыьыn hяya-ta keчиrиldиyи bиldиrиldи.

Sюhbяt zamanы qarшыlыqlы maraq doьuran bиr sыra mяsяlяlяr яt-rafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 90: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

90

«SUEZ GROUP» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU JAN LUИ ШASOD ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda «Suez Group» шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrek-toru Jan Luи Шasod иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Fransa arasыnda mцnasиbяtlяrиn yцk-sяk sяvиyyяdя olduьu qeyd edиldи. Fransa шиrkяtlяrиnиn Azяrbay-canda bюyцk layиhяlяr hяyata keчиrdиyи, «Suez Group» шиrkяtиnиn dя bu layиhяlяrdя yaxыndan ишtиrak etdиyи vя bиr чox layиhяlяrиn uьurla иcra olunduьu vurьulandы.

Sюhbяt zamanы «Suez Group» шиrkяtи иlя Azяrbaycan arasыnda яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrи barяdя fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 91: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

91

ИSVEЧRЯ KONFEDERASИYASЫNЫN PREZИDENTИ DORИS LЮYTHARD İLƏ GЮRЦШ Davos

17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda Иsveчrя Konfederasиyasыnыn Prezиdentи xa-nыm Dorиs Lюythard ilə gюrцшmüşdür.

Иsveчrя prezиdentи Dorиs Lюythard Azяrbaycanыn dюvlяt mцs-tяqиllиyиnиn bяrpasыnыn 25 иllиyи mцnasиbяtиlя tяbrиklяrиnи чatdыrdы, юlkяlяrиmиz arasыnda яlaqяlяrиn mцxtяlиf sahяlяr цzrя uьurla иnkишaf etdиyиnи bиldиrdи. Azяrbaycan иlя Иsveчrя arasыnda яmяk-daшlыьыn yenи sahяlяrи яhatя etdиyиnи deyяn xanыm Dorиs Lюythard malиyyя sektorunda artыq uьurlu яlaqяlяrиn qurulduьunu vurьula-dы, юlkяlяrиmиzиn enerjи sahяsиndя dя sяmяrяlи яmяkdaшlыq etdиyиnи bиldиrdи.

Xanыm Dorиs Lюythardыn юlkяmиzя sяfяrиnи mяmnunluqla xa-tыrlaдan prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan иlя Иsveчrя arasыnda uьurlu tяrяfdaшlыq яlaqяlяrиnиn olduьunu dedи. Dюvlяtиmиzиn baшчы-sы Azяrbaycanda mцxtяlиf sahяlяrdя hяyata keчиrиlяn иslahatlar-dan, dцnyada neftиn qиymяtиnиn kяskиn шяkиldя aшaьы dцшmяsиnиn tяsиrlяrиnиn aradan qaldыrыlmasы vя иqtиsadиyyatыn иnkишaf etdиrиl-mяsи, hяmчиnиn иqtиsadиyyatыn vя иxracatыn шaxяlяndиrиlmяsи иlя baьlы юlkяmиzdя gюrцlяn ишlяrdяn danышdы. Prezиdent Иlham Яlиyev юlkяmиzиn bюyцk tranzиt иmkanlarыnыn olduьunu, Azяrbaycanыn mцhцm nяqlиyyat tranzиt mяrkяzиnя чevrиldиyиnи bиldиrdи.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda dяmиr yolu sahяsиndя yaxшы яmяkdaшlыьыn olduьu vurьulandы, TAP vя TANAP layиhяlяrи, иn-vestиsиya, malиyyя-kredиt, kяnd tяsяrrцfatы, яczaчыlыq vя dиgяr sa-hяlяrdя яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrи barяdя fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 92: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

92

bp ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU ROBERT DADLИ ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda Bюyцk Brиtanиyanыn bp шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrektoru Robert Dadlи иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя bp шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrektoru Robert Dadlиnиn Azяrbaycana son sяfяrи mяmnunluqla xatыrlandы. bp иlя SOCAR arasыnda яmяkdaшlыьыn uьurla иnkишaf etdиyи, bp-nиn Azяrbay-canda яn bюyцk иnvestor olduьu qeyd edиldи, «Azяrи–Чыraq–Gц-nяшlи» нефт yataqlarы blokunda gedяn ишlяr mцzakиrя olundu. Sюh-bяt zamanы «Cяnub Qaz Dяhlиzи», TAP, TANAP layиhяlяrиnиn uьurlu иcrasы vя perspektиvlяrи яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 93: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

93

LЦKSEMBURQUN BAШ NAZИRИ, DЮVLЯT NAZИRИ KSAVYER BETTEL ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda Lцksemburqun Baш nazиrи, Dюvlяt nazиrи Ksavyer Bettel иlя gюrцшmüşdür.

Lцksemburqun Baш nazиrи, Dюvlяt nazиrи Ksavyer Bettel юlkяsиnиn Azяrbaycan иlя mцxtяlиf sahяlяrdя, o cцmlяdяn malиyyя vя иnvestиsиya sahяlяrиndя яlaqяlяrиn genишlяndиrиlmяsиndя maraqlы olduqlarыnы bиldиrdи. Lцksemburq иlя Azяrbaycan arasыnda hava nяqlиyyatы иlя yцkdaшыmalarы sahяsиndя uьurlu яmяkdaшlыьыn oldu-ьunu deyяn Ksavyer Bettel юlkяsиndя ИKT, kosmиk sяnaye, bank vя malиyyя sahяlяrиnиn иnkишaf etdиyиnи, bu sahяlяrdя Azяrbaycan-la яmяkdaшlыьa hazыr olduqlarыnы dedи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycanыn mцxtяlиf sahяlяrdя Lцksemburqla яmяkdaшlыqda maraqlы olduьunu vurьuladы. Dюvlя-tиmиzиn baшчыsы Azяrbaycanda ИKT-nиn иnkишafыna xцsusи dиqqяt ayrыldыьыnы, hюkumяtиn bu sahяyя bюyцk иnvestиsиyalar yatыrdыьыnы bиldиrdи. Azяrbaycanda kosmиk sяnayenиn dя иnkишaf etdиyиnи de-yяn prezиdent Иlham Яlиyev юlkяmиzиn bu sahяlяrdя Lцksemburqla яmяkdaшlыqda maraqlы olduьunu vurьuladы.

Sюhbяt zamanы qarшыlыqlы иnvestиsиya, yцksяk texnologиyalar vя dиgяr sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrи яtrafыnda fиkиr mцba-dиlяsи aparыldы.

Page 94: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

94

BИRLЯШMИШ ЯRЯB ЯMИRLИKLЯRИNИN «VPS HEALTHCARE» ШИRKЯTИNИN DИREKTORU ŞAMŞİR VAYALİL ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda Bиrlяшmиш Яrяb Яmиrlиklяrиnиn «VPS Healthcare» шиrkяtиnиn dиrektoru Шamшиr Vayalиl ilə gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan Respublиkasы иlя Bиrlяшmиш Яrяb Яmиr-lиklяrи arasыnda yцksяk sяvиyyяlи яmяkdaшlыьыn olduьu qeyd edиldи. Azяrbaycan иlя «VPS Healthcare» шиrkяtи arasыnda sяhиyyя sahя-sиndя яlaqяlяrиn yaxшы perspektиvlяrиnиn olduьu vurьulandы, bu sa-hяdя яmяkdaшlыqla baьlы mяsяlяlяr яtrafыnda mцzakиrяlяr aparыldы.

Page 95: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

95

«LAFARGEHOLCИM» ШИRKЯTLЯR QRUPUNUN RЯHBЯRИ ERИK OLSEN ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda «LafargeHolcиm» шиrkяtlяr qrupunun rяhbя-rи Erиk Olsen ilə gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя «LafargeHolcиm» шиrkяtlяr qrupunun rяhbяrи Erиk Olsen яtraf mцhиtиn qorunmasы, mяишяt tullantыlarыnыn yandыrыlma-sы sahяsиndя bu шиrkяtlяr qrupunun gюrdцyц ишlяr vя иmkanlarы ba-rяdя dюvlяtиmиzиn baшчыsыna mяlumat verdи. Erиk Olsen Azяrbay-canы яmяkdaшlыq baxыmыndan cяlbedиcи юlkя kиmи dяyяrlяndиrяrяk, respublиkamыzla яlaqяlяr qurmaьa hazыr olduqlarыnы vurьuladы.

Sюhbяt zamanы яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrи яtrafыnda fиkиr mц-badиlяsи aparыldы.

Page 96: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

96

«CИSCO» ШИRKЯTИNИN ИCRAЧЫ SЯDRИ CON ЧAMBERS ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda «Cиsco» шиrkяtиnиn иcraчы sяdrи Con Чambers иlя gюrцшmüşdür.

«Cиsco» шиrkяtиnиn иcraчы sяdrи Con Чambers юlkяmиzиn xarиcи шиrkяtlяr цчцn etиbarlы tяrяfdaшa чevrиldиyиnи deyяrяk, Azяrbaycan иlя яmяkdaшlыq etmяyиn son dяrяcя яlverишlи vя faydalы olduьunu bиldиrdи. Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycanыn иnkишafыn yenи mяr-hяlяsиnя qяdяm qoyduьunu qeyd etdи, яmяkdaшlыьыmыzыn da bu mяrhяlяyя uyьunlaшdыrыlmalы olduьunu vurьuladы.

Sюhbяt zamanы иctиmaи xиdmяtlяr, sяnaye, kяnd tяsяrrцfatы, turиzm, иxracыn шaxяlяndиrиlmяsи sahяlяrиndя яmяkdaшlыq иmkan-larы яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 97: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

97

«PALANTИR TECHNOLOGИES» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU VЯ TЯSИSЧИSИ ALEKS KARP ИLЯ GЮRЦШ Davos 17 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 17-dя Davosda «Palantиr Technologиes» шиrkяtиnиn baш иcra-чы dиrektoru vя tяsиsчиsи Aleks Karp иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя «Palantиr Technologиes» шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrek-toru vя tяsиsчиsи Aleks Karp Azяrbaycan иlя яmяkdaшlыq etmяkdя maraqlы olduqlarыnы bиldиrdи.

Sюhbяt zamanы юlkяmиzlя яmяkdaшlыq иmkanlarы barяdя fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 98: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

98

UKRAYNA RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ PETRO POROШENKO İLƏ GЮRЦШ Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 18-dя Davosda Ukrayna Respublikasının Prezиdentи Petro Poroшenko иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda sиyasи, иqtиsadи vя dиgяr sahяlяr-dя яlaqяlяrиn иnkишafыndan mяmnunluq иfadя edиldи. Ukrayna Pre-zиdentиnиn Azяrbaycana sяfяrиnиn яlaqяlяrиmиzиn genишlяndиrиlmяsи baxыmыndan юnяmи qeyd olundu.

Юlkяlяrиmиzиn beynяlxalq tяшkиlatlarda fяal яmяkdaшlыq etdиyи, daиm bиr-bиrиnиn suverenlиyиnи vя яrazи bцtюvlцyцnц dяstяklяdиyи vurьulandы.

Иnvestиsиya, energetиka, kяnd tяsяrrцfatы, иnfrastruktur vя dиgяr sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn genишlяndиrиlmяsи яtrafыnda fиkиr mцbadи-lяsи aparыldы.

Sюhbяt zamanы иkиtяrяflи vя qarшыlыqlы maraq doьuran dиgяr mя-sяlяlяr mцzakиrя olundu.

Page 99: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

99

SЯUDИYYЯ ЯRЯBИSTANЫNЫN ENERЖИ, SЯNAYE VЯ TЯBИИ SЯRVЯTLЯR NAZИRИ XALИD ЯL-FALИH ИLЯ GЮRЦШ

Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 18-dя Davosda Sяudиyyя Яrяbиstanы Krallыьыnыn Enerжи, Sяnaye vя Tяbии Sяrvяtlяr nazиrи Xalиd ял-Falиh иlя gюrцшmüşdür.

Sяudиyyя Яrяbиstanы иlя Azяrbaycan arasыnda mюvcud яmяk-daшlыьы yцksяk qиymяtlяndиrяn nazиr Xalиd яl-Falиh gяlяcяkdя иkиtяrяflи mцnasиbяtlяrиn daha da genишlяndиrиlяcяyиnя цmиdvar olduьunu vurьuladы. O, prezиdent Иlham Яlиyevиn rяhbяrlиyи иlя Azяrbaycanda hяyata keчиrиlяn uьurlu иslahatlarыn яhяmиyyяtиnи qeyd etdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Sяudиyyя Яrяbиstanыna sяfяrиnи mяm-nunluqla xatыrlaтdы, юlkяlяrиmиz arasыnda qardaшlыq mцnasиbяtlяrи-nиn olduьunu dedи.

Sюhbяt zamanы Sяudиyyя Яrяbиstanы tяrяfиndяn Azяrbaycana иnvestиsиyalarыn yatыrыlmasы, Sяudиyyя Яrяbиstanыnыn Enerжи, Sяna-ye vя Tяbии Sяrvяtlяr Nazиrlиyи иlя Azяrbaycanыn Energetиka Nazиrlиyи arasыnda яmяkdaшlыq, «Saudи Aramco» шиrkяtи иlя SOCAR-ыn hяm regиonda, hяm dя dиgяr юlkяlяrdя bиrgя layиhяlяr hяyata keчиrmяlяrи vя dиgяr mяsяlяlяr mцzakиrя edиldи.

Page 100: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

100

DЦNYA ИQTИSADИ FORUMUNUN ИCRAЧЫ SЯDRИ KLAUS ШVAB ИLЯ GЮRЦШ

Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 18-dя Davosda Dцnya Иqtиsadи Forumunun иcraчы sяdrи Klaus Шvab иlя gюrцшmüşdür.

Prezиdent Иlham Яlиyev onu nюvbяtи dяfя Dцnya Иqtиsadи Forumuna dяvяt etdиyиnя gюrя Klaus Шvaba tяшяkkцrцnц bиldиrdи. Azяrbaycan иlя Dцnya Иqtиsadи Forumu arasыnda sяmяrяlи яmяk-daшlыq яlaqяlяrиnиn qurulduьunu вурьулайан dюvlяtиmиzиn baшчыsы bu яmяkdaшlыьыn Davos Forumunun dцnya юlkяlяrиndя vяzиyyяtиn yaxшыlaшdыrыlmasы иlя baьlы mяqsяdlяrиnя tam uyьun gяldиyиnи qeyd etdи. Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycanda tяhlцkяsиzlиyиn tяmиnи vя sabиtlиyиn bяrqяrar olunmasы иstиqamяtиndя mцhцm tяdbиrlяrиn gюrцldцyцnц dedи. Юlkяmиzиn yerlяшdиyи coьrafи mяkanыn яhяmиy-yяtиnи vurьulayan dюvlяtиmиzиn baшчыsы bu amиlиn иrи transmиllи layиhяlяrиn, o cцmlяdяn Шиmal–Cяnub, Шяrq–Qяrb nяqlиyyat vя dи-gяr layиhяlяrиn uьurla reallaшmasыna rяvac verdиyиnи bиldиrdи. Pre-zиdent Иlham Яlиyev son иllяrdя юlkяmиzdя gedяn иnkишaf proseslя-rиndяn danышdы, Azяrbaycanыn yenи иnkишaf mяrhяlяsиnя daxиl oldu-ьunu bиldиrdи vя иqtиsadиyyatыn, hяmчиnиn иxracatыn шaxяlяndиrиl-mяsи иstиqamяtиndя tяsиrlи tяdbиrlяrиn gюrцldцyцnц vurьuladы.

Davos Forumu чяrчиvяsиndя keчиrdиyи gюrцшlяrиn bиr sыra mц-hцm layиhяlяrиn reallaшmasыna sяbяb olduьunu гейд едян prezи-dent Иlham Яlиyev son иllяrdя Azяrbaycanda mюtяbяr beynяlxalq tяdbиrlяrиn keчиrиldиyиnи, Bakыnыn Ы Avropa oyunlarыna uьurla ev sahиblиyи etdиyиnи dedи, Roma Papasы Fransиskиn юlkяmиzя sяfяrиnи Azяrbaycandakы yцksяk tolerantlыq mцhиtиnя verиlяn qиymяtиn nц-munяsи kиmи dяyяrlяndиrdи.

Page 101: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

101

Dцnya Иqtиsadи Forumunun иcraчы sяdrи Klaus Шvab Azяrbay-can иlя Dцnya Иqtиsadи Forumu arasыndakы яmяkdaшlыьыn sяmяrяlи olduьunu, Azяrbaycan Prezиdentиnиn bu Forumda ишtиrakыnыn иkи-tяrяflи яmяkdaшlыьa tюhfя verdиyиnи vurьuladы. Klaus Шvab юlkяmи-zя sяfяrи zamanы gцclц иnkишafыn шahиdи olduьunu dedи, Bakыnыn gюzяllиyиndяn danышdы, Azяrbaycandakы tяhlцkяsиzlиyиn vя sabиtlи-yиn юlkяmиzиn иnkишafыnda mцhцm rol oynadыьыnы bиldиrdи. Son иllяrdя юlkяmиzdя bюyцk ишlяrиn gюrцldцyцnц, Bakыnыn mюtяbяr beynяlxalq tяdbиrlяrя ev sahиblиyи etdиyиnи deyяn Dцnya Иqtиsadи Forumunun иcraчы sяdrи Azяrbaycanda mюvcud olan tolerantlыq mцhиtиnи yцksяk qиymяtlяndиrdи.

Sюhbяt zamanы qarшыlыqlы maraq doьuran dиgяr mяsяlяlяr barя-dя fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 102: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

102

AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN ENERJИ BИRLИYИ ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ MAROШ ШEFЧOVИЧ ИLЯ GЮRЦШ

Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 18-dя Davosda Avropa Komиssиyasыnыn enerjи bиrlиyи цzrя vиtse-prezиdentи Maroш Шefчovич иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Avropa Иttиfaqы arasыnda enerjи sahя-sиndя mюvcud яmяkdaшlыqdan mяmnunluq иfadя olundu. «Cяnub Qaz Dяhlиzи», TANAP vя TAP layиhяlяrи, hяmчиnиn Иon–Adrиatиk boru kяmяrи иlя baьlы mюvcud planlar mцzakиrя edиldи. Gяlяn ay Bakыda «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиr-lяrиn nюvbяtи gюrцшцnцn keчиrиlяcяyи bиldиrиldи. TAP, TANAP vя «Шahdяnиz» layиhяlяrиnиn malиyyяlяшdиrиlmяsи иlя baьlы mяsяlяlяr яt-rafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 103: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

103

RUSИYANЫN LUKОЙL ШИRKЯTИNИN PREZИDENTИ VAHИD ЯLЯKBЯROV ИLЯ GЮRЦШ

Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 18-dя Davosda Rusиyanыn LUKoйl шиrkяtиnиn prezиdentи Vahиd Яlяkbяrov иlя gюrцшmüşdür.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan иlя LUKoйl шиrkяtи arasыndakы яmяkdaшlыqdan mяmnunluьunu иfadя edяrяk bиldиrdи kи, шиrkяtиn Azяrbaycandakы fяalиyyяtи yaxшы tarиxя malиkdиr. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы LUKoйl шиrkяtиnиn Azяrbaycanda hяyata keчиrиlяn layиhяlяrdя ишtиrakыnы yцksяk qиymяtlяndиrdи.

Vahиd Яlяkbяrov rяhbяrlиk etdиyи шиrkяtиn SOCAR иlя яlaqяlя-rиnиn stratejи яhяmиyyяt daшыdыьыnы bиldиrdи, mцxtяlиf иstиqamяtlяr-dя яmяkdaшlыqdan mяmnunluьunu иfadя etdи.

Sюhbяt zamanы «Шahdяnиz» layиhяsи иlя baьlы hяyata keчиrиlяn tяdbиrlяr, LUKoйl tяrяfиndяn Xяzяrиn Rusиya sektorunda hasиl olunan neftиn Bakы–Tbиlиsи–Ceyhan neft boru kяmяrи иlя nяqlи, hяmчиnиn dцnyada neftиn qиymяtиnиn perspektиvlяrи иlя baьlы mяsяlяlяr mцzakиrя edиldи.

Page 104: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

104

STATOЙL ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU ELDAR СAETRE ИLЯ GЮRЦШ Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 18-dя Davosda Statoйl шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrektoru Eldar Saetre иlя gюrцшmüşdür.

Statoйl шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrektoru Eldar Saetre Bakыda Ы Avropa oyunlarыnыn aчыlышы mяrasиmиndя ишtиrakыnы mяmnunluqla xatыrlaдaraq, bu mюtяbяr tяdbиrиn uьurla keчиrиldиyиnи bиldиrdи. El-dar Saetre Azяrbaycanыn Avropa oyunlarыnы keчиrmяklя, bu ya-rышlarыn standartlarыnы mцяyyяnlяшdиrdиyиnи vurьuladы.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan иlя Statoйl шиrkяtи arasыn-dakы яmяkdaшlыьыn bюyцk tarиxи olduьunu dedи, яlaqяlяrиmиzиn uьurlu vя davamlы xarakter daшыdыьыnы bиldиrdи. Шиrkяtиn fяalиyyяtи-nиn иkиtяrяflи яmяkdaшlыьыn иnkишafыna xиdmяt etdиyиnи vurьuladы.

Sюhbяt zamanы «Azяrи–Чыraq–Gцnяшlи», o cцmlяdяn «Qara-baь», «Яшrяfи», «Dan ulduzu» vя «Aypara» yataqlarы, hяmчиnиn Statoйl иlя SOCAR arasыnda яmяkdaшlыqla baьlы mяsяlяlяr mцza-kиrя olundu.

Page 105: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

105

ИRAQ KЦRDЦSTANЫ REGИONAL HЮKUMЯTИNИN BAШЧЫSЫ MƏSUD BƏRZANİ ИLЯ GЮRЦШ

Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 18-dя Davosda Иraq Kцrdцstanы Regиonal Hюkumяtиnиn baшчыsы Mяsud Bяrzanи иlя gюrцшmüşdür.

Prezиdent Иlham Яlиyev xalqlarыmыz arasыnda tarиxи, mяdяnи яlaqяlяrиn olduьunu qeyd edяrяk, Mяsud Bяrzanиnиn atasыnыn vaxtиlя bиr mцddяt Azяrbaycanda yaшadыьыnы xatыrlaтdы. Mяsud Bяrzanи atasыnыn xatиrяsиnи yad etdиyи цчцn dюvlяtиmиzиn baшчыsыna mиnnяtdarlыьыnы bиldиrяrяk, atasыnыn Bakы иlя baьlы xatиrяlяrиnи hяr zaman mяmnunluqla yad etdиyиnи vurьuladы.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Иraq Kцrdцstanы Regиonal Hюkumяtи arasыnda enerжи, tиcarяt, иdxal-иxrac vя dиgяr иstиqamяtlяrdя яmяk-daшlыq иmkanlarыnыn araшdыrыlmasыnыn mцmkцnlцyц qeyd edиldи. Mяsud Bяrzanи Иraq Kцrdцstanы Regиonal Hюkumяtиnиn Azяrbay-can шиrkяtlяrи иlя mцxtяlиf layиhяlяr цzrя яmяkdaшlыqda maraqlы ol-duьуну bиldиrdи, яlaqяlяrиmиzиn genишlяndиrиlmяsи цчцn yaxшы иm-kanlarыn mюvcudluьunu vurьuladы.

Page 106: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

106

«MИCROSOFT» ШИRKЯTИNИN ЦMUMDЦNYA DЮVLЯT QURUMLARЫ ИLЯ ЯLAQЯLЯR ЦZRЯ KORPORATИV VИTSE-PREZИDENTИ TONİ TAUNS-VİTLEY ИLЯ GЮRЦШ Davos 18 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 18-dя Davosda «Mиcrosoft» шиrkяtиnиn цmumdцnya dюvlяt qurumlarы иlя яlaqяlяr цzrя korporatиv vиtse-prezиdentи xanыm Tonи Tauns-Vиtley иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycanda иnkишafыn yenи mяrhяlяsиndя hяyata ke-чиrиlяn иqtиsadи иslahatlardan danышыldы, иnformasиya-kommunиkasи-ya texnologиyalarыnыn tяrяqqиsиnиn prиorиtet sahяlяrdяn bиrи olduьu bиldиrиldи. Mиllи иqtиsadиyyatыn modernlяшdиrиlmяsиndя иnformasиya-kommunиkasиya texnologиyalarыndan иstиfadяnиn яhяmиyyяtlи ol-duьu qeyd edиldи.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycan иlя «Mиcrosoft» шиrkяtи arasыnda яmяkdaшlыьыn genишlяndиrиlmяsиnя daиr fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 107: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

107

DЦNYA ИQTИSADИ FORUMUNUN «ИPЯK YOLUNUN SЯMЯRЯSИ» ADLЫ ИNTERAKTИV ИCLASЫNDA ИШTИRAK Davos 19 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 19-da Davosda Dцnya Иqtиsadи Forumunun «Иpяk yolu-nun sяmяrяsи» adlы иnteraktиv иclasында иштирак етмишдир.

Dцnya Иqtиsadи Forumunun «Иpяk yolunun sяmяrяsи» adlы иnteraktиv иclasыnda Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevlя yanaшы, Gцrcцstanыn Baш nazиrи Gиorgи Kvиrиkaшvиlи, Monqolustan prezи-dentи Saxиaqиyn Elbeqdorj vя dиgяr юlkяlяrиn nцmayяndяlяrи ишtи-rak edиrdиlяr.

Дювлятимизин башчысы иclasda чыxыш eтди vя suallarы cavablan-dырды.

С у а л: Mцasиr Иpяk yoluna yatыrыlan sиyasи vя иnfrastruktur иnvestиsиyalar Asиya vя Avropada иqtиsadи artыma vя ahяngdarlыьa necя tяsиr gюstяrиr? Иpяk yolu tяkcя torpaq цzяrиndяn yox, hяm dя dяnиzdяn keчиr?

Ъ а в а б: Иpяk yolundan danышdыqda, bиz bu tяшяbbцs haq-qыnda daha bюyцk mяnzяrяnи gюzцmцzцn юnцnя gяtиrmяlиyиk. Regиonda etиbarlы sиyasи mцnasиbяtlяr olmazsa, bиz yalnыz nяq-lиyyat иnfrastrukturuna иnvestиsиya yatыrmaqla, mцvяffяqиyyяt qazanmayacaьыq. Azяrbaycan Иpяk yolunun bиzя aиd olan seq-mentиnиn yenиdяn qurulmasыna bиrbaшa иnvestиsиya yatыrыб vя ey-nи zamanda, regиonal яmяkdaшlыьa gяtиrиb чыxaran tяшяbbцslяrя start verяrяk, sиyasи cяhяtdяn dя bu layиhяyя dяstяk olубdur. Regиonal яmяkdaшlыqdan danышdыqda, bu чox genиш яmяkdaшlыq-dыr. Чцnkи bu яmяkdaшlыq sиyasи, иqtиsadи, mяdяnи vя dиgяr sek-torlarы яhatя edиr. Buna gюrя dя bиzиm nиyyяtиmиz hяmишя юlkяlя-

Page 108: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

108

rя, иnsanlara fayda verяcяk, regиonda planlaшdыrыla bиlяn, sabиtlи-yи artыran vя regиonumuzda yaшayan bцtцn иnsanlar цчцn bяra-bяr иmkanlar yaradan layиhяlяrя baшlamaq vя onlarda ишtиrak etmяk olуб. Buna gюrя dя Azяrbaycan Иpяk yolunun bиzя aиd olan seqmentиnиn yenиdяn qurulmasыnda hяmишя fяal rol oyna-йыб. Цmиd edиrиk kи, carи иldя Gцrcцstanda vя Tцrkиyяdяkи tяrяf-daшlarыmыzla bиrlиkdя bиz bu 3 юlkяdя Bakы, Tbиlиsи vя Qars ara-sыnda Иpяk yolunun чox юnяmlи bиr baьlantыsыnы tamamlayaca-ьыq vя bu da bиzя qarшыdan gяlяn uzun иllяr яrzиndя bu layиhяdяn faydalanmaq иmkanы verяcяk. Bu layиhя Чиndяn Avropaya ge-dяn marшrutu mюvcud olan 30–35 gцndяn 14 gцnя qяdяr azal-dacaq. Bu, яn qыsa marшrut olacaq, lakиn, яlbяttя kи, яn ucuz marшrut olmayacaq. Bu marшrutu kommersиya baxыmыndan da чox cяlbedиcи etmяk, tarиflяrи eynи sяvиyyяyя gяtиrmяk цчцn иndи bиz tяrяfdaшlarыmыzla ишlяyиrиk. Hяlя kи, bu иstиqamяtdя hadиsяlяr чox mцsbяt иnkишaf edиr vя bu layиhя tamamlanan kиmи, bиz yцk-lяrиn bюyцk hяrяkяtиndяn faydalanacaьыq. Dяnиz lиmanы иnfra-strukturuna da sяrmayя yatыrыrыq. Hazыrda bиz иldя 25 mиlyon tondan чox yцk qяbul edяcяk Xяzяr regиonunda яn bюyцk dяnиz lиmanыnы tиkиrиk. Яlbяttя kи, sиzиn dя dцzgцn qeyd etdиyиnиz kиmи, bu yol hяm dя dяnиzdяn, Xяzяr dяnиzиndяn keчmяlиdиr. Ona gю-rя dя bu layиhяnиn davamlы иnkишafыnы tяmиn etmяk цчцn kиfayяt qяdяr nяqlиyyat иnfrastrukturu, lиmanlar, gяmиlяr vя tankerlяr mюvcud olmalыdыr.

С у а л: Иpяk yolu layиhяsиnиn reallaшmasыnda Чиnиn fяalиyyяtи vя bu layиhяdя иqtиsadи dиplomatиyanыn rolu щаггында ня дейя билярсиниз?

Ъ а в а б: Bиz artыq hazыrlыq ишlяrиnя baшlamышdыq. Bugцnkц vяzиyyяt bиzиm doьru addыm atdыьыmыzы gюstяrиr. Чцnkи иndи bиz bu чatышmayan seqmentиn tamamlanmasыna чox yaxыnыq. Bu, Чиnиn «биr kяmяr – bиr yol» baxышы иlя dя цst-цstя dцшцr. Bиzиm Чиn иlя яlaqяlяrиmиz var vя artыq Иpяk yolu test rejиmиndя fяalиy-yяt gюstяrиr. Keчяn иl иlk konteyner test qatarы Чиndяn yola dц-шяrяk, Mяrkяzи Asиyadan, Xяzяr regиonundan, Azяrbaycan, Gцrcцstan vя Avropadan keчяrяk gяlmишdиr. Bиz bu yolun tяc-hиzatчыlar цчцn necя cяlbedиcи olmasы цzяrиndя чalышыrыq. Qeyd et-

Page 109: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

109

dиyиm kиmи, bu layиhя tяkcя иnvestиsиyalar vя nяqlиyyat иnfra-strukturundan иbarяt deyиl – baxmayaraq kи, bunlar чox юnяm-lиdиr – bu layиhя hяm dя qarшыlыqlы baьlыlыq yaradыr. Qarшыlыqlы baьlыlыq иsя dostluьu gцclяndиrиr. Иpяk yolu цzяrиndя yerlяшяn bцtцn юlkяlяrиn bиr-bиrи иlя yaxшы ишчи mцnasиbяtlяrи olduьuna gю-rя bиz чox xoшbяxtиk. Lakиn bu qarшыlыqlы baьlыlыq bunu daha da gцclяndиrяcяk. Bu, mцxtяlиf юlkяlяr – mцxtяlиf sиyasи gцndяlиyи, mяdяnиyyяtи, dиnи, tarиxи olan юlkяlяr arasыnda чox nadиr olan яmяkdaшlыq formasыnы tяmиn edяcяk vя hesab edиrяm kи, bu, dцnyanыn yenи bиr modelиdиr. Чцnkи bиz Azяrbaycanda mяdя-nиyyяtlяrarasы dиaloq mяsяlяsиnя чoxlu иnvestиsиya yatыrыrыq. Mя-sяlяn, keчяn иl Azяrbaycanda «Multиkulturalиzm иlи» elan olun-muшdu, bu иl иsя «Иslam щяmrяylиyи иlи» elan olunub. Bиz eynи za-manda, Avropa Шurasы vя Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыna цzv olan чox azsaylы юlkяlяrdяnиk. Bиz Avropa vя Asиya arasыnda yerlяшиrиk. Bu coьrafи yerlяшmя, tarиxи иrsиmиz vя sиyasи gцndяlиyи-mиz hяmиn layиhяnи яrsяyя gяtиrmяk цчцn bиzя чox kюmяk edиr. Яlbяttя kи, bиz bu layиhяyя aиd иstяnиlяn tяшяbbцslяrя dяstяk ve-rяcяyиk. Bиz bu иstиqamяtя daha чox yцkdaшыmalarыnы cяlb etmяk цчцn tяrяfdaш юlkяlяrlя иkиtяrяflи formatda ишlяyиrиk. Tяkcя bиrba-шa Иpяk yolu цzяrиndя yerlяшяn юlkяlяr yox, hяm dя bu yolun ya-xыnlыьыnda yerlяшяn юlkяlяr bu иmkandan faydalana bиlяr.

Yerи gяlmишkяn, Azяrbaycan hяm dя baшqa bиr layиhя цzяrиn-dя чalышыr. Bu, «Шиmal–Cяnub» layиhяsи adlanыr. Bu layиhя Hиn-dиstanы, Иranы, Azяrbaycanы, Rusиyanы, Шиmalи Avropanы vя Ya-xыn Шяrqи bиrlяшdиrяcяk. Bu layиhяnиn bиzиm яrazиyя aиd olan hиssяsи tamamlanыb. Цmиd edиrиk kи, yaxыn 2 иldя bu layиhя Иpяk yoluna иnteqrasиya olunacaq, yenи bиr nяqlиyyat marшrutunun aчыlmasыna иmkan verяcяk.

С у а л: «Kиber Иpяk» yolu иля baьlы fиkиrlяrинизи вя лayиhя цzя-rиndя rяqяmsal яlaqяnи yaratmaq цчцn ня едяъяйинизи билмяк ис-тярдик.

Ъ а в а б: Bиz bunun цzяrиndя чalышыrыq. Яslиndя ИKT sektoru Azяrbaycan цчцn prиorиtet sayыlan sahяlяrdяndиr. Bиz bu sahяnи иnkишaf etdиrmяk цчцn иnvestиsиya yatыrmышыq. Яhalиmиzиn 75 fa-иzdяn чoxu иnternet иstиfadячиsиdиr. Hяr bиr kяndя genишzolaqlы

Page 110: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

110

иnternetи gяtиrmяk цчцn bиzиm dюvlяt tяrяfиndяn malиyyяlяшdиrи-lяn proqramыmыz var. Яlbяttя kи, bиz kиber tяhlцkяsиzlиklя baьlы mяsяlяlяr цzяrиndя dя чalышыrыq. Bиz hяlя bu tяhlцkяlяrя mяruz qalmamышыq. Lakиn юlkя nя qяdяr чox иnkишaf edяrsя, bиr o qяdяr dя rиsklяrlя цzlяшиr.

Baшqa bиr layиhя dя var. Onun adы TASИM-dиr. Bu, Иpяk yo-lu иlя eynи dяhlиz цzяrиndяn keчяn kommunиkasиya xяttиdиr. Яs-lиndя bu dяhlиzlяr bиr-bиrи иlя baьlыdыr. Mяsяlяn, иndи bиz enerjи resurslarы haqqыnda danышыrdыq. Sиzя deyя bиlяrяm kи, Azяrbay-canыn enerjи resurslarы Иpяk yolunun bяrpasыnda mцhцm rol oy-namышdыr. Чцnkи bиz tяrяfdaш юlkяlяr qarшыsыnda bu иdeyanы иrяlи sцrяndя, яn bюyцk problem malиyyяlяшmяnиn olmamasы иlя baьlы иdи. Bиz bиr neчя malиyyя иnstиtutuna mцracияt etdиk, lakиn onlar malиyyя dяstяyиnи tяmиn etmяk цчцn o qяdяr dя hяvяslи deyиldи. Belяlиklя, bиz nя etdиk. Bиz enerjи resurslarыndan qazandыьыmыz gяlиrlяrdяn иstиfadя etdиk, sяrmayя yatыrmaьa baшladыq vя tяrяf-daшlarыmыza malиyyя dяstяyи gюstяrdиk. Bu gцn Azяrbaycan, Gцrcцstan vя Tцrkиyяnи bиrlяшdиrяn neft vя qaz kяmяrlяrиndяn иbarяt olan enerjи dяhlиzиnя baxsanыz, Иpяk yolunun яsasяn eynи dяhlиz olduьunu gюrяcяksиnиz. Яgяr bu layиhяlяr olmasaйды, чox gцman kи, bиz dяmиr yolu baьlantыsыnыn tиkиntиsиnя baшlamazdыq. Buna gюrя dя bцtцn bu dяhlиzlяr яlaqяlиdиr.

Bu gцn bиz artыq elektrиk enerjиsиnиn иxracы цчцn yenи bиr dяh-lиz yaratmышыq. Bu dяhlиz Azяrbaycan vя Gцrcцstandan Tцrkи-yяyя gedиr. Bиz elektrиk xяtlяrиmиzи bиrlяшdиrmишиk. Belяlиklя, bиr layиhя dиgяr bиr layиhяyя yol aчыr. Bиz иndи elektrиk enerjиsиnи, qa-zы vя neftи иxrac edиrиk, dяmиr yolunu tиkиrиk vя яlbяttя kи, rя-qяmsal sahяyя dя иnvestиsиyalar yatыrmaьa davam edяcяyиk. Doьru qeyd edиldиyи kиmи, bu layиhяlяrиn rяqяmsal dяstяyи sяmя-rяlиlиyи artыracaq vя daha чox faydalar gяtиrяcяkdиr.

С у а л: Hяyata keчиrиlяn бу qlobal layиhяlяrdя ишчи qцvvя-lяrиndяn иstиfadя vя Иpяk yolu иlя иnsanlarыn gedиш-gяlиш proseslяrи неъя олаъаг?

Ъ а в а б: Bиzиm юlkяyя gяldиkdя, mцsbяt demoqrafиk dиnamи-kamыz var. Mцstяqиllиyиmиzи 1991-cи иldя bяrpa etdиkdяn sonra яhalиmиzиn sayы 2 mиlyondan чox artыбdыr. Buna gюrя bиzdя xarи-

Page 111: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

111

cи ишчи qцvvяsиnиn cяlb edиlmяsи иlя baьlы problem yoxdur. Lakиn иnsanlarыn axыnы иlя baьlы suala gяldиkdя, hesab edиrяm kи, bu bи-zиm юlkяlяr цчцn dя чox yaxшы olacaqdыr. Hesab edиrяm kи, bu layиhяlяr hяm dя turиstlяrиn sayыnыn artmasыnda юnяmlи rol oy-nayacaqdыr. Dцшцnцrяm kи, daha чox turиst cяlb etmяk цчцn юl-kяlяr arasыnda mцяyyяn formada яmяkdaшlыq aparыlmalыdыr. Яl-bяttя, mцшtяrяk turиzm mяkanlarы vя ya bиr neчя юlkяyя sяfяrlяrи gerчяklяшdиrяn hяftяlиk proqram haqqыnda dцшцnmяk olar. Bu yaxыnlarda Azяrbaycanda «Еlektron vиza» adlы yenи bиr layиhя-yя start verиldи. Иndи Azяrbaycana sяfяr etmяk иstяyяn hяr bиr шяxs evиnи vя ya иш yerиnи tяrk etmяdяn юlkяyя sяfяr etmяk цчцn 3 gцn яrzиndя elektron vиzanы яldя edя bиlяr. Bцtцn bu mяsяlяlяr bиr-bиrи иlя baьlыdыr vя яvvяl dя qeyd etdиyиm kиmи, Иpяk йolu tяkcя шиrkяtlяrи, юlkяlяrи yox, hяm dя иnsanlarы bиrlяшdиrяcяk. Bu, regиonumuzu daha da sabиt edяcяk.

С у а л: Иpяk yolu layиhяsиnиn reallaшmasыnda ekolojи problem-lяrиn hяllи, bu ишdя hяm QHT-lяrиn rolu, hяm dя dayanыqlы иnkишaf mяsяlяlяrи иlя баьлы ня дейя билярсиниз?

Ъ а в а б: Яtraf mцhиtlя baьlы mяsяlяlяrя hяmишя bюyцk nara-hatlыq vя dиqqяtlя yanaшыlыr. Mяn sиzя neft boru kяmяrиnиn Azяr-baycandan Gцrcцstana vя Tцrkиyяnиn Aralыq dяnиzиnя podrat ишlяrиnи apardыьыmыz vaxtы xatыrlada bиlяrяm. Hяmиn vaxt vяzиy-yяtи mцшahиdя etmяk цчцn яtraf mцhиtlя mяшьul olan QHT-lяr чox fяal иdи vя canlыlar цчцn яtraf mцhиtи tяmиn etmяk mяqsяdиlя bиr чox tяdbиrlяr gюrцlmцшdц. Bцtцn tяdbиrlяr яn yцksяk sяvиy-yяdя gюrцlmцшdц.

Ekolojи fяlakяtdяn яzиyyяt чяkmиш bиr юlkя kиmи, Azяrbaycan tяmиz enerjиyя чoxlu иnvestиsиya yatыrыr. Bиz hиdro, gцnяш vя kц-lяk enerjиlяrиnя иndи чoxlu иnvestиsиya yatыrыrыq. Azяrbaycanda, xцsusиlя Xяzяr dяnиzиnиn bиzя aиd olan hиssяsиndя neft-qaz яmя-lиyyatlarы tamamиlя beynяlxalq standartlara uyьun surяtdя apa-rыlыr. Azяrbaycan, Bakы 1847-cи иldя dцnyada neftиn иlk dяfя иs-tehsal olunduьu mяkandыr. Hяmиn vaxtda vя XX яsrиn яksяr hиssяsиndя ekolojи mяsяlяlяr prиorиtet sayыlmыrdы. Odur kи, bиz mцstяqиllиyиmиzи bяrpa etdиkdяn sonrа hяmиn amиlя gюrя яtraf mцhиtиn чиrklяnmяsи nюqteyи-nяzяrdяn чox чяtиn vяzиyyяtdя иdиk.

Page 112: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

112

Xцsusиlя Abшeron yarыmadasыnы, Xяzяr dяnиzиnи nяzяrdя tutu-ram. Bиz bu яrazиlяrи tяmиzlяmяk цчцn 100 mиlyonlarla dollar xяrclяmишиk vя xяrclяmяkdя davam edиrиk. Яlbяttя kи, bиz яtraf mцhиtиn qorunmasыna чox ehtиyatla yanaшыrыq. Bиz bu hяdяflяrя yalnыz yaxыndan яmяkdaшlыq edяrяk naиl ola bиlяrиk. Чцnkи bиz eynи sяmanы, havanы paylaшыrыq, eynи suyu ичиrиk. Buna gюrя dя dцшцnцrяm kи, юlkяlяrиn юhdяlиklяrи vя aparыcы QHT-lяrиn bu vя-zиyyяtи yaxыndan mцшahиdя etmяsи чox юnяmlиdиr.

С у а л: Иpяk yolu layиhяsиnиn иcrasы zamanы sяmяrяlи tяшяbbцs-lяrя юzяl sektorun иnvestиsиyalarыnыn cяlb olunmasы ъох яhяmиyyяt-лидир. Bu nиyyяtи reallaшdыrmaq, mюvcud layиhяlяrя юzяl sektor ka-pиtalыnы daha чox cяlb etmяk цчцn Сизъя ня етмяк лазымдыр?

Ъ а в а б: Azяrbaycanda bцtцn яsas nяqlиyyat иnfrastruktur layиhяlяrи dюvlяt bцdcяsиndяn vя Dюvlяt Neft Fondundan ma-lиyyяlяшdиrиldи. Чцnkи bиrиncиsи, юzяl sektorun иnvestиsиya yatыr-maq цчцn kиfayяt qяdяr vяsaиtи yox иdи vя иkиncиsи, bu, stratejи vя uzunmцddяtlи иnvestиsиyaдыр. Bu иnvestиsиyalar uzun иllяr яrzиndя юzцnц doьruldacaq vя gяlиr gяtиrяcяkdиr. Buna gюrя dяmиr yolu иnfrastrukturu, Xяzяr gяmичиlиyи, hava yollarы, yollar, Иpяk yolu – hяr шey dюvlяt vяsaиtи hesabыna edиlиr. Lakиn bu, юzяl sektor цчцn dя иmkanlar yaradыr.

Mяn Bakыda yenи lиmanыn tиkиntиsиnи qeyd etdиm. Bиzиm artыq azad zona kиmи bиr neчя mиn hektar torpaq яrazиmиz var vя bu, dяnиz lиmanыnыn yaxыnlыьыnda yerlяшиr. Bцtцn yerlи vя xarиcи шиr-kяtlяr bu layиhяdя ишtиrak etmяyя vя иstehsal prosesиnя qoшulma-ьa dяvяt olunurlar. Eynи zamanda, Azяrbaycanыn mцxtяlиf bюl-gяlяrиndя xцsusи sяnaye zonalarы tяшkиl etmяk цчцn bиz xцsusи иnfrastruktur yaradыrыq vя orada su, qaz, elektrиk enerjиsи, yol-lar, dяmиr yolu olduqda, юzяl sektor artыq иnvestor qиsmиndя иш-tиrak edиr. Bundan sonra onlar bu ишlяrя cяlb olunurlar. Belяlиk-lя, bиz юzяl sektora yaxшы шяraиt yaratmaьa vя onlar цчцn чox aьыr olan malиyyя yцkц qoymamaьa vя иnfrastruktur yaratmaq-la, юzяl sektoru stиmullaшdыrmaьa чalышыrыq.

Bu gцn bиr чox юlkяlяr Иpяk yolunun mцxtяlиf seqmentlяrиnя dиqqяt yetиrиr. Bиz bиlиrиk kи, Иpяk yolu qlobal layиhяdиr. Ona gю-rя dя mяnиm tяklиfиm Иpяk yolu цzяrиndя yerlяшяn, Иpяk yoluna

Page 113: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

113

qoшulmaq иstяyяn, lakиn ola bиlsиn, ona yaxыn olmayan bцtцn юl-kяlяrиn nazиrlяrиnиn gюrцшцnцn tяшkиl edиlmяsи, layиhяnиn yenиdяn nяzяrdяn keчиrиlmяsи vя nя vaxt, nяyи etmяk lazыm olmasы – qra-fиk, hяdяflяr, hяyata keчиrиlmя иlя baьlы konkret qяrarlarыn qяbul edиlmяsи vя bцtцn юlkяlяr arasыnda яlaqяlяndиrmя qurumunun yaradыlmasы, иldя bиr dяfя gюrцшцn keчиrиlmяsи vя layиhяnиn иcra-sыna nяzarяt olunmasыndan иbarяtdиr.

Page 114: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

114

ÜMUMXALQ HÜZN GÜNÜNDƏ İŞTİRAK 20 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 20-dя – Цmumxalq Hцzn Gцnцndя Шяhиdlяr xиyabanыnda 20 Yanvar шяhиdlяrиnиn xatиrяsиnи yad etmişdir.

Qara Yanvar hadиsяlяrиndяn 27 иl keчиr. 1990-cы иl yanvarыn 20-sи Azяrbaycanыn mцasиr tarиxиnя яn facияlи gцnlяrdяn bиrи, eynи zamanda, xalqыmыzыn qяhrяmanlыq sяhиfяsи kиmи daxиl olub, mиllи mцstяqиllиk, azadlыq uьrunda mцbarиzяsиnиn vя yenиlmяz иradяsиnиn rяmzиnя чevrиlиb. Tяpяdяn-dыrnaьadяk sиlahlanmыш keчmиш sovet ordusunun cяza tяdbиrlяrиnя mяruz qalan xalqыmыz azadlыq яzmиnи иtиrmяmиш, яksиnя, haqq sяsиnи daha ucadan bяyan etmишdи. Dцz 27 иl яvvяl doьma yurdunun, xalqыnыn azadlыьыnы, шяrяf vя lяyaqяtи-nи hяr шeydяn uca tutan vяtяnpяrvяr Azяrbaycan юvladlarы hяmиn mцdhиш gecяdя canlarыndan keчяrяk, шяhиdlиk zиrvяsиnя ucaldыlar. Sovet qoшunlarыnыn Azяrbaycanda tюrяtdиyи qanlы qыrьыndan uzun иllяr keчmяsиnя baxmayaraq, xalqыmыz o dяhшяtlи gцnlяrиn aьrы-acыsыnы unutmur, юz vяtяndaшlarыna dиvan tutan sovet иmperиyasы-nыn оvaxtkы rяhbяrlяrиnя vя onlarыn Azяrbaycandakы nюkяrlяrиnя dяrиn nиfrяtиnи bиldиrиr.

Keчmиш SSRИ rяhbяrlиyиnиn Azяrbaycana qarшы qяrяzlи, ermя-nиpяrяst sиyasяtиnя, яzяlи torpaqlarыmыza иddиa edяn Ermяnиstanыn tяcavцzkar sиyasяtиnиn aчыq-aшkar dяstяklяnmяsиnя vя respublи-kanыn ozamankы rяhbяrlиyиnиn xяyanяtkar mюvqeyиnя etиraz яlamяtи olaraq, ayaьa qalxmыш genиш xalq kцtlяlяrиnя qarшы sovet ordusunun иrи hяrbи bиrlяшmяlяrиnиn yerиdиlmяsи Azяrbaycanda, xцsusиlя Bakыda mиslи gюrцnmяmиш facияyя gяtиrиb чыxarтdы, bюyцk иtkиlяrlя, gцnahsыz иnsanlarыn юlцmц иlя nяtиcяlяndи. Buna bax-mayaraq, Azяrbaycanыn ovaxtkы sяrишtяsиz, kюlя psиxologиyalы rяhbяrlяrиnиn yenя dя xalqla bиr olmaьa cяsarяtи чatmadы vя onlar sovet rяhbяrlиyиnиn яtяyиndяn yapышmaqda davam etdиlяr.

Page 115: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

115

Onlardan fяrqlи olaraq, hяmиn vaxt Moskvada yaшayan xal-qыmыzыn dahи oьlu Heydяr Яlиyev hяyatыnы tяhlцkяdя qoyaraq, facияnиn ertяsи gцnц Azяrbaycanыn daиmи nцmayяndяlиyиnя gяlя-rяk, Qanlы Yanvar qыrьыnыnы tюrяdяnlяrи pиslяyяn kяskиn bяyanatla чыxыш etdи, xalqыmыzыn baшыna gяtиrиlяn mцsиbяtи dцnyaya чatdыrdы. Bununla da уlu юndяr cяsarяtиnи, mяrdlиyиnи, xalqыnыn sяdaqяtlи oьlu olduьunu bиr daha sцbut etdи.

Яlbяttя, ermяnиlяrиn fиtvasы иlя tюrяdиlmиш bu cиnayяt Azяrbay-can xalqыnыn иradяsиnи qыra, azadlыq eшqиnи sюndцrя bиlmяdи. Xalqы-mыz qanы bahasыna da olsa иstяyиnя – azadlыq vя mцstяqиllиyиnя qo-vuшdu vя bu naиlиyyяtи heч vaxt яlиndяn vermяyяcяkdиr.

Keчmиш sovet hяrb maшыnыnыn Azяrbaycanda tюrяtdиyи qanlы qыrьыn mahиyyяtиnя gюrя dюvlяtиn юz vяtяndaшlarыna qarшы tarиxdя mиslи gюrцnmяmиш tяcavцzц, qяtlиamы иdи. Keчmиш SSRИ vя Azяr-baycan SSR konstиtusиyalarыnыn kobudcasыna pozulmasы, ayaqlar altыna atыlmasы иdи. Hяmиn gцn keчmиш SSRИ dюvlяtи dиnc яhalиnиn цstцnя qoшun yerиtmяklя, BMT Nиzamnamяsиnя, beynяlxalq hц-quq normalarыna mяhяl qoymamыш, ишtиrakчыsы olduьu Mцlkи vя Sиyasи Hцquqlar Haqqыnda Beynяlxalq Paktыn bиr sыra mцddяala-rыnы cиnayяtkarcasыna pozmuшdu.

Xalqыmыzыn цmummиllи lиderи Heydяr Яlиyevиn Azяrbaycan rяhbяrlиyиnя yenиdяn qayыdышыndan sonra, 1994-cц иldя 20 Yanvar hadиsяlяrиnя sиyasи-hцquqи qиymяt verиldи vя cиnayяtи tюrяdяnlяrиn adlarы иctиmaиyyяtя чatdыrыldы. 20 Yanvar – Цmumxalq Hцzn Gц-nц elan edиldи.

Azяrbaycan xalqы hяr иl 20 Yanvar facияsи qurbanlarыnыn xatи-rяsиnи dяrиn ehtиramla yad edиr.

* * *

Yanvarыn 20-dя sяhяr Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev Qanlы Yanvar facияsиndя hяlak olanlarыn яzиz xatиrя-sиnи yad etmяk цчцn Шяhиdlяr xиyabanыna gяlмишdир.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы «Яbяdи mяшяl» abиdяsиnиn юnцnя яklиl qoydu.

Mцdafия Nazиrlиyиnиn яlahиddя nцmunяvи hяrbи orkestrиnиn иfasыnda Azяrbaycanыn Dюvlяt hиmnи sяslяndирилди.

Page 116: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

116

Dюvlяt vя hюkumяt rяsmиlяrи, respublиkamыzdakы dиnи иcma-larыn baшчыlarы, xarиcи юlkяlяrиn Azяrbaycandakы sяfиrlяrи, beynяl-xalq tяшkиlatlarыn nцmayяndяlяrи dя шяhиdlяrиn яzиz xatиrяsиnи yad etmяyя gяlmишdиlяr.

Шяhиdlяr xиyabanыnыn zиyarяt olunmasы mяrasиmиndя Baш nazиr Artur Rasиzadя, Mиllи Mяclиsиn Sяdrи Oqtay Яsяdov, Prezиdent Admиnиstrasиyasыnыn rяhbяrи Ramиz Mehdиyev ишtиrak edиrdи.

Page 117: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

117

ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB HЯSЯN RUHANИYЯ Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Tehranda чoxmяrtяbяlи bиnanыn чюkmяsи nяtиcяsиndя иn-

sanlarыn hяlak olmasы xяbяrи mяnи olduqca kяdяrlяndиrdи. Bu facия иlя яlaqяdar Sиzя, hяlak olanlarыn aиlяlяrиnя vя yaxыn-

larыna, bцtцn Иran xalqыna юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan dяrиn hцznlя baшsaьlыьы verиr, yaralananlara vя xяsarяt alanlara шяfa dиlяyиrяm.

Allah rяhmяt elяsиn.

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 21 yanvar 2017-cи иl

Page 118: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

118

HИNDИSTAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB PRANAB MUKHERCИYЯ Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Юlkяnиzиn mиllи bayramы – Respublиka Gцnц mцnasиbяtиlя

Sиzя vя Sиzиn sиmanыzda bцtцn xalqыnыza яn sяmиmи tяbrиklяrиmи yetиrиrяm.

Azяrbaycan иlя Hиndиstanы dяrиn tarиxи kюklяrи vя xoш яnяnя-lяrи olan dostluq vя яmяkdaшlыq mцnasиbяtlяrи bиrlяшdиrиr. Иnanы-ram kи, dostluq mцnasиbяtlяrиmиzиn mюhkяmlяndиrиlmяsи, qarшы-lыqlы faydalы яmяkdaшlыьыmыzыn daha da genишlяndиrиlmяsи yolun-da bиrgя sяylяrиmиz bundan sonra da xalqlarыmыzыn rиfahыna xиd-mяt edяcяkdиr.

Bu яlamяtdar gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrиnиzdя uьurlar, dost Hиndиstan xalqыna sцlh vя rиfah arzulayыram.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 23 yanvar 2017-cи иl

Page 119: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

119

AVSTRALИYA ИTTИFAQЫNЫN GENERAL-QUBERNATORU ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB PИTER KOSQROVA

Hюrmяtlи cяnab General-qubernator! Юlkяnиzиn mиllи bayramы – Avstralиya Gцnц mцnasиbяtиlя

Sиzи vя xalqыnыzы юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan цrяk-dяn tяbrиk edиrяm.

Son иllяrdя Azяrbaycan–Avstralиya яlaqяlяrиnиn genишlяnmяsи mяmnunluq doьurur. Dost юlkяlяrиmиz arasыndakы яmяkdaшlыq hяm иkиtяrяflи qaydada, hяm dя beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvя-sиndя mцvяffяqиyyяtlя davam etmяkdяdиr.

Яmиnяm kи, юlkяlяrиmиz vя xalqlarыmыz arasыnda daиm mюh-kяmlяnяn dostluq яlaqяlяrи, sяmяrяlи яmяkdaшlыьыmыz bundan sonra da иkиtяrяflи mцnasиbяtlяrиmиzиn иnkишafыna xиdmяt edя-cяkdиr.

Belя bиr яlamяtdar gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrиnиz-dя uьurlar, dost Avstralиya xalqыna daиm яmиn-amanlыq vя fиra-vanlыq dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 23 yanvar 2017-cи иl

Page 120: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

120

MЦDAFИЯ NAZИRLИYИ «N» САЙЛЫ HЯRBИ HИSSЯSИNИN YENИ HЯRBИ ШЯHЯRCИYИNИN AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ

23 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи, Sиlahlы Qцvvяlяrиn

Alи Baш Komandanы Иlham Яlиyev yanvarыn 23-dя Mцdafия Nazиr-lиyиnиn Abшeron rayonu яразиsиndяки «N» сайлы hяrbи hиssяsиnиn ye-nи иnшa edиlmиш hяrbи шяhяrcиyиnиn aчыlышыnda ишtиrak etmişdir.

Mцdafия nazиrи, general-polkovnиk Zakиr Hяsяnov prezиdent, Sиlahlы Qцvvяlяrиn Alи Baш Komandanы Иlham Яlиyevя raport verdи.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Иlham Яlиyev яvvяlcя Azяrbaycan Ordu-sunun иnkишafыnda mцstяsna xиdmяtlяrи olan цmummиllи lиder Heydяr Яlиyevиn bцstц юnцnя gцl dяstяsи qoydu.

Hяrbи щиссядя tиkиntи ишlяrи 2014-cц иlиn mayыnda baшlanылыb, юtяn иlиn sonunda иsя yekunlaшыb. Шяhяrcиkdя zabиt, gиzиr vя чavuш-lar цчцn 9 yaшayыш bиnasы иnшa edиlиb. Onlardan 4-ц aиlяlи, 5-и иsя subay hяrbи qulluqчular цчцndцr. Яrazиdя цmumиlиkdя 13 яsgяr yataqxanasы tиkиlиb. Hяrbи шяhяrcиkdя иnzиbatи, xиdmяtи vя texnиkи bиnalar da иnшa edиlиb.

Alи Baш Komandan, prezиdent Иlham Яlиyev hяrbи шяhяrcиyиn rяmzи aчыlышыnы bиldиrяn lentи kяsdи.

Hяrbи шяhяrcиyиn qяrargah bиnasы mцasиr sяvиyyяdя yaradыlыb. Иkиmяrtяbяlи qяrargah bиnasыnыn foyesиndя ulu юndяr Heydяr Яlиyevиn vя dюvlяtиmиzиn baшчыsы, Alи Baш Komandan Иlham Яlиyevиn ordu quruculuьuna gюstяrdиklяrи dиqqяtи яks etdиrяn fotostend yara-dыlыb. Burada hяrbи hиssя nюvbяtчиsи, иstиrahяt, qonaq vя dиgяr xиd-mяtи otaqlar varдыр. Qяrargah bиnasыnda Шяrяf otaьы, brиfиnq vя akt zallarы hяrbчиlяrиn иxtиyarыna verиlиb. Bиr sюzlя, burada hяrbи qulluqчulara xиdmяtlяrиnи yцksяk sяvиyyяdя aparmaq vя иstиrahяt et-mяk цчцn hяrtяrяflи шяraиt yaradыlыb.

Page 121: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

121

Hяrbи шяhяrcиkdя aиlяlи hяrbи qulluqчularыn yerlяшmяsи цчцn 2 vя 3-otaqlы mяnzиllяrdяn иbarяt yaшayыш bиnalarы иnшa edиlиb. Bи-nalardakы mяnzиllяr yumшaq vя диэяр mebellяr, zяrurи иnventar vя televиzorla tяmиn olunub. Bцtцn bиnalara su, elektrиk, telefon, иn-ternet vя televиzиya kabel xяtlяrи чяkиlиb.

Azяrbaycanda ordu quruculuьuna daиr bцtцn mцhцm tяdbиrlяr ardыcыl surяtdя, dцnya tяcrцbяsи nяzяrя alыnmaqla, hяyata ke-чиrиlиr. 2003-cц иldяn Azяrbaycan Respublиkasы Sиlahlы Qцv-vяlяrиnиn Alи Baш Komandanы, prezиdent Иlham Яlиyevиn rяhbяrlиyи иlя Sиlahlы Qцvvяlяrиn maddи-texnиkи bazasыnыn mюhkяmlяndиrиl-mяsи иstиqamяtиndя atыlan addыmlar bu gцn mиllи ordumuzun dцn-yanыn яn qцdrяtlи ordularыnыn sыrasыna daxиl olmasыna иmkan yaradыb.

Яrazиdя xцsusи tиbbи avadanlыqlaрла tяchиz edиlmиш 76 чarpayы-lыq, иkиmяrtяbяlи tиbb mяntяqяsи dя tиkиlиb. Tиbb mяntяqяsиnиn bиna-sыnda ulu öndяrиn vя dюvlяt baшчыmыzыn hяrbи qulluqчularla gюrцш-lяrиnи яks etdиrяn fotolar sяrgиlяnиr. Burada UZИ, elektrokardиo-qram, rentgen, dиaqnostиka, lor, oftalmolojи, stomatolojи, fиzиote-rapиya kabиnetlяrи, laboratorиya yaradыlыb. Bu kabиnetlяrdя mц-asиr tиbb cиhazlarы quraшdыrыlыb. Bu иsя tam иmkan verиr kи, шяxsи heyяtя иxtиsaslы tиbbи yardыm gюstяrиlsиn. Tиbb mяntяqяsиnиn pala-talarы mцasиr sяvиyyяdяdиr. Bиnada hяrbи tиbbи hazыrlыq sиnfи dя ya-radыlыb.

Bеля hяrbи шяhяrcиklяrиn иnшasы bиr daha sцbut edиr kи, ordu quruculuьu sahяsиndя aparыlan иslahatlar kompleks шяkиldя hяyata keчиrиlиr. Bцtцn bunlar иsя Azяrbaycan Ordusunun qцdrяtиnи artы-rыr, hяrbи sahяnиn maddи-texnиkи bazasыnы mюhkяmlяndиrиr.

Hяrbи шяhяrcиkdя bцtцn лазыми avadanlыqlaрла tяchиz edиlmиш yemяkxana иnшa edиlиb. Dюvlяtиmиzиn baшчыsыna burada hяrbи qulluqчularыn иstиfadя etdиklяrи яrzaqlar barяdя mяlumat verиldи. 1790 yerlиk yemяkxanada яsgяr vя zabиtlяrиn dolьun qиdalanmasы цчцn hяrtяrяflи шяraиt vardыr. Burada mяtbяx vя tяsяrrцfat otaqla-rы, elяcя dя яrzaq vя яшya anbarlarы yaradыlыb. Yemяkxana kom-pleksиndя чюrяk иstehsalы sahяsи dя fяalиyyяt gюstяrиr. Bu иstehsal sahяsи hяrbи hиssяnиn шяxsи heyяtиnи чюrяk vя шиrnиyyat mяmulatlarы иlя tam tяmиn etmяk иmkanыna malиkdиr.

Page 122: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

122

Яrazиdя шяxsи heyяtиn uzunmцddяtlи yerlяшmяsи mяqsяdиlя yataq, mяишяt vя xиdmяtи sahяlяrdяn иbarяt яsgяr yataqxanalarы tиkиlиb. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы hяrbи hиssяnиn яsgяr yataqxanasыna da baxdы. Burada яsgяrlяrиn qalmasы vя иstиrahяtи цчцn hяrtяrяflи шяraиt varдыр. Yataqxanada иdeolojи otaq, dяftяrxana vя dиgяr иnzиbatи otaqlar yaradыlыb.

Prezиdent Иlham Яlиyevя hяrbи hиssяdяkи texnиka barяdя mя-lumat verиldи. Bu gцn ordumuzun balansыnda dцnyanыn яn mцasиr sиlah-sursatы vя hяrbи texnиkasы varдыр. Son иllяrdя dюvlяtиmиzиn baшчыsы, Alи Baш Komandanыn dиqqяtи sayяsиndя юlkяmиzdя yaradы-lan Mцdafия Sяnayesи Kompleksи Azяrbaycanda яn mцasиr hяrbи texnиkanыn иstehsalыna genиш иmkanlar aчыr. Tяsadцfи deyиl kи, иndи юlkяmиzиn sиlah-sursatlarы bиr чox parametrlяrиnя gюrя dцnyada иlk yerlяrdяn bиrиnи tutur. Bu hяrbи texnиka иlя Azяrbaycan Ordu-su Alи Baш Komandanыn яmrиnя яsasяn иstяnиlяn an dцшmяnя sarsы-dыcы zяrbя vuraraq, torpaqlarыmыzы ишьaldan azad etmяk иqtиdarыn-dadыr. Mяlumat verиldи kи, hяrbи hиssяdя zиrehlи avtomobиl vя tex-nиkalarыn yerlяшdиrиlmяsи цчцn xцsusи yerlяr иnшa edиlиb. Hяrbи tex-nиka цчцn parkыn яrazиsиndя yenи avadanlыqlaрла tяchиz edиlmиш texnиkи nяzarяt, qulluq, tяmиr, yanacaqdoldurma vя dиgяr mяntяqяlяr tиkиlиb.

Шяxsи heyяtиn dюyцш vя mяnяvи-psиxolojи hazыrlыьыnыn yцksяldиl-mяsи, elяcя dя hяrbи qulluqчularыn vя onlarыn aиlя цzvlяrиnиn asudя vaxtыnыn sяmяrяlи tяшkиlи, tяhsиl vя yaradыcыlыq qabиlиyyяtlяrиnиn иn-kишaf etdиrиlmяsи mяqsяdиlя hяrbи шяhяrcиyиn яrazиsиndя 528 yerlиk klub иnшa edиlяrяk, lazыmи avadanlыqla tam tяchиz olunub. Bundan baшqa, яrazиdя hяrbи qulluqчularыn peшя vя иxtиsas hazыrlыьыnыn tяш-kиlи mяqsяdиlя mцvafиq avadanlыq vя qurьularla tяchиz edиlmиш 2 tяdrиs korpusu иnшa olunub. Tяntяnяlи mяrasиmlяr, qoшunlarыn sыra tяlиmlяrи, dцzцlцшlяr, шяxsи heyяtиn sыra baxышы, dюyцш vя fиzиkи hazыrlыq, elяcя dя dиgяr tяdbиrlяrиn keчиrиlmяsи цчцn 3 sыra meydanы salыnыb. Шяhяrcиkdя qarovul xиdmяtиnиn tяшkиlи vя aparыlmasы mяq-sяdиlя qarovul шяhяrcиyи vя qarovul evи иnшa edиlиb.

Hяrbи шяhяrcиk yaradыlarkяn hяrbи qulluqчularыn иdmanla mяшьul olmalarы dиqqяt mяrkяzиndя saxlanыlыb. Bu mяqsяdlя burada mиnи-futbol, basketbol, voleybol, hяndbol meydanчalarы,

Page 123: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

123

maneяlяr vя qaчыш zolaqlarыnыn daxиl olduьu иdman-mяшq qurьula-rы sahяsи yaradыlыb.

Hяrbи hиssяdя mцasиr avadanlыьыn quraшdыrыldыьы hamam-camaшыrxana-qazanxana kompleksи fяalиyyяt gюstяrиr. Burada, hяmчиnиn bяrbяrxana vя dяrzи otaqlarы da varдыр. Hяrbи hиssяnиn иstи su tяchиzatыnы tяmиn etmяk vя иstиlиyя ehtиyacыnы юdяmяk цчцn mцasиr tиplи qazanxanada suqыzdыrыcы qurьular quraшdыrыlыb. Шяhяr-cиkdя 1 buxar qazanxanasы, 2 transformator yarыmstansиyasы vя bиotяmиzlяyиcи su stansиyasы иnшa edиlиb. Яrazиdя hяcmи 500 kub-metr olan ehtиyat vя yanьыn яleyhиnя tяdbиrlяr цчцn nяzяrdя tutulan su anbarlarы da yaradыlыb.

Hяrbи шяhяrcиkdя yaradыlan шяraиtlя tanышlыqdan sonra dюvlяtи-mиzиn baшчыsы hяrbи qulluqчularla gюrцшdя чыxыш etdи.

Azяrbaycan prezиdentи, Alи Baш Komandan

Иlham Яlиyevиn чыxышы Яzиz hяrbчиlяr! Иlk nюvbяdя, sиzи yenи иnшa olunmuш hяrbи шяhяrcиyиn aчыlышы

mцnasиbяtиlя tяbrиk etmяk иstяyиrяm. Яrazиsи 42 hektar olan bu шяhяrcиk яn yцksяk standartlara cavab verиr. Шяhяrcиklя tanыш olarkяn gюrдцm kи, xиdmяt етмяк, yaшamaq цчцn bцtцn шяraиt var. Яn mцasиr standartlar tяtbиq olunub, xиdmяt шяraиtи яn yцksяk sяvиyyяdяdиr. Hesab edиrяm kи, bu hяrbи шяhяrcиk dцnya mиqyasыnda nцmunяvи hяrbи шяhяrcиkdиr.

Bu шяhяrcиyиn иnшa edиlmяsи bиr daha onu gюstяrиr kи, Azяr-baycanda ordu quruculuьuna чox bюyцk dиqqяt yetиrиlиr. Son bиr neчя иl яrzиndя 20-dяn чox hяrbи шяhяrcиk tиkиlиb vя яsaslы шя-kиldя tяmиr edиlиb. Bu gцn hяrbи hиssяlяrиmиzиn mцtlяq яksяrиyyя-tи, demяk olar kи, bu sяvиyyяdяdиr. Цmиd edиrяm kи, nюvbяtи 1-2 иl яrzиndя yararsыz vяzиyyяtdя bиr dяnя dя hяrbи иnfrastruktur olmayacaq.

Ordu quruculuьu prosesи Azяrbaycanda dюvlяt sиyasяtиdиr. Hяrbчиlяrиn mяишяt problemlяrи dя юz hяllиnи tapыr. Bиldиyиnиz kи-mи, 20 ил qцsursuz xиdmяt gюstяrяn hяrbчиlяrя dюvlяt tяrяfиndяn pulsuz mяnzиllяr verиlиr, bu proses artыq genиш vцsяt alыr. Xиdmяt

Page 124: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

124

етмяк цчцn bцtцn lazыmи tяdbиrlяr gюrцlцr. Bиr sюzlя, hяrb-чиlяrиmиzиn hяm xиdmяt, hяm dя mяишяt шяraиtи daиm dиqqяt mяr-kяzиndяdиr.

Bиzиm ordumuz gцclц ordular sыrasыndadыr. Son иllяr яrzиndя ordumuzun maddи-texnиkи tяmиnatы йцксяк dяrяcяdя иnkишaf edиb. Bu gцn tяmиnat-tяchиzat baxыmыndan yцksяk sяvиyyяyя malиk olan Azяrbaycan Ordusu иstяnиlяn vяzиfяnи иcra edя bиlяr. Bиz son иllяr яrzиndя bиr чox юlkяlяrdяn яn mцasиr texnиka, sиlah-sursat almышыq kи, bu texnиka vя sиlahlar bu gцn bиzиm ordu po-tensиalыmыzы gцclяndиrиr. Bиr neчя юlkяdяn alыnmыш onlarla dюyцш tяyyarяsи, 100-dяn чox hяrbи vя hяrbи nяqlиyyat щеликоптери, ha-va hцcumuna qarшы mцxtяlиf mцasиr sиstemlяr bиzиm mцdafия gц-cцmцzц artыrыr. Mцxtяlиf юlkяlяrdяn alыnmыш яn mцasиr tanklar, zиrehlи maшыnlar, artиllerиya qurьularы da dцшmяnиn иstяnиlяn hя-dяfиnи yцksяk dяqиqlиklя vя bюyцk daьыdыcы qцvvяsи иlя mяhv edя bиlяr. Яn mцasиr pиlotsuz uчuш aparatlarы, hяm kяшfиyyat, hяm dюyцш цчцn dиgяr texnиkalar alыnыr vя bu proses bu gцn dя da-vam edиr.

Bиr daha qeyd etmяk иstяyиrяm kи, ordu quruculuьu kom-pleks шяkиldя юz hяllиnи tapыr. Hяm hяrbчиlяrиn xиdmяt, mяишяt шя-raиtи, dюyцш texnиkasы иlя tяmиnat, eynи zamanda, ordumuzun dюyцш qabиlиyyяtи bюyцk dяrяcяdя artыб. Ordumuzda ruh yцk-sяklиyи var, vяtяnpяrvяrlиk hиsslяrи чox yцksяk sяvиyyяdяdиr. Or-dumuzun dюyцш qabиlиyyяtи bu gцn dцnya иctиmaиyyяtи tяrяfиn-dяn dя yцksяk qиymяtlяndиrиlиr. Mцxtяlиf tяhlиllяr aparыlыr, hяrbи mцtяxяssиslяr юz fиkиrlяrиnи sюylяyиrlяr. Bиz bunu bиlиrиk, dцnya da bиlиr kи, hяm dюyцш qabиlиyyяtи, hяm hяrbи-texnиkи tяmиnat baxыmыndan bu gцn Azяrbaycan Ordusu, sюzцn яsl mяnasыnda, gцclц ordular sыrasыndadыr.

Bцtцn bu naиlиyyяtlяrи bиz юzцmцz яldя etmишиk, юz hesabыmы-za, gцclц иqtиsadиyyatын hesabыna. Яgяr gцclц иqtиsadиyyat olma-saydы, bиz bцtцn bu ишlяrи gюrя bиlmяzdиk. Yaradыlan bu hяrbи шя-hяrcиk bu gцn bиzиm hяm ordumuzun, hяm dюvlяtиmиzиn gцcцnц gюstяrиr. Bu gцn dцnyada malиyyя-иqtиsadи bюhran davam edиr. Ancaq buna baxmayaraq, bиz bu mяqsяdlяr цчцn bюyцk vяsaиt ayыrыrыq vя ayыracaьыq. Bunu tяmиn edяn gцclц иqtиsadиyyatdыr.

Page 125: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

125

Иqtиsadиyyatda aparыlan ишlяr, иslahatlar bиzиm ordumuzu, dюvlя-tиmиzи gцclяndиrиr. Azяrbaycan dцnyada nadиr юlkяlяrdяndиr kи, юz hesabыna yaшayыr, heч kиmdяn asыlы deyиl, heч kиmиn malиyyя yardыmыna ehtиyac duymur. Юz hesabыmыza yaшayыrыq vя иldяn-иlя daha yaxшы yaшayыrыq.

Bиzиm hяrbи hиssяlяrиmиzиn vяzиyyяtи bиr neчя иl bundan яvvяl tam fяrqlи иdи. Mяn xцsusи gюstяrиш vermишdиm kи, bu vяzиyyяt tяhlиl edиlsиn, mяnя mяruzя olunsun vя tяdbиrlяr gюrцlsцn. Ya-dыmdadыr, bиr neчя иl bundan яvvяl mцxtяlиf bюlgяlяrиmиzdя yer-lяшяn hяrbи hиssяlяrиn fotoшяkиllяrи mяnя tяqdиm edиlяndя, яlbяttя kи, mяnzяrя чox acыnacaqlы иdи. Yarыdaьыlmыш bиnalar, yararsыz vяzиyyяtdя olan kazarmalar, ordumuzun яrzaq tяmиnatы чox aшaьы sяvиyyяdя иdи. Ona gюrя dяrhal gюstяrиш verdиm vя bu sahя-dя kюklц dяyишиklиklяr baш verdи. Bu gцn Mцdafия Nazиrlиyиnиn rяhbяrlяrи bцtцn bu ишlяrи yцksяk sяvиyyяdя tяmиn edиrlяr. Yяnи bu gцn hяm tяmиnat, hяm xиdmяt baxыmыndan Azяrbaycan Or-dusu dцnyada nцmunяvи ordular sыrasыndadыr.

O kи qaldы ordumuzun dюyцш qabиlиyyяtиnя, bиz буну bиlиrdиk vя mцntяzяm olaraq bu иstиqamяtdя ишlяr aparыlыrdы. Hяm nи-zam-иntиzam, hяm dюyцш qabиlиyyяtи, hяm hazыrlыq vя bцtцn bu gюrцlmцш ишlяr юzцnц lazыm olan vaxtda gюstяrdи. Keчяn иlиn ap-rel ayыnda ermяnи sиlahlы tяxrиbatыnыn qarшыsыnы alaraq, Azяrbay-can Ordusu dцшmяnя sarsыdыcы zяrbяlяr endиrdи. Fцzulи, Cяbra-yыl, Aьdяrя rayonlarыnыn bиr hиssяsи ишьaldan azad edиldи. O яra-zиlяrdя Azяrbaycan bayraьы dalьalanыr. Mиnlяrlя hektar torpaq ишьaldan azad edиldи. On mиnlяrlя hektar torpaьa bu gцn Azяr-baycan Ordusu nяzarяt edиr. O torpaqlarda tяmиzlиk ишlяrи apa-rыlыr vя yaxыn gяlяcяkdя mяcburи kючkцnlяr o яrazиlяrя qayыda-caqlar.

Aprel dюyцшlяrи bиzиm bюyцk hяrbи qяlяbяmиzdиr. Uzun иllяr Ermяnиstan юz ordusu haqqыnda mиflяr yaradыrdы, uydurmalar иrяlи sцrцrdц kи, guya оnlarыn yenиlmяz ordusu var. Aprel dюyцш-lяrи gюstяrdи kи, kиmиn ordusu yenиlmяzdиr. Ermяnиstan юz acы mяьlubиyyяtиnи etиraf etmяk иstяmяsя dя буна mяcburdur. Mяhz aprel dюyцшlяrиndяn sonra Ermяnиstanыn Mцdafия nazиrи baшda olmaqla, bиr чox yцksяkvяzиfяlи hяrbчиlяr юz vяzиfяlяrиn-

Page 126: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

126

dяn kяnarlaшdыrыldы. Bu, aprel dюyцшlяrиnиn nяtиcяsи иdи. Bиzиm яs-gяrlяrиmиz, zabиtlяrиmиz qяhrяmanlыq gюstяrdиlяr. Bиz шяhиdlяr dя verdиk. Allah bцtцn шяhиdlяrиmиzя rяhmяt elяsиn. Ancaq torpaьы-mыzы qoruduq, torpaqlarыmыzыn bиr hиssяsиnи ишьalчыlardan azad etdиk. Aprel dюyцшlяrи hяrbи kиtablara salыnmalыdыr. Azяrbaycan Ordusu hяm hяrbи peшяkarlыq, hяm дя qяhrяmanlыq gюstяr-mишdиr.

Bцtцn bu uьurlarыn tяmяlиndя dцшцnцlmцш sиyasяt dayanыr. Ordu quruculuьu prosesи Azяrbaycanda ardыcыllыqla иcra edиlиr. Hяm tяmиnat, tяchиzat, mцasиr texnиkanыn alыnmasы, dюyцш qabи-lиyyяtиnиn artыrыlmasы, eynи zamanda, bиzиm hяrbи uьurlarыmыz sи-yasи uьurlarla da tamamlanыr. Bиz bu gцn юzцmцzц beynяlxalq alяmdя чox etиbarlы tяrяfdaш kиmи tяqdиm etmишиk. Bиzиm dцnya-dakы dostlarыmыzыn sayы getdиkcя artыr. Bиzиm haqq ишиmиz barяdя dцnya иctиmaиyyяtи daha da dolьun mяlumat яldя edиr.

Bu gцn heч kиmя sиrr deyиl kи, bиzиm ишиmиz haqq ишиdиr vя bиz юz torpaьыmыz uьrunda vuruшuruq. Daьlыq Qarabaь яzяlи Azяr-baycan torpaьыdыr. Яsrlяrboyu Azяrbaycan xalqы Daьlыq Qara-baьda yaшayыb yaratmышdыr. Orada yerlяшяn tarиxи, dиnи abиdяlя-rиmиz bиzиm qяdиm mяdяnиyyяtиmиzи яks etdиrиr. Tяkcя Daьlыq Qarabaь deyиl, иndиkи Ermяnиstanыn яrazиsи tarиxи Azяrbaycan torpaьыdыr. Яgяr statиstиkaya nяzяr salsaq gюrmяk olar kи, XX яs-rиn яvvяllяrиndя Иrяvan шяhяrиnиn яhalиsиnиn 100-dя 70-и azяrbay-canlыlar иdи. Иndиkи Ermяnиstanыn bиr чox toponиmlяrи Azяrbay-can mяnшяlиdиr. Иrяvan, Zяngяzur, Gюyчя bиzиm tarиxи torpaqla-rыmыzdыr. Bиzиm torpaqlarыmыzda ermяnи dюvlяtи qurulubdur. Юzц dя яfsuslar olsun kи, bиzиm юz dяstяyиmиzlя. 1918-cи иldя Azяrbaycan Xalq Cцmhurиyyяtи yarananda onun иlk qяrarla-rыndan bиrи dя Иrяvanы Ermяnиstana vermяk qяrarы иdи. Bu tarиx-dиr, yaxыn tarиxdиr. Bu tarиx bиr daha onu gюstяrиr kи, Azяrbay-can xalqы bu яrazиlяrdя яsrlяrboyu yaшayыb vя yaшamalыdыr.

O kи qaldы Daьlыq Qarabaь яhalиsиnя, onu da tarиxчиlяr vя bu mяsяlя иlя mяшьul olanlar yaxшы bиlиrlяr. Яlbяttя, Azяrbaycan xalqы da bиlиr kи, XIX яsrиn 20-cи иllяrиndя Daьlыq Qarabaьa Иrandan vя Шяrqи Anadoludan kцtlяvи surяtdя ermяnи яhalиsи kючцrцlmцшdцr. O mяqsяdlя kючцrцlmцшdцr kи, hяmиn яrazиdя

Page 127: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

127

mиllи vя dиnи tяrkиb dяyишdиrиlsиn vя mяhz buna gюrя XX яsrиn 20-cи иllяrиndя Azяrbaycan яrazиsиndя Daьlыq Qarabaь Muxtar Vиlayяtи yaradыlmышdыr. Bu tarиxdиr. Tarиx vя яdalяt bиzиm tяrяfи-mиzdяdиr, bu bиzиm haqq ишиmиzdиr, bиzиm torpaьыmыzdыr vя bиz bu torpaьa qayыtmalыyыq.

Beynяlxalq hцquqa эялдикдя, beynяlxalq hцquq da bиzиm mюvqemиzи mцdafия edиr. Bиr чox mюtяbяr beynяlxalq tяшkиlatlar mцnaqишя иlя baьlы qяrar vя qяtnamяlяr qяbul eдиб. Xцsusиlя BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasы – dцnyanыn яn alи orqanы 4 qяtnamя qяbul едиб vя bu qяtnamяlяrdя aчыq-aydыn gюstяrиlиr kи, ermяnи ишьalчы qцvvяlяrи ишьal edиlmиш torpaqlardan qeyd-шяrtsиz чыxarыl-malыdыr. Яgяr kиmsя bunu unudubsa, bиz bunu yada sala bиlя-rиk. Budur qяtnamяlяrиn яsas mahиyyяtи. Ancaq Ermяnиstan bu-na mяhяl qoymur vя ишьalчы юlkяyя heч bиr tяzyиq gюstяrиlmиr. BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasы иlя yanaшы, dиgяr beynяlxalq tяшkиlat-lar – Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatы, «Qoшulmama Hяrяkatы», ATЯT, Avropa Parlamentи, Avropa Шurasы Parlament Assam-bleyasы oxшar qяrar vя qяtnamяlяr qяbul eдиб. Onlar da kaьыz цzяrиndя qalыb. Bu яdalяtsиzlиkdиr, bu, beynяlxalq normalarыn kobudcasыna pozulmasы demяkdиr. Ancaq yenя dя ишьalчы dюvlя-tя heч bиr tяzyиq gюstяrиlmиr. Bu, иkиlи standartlar sиyasяtиdиr. Яf-suslar olsun kи, bиzиm юlkяmиz uzun иllяrдир иkиlи standartlarla цzlяшиr. Bяzи yerlяrdя BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn qяtnamяlяrи bиr gцn яrzиndя иcra edиlиr, bиzя gяldиkdя иsя 20 иldяn чoxdur kи, bu qяtnamяlяr kaьыz цzяrиndя qalыr vя onlarы qяbul edяnlяr dя buna bиganя qalыrlar. Belя olan halda, Azяrbaycan юz gцcцnц artыrmalыdыr vя artыrыr.

Bиz hяrbи gцcцmцzц artыrmышыq vя artыracaьыq. Sиyasи ad-dыmlar atыlacaq kи, beynяlxalq иctиmaиyyяt bu mяsяlя иlя baьlы юz mюvqeyиnи daha da genиш иfadя etsиn. Bиz юz иqtиsadи gцcцmцzц artыracaьыq vя bцtцn bюhranlara baxmayaraq, ordumuza nя qя-dяr vяsaиt lazыmdыrsa, o qяdяr dя tяmиn edиlяcяkdиr. Bu gцn dя bиzиm bцdcя xяrclяrиmиzиn strukturunda hяrbи xяrclяr bиrиncи yerdяdиr. Bиzиm baшqa ehtиyaclarыmыz da var. Sosиal mяsяlяlяrиn hяllи, иnfrastruktur layиhяlяrиn иcrasы, dиgяr vacиb mяsяlяlяr var. Onlar da юz hяllиnи tapыr. Amma иlk nюvbяdя, ordu quruculuьu-

Page 128: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

128

dur. Иlk nюvbяdя, ordumuzun ehtиyaclarы tяmиn edиlmяlиdиr vя bиz gцclяndиkcя, яlbяttя, mцnaqишяnиn hяllиnи yaxыnlaшdыracaьыq.

Mцnaqишяnиn hяllи иsя чox sadяdиr. Bиrиncиsи, Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlцyц bяrpa edиlmяlиdиr. Bиz heч vaxt Azяrbaycan яrazиsиndя иkиncи qondarma ermяnи dюvlяtиnиn yaranmasыna иcazя vermяyяcяyиk. Heч vaxt Daьlыq Qarabaьa mцstяqиllиk ve-rиlmяyяcяk. Яgяr kиmsя bunu gюzlяyиrsя, qoy яbяs yerя gюzlя-mяsиn. Bu olmayacaq! Daьlыq Qarabaь Azяrbaycan torpaьыdыr, hяm tarиx, hяm bцtцn dцnya bиrlиyи bunu belя qяbul edиr. Azяrbaycan mцstяqиllиyя qovuшanda, vahиd dюvlяt kиmи, BMT-yя цzv olanda Daьlыq Qarabaь Azяrbaycanыn ayrыlmaz hиssяsи kиmи qяbul edиlmишdиr. Yяnи mяsяlяnиn hяllи bundan иbarяtdиr. BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn qяtnamяlяrиndя gюstяrиldиyи kиmи, ишьalчы qцvvяlяr ишьal edиlmиш torpaqlardan qeyd-шяrtsиz чыxarыl-malыdыr. Azяrbaycan vяtяndaшlarы, mяcburи kючkцnlяr юz doьma torpaqlarыna qayыtmalыdыrlar.

O kи qaldы Daьlыq Qarabaьыn gяlяcяk statusuna, bu status ancaq vahиd Azяrbaycan dюvlяtи чяrчиvяsиndя mцmkцn ola bи-lяr. Mцnaqишяnиn hяllи bundan иbarяtdиr vя Ermяnиstan rяhbяrlи-yи bunu nя qяdяr tez anlasa, onlar цчцn bиr o qяdяr yaxшы ola-caq. Яrazи bцtюvlцyцnцn tяmиn olunmasы, ишьala son qoyulmasы bu mцnaqишяnиn hяllи цчцn яsas amиllяrdиr. Bu mяqsяdlяrя naиl olmaq цчцn, bиr daha demяk иstяyиrяm, daha da gцclц olmalыyыq vя bиz bu gцn dцnya mиqyasыnda bюyцk tяqdиrlя qarшыlanan gцc-lц Azяrbaycan dюvlяtи yaradыrыq. Bиz юz azad gяlяcяyиmиzи quru-ruq, mцstяqиl hяyatыmыzы qurmuшuq. Bиz 25 иldиr kи, mцstяqиl dюvlяtиk vя bиr daha demяk иstяyиrяm, heч kиmdяn heч bиr yar-dыm almadan, bяzи baшqa юlkяlяr kиmи, heч kиmиn яtяyиndяn ya-pышmadan bunu яldя etmишиk. Bu gцn aчыьыnы demяlиyиk, Ermя-nиstan mцstяqиl dюvlяt kиmи, dцnya xяrиtяsиndя sadяcя olaraq, formal mюvcuddur. Ermяnиstan asыlы юlkяdиr, юz gяlяcяyиnи юzц mцяyyяn edя bиlmиr. Ишьalчы sиyasяtи onlarы, bax, bu vяzиyyяtя gяtиrиb чыxarыbdыr. Onlarыn vяzиyyяtdяn yeganя чыxыш yolu qonшu-larla mцnasиbяtlяrи bяrpa etmяkdиr. Bunun цчцn иsя ишьala son qoyulmalыdыr.

Page 129: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

129

Bиz иsя gяlяcяkdя daha da gцclц dюvlяtя чevrиlяcяyиk. Hяm иqtиsadи potensиalыmыz, щям дя hяrbи gцcцmцz artacaq. Яhalиmиz artыr, artыq Azяrbaycan яhalиsи 10 mиlyona yaxыnlaшыr vя шцbhя yoxdur kи, bиz юz яrazи bцtюvlцyцmцzц bяrpa edяcяyиk. Bunu шяrtlяndиrяn bиr чox amиllяr var, onlardan bиrиncиsи gцclц Azяrbaycan Ordusudur vя bu bиzиm яsas vяzиfяmиzdиr, яsas mяqsяdиmиzdиr.

Bu gцn bu hяrbи шяhяrcиyиn aчыlышы bиr daha onu gюstяrиr kи, Azяrbaycan dцzgцn yoldadыr. Hяtta юlkя иqtиsadиyyatы цчцn яn aьыr иl olan 2016-cы иldя dя bиz uьurlu иnkишaf dиnamиkasыnы sax-lamышыq vя bюyцk sяrmayяlяr qoymuшuq. Son иllяrdя artыq 20-dяn чox hяrbи шяhяrcиk tиkиlиb. Lakиn dиgяr yerlяrdя, mцxtяlиf bюlgяlяrdя hяrbи шяhяrcиklяrиn tиkиlmяsи dя nяzяrdя tutulur.

Mяn ordumuzun bцtцn шяxsи heyяtиnи bu gюzяl hadиsя mцnasиbяtиlя bиr daha tяbrиk etmяk иstяyиrяm, ordumuza yenи uьurlar arzulayыram. Saь olun.

* * *

Z a k и r H ə s ə n o v (Azяrbaycan Respublиkasыnыn Mцdafия nazиrи, general-polkovnиk): Mюhtяrяm Prezиdent, cяnab Alи Baш Komandan!

2016-cы иldя Azяrbaycan Respublиkasы Sиlahlы Qцvvяlяrиnиn xиdmяtи dюyцш fяalиyyяtи Azяrbaycan Respublиkasыnыn Konstиtu-sиyasы, Azяrbaycan Respublиkasыnыn qanunlarы, Alи Baш Ko-mandanыn sяrяncam vя gюstяrишlяrи, o cцmlяdяn Mцdafия nazиrи-nиn яmr vя dиrektиvlяrи яsasыnda hяyata keчиrиlиb.

Яsasы цmummиllи lиderиmиz Heydяr Яlиyev tяrяfиndяn qoyul-muш Azяrbaycan Ordusu bu gцn Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи, Sиlahlы Qцvvяlяrиn Alи Baш Komandanыnыn rяhbяrlиyи иlя uьurla иnkишaf etdиrиlиr.

Alи Baш Komandanыn Sиlahlы Qцvvяlяrdя bцtцn иstиqamяt-lяrdя hяyata keчиrdиyи иslahatlar ordunun dюyцш qabиlиyyяtиnи artыrыb, nиzam-иntиzamы vя hяrbи qulluqчularыn sosиal bazasыnы gцclяndиrиb.

Yenи vя mцasиr texnologиyalarыn tяtbиqи иlя orduda yцksяk sяvиyyяlи иdarячиlиk mexanиzmи yaradыlыb. Bиrlиk, bиrlяшmя vя hяr-

Page 130: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

130

bи hиssяlяrиn operatиv иdarя olunmasы mяqsяdиlя avtomatlaшdыrыl-mыш Komanda Иdarяetmя mяntяqяlяrи qurulub. Bu иш bu gцn dя davam etdиrиlиr. Ordunun yenи nюv sиlah vя dюyцш texnиkasы иlя tяmиn edиlmяsи qoшunlarыn manevr vя zяrbя qabиlиyyяtиnи artыrыb. Dюyцш qabиlиyyяtиnи tяmиn edяn hяrbи vяzиfяlяr, tank vя dюyцш maшыnlarыnыn ekиpajlarы, artиllerиya vя raket qurьularыnыn heyяt-lяrи mцddяtdяn artыq hяqиqи hяrbи xиdmяt hяrbи qulluqчularы иlя komplektlяшdиrиlиb.

Son иllяr яrzиndя Raket vя Artиllerиya Qoшunlarыnыn yenи, mцasиr sиlah vя texnиka, atяши иdarяetmя sиstemlяrи иlя tяmиnatы bu qoшun nюvцnцn zяrbя gцcцnц kиfayяt qяdяr artыraraq, dцш-mяnиn bцtцn hяrbи иnfrastruktur obyektlяrиnи mяhv etmяk иm-kanlarыnы genишlяndиrиb.

Hяrbи Hava Qцvvяlяrиnиn sиlahlanmasы yцksяk sяvиyyяdяdиr vя qoшunlar qarшыda duran vяzиfяlяrи hяll etmяk, o cцmlяdяn hяm havadan, hяm dя qurudan иstяnиlяn hцcumun qarшыsыnы almaq, dцшmяnиn юn xяttиndяkи vя onun mцdafияsиnиn dяrиn-lиyиndяkи mюvqelяrиnя havadan zяrbя endиrmяk qabиlиyyяtиnя malиkdиr.

Hяrbи Dяnиz Qцvvяlяrиnиn иnfrastrukturunun иnkишafыnda da bюyцk ишlяr gюrцlцb. Bu qoшun nюvцnцn dюyцш qabиlиyyяtиnиn ar-tыrыlmasы цчцn lazыmи tяdbиrlяr planlaшdыrыlыb vя hяyata keчиrиlиr.

Cяnab Alи Baш Komandan, ordumuzun dюyцш qabиlиyyяtи-nиn yцksяk sяvиyyяdя saxlanыlmasы mяqsяdиlя Sиzиn gюstяrишиnиzя яsasяn, mцxtяlиf qoшun nюvlяrиnиn ишtиrakы иlя dюyцш atышlы иrиmиq-yaslы tяlиmlяrиn keчиrиlmяsи шяxsи heyяtиn иdarячиlиk vя dюyцш qabиlиyyяtиnиn artыrыlmasыna, atяшиn peшяkarlыqla иdarя olun-masыna иmkan yaradыb.

2016-cы иlиn aprel ayыnda Ermяnиstan sиlahlы qцvvяlяrиnиn tяx-rиbatыnыn qarшыsыnы alarkяn Azяrbaycan Ordusu yцksяk dюyцш qabиlиyyяtи nцmayиш etdиrяrяk, on mиnlяrlя kvadratmetr torpaq-larыmыzы, o cцmlяdяn stratejи yцksяklиklяrи azad edиb vя hazыrda cяbhя xяttиndя яmяlиyyat шяraиtиnя tam nяzarяt edиr.

Sиlahlы Qцvvяlяrиmиzиn aprel dюyцшlяrиndя nцmayиш etdиrdиyи dюyцш ruhu vя qabиlиyyяtи orduda keчиrиlяn иslahatlarыn yцksяk

Page 131: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

131

gюstяrиcиsиdиr. Sиlahlы Qцvvяlяrиmиz Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlц-yцnц bяrpa etmяyя tam hazыrdыr vя buna qadиrdиr.

Cяnab Alи Baш Komandan, 2017-cи иldя Sиlahlы Qцvvяlяrиn qarшыsыnda duran яsas vяzиfяlяr ишьal altыndakы torpaqlarыmыzыn azad edиlяrяk, яrazи bцtюvlцyцmцzцn bяrpa olunmasы, dюyцш qa-bиlиyyяtиnиn daиm yцksяk sяvиyyяdя saxlanыlmasы, qoшunlarыn operatиv иdarя olunmasы, sиlahlanmaya yenи qяbul edиlmиш hяrbи texnиka vя dиgяr dюyцш vasиtяlяrиnиn dяrиndяn юyrяnиlmяsи vя tяt-bиqи, шяxsи heyяtиn mяnяvи-psиxolojи hazыrlыьыnыn mюhkяmlяndи-rиlmяsиndяn иbarяtdиr.

Cяnab Prezиdent, Sиzиn yцksяk dиqqяt vя qayьыnыz nяtиcя-sиndя ordumuzun dюyцш qabиlиyyяtи yцksяlиb, hяrbи qulluqчular vя onlarыn aиlя цzvlяrиnиn sosиal-mяишяt шяraиtlяrи yaxшыlaшыb vя шяxsи heyяtиn tяmиnatы yцksяk sяvиyyяyя чatdыrыlыb.

Юlkяmиzиn mцxtяlиf bюlgяlяrиndя, xцsusиlя dя cяbhяboyu zonada yenи иnшa edиlmиш mцasиr hяrbи шяhяrcиklяr иstиfadяyя verиlиr, hяrbи qulluqчular xиdmяtи vя daиmи mяnzиllяrlя tяmиn олунурлар.

Иcazя verиn, bцtцn Sиlahlы Qцvvяlяrиn шяxsи heyяtи adыndan vя шяxsяn юz adыmdan orduya gюstяrdиyиnиz dиqqяt vя qayьыya gюrя Sиzя dяrиn mиnnяtdarlыьыmы bиldиrиm.

Sиlahlы Qцvvяlяr Sиzиn яmr vя gюstяrишlяrиnиzи hяr an yerиnя yetиrmяyя tam hazыrdыr.

Page 132: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

132

ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ QЯRBИ AZЯRBAYCAN VИLAYЯTИNИN VALИSИ QURBANƏLİ SƏADƏT QARABAĞIN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ

25 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 25-dя Иran Иslam Respublиkasыnыn Qяrbи Azяrbaycan vиlayяtиnиn valиsи Qurbanяlи Sяadяt Qarabaьыn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Azяrbaycan Respublиkasы иlя Иran Иslam Respublиkasы arasыnda иkиtяrяflи яlaqяlяrиn bцtцn sahяlяrdя чox yaxшы иnkишaf etdиyиnи vurьu-layan dюvlяtиmиzиn baшчыsы bu яlaqяlяrиn юlkяlяrиmиz, xalqlarыmыz vя elяcя dя bюlgя цчцn bюyцk юnяm daшыdыьыnы bиldиrdи vя son иllяr яrzиndя иkиtяrяflи яmяkdaшlыьыmыzыn иnkишafыnыn mяmnunluq doьur-duьunu dedи. Qarшыlыqlы sяfяrlяrиn яhяmиyyяtиnя toxunan prezиdent Иlham Яlиyev Иran Иslam Respublиkasыnыn Qяrbи Azяrbaycan vиlayяtиnиn valиsи Qurbanяlи Sяadяt Qarabaьыn baшчыlыq etdиyи nцma-yяndя heyяtиnиn Azяrbaycan Respublиkasыna sяfяrиnиn vя keчиrяcяyи gюrцшlяrиn юlkяlяrиmиz arasыnda яlaqяlяrиn daha da mюhkяmlяn-dиrиlmяsи ишиnя xиdmяt edяcяyиnи яmиnlиklя qeyd etdи.

Юlkяlяrиmиz arasыnda иkиtяrяflи яlaqяlяrиn яsasыnыn Azяrbaycan xalqыnыn цmummиllи lиderи Heydяr Яlиyev tяrяfиndяn qoyulduьunu vurьulayan Иran Иslam Respublиkasыnыn Qяrbи Azяrbaycan vиla-yяtиnиn valиsи Qurbanяlи Sяadяt Qarabaь юlkяsиndя ulu öndяrиn bюyцk ehtиramla xatыrlandыьыnы dedи. Иqtиsadиyyat vя Kяnd Tя-sяrrцfatы nazиrlиklяrиnиn dяvяtи иlя юlkяmиzя sяfяr etdиklяrиnи deyяn Qurbanяlи Sяadяt Qarabaь Иran Иslam Respublиkasыnыn Qяrbи Azяrbaycan vиlayяtи иlя Azяrbaycan Respublиkasы arasыnda kяnd tяsяrrцfatы, tиcarяt, turиzm vя dиgяr sahяlяrdя яmяkdaшlыq цчцn yaxшы perspektиvlяrиn olduьunu dedи vя bu mяqsяdlя юlkяmиzиn mцvafиq qurumlarы иlя gюrцшlяr keчиrяcяyиnи vurьuladы.

Page 133: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

133

PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ SAİD XAN MOHMAND İLƏ GÖRÜŞ 26 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 26-da Pakиstan Иslam Respublиkasыnыn юlkяmиzdя yenи tяyиn olunmuш Fюvqяladя vя Sяlahиyyяtlи sяfиrи Saиd Xan Mohmandыn etиmadnamяsиnи qяbul etmişdir.

Sяfиr Saиd Xan Mohmand Fяxrи qarovul dяstяsиnиn qarшыsыn-dan keчdи.

Saиd Xan Mohmand etиmadnamяsиnи tяqdиm etdикдян сонра Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev sяfиrlя sюhbяt etdи.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Pakиstan prezиdentи Mяmnun Hцseynиn vя Baш nazиr Mяhяmmяd Nяvaz Шяrиfиn Azяrbaycana uьurlu rяs-mи sяfяrlяrиnи vя bu sяfяrlяr zamanы keчиrdиyи gюrцшlяrи mяmnun-luqla xatыrlaдaraq, юlkяlяrиmиz arasыnda mцnasиbяtlяrиn иnkишaf etdиyиnи vя яmяkdaшlыьыmыzыn яn yцksяk sяvиyyяdя olduьunu vur-ьuladы. Azяrbaycan иlя Pakиstan arasыnda иkиtяrяflи яlaqяlяrиn, bey-nяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvяsиndя bиrgя fяalиyyяtиn, qarшыlыqlы dяstяyиn mяmnunluq doьurduьunu qeyd edяn prezиdent Иlham Яlиyev юlkя-mиzиn Pakиstan иlя qardaшlыq яlaqяlяrиnи bundan sonra da иnkишaf etdиrmяkdя maraqlы olduьunu dedи.

Sяfиr Saиd Xan Mohmand Pakиstan prezиdentи Mяmnun Hцseynиn vя Baш nazиr Mяhяmmяd Nяvaz Шяrиfиn яn xoш arzularы-nы prezиdent Иlham Яlиyevя чatdыrdы. Saиd Xan Mohmand Pakиs-tan xalqы tяrяfиndяn Azяrbaycanыn иnkишafыnыn bиr nцmunя kиmи qяbul olunduьunu bиldиrяrяk, bu иnkишafda ulu юndяr Heydяr Яlиyevиn mцstяsna rolunu qeyd etdи vя bu uьurlu sиyasяtиn prezи-dent Иlham Яlиyev tяrяfиndяn davam etdиrиldиyиnи vurьuladы.

Sяfиr Saиd Xan Mohmand, hяmчиnиn яmиnlиyиnи иfadя etdи kи, яsasы цmummиllи lиder Heydяr Яlиyev tяrяfиndяn qoyulan vя prezи-

Page 134: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

134

dent Иlham Яlиyevиn daha da mюhkяmlяndиrdиyи иkиtяrяflи mцnasи-bяtlяrиmиz bundan sonra da иnkишaf edяcяkдир. Qarшыlыqlы sяfяrlяrя toxunan Saиd Xan Mohmand Pakиstan prezиdentи Mяmnun Hц-seynиn vя Baш nazиr Mяhяmmяd Nяvaz Шяrиfиn Azяrbaycana sя-fяrlяrиnиn иkиtяrяflи яlaqяlяrиmиzиn иnkишafыnda xцsusи rolunu qeyd etdи.

Sяfиr prezиdent Иlham Яlиyevиn Pakиstana sяfяrиnиn юlkяsиndя sяbиrsиzlиklя gюzlяnиldиyиnи dedи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Pakиstan prezиdentи Mяmnun Hцsey-nиn vя Baш nazиr Mяhяmmяd Nяvaz Шяrиfиn salamlarыna gюrя mиn-nяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы Pakиstan Prezиdentиnя vя Baш nazиrиnя чatdыrmaьы xahиш etdи.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda иqtиsadи, sяrmayя qoyuluшu, иd-xal-иxrac vя dиgяr sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrи иlя baьlы mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 135: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

135

UKRAYNA RESPUBLİKASININ SOSИAL SИYASЯT NAZİRİ ANDREY REVA İLƏ GÖRÜŞ

27 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 27-dя Ukraynanыn Sosиal Sиyasяt nazиrи Andrey Revanы qяbul etmişdir.

Ukraynanыn Sosиal Sиyasяt nazиrи Andrey Reva Bakы шяhяrиnиn gюzяllиyиnиn onda dяrиn tяяssцrat yaratdыьыnы dedи. O, rяhbяrlиk etdиyи nazиrlиyиn Azяrbaycanыn Яmяk vя Яhalиnиn Sosиal Mцda-fияsи Nazиrlиyи иlя yaxшы яmяkdaшlыq hяyata keчиrdиyиnи vurьuladы. Юlkяmиzиn bu sahяdя яldя etdиyи uьurlarыn bюyцk юnяm daшыdыьыnы deyяn Andrey Reva Azяrbaycanыn яldя etdиyи tяcrцbя vя naиlиy-yяtlяrиn Ukraynanыn sosиal mцdafия sиstemиndя hяyata keчиrиlяn иslahatlar baxыmыndan da maraq doьurduьunu билдирди.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycanda sosиal tяmиnat sahя-sиndя ишlяrиn uьurla davam etdиrиldиyиnи vurьuladы. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяmиzdя qanunverиcиlиyиn tяkmиllяшdиrиlmяsи, o cцmlяdяn sosиal sиyasяtlя baьlы mяsяlяlяrиn nиzama salыnmasы иstиqamяtиndя dя bюyцk ишlяrиn aparыldыьыnы нязяря чатдырды. Sosиal sиyasяtиn Azяrbaycanda hяmишя prиorиtet mяsяlяlяrdяn bиrи olduьunu vя cиddи иqtиsadи иslahatlarыn aparыldыьы dюvrdя dя bu sahяyя bюyцk юnяm verиldиyиnи гейд едян prezиdent Иlham Яlиyev kommunal xяrclяrиn, tarиflяr, sosиal tяmиnat, mяcburи kючkцnlяrиn ehtиyac-larыnыn юdяnиlmяsи, pensиyalar, sosиal иnfrastruktur vя dиgяr sahяlяrиn malиyyяlяшdиrиlmяsиnиn dюvlяt sяvиyyяsиndя hяyata keчиrиldиyиnи bиldиrdи.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиzиn mцvafиq qurumlarы arasыnda яmяkdaш-lыьыn perspektиvlяrи яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 136: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

136

DЦNYA GЮMRЦK TЯШKИLATЫNЫN BAШ KATИBИ KUNİO MİKURİYA İLƏ GÖRÜŞ

27 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 27-dя Dцnya Gюmrцk Tяшkиlatыnыn baш katиbи Kunиo Mиku-rиyanы qяbul etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Azяrbaycan иlя Dцnya Gюmrцk Tяшkиlatы arasыnda uьurlu яmяkdaшlыьыn hяyata keчиrиldиyиnи vя Azяrbaycan Dюvlяt Gюmrцk Komиtяsиnиn Dцnya Gюmrцk Tяшkиlatыnыn чox fяal цzvlяrиndяn bиrи olduьunu mяmnunluqla qeyd etdи. Prezиdent Иlham Яlиyev bиldиrdи kи, Azяrbaycan иqtиsadиyyatыnda, o cцmlя-dяn gюmrцk sahяsиndя hяyata keчиrиlяn genишmиqyaslы иslahatlar artыq чox yaxшы nяtиcяlяr vermяkdяdиr. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы tиca-rяt dюvrиyyяsиnиn azalmasыna baxmayaraq, toplanan gюmrцk rцsumlarыnыn hяcmиnиn яvvяlkи dюvrя nиsbяtяn artdыьыnы vur-ьuladы.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan gюmrцk sиstemиnиn re-gиonal vя beynяlxalq яmяkdaшlыьыn genишlяndиrиlmяsиndя fяal rol oynadыьыnы deyяrяk, юlkяmиzdя regиonal gюmrцk strukturlarыnыn, o cцmlяdяn tяdrиs mяrkяzиnиn fяalиyyяt gюstяrmяsиnиn яhяmиy-yяtиnи qeyd etdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы цmиdvar olduьunu bиldиrdи kи, Dцnya Gюmrцk Tяшkиlatыnыn baш katиbи Kunиo Mиkurиyanыn юlkяmиzя sяfяrи яlaqяlяrиmиzиn genишlяndиrиlmяsи ишиnя юz tюhfяsиnи verяcяk.

Azяrbaycan gюmrцk sиstemиnиn mцasиr texnologиyalarыn tяt-bиqи, иnsan resurslarыnыn иdarя olunmasы, gюmrцk sahяsиndя kadr-larыn peшяkar sяvиyyяsиnиn artыrыlmasы vя dиgяr иstиqamяtlяrdя bюyцk naиlиyyяtlяr яldя etdиyиnи vurьulayan Dцnya Gюmrцk Tяшkиlatыnыn baш katиbи Kunиo Mиkurиya bцtцn bunlarыn gцclц sиyasи dяstяk sayяsиndя mцmkцn olduьunu qeyd etdи. Kunиo Mиkurиya bu sahяyя verdиyи dяstяyя gюrя prezиdent Иlham Яlиyevя

Page 137: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

137

mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи. Dцnya Gюmrцk Tяшkиlatыnыn baш katиbи Kunиo Mиkurиya юlkяmиzdя gюmrцk sahяsиndя beynяlxalq tяdbиr-lяrиn yцksяk sяvиyyяdя tяшkиl olunduьunu mяmnunluqla qeyd edяrяk, Bakыda keчиrиlяn «Иqtиsadиyyatda tяhlцkяsиzlиk: tиcarяtиn asanlaшdыrыlmasы vя mцhafиzяsи aspektlяrи» mюvzusunda konfran-sыn яhяmиyyяtиnи vurьuladы.

Page 138: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

138

AMERИKA YЯHUDИ KOMИTЯSИNИN ИCRAЧЫ DИREKTORУ ДЕВИД ЩАРРИСИН VЯ PREZИDENTИ ЪОН ШАПИРОНУН BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ

29 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 29-da Amerиka Yяhudи Komиtяsиnиn иcraчы dиrektoru Devиd Harrиsиn vя Komиtяnиn prezиdentи Con Шapиronun baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Gюrцшdя Azяrbaycanda иqtиsadи vя dиgяr sahяlяrdя hяyata keчиrиlяn иslahatlar яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы, bu иsla-hatlarыn yaxыndan иzlяnиldиyи qeyd olundu.

Azяrbaycan Respublиkasы Prezиdentиnиn Davosda sяmяrяlи gюrцшlяr keчиrdиyи vurьulandы, bu gюrцшlяr dцnyada Azяrbaycanla яmяkdaшlыьa olan maraьыn gюstяrиcиsи kиmи dяyяrlяndиrиldи.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycan Respublиkasы иlя ABШ arasыnda иkиtяrяflи яlaqяlяrя toxunuldu, bu яlaqяlяrиn mцxtяlиf sahяlяrdя иnkишafыndan mяmnunluq иfadя edиldи, Azяrbaycan–ABШ яmяk-daшlыьыnыn bundan sonra da davam etdиrиlяcяyи яmиnlиklя qeyd olundu.

Daha sonra Azяrbaycan–Иsraиl яlaqяlяrиndяn danышыldы, бу яlaqяlяrин mцxtяlиf sahяlяrdя иnkишafыnыn razыlыq doьurduьu bиl-dиrиldи, Иsraиlиn Baш nazиrи Benyamиn Netanyahunun юlkяmиzя sя-fяrиnиn bu яlaqяlяrиn genишlяndиrиlmяsи baxыmыndan юnяmи vur-ьulandы.

Gюrцшdя, hяmчиnиn Azяrbaycan иlя Amerиka Yяhudи Komиtяsи arasыnda яmяkdaшlыьыn bundan sonra da davam etdиrиlяcяyиnя яmиnlиk иfadя olundu.

Page 139: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

139

«REGИONLARЫN 2014–2018-ci ИLLЯRDЯ SOSИAL-ИQTИSADИ ИNKИШAFЫ DЮVLЯT PROQRAMЫ»NЫN ИCRASЫNЫN ЦЧЦNCЦ ИLИNИN YEKUNLARЫNA HЯSR OLUНМУШ KONFRANSДА ИШТИРАК

Heydяr Яlиyev Mяrkяzи 30 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

йanvarыn 30-da Heydяr Яlиyev Mяrkяzиndя «Regиonlarыn 2014–2018-cи иllяrdя sosиal-иqtиsadи иnkишafы Dюvlяt Proqramы»nыn иcra-sыnыn цчцncц иlиnиn yekunlarыna hяsr olunмуш konfransda ишtиrak етмишдир.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы konfransda gиrиш nиtqи sюylяdи.

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevиn gиrиш nиtqи Bu gцn bиz Azяrbaycan regиonlarыnыn sosиal-иqtиsadи иnkишafы

Dюvlяt Proqramыnыn иcrasыnы mцzakиrя edяcяyиk, bu иl gюrцlяcяk ишlяr haqqыnda danышacaьыq.

Bцtцn obyektиv чяtиnlиklяrя baxmayaraq, 2016-cы иldя Azяr-baycan иqtиsadиyyatы иnkишaf eдиб vя bцtцn яsas vяzиfяlяr иcra olunубdur.

Иqtиsadиyyatыn яsas gюstяrиcиlяrи mцsbяtdиr. Kяnd tяsяrrцfatы 2,6 faиz, юlkяmиzиn qeyrи-neft sяnayesи иsя 5 faиz artыб. Dцnyada --------------------------------------- Konfransda Иqtиsadиyyat nazиrи Шahиn Mustafayev, Kяnd Tяsяrrцfatы nazиrи Heydяr Яsяdov, Meyvя vя Tяrяvяz Иstehsalчыlarы vя Иxracatчыlarы As-sosиasиyasыnыn sяdrи Bяшиr Qulиyev, Fыndыq Иstehsalчыlarы vя Иxracatчыlarы As-sosиasиyasыnыn sяdrи Иsmayыl Orucov, Şяrab Иstehsalчыlarы vя Иxracatчыlarы Assosиasиyasыnыn sядrи Elчиn Mяdяtov, Azяrbaycan Turиzm Assosиasиyasы-nыn rяhbяrи Nahиd Baьыrov və Balыq Yemи Иstehsalы zavodunun dиrektoru Zaur Salmanov чыxыш etdilər.

Page 140: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

140

neftиn qиymяtиnиn 3-4 dяfя aшaьы dцшmяsиnя baxmayaraq, яv-vяlkи иllяrdя gюrцlmцш ишlяr vя keчяn иl apardыьыmыz dяrиn иslahatlar nяtиcяsиndя bиz bu иnkишafы tяmиn edя bиlmишиk. Dцn-yada bu gцn dя davam edяn иqtиsadи vя malиyyя bюhranы bиzиm ишиmиzя dя юz mяnfи tяsиrиnи gюstяrиб. Ancaq hesab edиrяm kи, Azяr-baycan dиgяr юlkяlяrlя mцqayиsяdя bu aьыr vяzиyyяtdяn mиnиmum иtkиlяrlя чыxa bиldи. Keчяn иl 100 mиndяn чox daиmи иш yerи yaradыlыб. Bu proses 2004-cц иldяn bu gцnя qяdяr davam edиr.

Bиz Neft Fondunun valyuta ehtиyatlarыnы qoruya bиlmишиk. Hesab edиrяm kи, bu da чox яlamяtdar hadиsяdиr. Чцnkи neftlя zяngиn olan юlkяlяrиn bюyцk яksяrиyyяtи юz valyuta ehtиyatlarы-nыn bиr hиssяsиnи xяrclяmишdиr. Bиz иsя чalышdыq vя buna naиl olduq kи, valyuta ehtиyatlarыmыzы qoruyaq. Чцnkи valyuta ehtиyatlarы-mыz hяm bu gцn, hяm dя sabah цчцn lazыm olacaq vя bц-tюvlцkdя, bu bиzиm иqtиsadи иmkanlarыmыzы, иqtиsadи mцstяqиllиyи-mиzи mюhkяmlяndиrяn amиldиr.

Deyя bиlяrяm kи, 2016-cы иldя gюrdцyцmцz ишlяrя dцnyanыn mюtяbяr beynяlxalq иqtиsadи qurumlarы da yцksяk qиymяt verиr. Onlarыn arasыnda dцnyanыn яn bюyцk qeyrи-hюkumяt иqtиsadи qurumu, bцtцn dцnya lиderlяrиnи, dцnyanыn sиyasи-иqtиsadи elиta-sыnы bиrlяшdиrяn Davos Dцnya Иqtиsadи Forumu Azяrbaycan иlя baьlы verdиyи hesabatda yenя dя mцsbяt rяy bиldиrиб. Belяlиklя, юlkяlяrиn rяqabяtqablиyyяtlиlиyиnя gюrя Azяrbaycan 3 pиllя иrяlи-lяyяrяk, 37-cи yerdя qяrarlaшыб. Dиgяr gюstяrиcиyя – иnkишaf edяn юlkяlяr arasыnda иnkишafa gюrя иsя – bu hesablama tяxmиnяn 80-я yaxыn иnkишaf edяn юlkяnи cяmlяшdиrиr – Azяrbaycan bиrиncи-иkиncи yerlяrи bюlцшцr. Bax, budur aparыcы beynяlxalq иqtиsadи qurumla-rыn bиzиm ишlяrиmиzя verdиklяrи qиymяt.

Bиz ишиmиzи reytиnq almaq цчцn qurmuruq. Ancaq belя bиr fиkиrlяr ortalыьa qoyulanda, bu hяm bиzи daha da sevиndиrиr, eynи zamanda, bu, dцnyanыn bцtцn malиyyя qurumlarыna bиr sиqnaldыr. Ona gюrя bu gцn Azяrbaycan цчцn иstяnиlяn layиhяyя kredиt almaq artыq чoxdan problem deyиl. Hяtta иndиkи sиya-sяtиmиz ondan иbarяtdиr kи, bиz xarиcи kredиtlяrя o qяdяr dя bю-yцk meyиl gюstяrmяyяk. Чalышmalыyыq kи, bundan sonra da bц-tцn ишlяrи daxиlи иmkanlar hesabыna gюrяk. Чцnkи xarиcи borcun

Page 141: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

141

artmasы mцsbяt hal deyиl. Bиzdя иsя bu gюstяrиcи dя чox yaxшы sя-vиyyяdяdиr, tяqrиbяn 20 faиz sяvиyyяsиndяdиr. Bu da яvvяlkи иllяr-lя mцqayиsяdя daha bюyцk rяqяmdиr. Bunun da sяbяbи manatыn devalvasиyaya uьramasыdыr. Ondan яvvяlkи dюvrdя bиzиm xarиcи borcumuz 10 faиz hяddиnи keчmяyиb. Bu gцn dя bu, mяqbul sя-vиyyяdяdиr. Amma bиz чalышmalыyыq kи, bu artmasыn, яksиnя, azalsыn. Xarиcи borcu azaltmaq цчцn bиz xarиcи kredиtlяrи чox bю-yцk ehtиyatla almalыyыq. Ancaq юlkяmиz цчцn stratejи яhяmиyyяt daшыyan layиhяlяrя bиz xarиcи borcu ala bиlяrиk.

Bиr sюzlя, hesab edиrяm kи, 2016-cы иldя цmumи иqtиsadи иnkишaf mцsbяt qиymяtlяndиrиlmяlиdиr. Xцsusиlя bюlgяlяrdя aparы-lan ишlяr юz dиnamиkasыnы saxlaйыб. Keчяn иl bюlgяlяrdя чox bюyцk ишlяr gюrцlцб.

Regиonlarыn sosиal-иqtиsadи иnkишafы dюvlяt proqramlarыnыn иc-rasы bюlgяlяrиmиzиn sиmasыnы dяyишdиrиб. Bugцnkц konfrans sayca 14-cцdцr. 14 иldиr kи, bиz hяr иl иlиn яvvяlиndя gюrцlяn ишlяrя qиy-mяt verиrиk, nюqsanlarы aшkar edиrиk vя gяlяcяk цчцn fяalиyyяt planыmыzы tuturuq. Bu иl dя bu яnяnяyя sadиq qalaraq, bu kon-fransы keчиrиrиk. Burada mяrkяzи, yerlи иcra orqanlarыnыn rяhbяr-lяrи, aparыcы bиznes qurumlarыnыn nцmayяndяlяrи ишtиrak edиrlяr. Konfransыn bиrиncи hиssяsиndяn sonra tяdbиr ишиnя davam edя-cяk. Яmиnяm kи, aparыlacaq dиskussиyalar vя mцzakиrяlяr bu иl яrzиndя gюrцlяcяk яlavя ишlяr haqqыnda fиkиr formalaшdыrmaьa иmkan verяcяk.

Яslиndя bиz regиonal иnkишaf proqramlarыnы tяrtиb edяrkяn bюlgяlяrdяn rяylяr aldыq. Bиzиm bu gцn mцzakиrя etdиyиmиz vя 2014-cц иldя qяbul olunmuш цчцncц Dюvlяt Proqramы da yerlяr-dяn gяlяn tяklиflяr яsasыnda vя юlkяmиzиn stratejи иstиqamяtи nяzя-rя alыnaraq, tяrtиb edиlиб. Proqramlarыn mяqsяdи mяhz ondan иbarяtdиr kи, bцtцn mюvcud problemlяr, иnsanlarы narahat edяn sosиal mяsяlяlяr юz hяllиnи tapsыn. Bиzиm proqramlarыmыz чox konkretdиr. Qarшыya чox konkret hяdяflяr qoyulur vя deyя bиlя-rяm kи, hяm bиrиncи, hяm dя иkиncи proqram artыqlamasы иlя vя uьurla иcra edиlибдиr. Яmиnяm kи, цчцncц proqramыn taleyи dя eynи olacaqдыр.

Page 142: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

142

2004-cц иldя bиrиncи proqramыn qяbul edиlmяsи tarиxи hadиsя иdи. Чцnkи regиonlarыn иnkишafы, юlkя иqtиsadиyyatыnыn шaxяlяndи-rиlmяsи иstиqamяtиndя atыlan bu addыmlar, иnfrastruktur иlя baьlы olan layиhяlяr bugцnkц reallыьы yaratmышdыr. Яgяr o vaxt bиz proqramы mяnиm tяшяbbцsцmlя qяbul etmяsяydиk, bu gцn, яl-bяttя kи, regиonlarda bugцnkц uьurlarы яldя edя bиlmяzdиk. Bи-zиm bцtцn bюlgяlяrиmиz, bцtцn шяhяrlяrиmиz abadlaшыb, gюzяllя-шиb. Bakы шяhяrи, bиzиm яsas шяhяrlяrиmиz – Gяncя, Sumqayыt gюz oxшayыr, dцnya цчцn bиr nцmunяdиr. Bиzиm bцtцn шяhяrlяrиmиzdя abadlыq-quruculuq ишlяrи aparыlыr, bюyцk иnfrastruktur layиhяlяrи иcra edиlиr. Bu, иmkan verиr kи, bu gцn Azяrbaycan dиnamиk иn-kишaf etsиn. Bu, иmkan verиr kи, bиznes strukturlarы bu иmkanlar-dan sяmяrяlи иstиfadя etsиn.

Bиzиm proqramыmыzыn bиrиncи mяrhяlяsи daha чox иnfrastruktur layиhяlяrи иlя baьlы иdи. Bu da tяbии иdи. Чцnkи bиz 2004-cц иldя enerjи tяhlцkяsиzlиyиmиzи tam tяmиn edя bиlmяmишdиk. O vaxt bиzиm яsas neft kяmяrиmиz Bakы–Tbиlиsи–Ceyhan иnшa edиlиrdи. O vaxt bиz xa-rиcdяn elektrиk enerjиsи vя qaz alыrdыq. Bu asыlыlыq иmkan vermиrdи kи, bиz иstяdиyиmиz dяrяcяdя иnkишaf edяk. Yяnи иnkишafыmыzы lяngиdяn xarиcи amиllяr иdи. Bиz xarиcdяn иstяdиyиmиz qяdяr enerjи, qaz ala bиlяcяyиk, yoxsa yox vя hansы qиymяtя alacaьыq?! Ona gюrя bиrиncи hяdяf enerjи mцstяqиllиyиmиzи tяmиn etmяk иdи. Bиz buna qыsa mцddяt яrzиndя naиl olduq. 2004-cц иldяn bu gцnя qяdяr юlkяmиzdя 26 elektrиk stansиyasы tиkиlиб. Bu stansиyalarыn цmumи иstehsal gцcц 2400 meqavatdыr. Иndи tяsяvvцr edиn, яgяr bиz bunu etmяsяydиk, bu gцn necя yaшaya bиlяrdиk, necя иnkишaf edя bиlяrdиk?!

Onu da demяlиyяm kи, son 13-14 иl яrzиndя yaradыlmыш elektrиk gцcц tяxmиnяn bцtцn яvvяlkи иllяrdя yaradыlmыш gцcя bяrabяrdиr. Bu gцn bиzиm 35 elektrиk stansиyamыz varsa, onlarыn 26-sы proqram иcra edиlяrkяn tиkиlиб. O vaxt Azяrbaycanda qazlaшdыrma 51 faиz sяvиyyяsиndя иdи. Bюlgяlяrdя иsя, demяk olar kи, tяbии qaz yox иdи. Bu gцn Azяrbaycanda qazlaшdыrmanыn sяvиyyяsи 92 faиzя qalxыбдыр.

2004-cц иldяn bu gцnя qяdяr tяxmиnяn 11 mиn kиlometr avto-mobиl yolu tиkиlиб. Bu hяm magиstral yollara, hяm dя шяhяrlяr-arasы vя kяnd yollarыna aиddиr. Bu yol иnfrastrukturu hяm иn-sanlara rahatlыq verиr, eynи zamanda, иqtиsadи иnkишaf цчцn dя

Page 143: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

143

mцhцm amиldиr. Yol olmayan yerdя nя иnvestиsиya, nя иш yerи, nя dя bиr иnkишaf olacaq. Ona gюrя yol иnfrastrukturuna чox bюyцk dиqqяt verиlиr. Bununla bяrabяr, yol tиkиntиsиndя kиfayяt qяdяr чox ишчи qцvvяsи ишtиrak edиr vя belяlиklя, bиz mяшьulluьu tяmиn edя bиlmишиk. Mцasиr yol иnfrastrukturu yaradыlыb, bu proses da-vam etdиrиlиr. Bu иl gюrцlяcяk ишlяr haqqыnda danышacaьыq vя qarшыya mяqsяd qoyulub kи, bцtцn yollarыmыz yцksяk sяvиyyяdя olsun – magиstral, шяhяrlяrarasы, kяnd yollarы – fяrq etmяz, bцtцn yollar.

Kяnd tяsяrrцfatыnы stиmullaшdыrmaq цчцn bюyцk melиoratиv tяdbиrlяr gюrцlцб. Yцz mиnlяrlя hektar torpaьыn melиoratиv vяzиyyяtи yaxшыlaшdыrыlыб vя ya yenи suvarыlan sahяlяr dюvrиyyяyя buraxыlыб. 4 su anbarы tиkиlиб. Xцsusиlя onlarыn arasыnda яn bю-yцk Taxtakюrpц vя Шяmkиrчay su anbarlarыnы qeyd etmяk иstяyи-rяm. Tovuzчay, Gюytяpя su anbarlarы tиkиlиб. Bu da чox bюyцk vяsaиt tяlяb edяn mяsяlяlяrdиr, amma чox lazыmdыr. Чцnkи яfsus-lar olsun kи, bиzиm su ehtиyatlarыmыz юlkяmиzиn hцdudlarыndan kяnarda formalaшыr. Ona gюrя bиz sudan sяmяrяlи иstиfadя etmя-lиyиk vя юlkя daxиlиndя elя иmkanlar, elя иnfrastruktur, rezervu-arlar yaratmalыyыq kи, hяm ehtиyatыmыz olsun, hяm dя bиz яkиn sahяlяrиnи genишlяndиrя bиlяk. Bu sahя dя чox bюyцk иnvestиsиya tяlяb edяn sahя иdи. Hesab edиrяm kи, bu sahяdя яsas ишlяr gюrц-lцbdцr. Mяn gюrцlяcяk ишlяr haqqыnda bиr qяdяr sonra fиkиrlя-rиmи bиldиrяcяyяm.

Belяlиklя, deyя bиlяrяm kи, bиrиncи proqramdan sonra яsas иnfrastruktur layиhяlяrи иcra edиldи. Mяn чox шadam kи, bиz bunu qыsa mцddяt яrzиndя etdиk. Mяn hяmишя чalышыrdыm kи, bиz bunla-rы vaxt иtиrmяdяn edяk. Чцnkи bu, юlkяmиzиn иnkишafы, gяlяcяyи-mиz цчцn zяrurиdиr. Bu иnfrastruktur bundan sonra onиllиklяr яr-zиndя xalqыmыza, dюvlяtиmиzя xиdmяt edяcяk. Bu bиzиm юlkяmиzи bюyцk dяrяcяdя gцclяndиrиб, elя bиr иmkan yaraдыб kи, bu gцn Azяrbaycanda иstяnиlяn sahяyя иnvestиsиya qoymaq иstяyяn qu-rumlar fяallaшыr. Иnvestиsиya ancaq o yerя qoyulur kи, orada ar-tыq baza иnfrastrukturu var. Яgяr иш gюrmяk иstяyяn hansыsa иn-vestor gюrsя kи, ишыq, qaz, su yoxdur, heч vaxt иnvestиsиya qoy-maz. Yaxud da heч bиr иnvestor юz hesabыna иnfrastruktur layи-

Page 144: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

144

hяlяrиnя pul qoymaz. Bu, dюvlяtиn ишиdиr. Bиz bunu daxиlи vя xa-rиcи иnvestorlar цчцn gюrmцшцk.

O kи qaldы daxиlи bиznes qurumlarыnыn fяalиyyяtиnя, deyя bиlя-rяm kи, bu иllяr яrzиndя Azяrbaycanda gцclц vя fяal mиllи bиznes sиnfи formalaшыбdыr. Яlbяttя, dюvlяt dя bu sahяdя юz dяstяyиnи яsиrgяmяйибdиr. Mяn иш adamlarы иlя daиm tяmasdayam, gюrцшlяr keчиrиrиk, onlarыn problemlяrиnиn hяllи иlя mяшьuluq vя onlara hяmишя sиyasи vя maddи dяstяk verиlиr. Чцnkи mяn yaxшы baшa dц-шцrdцm kи, иlkиn kapиtal olmadan heч bиr иши gюrmяk mцmkцn deyиl. Bиr dя kи, heч bиr bиznesmen, иш adamы rиsklи yerlяrя, юlkя-lяrя heч vaxt pul qoymaz. Ona gюrя tяhlцkяsиzlиk, sabиtlиk, gюzяl иctиmaи ab-hava, bиznesя dюvlяt dяstяyи vя maddи dяstяk – hesab edиrяm kи, bu amиllяr mиllи bиznes sиnfиnи formalaшdыrыb.

Son иllяr яrzиndя – 2004-cц иldяn bu gцnя qяdяr Azяrbaycan sahиbkarlarыna tяxmиnяn 2 mиlyard manat dяyяrиndя gцzяшtlи шяrtlяrlя kredиtlяr verиlиб. Bu kredиtlяr юlkя иqtиsadиyyatыnыn иnkишafыna bюyцk dяstяk olуб. Onu da demяlиyяm kи, bu иl Sahиbkarlыьa Kюmяk Mиllи Fondunun xяttи иlя verиlяcяk gцzяшtlи kredиtlяrиn hamыsы яvvяlkи иllяrdя verиlmиш vя qaytarыlmыш kre-dиtlяr hesabыna verиlяcяk. Artыq dюvlяt bu yцkц, necя deyяrlяr, юz цzяrиndяn kяnara qoyub. Bax, mяqsяd dя ondan иbarяt иdи. Hяr иl bиz bюyцk mяblяьdя – 200 mиlyon, bяzи hallarda 250 mиl-yon manat ayыrыrdыq vя bu vяsaиt hesabыna ишlяr gюrцlцrdц, иш yerlяrи aчыlыrdы, bюyцk bиznes иmkanlarы yaradыlыrdы. Vaxt gяldи kи, artыq dюvlяt bu pulu bцdcяdяn ayыrmыr vя bиz bunu qayta-rыlmыш kredиtlяr hesabыna edиrиk.

Hesab edиrяm kи, bu da bиr yenиlиk иdи. Mяn xatыrlamыram kи, hяr hansы bиr юlkяdя bиznes strukturlarыna dюvlяt tяrяfиndяn bu formada yardыm gюstяrиlsиn. Onu da qeyd etmяlиyяm kи, bиzиm tяcrцbяmиzdяn иndи bиr чox юlkяlяr иstиfadя edиr vя bиzи nцmunя kиmи gюstяrиrlяr. Ona gюrя иnfrastruktur layиhяlяrи, onunla para-lel olaraq, bиznes mцhиtиnиn yaxшыlaшdыrыlmasы, bиznesя gюstяrиlяn dиqqяt vя яlbяttя kи, sosиal иnfrastrukturun yaradыlmasы vahиd bиr proqram чяrчиvяsиndя uьurla иcra edиlиr.

Mяn dяfяlяrlя demишяm, bu gцn dя demяk иstяyиrяm kи, bи-zиm sиyasяtиmиzиn mяqsяdи юlkяmиzи gцclяndиrmяk, mцstяqиllиyи-

Page 145: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

145

mиzи mюhkяmlяndиrmяk vя dayanыqlы иnkишafa naиl olmaqdыr. Mяqsяdиmиz ondan иbarяtdиr kи, бu ишlяrи onun цчцn edиrиk kи, Azяrbaycan vяtяndaшы, xalqыmыz daha da yaxшы yaшasыn. Ona gюrя sosиal mяsяlяlяrиn hяllи bцtцn proqramlarda nяzяrdя tutu-lur, hяm maaшlarыn, pensиyalarыn, sosиal mцavиnяtlяrиn, цnvanlы sosиal yardыmыn artыrыlmasы vя eynи zamanda, sosиal иnfrastruk-turun yaradыlmasы qarшыmыza mяqsяd kиmи qoyulur.

Sosиal иnfrastruktura gяldиkdя, qeyd etmяlиyяm kи, son иllяr яrzиndя – 2004-cц иldяn baшlayaraq 3000-dяn чox mяktяb tиkиlиb vя ya tяmиr edиlиб. 600-dяn чox tиbb ocaьы tиkиlиб vя ya tяmиr edи-lиб. Ancaq bюlgяlяrdя 40-dan чox Olиmpиya Иdman Kompleksи, 20-dяn чox muzey, 10-dan чox teatr bиnasы иnшa edиlиб. Yяnи bц-tцn sosиal иnfrastruktur bloku da daиm dиqqяt mяrkяzиndядир. Bu proses davam etdиrиlиr. Bu иlиn Дюvlяt Иnvestиsиya Proqra-mыnda da sosиal иnfrastrukturun yaradыlmasы цчцn kиfayяt qяdяr bюyцk vяsaиt nяzяrdя tutulуб.

Bиz bu иllяrdя юlkя иqtиsadиyyatыnыn шaxяlяndиrиlmяsи иlя baьlы чox cиddи addыmlar atmышыq. Azяrbaycanda kosmиk sяnaye ya-radыlыб. Bиzиm artыq 2 peykиmиz var. Bu da yenиlиkdиr, texnologи-yadыr, bиznesdиr. Bиz bu mяsяlяlяrя bu nюqteyи-nяzяrdяn yanaшы-rыq. Яgяr hяm mцasиr texnologиyalarыn иnkишafы, hяm kadr hazыr-lыьы, hяm dя kи, kosmиk sяnaye dцzgцn qurularsa, бу, bюyцk gя-lиr mяnbяyиdиr. Bиz bu yolla gedиrиk vя яmиnяm kи, o peyklяrиn hazыrlanmasыna, orbиtя buraxыlmasыna qoyduьumuz bцtцn vя-saиt qaytarыlacaq. Чцnkи artыq bunun bиznes иmkanlarы kиfayяt qяdяr genишdиr.

Bиz bu иllяr яrzиndя юlkяmиzиn stratejи maraqlarыnы tяmиn edяn nяhяng layиhяlяrи hяyata keчиrmишиk. Bakы–Tbиlиsи–Ceyhan neft kяmяrи 2006-cы, Bakы–Tbиlиsи–Яrzurum qaz kяmяrи 2007-cи иllяrdя иstиfadяyя verиlиб. Иndи юlkяmиzи vя bюlgяmиzи bu layиhяlяr-sиz tяsяvvцr etmяk mцmkцn deyиl. Bu layиhяlяr nяиnkи юlkяmиzи gцclяndиrиr, щям дя xalqыmыza xeyиr gяtиrиr. Bu иnfrastruktur layиhяlяrиnи bиz nяyя gюrя иcra etmишиk? Bu layиhяlяr bюlgяdя yerlяшяn юlkяlяr цчцn dя xeyиr gяtиrиr, regиonal яmяkdaшlыьы dя-rиnlяшdиrиr, bюlgяdя, regиonda sabиtlиyи mюhkяmlяndиrиr vя Azяr-baycanыn bu sahяdя lиderlиk keyfиyyяtlяrиnи чox aчыq шяkиldя or-

Page 146: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

146

taya qoyur. Bиz bяzиlяrи цчцn яfsanя kиmи gюrцnяn layиhяlяrи heч bиr problemsиz, heч bиr maneяsиz hяyata keчиrdиk. Baxmayaraq, bиr чox qцvvяlяr var иdи kи, bиzя problem yaratmaq, bu layиhяlя-rи яngяllяmяk иstяyиrdи. Alыnmadы, чцnkи bиz gцclц sиyasи иradя ortaya qoyduq vя dцшцnцlmцш, чox dяqиq sиyasяtlя bu stratejи hяdяflяrя чata bиlдиk.

Bu gцn иsя bu dяhlиz яsasыnda yenи bиr qlobal layиhяnи – «Cя-nub Qaz Dяhlиzи»nи иcra edиrиk. Bu layиhя dя uьurla иcra edиlиr. Mяn tam aчыq deyя bиlяrяm kи, яgяr Azяrbaycan yenя dя, bax, bu layиhяnиn иcrasы иlя baьlы lиderlиk keyfиyyяtlяrиnи ortaya qoymasay-dы, bu layиhя heч vaxt иcra edиlmяzdи. Mяn шяxsяn bu layиhя иlя baьlы 10-а yaxыn beynяlxalq konfransda, tяdbиrdя ишtиrak etmи-шяm. Bu tяdbиrlяrdя юz sюzцmц demишяm, tяklиflяrиmи иrяlи sцrmц-шяm. Yяnи konkret danышmышdыm, sadяcя olaraq, formal yox, kon-kret nя kиmи ишlяr gюrцlmяlиdиr. Qяrar qяbul etdиk kи, bиz bunu юzцmцz юz gцcцmцzя, dost, qonшu юlkяlяrlя bиrlиkdя edяcяyиk vя bunu edиrиk. Ondan sonra bu sиmpozиumlarы, konfranslarы keчи-rяnlяr dя bиzя qoшuldular, bu da mяqbul bиr haldыr. Bиz bunu al-qышlayыrыq. Яmяkdaшlыq formatы nя qяdяr чox genишlяnяrsя, bиzиm цчцn bиr o qяdяr yaxшыdыr. Lakиn bиr daha onu demяk иstяyиrяm kи, «Cяnub Qaz Dяhlиzи» bu gцn ancaq Azяrbaycanыn lиderlиyи hesabыna иcra edиlиr. Bunu bu ишlяrlя tanыш olan hяr kяs tяsdиq edя bиlяr. Tяsadцfи deyиl kи, Azяrbaycanыn bu ишdя lиderlиyи, fяal vя яsas rolu юtяn иlиn fevralыnda Bakыda keчиrиlяn иkиncи «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasыnыn yekun sяnяdиndя dя gюstяrиlиb.

Bu layиhя uzunmцddяtlи maraqlarыmыzы tяmиn edяcяk. Bu la-yиhяnиn иcrasыndan sonra hяm malиyyя иmkanlarыmыz xeyli arta-caq, həm də Azяrbaycan regиonal яmяkdaшlыq, enerjи tяhlцkяsиz-lиyи baxыmыndan иndиkиndяn daha чox, daha bюyцk юnяm daшы-yan юlkя olacaqдыр.

Yяnи son иllяr яrzиndя gюrцlmцш bцtцn ишlяrи sadalamaq чяtиn-dиr. Mяn sadяcя olaraq, яsas mяqamlarы dиqqяtиnиzя чatdыrыram. Ona gюrя kи, bu bиzиm tarиxиmиzdиr. Bunlar olmasaydы, bu gцn bиz gяlяcяk planlarыmыz haqqыnda danышa bиlmяzdиk. Azяrbay-can o юlkяlяrdяndиr kи, neftdяn чox sяmяrяlи vя aьыllы шяkиldя иstи-fadя edиr. Mяn xatыrlayыram, hяlя кечян ясрин 90-cы иllяrиnин son-

Page 147: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

147

larыnda, 2000-cи иllяrиn яvvяllяrиndя bяzи tяhlиlчиlяr deyиrdиlяr kи, neft Azяrbaycana xoшbяxtlиk gяtиrmяyяcяk, problem gяtиrяcяk. Ancaq bиz bu tяbии sяrvяtиmиzdяn maksиmum dяrяcяdя sяmяrяlи иstиfadя edя bиlдиk, юlkяmиzи mюhkяmlяndиrдиk, mюhkяm dюvlяt qurдuq vя 25 иldиr kи, mцstяqиl юlkя kиmи yaшayыrыq. Шяhяrlяrиmи-zи qurmuшuq, юzцmцz цчцn gюzяl hяyat yaratmышыq. Gяlяcяkdя daha da bюyцk ишlяr gюrцlяcяk. Яlbяttя kи, bцtцn bu ишlяrиn mяr-kяzиndя Azяrbaycan vяtяndaшы dayanыr. Яgяr xalq bиzя dяstяk vermяsяйди, bиz bцtцn bu ишlяrи gюrя bиlmяzdиk. Ona gюrя dя bи-zиm bцtцn uьurlarыmыzыn mяrkяzиndя Azяrbaycan vяtяndaшы da-yanыr. Xalq, иctиmaиyyяt tяrяfиndяn verиlmиш vя verиlяn dяstяk, яl-bяttя kи, bиzи hяm gцclяndиrиr, hяm dя ruhlandыrыr.

Onu da demяlиyяm kи, bиz bцtцn bu ишlяrи o qяdяr dя asan ol-mayan шяraиtdя иcra etmишиk. Yaxшы bиlиrsиnиz kи, bиzя qarшы mцtя-madи qaydada qarayaxma, bюhtan, tяhqиr kampanиyalarы apa-rыlыr. Ancaq bunlarыn heч bиrи bиzя tяsиr etmиr. Чцnkи bиz bиlиrиk kи, bunlar haradan qaynaqlanыr, bunun arxasыnda kиmlяr daya-nыr, onlarыn mяqsяdи nяdяn иbarяtdиr. Ona gюrя юz yolumuzla gedиrиk vя hяyat hяr шeyи юz yerиnя qoyur. Bиzя qarшы o чиrkиn kampanиyalarы tяшkиl edяnlяrиn юzlяrи dя artыq sиyasи sяhnяdяn kяnarlaшdыrыlыblar. Artыq dцnya Azяrbaycanы daha yaxшы tanыyыr. Gюrцrlяr kи, bu, mцstяqиl dюvlяtdиr, lяyaqяtlи dюvlяtdиr. Azяr-baycan xalqы qцrurlu xalqdыr, heч vaxt иmkan vermяz kи, kиmsя bиzя nяyиsя dиktя etsиn. Bиz юz lяyaqяtиmиzи hяmишя saxlamышыq vя saxlayыrыq. Юlkяmиzи bundan sonra da иnamla qabaьa aparmaq цчцn lazыm olan bцtцn mяsяlяlяrи hяll etmяlиyиk. Onlarыn ичиndя, яlbяttя kи, regиonal иnkишaf proqramы xцsusи yer tutur. Яmиnяm kи, proqramda 2018-cи иlя qяdяr nяzяrdя tutulmuш bцtцn mяsяlя-lяr юz hяllиnи tapacaq vя яlavя mяsяlяlяr dя proqrama daxиl edи-lяcяk.

Page 148: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

148

YEKUN NИTQИ Яmиnяm kи, bu чыxышlarda sяslяnяn tяklиflяr dюvlяt orqanlarы

tяrяfиndяn tяhlиl edиlяcяk. Bu gцn vя bundan sonrakы gюrцшlяr яsnasыnda bцtцn bu mяsяlяlяr юz hяllиnи tapacaq vя belяlиklя, иxracыmыz vя yerlи иstehsalыmыz цчцn yenи иmkanlar yaranacaq.

Bu иl gюrцlяcяk ишlяrlя baьlы tapшыrыqlarыmы vermяk иstяyиrяm. Bиrиncиsи, иnfrastruktur layиhяlяrиnя aиd olan mяsяlяlяr. «Azяr-ишыq» bцtцn bюlgяlяrdя elektrиk tяsяrrцfatыnыn tяkmиllяшdиrиlmяsи, yenи xяtlяrиn чяkиlmяsи, bцtцn regиonlarыn dayanыqlы enerjи иlя tя-mиn edиlmяsи цчцn яlavя tяdbиrlяr gюrmяlиdиr. Yenи yarыmstansи-yalar, transformatorlar quraшdыrыlmalыdыr. Bu proses gedиr вя daha da sцrяtlя getmяlиdиr. Чцnkи иndи bиzиm generasиya gцcц-mцz kиfayяt qяdяr bюyцkdцr. Bиz elektrиk enerjиsиnи bu gцn artыq иxrac edиrиk. Belя olan halda, bцtцn elektrиk tяsяrrцfatыmыz da, daxиlи tяsяrrцfat da yцksяk sяvиyyяdя olmalыdыr kи, heч bиr fasиlя vя baшqa problem olmasыn.

Bu иl «Azяrиqaz» яn azы 80 kяndя qaz vermяlиdиr. Qaz xяtlяrи чяkиlmяlиdиr. Qeyd etdиyиm kиmи, bиzdя qazlaшdыrma иndи 92 faиz-dиr. Bu иlиn sonuna qяdяr bu, 94 faиzя чatmalыdыr. 80 kяndиn qazlaшdыrыlmasы mиnиmum proqramdыr. Nя qяdяr чox olsa, o qя-dяr yaxшыdыr.

«Azяravtoyol» bu иl шяhяrlяrarasы yollarla, eynи zamanda, magиstral yollarla baьlы юz layиhяlяrиnи иcra edяcяk. Bununla bя-rabяr, 40 kяnd yolu layиhяsи dя иcra edиlmяlиdиr. Bu layиhяlяrиn иcrasы yцzlяrlя kяndиn yol tяsяrrцfatыnы yaxшыlaшdыracaq vя яlbяttя kи, hяm иnsanlara rahatlыq verяcяk, eynи zamanda, иqtиsadи иnkи-шaf цчцn dя bunun bюyцk mцsbяt tяsиrи olacaq. Keчяn иl dя kяnd yollarы layиhяlяrи uьurla иcra edиlиб. Bu иl bu proses davam etdи-rиlяcяk. Яmиnяm kи, yaxыn gяlяcяkdя bиr dяnя dя olsun tяmиrsиz kяnd yolu qalmayacaq.

Nяqlиyyatla baьlы dиgяr mяsяlя иsя Бакы Beynяlxalq Dяnиz Tиcarяt Lиmanыnыn tиkиntиsиnиn davam etdиrиlmяsиdиr. Bu иl bu layиhяnиn bиrиncи mяrhяlяsи baшa чatmalыdыr. Dюvlяt Иnvestиsиya Proqramыnda bunun цчцn kиfayяt qяdяr vяsaиt nяzяrdя tutulub. Dиgяr nяqlиyyat layиhяlяrиnиn иcrasы da davam edиr. Azяrbaycan

Page 149: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

149

юz цzяrиnя dцшяn vяzиfяlяrи иcra edиbdиr, иstяr Bakы–Tbиlиsи–Qars, иstяr Шиmal–Cяnub layиhяlяrи иlя baьlы. Иndи иsя bиzиm qonшu tяrяfdaш юlkяlяrdя aparыlacaq ишlяr nяtиcяsиndя bu layиhяlяr яrsяyя gяlяcяk.

Яlbяttя, bиz юz цzяrиmиzя dцшяn bцtцn vяzиfяlяrи tez bиr za-manda artыqlamasы иlя иcra etmишиk vя bцtцn lazыmи иnfrastruktur var. Bundan яlavя, bиr neчя иl яvvяl Bakыda tиkиlmиш Gяmиqayыr-ma zavodunun fяalиyyяtи nяtиcяsиndя bиz юz donanmamыzы da yenиlяшdиrиrиk. Bиz tяkcя юzцmцzц yox, Xяzяryanы qonшu юlkяlяrи dя mцasиr gяmиlяrlя tяmиn edя bиlяrиk.

«Azяrsu» ASC-nиn qarшыsыna mяqsяd qoyulmuшdur kи, bиr neчя иl яrzиndя bцtцn шяhяrlяrиmиzиn ичmяlи su vя kanalиzasиya la-yиhяlяrи tam иcra edиlsиn. Яhalиyя суткабойу fasиlяsиz, Цмум-дцnya Sяhиyyя Tяшkиlatыnыn standartlarыna uyьun ичmяlи su ve-rиlsиn. Bиz bu hяdяfя doьru иrяlиlяyиrиk. Hяr иl bиr чox шяhяrlяrи-mиzdя ичmяlи su layиhяlяrи иstиfadяyя verиlиr. Hazыrda Bakыnыn fa-sиlяsиz su tяmиnatы 80 faиzя чatыб. Юlkя цzrя иsя bu gюstяrиcи tяx-mиnяn 65 faиzdиr. Bu daha da artmalыdыr. Ancaq bиz bu proqra-mыn иcrasыna baшlayanda fasиlяsиz suyun verиlmяsи цzrя цmumи gюstяrиcи tяqrиbяn 25–30 faиz иdи. Yяnи чox ишlяr gюrцlцb vя bu иl dя davam etdиrиlmяlиdиr.

Bununla paralel olaraq, bиz чaylar boyu yerlяшяn kяndlяrdя modul tиplи sutяmиzlяyиcи qurьular da quraшdыrыrыq. Artыq 300–400 mиn nяfяr яhalи bu иmkanlardan иstиfadя edиr. Bu иl mи-nиmum 50 kяnddя sutяmиzlяyиcи qurьular quraшdыrыlmalыdыr.

Melиorasиya иlя baьlы чox bюyцk ишlяr gюrцlяcяk. Bu sahяnиn иnkишafы bиzиm hяm яrzaq tяhlцkяsиzlиyиmиzиn tяmиn olunmasыna, hяm dя иxrac potensиalыmыzыn artыrыlmasыna xиdmяt gюstяrиr. Bu иl tяqrиbяn 150–160 mиn hektar torpaьa suyun verиlmяsи tяmиn edиlmяlиdиr. Bu чox bюyцk rяqяmdиr. Bиz buna naиl olmalыyыq. Buna naиl olmaq цчцn иmkanlar var. Mцvafиq gюstяrишlяr ve-rиlиbdиr. Bu layиhяlяrиn иcrasы nяtиcяsиndя bиzиm иxrac potensиalы-mыz bюyцk dяrяcяdя artmalыdыr. Иndи yenи suvarыlacaq torpaq-larda hansы mяhsullarыn яkиlmяsи иlя baьlы ишlяr gedиr. Elя et-mяlиyиk kи, иlk nюvbяdя юz daxиlи tяlяbatыmыzы юdяyяk vя eynи zamanda, gцclц иxrac potensиalы da yarадаq.

Page 150: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

150

Bu layиhяlяrlя baьlы artыq konkret ишlяr gюrцlцr. Qeyd etmяlи-yяm kи, bu ишlяr nяzarяtdяdиr. Mяn gюrцlяcяk mиnиmum ишlяrиn hяcmиnи dиqqяtя чatdыrmaq иstяyиrяm kи, hamы bиlsиn. Bu ишlяrя hяm gцclц dюvlяt nяzarяtи, hяm иctиmaи nяzarяt olmalыdыr. De-mяlи, bиz rayon иcra hakиmиyyяtlяrиnиn xяttи иlя yerlяrdяn verиlяn tяklиflяr яsasыnda bu mяsяlяlяrя baxырыq vя vяsaиt ayыrыrыq. Bu, Dюvlяt Иnvestиsиya Proqramыnda da var. Mяn rayon иcra hakи-mиyyяtlяrиnиn xяttи иlя hansы ишlяrиn gюrцlяcяyиnи иndи sadalayaca-ьam kи, bиzиm dюvlяt orqanlarы vя eynи zamanda, rayon иctиma-иyyяtи buna nяzarяt etsиn. Яgяr orada hansыsa lяngиmя olarsa, ya-xud da kи, bu ишlяr natamam gюrцlяrsя, dяrhal mяlumat versиnlяr.

Belяlиklя, Aьdam rayonunda yerlяrdяn xahиш olundu kи, ora-da 30 artezиan quyusu qazыlsыn vя vяsaиt dя ayrыldы. Bunun nяtи-cяsиndя tяqrиbяn 1000 hektardan чox torpaьa su verиlяcяk. Aь-daш rayonunda 15800 hektar, Fцzulи rayonunda 3000 hektar, Hacыqabul rayonunda 4800 hektar, Иmишlи rayonunda 3000 hek-tar, Kцrdяmиr rayonunda 10650 hektar, Neftчala rayonunda 8000 hektar, Salyan rayonunda 5000 hektar, Шяmkиr rayonun-da 8000 hektar vя Ucar rayonunda 2100 hektar torpaq su иlя tяmиn olunacaq. Bax, sadaladыьыm bцtцn bu rяqяmlяr tяmиn edиlmяlиdиr. Чцnkи bu rяqяmlяr yerlяrdяn verиlиb. Bu rяqяmlяrя gюrя dюvlяt vяsaиtи ayrыlыb. Ona gюrя чox cиddи nяzarяt vя tяftиш edиlmяlиdиr. Bu layиhяlяr ancaq rayon иcra hakиmиyyяtlяrиnиn xяttи иlя иcra edиlяcяk.

«Melиorasиya vя Su Tяsяrrцfatы» Aчыq Sяhmdar Cяmиyyя-tиnиn xяttи иlя aшaьыdakы layиhяlяr иcra edиlmяlиdиr: 2700 hektar яkиn sahяsиnиn suvarыlmasы цчцn Yuxarы Mиl kanalыnыn tиkиntиsи; Neftчala magиstral kanalыnыn tиkиntиsи 4300 hektar яkиn sahя-sиnиn suvarыlmasыnы tяmиn edяcяк; Sabиrabad rayonunun Sar-xanbяylи, Moranlы, Balahяшиmxanlы, Яlиlяmbяylи kяndlяrиnиn яkиn sahяlяrиnиn su tяmиnatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы цчцn kanalыn tиkиntиsи ялавя 2000 hektar torpaq sahяsиnи suvarmaьa иmkan verяcяk; Araz чayыnыn yenи qolunun tиkиntиsи tяxmиnяn 40 mиn hektar sahяnи su иlя tяmиn edяcяk; Goranboy, Samux rayonlarы-nыn яrazиsиndя gюrцlяcяk suvarma ишlяrи 4500 hektara su gяtиrя-cяk; Samur–Abшeron suvarma sиstemиnиn yenиdяn qurulmasы vя

Page 151: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

151

иnkишafы hesabыna Taxtakюrpц su anbarы tиkиlиr, ondan qollar ay-rыlыr, бu da Xыzы, Шabran vя Sиyяzяn rayonlarыnda 20 mиn hekta-ra suyun verиlmяsиnи tяmиn edяcяk.

Цчцncц qurum «Azяrsu» Aчыq Sяhmdar Cяmиyyяtиdиr. «Azяrsu» bu иstиqamяtdя 2 layиhяnи иcra edяcяk. Hacыqabul vя Шamaxы rayonlarыnda 10 mиn hektar torpaьa su gяtиrяcяk. Zяr-dab rayonunda da 10 mиn hektar torpaq suvarыlacaq. Belяlиklя, яgяr bцtцn bu rяqяmlяrи toplasaq, tяxmиnяn 160 mиn hektara yaxыn yenи яkиn sahяlяrи yaradыlacaq. Bцtцn bunlar artыq tяsdиq edиlиb vя vяsaиt dя nяzяrdя tutulub. Mяn ona gюrя bu rяqяmlяrи dиqqяtя чatdыrыram kи, иctиmaиyyяt bunu bиlsиn vя bu ишlяrя чox cиddи nяzarяt olmalыdыr. Onu da qeyd etmяlиyяm kи, bиz иlk dяfя olaraq suvarma ишlяrиnиn bиr hиssяsиnи rayon иcra hakиmиyyяtlяrи-nя hяvalя edиrиk. Onlar da bu mяsulиyyяtи dяrk etmяlиdиrlяr vя bцtцn bu ишlяr lazыmи sяvиyyяdя gюrцlmяlиdиr.

Яlbяttя, suvarma иlя baьlы bиz mцasиr texnologиyalar tяtbиq etmяlиyиk. Artыq pиvot suvarma sиstemlяrи Azяrbaycana gяtиrиlиr. Иndи bиz dюvlяt xяttи иlя buna bюyцk vяsaиt ayыrыrыq. Hesab edи-rяm vaxt gяlиb чatыb kи, Azяrbaycanda pиvot suvarma qurьu-larыnыn иstehsalыna baшlanылsыn. Burada bиznes qurumlarы fяallыq gюstяrmяlиdиr. Bu hяm onlara lazыmdыr, hяm дя dюvlяt bunu alacaq. Yяnи burada bazarla baьlы heч bиr problem olmayacaq, valyuta да kяnara getmяyяcяk.

Sosиal mяsяlяlяrиn hяllи иlя baьlы bцtцn proqramlar иcra edиlя-cяk. 2017-cи иldя иcbarи tиbbи sыьorta иlя baьlы юnяmlи addыmlar atыlmalыdыr. Artыq Mиngячevиr шяhяrиndя vя Yevlax rayonunda pиlot layиhя иcra edиlmяyя baшlaныb. Bиz baxarыq, эюряк bu layиhя necя иcra edиlяcяk. Hяr halda, иnkишaf etmиш юlkяlяrdя иcbarи tиb-bи sыьorta sиstemи чoxdan tяtbиq olunur. Bиz dя mцasиrlиyя doьru gedиrиk. Bиz bцtцn sahяlяrdя яn qabaqcыl tяcrцbяnи tяtbиq etmя-lиyиk. Иnkишaf etmиш юlkяlяrиn tяcrцbяsи, яlbяttя kи, mцsbяtdиr. Bиz иsя bunu sыnaq, pиlot layиhя kиmи иcra etmяyя baшlayыrыq vя 2017-cи иl bu иstиqamяtdя юnяmlи иl olmalыdыr.

Sosиal иnfrastruktur layиhяlяrи иlя baьlы artыq konkret tapшы-rыqlar var. Tяhsиl Nazиrlиyиnиn xяttи иlя bu иl tяxmиnяn 130-a ya-xыn mяktяbdя tяmиr vя tиkиntи ишlяrи aparыlmalыdыr. Bakы Шяhяr Иc-

Page 152: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

152

ra Hakиmиyyяtи иsя bu иl vя gяlяn иl Bakыda tяmиrя ehtиyacы olan qalan mяktяblяrdя dя tяmиr ишlяrиnи yekunlaшdыrmalыdыr. Artыq bиr neчя иldиr kи, bu proqram иcra edиlиr.

Bakыnыn яksяr mяktяblяrи ya yenиdяn tиkиlиb, ya яsaslы tяmиr olunub, yenи korpuslar иnшa edиlиb. Hяlя kи, bиr neчя tяmиrsиz mяktяb qalыr vя bиz bu иl, gяlяn иl buna da artыq son qoymalыyыq.

Gяnclяr vя Иdman Nazиrlиyи bu иl Abшeron vя Aьcabяdи Olиmpиya Иdman komplekslяrиnи иstиfadяyя vermяlиdиr. Hazыrda иnшasы gedяn dиgяr olиmpиya komplekslяrиndя dя ишlяr davam etdиrиlmяlиdиr.

«Dюvlяtqaчqыnkom»un xяttи иlя yenи yaшayыш bиnalarыnыn tиkиn-tиsи nяzяrdя tutulur. Qeyd etmяlиyяm kи, son иllяr яrzиndя mяcburи kючkцnlяr цчцn 100-я yaxыn qяsяbя иnшa edиlиб. 200 mиndяn чox mяcburи kючkцn o bиnalara yerlяшdиrиlыб. Bцtюvlцkdя иsя son иllяrdя mяcburи kючkцnlяrиn yaшayыш sяvиyyяsиnиn yaxшыlaшdыrыlmasы vя mяшьulluьunun artыrыlmasы mяqsяdlяrиnя 5 mиlyard manatdan чox vяsaиt ayrыlыb.

Bu иl yenи bиnalar tиkиlmяlиdиr. Yerlяr ayrыlыbdыr. Eynи za-manda, mюvcud qяsяbяlяrdя yenи fяrdи evlяrиn tиkиntиsи dя nя-zяrdя tutulur. Чцnkи artыq orada иnfrastruktur var vя яlavя иn-frastruktura vяsaиt qoymaьa ehtиyac yoxdur. Eynи zamanda, tapшыrыq verиlиб kи, Bakыda yataqxanalarda mяskunlaшan kюч-kцnlяrиn kючцrцlmяsи prosesи dя bu иl baшlaнsыn. Artыq mцvafиq gюstяrишlяr verиlиb, layиhяlяr hazыrlanыr vя яlavя vяsaиt ayrыlacaq kи, bиz bu иl vя bundan sonrakы иllяrdя bu yataqxanalarda yaшa-yan vяtяndaшlarыmыzыn mяnzиl шяraиtиnи yaxшыlaшdыraq. Bиr daha demяk иstяyиrяm kи, bцtцn mцvafиq gюstяrишlяr verиlиb. Иndи he-sablamalar, layиhяlяndиrmя ишlяrи aparыlыr. Цmиd edиrяm kи, ya-xыn gяlяcяkdя, bяlkя dя 1 ay яrzиndя artыq praktиkи tиkиntи ишlяrи baшlanылmalыdыr.

Bиldиyиnиz kиmи, Cocuq Mяrcanlы kяndиnиn yenиdяn qurulma-sы иlя baьlы mцvafиq sяrяncam иmzalanыб. Bu layиhяnиn иcra edиl-mяsи чox bюyцk rяmzи mяna daшыyыr. Bu, tarиxи hadиsяdиr. Bиz иш-ьaldan azad edиlmиш kяndя sakиnlяrи qaytarыrыq. Mяn чox шadam kи, Cocuq Mяrcanlы kяndиnиn sakиnlяrи buna чox bюyцk hяvяslя, bюyцk maraqla yanaшыrlar, o gцnц sяbиrsиzlиklя gюzlяyиrlяr. Яmи-

Page 153: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

153

nяm kи, bиz Cocuq Mяrcanlы kяndиnи qыsa mцddяt яrzиndя yenи-dяn quracaьыq. Иndи orada tяmиzlиk vя mиnalardan tяmиzlянmя ишlяrи aparыlыr. O kяndиn gюrцntцlяrи televиzиyada da gюstяrиlиr.

Bu kяnd bиr neчя ay ишьal altыnda olub. Sonra ulu юndяr Heydяr Яlиyevиn rяhbяrlиyи иlя Horadиz яmяlиyyatы keчиrиldи. Иш-ьalчыlar, dцшmяnlяr o kяnddяn qovulдуlar. Amma bu bиr neчя ay яrzиndя onlar kяndи yerlя yeksan edиblяr. Иndи, яlbяttя kи, orada mиnalardan tяmиzlянmя ишlяrи aparыlmalы, sonra иsя иnfrastruktur layиhяlяrи иcra olunmalыdыr. Mяn gюstяrиш vermишяm, beynяlxalq tяшkиlatlara da mцracияt olunsun kи, onlar da юz nцmayяndяlяrиnи ora gюndяrsиnlяr vя ermяnи vяhшиlиyиnиn nяdяn иbarяt olduьunu gюrsцnlяr.

Иndи ишьal edиlmиш dиgяr torpaqlara ermяnи ишьalчыlarы beynяl-xalq mцшahиdячиlяrи buraxmыrlar. Aьdamыn, Fцzulиnиn, dиgяr шя-hяrlяrиmиzиn daьыntыlarыnы bиz beynяlxalq mяtbuatda az-az gюrя bиlиrиk. Nяyя gюrя? Чцnkи buraxmыrlar. Amma bu Cocuq Mяr-canlы ermяnи vяhшиlиyиnиn, vandalиzmиnиn яyanи sцbutudur. Gяl-sиnlяr, gюrsцnlяr kи, юzlяrиnи mяdяnи xalq kиmи tяqdиm etmяyя чalышanlar hansы vяhшиlиklяrи tюrяdиblяr. Ona gюrя orada bu ишlяr gюrцlmяlиdиr, bцtцn sяnяdlяшдирилmя, pasportlaшdыrылma, ermяnи vяhшиlиklяrиnиn sяnяdlяшdиrиlmяsи ишlяrи, vиdeo, fotoчяkиlишlяr apa-rыlmalыdыr, daьыlmыш bцtцn o bиnalarыn юlчцlяrи, dяymиш zиyan he-sablanmalыdыr. Yяnи bиz bu ишlяrя чox яsaslы yanaшmalыyыq vя qeyd etdиyиm kиmи, orada иlk nюvbяdя, иnfrastruktur yaradыlma-lы, yollar, elektrиk, qaz, su xяtlяrи чяkиlmяlи, mцtlяq mяktяb, uшaq baьчasы, tиbb mяntяqяsи vя fяrdи evlяr tиkиlmяlиdиr. Bиrиncи mяrhяlяdя 50 ev tиkиlяcяk. Ancaq mяn gюstяrиш vermишяm kи, kяndиn masterplanы hazыrlansыn. Яmиnяm kи, gяlяcяkdя orada 100, ya da 200 ev tиkиlяcяkdиr. Яlbяttя kи, orada yaшayacaq иn-sanlar цчцn иш yerlяrи dя aчыlmalыdыr. Hяm яkиn sahяlяrи, щям дя dиgяr иш yerlяrиnиn yaradыlmasы цчцn tяdbиrlяr gюrцlяcяk vя belя-lиklя, bиz vяtяndaшlarыmыzы uzun fasиlяdяn sonra юz doьma ata-baba torpaьыna qaytaracaьыq.

Яrzaq tяhlцkяsиzlиyи иlя baьlы mяsяlяlяr daиm dиqqяt mяrkя-zиndяdиr. Mяn bяzи rяqяmlяrи sяslяndиrmяk иstяyиrяm. Bu rя-qяmlяr hяm gюrцlяn ишlяrи яks etdиrиr, hяm dя onlarыn gюrцlяcяk

Page 154: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

154

ишlяrlя baьlы яhяmиyyяtи varдыр. Belяlиklя, bиzиm яsas яrzaq mяh-sullarы иlя юzцmцzц tяmиnetmя sяvиyyяsиnи gюstяrяn bяzи rяqяm-lяr aшaьыdakы kиmиdиr: mal яtи – юzцmцzц 94 faиz tяmиn edиrиk, 5 faиz xarиcи komponent mюvcuddur. Qoyun яtи – 99 faиz vя cяmи 2 faиz xarиcи komponent. Sцd vя sцd mяhsullarы – юzцmцzц 88 faиz tяmиn edиrиk, bunun tяrkиbиndя 10 faиz иdxal xammal vardыr. Яmtяяlиk yumurta – 99 faиz. Burada иsя xarиcи kompo-nent 65 faиzdиr, bunlar dяnlиk qarьыdalы, soya, gцnяbaxan vя dяrmandыr. Bax, bu sahяyя hяm dюvlяt qurumlarы, hяm юzяl sektor fиkиr vermяlиdиr kи, burada xarиcи komponentи azaltmaq цчцn hansы ишlяr gюrцlmяlиdиr.

Bиtkи yaьlarы – юzцmцzц 48 faиz tяmиn edиrиk. Ancaq bu 48 faиzиn 80 faиzи xarиcdяn gяlяn xammaldыr. Yяnи яslиndя bиtkи yaьlarы vя marqarиnиn иstehsalы sadяcя olaraq, иш yerlяrиnиn yara-dыlmasыna xиdmяt edиr, онун faydasы bundadыr. Яgяr bunun tяrkиbиndя 80 faиz xarиcи komponent varsa, bunu yerlи mяhsul adlandыrmaq mцmkцn deyиl. Ona gюrя чalышmalыyыq vя o cцm-lяdяn, bиznes qurumlarы чalышmalыdыr kи, hяm bиtkи yaьlarыnыn иstehsalыnыn hяcmи artsыn, eynи zamanda, bu, daxиlи xammal яsasыnda иstehsal edиlsиn.

Kяrя yaьы – 76 faиz юzцmцzц tяmиnetmя яmsalыdыr. Bunun ичиndя 10 faиz xarиcи komponent var, bu da qablaшdыrma иlя baьlыdыr. Яfsuslar olsun kи, bиz bu sahяdя dя hяlя иdxaldan asыlы-yыq. Qablaшdыrma o qяdяr dя bюyцk mяsяlя deyиl kи, bиz bunu hяll edя bиlmяyяk. Xцsusиlя nяzяrя alsaq kи, bиzdя bazarыn hяcmи vя яhalи artыr, иndи иstяnиlяn tara vя qablaшdыrma Azяrbaycanda tяшkиl edиlmяlиdиr. Bunu hяm Sahиbkarlыьa Kюmяk Mиllи Fondu, щям dя sahиbkarlar юzlяrи nяzяrя alsыnlar.

Buьda – юzцmцzц 53 faиz tяmиn edиrиk, 20 faиz xarиcи kompo-nentdиr. Bu azdыr. Яmиnяm kи, yenи иrи fermer tяsяrrцfatlarыnыn fяalиyyяtи nяtиcяsиndя bиz юzцmцzц buьda иlя daha da bюyцk sяvиyyяdя tяmиn edя bиlяrиk. Arpa – 102 faиz, qarьыdalы – 71 faиz, soya – cяmи 4 faиz. Юzцmцzц meyvя vя gиlяmeyvя иlя 122 faиz tяmиn edиrиk. Ancaq burada sиyahы var, yяqиn kи, konfransыn иkиncи hиssяsиndя bu mяsяlя daha detallы mцzakиrя edиlяcяk. Mяn bцtцn bu meyvя nюvlяrиnи sadalamaq иstяmиrяm. Lakиn elя

Page 155: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

155

nюvlяr var kи, bиz юzцmцzц tяmиn edя bиlmиrиk. Bu da tяяssцf doьurur. Ancaq bцtюvlцkdя meyvя, gиlяmeyvя bиzиm vacиb иxrac mяhsulumuzdur.

Bцtцn nюv tяrяvяz – burada da цmumи rяqяm 96 faиzdиr. Hesab edиrяm kи, bu azdыr. Ancaq mиsal цчцn, kartof 86 faиz – bиr qяdяr aшaьы dцшцb – pomиdor 120 faиz, xиyar 105 faиz. Чay – юzцmцzц 45 faиz tяmиn edиrиk, onun ичиndя dя 50 faиz xarиcи komponent var. Duz иlя иsя юzцmцzц 100 faиz tяmиn edиrиk vя xarиcи komponent ancaq 5 faиzdиr. Bu чox yaxшы gюstяrиcиdиr. Bиr neчя иl bundan яvvяl bиz, demяk olar kи, duzun hamыsыnы иdxal edиrdиk.

Шяkяr vя шяkяrdяn hazыrlanan mяhsullar – юzцmцzц tяmиn-etmя яmsalы 115 faиzdиr. Ancaq bunun tяrkиbиndя 73 faиz xarиcи xammal var. Artыq gюstяrиш verиlиb, xarиcи xammalыn hяcmиnиn aшaьы salыnmasы цчцn yenи proqram hazыrlanыbdыr. Mяn bu barяdя deyяcяyяm. Шяkяr чuьundurunun яkиlmяsи, becяrиlmяsи vя шяkяrиn шяkяr чuьundurundan иstehsalы proqramы hazыrdыr.

Makaron mяmulatlarы – юzцmцzц cяmи 38 faиz tяmиn edиrиk, bunun ичиndя dя 95 faиz xarиcи xammal var. Bal – 97 faиz.

Bиr tяrяfdяn, яlbяttя, bu rяqяmlяr onu gюstяrиr kи, son иllяr яrzиndя bиz юz яrzaq tяhlцkяsиzlиyиmиzи xeyli tяmиn edя bиlmишиk. Яgяr bиz sovet vaxtыna nяzяr salsaq gюrяrиk kи – tяbии, o vaxt bюlgц aparыlыrdы – Azяrbaycanda цzцm, pambыq, gцl, meyvя, tя-rяvяz иstehsal edиlиrdи, ancaq yaь, яt, un baшqa respublиkalardan gяtиrиlиrdи. Bu da vahиd юlkя цчцn mяqbul varиant иdи. Ancaq bиz иndи mцstяqиllиk dюvrцndя yaшayыrыq vя яlbяttя kи, чalышmalыyыq юz яrzaq tяhlцkяsиzlиyиmиzи tam шяkиldя tяmиn edяk. Buna naиl oluruq. Яlavя tяdbиrlяr nяtиcяsиndя vя bayaq qeyd etdиyиm bu 150–160 mиn hektar yenи suvarыlacaq яkиn sahяlяrиnиn hesabыna bиz nяиnkи bu boшluьu doldura bиlяrиk, eynи zamanda, чox bю-yцk иxrac иmkanыmыz da yaranacaqдыр.

Mяn kяnd tяsяrrцfatыnыn mцxtяlиf sahяlяrи иlя baьlы bяzи rяqяmlяrи sяslяndиrmяk иstяyиrяm. Pambыqчыlыq иndи Azяrbay-canda sцrяtlя иnkишaf edиr. Burada rяqяmlяr sяslяndирилди. Bиz keчяn иl 51 mиn hektardan 90 mиn tona yaxыn pambыq tяdarцk etmишиk. Bu иl иsя 100–120 mиn hektarda pambыq яkиlяcяk vя bиz

Page 156: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

156

tяqrиbяn 200 mиn ton pambыq gюzlяyиrиk. 27 rayonda pam-bыqчыlыq иnkишaf edиb.

Bu sahя bиlavasиtя Mиngячevиrdя yaradыlmaqda olan sяnaye parkыnыn fяalиyyяtи иlя baьlыdыr. Чцnkи Mиngячevиrdя keчяn иl tяmяlиnи qoyduьum zavodlarыn bиr neчяsи bu иlиn sonuna qяdяr artыq иstиfadяyя verиlmяlиdиr. Orada иplиklя baьlы vя dиgяr sahяlяr цzrя 10-a yaxыn zavod fяalиyyяt gюstяrяcяk. Pambыqчыlыq da bиlavasиtя, bax, bu sяnaye zonasыnыn иnkишafыna xиdmяt едяcяk. Belяlиklя, bиz иxracdan daha da bюyцk vяsaиt яldя edяcяyиk. Bu, yenи иш yerlяrиnиn yaradыlmasы demяkdиr. Чцnkи 100 mиndяn чox, bяlkя dя 150 mиn иnsan pambыqчыlыqda ишlяyяcяk.

Baramaчыlыqla baьlы gюrцlяn operatиv tяdbиrlяr nяtиcяsиndя bu sahяyя dя bюyцk tяkan verиldи. Hazыrda 37 rayonda bara-maчыlыqla mяшьuldurlar. Dюvlяt юz vяsaиtи hesabыna bцtцn lazыmи mяsяlяlяrи hяll edиr, tиnglяrи gяtиrиr vя baramaчыlыq da иnkишaf edиr. Keчяn иl 70 ton yaш barama tяdarцk olunub. Bu иl 120 ton, 2019-cu иldя иsя 1300 ton vя bяlkя bundan да чox yaш barama tяdarцk edиlяcяk.

Fыndыqчыlыqla baьlы burada rяqяmlяr sяslяndирилди. Cяmи 1 иl яrzиndя fыndыq яkиnи sahяlяrи dюvlяt hesabыna tяxmиnяn 40 faиz artыб. Fыndыq kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы arasыnda bu gцn яn чox valyuta gяtиrяn mяhsuldur. Bu sahяnиn иnkишafыna bиzиm tя-bии иqlиmиmиz dя иmkan verиr. Fыndыqчыlыq иndи 13 rayonda иnkишaf etdиrиlиr vя bиz fыndыq baьlarыnыn sahяsиnи 80 mиn hektara чatdыr-malыyыq. Яgяr bu gцn bu baьlarыn sahяsи tяqrиbяn 30–35 mиn hek-tardыrsa, bиz bunu 80 mиn hektara чatdыrmalыyыq vя belяlиklя, 2 dяfяdяn чox gяlиr яldя edиlяcяk vя vяtяndaшlar 2 dяfя чox pul qazanacaqlar.

Шяkяr чuьunduru иlя baьlы mяn qeyd etdиm, bиzdя artыq tяh-lиllяr aparыlыb vя tяqrиbяn 30–40 mиn hektarda шяkяr чuьunduru яkиlmяsи mцяyyяnlяшdиrиlиb. Orada иstehsal olunacaq mяhsul Шяkяr Emalы zavoduna gюndяrиlяcяk vя bu mцяssиsя xarиcи xam-maldan – шяkяr qamышыndan asыlыlыьы bюyцk dяrяcяdя azaldacaq. Belяlиklя, valyuta xarиcя getmяyяcяk – чцnkи шяkяr qamышыnыn alыnmasыna bюyцk vяsaиt gedиr – яlbяttя kи, bunun kяnd tяsяr-rцfatыnыn иnkишafыna чox bюyцk xeyrи olacaq.

Page 157: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

157

Meyvя – xurma, nar baьlarыnыn salыnmasы цчцn artыq mцva-fиq gюstяrишlяr verиlиb. Bunlar яn чox gяlиr gяtиrяn sahяlяrdиr. Abшeron vя Bakыяtrafы qяsяbяlяrdя badam baьlarыnыn salыnmasы nяzяrdя tutulur. Яfsuslar olsun kи, bиz юzцmцzц bu mяhsullarla tяmиn edя bиlmиrиk. Halbukи buнлар da hяm daxиlи bazar, hяm dя иxrac цчцn чox qиymяtlи mяhsulларdыr.

Zeytunчuluьun иnkишafы цчцn яlavя tяdbиrlяr gюrцlцr, yenи baьlar salыnacaq. Bиz zeytun иxracыnы artыrmalыyыq.

Tцtцnчцlцklя baьlы mцvafиq gюstяrишlяr verиlиb. Bиz tцtцnцn иstehsalыnы 3 dяfя artыrmalыyыq. Яlbяttя kи, xarиcи bazarlarы mцяyyяn etmяklя paralel olaraq, tцtцn иstehsalы 10 mиn tona чatdыrыlmalыdыr. Bиz hяm юlkя daxиlиndя иstehsalы artыrmalыyыq, eynи zamanda, xarиcи bazarlara чыxыш яldя etmяlиyиk. Bu иstи-qamяtdя artыq mцvafиq tapшыrыqlar verиlиb, kontraktlar baьlanыb. Bu da чox gяlиrlи bиr sahяdиr.

Цzцmчцlцk vя шяrabчыlыqla baьlы tяdbиrlяr nяzяrdя tutulur. Bиz, яlbяttя, иndиkи sяvиyyя иlя razыlaшa bиlmяrиk. Bu gцn burada assosиasиyalarыn rяhbяrlяrи чыxыш etdиlяr. O assosиasиyalarыn bиr чoxu bиzиm tюvsиyяmиzlя keчяn иl yaradыlыb. Чцnkи bиz gяrяk hяr bиr иstиqamяt цzrя mяrkяzlяшmиш sиyasяt aparaq. Шяrabчыlar Assosиasиyasы чalышmalыdыr kи, xarиcи bazarlara dюvlяtиn dяstяyи иlя daha bюyцk hяcmlя чыxaq. Иndи burada rяqяm sяslяndирилди, bиz cяmи 3 mиlyon yarыm dollar dяyяrиndя mяhsul иxrac edиrиk. Яlbяttя, Azяrbaycan kиmи юlkя цчцn bu чox aшaьы sяvиyyяdиr. Bиz bunu 10 dяfя, bяlkя dя 20 dяfя artыrmalыyыq vя buna иmkan var. Чцnkи иndи bиzdя yenи цzцm baьlarы salыnыr, kиfayяt qяdяr цzцm emalы, шяrab zavodlarыmыz var, onlar tam gцcц иlя ишlяmиr. Yяnи burada чox cиddи dюvlяt sиyasяtи aparыlmalыdыr. Цzцmчц-lцk, шяrabчыlыq чox gяlиrlи sahяdиr vя bиz artыq kontraktlar иmzalamышыq. Dost, tяrяfdaш юlkяlяrlя иndи danышыqlar aparыlыr kи, onlar юz bazarlarыnda Azяrbaycan шяrabы цчцn mцяyyяn bиr yer ayыrsыnlar. Bu proses artыq keчяn иl baшlaныb, bu иl daha da genиш vцsяt alacaq.

Bиz soyanыn alыnmasыna иldя 50–60 mиlyon dollar xяrclяyиrиk. Halbukи soyaya olan daxиlи tяlяbatыmыzы 1-2 иl яrzиndя tam юdяyя bиlяrиk vя pul юlkяmиzdя qalaр. Soya da иxracyюnцmlц mяhsul-

Page 158: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

158

dur. Bиz soya яkиnи sahяlяrиnи artыrsaq, bu mяhsulu da чox bю-yцk uьurla иxrac edя bиlяrиk.

O kи qaldы taxыlчыlыьa, bu, stratejи sahяdиr. Dцzdцr, bu, bюyцk gяlиr gяtиrяn sahя deyиl. Яgяr dиgяr kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы иlя mцqayиsя etsяk, bяlkя dя яn az gяlиr gяtиrяn sahяdиr, amma bu, stratejи sahяdиr. Bиz ona gюrя kюmяk gюstяrиrиk kи, bюyцk fermer tяsяrrцfatlarы, aqroparklar yaradыlsыn, mяhsuldarlыq art-sыn, keyfиyyяt yaxшыlaшsыn. Bиz иndиkи 53 faиzdяn daha da yцksяk faиzя naиl olmalыyыq kи, юzцmцzц tяmиnetmя sяvиyyяsиnя чataq. Belяlиklя, иdxaldan da asыlыlыq azalacaq. Чцnkи bu gцn tяqrиbяn 250–300 mиlyon dollar ъиварынda vяsaиt ancaq bu mяqsяdlяr цчцn xarиcя gedиr. Taxыlчыlыьыn, яlbяttя, suvarma иlя baьlы problemlяrи var. Bu da hяll olunacaq, mяhsuldarlыq artacaq, bu sahяnи texnиka иlя tяmиn etmишиk. Azяrbaycanda Gцbrя zavodu tиkиlиr vя яmиnяm kи, яn gecи gяlяn иl иstиfadяyя verиlяcяk. Ona gюrя gцbrя иlя baьlы artыq xarиcя valyuta getmяyяcяk. Azяr-baycanda pestиsиd иstehsalы da qurulmalыdыr. Bu иl ишlяr baшlaн-malыdыr kи, bиz pestиsиdlяrи dя xarиcdяn almayaq.

Bиr sюzlя, иdxaldan asыlыlыq maksиmum dяrяcяdя azalдылmalы-dыr. Bu hяm tяhlцkяsиzlиk цчцn lazыmdыr, hяm dя bиz valyuta eh-tиyatыmыza qяnaяt etmяlиyиk.

Sцd vя sцd mяhsullarыnыn иstehsalыnы artыrmaq цчцn, яlbяttя kи, heyvandarlыq иnkишaf etmяlиdиr. Verиlяn rяqяmlяrя gюrя, яlavя 50 mиn baш cиns mal-qara gяtиrиlяrsя, yaxud da kи, юlkяmиzdя gюrцlяn tяdbиrlяr nяtиcяsиndя bиz буna naиl olарыгса, belяlиklя, bu problemи dя hяll edяриk. Yenи sцd zavodlarыnыn tиkиlmяsи nяzяrdя tutulmalыdыr vя heyvandarlыq sяmяrяlи шяkиldя иnkишaf etdиrиlmяlиdиr.

Яkиn sahяlяrи иlя baьlы burada deyиldи. Яlbяttя kи, sяmяrяsиz иstиfadя olunan юrцш sahяlяrиnи bиz яkиnя cяlb etmяlиyиk. Ancaq burada ишlяrиmиzи чox bюyцk dяqиqlиklя aparmalыyыq. Bu, kortяbии surяtdя kцtlяvи xarakter almamalыdыr. Чцnkи bиzя юrцш sahяlяrи dя lazыmdыr. Иndи mцяyyяnlяшdиrmяk lazыmdыr kи, юrцш sahяlяrиndяn harada normaдан az иstиfadя olunur. Яlbяttя, hяr bиr sahяyя, hяr bиr yerя fяrdи qaydada baxыlmalыdыr. Bиz burada bиr sahяnи иnkишaf etdиrя, amma dиgяr sahяyя zиyan vura bиlяrиk.

Page 159: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

159

Ona gюrя Kяnd Tяsяrrцfatы Nazиrlиyи, yerlи иcra orqanlarы, Иqtиsadиyyat Nazиrlиyи bu mяsяlяlяrя dиqqяtlя baxmalыdыr. Чцnkи burada dцшцnцlmцш vя яlaqяlяndиrиlmиш sиyasяt aparыlmalыdыr.

Яfsuslar olsun kи, bиzdя yun tяdarцkц иlя baьlы ишlяr lazыmи sяvиyyяdя qurulmayыb. Mяn maraqlanmышam, bиzdя cяmи 1 tя-darцk mяntяqяsи var. Bu, яlbяttя kи, qяbuledиlmяzdиr. Bu иl mцxtяlиf bюlgяlяrdя яn azы 10 tяdarцk mяrkяzи yaradыlmalыdыr. Burada da hяm daxиlи иstehsal, hяm dя xarиcя иxrac etmяk цчцn mяrkяzlяшdиrиlmиш sиyasяt aparыlmalыdыr. Bиz bu иmkanlardan da иstиfadя etmяlиyиk vя buradа, яlbяttя kи, kompleks tяdbиrlяr gю-rцlmяlиdиr. Burada hяm tяdarцk, hяm cиns, hяm dя иxrac poten-sиalы mяsяlяlяrи var. Hяr bиr sahяdяn иstиfadя etmяlиyиk kи, neft-dяn gяlяn valyutanыn azalmasыnы bиz mцяyyяn dяrяcяdя dиgяr sa-hяlяrlя baьlaya bиlяk.

Чayчыlыьы da иnkишaf etdиrmяlиyиk. Bиz чay plantasиyalarыmыzы genишlяndиrиrиk vя eynи zamanda, яn mцasиr texnologиyalar Azяrbaycana gятирилmяlиdиr. Burada mяhsuldarlыq daha da bю-yцkdцr. Bu hяm mяшьulluqdur, hяm dя kи, иdxaldan asыlыlыьыn azalmasыdыr.

Arычыlыq цчцn чox gюzяl tяbии шяraиtиmиz var. Bиz иndи mцяyyяn dяrяcяdя bal иxracыna baшlamышыq. Ancaq bиz bunu daha kцtlяvи qaydada edя bиlяrиk.

Xцsusиlя Azяrbaycanda yetишdиrиlяn bцtцn bu mяhsullar tя-bииdиr vя xarиcdя onlar чox yцksяk qиymяtlяndиrиlиr. Bazarlara чыxmaq цчцn, яlbяttя kи, mцxtяlиf reklam kampanиyalarы aparыl-malыdыr vя tяqdиmatlar keчиrиlmяlиdиr. Bu ишlяr иcra edиlиr, amma bu ишlяrя daha da bюyцk tяkan vermяlиyиk. Bиz aqroparklarыn sayыnы яn azы 10-a чatdыrmalыyыq. Иndи 2 aqropark yaradыlыr, on-larыn sayы 10-a чatmalыdыr. Яgяr belя olarsa, яmиnяm kи, dedиyиm mяsяlяlяr юz hяllиnи tapacaq.

Keчяn иl bцtюvlцkdя иnkишafla baьlы mцxtяlиf иstиqamяtlяr цzrя stratejи yol xяrиtяlяrи qяbul edиlиб. Orada hяr шey gюstяrиlиb. Qяbul edиlmиш regиonal Dюvlяt Пroqramыnda da яsas hяdяflяr gюstяrиlиb. Sadяcя olaraq, hяr иl bиz dцzяlишlяr edиrиk vя daha vacиb olan mяsяlяlяrи, яlbяttя kи, dиqqяtdя saxlayыrыq.

Page 160: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

160

Sяnaye иstehsalы иlя baьlы дейя билярик ки, sяnaye zonalarыnыn yaradыlmasы prosesи gedиr. Artыq bu sahяdя ишlяr yoluna dцшцr, hяm Sumqayыtda, hяm dя Mиngячevиrdя sяnaye zonalarыnыn tяmяlи qoyulubdur. Burada чыxыш edяn nцmayяndя Neftчala sяnaye zonasыnda gюrцlяn ишlяrlя baьlы danышdы. Masallыda vя dиgяr rayonlarda sяnaye zonalarыnыn yaradыlmasы иlя baьlы ишlяr gedиr.

Tиkиntи materиallarы иlя юzцmцzц tяmиnetmя sяvиyyяmиz haq-qыnda da bяzи rяqяmlяrи sяslяndиrmяk иstяyиrяm. Sementля юzцmц-zц 100 faиz tяmиn edиrиk. Azяrbaycanda artыq bиr neчя Sement za-vodu fяalиyyяt gюstяrиr. Яvvяllяr bиz xarиcdяn, иdxaldan asыlы иdиk. Artыq Bakыda, bюlgяlяrdя sement zavodlarы fяalиyyяt gюstяrиr. Yя-nи bu sahя artыq иdxaldan asыlы deyиl. Юzцmцzц яhяnglя 90 faиz, gиpslя 235 faиz, kяrpиclя 100 faиz, mяrmяr-travertиn иlя 46 faиz, be-ton tиkиntи bloklarы иlя 100 faиz, alчиpanla 100 faиz, metal kon-struksиyalarla 32 faиz, armaturla 72 faиz, alцmиnиum vя ondan alы-nan mяmulatlarla 231 faиz tяmиn edиrиk. Hesab edиrяm, bunlar da kиfayяt qяdяr yaxшы gюstяrиcиlяrdиr vя baxmaq lazыmdыr, яlavя han-sы ишlяr gюrцlmяlиdиr kи, o sahяdя dя addыmlar atыlsыn.

Dцzdцr, keчяn иl иnvestиsиya qoyuluшu aшaьы dцшdцyцnя gюrя иnшaat sektoruna daha da az vяsaиt yatыrыldы. Ancaq bu, mцvяq-qяtи bиr mяsяlяdиr. Artыq gюrцlяn tяdbиrlяr nяtиcяsиndя иnшaat sektoruna cиddи tяkan verиlяcяkdиr. Mяnzиl Иnшaatы Dюvlяt Agentlиyиnиn xяttи иlя artыq bиrиncи шяhяrcиk иnшa edиlmяyя baшla-ныb. Orada 30-a yaxыn bиnanыn tиkиlmяsи nяzяrdя tutulur. Nюv-bяtи 1-2 иl яrzиndя «Aь шяhяr»dя 60 bиna tиkиlяcяkdиr. Bakы шяhя-rиndя kючцrцlmя yolu иlя иcra edиlяcяk layиhяlяrиn sayы 60-a ya-xыndыr vя fяrdи qaydada onlarla yenи bиnalar tиkиlиr. Yяnи иnшaat sektoruna bunun чox bюyцk dяstяyи olacaqdыr.

Xalчaчыlыq sяnяtиnи yaшatmaq, иш yerlяrиnи yaratmaq vя иxrac иmkanlarыnы genишlяndиrmяk цчцn «Azяrxalчa» Aчыq Sяhmdar Cяmиyyяtи yaradыlыб. Artыq «Azяrxalчa»nыn иlk fиlиalы Horadиz шяhяrиndя aчыlыб. Mяn юzцm orada ишtиrak etmишяm. Bu иl bu fиlи-allarыn sayы 10-a чatdыrыlmalыdыr. Bиz hяm яnяnяvи sяnяtиmиzи ya-шatmalыyыq, eynи zamanda, xalчaчыlыq sяnayesиnи dя yaratmalы-yыq. Hяm яl иlя, hяm maшыnla toxunan xalчalar Azяrbaycanы

Page 161: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

161

dцnyada tяblиь etmяlиdиr vя bu da bюyцk bиr gяlиr mяnbяyиnя чevrиlmяlиdиr.

Turиzmlя baьlы gюrцlmцш ишlяr – burada rяqяmlяr sяslяndирил-ди – Azяrbaycanы beynяlxalq turиzm цчцn чox cяlbedиcи юlkяyя чevиrиr. Xцsusиlя vиzalarla baьlы atыlan addыmlar bu sahяdя dю-nцш yaratdы. Яlbяttя kи, Azяrbaycan turиzm цчцn чox cяlbedиcи bиr юlkяdиr. Иlk nюvbяdя, Azяrbaycanda zяngиn mяdяnи иrs var. Tarиxи abиdяlяrиmиz, qяdиm mяdяnиyyяtиmиz turиstlяrи cяlb edиr. Dиgяr tяrяfdяn, Azяrbaycan mцasиr юlkяdиr vя burada turиzm иnfrastrukturu da чox иnkишaf edиb – щotellяr, иstиrahяt zonalarы. 2004-cц иldяn bu gцnя qяdяr 300-dяn чox mehmanxana tиkиlиб-дир. Azяrbaycanda vя Bakы шяhяrиndя dцnyanыn aparыcы щotellяr шяbяkясинин mehmanxanalarы varдыр. Bиzиm gюzяl mяtbяxиmиz, gюzяl иqlиmиmиz, vяtяnpяrvяr vя eynи zamanda, qonaqpяrvяr иn-sanlarыmыz, Azяrbaycanda hюkm sцrяn sabиtlиk, tяhlцkяsиzlиk – bцtцn bunlar turиstlяrи cяlb edиr. Bцtцn bu amиllяr var vя vиza sadяlяшdиrиlmяsи dя hяll olunub, sadяcя olaraq, bиz ишlяrи иndи dцzgцn tяшkиl etmяlиyиk vя юlkяmиzdя gцclц turиzm sяnayesи ya-radыlmalыdыr. Яlbяttя, eynи zamanda, bu sahяdя bюyцk uьurlarы olan юlkяlяrиn tяcrцbяsиndяn иstиfadя etmяlиyиk.

Xarиcи bazarlara чыxmaq цчцn иndи dюvlяtlяrarasы sяvиyyяdя ишlяr gюrцlцr. Mяn юz hяmkarlarыmla gюrцшlяr яsnasыnda hяmишя bu mюvzunu ortaya qoyuram kи, Azяrbaycan юz иxrac иmkan-larыnы genишlяndиrsиn. Bиz qяrara gяldиk kи, bиr neчя юlkяdя Azяrbaycan tиcarяt evlяrи yaradыlsыn. Bu иstиqamяtdя ишlяr gedиr. Bu hяm tяblиьat цчцn юnяmlиdиr, eynи zamanda, иxrac иmkan-larыmыz da genишlяnя bиlяr. Yaxыn zamanlarda belя tиcarяt evlя-rиnиn aчыlmasы nяzяrdя tutulur.

Keчяn иl fermerlяrя kюmяk etmяk цчцn tяdarцk vя tяchиzat qurumu yaradыldы. Onun яsas mяqsяdи bюlgяlяrdя yetишdиrиlяn mяhsulu fermerlяrdяn almaq, ondan sonra logиstиka иmkanlarыn-dan иstиfadя edиb onu saxlamaq vя ondan sonra иxrac etmяk, ya-xud da kи, daxиlи bazara чыxarmaqdыr. Keчяn иl belя bиr qurum ya-radыldы. Bu qurumun fяalиyyяtи hяlя иlkиn mяrhяlяdяdиr. Яgяr ишlяr dцzgцn qurulsa – бу belя dя olmalыdыr – bu qurumun чox bюyцk яhяmиyyяtи ola bиlяr. Belяlиklя, bu, bиr neчя mяqsяdи gцdmцш olur.

Page 162: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

162

Hяm yetишdиrиlяn mяhsul batmayacaq, hяm dя fermer mяhsulunu tarla baшыnda satacaq vя pulunu alacaq. Bunun sayяsиndя mяh-sulun hяm daxиlи bazara, hяm dя иxraca mяrkяzlяшdиrиlmиш qayda-da чыxarыlmasы tяmиn edиlя bиlяr.

Bu иl 2 «ASAN xиdmяt» Mяrkяzи aчыlmalыdыr – Quba vя Mиn-gячevиr шяhяrlяrиndя. Daha 2 шяhяrdя – Иmишlиdя vя Шяkиdя mяr-kяzlяr иnшa edиlяcяk. Yяqиn kи, onlarыn aчыlышы 2018-cи иldя olacaq.

Bиr daha demяk иstяyиrяm kи, sahиbkarlыьыn иnkишafы иlя baьlы bцtцn lazыmи tяdbиrlяr gюrцlцr. Mяn чыxышыmыn яvvяlиndя dя bu mяsяlяyя toxundum. Fermerlяrя bюyцk gцzяшtlяr edиlиr. Onlar torpaq vergиsи иstиsna olmaqla, bцtцn vergиlяrdяn azaddыrlar. Suvarma ишlяrи aparыlыr, иnfrastruktur yaradыlыr. Gцzяшtlи шяrtlяrlя kredиtlяr, yanacaq, gцbrя, subsиdиyalar, metodиk tюvsиyяlяr verиlиr. Dюvlяt юz hesabыna fыndыq vя tut tиnglяrи gяtиrиr. Pambыq-чыlыqla baьlы dюvlяt xяttи иlя bюyцk ишlяr gюrцlцr, texnиka alыnыr, suvarma tяdbиrlяrи hяyata keчиrиlиr. Bunlarы bиz edиrиk kи, yerlяrdя yaшayan иnsanlar bu иmkanlardan иstиfadя etsиnlяr. Bu onlarыn gцzяranыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы цчцndцr.

Bu иl 42 mиn иctиmaи иш yerи aчыlacaq. Bиz keчяn иl dя иctиmaи иш yerlяrиnиn aчыlmasы иlя baьlы tяdbиrlяr gюrdцk, bu иl dя gюrцlяcяk. Bu иш yerlяrи mцmkцn olan ишsиzlиyи aradan qaldыrmaq цчцn aчыlыr. Bu ишlяr иctиmaи ишlяrdиr. Bюlgяlяrdя tяmиr-tиkиntи иlя, yaшыllыq zonalarыna xиdmяtlя baьlы иш yerlяrи aчыlacaq. Dюvlяt шиrkяtlяrиnиn xяttи иlя dя bеля иш yerlяrи aчыlacaq. Гейд етдийимиз кими, yalnыz иctиmaи xиdmяtlяr иstиqamяtиndя 42 mиn иш yerи aчыla-caq. Gюrцlяcяk dиgяr tяdbиrlяr hesabыna on mиnlяrlя иш yerи aчы-lacaq vя belяlиklя, ишsиzlиk Azяrbaycanda hяmишя olduьu kиmи, aшaьы sяvиyyяdя qalacaq.

Mяn иxracla baьlы bиr mяsяlяnи dя qeyd etmяk иstяyиrяm. Bu yaxыnlarda «azexport» portalы yaradыldы. Orada Azяrbaycanda иstehsal olunan иxracyюnцmlц bцtцn mяhsullar qeyd edиlиr. Bцtцn иstehsalчыlar – mяn onlara da mцracияt edиrяm – qoy юz mяhsullarыnы hяmиn o portala daxиl etsиnlяr, hяm иctиmaиyyяt bu-nu gюrsцn, hяm dя kи, bu onlarыn da xeyrиnяdиr. Чцnkи onlarыn иxrac potensиalы artacaq.

Page 163: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

163

Яlbяttя, bцtцn bu ишlяrи gюrяrkяn, bиr daha qeyd etmяk иstяyиrяm kи, bиz bиr neчя mяqsяdи gцdцrцk. Юlkя иqtиsadиyyatыnы шaxяlяndиrmяk, иdxaldan asыlыlыьы azaltmaq, иxrac potensиalыnы vя kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarыnыn иxracыnы artыrmaq. Hesab edиrяm kи, bиz kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarыnыn иxracыnы 2 dяfя artыra bиlя-rиk. Bu, real hяdяfdиr, bиz buna naиl olmaьa чalышmalыyыq. Be-lяlиklя, юlkяmиzя daha чox valyuta gяlяcяk, manat юz sabиtlиyиnи qoruyacaq, neftdяn asыlыlыq azalacaq vя иш yerlяrи yaradыlacaq, sahиbkarlыq иnkишaf edяcяk.

Bax, budur bиzиm яsas иnkишaf konsepsиyamыz. Bununla bя-rabяr, onu da qeyd etmяlиyяm kи, mяn dяfяlяrlя demишяm, bиz artыq postneft dюvrцndя yaшayыrыq. Bunu mяn o mяnada deyи-rяm kи, dюvlяt qurumlarы daha neft amиlиnя bel baьlamasыn. An-caq bu o demяk deyиl kи, bиzиm neftиmиz tцkяnиr. Yox, bиzиm neftиmиz hяlя onиllиklяr яrzиndя xalqыmыza xиdmяt edяcяk. Azяr-baycan qazы 2 иldяn sonra dцnya bazarlarыna daha da bюyцk hяcmdя чыxacaq vя юz яhatя daиrяsиnи genишlяndиrяcяk. Yяnи bu amиl daиm var vя bu bиzя hяmишя gцclц bиr dяstяk kиmи, kюmяk edяcяk. Ancaq bиz ишиmиzи elя qurmalыyыq kи, sankи bu yoxdur. Bax, bugцnkц konfransыn, цmumиyyяtlя, иnkишafla baьlы tяdbиr-lяrиmиzиn mяqsяdи bundan иbarяtdиr.

Nяtиcя olaraq, bиz bunu ona gюrя edиrиk kи, иnsanlar daha da yaxшы yaшasыnlar. Amma иnsanlarыn yaxшы yaшamasы tяkcя maddи tяrяflя юlчцlmцr. Burada, яlbяttя kи, mяmur–vяtяndaш mцnasи-bяtlяrи xцsusи yer tutur. Mяn bu mяsяlя иlя baьlы юz fиkиrlяrиmи dяfяlяrlя demишяm, bu gцn dя deyиrяm, bunu hяr kяs bиlsиn, eшиt-sиn vя nяtиcя чыxarsыn. Mяmurlar xalq цчцn yaшayыrlar, яksиnя deyиl. Mяmur xalqыn xиdmяtчиsиdиr, vяtяndaшa xиdmяt, kюmяk gюstяrmяlиdиr, yekяxanalыq etmяmяlиdиr. Hansыsa qanunsuz tя-lяb иrяlи sцrmяmяlиdиr. Юzцnц tяvazюkar aparmalыdыr. Юzц vя aиlя цzvlяrи nцmunя olmalыdыr. Rцшvяtxorluqla, soyьunчuluqla mяш-ьul olmamalыdыr. Mяmur, bax, belя olmalыdыr, dedиyиm kиmи. Mяn hяr bиr dюvlяt mяmurunu ya иcra baшчыsы, ya baшqa vяzиfяyя tяyиn edяndя gюstяrиш verиrяm kи, get, иnsanlara qulluq et, xиd-mяt gюstяr, dюvlяtя xиdmяt et, tяmиz ишlя. Amma яfsuslar olsun

Page 164: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

164

kи, bяzиlяrи nяtиcя чыxarmыrlar. Onlarыn da cяzasы verиlиr vя verи-lяcяk.

Чцnkи bиz bцtцn bu ишlяrи gюrцrцk kи, Azяrbaycanda иnkишaf hяrtяrяflи vя sцrяtlи olsun. Xoшagяlmяz hallara son qoyulmalы-dыr. «ASAN xиdmяt»и bиz yaratdыq, artыq neчя иldиr kи, ишlяyиr. Bиr dяnя dя olsun oradan шиkayяt yoxdur. Hяr halda, mяn eшиt-mяmишяm. Bяyяnиlmя яmsalы 98 faиzdиr. 13 mиlyon mцracияt olu-nub. Bиzиm яhalиmиz hяlя 10 mиlyona чatmayыb, 13 mиlyon mц-racияt olub. Bu, иctиmaи xиdmяtlяr sahяsиndя bиr yenиlиkdиr. Bu nяyи gюstяrиr? Bиrиncиsи, bиzиm иradяmиzи vя sиyasяtиmиzи gюstяrиr. Иkиncиsи иsя onu gюstяrиr kи, bеля ишlяmяk mцmkцndцr. Яgяr ora-da mцmkцndцrsя, demяlи, hяr yerdя mцmkцndцr. Ona gюrя mя-mur–vяtяndaш mцnasиbяtlяrи, bu mяsяlяlяr cяmиyyяt цчцn, иnkи-шaf цчцn чox юnяmlиdиr. Burada hяr шey mяmurlardan asыlыdыr. Onlar dedиyиm kиmи ишlяmяlиdиrlяr. Яgяr мямур юz ишиndя nюqsa-na, yaxud da pozuntuya yol verяrsя, lazыmи sяvиyyяdя cяzalan-dыrыlacaqдыр.

Bu gцn verdиyиm bцtцn tapшыrыqlar yerиnя yetиrиlmяlиdиr. Ver-dиyиm tapшыrыqlarla baьlы vaxtaшыrы mяlumat Prezиdent Admиnи-strasиyasыna gюndяrиlmяlиdиr. Prezиdent Admиnиstrasиyasы иsя bu tapшыrыqlarыn yerиnя yetиrиlmяsи иlя baьlы bцtцn lazыmи tяdbиrlяrи gюrяcяk, nяzarяtdя saxlayacaq kи, bиz 2017-cи иlи dя uьurla baшa vuraq. Saь olun.

Page 165: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

165

AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN BAШ DИREKTORU KRİSTİAN DANİELSONUN RЯHBЯRLИK ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 30 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

yanvarыn 30-da Avropa Komиssиyasыnыn Avropa Qonшuluq Sиyasя-tи vя Genишlяnmя Danышыqlarы цzrя baш dиrektoru Krиstиan Danиel-sonun baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Avropa Komиssиyasыnыn Avropa Qonшuluq Sиyasяtи vя Genиш-lяnmя Danышыqlarы цzrя baш dиrektoru Krиstиan Danиelson иlk dяfя юlkяmиzя sяfяr etdиyиnи, paytaxtыmыzыn arxиtekturasыnыn, xцsusиlя dя Heydяr Яlиyev Mяrkяzиnиn gюzяllиyиnиn onda dяrиn tяяssцrat yaratdыьыnы mяmnunluqla vurьuladы.

Prezиdent Иlham Яlиyev юlkяmиzdя hяyata keчиrиlяn иslahatlar, иqtиsadиyyatыn, o cцmlяdяn иxracыn шaxяlяndиrиlmяsи, qeyrи-neft sektorunun иnkишafы, enerjи, hяmчиnиn TAP, nяqlиyyat, kяnd tя-sяrrцfatы vя dиgяr sahяlяrdя gюrцlяn ишlяrdяn danышdы, bцtцn bu sahяlяrdя hяyata keчиrиlяn mцhцm layиhяlяrиn Avropa Иttиfaqы иlя яmяkdaшlыq mцstяvиsиndя юnяmиnи xцsusи qeyd etdи.

Krиstиan Danиelson Azяrbaycanda gюrцlяn ишlяrиn Avropa–Azяrbaycan яmяkdaшlыьыnыn mцzakиrяsи baxыmыndan mцhцm яhяmиyyяt daшыdыьыnы vurьuladы.

Sюhbяt zamanы qarшыlыqlы maraq doьuran bиr sыra dиgяr mя-sяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 166: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

166

QЯTЯR DÖVLƏTİNİN XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ ŞEYX MƏHƏMMƏD BİN ƏBDÜRRƏHMAN ЯL-TANİNİN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 31 yanvar 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev yan-

varыn 31-dя Qяtяr Dюvlяtиnиn Xarиcи İшlяr nazиrи Шeyx Mяhяmmяd bиn Яbdцrrяhman яl-Tanиnиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan иlя Qяtяr arasыnda иkиtя-rяflи яlaqяlяrиn sяvиyyяsиndяn mяmnunluьunu иfadя etdи. Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanиnиn Azяrbay-cana sяfяrиnиn яlaqяlяrиmиzиn иnkишafыnda mцhцm rol oynadыьыnы bиldиrdи, eynи zamanda, Qяtяrиn Xarиcи İшlяr nazиrи Шeyx Mяhяm-mяd bиn Яbdцrrяhman яl-Tanиnиn юlkяmиzя sяfяrиnиn яmяkdaшlыьы-mыzыn perspektиvlяrиnиn mцzakиrяsи цчцn yaxшы иmkanlar yaratdы-ьыnы vurьuladы. Bиrgя Иqtиsadи, Tиcarяt vя Texnиkи Komиssиyanыn fя-alиyyяtиnя toxunan dюvlяtиmиzиn baшчыsы bu Komиssиyanыn иqtиsadи яmяkdaшlыьыmыzыn praktиk mяsяlяlяrиnиn mцzakиrяsиnя dиqqяt yetиrя-cяyиnя цmиdvar olduьunu bиldиrdи. Prezиdent Иlham Яlиyev вурьула-ды kи, sиyasи яlaqяlяrиmиz yцksяk sяvиyyяdяdиr, tяrяfdaшlыq mцnasи-bяtlяrиnя sюykяnиr vя иqtиsadи, tиcarяt, turиzm vя dиgяr sahяlяrdя дя яmяkdaшlыьыmыzыn genишlяndиrиlmяsи цчцn yaxшы иmkanlar var. Dюv-lяtиmиzиn baшчыsы bu baxыmdan иnvestиsиya иmkanlarыnыn araшdыrыl-masыnыn яhяmиyyяtиnи qeyd etdи.

Qяtяrиn Xarиcи İшlяr nazиrи Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tя-mиm bиn Hяmяd яl-Tanиnиn яn sяmиmи salamlarыnы prezиdent Иlham Яlиyevя чatdыrdы vя onu юlkяsиndя gюrmяyи sяbиrsиzlиklя gюzlяdиyиnи dedи. Nazиr Azяrbaycanda gedяn иnkишaf proseslяrиnиn Qяtяrdя bюyцk maraqla иzlяnиldиyиnи bиldиrdи. Иqtиsadи яmяkdaшlы-ьыmыza toxunan qonaq Azяrbaycan–Qяtяr hюkumяtlяrarasы bиrgя

Page 167: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

167

Иqtиsadи, Tиcarяt vя Texnиkи Komиssиyasыnыn konstruktиv шяkиldя fяalиyyяt gюstяrяcяyиnя цmиdvar olduьunu bиldиrdи. Azяrbaycan иlя Qяtяr arasыnda sиyasи яlaqяlяrиn yцksяk sяvиyyяdя olduьunu гейд едян Шeyx Mяhяmmяd bиn Яbdцrrяhman яl-Tanи яlaqяlяrиmиzиn bundan sonra da daиm иnkишaf edяcяyиnя яmиnlиyиnи иfadя etdи. Иqtиsadи яmяkdaшlыьыmыzыn daha da genишlяndиrиlmяsиnиn юnяmиnи vurьulayan qonaq bu baxыmdan mцшtяrяk fondun yaradыlmasыnыn mяqsяdяuyьun olduьunu dedи.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы юz nюvbяsиndя, Qяtяrя sяfяrиnи sяbиrsиzlиk-lя gюzlяdиyиnи dedи vя Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanи иlя шяxsи dostluq mцnasиbяtlяrиnиn xalqlarыmыz arasыnda dostluьun mюhkяmlяndиrиlmяsи baxыmыndan юnяmиnи qeyd etdи.

Gюrцшdя BMT vя dиgяr beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvяsиndя яmяkdaшlыqdan mяmnunluq иfadя olundu vя bu яmяkdaшlыьыn daha da mюhkяmlяndиrиlmяsиnиn юnяmи vurьulandы.

Prezиdent Иlham Яlиyev Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanиnиn salamlarыna gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrиnя чatdыrmaьы xahиш etdи.

Page 168: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

168

ШRИ-LANKA DEMOKRATИK SOSИALИST RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB MAYTRИPALA SИRИSENAYA

Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Юlkяnиzиn mиllи bayramы – Mцstяqиllиk Gцnц mцnasиbяtиlя

Sиzи vя xalqыnыzы юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan цrяkdяn tяbrиk edиrяm.

Belя bиr xoш gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrиnиzdя uьurlar, dost Шrи-Lanka xalqыna sцlh vя fиravanlыq arzulayыram.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 1 fevral 2017-cи иl

Page 169: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

169

MЯDЯN HASИLATЫ ЦZRЯ ШЯFFAFLЫQ TЯШЯBBЦSЦ ИDARЯ HEYЯTИNИN SЯDRИ FREDERİK REYNFELDT İLƏ GÖRÜŞ

1 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 1-dя Mяdяn Hasиlatы цzrя Шяffaflыq Tяшяbbцsц (MHШT) Иdarя Heyяtиnиn sяdrи Frederиk Reynfeldtи qяbul etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Mяdяn Hasиlatы цzrя Шяffaflыq Tяшяbbцsц Иdarя Heyяtиnиn sяdrи Frederиk Reynfeldtиn Azяrbaycana sяfяrи-nиn юlkяmиz иlя bu qurum arasыnda яmяkdaшlыq mяsяlяlяrиnиn genиш mцzakиrяsи цчцn yaxшы иmkan yaratdыьыnы гейд етди, Azяrbayca-nыn bu tяшяbbцsя qoшulan иlk юlkяlяrdяn bиrи olduьunu vurьuladы. Prezиdent Иlham Яlиyev Mяdяn Hasиlatы цzrя Шяffaflыq Tяшяbbцsц-nцn Londonda keчиrиlяn иlk иclasыnda ишtиrak etdиyиnи mяmnunluq-la xatыrlaтdы. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы belя bиr mяqamы vurьuladы kи, юlkяmиz bu prosesя qoшulmaьa neft sektorundan яhяmиyyяtlи ma-lиyyя vяsaиtи daxиl olmazdan hяlя иllяr юncя qяrar vermишdи. Prezи-dent Иlham Яlиyev o dюvrdя tяcrцbяnиn юyrяnиlmяsи mяqsяdиlя Azяrbaycandan suveren fondlarы olan юlkяlяrя nцmayяndя heyяt-lяrиnиn gюndяrиldиyиnи bиldиrdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Azяrbaycan Dюvlяt Neft Fondunun «Dюvlяt xиdmяtиndя шяffaflыьыn, cavabdeh-lиyиn vя mяsulиyyяtиn artыrыlmasы» цzrя 2007-cи иl цчцn «BMT-nиn Dюvlяt Qulluьu Mцkafatы»na layиq gюrцldцyцnц mяmnunluqla qeyd etdи.

Frederиk Reynfeldt Azяrbaycanыn Mяdяn Hasиlatы цzrя Шяffaf-lыq Tяшяbbцsцnя иlk qoшulan юlkяlяrdяn bиrи olduьunu, bu qurumla uzun иllяr яmяkdaшlыq etdиyиnи vя hяmиn sahяdя bюyцk naиlиyyяtlяr qazandыьыnы vurьuladы. Qonaq юlkяmиz tяrяfиndяn aчыqlanan hesa-batlarыn bu qurumun tяlяblяrиnя uyьun olduьunu qeyd etdи.

Page 170: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

170

Gюrцшdя Azяrbaycanыn Mяdяn Hasиlatы цzrя Шяffaflыq Tяшяb-bцsц иlя яmяkdaшlыьыn davam etdиrиlmяsиnя sadиq olmasы bиr daha vurьulandы, юlkяmиzиn gяlяcяkdя bu qurumda tamhцquqlu цzv sta-tusunun bяrpa olunmasы цчцn bцtцn lazыmи tяdbиrlяrиn hяyata ke-чиrиlmяsи яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 171: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

171

GЮRKЯMLИ DИRИJOR MAESTRO NИYAZИNИN ABИDЯSИNИN AЧЫLЫШЫ MЯRASИMИ 2 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 2-dя Bakыnыn Nиyazи kцчяsиndя yerlяшяn parkda gюrkяmlи dиrиjor, SSRИ Xalq аrtиstи maestro Nиyazиnиn abиdяsиnиn aчыlышı mяrasиmинdя ишtиrak etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы maestro Nиyazиnиn abиdяsиnиn aчыlышыnы eтdи вя юnцnя gцl dяstяsи qoydu.

Abиdяnиn hцndцrlцyц 3, pyedestalыnыn hцndцrlцyц иsя 1 metrя yaxыndыr. Heykяlиn цst plиtяsи royalыn qapaьы formasыndadыr. Abи-dяnиn pyedestalы qara qranиtdяn hazыrlanыb. Bцrцncdяn hazыrla-nan heykяlиn mцяllиfи Xalq rяssamы Юmяr Eldarov, memarы иsя Яmяkdar memar Elbay Qasыmzadяdиr.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы mяrasиmdя чыxыш etdи.

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevиn чыxышы Яzиz dostlar, bu gцn юlkяmиzиn hяyatыnda чox яlamяtdar bиr

gцndцr. Bu gцn Azяrbaycan xalqыnыn bюyцk oьlu Nиyazиnиn abиdяsи aчыlыr. Bu mцnasиbяtlя sиzи vя bцtцn Azяrbaycan xalqыnы tяbrиk etmяk иstяyиrяm.

Nиyazи bюyцk Цzeyиr Hacыbяylиnиn layиqlи davamчыsы иdи. Nиyazи Azяrbaycan dиrиjorluq mяktяbиnиn яsasыnы qoyуб vя bu gцn onun davamчыlarы юz sяnяtляри иlя bиzи sevиndиrиrlяr. Nиyazи Azяrbaycan musиqи mяdяnиyyяtиnя чox bюyцk tюhfяляр verиб. O, Sovet Иttиfaqыnda яn tanыnmыш vя яn иstedadlы dиrиjorlardan bиrи иdи. Nиyazи Azяrbaycanы, Azяrbaycan xalqыnы hяm sovet mяkanыnda, hяm dцnyada layиqиncя tяmsиl edиrdи, xalqыmыzыn иstedadыnы nцmayиш etdиrиrdи. Onun dиrиjorluq sяnяtи xalqыmыzыn

Page 172: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

172

bюyцk dяyяrиdиr vя demяk olar kи, Azяrbaycan bяstяkarlarыnыn bцtцn sиmfonиk яsяrlяrиnиn илк dиrиjoru Nиyazи olmuшdur.

Dцnyada vя sovet mяkanыnda dиrиjor kиmи tanыnan Nиyazи eynи zamanda, gюzяl bяstяkar иdи, onun яsяrlяrи bu gцn dя ya-шayыr. Onun яsяrlяrиndя Azяrbaycan musиqи mяdяnиyyяtи юzцnц bцruzя verиr.

Nиyazиnиn чox bюyцk иctиmaи fяalиyyяtи dя вар иди. O, bиr neчя чaьыrыш Azяrbaycan Alи Sovetиnиn deputatы seчиlmиш, fяalиyyяtи xalq, иctиmaиyyяt tяrяfиndяn yцksяk qиymяtlяndиrиlmишdи. O, So-vet Иttиfaqыnыn Xalq artиstи adыna layиq gюrцlmцшdц. Sovet Иttиfa-qыnыn яn yцkсяк mцkafatы – Sosиalиst Яmяyи Qяhrяmanы адына лайиг эюрцлмцшдцр. Bu tяltиflяr вя ona verиlmиш beynяlxalq mц-kafatlar onu gюstяrиr kи, Nиyazи bюyцk шяxsиyyяt, bюyцk sяnяt-kar vя Azяrbaycan xalqыnыn layиqlи nцmayяndяsи иdи. Bиz haqlы olaraq, onunla saьlыьыnda da fяxr edиrdиk, bu gцn dя fяxr edиrиk.

Mяnиm Nиyazи иlя baьlы юz xatиrяlяrиm var. Atam, ulu юndяr Heydяr Яlиyevlя onu dostluq яlaqяlяrи baьlayыrdы. Heydяr Яlиyev hяmишя Nиyazиyя чox bюyцk dиqqяtlя, qayьы иlя yanaшыrdы. Nиyazи mцяllиm vя Hяcяr xanыm dяfяlяrlя bиzиm evиmиzdя olmuш-lar. O mяclиslяrdя mяn dя ишtиrak eдирdиm vя gюrцrdцm kи, doь-rudan da Nиyazи чox gюzяl иnsandыr. Onu tanыyanlar bиlиrlяr kи, onun чox gюzяl xatиrяlяrи вар иди, gюzяl яhvalatlar bиlиrdи, чox za-rafatcыl иdи, onda чox bюyцk yumor hиssи var иdи. O xatиrяlяr bu gцn dя mяnиm yaddaшыmda yaшayыr, bu, unudulmaz gцnlяr иdи. Иndи vaxt keчdиkcя, яlbяttя, bиz daha aydыn шяkиldя gюrцrцk kи, Nиyazи dahи шяxsиyyяt иdи vя yenя dя deyиrяm, o, xalqыmыzы lяya-qяtlя tяmsиl edиrdи.

Azяrbaycan dюvlяtи юz mяdяnи иrsиnя hяmишя bюyцk dиqqяtlя yanaшыr. Bиz gюrkяmlи шяxsиyyяtlяrиmиzиn xatиrяsиnи yaшadыrыq, яbяdиlяшdиrиrиk. Son bиr neчя иl яrzиndя шяhяrиmиzиn mяrkяzиndя ardыcыllыqla gюrkяmlи mяdяnиyyяt xadиmlяrиnиn – Fиkrяt Яmиro-vun, Qara Qarayevиn, Bцlbцlцn, Rяшиd Behbudovun abиdяlяrи aчыlыб. Bu gцn bu gюzяl parkda, Nиyazиnиn adыnы daшыyan bu kцчяdя Nиyazиnиn dя abиdяsи aчыlыr.

Nиyazиnиn adы Azяrbaycanda яbяdиlяшdиrиlиb. Azяrbaycan Teleradиo шиrkяtиnиn sиmfonиk orkestrи, uшaq musиqи mяktяbи,

Page 173: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

173

gяmи, kцчя onun adыnы daшыyыr, bu gцn dя Nиyazиnиn mюhtяшяm, чox gюzяl vя яzяmяtlи, eynи zamanda, bu яrazиyя uyьun abиdяsи aчыlыr.

Onu da qeyd etmяlиyяm kи, bu иl bиr neчя gюrkяmlи шяxsиyyяt-lяrиmиzиn yubиley tяdbиrlяrи dюvlяt sяvиyyяsиndя qeyd edиlяcяkдир. Bцlbцlцn 120 иllиk, Tofиq Qulиyevиn, Cюvdяt Hacыyevиn 100 иllиk, Mstиslav Rostropovичиn 90 иllиk yubиleylяrи bu иl, Qara Qara-yevиn 100 иllиk yubиleyи иsя gяlяn иl dюvlяtиn tam dяstяyи иlя yцk-sяk sяvиyyяdя keчиrиlяcяk.

Цmumиyyяtlя, demяk иstяyиrяm kи, bиz юz mяdяnи иrsиmиzя чox sadиqиk vя mцstяqиl Azяrbaycan dюvlяtи чox gцclц mиllи-mяnяvи kюklяr, яsaslar цzяrиndя qurulubdur. Bиz mцstяqиl, mцa-sиr юlkяyиk. Ancaq bиzиm gцcцmцzцn mяnbяyи mиllи tarиxиmиzdиr, keчmишиmиzdиr, mяdяnиyyяtиmиzdиr. Bиz xalq olaraq юz mяnlиyи-mиzи ona gюrя qoruya bиlmишиk kи, mяdяnиyyяtиmиzи, dиlиmиzи, яdяbиyyatыmыzы qoruya bиlmишиk vя bu gцn dя qoruyuruq.

Azяrbaycan xalqы юz gюrkяmlи nцmayяndяlяrи иlя fяxr edиr. Fяxr edиrиk kи, bиzиm gюrkяmlи mяdяnиyyяt, иncяsяnяt nцmayяn-dяlяrиmиz dцnya mиqyasыnda юzlяrиnя yer tapa bиlиblяr. Bu, яl-bяttя, xalqыmыzыn иstedadыnы gюstяrиr vя onu gюstяrиr kи, bиz dцn-ya mяdяnиyyяt xяzиnяsиnя чox bюyцk vя dяyяrlи tюhfяlяr vermишиk.

Bu gцn Azяrbaycanын dюvlяt sиyasяtиnиn яsas иstиqamяt-lяrиndяn bиrи dя humanиtar sahя – mяdяnиyyяt, иncяsяnяt vя яdя-bиyyatlа baьlыdыr. Son иllяr яrzиndя bu иstиqamяtlяrdя bюyцk ишlяr gюrцlцб. Bиzиm 20-dяn чox teatrыmыz, muzeyиmиz яsaslы шяkиldя tяmиr olunub. Azяrbaycan o юlkяlяrdяndиr kи, hяtta иqtиsadи чяtиnlиklяrя baxmayaraq, mяdяnиyyяtиn иnkишafыna malиyyя vя maddи dяstяyиnи яsиrgяmиr. Чцnkи bu hяm bu gцn цчцn, hяm dя gяlяcяk цчцn lazыmdыr. Юz mяdяnиyyяtиnи qoruyan dюvlяtlяr hяm hюrmяtя layиqdиr, həm də daha bюyцk uьurlar qazanыr. Bax, bиz o dюvlяtlяrdяnиk. Bиzиm mяdяnиyyяtиmиz qцrur mяnbяyиmиzdиr. Bиz mяdяnиyyяtиmиzи qoruyuruq vя чox шadam kи, чox gюzяl gяnc nяsиl yetишиr. Bиzиm gяnc nяsиl artыq hяm mцasиr musиqиnи юyrяnиr, həm də юz mиllи kюklяrиnя чox sadиqdиr. Azяrbaycanda keчиrиlяn, hяm yerlи, hяm dя beynяlxalq ишtиrakчыlarыn qatыldыьы muьam festиvallarы, muьam mцsabиqяlяrи чox bюyцk maraq do-

Page 174: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

174

ьurur vя bцtцn bюlgяlяrdяn olan gяnclяr, uшaqlar, yenиyetmяlяr чalышыrlar kи, o mцsabиqяlяrdя ишtиrak etsиnlяr, юzlяrиnи gюstяrsиn-lяr. Bu чox яlamяtdar hadиsяdиr. Bu sadяcя olaraq, bиr musиqи mцsabиqяsи deyиl. Muьam mцsabиqяlяrи bиzиm mиllи musиqиmиzи yaшadan tяdbиrlяrdиr. Bu tяdbиrlяrиn чox bюyцk яhяmиyyяtи var. Mцxtяlиf bюlgяlяrdя muьam evlяrиnиn yaradыlmasы, musиqи mяk-tяblяrиnиn tиkиlmяsи bu иstиqamяtdя atыlan dцzgцn addыmlardыr. Mяn son иllяr яrzиndя bюlgяlяrdя dяfяlяrlя musиqи mяktяblяrиnиn, uшaq yaradыcыlыq mяrkяzlяrиnиn, muьam mяrkяzlяrиnиn aчыlышla-rыnda olmuшam vя bцtцn bu bиnalar, orada yaradыlmыш шяraиt, яl-bяttя kи, bиzи sevиndиrиr vя bиr daha bиzиm nиyyяtиmиzи gюstяrиr. Bugцnkц mяrasиm, yяnи bюyцk sяnяtkar Nиyazиyя ucaldыlmыш bu abиdяnиn aчыlышы, bax, bu sыradan olan addыmlardыr.

Mяn sиzи vя bцtцn Azяrbaycan xalqыnы bu gюzяl hadиsя mц-nasиbяtиlя bиr daha tяbrиk edиrяm. Saь olun.

* * *

F я r h a d B я d я l b я y l и (Bakы Musиqи Akademиyasыnыn rek-

toru, Xalq artиstи): Mюhtяrяm cяnab Prezиdent, чox saь olun. Sиz Nиyazи haqqыnda яsl musиqишцnas kиmи чыxыш etdиnиz. Mяnя demя-yя heч bиr шey qalmыr. Onu sadяcя, иnsan kиmи xarakterиzя etmяk иstяrdиm.

Nиyazи bиzиm цчцn nяиnkи bюyцk maestro, bюyцk bяstяkar, hяm dя чox яzиz bиr иnsan иdи. Hяcяr xanыmы yada saldыnыz, чox saь olun. Onlarыn evиndя bиz иkиncи konservatorиyanы qurtarmы-шыq. Mяn, Polad, Mцslцm, Xuraman, Fиdan konsertlяrdяn son-ra saat 4-я, 5-я qяdяr o evdя яylяшиr vя musиqи haqqыnda danышыr-dыq. O evdя чox gюrkяmlи musиqи xadиmlяrи olub – Шostakovич, Rиxter, Koqan, Rostropovич, Oystrax vя baшqalarы. Maestro hяmишя konsertdяn sonra evиndя sцfrя aчыrdы. Bu baxыmdan da o, yeganя bяstяkar иdи. Hяtta bяzи bяstяkarlarыn яsяrlяrиnиn premyerasы olurdu, amma bяstяkar yox, maestro qonaqlыq ve-rиrdи. O belя qonaqpяrvяr иdи. Onun evиndя hяqиqяtяn, xцsusи bиr ab-hava var иdи.

Page 175: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

175

Шostakovич gюzяl deyиb kи, Azяrbaycan bяstяkarlarы xoшbяxt-dиrlяr, чцnkи bu юlkяdя Nиyazи var. Maestro Nиyazи onun bцtцn яsяrlяrиnи hяqиqяtяn dя hяr yerdя – Praqada, Londonda, Parиsdя иfa edиrdи. Vaxtиlя Lenиnqradda mяшhur Marииnskи Opera Teatrы-nыn baш dиrиjoru иdи. Arиf Mяlиkovun «Mяhяbbяt яfsanяsи»nи Le-nиnqradda mяhz maestro Nиyazи sяhnяyя qoydu. Hяmиn prem-yeradan sonra bu balet bцtцn dцnyaya yayыldы. Bu яsяr artыq 60 юlkяdя иfa olunub.

Maestro Nиyazи Qara Qarayevlя, Fиkrяt Яmиrovla ишlяyиrdи vя onlarыn yenи яsяrlяrиnя bиrиncи dиrиjorluьu da o edиrdи. Ma-estro Nиyazи яsl xalq adamы иdи. Mяsяlяn, bиz yayыn иstи gцnlяrи-nиn bиrиndя rayondan qayыdarkяn gюrdцk kи, qыzlar pambыq yы-ьыrlar. Gцnцn qыzmar чaьы иdи, иstи hamыmыzы яldяn salmышdы. Maestro dedи kи, dayanыn, hamыnыz avtobusdan dцшцn, qыzlar цчцn konsert verяcяyиk. Hяqиqяtяn, pambыqчы qыzlar mat qal-mышdыlar. Bюyцk maestronun rяhbяrlиyи иlя musиqичиlяr onlar цчцn Цzeyиr bяyиn uvertцrasыnы иfa eтdиlяr. Bax, o belя иnsan иdи, mиllяtиnи цrяkdяn sevиrdи, hamы иlя gюrцшцr, salamlaшыrdы. Яlbяt-tя, bиz hamыmыz ona borcluyuq. Bu gюzяl heykяldя hяr шey яksи-nи tapыb. Bu abиdяdя onun uьurlarы da, dяrdlяrи dя иfadя olu-nub. Bu чox gюzяl sяnяt nцmunяsиdиr. Юmяr mцяllиm, чox saь olun. Bu doьrudan da bюyцk bиr sяnяt яsяrиdиr. Чox gюzяl mя-kanda qoyulub. Mяncя burada kичиk konsertlяr dя vermяk olar kи, saat 1-dяn 2-yяdяk mяmurlar gяlиb konsertи dиnlяsиnlяr.

Чox saь olun, cяnab Prezиdent. Heч bиr юlkяdя sяnяt adam-larыna belя dиqqяt yoxdur. Bunu aчыq demяk lazыmdыr. Bиz hяr yerdя olurduq. Nя yubиley keчиrиlиrdи, nя baшqa bиr tяdbиr. De-yиrlяr kи, yubиleyиндир, get юzцn keчиrт. Ancaq иndи Sиzиn sяrяn-camlarыnыzla бизим юлкядя nя qяdяr yubиley tяdbиrlяrи keчиrиlиr. Allah qoysa, bu yaxыnlarda Qara Qarayevиn 100 иllиk yubиleyи, Cюvdяt Hacыyevиn, Tofиq Qulиyevиn yubиleylяrи keчиrиlяcяk. Bunlar da bюyцk hadиsяlяrdиr. Cяnab Prezиdent, ишиnиzиn hяddяn чox olmasыna baxmayaraq, hяr шey Sиzиn yadыnыzdadыr.

Bu gцn qarlы vя gцnяшlи bиr gцndцr. Mяn xatыrlayыram, Qara Qarayevиn heykяlиnиn aчыlышыnda da qarlы vя gцnяшlи gцn иdи. Yenя qayыdыram bиzиm cavanlыq иllяrиmиzя. 1982-cи иldя bиz

Page 176: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

176

Шuшada qarlы bиr gцndя ulu öndяrиmиzlя bиr yerdя Vaqиfиn mяq-bяrяsиnи aчdыq. Mяn яmиnяm kи, Sиz prezиdent kиmи vя яtra-fыnыzda olan bиz zиyalыlar yaxыn gяlяcяkdя azad Шuшada Цzeyиr bяyиn, Xan qыzыnыn, Bцlbцlцn heykяllяrиnи bяrpa edяcяyиk. Чox saь olun.

F a и q S ц c я d d и n o v (bяstяkar, Xalq artиstи): Mюhtяrяm cя-nab Prezиdent!

Bu gцn doьrudan da чox gюzяl bиr gцndцr. Bиz bu gюzяl hey-kяlиn yanыnda dayanmышыq. Bu, Bakы шяhяrиndя инъясянят хадим-ляриня уъалдылан beшиncи heykяldиr. Bu bиzиm musиqиmиzя, mяdя-nиyyяtиmиzя верилян bюyцk bиr qиymяtdиr. Yadыmdadыr, bюyцk mцьяnnи Rяшиd Behbudov иlя maestro Nиyazиnиn yanыna gяldиk. Mяn bиr mahnы yazmышdыm – «Zяfяrlяr bayraьы» – ulu юndяrиn dя xoшuna gяlmишdи. Maestro чox bюyцk dиqqяtlя dиnlяdи, partи-turaya baxdы. Hяtta mяnя pultun arxasыna keчmяyя иcazя verdи. Rejиssor Kяrиm Kяrиmov da оrada иdи. Mяn pultun arxasыna keчdиm. Onlar mat qaldыlar kи, nя яcяb maestro mяnя иcazя ver-dи. Яlbяttя, bu onun sadяlиyиndяn, sяmиmиlиyиndяn, иnsanlыьыn-dan иrяlи gяlиrdи.

Mяn Sиzя tяшяkkцr edиrяm, cяnab Prezиdent. Saь olun, nя yaxшы kи, varsыnыz, bиzя belя yцksяk qиymяt verиrsиnиz. Чox saь olun.

Я y y u b Q u l и y e v (beynяlxalq mцsabиqяlяr laureatы, dиrиjor): Mюhtяrяm cяnab Prezиdent!

Hюrmяtlи xanыmlar vя cяnablar! Bu gцn Azяrbaycan musиqичиlяrи цчцn vя xцsusяn dя gяnc

musиqичиlяr, gяnc dиrиjorlar цчцn чox яlamяtdar bиr gцndцr. Hяt-ta mяnя elя gяlиr kи, tяbияt dя bu hadиsяyя sevиnиr, gцnяшlи gцn-dцr. Чцnkи maestro Nиyazи Azяrbaycan mяdяnиyyяtиnиn gцnяши иdи. Hяmишя dя gцnяш kиmи parlayыr, xцsusиlя dя Azяrbaycan musиqичиlяrи vя Azяrbaycanы dцnyanыn mцxtяlиf юlkяlяrиndя, шя-hяrlяrиndя tяblиь edяn dиrиjorlar цчцn bиr sиmvol rolunu oynayыr.

Cяnab Prezиdent, bu gцn maestro Nиyazиnиn abиdяsиnиn aчыlы-шыnыn чox bюyцk rяmzи mяnasы var. Чцnkи bиz bu gцn – fevralыn 2-dя ulu юndяrиmиz, цmummиllи lиderиmиz Heydяr Яlиyevиn tяmя-lиnи qoyduьu «Gяnclяr gцnц»nц qeyd edиrиk. Bu gцn gяnclяrиn

Page 177: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

177

bayramыdыr, eynи zamanda, mяnиm tиmsalыmda Azяrbaycanыn bцtцn gяnc dиrиjorlarыnыn bayramыdыr. Чцnkи Sиz bиzя bu gцn be-lя bиr hяdиyyя tяqdиm etdиnиz. Bu, Azяrbaycanыn bцtцn musиqи-чиlяrиnя, gяnc musиqичиlяrиnя olan bюyцk bиr dиqqяtdиr. Maestro Nиyazиnиn adы bиzиm цrяyиmиzdяdиr, qяlbиmиzdя hяmишя yaшayыr. Чцnkи bиz xarиcи юlkяlяrdя maestro Nиyazиnиn яsяrlяrиnи иfa edи-rиk. Mиsal цчцn, bu yaxыnlarda Moskva Fиlarmonиk Orkestrиnиn mцшayияtи иlя maestro Nиyazиnиn vя dahи Qara Qarayevиn яsяrlя-rиnи иfa etdиk. Konsertdяn sonra musиqичиlяr bиzя yaxыnlaшыb hя-mиn яsяrlяrиn notlarыnы иstяyиrdиlяr. Nyu Yorkda «Carnegиe hall»da, Fransada Yelиsey Teatrыnda Lamurю orkestrи иlя maes-tro Nиyazиnиn яsяrlяrиnи иfa etdиk. Яcnяbи юlkяlяrиn musиqичиlяrи bюyцk sevgи vя ehtиramla yaxыnlaшыb hяmиn яsяrlяrиn notlarыnы bиz-dяn иstяyиrdиlяr. Hяr bиr konsertdяn, festиvaldan, mяrasиmdяn юn-cя bиz maestro Nиyazиnи yada salыrыq. Чцnkи o bиzиm mцяllиmиmиz-dиr, mяnяvи dayaьыmыzdыr. Чцnkи maestro Nиyazи Opera vя Balet Teatrыnda, Dюvlяt Sиmfonиk Orkestrиndя baш dиrиjor ишlяyяn za-manlarda da чox bюyцk bиr mяktяb, bюyцk musиqичиlяr ordusu yaratmышdы. Иndи dя gяnc dиrиjorlar onun sяnяtиnи davam etdиrиr-lяr. 4 gцn sonra bиz Frankfurt Radиo Orkestrи иlя Нийазинин, Qa-ra Qarayevиn, Fиkrяt Яmиrovun яsяrlяrиnи иfa edяcяyиk. Bundan bюyцk xoшbяxtlиk ola bиlmяz. Artыq maestro Nиyazи Azяrbayca-nыn brendиnя чevrиlиb. Elя bиr юlkя yoxdur kи, orada maestro Nи-yazиnи tanыmasыnlar vя sevmяsиnlяr.

Mюhtяrяm cяnab Prezиdent, Azяrbaycanыn bцtцn gяnc musи-qичиlяrи adыndan bu gюzяl, ишыqlы gцndя, bu bayramda bиzя etdиyи-nиz яrmяьana gюrя, bu sяnяt stиmuluna gюrя mиnnяtdarlыьыmы bиldиrиrям. Чцnkи bu, dиrиjorlarыmыz, musиqичиlяrиmиz цчцn doь-rudan da stиmuldur. Artыq qeyd olunduьu kиmи, dahи musиqичи-lяrиmиz Qara Qarayevиn, Fиkrяt Яmиrovun, Rяшиd Behbudovun abиdяlяrи ucaldыlыb. Bu gцn иsя maestro Nиyazиnиn abиdяsи ucaldы. Bu, Azяrbaycan gяnclиyиnя bиr mesajdыr kи, Vяtяnиmиzиn gюr-kяmlи иnsanlarыnы hяmишя xatыrlamalыйыг vя onlarы yad etmяlийик. Bu bиzиm borcumuzdur.

Bиr daha Sиzя tяшяkkцrцmцzц bиldиrиrиk, cяnab Prezиdent. Bu mяrasиmdя ишtиrakыnыzla bиzи qцrurlandыrdыnыz. Var olun kи,

Page 178: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

178

Azяrbaycan mяdяnиyyяtиnи qoruyursunuz. Gюrцrцk kи, dцnya-da mцяyyяn proseslяr baш verиr. Amma Azяrbaycan, mяdяnиy-yяtиmиz чичяklяnиr. Nя qяdяr maraqlы layиhяlяr hяyata keчиrиlиr. Bu gцn dя bюyцk bиr layиhяnиn ишtиrakчыsыyыq, bu gюzяl abиdя aчыldы. Sиzя tяшяkkцr edиrиk, чox saь olun.

Ю m я r E l d a r o v (abиdяnиn mцяllиfи, Xalq rяssamы, hey-kяltяraш): Mюhtяrяm Prezиdent, hюrmяtlи xanыmlar vя cяnablar!

Mяn чox danышmayacaьаm, ona gюrя kи, cяnab Prezиdent vя чыxыш edяnlяr чox qиymяtlи fиkиrlяr sюylяdиlяr. Mяn yalnыz bиr epиzodu xatыrlaтmaq иstяyиrяm. 1947-cи, ya da 1948-cи иl иdи. Le-nиnqradda Dиrиjorlarыn Цmumиttиfaq Mцsabиqяsи keчиrиlирdи. Nиyazи hяmиn mцsabиqяnиn qalиblяrиndяn bиrи oldu. O vaxt Nиyazи fиlarmonиyadakы dиnlяyиcиlяrя яn mahиr vя gюzяl dиrиjor-лardan bиrи kиmи tяsиr baьышlaмышdы.

Mяn Nиyazиnи son иllяrdя onun abиdяsи цzяrиndя ишlяyяrkяn daha yaxыndan tanыdыm. Sяrgи цчцn Nиyazиnиn portretиnи hazыr-layыrdыm. Nиyazи artыq dцnyasыnы dяyишяndяn sonra bu kompo-zиsиya abиdяnиn яsasыnы tяшkиl etdи. Mяnя belя gяlиr kи, onun bцtцn baшqa keyfиyyяtlяrиndяn яlavя, mяn юmrцmdя Nиyazиdяn daha qяшяng, daha mahиr dиrиjor gюrmяmишяm, axы mяn heykяl-tяraшam, hяr шeyи vиzual qяbul edиrяm. Onun necя hяrяkяt et-mяsиnи, musиqиyя necя qaynayыb-qarышmasыnы mяn bu abиdяdя mцяyyяn dяrяcяdя чatdыrmaьa чalышmышam. Dиqqяtиnиzя gюrя saь olun.

* * *

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы mяrasиmdя ишtиrak edяn mяdяnиyyяt vя иncяsяnяt xadиmlяrи иlя сямими вя эениш sюhbяt etdикдян сонра бюйцк ядябиййат, елм, мядяниййят вя инъясянят усталарынын аби-дяляринин уъалдылмасына, адларынын ябядиляшдирилмясиня даир тапшырыг вя тювсийялярини веряъяйини, устад сяняткарларын йубилей-ляринин мцтямади кечириляъяйини гейд етди. Инъясянят хадимляри Гара Гарайевин, Ъювдят Щаъыйевин, Тофиг Гулийевин вя диэяр эюркямли сяняткарларымызын йубилейляринин кечириляъяйи иля баьлы Президентин фярман вя сярянъамларындан мямнун олдугларыны хцсуси вурьуладылар. Дювлят башчысына мцраъиятля дедиляр ки, щеч

Page 179: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

179

бир юлкядя халгын ляйагятли сяняткарларына дювлятин биздяки кими гайьысы олмур. Мярасим иштиракчылары дювлятимизин башчысына хцсуси миннятдарлыгларыны билдирдиляр, халгымыз, дювлятимиз цчцн эюрдцйц бюйцк ишляря уьурлар арзуладылар.

Sonda xatиrя шяklи чяkdиrиldи.

Page 180: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

180

BELЧИKA KRALLIĞINA SЯFЯR 5 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 5-dя Avropa Иttиfaqы Шurasыnыn Prezиdentи Donald Tuskun dяvяtи иlя Belчиka Krallыьыna sяfяrя gяlmişdir.

Brцsselиn Beynяlxalq Aeroportunda dюvlяtиmиzиn baшчыsыnы Avropa Иttиfaqыnыn yцksяk sяvиyyяlи rяsmи шяxslяrи qarшыladыlar.

Page 181: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

181

GЮRKЯMLИ AZЯRBAYCAN ШAИRЯSИ XURШИDBANU NATЯVANЫN ABИDЯSИNИ ZИYARЯT

Vaterloо

5 fevral 2017-ъи ил

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev vя

xanыmы Mehrиban Яlиyeva fevralыn 5-dя Belчиka Krallыьыnыn Va-terlоo шяhяrиndя gюrkяmlи Azяrbaycan шaиrяsи Xurшиdbanu Natя-vanыn abиdяsиnи zиyarяt etmişlər.

Vaterlоo шяhяrиnиn merи Florans Rюter Azяrbaycan Respub-lиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevи vя xanыmы Mehrиban Яlиyevanы qarшыladы.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы vя xanыmы abиdяnиn юnцnя gцl dяstяlяrи qoydular.

Юtяn иl fevralыn 18-dя aчыlышы olan bu abиdяnиn ucaldыlmasы Azяrbaycanыn bиrиncи xanыmы, Heydяr Яlиyev Fondunun prezиden-tи Mehrиban Яlиyevanыn dяstяyи sayяsиndя mцmkцn olub. Шяhяrиn mяrkяzи parkыnda ucaldыlmыш abиdя Azяrbaycanыn Xalq rяssamы Tahиr Salahovun rяhbяrlиyи иlя heykяltяraш Иmran Mehdиyev tяrя-fиndяn hazыrlanыb. Abиdяnиn юzцlцndя Xurшиdbanu Natяvanыn Qa-rabaь шahzadяsи olmasы barяdя mяlumat varдыр.

Page 182: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

182

AVROPA ШURASЫ PARLAMENT ASSAMBLEYASЫNЫN SABИQ PREZИDENTИ RENE VAN DER LИNDEN ИLЯ GЮRЦШ Brцssel 5 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 5-dя Brцsseldя Avropa Шurasы Parlament Assambleyasыnыn sabиq prezиdentи, Nиderland–Azяrbaycan dostluq qrupunun sяdrи Rene Van der Lиnden иlя gюrцшmüşdür.

Avropa Шurasы Parlament Assambleyasыnыn sabиq prezиdentи Rene Van der Lиnden Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev иlя gю-rцшцнdяn mяmnun olduьunu билдирdи. Vurьuladы kи, dюvlяtиmиzиn baшчыsыnыn Brцsselя sяfяr proqramы чox zяngиndиr vя sяfяr zamanы Avropa Иttиfaqыnыn yцksяk sяvиyyяlи rяhbяr шяxslяrи иlя gюrцшlяrи mцhцm яhяmиyyяt daшыyыr.

Prezиdent Иlham Яlиyev Avropa Иttиfaqы иlя Azяrbaycan arasыn-da яlaqяlяrиn genишlяndиrиlmяsи baxыmыndan bu sяfяrиn юnяmиnи vurьuladы.

Rene Van der Lиndenи Azяrbaycanыn dostu adlandыran dюvlя-tиmиzиn baшчыsы onun Avropa Шurasы Parlament Assambleyasыna rяhbяrlиk etdиyи dюvrdя юlkяmиzиn bu tяшkиlat иlя sяmяrяlи яmяk-daшlыьыnы mяmnunluqla xatыrlaтdы, Nиderland–Azяrbaycan dostluq qrupunun sяdrи kиmи, onun юlkяlяrиmиz arasыnda mцnasиbяtlяrиn genишlяndиrиlmяsиndя vя Azяrbaycana иnvestиsиyalarыn cяlb edиl-mяsиndя rolunu qeyd etdи, ADA Unиversиtetи иlя Nиderlandыn Maastrиxt Menecment Mяktяbи arasыnda яmяkdaшlыьыn qurul-masыna vя иnkишaf etdиrиlmяsиnя verdиyи tюhfяnи yцksяk qиymяt-lяndиrdи.

Page 183: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

183

BELЧИKA KRALЫ FИLИPП ИLƏ GЮRЦШ Brцssel 6 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevин

fevralыn 6-da Brцsseldя Belчиka Kralы Fиlиpп иля gюrцшц olmuşdur. Gюrцшdя Azяrbaycan Respublиkasы иlя Belчиka Krallыьы arasыn-

da иkиtяrяflи mцnasиbяtlяrиn mцxtяlиf sahяlяrdя uьurlu иnkишafыn-dan mяmnunluq иfadя olundu. Dюvlяt baшчымызыn bu sяfяrиnиn hяm Azяrbaycan–Belчиka иkиtяrяflи mцnasиbяtlяrиnиn genишlяnmяsи, hяm dя юlkяmиzиn Avropa Иttиfaqы иlя яlaqяlяrиnиn mюhkяmlяnmяsи ишиnя xиdmяt edяcяyиnя яmиnlиk bиldиrиldи. Prezиdent Иlham Яlиyev Belчиka шиrkяtlяrиnи Azяrbaycan иqtиsadиyyatыnыn иnkишafыnda ишtи-raka dяvяt etdи.

Sюhbяt zamanы юlkяmиzиn Avropanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnиn tяmиn olunmasыnda rolu vurьulandы, regиonal, иqtиsadи vя dиgяr mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 184: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

184

AVROPA ИTTИFAQЫNЫN ALИ NЦMAYЯNDЯSИ, AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN VИTSE-PREZИDENTИ FEDERİKA MOQERİNİ ИLЯ ИШЧИ SЯHЯR YEMЯYИNDƏ İŞTİRAK Brцssel 6 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 6-da Brцsseldя Avropa Иttиfaqыnыn Xarиcи Mяsяlяlяr vя Tяhlцkяsиzlиk Sиyasяtи цzrя alи nцmayяndяsи, Avropa Komиssиya-sыnыn vиtse-prezиdentи xanыm Federиka Moqerиnи иlя ишчи sяhяr ye-mяyиndə iştirak etmişdir.

Юtяn иl Azяrbaycana sяfяrиnи mяmnunluqla xatыrlaдan Avropa Иttиfaqыnыn alи nцmayяndяsи, Avropa Komиssиyasыnыn vиtse-prezи-dentи Federиka Moqerиnи яmяkdaшlыьыmыzыn daha da mюhkяmlяn-dиrиlmяsи, яlaqяlяrиmиzиn bundan sonra da genишlяndиrиlmяsи baxыmыndan Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevиn Brцsselя sяfя-rиnиn яhяmиyyяtиnи qeyd etdи, Avropa Иttиfaqыnda dюvlяt baшчымызыn keчиrdиyи gюrцшlяrиn яmяkdaшlыьыmыzыn perspektиvlяrиnиn mцzakиrя-sи baxыmыndan юnяmlи olduьunu bиldиrdи. Azяrbaycan иlя яmяkdaш-lыьыn Avropa Иttиfaqы цчцn bюyцk юnяm daшыdыьыnы vurьulayan Fe-derиka Moqerиnи «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn Avropa Иttиfaqы цчцn bюyцk яhяmиyyяtя malиk olduьunu деdи. Federиka Moqerиnи bu layиhяnиn Avropanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnиn tяmиn olunmasыn-da vя qaz tяchиzatыnыn шaxяlяndиrиlmяsиndя mцhцm rolunu qeyd etdи vя Avropa Иttиfaqыnыn bu layиhяnиn reallaшmasыna bundan son-ra da dяstяk verяcяyиnи билдирdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Avropa Иttиfaqыnыn alи nцmayяndяsи, Avropa Komиssиyasыnыn vиtse-prezиdentи Federиka Moqerиnиnиn юl-kяmиzя sяfяrиndяn юtяn dюvr яrzиndя яlaqяlяrиmиzиn daha da иnkи-шaf etdиyиnи bиldиrdи. Avropa Иttиfaqы иlя яmяkdaшlыьыmыzыn genишlяn-

Page 185: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

185

dиrиlmяsиnиn hяm Azяrbaycan, hяm dя regиon цчцn yaxшы mesaj ol-duьunu deyяn dюvlяtиmиzиn baшчыsы Avropa Иttиfaqыnыn Azяrbaycan цчцn etиbarlы dost vя tяrяfdaш olduьunu sюylяdи. Qeyd olundu kи, Azяrbaycan иlя Avropa Иttиfaqы arasыnda qarшыlыqlы etиmad yцksяk sяvиyyяdяdиr.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycan–Avropa Иttиfaqы яlaqяlяrиnиn bun-dan sonra da uьurla иnkишaf edяcяyиnя яmиnlиk иfadя olundu, Azяrbaycan–Avropa Иttиfaqы яmяkdaшlыьыnыn perspektиvlяrи, ener-getиka, nяqlиyyat, tяhlцkяsиzlиk, regиonal vя qarшыlыqlы maraq doьuran dиgяr mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 186: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

186

AVROPA ИTTИFAQЫ ШURASЫNЫN PREZИDENTИ DONALD TUSK ИLЯ GЮRЦШ VƏ MЯTBUATA BЯYANATLARLA ЧЫXЫШLAR Brцssel 6 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn

fevralыn 6-da Brцsseldя Avropa Иttиfaqы Шurasыnыn Prezиdentи Donald Tusk иlя gюrцшц olmuşdur.

Sonra dюvlяtиmиzиn baшчыsы vя Avropa Иttиfaqы Шurasыnыn Prezи-dentи ишчи lanч etдilər.

Daha sonra Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev vя Avropa Иttиfaqы Шurasыnыn Prezиdentи Donald Tusk mяtbuata bяyanatlaрла чыxыш etdиlяr.

Avropa Иttиfaqы Шurasыnыn Prezиdentи

Donald Tuskun bяyanatы Prezиdent Яlиyev, bu gцn Sиzи Brцsseldя salamlamaqdan

mяmnunam. Gюrцш hяqиqяtяn dя mяhsuldar vя yaxшы keчdи. Dц-шцnцrяm kи, dostlar arasыnda bu, normal haldыr. Mцhцm mяsя-lяlяrи mцzakиrя etmяk иmkanыna gюrя Sиzя чox tяшяkkцr edиrяm.

Mцstяqиllиyиnи, suverenlиyиnи vя яrazи bцtюvlцyцnц dяstяklя-dиyиmиz Azяrbaycan Avropa Иttиfaqы цчцn mцhцm tяrяfdaшdыr. Bиz enerjи sahяsиndя etиbarlы vя stratejи tяrяfdaшlыьыmыza яsaslana-raq, ишbиrlиyиmиzи daha da artыrmaq иstяyиrиk. Azяrbaycan Avro-panыn enerjи tяhlцkяsиzlиyи vя tяchиzatыnыn шaxяlяndиrиlmяsи цчцn mцhцm яhяmиyyяt kяsb edиr. Bиzиm «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nи ta-mamlamaq цчцn ortaq юhdяlиyиmиz var. Bu, faktиkи olaraq, hяr иkи tяrяf цчцn яsas prиorиtetdиr.

Page 187: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

187

Avropa Иttиfaqы artыq Azяrbaycanыn яsas tиcarяt tяrяfdaшы vя onun яn яsas иnvestorlarыndan bиrиdиr. Qarшыdakы иllяrdя bиz tиcarяt яlaqяlяrиmиzи daha da genишlяndиrmяk nиyyяtиndяyиk. Bиz яmяkdaшlыьыmыzыn gцclяndиrиlmяsиnиn Azяrbaycan иqtиsadиyyatы-nыn mцasиrlяшdиrиlmяsиnя vя шaxяlяndиrиlmяsиnя necя kюmяk edя-cяyиnи mцzakиrя etdиk. Azяrbaycan цчцn, hяmчиnиn Dцnya Tи-carяt Tяшkиlatы иlя baьlы danышыqlarda иrяlиlяyишя naиl olmaq rяqa-bяtяdavamlы bиznes mцhиtиnя yol aчacaq vя bu da иqtиsadи иnte-qrasиyanы иrяlиyя aparacaqдыр.

Danышыqlar zamanы mяn иnsan haqlarы vя яsas azadlыqlara, o cцmlяdяn иfadя azadlыьыna verdиyиmиz яhяmиyyяtи vurьuladыm. Avropa Иttиfaqы hesab edиr kи, bu, aчыq cяmиyyяtlяrdя uzunmцd-dяtlи sabиtlиk vя иnkишafыn яn yaxшы tяmиnatыdыr. Bиz bu mяsяlя-lяrdя tяrяfdaш kиmи ишlяmяyи davam etdиrяcяyиmиzи sяmиmиyyяtlя arzulayыrыq.

Azяrbaycan mяdяnиyyяtlяr arasыnda kюrpц rolunu oynayыr. Hazыrda qonшuluьumuzda цzlяшdиyиmиz чaьыrышlarы nяzяrя alsaq, bu, olduqca tяqdиrяlayиqdиr.

Bиz Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn sцlh yolu иlя hяllиnи mц-zakиrя etdиk. Status-kvo bеля davamlы qala bиlmяz. Mцnaqишя-nиn hяrbи yolla hяllи yoxdur vя o, beynяlxalq hцquqa яsasяn sи-yasи qaydada nиzamlanmalыdыr. Avropa Иttиfaqы ATЯT-иn Mиnsk qrupu hяmsяdrlяrиnиn vasиtячиlиk sяylяrиnи vя tяklиflяrиnи tam dяstяklяmяkdя davam edиr.

Bиzиm яlaqяlяrиmиz enerjи vя tиcarяt hцdudlarыnы aшыr. Bиz яlaqяlяrиmиzи daha yцksяk sяvиyyяyя qaldыrmaq vя yenи иkиtяrяflи sazиш vasиtяsиlя яlaqяlяrиn tam potensиalыnы иnkишaf etdиrmяk иstяyиrиk. Mяn sevиnc hиssи иlя bяyan edиrяm kи, sabah yenи Av-ropa Иttиfaqы–Azяrbaycan Sazиши иlя baьlы danышыqlara start verиlяcяk. Mяn danышыqlarы aparanlara bюyцk uьurlar arzula-yыram.

Bиzиm paylaшdыьыmыz yenи qlobal sиyasи vя иqtиsadи maraqlarы, bиrlиkdя mцbarиzя aparmaq иstяdиyиmиz чaьыrышlarы nяzяrя alaraq, bu yenи razыlaшma яlaqяlяrиmиzиn mиqyasыnы genишlяndиrяcяk.

Cяnab Prezиdent, bиr daha Brцsselя gяldиyиnиz цчцn tяшяkkцr edиrиk.

Page 188: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

188

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevиn bяyanatы

Saь olun, cяnab Prezиdent. Юncя dяvяtиnиzя gюrя mиnnяt-daram. Mяn Sиzиnlя gюrцшmяkdяn vя яmяkdaшlыьыmыza aиd olan mцhцm mяsяlяlяrи mцzakиrя etmяkdяn чox шadam. Sиzиn 2015-cи иldя Azяrbaycana etdиyиnиz чox uьurlu sяfяrиnиz yadыmdadыr. Sяfяr zamanы bиz яmяkdaшlыq perspektиvlяrиnи mцzakиrя etdиk. Чox mяmnunam kи, sabahdan, Sиz qeyd etdиyиnиz kиmи, yenи sazиш цzrя danышыqlara baшlayыrыq. Bиzиm aramыzdakы яmяkdaшlыq чox sяmяrяlиdиr, чox sяmиmиdиr vя bюyцk potensиala malиkdиr. Bиzиm aramыzda olduqca fяal sиyasи dиaloq gedиr, mцtяmadи olaraq gюrцшцrцk vя юlkяmиzdя sиyasи иnkишafa, sиyasи иslahatlara aиd vacиb mяsяlяlяrи mцzakиrя edиrиk. Bиz юlkяmиzиn bцtцn vяtяndaшlarыna hяr hansы иmkanы tяmиn etmяk цчцn Azяrbay-canda demokratиk иslahatlarыn davam etdиrиlmяsиnя sadиqиk.

Яlbяttя, enerjи sahяsиndяkи яmяkdaшlыq яlaqяlяrиmиzиn vacиb щис-сяsиdиr. Bиz «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn иnkишaf etdиrиlmяsи цчцn uьurla яmяkdaшlыq edиrиk. Bu, hazыrda Avropada hяyata ke-чиrиlяn яn bюyцk иnfrastruktur layиhяlяrиndяn bиrиdиr. Hяmиn layиhя 40 mиlyard dollardan artыq vяsaиtиn sяrmayя kиmи qoyulmasыnы tя-lяb edиr. «Cяnub Qaz Dяhlиzи» enerjи tяhlцkяsиzlиyи vя шaxяlяndиrиl-mяsи layиhяsиdиr. Шaxяlяndиrиlmя dedиkdя, mяn yalnыz marшrutlarы deyиl, o cцmlяdяn mяnbяlяrи dя nяzяrdя tuturam. Azяrbaycanыn nяhяng qaz ehtиyatlarы var vя юlkяmиz Avropa bazarы цчцn yenи al-ternatиv tяbии qaz mяnbяyиdиr. Mяn cяnab Prezиdentя mяlumat ver-dиm kи, «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn hяyata keчиrиlmяsи, layиhяnиn bц-tцn 4 seqmentи uьurla иrяlиyя doьru gedиr vя цmиdvarыq kи, яlavя sяylяrlя bиz bu layиhяnиn иcrasыnы sцrяtlяndиrяcяyиk.

Cяnab Prezиdentиn qeyd etdиyи kиmи, Avropa bиzиm яsas иn-vestorumuzdur. Azяrbaycan olduqca mцnbиt sяrmayя mцhиtиnи yaradыb. 25 иl яvvяl mцstяqиllиyиmиzи bяrpa etdиkdяn sonra иqtи-sadиyyatыmыza 200 mиlyard dollardan artыq vяsaиt qoyulub. Eynи zamanda, Avropa bиzиm яsas tиcarяt tяrяfdaшыmыzdыr. Bиz bиr чox Avropa юlkяlяrиnи neftlя tяchиz edиrиk vя цmиdvarыq kи, yaxыn zamanlarda tяbии qazыmыzы da чatdыracaьыq.

Bиz Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn hяllиnя daиr mяsяlяlяrи mцzakиrя etdиk. Mяn bиr daha qeyd etdиm

Page 189: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

189

kи, torpaqlarыmыz uzun иllяrdиr ишьal altыndadыr. Ermяnиstan Azяr-baycanыn яrazиsиnиn tяxmиnяn 20 faиzиnи ишьal edиb. Bцtцn huma-nиtar normalarы, beynяlxalq hцquq normalarыnы pozan Ermяnиs-tan BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn ютян ясрин 90-cы иllяrиnин яvvяl-ляриндя qяbul olunan vя ermяnи qoшunlarыnыn Azяrbaycan яrazиlя-rиndяn dяrhal vя qeyd-шяrtsиz чыxarыlmasыnы tяlяb edяn 4 qяtna-mяsиnи иcra etmиr. Яfsuslar olsun kи, ишьal 20 иldяn чoxdur davam edиr vя bu ишьala heч bиr bяraяt qazandыrmaq olmaz. Mяn cяnab Prezиdentя чox mиnnяtdaram kи, o юz шяrhlяrиndя юlkяmиzиn яrazи bцtюvlцyцnя bиr daha dяstяyиnи vurьuladы.

Bu gцn bиz daшыmalar sahяsиndя gяlяcяk potensиal яmяkdaшlыьы da mцzakиrя etdиk. Bu, «Шяrq Tяrяfdaшlыьы» vя Avropa юlkяlяrи цчцn cяlbedиcи ola bиlяcяk mцhцm layиhяdиr. Azяrbaycan bюlgяdя yenи dяmиr yolu xяttиnиn чяkиlmяsиnя bюyцk sяrmayяlяr yatыrыr. Asиyanы Avropa иlя bиrlяшdиrяn yenи marшrut цmиd edиrиk kи, bu иl artыq иstиfadяyя verиlяcяk vя Avropadan Asиyaya vя gerиyя mallarыn daшыnmasы vaxtыnы 2 dяfя qыsaldacaq.

Яmяkdaшlыьыmыzыn dиgяr vacиb sahяsи mяdяnиyyяtlяrarasы dиa-loqdur. Bunu qeyd etdиyиnя gюrя cяnab Prezиdentя mиnnяtdaram. Azяrbaycan sиvиlиzasиyalar vя mяdяnиyyяtlяrarasы dиaloqa bюyцk sяrmayяlяr yatыrыr. Bиz Avropa Шurasыna, Иslam Яmяkdaшlыq Tяш-kиlatыna цzv юlkяyиk. Bиz sиvиlиzasиyalar arasыnda tяbии, coьrafи vя mяdяnи kюrpцyцk. Azяrbaycanыn иnsan kapиtalыna, dиnlяrarasы dиaloqa qoyduьu sяrmayя bu gцn yaxшы nяtиcяlяr verиr.

Onu da qeyd etmяk иstяyиrяm kи, bиzиm Avropa Иttиfaqыna цzv dюvlяtlяrlя dя яmяkdaшlыq sahяsиndя yaxшы tяcrцbяmиz var. Onlarыn 9-u, yяnи цчdяbиr hиssяsи иlя bиzиm stratejи tяrяfdaшlыьa daиr иmzalanmыш sazишlяrиmиz var. Bu, Avropa Иttиfaqы иlя Azяrbaycan arasыnda gяlяcяk razыlaшmalar цчцn yaxшы яsasdыr. Bu gцn яmяk-daшlыьыmыzыn tarиxиndя яlamяtdar bиr gцndцr. Чцnkи ишbиrlиyиmиzиn yenи sяhиfяsиnи aчыrыq. Mяn danышыqlarы aparanlara uьurlar arzulayыram vя цmиd edиrяm kи, onlar vaxtlarыnы иtиrmяdяn sa-bahdan dяrhal ишя baшlayacaqlar vя yaxыn vaxtlarda bиr чox gяlя-cяk иllяr цчцn aramыzdakы stratejи яmяkdaшlыьы mцяyyяn edяcяk sяnяdи hazыrlayыb tяqdиm edяcяklяr. Чox saь olun.

Page 190: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

190

AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN ENERJИ BИRLИYИ ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ MAROШ ШEVЧOVИЧ ИLЯ GЮRЦШ Brцssel 6 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 6-da Brцsseldя Avropa Komиssиyasыnыn enerjи bиrlиyи цzrя vиtse-prezиdentи Maroш Шevчovич иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Avropa Иttиfaqы arasыnda mцxtяlиf sa-hяlяrdя, o cцmlяdяn enerjи, tяhlцkяsиzlиk, яtraf mцhиt, nяqlиyyat vя dиgяr sahяlяrdя sяmяrяlи яmяkdaшlыьыn aparыldыьы, яlaqяlяrиmиzиn yцksяk sяvиyyяdя olduьu qeyd edиldи. Vurьulandы kи, dюvlяt baшчы-мызыn bu sяfяrи яlaqяlяrиmиzиn daha da genишlяnmяsиnя tюhfяsиnи verяcяk.

Maroш Шevчovич qeyd etdи kи, Azяrbaycan Prezиdentиnиn bu sя-fяrи vя Avropa Иttиfaqы иlя яlaqяlяr Azяrbaycan иlя Avropa Иttиfaqы arasыnda yenи sazишиn hazыrlanmasы, иmzalanmasы vя hяyata keчи-rиlmяsи ишиndя bюyцk яhяmиyyяt daшыyacaq.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycanыn Avropa Иttиfaqыnыn strukturlarы иlя яmяkdaшlыьыndan mяmnunluq иfadя olundu, «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsи иlя baьlы ишlяrиn hяyata keчиrиldиyи bиldиrиldи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycanda enerjи иnfrastrukturu-nun daha da modernlяшdиrиlmяsи, bяrpa olunan enerjи иstehsalы иlя baьlы mяlumat verdи, bu sahяdя Avropa Иttиfaqы иlя яmяkdaшlыьыn mяqsяdяuyьunluьunu qeyd etdи.

Gюrцшdя bank sahяsиndя яmяkdaшlыqdan sюhbяt aчыldы, bu яmяkdaшlыьыn yцksяk sяvиyyяdя olduьu vurьulandы, Azяrbaycanыn Avropa Yenиdяnqurma vя Иnkишaf Bankы, hяmчиnиn Dцnya Bankы иlя yaxшы яmяkdaшlыq etdиyи bиldиrиldи, dиgяr mяsяlяlяr яtrafыnda da fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 191: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

191

AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN PREZИDENTИ JAN-KLOD YUNKER ИLЯ GЮRЦШ Brцssel 6 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 6-da Brцsseldя Avropa Komиssиyasыnыn prezиdentи Jan-Klod Yunker иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Avropa Иttиfaqы arasыnda яmяkdaшlыq-dan mяmnunluq bиldиrиldи, яlaqяlяrиn bundan sonra da иnkишaf et-dиrиlяcяyиnя яmиnlиk иfadя olundu. Vurьulandы kи, Azяrbaycan иlя Avropa Иttиfaqы arasыnda yenи яmяkdaшlыq vя tяrяfdaшlыq sяnяdи цzяrиndя иш gedиr vя bu sяnяd иmzalanдыгdan sonra mцnasиbяtlяrи-mиz bцtцn sahяlяrdя daha da mюhkяmlяnяcяk vя genишlяnяcяkдир.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycanыn dцnya юlkяlяrи, o cцmlяdяn Av-ropa Иttиfaqы иlя sиvиlиzasиyalar vя mяdяnиyyяtlяr arasыnda dиaloq sahяsиndя чox yaxшы яmяkdaшlыq яlaqяlяrиnиn olduьu qeyd edиldи.

Gюrцшdя Azяrbaycanыn Avropa Иttиfaqы иlя eynи zamanda, tяh-sиl vя humanиtar sahяlяrdя dя yaxшы яmяkdaшlыq яlaqяlяrиnиn qu-rulduьu bиldиrиldи.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycanda иqtиsadиyyatыn vя иxracыn шaxя-lяndиrиlmяsиnиn prиorиtet mяsяlя olduьu dиqqяtя чatdыrыldы, enerjи vя nяqlиyyat sahяlяrиndя яmяkdaшlыq, hяmчиnиn qarшыlыqlы maraq doьuran bиr sыra mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

* * *

Fevralыn 6-da Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham

Яlиyevиn Belчиka Krallыьыna sяfяrи baшa чatdı.

Page 192: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

192

ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB HЯSЯN RUHANИYЯ

Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Юlkяnиzиn mиllи bayramы – Иslam Иnqиlabыnыn Qяlяbяsи Gц-

nц mцnasиbяtиlя Sиzя vя Sиzиn sиmanыzda bцtцn xalqыnыza шяxsяn юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan яn sяmиmи tяbrиklяrи-mи yetиrиrяm.

Юlkяlяrиmиz arasыndakы mцnasиbяtlяr tarиxяn dostluq vя mehrиban qonшuluq шяraиtиndя yaшamыш xalqlarыmыzыn иradяsиn-dяn vя ortaq mяnяvи dяyяrlяrиmиzdяn qaynaqlanыr. Иnanыram kи, dюvlяtlяrarasы mцnasиbяtlяrиmиzиn daиm mюhkяmlяndиrиlmяsи, beynяlxalq vя regиonal qurumlar чяrчиvяsиndя яmяkdaшlыьыmыzыn sяmяrяlи шяkиldя davam etdиrиlmяsи цчцn bundan sonra da bиrgя sяylяr gюstяrяcяyиk.

Belя bиr яlamяtdar gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrиnиz-dя uьurlar, dost vя qardaш Иran xalqыna яmиn-amanlыq vя fиra-vanlыq dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя, ИLHAM ЯLИYEV

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 8 fevral 2017-cи иl

Page 193: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

193

MЯRKЯZЧИ DEMOKRATLAR ИNTERNASИONALЫNЫN VИTSE-PREZИDENTИ МАРИО ДАВИД VЯ BAШ KOORDИNATORU SEZAR ROSELLO ИLЯ ЭЮРЦШ 8 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 8-dя Mяrkяzчи Demokratlar Иnternasиonalыnыn vиtse-prezиdentи Marиo Davиdи vя Mяrkяzчи Demokratlar Иnternasиo-nalыnыn Avrasиya, Asиya vя Sakиt okean regиonu цzrя baш koor-dиnatoru Sezar Rosellonu qяbul etmişdir.

Vиtse-prezиdent Marиo Davиd Mяrkяzчи Demokratlar Иnterna-sиonalыnыn prezиdentи Andres Pastrananыn vя qurumun иcraчы katиbи Antonиo Lopez-Иsturиzиn salamlarыnы prezиdent Иlham Яlиyevя чatdыrdы.

Gюrцшdя Mяrkяzчи Demokratlar Иnternasиonalы иlя Yenи Azяr-baycan Partиyasы arasыnda яmяkdaшlыьыn hazыrkы vяzиyyяtи vя pers-pektиvlяrи яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Prezиdent Иlham Яlиyev Mяrkяzчи Demokratlar Иnternasиona-lыnыn prezиdentи Andres Pastrananыn vя иcraчы katиb Antonиo Lopez-Иsturиzиn salamlarыna gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы qurumun prezиdentиnя vя иcraчы katиbиnя чatdыr-maьы xahиш etdи.

Page 194: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

194

FRANSA RESPUBLİKASININ DЮVLЯT KATИBИ JAN-VЕNСАН PLASENİN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ ИLЯ ЭЮРЦШ 8 fevral 2017-cи иl

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 8-dя Fransa Respublиkasыnыn Baш nazиrи yanыnda dюvlяt иslahatlarы vя asanlaшdыrma mяsяlяlяrи цzrя Dюvlяt katиbи, hюku-mяtиn цzvц vя Ekologиst Partиyasыnыn sяdrи Jan-Vеnсаn Plasenиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Иlham Яlиyev Jan-Vеnсаn Plasenиn Azяrbaycana sяfяrиnиn юlkяmиzlя yaxыndan tanышlыq цчцn yaxшы fцrsяt yaradacaьыna vя keчиrиlяcяk gюrцшlяrиn яlaqяlяrиmиzиn иnkи-шafы baxыmыndan maraqlы olacaьыna яmиnlиyиnи иfadя etdи.

Fransa Respublиkasыnыn Baш nazиrи yanыnda dюvlяt иslahatlarы vя asanlaшdыrma mяsяlяlяrи цzrя Dюvlяt katиbи, hюkumяtиn цzvц vя Ekologиst Partиyasыnыn sяdrи Jan-Vеnсаn Plase Azяrbaycan hю-kumяtиnиn цzvlяrи vя elяcя dя юlkяmиzиn mцxtяlиf иqtиsadи qurumla-rыnыn rяhbяrlяrи иlя keчиrяcяyи gюrцшlяr баряdя danышdы. Bakыda Fransыz lиseyи, Fransa–Azяrbaycan Unиversиtetи vя «Aь шяhяr»lя tanыш olacaьыnы deyяn qonaq яtraf mцhиtиn mцhafиzяsи иlя baьlы Fransa–Azяrbaycan яmяkdaшlыьыndan mяmnunluьunu иfadя etdи. O, Azяrbaycanda яtraf mцhиtиn mцhafиzяsи иlя baьlы gюrцlяn иш-lяrlя dя yaxыndan tanыш olmaq arzusunu bиldиrdи.

Gюrцшdя «ASAN xиdmяt»иn uьurlu fяalиyyяtиndяn vя bu sahя-dя яmяkdaшlыq иmkanlarыndan danышыldы, Fransanыn bиr neчя depar-tamentиndя artыq bu xиdmяtиn sяyyar avtobuslarыnыn tяtbиq olun-duьu vurьulandы, Azяrbaycan иlя bиrlиkdя Fransanыn bu xиdmяtиn Afrиka юlkяlяrиndя tяtbиqи иlя baьlы mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцba-dиlяsи aparыldы.

Page 195: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

195

ЯL-CЯZИRЯ TELEVИZИYASЫNA MЦSAHИBЯ 8 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 8-dя Яl-Cяzиrя televиzиyasыnыn mцxbиrи Юmяr Kaшrama mцsahиbя vermişdir.

S u a l: Cяnab Prezиdent, xoш gюrdцk. Эялин Qarabaь prob-lemиndяn baшlayaq. Bu problem bюlgяdя gяrgиnlиyя sяbяb olur vя Azяrbaycanыn bцtцn hяyatыna юz tяsиrиnи gюstяrиr. Problemиn hяllиnя yюnяlяn regиonal sяylяr var vя bu cяhdlяr иndи hansы mяr-hяlяdяdиr, Qarabaь problemиnиn hяllи иlя baьlы Sиzиn baxышlarыnыz nяdяn иbarяtdиr?

C a v a b: Яvvяlcя audиtorиyanы bu mяsяlяnиn tarиxи barяdя mяlumatlandыrmaq иstяyиrяm. Qarabaь Azяrbaycanыn qяdиm vя tarиxи hиssяsиdиr. Bиr чox яsrlяrboyu azяrbaycanlыlar bu torpaq-da yaшayыb yaradыblar. XIX яsrиn яvvяllяrиndя Rusиya–Иran mц-harиbяsи nяtиcяsиndя Azяrbaycanыn шиmal hиssяsи Rusиya иmperи-yasыnыn tяrkиbиnя daxиl oldu. Ermяnиlяr иsя Иrandan vя Шяrqи Anadoludan Azяrbaycan torpaqlarыna, hazыrda Daьlыq Qara-baь adlanan яrazиyя kючцrцldцlяr. XX яsrиn яvvяllяrиndя bolшe-vиk иnqиlabыnыn nяtиcяsиndя Azяrbaycan Sovet Иttиfaqыnыn bиr hиs-sяsи oldu vя sovet hюkumяtи tяrяfиndяn Daьlыq Qarabaь Muxtar Vиlayяtиnиn yaradыlmasы barяdя qяrar qяbul edиldи. Чцnkи XIX яsrdяkи kючцrцlmяdяn sonra bu vиlayяtиn яhalиsиnиn 70 faиzиnи er-mяnиlяr, 30 faиzиnи иsя azяrbaycanlыlar tяшkиl edиrdи. Belяlиklя, Azяrbaycanыn bu qяdиm vя ayrыlmaz hиssяsи muxtarиyyяt statusu aldы vя Sovetlяr Иttиfaqыnыn daьыlmasы яrяfяsиndя Ermяnиstan se-paratчыlarы Ermяnиstanыn dяstяyи иlя Daьlыq Qarabaьda separat-чы hяrяkata baшladы, dиnc azяrbaycanlы яhalиyя qarшы hцcumlar etdиlяr, kяndlяrиmиzи yandыrdыlar, evlяrиmиzи daьыtdыlar vя tяkcя Daьlыq Qarabaьы yox, Daьlыq Qarabaь Muxtar Vиlayяtиnиn яt-rafыnda yerlяшяn 7 rayonu da ишьal etdиlяr. Bu tяcavцz vя ишьal

Page 196: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

196

nяtиcяsиndя 1 mиlyondan чox azяrbaycanlы юz torpaьыnda qaчqыn vя mяcburи kючkцnя чevrиldи. Beynяlxalq tяшkиlatlar bиr чox qя-rar vя qяtnamяlяr qяbul etdи, xцsusиlя BMT Tяhlцkяsиzlиk Шura-sы ermяnи qoшunlarыnыn Azяrbaycanыn ишьal olunmuш torpaqla-rыndan dяrhal vя qeyd-шяrtsиz чыxarыlmasыnы tяlяb edяn 4 qяtna-mя qяbul etdи. Яfsuslar olsun kи, bu qяtnamяlяrи qяbul edяnlя-rиn юzlяrи юz qяrarlarыna hюrmяt etmиrlяr. Чцnkи 20 иldяn artыqdыr kи, bu qяtnamяlяr kaьыz цzяrиndя qalmaqdadыr, onlar иcra olun-mur vя bиz burada Azяrbaycana qarшы иkиlи standartlar sиyasяtи-nиn шahиdи oluruq. Чцnkи bяzи hallarda BMT Tяhlцkяsиzlиk Шu-rasыnыn qяrarlarы bиr neчя gцn яrzиndя иcra olunur. Bиzиm mяsяlя-yя gяldиkdя иsя, 20 иldяn чox vaxt keчиб. Ermяnиstan bu qяtna-mяlяrя, hяmчиnиn dиgяr beynяlxalq tяшkиlatlarыn qяrarlarыna mя-hяl qoymur. Oxшar qяrarlar Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatы, Avro-pa Parlamentи, Avropa Шurasы Parlament Assambleyasы, «Qo-шulmama Hяrяkatы» tяrяfиndяn dя qяbul edиlиб. Bцtцn bu qяrar-lar, qяtnamяlяr Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlцyцnцn bяrpa olun-masыnы tяlяb edиr.

Bяs bиz bu mцnaqишяnиn hяllи yolunu necя gюrцrцk? Bu mюvqe tяkcя bиzиm baxышlarыmыza deyиl, hяm dя bu mцnaqишяnиn hяllи иlя baьlы beynяlxalq hцquqa яsaslanыr. Яvvяla, Azяrbayca-nыn яrazи bцtюvlцyц bяrpa olunmalыdыr, ermяnи ишьalчы qцvvяlяrи ишьal olunmuш яrazиlяrdяn чыxarыlmalыdыr, azяrbaycanlыlar bцtцn ишьal olunmuш яrazиlяrя, o cцmlяdяn Daьlыq Qarabaьa qayыt-maq hцququna malиk olmalыdыr. Bundan sonra regиonda sцlh bяrqяrar olacaq. Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlцyц чяrчиvяsиndяn kяnar heч bиr qяrar qяbul edиlя bиlmяz. Azяrbaycan heч vaxt Daьlыq Qarabaьыn mцstяqиllиyиnя razы olmayacaq. Onu da яlavя etmяk иstяrdиm kи, dцnyada heч bиr юlkя, o cцmlяdяn azяrbay-canlыlara qarшы soyqыrыmы tюrяtmиш Ermяnиstan da Daьlыq Qa-rabaьы mцstяqиl юlkя kиmи tanыmыr. Bundan baшqa, ermяnиlяr bиzиm bцtцn tarиxи abиdяlяrиmиzи, muzeylяrиmиzи, mяscиdlяrиmиzи daьыtmышlar. Bu gцn Aьdam mяscиdиnиn, Шuшa mяscиdиnиn daьы-dыlmasы ermяnи vяhшиlиyиnиn aчыq-aydыn sцbutudur. Bu tяkcя Azяrbaycanыn tarиxи иrsиnя qarшы deyиl, eynи zamanda, иslam dяyяrlяrиnя, иslam tarиxи иrsиnя qarшы olan hцcumdur. Buna gюrя

Page 197: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

197

dя Ermяnиstanыn bяzи mцsяlman юlkяlяrи иlя mцnasиbяtlяrиnи mюhkяmlяndиrmяyя vя ya normallaшdыrmaьa yюnяlmиш cяhdlяrи чox tяяccцb doьurur. Hesab edиrиk kи, Ermяnиstanы aчыq-aydыn tяcavцzkar kиmи tanыyan Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыnыn qяtnamяlяrи Ermяnиstan иlя mцnasиbяtlяrи иnkишaf etdиrmяk nиyyяtиndя olan bцtцn mцsяlman юlkяlяrи цчцn яsas mesaj olmalыdыr.

S u a l: Neft vя qaz sahяsиndя Azяrbaycan zяngиn enerjи mяnbяlяrиnя malиk юlkяdиr. Azяrbaycan son 10 иldя bu sahяdя bюyцk иqtиsadи sычrayыш vя иnkишaf яldя edиb. Amma son иllяrdя neftиn qиymяtиnиn aшaьы dцшmяsи bцdcяyя tяsиr gюstяrиb, иqtиsadиy-yat vя gяlиr sяvиyyяsи цчцn bяzи problemlяr yaradыb. Azяrbaycan bununla baьlы hansы tяdbиrlяrи gюrцr, xцsusяn dя gяlяcяkdя neftиn vя qazыn qиymяtlяrиnиn tяsиrlяrиnи aradan qaldыrmaq цчцn daha hansы tяdbиrlяrи gюrmяyи planlaшdыrыr?

C a v a b: Bиzиm sиyasяtиmиz hяmишя bиr чox belя vacиb amиlя яsaslanыb kи, neft bиzиm цчцn mяqsяd yox, юlkяnи иnkишaf etdиr-mяk цчцn bиr vasиtяdиr. Buna gюrя dя neftиn qиymяtи чox yцksяk olan dюvrdя bиz neft satышыndan яldя etdиyиmиz gяlиrlяrdяn иnfra-struktura sяrmayя yatыrmaq цчцn иstиfadя etdиk. Юtяn 10 иldяn artыq mцddяt яrzиndя, demяk olar kи, Azяrbaycanыn bцtцn иnfra-strukturu modernlяшdиrиlиb. Yenи yollar чяkиlиb, 6 beynяlxalq аеропорт tиkиlиb. Xяzяrdя яn bюyцk dяnиz lиmanы иnшa olunur, 26 elektrиk stansиyasы, 3000 mяktяb, 600-dяn чox xяstяxana иstи-fadяyя verиlиb, kяnd tяsяrrцfatыna yцz mиlyonlarla dollar mяblя-ьиndя иnvestиsиya yatыrыlыb. Azяrbaycana yatыrыlan hяm xarиcи, hяm dя yerlи иnvestиsиyalarыn цmumи mяblяьи tяqrиbяn 200 mиl-yard dollar tяшkиl edиr. Buna gюrя dя bиz neft vя qaz amиlиndяn asыlы olmayan иnkишaf цчцn mюhkяm baza vя юzяl sektora sяrma-yя yatыrmaq, юlkя иqtиsadиyyatыnыn шaxяlяnmяsиnя kюmяk etmяk цчцn иmkanlar yaratdыq. Neftиn qиymяtи 3-4 dяfя aшaьы dцшdцk-dя, яlbяttя kи, sиzиn dя dцzgцn qeyd etdиyиnиz kиmи, bиzиm gяlиrlя-rиmиz dя azaldы. Lakиn иqtиsadиyyatыn шaxяlяndиrиlmяsи иlя baьlы atdыьыmыz addыmlar vя Neft Fondunda toplanыlmыш malиyyя re-surslarыnыn kюmяyи иlя bиz bюhranыn bюyцk fяsadlarыndan yan keчя bиldиk. Onu da deyиm kи, юtяn иlиn bцdcяsиndя neftиn 1 bar-

Page 198: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

198

relиnиn qиymяtи 25 dollar gюtцrцlmцшdц, амма o zaman 1 barre-lиn qиymяtи 40 dollara yaxыn иdи. Bu иlиn bцdcяsиndя neftиn 1 bar-relиnиn qиymяtи 40 dollar hesablanыb, иndи иsя bu qиymяt tяxmи-nяn 55 dollar tяшkиl edиr. Buna gюrя dя bцdcя sиyasяtи baxыmыn-dan bиz rиsklяrdяn sыьortalana bиlmишиk. Lakиn eynи zamanda, hazыrkы vяzиyyяt bиzя шaxяlяndиrmяyя daha чox dиqqяt yetиrmяyи tяlяb edиr. Hяr шeydяn яvvяl, bиz qlobal nяqlиyyat qovшaьыna чevrиlmяk цчцn coьrafи mюvqemиzdяn иstиfadя edиrиk. Bиz qonшu regиonlar – Шяrq–Qяrb vя Шиmal–Cяnub arasыnda dяmиr yolu яla-qяsиnи yaradыrыq. Azяrbaycan artыq mцhцm tranzиt юlkяsиnя чevrи-lиb. Bиz kяnd tяsяrrцfatыna da bюyцk hяcmdя sяrmayя yatыrыrыq vя qarшыdakы иllяrdя kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarыnыn иxracыnы яn azы 2 dяfя artыrmaq nиyyяtиndяyиk.

Юtяn dюvr яrzиndя bиz yцksяk texnologиyalar sahяsиnя dя иnvestиsиyalar qoymuшuq vя bu gцn Azяrbaycan kosmиk kluba цzv юlkяdиr. Bиz kosmиk sяnaye yaratmышыq vя mцasиr texnolo-gиyalar bиzя neft vя qazdan asыlыlыьыmыzы azaltmaьa иmkan yaradacaq.

Tяhsиl sahяsиndя dя bюyцk ишlяr gюrцlцb. Bиzdя, demяk olar kи, 100 faиz savadlыlыq vя юlkяnиn иqtиsadи иnkишafыna bюyцk dяrяcяdя tюhfя verя bиlяn vя artыq tюhfя verяn чox savadlы яhalи-mиz var.

Bиzиm иqtиsadи sиyasяtиmиzиn яsas иstиqamяtlяrиndяn bиrи dя иqtи-sadи mцstяqиllиk иdи. Чцnkи bиz иqtиsadи cяhяtdяn mцstяqиl olma-saydыq, mцstяqиl sиyasяt yцrцtmяk чяtиn olardы vя xarиcи borcun aшaьы sяvиyyяdя saxlanыlmasы – onu deyиm kи, bu gцn xarиcи borc 20 faиz sяvиyyяsиndяdиr – bиzя yalnыz юz resurslarыmыza gцvяnmяyя иmkan yaradыr. Bиz beynяlxalq tяшkиlatlarыn borc vя kredиtlяrиn-dяn asыlы deyиlиk. Bиzиm xяrclяrиmиz hяmишя gяlиrlяrиmиzdяn az oluб. Mяn hяr иl hюkumяtя xяrclяrиn gяlиrlяrdяn az olmasы vя яlavя malиyyя ehtиyatlarыnыn yaradыlmasы barяdя gюstяrиш vermишяm. Ona gюrя dя hesab edиrяm kи, neft hasиl edяn юlkяlяr ичяrиsиndя Azяrbaycan bюhranыn юhdяsиndяn uьurla gяlmиш юlkяlяr sыrasыndadыr. Lakиn яlbяttя kи, gяlяcяkdя gюrцlяsи ишlяr чoxdur. Bиzиm turиzm sahяsиndя bюyцk potensиalыmыz var kи, bu da bиzя mиlyardlarla dollar gяlиr gяtиrяcяk. Bиzи dцnyada иndи

Page 199: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

199

daha чox tanыyыrlar vя Яl-Cяzиrя televиzиya kanalыnыn sayяsиndя яrяb dцnyasыnda da daha чox tanыnыrыq. Чцnkи sиz Azяrbaycan haqqыnda bиr neчя tяqdиmat hazыrlamыsыnыz. Artыq иqtиsadиyyatы-mыzыn шaxяlяndиrиlmяsи иlя baьlы da ишlяr aparыlыr. Bu gцn цmumи daxиlи mяhsulun, demяk olar kи, 70 faиzи qeyrи-neft sektorunun payыna dцшцr. Nюvbяtи hяdяf иxracыmыzыn шaxяlяndиrиlmяsиdиr. Neft vя qaza gяldиkdя иsя, qarшыdakы onиlликlяr цчцn dя ehtиyatlarы-mыz var. Яlbяttя kи, bu bиzиm malиyyя sabиtlиyиmиzя яlavя bиr dяs-tяk olacaq, bиzя gяlиrlяr gяtиrяcяk vя bиz bu gяlиrlяrи yenиdяn иnfra-struktur vя иnsan kapиtalыna sяrmayя qoyuluшuna yюnяldяcяyиk.

S u a l: Cяnab Prezиdent, Azяrbaycan Avrasиyada stratejи mюv-qedя yerlяшиr vя onun nяhяng enerjи resurslarы varдыр. Юlkяnиz enerjи mяnbяlяrиnиn Asиyadan Avropaya daшыnmasыnda aчar rolunu oyna-yыr, «Cяnub Qaz Dяhlиzи», TANAP vя dиgяr layиhяlяrи hяyata keчи-rиr. Bu layиhяlяr Azяrbaycanы Asиya vя Avropa arasыnda enerjи sa-hяsиndя иnkишaf etmиш tranzиt юlkяyя чevиrmяyи hяdяflяyиr. Eynи za-manda, юlkяnиzиn Asиya vя Avropa arasыnda nяqlиyyat sahяsиndя dя cиddи mюvqelяrи varдыр. Иndи vя gяlяcяkdя Azяrbaycanыn enerjи vя nяqlиyyat sahяlяrиndя mюvqelяrиnи mюhkяmlяndиrmяk цчцn hansы ишlяrи иcra etmяyи planlaшdыrыrsыnыz?

C a v a b: Enerjи resurslarыmыza gяldиkdя, hesab edиrяm kи, bиz enerjи sиyasяtиmиzи uьurla hяyata keчиrиrиk. Bиzиm шaxяlяndи-rиlmиш neft vя qaz boru kяmяrlяrи шяbяkяmиz var. Bиzи Qara dя-nиzlя bиrlяшdиrяn 2 neft boru kяmяrиmиz vя Aralыq dяnиzи иlя bиr-lяшdиrяn 1 boru kяmяrиmиz var. Bu, neft tяchиzatыmыzыn шaxяlяn-dиrиlmяsи demяkdиr vя o demяkdиr kи, neft ehtиyatlarы qarшыdan gяlяn bиr neчя onиllиklяr яrzиndя Azяrbaycana xиdmяt edяcяk. Neft hasиlatы иlя baьlы olan bцtцn bu layиhяlяr artыq иcra edиlиб. Belяlиklя, bиz artыq 100 faиz яmиn ola bиlяrиk kи, mюvcud иnfra-struktur bиzиm цчцn vя dиgяrlяrи цчцn yetяrlи olacaq. Yerи gяl-mишkяn, bиz artыq neftи Mяrkяzи Asиyadan Azяrbaycan яrazиsи иlя, tankerlяrlя Xяzяr dяnиzи иlя vя bиzиm boru kяmяrlяrи sиstemи иlя Avropaya, beynяlxalq bazarlara nяql edиrиk.

Nюvbяtи иnkишaf mяrhяlяsи bиz nяhяng qaz yataqlarыны aшkar etdиkdя baшlaнdы. Bиzя иnvestиsиyalarы cяlb etmяk vя hяmчиnиn qaz boru kяmяrlяrи tиkmяk lazыm иdи. Belяlиklя, bu proses bиr neчя

Page 200: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

200

иl bundan юncя baшlaнdы vя bu gцn bиz Avropanыn яn nяhяng иnfra-struktur layиhяsи vя ya layиhяlяrиndяn bиrи hesab olunan «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnи иcra edиrиk. Bu, Azяrbaycanы bиzиm qonшu юlkяlяr vasиtяsиlя Avropa bazarlarы иlя bиrlяшdиrяn 3 boru kяmяrиnиn tиkиntиsиndяn иbarяtdиr. Bиrиncи boru kяmяrи Azяrbaycan vя Gцr-cцstan arasыnda olan «Cяnubи Qafqaz» boru kяmяrиdиr. Иkиncи bo-ru kяmяrи Trans–Anadolu kяmяrи – TANAP-dыr. Bu boru kяmяrи Gцrcцstan–Tцrkиyя sяrhяdиndяn Tцrkиyя–Yunanыstan sяrhяdиnя qяdяr uzanaraq, bцtцn Tцrkиyя яrazиsиndяn keчиr. Цчцncц boru kяmяrи иsя Trans–Adrиatиk boru kяmяrи – TAP-dыr. O da Yunanыs-tan–Tцrkиyя sяrhяdиndяn Albanиyaya, sonra иsя Adrиatиk dяnиzиnиn dиbи иlя Иtalиyaya gedиr. Belяlиklя, bu, ayrы-ayrы hиssяlяrя bюlцnmцш vahиd boru kяmяrи layиhяsиdиr.

Azяrbaycanыn nяhяng qaz yataьыnыn ишlяnиlmяsи də bu layиhя-nи Avropada яn bюyцk layиhяlяrdяn bиrи edиr. Цmumи иnvestиsи-yalarыn hяcmи tяxmиnяn 40 mиlyard dollar vя bяlkя bundan da чox mяblяь sяvиyyяsиndя qиymяtlяndиrиlиr. Bu layиhя bиzя Xяzяr dяnиzиnиn Azяrbaycana aиd sektorundakы bцtцn qaz yataqlarы-mыzыn ишlяnиlmяsиnя, eynи zamanda, boru kяmяrиnиn marшrutu boyunca yerlяшяn юlkяlяrин vя Avropa иstehlakчыlarыnын qazla tяchиz eдилмясиня иmkan yaradacaq. Чцnkи Avropanыn daha чox qaza ehtиyacы var. Onun иqtиsadиyyatы daha чox qaz tяchиzatыnы tяlяb edяcяk vя bu gцn Avropanыn qaz tяchиzatlarы mюvcud mяnbяlяrlя mяhdudlaшыr. Belяlиklя, bиzиm mяnbя yenи vя bюyцk mяnbяdиr. Bu layиhяdя bиz lиderlиyи юz цzяrиmиzя gюtцrdцk vя цmиdvarыq kи, gяlяn иl «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn 4 seqmentиndяn 3-ц иcra olunacaq. Sonuncu seqment olan Trans–Adrиatиk boru kяmяrиnиn tamamlanmasы цчцn bиr az artыq vaxt tяlяb olunacaq. Bu, enerjи tяhlцkяsиzlиyи layиhяsиdиr vя enerjиnиn шaxяlяndиrиlmяsи bиzя иmkan verяcяk kи, яn azы 100 иl иstehlakчыlarы qaz иlя tяchиz edяk.

Bиzиm enerjи layиhяlяrиmиz яslиndя nяqlиyyat layиhяlяrиnиn re-allaшmasыna tяkan verиb. Чцnkи nяqlиyyat шяbяkяsиnиn marшrutu-na nяzяr yetиrsяnиz gюrяcяksиnиz kи, o, qaz boru kяmяrи иlя цst-цstя dцшцr. Bиzиm яlverишlи coьrafи mюvqemиz var, lakиn иnfra-struktursuz bu mюvqeниn heч bиr mяnasы yoxdur. Hяtta regиo-

Page 201: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

201

nal яmяkdaшlыq olmadan иnfrastrukturun юzц belя, heч bиr mяna kяsb etmиr. Buna gюrя dя bиzиm sиyasяtиmиz bиrиncи olaraq, иnfra-struktura sяrmayя yatыrmaqdan иbarяt иdи.

Bиz иndи Xяzяr dяnиzиndя 25 mиlyon ton yцkaшыrma qabиlиy-yяtи olan яn bюyцk dяnиz lиmanы иnшa edиrиk, 6 beynяlxalq аеро-порт tиkmишиk vя Azяrbaycan artыq hava nяqlиyyatы qovшaьыna чevrиlиr. Bиz Azяrbaycanы bцtцn qonшu юlkяlяrlя bиrlяшdиrяn av-tomagиstral yollarы иnшa etmишиk. Bиz daha sцrяtlи чatdыrmaya na-иl olmaq цчцn dяmиr yollarыmыzы mцasиrlяшdиrиrиk. Eynи zaman-da, bиz Gяmиqayыrma zavodu tиkmишиk. Bu zavodda иndи bиzиm Xяzяr dяnиzиndяkи ehtиyaclarыmыz цчцn gяmи vя tankerlяr иsteh-sal olunur.

Belяlиklя, bu, ишlяrиn bиr hиssяsи иdи. Иkиncи hиssя qonшularla razы-laшmanыn яldя edиlmяsи иdи. Чцnkи mallarыn tranzиtи цчцn qonшu-larla bиrgя ишlяmяk lazыmdыr. Bu bиzиm sиyasяtиmиzиn prиorиtetlяrиn-dяn bиrиdир. Belяlиklя, bиz qonшularыmыzla чox yaxшы ишgцzar яla-qяlяr yaratdыq vя иndи dя Шяrq–Qяrb nяqlиyyat dяhlиzи layиhяsиnи иcra edиrиk. Чиndяn gяlяn иlk konteyner qatarы artыq Azяrbaycan яrazиsиndяn Avropaya keчиb. Цmиd edиrиk kи, bu иl bиz Asиyadan Avropaya bиrbaшa nяqlиyyat шяbяkяsиnиn aчыlышыnы edяcяyиk. Bu da mяsafяnи 2 dяfя, 30–35 gцndяn 14 gцnя – mяhz 2 hяftяyя qяdяr azaldacaq. Bиz иndи eynи zamanda, qonшularыmыzla Шиmal–Cяnub dяhlиzи цzяrиndя ишlяyиrиk. Bu layиhя Azяrbaycana Pakиstan, Hиndиstan, Шиmalи Avropa цчцn bюyцk tranzиt юlkяsиnя чevrиlmяk иmkanыnы verяcяk. Bиz Шиmal–Cяnub dяhlиzи layиhяsи иlя baьlы юhdяlиyиmиzи artыq yerиnя yetиrmишиk, lazыm olan иnfrastruktur vя dяmиr yolu xяtlяrиnи tиkmишиk. Qonшularыmыzыn da юz яrazиlяrиndя fяalиyyяtlяrиnи vя ишlяrиnи baшa чatdыrmasыnы gюzlяyиrиk. Buna gюrя dя bиr neчя иldяn sonra Azяrbaycan tranzиt daшыmalarы цчцn яn mцhцm nяqlиyyat tяyиnat mяntяqяlяrиndяn bиrиnя чevrиlяcяk vя bиz tranzиt fяalиyyяtиndяn чoxlu qazanc яldя edяcяyиk. Burada sюhbяt tяkcя qazancdan getmиr, чцnkи tranzиt fяalиyyяtи hяm dя яmяkdaшlыq demяkdиr. Чцnkи qonшularыnыzla belя mцnasиbяtdя olduqda sиz sabиtlиyя, яmяkdaшlыьa, proqnozlaшdыrыlма имканы-на иnvestиsиya qoymuш olursunuz. Regиondakы bцtцn юlkяlяr bиr-bиrиnя baьlы olur. Bu da yaxшы haldыr. Чцnkи bu, sabиtlиk amиllя-

Page 202: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

202

rиndяn bиrиdиr. Belяlиklя, bиzиm enerjи vя nяqlиyyat tяhlцkяsиzlиyи иlя baьlы sиyasяtиmиz hяqиqяtяn dя regиonal sabиtlиk ишиnя bюyцk tюhfяdиr.

С у а л: Sиz Tцrkиyя иlя dost vя qardaш юlkяsиnиz. Tцrkиyя dя nяqlиyyat vя enerjи sahяsиndя tranzиt юlkяyя чevrиlmяk иstяyиr. Tцrkиyя иlя mцшtяrяk layиhяlяrиnиz щаггында ня дейя билярсиниз?

Ъ а в а б: Яlbяttя, bиz enerjи vя nяqlиyyat layиhяlяrиmиzи Tцr-kиyя иlя sыx яmяkdaшlыq шяraиtиndя hяyata keчиrиrиk. Tцrkиyя bи-zиm цчцn qardaш юlkяdиr. Bиzиm чox sыx mцnasиbяtlяrиmиz var. Bиzиm dostluьumuz nяиnkи regиonal, hяtta qlobal яhяmиyyяtя malиk olan amиldиr. Чцnkи Azяrbaycanыn enerjи resurslarы bиrиncи olaraq Tцrkиyяnи яlavя enerjи иlя tяchиz edиr, eynи zamanda, bu enerjи resurslarы Tцrkиyя vasиtяsиlя beynяlxalq bazarlara чatdыrы-lыr. Bиzиm яsas neft boru kяmяrиmиz Ceyhanda, Aralыq dяnиzиnиn sahиlиndя bиtиr. Eynи zamanda, TANAP–Trans–Anadolu kяmя-rи. Bu ad artыq юzlцyцndя kяmяrиn mahиyyяtиndяn xяbяr verиr. Buna gюrя dя nяqlиyyat vя enerjи sahяsиndя Tцrkиyя–Azяrbay-can tяrяfdaшlыьы bu nяhяng layиhяlяrиn иcrasы цчцn чox юnяmlиdиr vя юlkяlяrиmиz arasыnda yцksяk sяvиyyяlи sиyasи яlaqяlяr vя xalq-larыmыz arasыndakы qardaшlыq mцnasиbяtlяrи bu layиhяnиn uьurlu иcrasы цчцn яsas amиldиr.

S u a l: Azяrbaycan artыq 25 иldяn чoxdur kи, юz mцstяqиllиyиnи bяrpa edиb. Azяrbaycan bu иllяr яrzиndя az tanыnan юlkяdяn bюyцk layиhяlяr sayяsиndя regиonda mцhцm dюvlяtя чevrиlиb vя bunu nяzяrя almamaq mцmkцn deyиl. Sиz цчцncц mцddяtdиr kи, prezи-dent seчиlmиsиnиz. Azяrbaycanыn gяlяcяyи haqqыnda fиkиrlяrиnиz nяdиr? Azяrbaycanы necя gюrmяk иstяyиrsиnиz?

C a v a b: Иlk nюvbяdя demяk иstяrdиm kи, bu 25 иl uьurlu иnkишaf иllяrи olub. Ola bиlsиn kи, vяzиyyяtиn чox чяtиn olduьu, vяtяndaш mцharиbяsиnиn getdиyи иlk 2 иl иstиsna olmaqla, hяmиn иllяrdя иqtиsadи чяtиnlиklяrиmиz, чoxlu problemlяrиmиz var иdи. Lakиn 1993-cц иldя Heydяr Яlиyev Azяrbaycan xalqы tяrяfиndяn prezиdent seчиldиkdяn sonra vяzиyyяt dяyишdи. 1993-cц иldяn etиbarяn bиz яsl mцstяqиl юlkя kиmи, иnkишaf etmяyя baшladыq. Bиz чox иш gюrmяlи иdиk, чцnkи Azяrbaycanыn иqtиsadи vяzиyyяtи чox aьыr иdи. Sяnayemиz durьunluq ичиndя иdи, иnflyasиya 1000 faиz-

Page 203: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

203

dяn yuxarы иdи, yoxsulluq hюkm sцrцrdц, heч bиr иnvestиsиya, vя-saиt yox иdи, keчmиш Sovet Иttиfaqыnыn bцtцn bazarlarы иlя яnяnяvи яlaqяlяr kяsиlmишdи. Цstяlиk Ermяnиstanыn tяcavцzц, torpaqlarы-mыzыn ишьalы, 1 mиlyonдан чох qaчqыn vя mяcburи kючkцn. Hя-mиn dюvrdя Azяrbaycan чox чяtиn vяzиyyяtdя иdи. Belяlиklя, 1993-cц иldяn etиbarяn hяr иlи uьurlu иl hesab etmяk olar. Bu gцn bиz beynяlxalq alяmdя hюrmяt едилян юlkяyиk. Bиr neчя иl яvvяl bиz BMT цzvlяrиnиn mцtlяq яksяrиyyяtи – 155 юlkя tяrяfиndяn BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn цzvц seчиldиk. Bu, dцnyanыn Azяrbaycana olan dяstяyиnиn vя hюrmяtиnиn яn yцksяk gюstяrиcи-sи oldu. Bиz иqtиsadи cяhяtdяn sabиt, mцstяqиlиk. Bиz mцstяqиl sи-yasяt hяyata keчиrиrиk. Qonшularыmыzla чox yaxшы яlaqяlяrиmиz var vя dцшцnцrцk kи, dцnya yalnыz яmяkdaшlыq vя qarшыlыqlы hюr-mяt vasиtяsиlя vя bиr-bиrиnиn ишlяrиnя qarышmamaq шяrtи иlя uьurla иnkишaf edя bиlяr.

Belяlиklя, mцstяqиllиk иllяrиndя gюrцlяn ишlяr hяqиqяtяn dя чox mцhцmdцr. Чцnkи bu gцn Azяrbaycan sabиt, mцasиr, иnkишaf edяn юlkя kиmи tanыnыr. Bиzиm иstяr sиyasи, иstяrsя dя иqtиsadи иnkишafla baьlы gяlяcяk planlarыmыz чox aydыndыr vя bu, иctиmaиy-yяtя mяlumdur.

Bиz иnkишaf, mцasиrlяшmя yolu иlя getmяyя davam edяcяyиk. Azяrbaycanыn davamlы иnkишafы neft vя qaza deyиl, bиlиk, texno-logиya, tяhsиl, qeyrи-neft sektoruna яsaslanmalыdыr. Bиz regиonun enerjи vя nяqlиyyat xяrиtяsиnи tamamиlя dяyишяcяyиk kи, bu da юz nюvbяsиndя, regиon xalqlarы цчцn bюyцk иmkanlar yaradacaq. Чцnkи bиzиm иstяr nяqlиyyat, иstяrsя dя enerjи sahяsиndя tяшяb-bцskarы olduьumuz layиhяlяr tяkcя Azяrbaycanda дейил, bцtцn bu layиhяyя cяlb olunmuш юlkяlяrdя mиnlяrlя, on mиnlяrlя иш yerи yaradыr. Bиz яnяnяvи dяyяrlяrиmиzя, яcdadlarыmыzdan bиzя mиras qalan dяyяrlяrя sadиq olmaьa davam edяcяyиk. Budur bиzиm gцcцmцzцn mяnbяyи vя bиz яnяnяvи dяyяrlяrиmиzи иstяnиlяn xarиcи mцdaxиlяdяn, qloballaшma vasиtяsиlя Azяrbaycanыn sиyasи vя ya иqtиsadи иnkишafыna tяsиr etmяk cяhdlяrиndяn чox fяal шяkиldя qoruyuruq. Bиz kиmlиyиmиzи, mцstяqиllиyиmиzи qorumaьa davam edяcяyиk vя hяtta bu gцn olduьundan da mцhцm olan daha gцclц юlkя quracaьыq. Baxmayaraq kи, bu gцn дя regиonumuzda

Page 204: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

204

Azяrbaycanыn ишtиrakы vя ya razыlыьы olmadan heч bиr layиhя hяyata keчиrиlя bиlmяz. Bu tяkcя coьrafи mюvqeyя gюrя deyиl. Dцшцnцrяm kи, яn чox beynяlxalq bиrlиyиn hюrmяtlи цzvц oldu-ьumuza gюrяdиr. Tяrяfdaшlarыmыz bиlиr kи, bиzиm sюzцmцzlя иm-zamыz uyьun gяlиr vя bиz tяrяfdaшlarыmыzы heч vaxt pиs vяzиyyяtdя qoymarыq. Bиzиmlя danышыqlar aparmaq o qяdяr dя asan mяsяlя deyиl, lakиn bиz razыlaшыrыqsa, демяли, bu, 100 faиz hяyata keчиrи-lяcяk. Bиz lяyaqяtlя yaшayыrыq. Bиz юlkяmиzlя fяxr edиrиk vя gяlя-cяkdя bu mцsbяt tendensиyalarы daha da gцclяndиrmяk иstяyиrиk.

S u a l: Cяnab Prezиdent, 2017-cи иl Azяrbaycanda «Иslam hяm-rяylиyи иlи» elan olunub. Bu hadиsя Azяrbaycana vя иslam юlkяlяrи иlя яlaqяlяrя necя tяsиr gюstяrяcяk? Eynи zamanda, Azяrbaycan bu иl Иslam Hяmrяylиyи oyunlarыnы keчиrяcяk. Sиzcя, bцtцn bu tяшяbbцs-lяrlя Azяrbaycan иslam dцnyasы иlя stratejи hяmrяylиk nцmayиш etdи-rиr? Bяlkя иslam dцnyasыnda daha юnяmlи rol oynamaьa, yoxsa иs-lam dцnyasыnы yaxыnlaшdыrmaьa чalышыr? Bиz onu da bиlиrиk kи, Azяr-baycanыn bцtцn mиllяtlяrlя vя mяdяnиyyяtlяrlя mцnasиbяtи yцksяk sяvиyyяdяdиr. Yoxsa Azяrbaycan mяdяnиyyяtlяrи bиr-bиrиnя yaxыn-laшdыrmaq иstяyиr?

C a v a b: Bяlи, dцшцnцrяm kи, sualыn cavabыnы юzцnцz verdи-nиz. Sиzиn qeyd etdиklяrиnиz tam mяnada bиzиm hяdяflяrиmиzdиr. Azяrbaycan иslam sиvиlиzasиyasыnыn bиr parчasыdыr vя bиz bununla fяxr edиrиk. Bиz tarиxи, dиnи abиdяlяrиmиzlя fяxr edиrиk. Sиzя deyя bиlяrяm kи, Sovet Иttиfaqы dюvrцndя Azяrbaycanda 20-dяn дя az mяscиd var иdи, чцnkи ateиzm dюvrцndя mяscиdlяrиmиzиn bюyцk яksяrиyyяtи daьыdыlmышdы. Иndи иsя 2000-dяn чох mяscиd var. On-lar mцstяqиllиk dюvrцndя tиkиlиbдир. Bиz tяkcя onlarы tиkmяmишиk, hяm dя tarиxи mяkanlarыmыzы, bцtцn mяscиdlяrиmиzи bяrpa etmи-шиk. Mцsяlman alяmиnиn яn qяdиm mяscиdlяrиndяn bиrи Azяrbay-canda, qяdиm Шamaxы шяhяrиndя yerlяшиr. Шamaxы mяscиdи 743-cц иldя tиkиlиb. Bax, bu bиzиm tarиxиmиz vя mяdяnиyyяtиmиzdиr. Mяq-sяdиmиz иlk nюvbяdя, mцsяlman dцnyasыnda bиrlиyи gцclяndиrmяk-dиr. «Иslam hяmrяylиyи иlи»nиn elan olunmasы da elя bu demяkdиr.

Dцшцnцrяm kи, иndи mцsяlman dцnyasыnыn яvvяl heч zaman olmadыьы qяdяr daha чox bиrlиyя ehtиyacы varдыр. Mцsяlman dцnyasыnda bu bиrlиk чatышmыr. Dцшцnцrяm kи, Azяrbaycan bu

Page 205: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

205

иstиqamяtdя mцhцm rol oynayыr. IV Иslam Hяmrяylиyи oyunlarы-nыn tяшkиl olunmasы da bunu gюstяrиr, чцnkи bu tяkcя иdman de-yиl, bu tяkcя иdmanчыlarыn bayramы olmayacaq, bu, mцsяlman dцnyasыnыn gяnclяrиnи bиrlяшdиrяcяk, onlar Bakыya gяlяcяklяr, юl-kяmиzи gюrяcяklяr, яlaqяlяr quracaqlar vя bu яlaqяlяr bцtцn mц-sяlman gяnclяrиnя юlkяlяr arasыndakы яlaqяlяrи gцclяndиrmяyя kюmяk edяcяk. Bиz иslamofobиya meyиllяrиnиn artmasыndan, иsla-mыn bяzи beynяlxalq medиa orqanlarы tяrяfиndяn terror dиnи kиmи tяqdиm olunmasыndan чox narahatыq. Terrordan яn чox mцsяl-manlar zиyan чяkиb. Bиzиm qяdиm sиvиlиzasиyamыz, dяyяrlяrиmиz, dцnyaya tюhfяlяrиmиz var. Bиz bunu nцmayиш etdиrmяlиyиk. Azяrbaycan Avropa юlkяlяrиndя чox ишlяr hяyata keчиrиr, bиz sяr-gиlяr, tяqdиmatlar tяшkиl edиrиk, иslam mяdяnиyyяtиnи tяblиь edиrиk vя belяlиklя, gюstяrиrиk kи, qяdиm sиvиlиzasиyaya malиkиk vя bu-nunla Azяrbaycanda mцsяlman hяmrяylиyиnи gцclяndиrиrиk. Цmumиyyяtlя, Azяrbaycanda bцtцn dиnlяrиn nцmayяndяlяrи arasыnda yцksяk sяvиyyяdя bиrlиk mюvcuddur. Bиz sцlh шяraиtиn-dя yaшayыrыq vя heч zaman ayrы-seчkиlиk etmиrиk. Budur иrяlи get-mяyиn yolu.

Mцsяlman юlkяlяrи bиzя чox bюyцk hюrmяtlя yanaшыr. Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatы dяfяlяrlя Azяrbaycanda чoxsaylы tяdbиrlяr tяшkиl edиb vя Ermяnиstan–Azяrbaycan mцnaqишяsиndя bиzи tam dяstяklяyиr. Belяlиklя, bиzиm planlarыmыz bunlardыr. Bиz bununla bиr daha mцxtяlиf hяdяflяrя naиl olmaq, mцsяlman alяmиndя bиrlиyи mюhkяmlяndиrmяk ишиnя tюhfяmиzи vermяk, Azяrbaycan-da hяmrяylиyи daha da gцclяndиrmяk vя иslamы dцnyaya sцlh vя mяdяnиyyяt dиnи kиmи tяqdиm etmяk цчцn daha чox чalышmaq иstяyиrиk.

S u a l: Cяnab Prezиdent, Azяrbaycanыn mюvqeyи яtrafdakы qonшularla яlaqяlяrиn юnяmиnи dя artыrыr. Xцsusиlя dя Avropa Иttи-faqы, Amerиka, Rusиya, Иran vя dиgяr юlkяlяrlя яlaqяlяrи. Иndиkи dюvrцn hяssaslыьыnы nяzяrя alaraq, nюvbяtи mяrhяlя – яrяb юlkяlяrи иlя яlaqяlяr barяdя danышmaq иstяrdиm. Sиz bu yaxыnlarda Qяtяrя sяfяr edяcяksиnиz. Bu sяfяrdя mяqsяdиnиz nяdиr? Mяqsяd яrяb юl-kяlяrи иlя daha sыx яlaqяlяr qurmaqdыr? Bu sяfяr яrяb vя иslam юl-kяlяrи иlя daha sыx яlaqяnиn baшlanьыcы sayыla bиlяrmи?

Page 206: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

206

C a v a b: Azяrbaycan bцtцn qonшularы иlя yaxшы mцnasиbяtlя-rя malиk olmaq иstяyиr vя dцшцnцrяm kи, bиz buna naиl olmuшuq. Чцnkи bu, hяr bиr юlkя цчцn vacиbdиr. Bиz qonшuluqda yaшayыrыq vя tяcrиd olunmuш юlkя deyиlиk. Bиzиm Ermяnиstandan baшqa, bцtцn qonшularыmыzla чox fяal mцnasиbяtlяrиmиz var. Qeyd etdи-yиm kиmи, bиzиm яn bюyцk tяrяfdaшыmыz olan Tцrkиyя иlя чoxlu layиhяlяrиmиz var. Bиzиm Gцrcцstan, Rusиya, Иranla da чoxlu la-yиhяlяrиmиz var. Dцшцnцrяm kи, bu mцstяqиllиk иllяrи bцtцn юlkя-lяrя, o cцmlяdяn qonшularыmыza aydыn gюstяrdи kи, bиz dostluq vя яmяkdaшlыьы mюhkяmlяndиrmяk nиyyяtиndяyиk. Lakиn bиz heч kиmиn daxиlи ишlяrиmиzя mцdaxиlя etmяyя чalышmasыnы иstяmиrиk. Bu, baш verdиkdя, bиz чox sяrt mюvqe nцmayиш etdиrиrиk. Lakиn xoшbяxtlиkdяn Azяrbaycanыn юz sиyasяtиnи hяyata keчиrmяsи bu gцn artыq dцnyada vя regиonda bюyцk mяnada qяbul edиlиr. Bu sиyasяt bиzиm mиllи maraqlarыmыza яsaslanыr. Яgяr bиzиm maraq-larыmыz qonшularыmыzыn maraqlarы иlя цst-цstя dцшцrsя, bu, yaxшы haldыr. Яgяr цst-цstя dцшmцrsя, bиzиm цчцn яsas юz maraqlarы-mыzdыr. Bu, qeyd etdиyиnиz qonшu юlkяlяrlя mцnasиbяtlяrиmиzя, elяcя dя Avropa юlkяlяrи, цmumиlиkdя Qяrb иlя mцnasиbяtlяrиmи-zя dя aиddиr. Bиzиm bиr чox Avropa юlkяlяrи иlя чox yaxшы ишgцzar mцnasиbяtlяrиmиz var. Bиz Avropa Иttиfaqыnыn 9 цzv dюvlяtи иlя stratejи tяrяfdaшlыq цzrя sazишlяr иmzalamышыq vя yaxыn zamanlar-da Avropa Иttиfaqы иlя yenи sazишlя baьlы danышыqlara baшlayaca-ьыq. Qяrbdя dя yaxшы baшa dцшцrlяr kи, Azяrbaycanыn юz yolu var vя bu sиyasяt heч kиmя qarшы yюnяlmяyиb. Яksиnя, dцшцnц-rяm kи, tяшяbbцslяrиmиzиn яksяrиyyяtи regиonumuzdakы gяrgиnlиk-lяrиn azaldыlmasыna иmkan verиb.

Son иllяrdя vя aylarda regиon юlkяlяrиnиn bяzиlяrиnиn mцnasи-bяtlяrиndя чяtиnlиklяr yarandы. Lakиn bиzиm sиyasяtиmиz hяmишя ona йюнялиб kи, bu чяtиnlиklяrи necя yumшaldaq, bu юlkяlяrя mц-nasиbяtlяrиnи normallaшdыrmaq цчцн necя kюmяk edяk. Вя gюrц-rцk kи, bu юzцnц doьruldur.

Яrяb dцnyasы иlя mцnasиbяtlяrя gяlиncя, demяlиyяm kи, bu mцnasиbяtlяr bиzиm цчцn hяr zaman prиorиtet olub. Mяn bиr чox яrяb юlkяlяrиnя rяsmи sяfяrlяr etmишяm. Bиzиm яla sиyasи mцnasи-bяtlяrиmиz var. Sиzя deyя bиlяrяm kи, Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatы

Page 207: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

207

Azяrbaycanыn ишьal olunmuш яrazиlяrиnя mцnasиbяtdя bюyцk hяmrяylиk nцmayиш etdиrир vя bиz bunu yцksяk qиymяtlяndиrиrиk. Qяtяr иlя mцnasиbяtlяrиmиz dя bиzиm цчцn bюyцk яhяmиyyяt kяsb edиr vя doьru qeyd etdиyиnиz kиmи, bu, иkиtяrяflи format vя hяmчи-nиn Kюrfяz юlkяlяrи иlя яmяkdaшlыq formatыdыr. Sяudиyyя Яrяbиsta-nы, Bиrlяшmиш Яrяb Яmиrlиklяrи, Kцveyt vя bиr чox baшqa яrяb юl-kяlяrиnя uьurlu sяfяrlяrиm vя Qяtяrя planlaшdыrыlan sяfяrиm bu яmяkdaшlыьы gцclяndиrяcяk. Bиz яrяb юlkяlяrиndяn daha чox инса-нын юlkяmиzя gяlmяsиnи иstяyиrиk. Yяqиn bиlиrsиnиz kи, bиz bu yaxыn-larda Kюrfяz Яmяkdaшlыьы юlkяlяrиnиn vяtяndaшlarы цчцn bцtцn vи-za tяlяblяrиnи aradan qaldыrmышыq. Qяtяrиn Яmиrи яlahяzrяt Шейх Тямим бин Щямид ял-Тани Azяrbaycanda rяsmи sяfяrdя olub. Иn-dи иsя mяnиm nюvbяmdиr. Bиzиm яlahяzrяtlя чox yaxшы шяxsи, mяn deyяrdиm kи, dost mцnasиbяtlяrиmиz var. Bиz bиr чox иqtиsadи layи-hяlяr цzяrиndя ишlяyиrиk. Bиz яlahяzrяtиn Bakыya sяfяrи zamanы bиr-gя иqtиsadи Komиssиyanыn yaradыlmasы barяdя razыlыьa gяlmишиk vя o, artыq fяalиyyяtя baшlayыb. Bu yaxыnlarda Qяtяrиn Xarиcи Ишlяr nazиrи Bakыda sяfяrdя olub vя onlar bu gюrцшц keчиrиblяr. Komиs-sиya яsas dиqqяtи иqtиsadи яmяkdaшlыьыmыzыn praktиkи mяsяlяlяrи цzяrиndя cяmlяшdиrяcяk. Bиz qarшыlыqlы tиcarяtиn sяvиyyяsиnи artыr-maq иstяyиrиk. Bиz sиzиn dиgяr юlkяlяrdяn aldыьыnыz mяhsullarы Qя-tяrя daha чox иxrac etmяk vя hяmчиnиn daha чox иdxal etmяk иstя-yиrиk. Eynи zamanda, bиz bиrgя иnvestиsиya layиhяlяrи иlя baьlы яmяkdaшlыьa daиr danышыqlar aparыrыq. Bяlkя dя иnvestиsиya цчцn bиrgя bиr qurum da yaratmaq olar. Чцnkи bяzяn elя olur kи, Qяtяr иlя Azяrbaycan bяzи юlkяlяrdя hяmsяrmayячи olurlar, lakиn bu, яlaqяlяndиrиlmиш sиyasяt vasиtяsиlя edиlmиr, necя deyяrlяr, fяrdи ad-dыmlar vasиtяsиlя hяyata keчиrиlиr. Lakиn bиz bunu яlaqяlяndиrя vя юz иnvestиsиyalarыmыzla yenи bazarlara bиrgя daxиl ola bиlяrиk.

Bиz gцclц юlkяlяrиk vя яlbяttя kи, яrяb qardaшlarыmыzla яmяk-daшlыьыmыzыn mцhцm amиlи xalqlar arasыndakы яlaqяlяrdиr. Чцnkи bиz яrяb dцnyasыnda daha чox tanыnmaq иstяyиrиk. Bиz gяnc юlkяyиk, cяmи 25 yaшыmыz var. Bиz Sovet Иttиfaqыnыn dяmиr pяrdя-sи иlя mцsяlman dцnyasыndan ayrыlmышdыq. 25 yaxшы yaшdыr, lakиn gяnc yaшdыr, bиz tanыnmalыyыq vя sиyasи, иqtиsadи, mяdяnи яlaqяlяr vasиtяsиlя daha чox tanыna bиlяrиk. Bu bиzиm цчцn vя dцшцnцrяm

Page 208: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

208

kи, яrяb tяrяfdaшlarыmыz цчцn dя чox yaxшы olacaq, иqtиsadи, sиyasи maraqlarыmыza xиdmяt edяcяk vя mцsяlman dцnyasыnыn bиrlиyиnи gцclяndиrяcяkдир. Чцnkи bиz bиlиrиk kи, bu bиrlиyи gюrmяk иstяmя-yяn qцvvяlяr var, onlar mцsяlmanlarы ayыrmaq, mцsяlman dцn-yasыnda, necя deyяrlяr, xaos yaratmaq иstяyиrlяr vя tяяssцf kи, bяzяn bu, baш verиr. Bиzиm sиyasяtиmиz bиzи bцtцn bunlardan qo-rumaqdan иbarяtdиr. Bиzиm bu иl elan etdиyиmиz «Иslam hяmrяy-lиyи иlи» fиkrиmcя, bu ишlяrиn hяyata keчиrиlmяsиnя kюmяk edяcяk.

S u a l: Cяnab Prezиdent, Sиzиn яrяb alяmиnя, яrяb dцnyasыna sюzцnцz varmы? Яrяb xalqыna nя demяk иstяrdиnиz?

C a v a b: Mяn яrяb qardaшlarыmыza sцlh, sabиtlиk, tяrяqqи, uьurlar arzulayыram. Яrяb dцnyasыnda quruculuьun mцasиr иnkишafыnыn gюzяl nцmunяlяrи var vя bиzиm цчцn qardaш юlkя olan Qяtяr bu nцmunяlяrdяn bиrиdиr. Sиz юz яnяnяlяrиnиzя, kюklяrиnиzя чox baьlыsыnыz. İqtиsadи иnkишaf gюstяrиcиlяrи, adambaшыna dцшяn цmumи daxиlи mяhsul baxыmыndan юlkяnизи dцnyanыn яn aparыcы юlkяlяrиndяn bиrиnя чevиrmиsиnиz. Юlkяnиz bиr чox mцsяlmanlara vя mцsяlman юlkяlяrиnя yardыmlar, kredиtlяr vя иnvestиsиyalarla kюmяk edиr. Dцшцnцrяm kи, hamыmыz, mцsяlman юlkяlяrиnиn bцtцn nцmayяndяlяrи иnkишafыn bu yaxшы nцmunяsиndяn fayda-lana bиlяrиk. Sюzцm budur kи, Azяrbaycan sиzиn qardaшыnыzdыr. Demяk иstяyиrяm kи, bиz иslam hяmrяylиyи vя bиrlиyиnя чox sadи-qиk, bu иstиqamяtdя чox иш gюrцrцk. Eynи zamanda, Яl-Cяzиrя kanalыnыn чoxmиlyonlu tamaшaчы audиtorиyasыndan иstиfadя edя-rяk, bцtцn qardaшlarыmыzы Azяrbaycana dяvяt etmяk иstяrdиm.

Page 209: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

209

DЦNYA BANKЫNЫN AVROPA VЯ MЯRKЯZИ ASИYA ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ SИRИL MЦLLER İLƏ GÖRÜŞ 9 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 9-da Dцnya Bankыnыn Avropa vя Mяrkяzи Asиya цzrя vиtse-prezиdentи Sиrиl Mцllerи qяbul etmişdiр.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Azяrbaycan иlя Dцnya Bankы arasыnda яmяkdaшlыьыn yaxшы tarиxи olduьunu mяmnunluqla qeyd edяrяk, юlkяmиzdя Dцnya Bankыnыn dяstяyи иlя чoxsaylы яhяmиyyяtlи layи-hяlяrиn hяyata keчиrиldиyиnи dedи vя bu layиhяlяrиn иnfrastrukturun mцasиrlяшdиrиlmяsи baxыmыndan юnяmиnи vurьuladы.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycanda иnfrastrukturun иnkишaf etdиrиlmяsиnиn dюvlяt sиyasяtиmиzиn mцhцm hиssяsи olduьunu bиldиrdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы eynи zamanda, Dцnya Bankыnыn uьurla иcra olunan qlobal яhяmиyyяtlи «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layи-hяsиnя verdиyи malиyyя dяstяyиnи yцksяk qиymяtlяndиrdи. Prezиdent Иlham Яlиyev TANAP layиhяsи иlя baьlы ишlяrиn dя qrafиkя uyьun hяyata keчиrиldиyиnи vя vaxtыnda tamamlanacaьыnы qeyd etdи.

Dцnya Bankыnыn Avropa vя Mяrkяzи Asиya цzrя vиtse-prezи-dentи Sиrиl Mцller prezиdent Иlham Яlиyevиn rяhbяrlиyи иlя Azяr-baycanda aparыlan иqtиsadи иslahatlarы yцksяk qиymяtlяndиrdи.

Sюhbяt zamanы иqtиsadиyyatыn шaxяlяndиrиlmяsи, aqrar sektorda иxrac potensиalыnыn artыrыlmasы, tяhsиl sиstemиndя иslahatlar vя dиgяr mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 210: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

210

AZЯRBAYCANЫN MИLLИ QЯHRЯMANЫ ЧИNGИZ QURBANOVUN AИLЯ ЦZVLЯRИ ИLЯ GЮRЦШ 9 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 9-da Mиllи Qяhrяman Чиngиz Qurbanovun aиlя цzvlяrи иlя gюrцшmüşdür.

И l h a m Я l и y e v: Keчяn иl dekabrыn 29-da sиzиn oьlunuz яsgяr Чиngиz Qurbanov doьma torpaьыnы mцdafия edяrkяn qяh-rяmancasыna hяlak olmuшdur. Чиngиz bюyцk qяhrяmanlыq, иgиd-lиk gюstяrmишdиr. Dцшmяnlя цz-цzя qalaraq, qeyrи-bяrabяr dю-yцшdя bиr daha dцшmяnя gюstяrdи kи, Azяrbaycan яsgяrи nяyя qa-dиrdиr. Baxmayaraq kи, tяkbaшыna bюyцk dиversant qrupu иlя цz-цzя qalmышdы, о, gerи чяkиlmяdи, qorxmadы. Son nяfяsиnя qяdяr vuruшдu, bиr neчя ишьalчыnы mяhv etди, шяhиdlиk zиrvяsиnя ucaldы.

Bиz Чиngиzlя fяxr edиrиk. Bцtцn Azяrbaycan Чиngиzlя fяxr edиr. Bu bиr daha gюstяrdи kи, Azяrbaycan vяtяndaшы, Azяrbay-can gяncи, яsgяrи heч vaxt bugцnkц vяzиyyяtlя barышmayacaq. Azяrbaycan dюvlяtиnиn gцclц яsgяrlяrи var. Çingiz bюyцk vяtяn-pяrvяrlиk, peшяkarlыq, rяшadяt gюstяrdи. Mяnfur dцшmяn ися bu dяfя dя юz qeyrи-иnsanи mahиyyяtиnи bцtцn dцnyaya gюstяrяряк, 1 aydan чox Чиngиzиn nяшиnи qaytarmaq иstяmиrdи. Azяrbaycan dюvlяtи чox bюyцk sяylяr gюstяrди. Bиzиm beynяlxalq tяшkиlatlara mцracияtlяrиmиz dя cavabsыz qalmadы. Bиrgя sяylяrlя Чиngиzиn nя-шиnиn Vяtяnя qaytarыlmasыna naиl olduq. Bakыda tяntяnяlи vиda mяrasиmи keчиrиldи. Sonra Чиngиz doьulduьu Qusar rayonuna aparыldы vя orada tяntяnяlи mяrasиmlя torpaьa tapшыrыldы. Fцrsяt-dяn иstиfadя edяrяk, Qusar rayonunun bцtцn sakиnlяrиnя юz hюr-mяtиmи bиr daha иfadя etmяk иstяyиrяm. Qusarlыlar Чиngиz kиmи qяhrяman юvladы Azяrbaycana bяxш etmишlяr. Dekabr ayыndakы nюvbяtи tяxrиbatыn mяqsяdи aydыn иdи. Чцnkи keчяn иlиn aprel

Page 211: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

211

ayыnda ermяnи sиlahlы qцvvяlяrи bиzя qarшы sиlahlы tяxrиbat tюrяt-mяyя cяhd etдиlяr. Ancaq bu tяxrиbat nяtиcяsиndя юzlяrи peшman olдular. Azяrbaycan Ordusu onlara elя zяrbя vurdu kи, bu gцnя qяdяr dя юzlяrиnя gяlя bиlmиrlяr. Aprel dюyцшlяrиndяn sonra nя-иnkи Ermяnиstan ordusu, Ermяnиstan dюvlяtи sиlkяlяndи, general-lar poqonlarыnы, vяzиfяlяrиnи иtиrdиlяr. Ermяnиstan cяmиyyяtиndя panиka, tяшvиш hюkm sцrцrdц vя bu, bu gцn dя davam edиr. Azяrbaycan Ordusu, Azяrbaycan dюvlяtи ишьal edиlmиш torpaq-larыn bиr hиssяsиnи ишьalчыlardan azad etmишdиr. Иndи o torpaqlar-da bяrpa ишlяrи aparыlыr vя Azяrbaycan vяtяndaшlarы o torpaqlara qayыdacaqlar.

Ermяnиstan чox чalышdы kи, aprel dюyцшlяrиndяn sonra bu mяsяlяyя beynяlxalq don geyиndиrsиn. Чox чalышdы kи, Kollektиv Tяhlцkяsиzlиk Mцqavиlяsи Tяшkиlatы – Ermяnиstan tяшkиlatыn цz-vцdцr – bu mяsяlя иlя baьlы юz mюvqeyиnи bиldиrsиn. Halbukи bu-nun цчцn heч bиr hцquqи яsas yoxdur. Bиzиm Ermяnиstan torpa-ьыna иddиamыz yoxdur. Baxmayaraq kи, bugцnkц Ermяnиstan tarиxи Azяrbaycan torpaqlarыnda yaradыlıb. Ancaq bиz юz torpa-ьыmыzы heч kиmя verяsи deyиlиk. Ona gюrя aprel dюyцшlяrи vя tя-mas xяttиndя yaшanan gяrgиnlиk vя toqquшma bиzиm daxиlи иши-mиzdиr. Daьlыq Qarabaь Azяrbaycanыn ayrыlmaz hиssяsиdиr. Bц-tцn dцnya Daьlыq Qarabaьы mяhz belя tanыyыr vя bu mцnaqишя yalnыz юlkяmиzиn яrazи bцtюvlцyц чяrчиvяsиndя юz hяllиnи tapa bиlяr.

Aprelдян sonra Ermяnиstan mцxtяlиf yollarla чalышыrdы kи, bu mяsяlяyя dиgяr юlkяlяrи cяlb etsиn. Ancaq sяylяrи boшa чыxdы, heч bиr nяtиcя vermяdи. Ermяnиstan–Azяrbaycan sяrhяdиndя nюvbяtи tяxrиbatыn tюrяdиlmяsи mяhz bu mяqsяdи gцdцrdц kи, bu dяfя цzv olduьu tяшkиlatы bu ишя cяlb etsиn. Bu dяfя dя alыnmadы. Ona gюrя kи, Azяrbaycan Чиngиzиn sиmasыnda bиr daha qяhrяmanlыq gюstяrdи. Ermяnиstan bиr daha gюrdц kи, hяtta bиr яsgяrиmиz on-larыn canlы qцvvяsиnя bяrpaolunmaz zяrbя vura bиlяr vя belя dя oldu.

Bиz юz torpaьыmыzы mцdafия edиrиk. Bиzиm ишиmиz haqq ишиdиr. Bu mяsяlяdя – Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mц-naqишяsиnиn hяllи yolunda bцtцn Azяrbaycan cяmиyyяtи bиrdиr,

Page 212: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

212

hяmrяylиk gюstяrиr, bиrlиk gюstяrиr. Bu bиzиm цmumи mяsяlя-mиzdиr vя bиz haqlыyыq. Чцnkи hяm tarиx, hяm beynяlxalq hцquq normalarы bиzиm mюvqemиzи mцdafия edиr. Eynи zamanda, bu gцn Azяrbaycan Ermяnиstan иlя mцqayиsяdя qat-qat gцclц юlkяdиr, юzц dя tяkcя иqtиsadи vя hяrbи potensиalыna gюrя yox. Bax, Чиngиz kиmи юvladlarыmыz bиzиm цstцnlцyцmцzц bиr daha gюstяrиr. Onun цz-цzя qaldыьы dиversantlarыn sayы 10-dan чox иdи. Yяqиn Чиngиz bиlиrdи kи, юlцmя gedиr, bиlиrdи kи, o, qeyrи-bяrabяr dюyцшdяn salamat чыxmayacaq. Buna baxmayaraq, o, Vяtяn torpaьыnы mцdafия etmяk цчцn юlцmя getdи vя шяhиdlиk zиrvяsиnя qalxdы.

Bцtцn Azяrbaycan Чиngиzlя fяxr edиr. Mяn sиzя mиnnяtda-ram kи, belя vətənpərvər, qeyrətli юvlad bюyцtmцsцnцz, Azяr-baycana bяxш etmиsиnиz. Чиngиz юlmяyиb, o bиzиm цrяyиmиzdя ya-шayыr вя yaшayacaqdыr. O, hяrbчи цчцn яn yцksяk mцkafatla tяl-tиf olunub, ona Mиllи Qяhrяman adы verиlиb. Onun adы яbяdиlяш-dиrиlяcяk vя hяmишя bиzиm цrяyиmиzdя yaшayacaqdыr.

Dцnяn Чиngиzиn 3 mяrasиmи verиldи. Bu gцn sиzи dяvяt etmи-шяm kи, bu yцksяk mцkafatы – Mиllи Qяhrяman «Qыzыl Ulduz»u-nu sиzя tяqdиm edиm.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycanыn Mиllи Qяhrяmanы «Qыzыl Ulduz»unu шяhиdиn atasы Salman Qurbanova tяqdиm etdи.

S a l m a n Q u r b a n o v: (Azяrbaycanыn Mиllи Qяhrяmanы Çingiz Qurbanovun atası):Bu alи mцkafat tяkcя Чиngиzя deyиl, Azяrbaycan torpaqlarы uьrunda canыndan keчяn bцtцn шяhиdlяrиmиzя Sиzиn tяrяfиnиzdяn verиlяn qиymяtdиr. Sиzя dяrиn mиnnяtdarlыьыmы bиldиrиrяm, cяnab Prezиdent. Mяn bиr шяhиd atasы kиmи, Sиzи яmиn edиrяm kи, Sиzиn яmrиnиzlя bu saat da sиlah gюtцrmяyя, Vяtяnиmиzиn torpaьыnы azad etmяyя hazыram. Чox saь olun, cяnab Prezиdent, Sиzя mиnnяtdaram.

И l h a m Я l и y e v: Saь olun.

Page 213: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

213

AШPA-nыn HЦQUQИ ИШLЯR VЯ ИNSAN HЦQUQLARЫ KOMИTЯSИNИN AZЯRBAYCAN ЦZRЯ MЯRUZЯЧИSИ ALAN DESTEKS İLƏ GÖRÜŞ 9 fevral 2017-ъи ил

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 9-da Avropa Шurasы Parlament Assambleyasыnыn Hцquqи Ишlяr vя Иnsan Hцquqlarы Komиtяsиnиn Azяrbaycan цzrя mяruzячиsи Alan Desteksи qяbul etmişdir.

Azяrbaycan иlя Avropa Шurasы arasыnda яlaqяlяrиn 15 иldяn чoxdur davam etdиrиldиyиnи qeyd edяn dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяmи-zиn Avropa strukturlarы иlя yaxшы яmяkdaшlыq hяyata keчиrdиyиnи vurьulayaraq, bu gцnlяrdя Avropa Иttиfaqыndakы mцhцm vя sяmя-rяlи gюrцшlяrиnи xatыrlaтdы.

Gюrцшdя юlkяmиzиn daha da mцasиrlяшdиrиlmяsи vя demokratиk-lяшmяsи иstиqamяtиndя atыlan addыmlar, hяyata keчиrиlяn иslahatlar vя иqtиsadиyyatыn шaxяlяndиrиlmяsи иlя baьlы gюrцlяn ишlяrdяn danы-шыldы, Azяrbaycan иlя Avropa Шurasы arasыnda яmяkdaшlыьыn hazыr-kы vяzиyyяtи vя perspektиvlяrи яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 214: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

214

BAKЫDA 1 SAYLЫ POЧT FИLИALЫNЫN YENИ XИDMЯT MЯRKЯZИNИN AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 10 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev vя

xanыmы Mehrиban Яlиyeva fevralыn 10-da Rabиtя vя Yцksяk Tex-nologиyalar Nazиrlиyиnиn яsaslы шяkиldя yenиdяn qurulмуш 1 saylы poчt fиlиalыnыn yenи xиdmяt mяrkяzиnиn aчыlышы mяrasиmиndя ишtиrak etmişlər.

Rabиtя vя Yцksяk Texnologиyalar nazиrи Ramиn Quluzadя dюvlяtиmиzиn baшчыsыna yenи xиdmяt mяrkяzи barяdя mяlumat verdи. Bиldиrиldи kи, nazиrlиyиn qurumlarы tяrяfиndяn vяtяndaшlara gюstяrиlяn xиdmяtlяr poчt vя telekommunиkasиya bиnalarыnda ya-radыlan yenи xиdmяt mяrkяzlяrиndя tяqdиm edиlяcяk. «Шяbяkя» ad-lanan иlk xиdmяt mяrkяzи Цzeyиr Hacыbяylи, 36 цnvanыnda yerlя-шяn 1 saylы poчt fиlиalыnda иstиfadяyя verиlиb. Sahяsи 500 kvadrat-metrdяn чox olan mяrkяz mцasиr standartlara uyьun яsaslы tяmиr olunub.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsыnыn dиqqяtиnя чatdыrыldы kи, «Шяbяkя» mяr-kяzlяrиndя иstиfadя olunan bцtцn proqram tяmиnatы yerlи mцtя-xяssиslяr tяrяfиndяn hazыrlanыb vя mцasиr standartlara uyьundur. Mяrkяzdя mцшtяrиlяr xцsusи юzцnяxиdmяt termиnalыndan da иstиfadя edя bиlяrlяr. Burada son texnolojи tяlяblяrя uyьun ava-danlыq – mцasиr lazer prиnterlяr, monoblok kompцterlяr, юzцnя-xиdmяt kюшklяrи, valyuta mцbadиlяsи vя юdяmя termиnallarы, ban-komatlar, bank sиstemиndя tяtbиq olunan яn mцasиr nюvbя aparatы, tam yenиlяnmиш abunя qutularы quraшdыrыlыb, mцasиr tяlяblяrя cavab verяn чeшиdlяmя otaьы yaradыlыb. «Шяbяkя» xиdmяt mяrkяz-lяrиndя bцtцn nюv telekommunиkasиya vя poчt, bank vя malиyyя xиdmяtlяrиnиn tяшkиlи dя nяzяrdя tutulub. Vяtяndaшlar telefon чяkиlиши, иnternetя qoшulma, bцtцn nюv rabиtя xиdmяtlяrиnиn юdя-

Page 215: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

215

nиши, mobиl cиhazlarыn IMEI qeydиyyatы, «Elektron hюkumяt» xиdmяtlяrиndяn yararlanmaq, «Elektron иmza», valyuta mцbadи-lяsи vя avиabиletlяrиn alыnmasы цчцn bu mяrkяzя mцracияt edя bиlяr-lяr. Xиdmяtlяrиn vahиd mяkanda cяmlяnmяsи vяtяndaшlarыn vaxt иt-kиsиnи aradan qaldыrmaьa vя naьdsыz юdяnишlяrя иmkan yaradыb.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsыna vя xanыmыna mяrkяzdяkи «e-GovPay» юdяmя sиstemи barяdя mяlumat verиldи. Qeyd olundu kи, bu sиstem vasиtяsиlя hazыrda kommunal xяrclяr vя dиgяr юdяnишlяr mцmkцn-dцr. Yaxыn gяlяcяkdя иsя hяmиn sиstem vasиtяsиlя dюvlяt rцsumlarы da юdяnиlяcяk. «Шяbяkя» xиdmяt mяrkяzlяrиnиn yaradыlmasыnda яsas mяqsяd яhalиyя mяrkяzlяшdиrиlmиш qaydada yцksяk standart-lara uyьun xиdmяt gюstяrmяkdиr. Burada ишчи heyяtи цчцn trenиnq-lяr keчиrиlиr. Ишя 60 nяfяrdяn чox яmяkdaш cяlb olunub. Bиldиrиldи kи, Bakы шяhяrиndя иlkиn mяrhяlяdя 10 belя xиdmяt mяrkяzиnиn aчыlmasы nяzяrdя tutulur. Hazыrda Xяzяr, Yasamal vя Bиnяqяdи rayonlarыnda «Шяbяkя» xиdmяt mяrkяzlяrиnиn aчыlmasы цчцn tя-mиr-tиkиntи ишlяrи aparыlыr vя yaxыn zamanlarda onlarыn иstиfadяyя verиlmяsи gюzlяnиlиr. Gяlяcяkdя respublиkamыzыn regиonlarыnda da «Шяbяkя» xиdmяt mяrkяzlяrиnиn иstиfadяyя verиlmяsи planlaшdыrыlыr.

Mяrkяzdяkи «Elektron иmza» vя «Elektron hюkumяt» portalы иlя baьlы hяyata keчиrиlяn yenиlиklяr barяdя dя яtraflы mяlumat ve-rиldи. Qeyd olundu kи, mцxtяlиf юlkяlяrя sяyahяtя vя иstиrahяtя ge-dяnlяr buradan sяrfяlи qиymяtя avиabиletlяr яldя edя bиlяrlяr. Bu mяrkяzlяrdя vяtяndaшlara fasиlяsиz olaraq, hяftяnиn bцtцn gцnlя-rиndя sяhяr saat 9-dan axшam saat 8-dяk xиdmяt gюstяrиlяcяk.

Yenи xиdmяt mяrkяzи иlя tanыш olan prezиdent Иlham Яlиyev kollektиvя uьurlar arzuladы, tapшыrыq vя tюvsиyяlяrиnи verdи.

Page 216: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

216

«AZЯRBAYCAN DЯMИR YOLLARЫ» QSC-nиn ИNZИBATИ BИNASЫNDA YARADЫLAN ШЯRAИTLЯ TANЫШLЫГ

10 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev vя

xanыmы Mehrиban Яlиyeva fevralыn 10-da «Azяrbaycan Dяmиr Yollarы» Qapalы Sяhmdar Cяmиyyяtиnиn (QSC) иnzиbatи bиnasыn-da яsaslы tяmиr vя yenиdяnqurmadan sonra yaradыlan шяraиtlя tanыш olmuşlar.

«Azяrbaycan Dяmиr Yollarы» QSC-nиn sяdrи Cavиd Qurbanov dюvlяtиmиzиn baшчыsыna vя xanыmыna burada aparыlan ишlяr barяdя mяlumat verdи.

Bиldиrиldи kи, 1956-cы иldя иnшa edиlяn bu bиnanыn цmumи sahяsи 30 mиn kvadratmetrdиr. Foyedя ulu юndяr Heydяr Яlиyevиn vя prezиdent Иlham Яlиyevиn sиyasи fяalиyyяtlяrи, hяmчиnиn юlkяmиzdя dяmиr yolunun иnkишafыna gюstяrdиklяrи dиqqяt vя qayьыnы яks etdиrяn fotolardan иbarяt stend yaradыlыb, ümummиllи lиderиn bцstц qoyulub.

Цmumиlиkdя Azяrbaycanda dяmиr yolunun иnkишafы ulu юndяr Heydяr Яlиyevиn hяm sovet dюvrцndя, hяm dя mцstяqиllиk иllяrиndя юlkяmиzя rяhbяrlиk etdиyи zamanы яhatя edиr. Prezиdent Иlham Яlиyevиn sяylяrи nяtиcяsиndя Azяrbaycanda dяmиr yollarы mцasиr dюvrцn tяlяblяrиnя uyьunlaшdыrыlыb, onun maddи-texnиkи bazasы mюhkяmlяndиrиlиb. Dюvlяtиmиzиn baшчыsыnыn dиqqяt vя qayьыsы sayяsиndя dяmиr yolu nяqlиyyatыnda яsaslы dяyишиklиklяrя, kюklц иslahatlara vя davamlы иnkишafa naиl olunub.

Bиnada ишчиlяrиn yцksяk sяvиyyяdя чalышmalarы цчцn hяrtяrяflи шяraиt var, otaqlar яn mцasиr mebel vя avadanlыqlaрла tяchиz olunub. Burada qatarlarыn hяrяkяtиnиn onlayn vя GPS иzlяnmя sиstemlяrи tяtbиq edиlиb. Bиnanыn 280 nяfяrlиk mцasиr akt zalыnda bцtцn иmkanlar yaradыlыb. Иnzиbatи otaqlarыn hamыsы zяrurи

Page 217: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

217

avadanlыqlaрла tяchиz olunub. Burada mцasиr yemяkxana da ишчи-lяrиn иxtиyarыna verиlиb. Bиnada, hяmчиnиn шяhиd dяmиryolчularыn fotolarыndan иbarяt guшя yaradыlыb.

Qeyd edиldи kи, bиnada яn mцasиr ишыqlandыrma sиstemи qurulub. Dяmиr yolunun fasиlяsиz иш rejиmиnи nяzяrя alaraq, bиnanыn hяyяt-yanы яrazиsиndя 2 transformator vя generator quraшdыrыlыb, su anbarlarы иnшa edиlиb. Bиna mяrkяzlяшdиrиlmиш havalandыrma sиste-mи иlя tяchиz olunub. Burada eynи zamanda, beynяlxalq standart-lara cavab verяn yanьыn tяhlцkяsиzlиyи vя mцhяndиs kommunи-kasиya sиstemlяrи tam шяkиldя yenиlяnиb. Яtraf яrazиlяrdя яsaslы abadlыq-quruculuq vя yaшыllaшdыrma ишlяrи gюrцlцb.

Page 218: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

218

BAKЫ DЯMИR YOLU VAЬZALЫNIN ЯSASLЫ YENИDЯN QURУЛMAСЫНDAN SONRA ИSTИFADЯYЯ VERИLMƏSİ MƏRASİMİ 10 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev vя

xanыmы Mehrиban Яlиyeva fevralыn 10-da Bakы Dяmиr Yolu Vaь-zalыnda ясаслы yenиdяn qurулmaсынdan sonra yaradыlan шяraиtlя ta-nыш olmuşlar.

Bakы Dяmиr Yolu Vaьzalыnыn bиnasы 1884-cц иldя Mavrиtanиya цslubunda иnшa olunub, 1926-cы иldя иsя rekonstruksиya edиlиb. Elя hяmиn иlиn иyununda keчmиш SSRИ mяkanыnda иlk dяfя Azяrbay-canda Bakы–Sabunчu dяmиr yolu sahяsиndя elektrиk qatarы hяrяkяtя buraxыlыb. 1977-cи иldя dяmиr yolunun Bakы sяrnишиn stan-sиyasыnda yenи vaьzal bиnasы tиkиlиb. Sяrnишиnlяrя xиdmяt цчцn nяzяrdя tutulan vя mehmanxanasы olan 16 mяrtяbяlи vaьzal bиnasы Cяnubи Qafqazda eynи tиpdяn olan obyektlяrиn яn bюyцyц иdи.

Vaьzal bиnasыnыn цslubu vя fasadы Bakы цчцn яnяnяvи tиkиlи-lяrdяn fяrqlяnиr. Belя kи, vaьzalыn eksteryerи qяdиm Шяrq цslubuna xasdыr. O dюvrdя Шяrq цslubunda tиkиlяn bиna dяbdяbя vя яzяmяtиn tяzahцrц sayыlыrdы. Bu bиnanыn fasadыnda Шиrvanшahlar sarayыnыn bиr чox elementlяrиndяn dя иstиfadя olunub. Uzun иllяr иstиsmar vя baxыmsыzlыq цzцndяn bиna gюrkяmиnи иtиrdиyи цчцn 2015-cи иlиn яvvяlляриndя burada яsaslы yenиdяnqurma ишlяrиnя start verиlиb. Vaьzal bиnasыnda mиllи ornamentlяrя uyьun olaraq, yenиdяnqur-ma hяyata keчиrиlиb.

Vaьzalыn яsas bиnasыnыn fasadы memarlыq цslubunun saxlanыл-masы шяrtиlя yenиdяn qurulub, bиnanыn daxиlиndя яsaslы tяmиr ишlяrи gюrцlцb. Hяmчиnиn bиlet satышы kassalarы, sяrnишиn platformalarы mцasиr цslubda яsaslы tяmиr olunub, eskalatorlar yenиsи иlя яvяzlя-nиb. Yцk, sяrnишиn vя яlиllяr цчцn lиftlяr quraшdыrыlыb. Яsaslы tяmиr zamanы burada иnzиbatи otaqlar, mцasиr standartlara cavab verяn

Page 219: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

219

tиcarяt vя иaшя obyektlяrи yaradыlыb, ana-uшaq otaqlarы, gюzlяmя zalы, saxlama kameralarы sяrnишиnlяrиn иstиfadяsиnя verиlиb. Bиnada sяrnишиnlяr pulsuz Wи-Fи sиstemиndяn dя иstиfadя edяcяklяr. Яsaslы tяmиr vя yenиdяnqurma ишlяrи чяrчиvяsиndя 4-ц vaьzala, 4-ц иsя шяhяrя чыxыш цчцn mцasиr sяvиyyяdя 8 tunel yaradыlыb.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsыna vя xanыmыna vaьzal bиnasыnda yara-dыlan sиtuasиya mяrkяzи barяdя dя mяlumat verиldи. Mяrkяzdяn mцшahиdя kameralarы vasиtяsиlя vaьzal яrazиsиnя nяzarяt olunur.

Vaьzal bиnasыnыn иkиncи mяrtяbяsиndя 2 saylы «ASAN kom-munal» fяalиyyяt gюstяrиr. Prezиdent Admиnиstrasиyasыnыn hцquq-mцhafиzя orqanlarы иlя иш шюbяsиnиn mцdиrи Fuad Яlяsgяrov vя Prezиdent yanыnda Vяtяndaшlara Xиdmяt vя Sosиal Иnnovasиyalar цzrя Dюvlяt Agentlиyиnиn sяdrи Иnam Kяrиmov dюvlяtиmиzиn baшчы-sыna vя xanыmыna mяrkяz barяdя mяlumat verdиlяr.

«ASAN kommunal» mяrkяzlяrиnиn yaradыlmasы Azяrbaycan Prezиdentиnиn юtяn иl иmzaladыьы fяrmanla Prezиdent yanыnda Vяtяndaшlara Xиdmяt vя Sosиal Иnnovasиyalar цzrя Dюvlяt Agent-lиyиnя tapшыrыlыb. Bu mяrkяz qeydиyyat yerиndяn asыlы olmayaraq, bцtцn vяtяndaшlara, o cцmlяdяn vaьzaldan иstиfadя edяn bцtцn sяrnишиnlяrя xиdmяt gюstяrяcяk. Burada 3 qurum – «Azяrишыq» vя «Azяrsu» ASC-lяr, hяmчиnиn «Azяrиqaz» Иstehsalat Bиrlиyи tяrя-fиndяn 45 nюv xиdmяtиn gюstяrиlmяsи nяzяrdя tutulur. Mяrkяzdя «Azяrишыq» vя «Azяrsu» ASC-lяrиn hяr bиrи цчцn 10, «Azяrиqaz» Иstehsalat Bиrlиyи цчцn иsя 9 xиdmяt pяncяrяsи yaradыlыb. Bank vя notarиat xиdmяtlяrиnиn dя tяшkиl edиldиyи mяrkяzdя 51 яmяkdaш, 20 kюnцllц, цmumиlиkdя 71 nяfяr ишlя tяmиn olunub. Mяrkяzdя kю-nцllцlяr otaьы, konfrans zalы, uшaq яylяncя sahяsи yaradыlыb. Bu иl yanvarыn 15-dяn fяalиyyяtя baшlayan 1 saylы «ASAN kommunal» mяrkяzиndя bu gцnяdяk 3200-dяn artыq mцracияt qeydя alыnыb.

Bakы Dяmиr Yolu Vaьzalыnыn belя yцksяk sяvиyyяdя yenиdяn qurulmasы, цmumиlиkdя юlkяmиzdя hяyata keчиrиlяn sosиal layи-hяlяrиn uьurla davam etmяsиnи aydыn gюstяrиr. Bu layиhяnиn иcra olunmasы hяm dя Azяrbaycan dяmиr yollarыnыn иnkишafыna gюstя-rиlяn dюvlяt qayьыsыnыn barиz nцmunяsиdиr.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы vя xanыmы dяmиr yolu platformasыnda mцxtяlиf иstиqamяtlяrdя hяrяkяt edяn qatarlarыn dayanacaqlarы vя

Page 220: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

220

sяrnишиnlяr цчцn yaradыlan шяraиtlя tanыш oldular. Vaьzalыn 7 plat-formasы vя 8 yolu gюrцlяn ишlяr чяrчиvяsиndя tяmиr olunub, platfor-malarda иkиtяrяflи oturacaqlar quraшdыrыlыb. Burada aparыlan яsaslы yenиdяnqurma ишlяrи zamanы rяsmи nцmayяndяlяr zalы da mцasиr sяvиyyяdя tяmиr olunub.

Bakы Dяmиr Yolu Vaьzalыnda yaradыlan шяraиtlя tanыш olan dюv-lяtиmиzиn baшчыsы kollektиvя uьurlar arzuladы.

Page 221: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

221

LATVИYA RESPUBLİKASININ XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ EDQARS RİNKEVİÇSİN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ

12 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 12-dя Latvиya Respublиkasыnыn Xarиcи İшlяr nazиrи Edqars Rиnkevичsиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяlяrиmиz arasыnda mцnasиbяtlяrиn yaxшы tarиxя vя mюhkяm яlaqяlяrя malиk olduьunu vurьuladы. Prezиdent Иlham Яlиyev dцnyada vя regиonda vяzиyyяtиn dяyишdиyи bиr шяraиtdя qarшыlыqlы fиkиr mцbadиlяsиnиn юnяmиnи qeyd etdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы mцtяmadи olaraq mяslяhяtlяшmяlяrиn, fиkиr mцbadиlяsиnиn aparыlmasыnыn vя юlkяlяrиmиz arasыnda яmяk-daшlыьыn bцtцn иstиqamяtlяrdя mюhkяmlяndиrиlmяsиnиn яhяmиy-yяtиnи bиldиrdи. Azяrbaycan иlя Latvиya arasыnda sиyasи sahяdя яlaqяlяrиn yцksяk sяvиyyяdя olduьunu гейд едян prezиdent Иlham Яlиyev иqtиsadи sahяdя иsя qarшыda mцhцm vяzиfяlяrиn dayandыьыnы vurьulayaraq, tиcarяt dюvrиyyяsиnиn, gяlяcяkdя иnvestиsиyalarыn artыrыlmasыnыn vя bиznes strukturlarыnы cяlb etmяklя, яmяkdaшlыьыn daha da genишlяndиrиlmяsиnиn vacиblиyиnи dиqqяtя чatdыrdы. Dюvlя-tиmиzиn baшчыsы Latvиyanыn Xarиcи İшlяr nazиrи Edqars Rиnkevичsиn юlkяmиzя sяfяrи zamanы bu vя dиgяr mяsяlяlяrиn mцzakиrя edиlя-cяyиnя цmиdvar olduьunu dedи.

Xarиcи İшlяr nazиrи Edqars Rиnkevичs Latvиya Respublиkasыnыn Prezиdentи Raymonds Veyonиsиn sяmиmи salamlarыnы dюvlяtиmиzиn baшчыsыna чatdыrdы. Azяrbaycan иlя Latvиya arasыnda sиyasи яlaqя-lяrиn yцksяk sяvиyyяdя olduьunu vurьulayan Edqars Rиnkevичs dedи ки, prezиdent Raymonds Veyonиs yaxыn vaxtlarda Azяrbay-cana sяfяr edяcяyиnя vя юlkяlяrиmиz arasыnda яlaqяlяrиn bцtцn sahяlяrdя иnkишaf etdиrиlmяsи иlя baьlы mяsяlяlяrи mцzakиrя edяcяyиnя цmиdvardыr. Azяrbaycana bundan яvvяlkи sяfяrlяrиnи

Page 222: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

222

xatыrlaдan Latvиyanыn Xarиcи İшlяr nazиrи иkиtяrяflи mцnasиbяtlяrи-mиzиn mюhkяmlяndиrиlmяsиndя qarшыlыqlы sяfяrlяrиn юnяmиnи qeyd etdи.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Latvиya arasыnda яlaqяlяrиn иqtиsadи, nяqlиyyat, kяnd tяsяrrцfatы, turиzm, tяhsиl, mяdяnиyyяt vя dиgяr sahяlяrdя иnkишaf etdиrиlmяsи иlя baьlы mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Latvиya Respublиkasыnыn Prezиdentи Raymonds Veyonиsиn salamlarыna gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы Latvиyanыn Prezиdentиnя чatdыrmaьы xahиш etdи.

Page 223: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

223

ALMANИYA FEDERATИV RESPUBLИKASЫNЫN YENИ SEЧИLMИШ PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB FRANK-VALTER ШTAYNMAYERЯ

Hюrmяtlи cяnab Шtaynmayer! Almanиya Federatиv Respublиkasыnыn Prezиdentи vяzиfяsи-

nя seчиlmяyиnиz mцnasиbяtиlя Sиzи sяmиmи-qяlbdяn tяbrиk edиrяm. Bиz Azяrbaycan Respublиkasы иlя Almanиya Federatиv Res-

publиkasы arasыndakы mцnasиbяtlяrя bюyцk яhяmиyyяt verиrиk. Mяmnunluq hиssи иlя qeyd etmяk иstяrdиm kи, юlkяlяrиmиz arasыn-dakы иkиtяrяflи vя чoxtяrяflи qaydada sыx яmяkdaшlыq bu gцn dиnamиk шяkиldя иnkишaf etmяkdяdиr.

Цmиdvaram kи, dostluq яlaqяlяrиmиzиn daиm mюhkяmlяndи-rиlmяsи, qarшыlыqlы faydalы яmяkdaшlыьыmыzыn bцtцn sahяlяrdя mц-vяffяqиyyяtlя davam etdиrиlmяsи yolunda bundan sonra da bиrgя sяylяr gюstяrяcяyиk.

Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, xoшbяxtlиk, dost Almanиya xalqыnыn rиfahы namиnя qarшыdakы fяalиyyяtиnиzdя uьurlar dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 13 fevral 2017-cи иl

Page 224: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

224

TЦRKMЯNИSTAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB QURBANQULU BERDЫMЯHЯMMЯDOVA Hюrmяtlи Qurbanqulu Mяlиkqulиyevич! Tцrkmяnиstan Respublиkasыnыn Prezиdentи vяzиfяsиnя ye-

nиdяn seчиlmяyиnиz mцnasиbяtиlя Sиzи цrяkdяn tяbrиk edиr, Sиzя яn xoш arzularыmы yetиrиrяm.

Seчkиlяrdя qazandыьыnыz qяlяbя xalqыnыzыn Sиzя olan bюyцk иnam vя etиmadыnыn, hяyata keчиrdиyиnиz sиyasи xяttя real dяstяyи-nиn barиz иfadяsиdиr.

Иnanыram kи, Azяrbaycan иlя Tцrkmяnиstan arasыndakы яnя-nяvи dostluq vя qardaшlыq mцnasиbяtlяrиnиn daиm mюhkяmlяndи-rиlmяsи vя иnkишafы yolunda bиrgя sяylяrиmиzи bundan sonra da ardыcыl шяkиldя davam etdиrяcяyиk.

Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, xoшbяxtlиk, dost Tцrkmяnиstan xal-qыnыn rиfahы namиnя alи dюvlяtи fяalиyyяtиnиzdя yenи-yenи uьurlar dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 13 fevral 2017-cи иl

Page 225: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

225

SERBИYA RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB TOMИSLAV NИKOLИЧЯ Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Serbиya Respublиkasыnыn mиllи bayramы mцnasиbяtиlя Sиzи

vя xalqыnыzы юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan sяmиmи-qяlbdяn tяbrиk edиrяm.

Цmиdvaram kи, юlkяlяrиmиz arasыndakы dostluq mцnasиbяtlя-rи, qarшыlыqlы etиmad vя dяstяyя яsaslanan яmяkdaшlыьыmыz xalqla-rыmыzыn mяnafelяrи namиnя bundan sonra da иnkишaf edяcяk vя genишlяnяcяkdиr.

Bu bayram gцnцndя Sиzя яn xoш arzularыmы yetиrиr, dost Serbиya xalqыna sцlh vя rиfah dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 13 fevral 2017-cи иl

Page 226: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

226

LИTVA RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ XANЫM DALYA QRИBAUSKAYTEYЯ Hюrmяtlи xanыm Prezиdent! Lиtva Respublиkasыnыn mиllи bayramы mцnasиbяtиlя Sиzя vя

xalqыnыza яn sяmиmи tяbrиklяrиmи yetиrиrяm. Иnanыram kи, Azяrbaycan–Lиtva dostluьu vя яmяkdaшlыьы,

daиm genишlяnmяkdя olan sиyasи, иqtиsadи vя mяdяnи яlaqяlяrиmиz bundan sonra da xalqlarыmыzыn rиfahыna tюhfяlяr verяcяkdиr.

Belя bиr яlamяtdar gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrи-nиzdя uьurlar, dost Lиtva xalqыna daиm sцlh vя rиfah dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 13 fevral 2017-cи иl

Page 227: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

227

GЦRCЦSTAN RESPUBLİKASININ XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ MİXEİL CANELİDZE İLƏ GÖRÜŞ 13 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 13-dя Gцrcцstan Respublиkasыnыn Xarиcи İшlяr nazиrи Mиxeиl Canelиdzenи qяbul etmişdir.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan–Gцrcцstan яlaqяlяrиnиn чox uьurlu vя dиnamиk шяkиldя иnkишaf etdиyиnи vurьuladы. Юlkя-lяrиmиz arasыnda bцtцn иstиqamяtlяrdя, o cцmlяdяn sиyasи, иqtиsadи, nяqlиyyat, energetиka, humanиtar sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn genиш-lяndиrиlmяsиnиn vacиblиyиnи bиldиrяn dюvlяtиmиzиn baшчыsы gцndяlиkdя duran mяsяlяlяrиn чox genиш vя яhatяlи olduьunu dedи. Яmяk-daшlыьыmыzыn yaxшы nяtиcяlяr verdиyиnи vurьulayan prezиdent Иlham Яlиyev bu nяtиcяlяrиn daha da mюhkяmlяndиrиlmяsиnиn vя bundan sonra da юlkяlяrиmиzиn bиr-bиrиnя yaxыnlaшmasы, dиnamиk иnkишafы цчцn bиrgя sяylяrиn artыrыlmasыnыn vacиblиyиnи qeyd etdи. Dюvlя-tиmиzиn baшчыsы Gцrcцstanыn Xarиcи Ишlяr nazиrи Mиxeиl Canelиd-zenиn Azяrbaycana bu sяfяrиnиn юlkяlяrиmиz arasыnda иkиtяrяflи яlaqяlяrиn gцndяlиyиnиn mцzakиrяsи vя gяlяcяk bиrgя fяalиyyяt иstиqamяtlяrиnиn mцяyyяnlяшdиrиlmяsи цчцn yaxшы иmkan yara-dacaьыna яmиnlиyиnи bиldиrdи.

Bakыya hяr dяfя sяfяr etmяsиndяn mяmnunluьunu vurьulayan Gцrcцstanыn Xarиcи İшlяr nazиrи Mиxeиl Canelиdze paytaxtыmыzыn bюyцk sцrяtlя иnkишaf etmяsиnиn dost Gцrcцstan цчцn чox sevиndи-rиcи hal olduьunu bиldиrdи. Mиxeиl Canelиdze qeyd etdи kи, xalqlarы-mыz nяиnkи qonшudur, eynи zamanda, bиzиm dostluьumuz bиr nц-munяdиr. Bu иl юlkяlяrиmиz arasыnda dиplomatиk яlaqяlяrиn 25 иllи-yиnиn qeyd edиldиyиnи vurьulayan qonaq юtяn dюvr яrzиndя яldя olu-nan nяtиcяlяrиn яhяmиyyяtиnи dиqqяtя чatdыrdы, mцnasиbяtlяrиmиzиn daha da иnkишaf etdиrиlmяsи цчцn yaxшы яsaslarыn olduьunu dedи.

Page 228: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

228

Azяrbaycan иlя Gцrcцstan arasыnda hяllиnи tapmayan mяsяlяlяrиn olmadыьыnы bиldиrяn Mиxeиl Canelиdze юlkяlяrиmиzиn gяlяcяk иnkи-шafыna иstиqamяtlяnяn bиrgя layиhяlяrиn юnяmиnи dя qeyd etdи.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Gцrcцstan arasыnda tиcarяt, turиzm vя mяdяnиyyяt sahяlяrиndя яlaqяlяrиn daha da genишlяndиrиlmяsи, «Cя-nub Qaz Dяhlиzи»nиn иcrasы, hюkumяtlяrarasы бирэя Komиssиyanыn fяalиyyяtиnиn gцclяndиrиlmяsи vя dиgяr mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 229: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

229

ABШ-ыn BAШ QЯRARGAHLAR RЯИSИ COZEF DANFORDUN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 16 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 16-da ABШ-ыn Baш Qяrargahlar rяиsи general Cozef Danfordun baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Gюrцшdя Azяrbaycan Respublиkasы иlя Amerиka Bиrlяшmиш Шtatlarы arasыnda иkиtяrяflи mцnasиbяtlяrиn hяrbи, sиyasи, иqtиsadи, enerjи tяhlцkяsиzlиyи, mцdafия, tяhlцkяsиzlиk sahяlяrиndя uьurla иn-kишaf etdиyи vurьulandы.

ABШ-ыn Baш Qяrargahlar rяиsи general Cozef Danford Azяr-baycanыn beynяlxalq sцlhmяramlы яmяlиyyatlarda ишtиrakыnы yцk-sяk qиymяtlяndиrdи, юlkяmиzиn Яfqanыstana yцkdaшыmalarыna юnяmlи tюhfя verdиyиnя gюrя tяшяkkцrцnц bиldиrdи.

Sюhbяt zamanы ABШ-ыn Baш Qяrargahlar rяиsиnиn Azяrbaycana sяfяrиnиn mцdafия sahяsиndя яmяkdaшlыьыn daha da mюhkяmlяn-dиrиlmяsи ишиnя xиdmяt edяcяyиnя яmиnlиk иfadя olundu, юlkяlяrиmиz arasыnda dostluq яlaqяlяrиnиn bundan sonra da иnkишaf edяcяyи bиldиrиldи.

Page 230: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

230

ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ ЯDLИYYЯ NAZИRИ MUSTAFA PURMЯHЯMMЯDИNИN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ ИLЯ ЭЮРЦШ

16 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 16-da Иran Иslam Respublиkasыnыn Яdlиyyя nazиrи Mustafa Purmяhяmmяdиnиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Azяrbaycan Respublиkasы иlя Иran Иslam Respublиkasы ara-sыnda яlaqяlяrиn bцtцn sahяlяrdя uьurla иnkишaf etdиyиnи vurьulayan dюvlяtиmиzиn baшчыsы hцquq-mцhafиzя sahяsиndя dя яmяkdaшlыq цчцn yaxшы иmkanlarыn olduьunu билдирdи. Prezиdent Иlham Яlиyev Иran Иslam Respublиkasыnыn Яdlиyyя nazиrи Musta-fa Purmяhяmmяdиnиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnиn azяr-baycanlы hяmkarlarы иlя bu sahяdя mцxtяlиf mяsяlяlяrlя baьlы aparacaqlarы danышыqlarыn vя fиkиr mцbadиlяsиnиn яmяkdaшlыq цчцn yenи иmkanlar aчacaьыna яmиnlиyиnи иfadя etdи. Юlkяlяrиmиz arasыnda son vaxtlar mцxtяlиf sяvиyyяlяrdя keчиrиlяn чoxsaylы tяmaslara toxunan dюvlяtиmиzиn baшчыsы prezиdentlяr sяvиy-yяsиndя keчиrиlяn gюrцшlяrиn яhяmиyyяtиnи qeyd etdи. Qarшыlыqlы sяfяrlяrиn tяшkиlиnиn яlaqяlяrиmиzиn daha da mюhkяmlяndиrиlmяsи baxыmыndan яhяmиyyяtиnи vurьulayan prezиdent Иlham Яlиyev Иran Иslam Respublиkasыnыn Яdlиyyя nazиrи Mustafa Purmя-hяmmяdиnиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnиn юlkяmиzя bu sяfяrиnиn яdlиyyя sahяsиndя яlaqяlяrиmиzиn daha da genишlяn-dиrиlmяsи ишиnя xиdmяt edяcяyиnя яmиnlиyиnи иfadя etdи.

Tяxmиnяn 23 иl bundan яvvяl Azяrbaycana sяfяr etdиyиnи vur-ьulayan Иran Иslam Respublиkasыnыn Яdlиyyя nazиrи Mustafa Purmяhяmmяdи юtяn dюvr яrzиndя юlkяmиzdя gedяn bюyцk dяyи-шиklиklяrиn onda dяrиn tяяssцrat yaratdыьыnы гейд етди. Azяrbay-

Page 231: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

231

canda gedяn bu иnkишafыn bцnюvrяsиnиn xalqыmыzыn цmummиllи lи-derи Heydяr Яlиyev tяrяfиndяn qoyulduьunu vurьulayan Mustafa Purmяhяmmяdи ulu юndяrиn xatиrяsиnи bюyцk ehtиramla yad edяrяk bиldиrdи kи, dahи dюvlяt xadиmи Heydяr Яlиyev щяр заман Azяrbaycan–Иran яlaqяlяrиnиn genишlяndиrиlmяsи ишиnя bюyцk юnяm verирди.

Page 232: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

232

ALMANИYA FEDERATİV RESPUBLİKASINA ИШGЦZAR SЯFЯR

16 fevral 2017-ъи ил

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

53-cц Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыnda ишtиrak etmяk цчцn fevralыn 16-da Almanиya Federatиv Respublиkasыna ишgцzar sяfяrя gяlmişdir.

Mцnщen Beynяlxalq Aeroportunda prezиdent Иlham Яlиyevи vя xanыmы Mehrиban Яlиyevanы rяsmи шяxslяr qarшыladыlar.

Page 233: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

233

«MAN SE» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU YOAЩИM DRИS ИLЯ GЮRЦШ

Mцnhen 17 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 17-dя Mцnhendя «MAN SE» шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrek-toru Yoaщиm Drиs иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Yoaщиm Drиs Azяrbaycanыn sцrяtlя иnkишaf etdиyиnи, юlkяmиzdя иrиmиqyaslы layиhяlяrиn hяyata keчиrиldиyиnи, nяqlиyyat dяhlиzlяrи иlя baьlы gedяn proseslяrdяn mяmnun qaldыqlarыnы, res-publиkamыzda fяalиyyяt gюstяrmяkdя maraqlы olduqlarыnы bиldиrdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev son иllяrdя Azяrbaycanda mцxtяlиf sa-hяlяrdя yenиlяшmя ишlяrиnиn aparыldыьыnы, иctиmaи nяqlиyyatыn mцa-sиrlяшdиrиlmяsи иstиqamяtиndя mцhцm tяdbиrlяrиn gюrцldцyцnц vur-ьuladы. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы яmяkdaшlыq иmkanlarыnыn araшdыrыl-masы цчцn «MAN SE» шиrkяtиnиn nцmayяndяlяrиnи Azяrbaycana sяfяrя dяvяt etdи.

Page 234: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

234

KИYEV ШЯHЯRИNИN MERИ VİTALİ KLİÇKO ИLЯ GЮRЦШ Mцnhen 17 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 17-dя Mцnhendя Kиyev шяhяrиnиn merи, Ukrayna Иslahatlar namиnя Demokratиk Alyansын sяdrи Vиtalи Klичko иlя gюrцш-müşdür.

Vиtalи Klичko юlkяlяrиmиz arasыnda qяdиm tarиxя malиk dostluq mцnasиbяtlяrиnиn olduьunu dedи. Ukraynada чoxlu sayda Azяr-baycan dиasporu nцmayяndяlяrиnиn yaшadыьыnы гейд едян mer mцtяmadи olaraq onlarla gюrцшlяrиn keчиrиldиyиnи dиqqяtя чatdыrdы.

Юlkяlяrиmиz arasыnda mцnasиbяtlяrиn иnkишaf etdиyиnи, qarшыlыqlы bиznes maraqlarыnыn olduьunu deyяn Vиtalи Klичko SOCAR-ыn Ukraynada uьurlu fяalиyyяtиnи vurьuladы, шиrkяtиn vя Azяrbaycan dиasporu nцmayяndяlяrиnиn Ukraynanыn иnkишafыna mцhцm tюhfя verdиyиnи bиldиrdи. Mer Kиyevdя ulu юndяr Heydяr Яlиyevиn adыnы daшыyan parkыn шяhяrиn яn nцmunяvи mяkanlarыndan bиrиnя чev-rиldиyиnи dedи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Kиyevиn dцnyanыn яn gюzяl шяhяr-lяrиndяn bиrи olduьunu, onun tarиxи hиssяsиnиn qorunmasыnыn vя шяhяrиn иnkишafыnыn bюyцk dиqqяt tяlяb etdиyиnи vurьuladы, Bakы vя Kиyev merиyalarы arasыnda mцnasиbяtlяrиn mюhkяmlяndиrиlmяsиnиn vя qarшыlыqlы sяfяrlяrиn tяшkиlиnиn яhяmиyyяtиndяn danышdы. Azяr-baycan dиasporunun Ukraynanыn иnkишafыna tюhfя verdиyиnи bиl-dиrяn dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяlяrиmиz arasыndakы dostluq mц-nasиbяtlяrиnиn mюhkяmlяndиyиnи, Ukraynanыn Azяrbaycanыn etи-barlы tяrяfdaшы olduьunu qeyd etdи.

Page 235: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

235

MЦNHEN TЯHLЦKЯSИZLИK KONFRANSЫ ЧЯRЧИVЯSИNDЯ KEЧИRИLЯN «DЯYИRMИ MASA»DA ИШTИRAK Mцnhen 17 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 17-dя Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransы чяrчиvяsиndя «Qиy-mяtlяrиn sabиtlяшmяsиnя doьru: OPEC-иn qayыdышы vя neft geo-sиyasяtи» mюvzusunda «dяyиrmи masa»da ишtиrak etmişdir.

Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыnыn sяdrи Volfqanq Ишиnger mцxtяlиf юlkяlяrdяn sиyasяtчиlяrиn, bиznes strukturlarыnыn nцma-yяndяlяrиnиn, elm adamlarыnыn ишtиrak etdиyи bu konfransda tяhlц-kяsиzlиk, enerjи vя dиgяr sahяlяrя aиd mцhцm mяsяlяlяrиn mцzakиrя olunduьunu bиldиrdи. Konfrans чяrчиvяsиndя enerjи mяsяlяlяrи иlя baьlы xцsusи «dяyиrmи masa»nыn keчиrиlmяsиnиn яhяmиyyяtиnи qeyd edяn Vолфганг Ишиnger Mцnщen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыnы uzun mцddяtdиr dяstяklяyяn vя onun dostu olan prezиdent Иlham Яlиyevи salamladы.

– Cяnab Prezиdent, Sиz bu konfransda dяfяlяrlя чыxыш etmи-sиnиz. Sиzиn ekspert bиlиyиnиz tяkcя enerjи sahяsиndя vacиb rol oynayan юlkяnиn rяhbяrи kиmи yox, юlkяyя 14 иl baшчыlыq edяn bиr шяxs kиmи dя bиzиm цчцn vacиbdиr. Юlkяnиz Avrasиya tяhlцkяsиz-lиyиnиn vя sиyasяtиnиn sяrhяdlяrи цzяrиndя yerlяшиr. Юlkяnиzя sяfяr etdиkdя mяnя dяfяlяrlя vaxt ayыrdыьыnыza gюrя Sиzя necя mиn-nяtdar olduьumu burada toplaшan иnsanlara чatdыra bиlmиrяm.

«Offshore Northern Seas» Fondunun prezиdentи vя baш иcraчы dиrektoru Leиf Yohan Sevland Mцnщen Tяhlцkяsиzlиk Konfran-sыnыn artыq 50 иldяn чoxdur mцhцm mяsяlяlяrиn mцzakиrя olun-duьu beynяlxalq platformaya чevrиldиyиnи bиldиrdи. O, konfransda enerjи mяsяlяlяrи, o cцmlяdяn enerjи tяhlцkяsиzlиyи sahяsиndя mюv-

Page 236: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

236

cud problemlяrиn vя yenи чaьыrышlarыn mцzakиrя edиldиyи «dяyиrmи masa»nыn юnяmиnи vurьulayaraq bиldиrdи:

– «Dяyиrmи masa»da bиrиncи чыxыш edяcяk vя tяqdиm etmяk-dяn qцrur duyduьum natиq Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezи-dentи Иlham Heydяr oьlu Яlиyevdиr. Cяnab Яlиyev Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи vяzиfяsиnя 2003-cц иldя seчиlиb, 2008-cи vя 2013-cц иllяrdя иsя bu vяzиfяyя yenиdяn seчиlиb. Cяnab Prezиdent, Sиzиn mяnя gцclц tяsиr baьышlaйан tяrcцmeyи-halыnыzla tanыш oldum. Prezиdent seчиldиkdяn яvvяl Sиz Azяrbaycanda bиr neчя yцksяk sяvиyyяlи sяnaye vя hюkumяt vяzиfяsиnи tutmusunuz. Sиz mцstяqиl Azяrbaycanыn neft strategиyasыnыn geosиyasи as-pektlяrи цzrя чoxsaylы tяdqиqatlarыn mцяllиfиsиnиz vя sиyasи elmlяr цzrя doktor dяrяcяsиnя malиksиnиz. Cяnab Ишиnger Azяrbaycanыn neft vя qaz иstehsalы sahяsиndя яhяmиyyяtlи bиr юlkя kиmи vacиblи-yиnи, hяm Шяrq, hяm dя Qяrb bazarlarы цчцn stratejи yerlяшmяnи-zи qeyd etdи. Bиz Sиzиn enerjи tяhlцkяsиzlиyи иlя baьlы fиkиrlяrиnиzи eшиtmяk иstяyиrиk. Prezиdent Яlиyev, buyurun.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы «dяyиrmи masa»da чыxыш etdи.

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevиn чыxышы Чox saь olun. Яvvяlcя, dяvяtя gюrя sяfиr Ишиngerя mиnnяt-

darlыьыmы bиldиrmяk иstяyиrяm. Mцnщen Tяhlцkяsиzlиk Konfransы kиmи, belя qlobal яhяmиyyяtя malиk olan bиr tяdbиrdя ишtиrak etmяk mяndя hяmишя mяmnunluq doьurur. Яlbяttя, enerjи tяhlцkяsиzlиyиnи юlkяnиn mиllи tяhlцkяsиzlиyиndяn ayыrmaq olmaz. Bu baxыmdan Azяrbaycan regиon цчцn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnи tяmиn etmяklя, юz vacиb rolunu oynayыr. Иndи иsя иrиmиqyaslы qaz tяchиzatы layиhяsиnиn hяyata keчиrиlmяsиnя gяldиkdя, юlkяmиz Avropanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnиn tяmиn olunmasыnda юz vacиb rolunu oynayacaqдыр.

Яlbяttя, bu gцn regиonumuzun vя Avropanыn enerjи tяhlц-kяsиzlиyиndя Azяrbaycanыn rolu vя tюhfяsи haqqыnda danышdыqda bиz Azяrbaycanыn enerjи strategиyasыnыn яvvяlиnя – кечян ясрин 90-cы иllяrиnин ortalarыna qayыtmalыyыq. O zaman hяm daxиlи, hяm dя xarиcи чoxsaylы чяtиnlиklяrи olan, Ermяnиstanыn ишьalы

Page 237: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

237

nяtиcяsиndя 1 mиlyonдан чох evsиz qalmыш vяtяndaшы olan, yalnыz 3 иl mцstяqиl olan gяnc юlkя Xяzяr dяnиzиnя dцnyanыn aparыcы enerjи шиrkяtlяrиnи иlk dяfя dяvяt etmишdи. Bu, tarиxи bиr addыm иdи vя nяиnkи tяkcя Azяrbaycanda, hяm dя regиonda vяzиyyяtи dяyишяn bиr qяrar иdи. Иndи иsя bu addыm regиonun enerjи xяrиtя-sиnи dяyишиб. Bиz sadяcя, hяmиn vaxtdan 1 иl яvvяl vяtяndaш mцharиbяsи, ишьal, 1 mиlyonдан чох qaчqыn vя kючkцnц olan vя uьurlu иnkишaf цчцn heч bиr иmkanlarы olmayan юlkяyя иnvestи-sиyalar cяlb etmяyя naиl olduq. Bиzиm цчцn o zaman Azяr-baycanыn neft ehtиyatlarыna sяrmayяnиn yatыrыlmasы mцstяqиllи-yиmиzиn gцclяndиrиlmяsи vя чяtиnlиklяrиn aradan qaldыrыlmasы цчцn yeganя yol иdи. Buna gюrя ютян ясрин 90-cы иllяrиnин ortalarы bиzиm цчцn vacиb bиr dюvr иdи. Bиz иnvestиsиyalarы cяlb etdиk, aparыcы enerjи шиrkяtlяrи иlя Azяrbaycanыn nяhяng neft yataqlarыndan иstehsala baшladыq vя neftиmиzи nяql etmяk цчцn чoxsaylы boru kяmяrи sиstemиnи иnшa etdиk. Bu gцn bиzиm bцtцn иstиqamяtlяrdя 7 kяmяrиmиz – 3 neft kяmяrиmиz vя 4 qaz kяmяrиmиz var. Buna gюrя dя bиzиm bиrиncи hяdяfиmиz юzцmцzцn enerjи tяhlцkяsиzlи-yиmиzи, юz maraqlarыmыzы tяmиn etmяk vя иnsanlarыmыzыn yaшayыш sяvиyyяsиnи yaxшыlaшdыrmaq цчцn nяhяng neft ehtиyatlarыmыzы hasиl etmяk иqtиdarыnda olmaq иdи. Sonrakы mяrhяlяdя kяmяrlяr tиkиldиkdя bu layиhя regиonal яmяkdaшlыq layиhяsиnя чevrиldи. Bu neft kяmяrlяrи Azяrbaycanы Qara dяnиz vя Aralыq dяnиzи иlя bиrlяшdиrиr. Bu kяmяrlяr bиzя enerjи ehtиyatlarыnы nяql etmяyя kюmяk edяn юlkяlяrиn dя enerjи tяhlцkяsиzlиyиnи tяmиn etmяyя xиdmяt edиr.

Sonra bиz Xяzяr dяnиzиnиn шяrq sahиllяrиndяn neft vя neft mяhsullarыnыn чatdыrыlmasы цчцn tranzиt юlkяyя чevrиldиk. Belя-lиklя, Azяrbaycan mцxtяlиf vasиtяlяrlя, dяmиr yolu vя neft kя-mярляrи иlя neftиn nяqlиndя юz vacиb rolunu oynayыr. Eynи za-manda, bиz Xяzяr dяnиzиnиn шяrq sahиlиndя yerlяшяn tяrяfdaшlarы-mыzыn tяchиzat marшrutlarыnы шaxяlяndиrmяyя kюmяk edиrиk. Чцnkи enerjи tяhlцkяsиzlиyиndяn sюhbяt aчdыqda hesab edиrяm kи, шaxяlяnmя яsas termиndиr. Adяtяn, шaxяlяnmяdяn danышdыqda bиz иstehlakчыlar цчцn шaxяlяndиrmяnи nяzяrdя tuturuq. Bиz bunu anlayыrыq. Lakиn иstehsalчыlar цчцn dя шaxяlяndиrmя nяzяrdя tu-

Page 238: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

238

tulur, xцsusиlя bu иstehsalчыlarыn Azяrbaycan kиmи, aчыq dяnиzя чыxышы olmadыqda.

Yerи gяlmишkяn, bяzи Avropa юlkяlяrи neftиn 30–40 faиzиnи Azяrbaycandan яldя edиrlяr vя etиbarlы tranzиt юlkя, dиgяr юlkяlя-rиn etиbar edя bиlяcяyи tяrяfdaш юlkя kиmи, Azяrbaycan regиonda юzцnя ad qazanыb.

Bu gцn чoxsaylы dиgяr юlkяlяr, шиrkяtlяrlя bиrlиkdя vя Avropa Komиssиyasыnыn dяstяyи иlя bиz «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnи иcra edиrиk. Bu layиhя кечян ясрин 90-cы иllяrинdя иcrasыna baшladы-ьыmыz layиhяlяrиn davamыdыr. Azяrbaycanda bюyцk qaz yataqla-rыnы aшkar edяn kиmи, bu qazы beynяlxalq bazarlara nяql etmяk цчцn qяrar qяbul olunub. Иndи «Cяnub Qaz Dяhlиzи», mяndя olan mяlumata gюrя, Avropada яn bюyцk иnfrastruktur layиhя-sиdиr. Onun цmumи dяyяrи 40 mиlyard dollardan чoxdur. Hazыr-kы mяrhяlяdя bu layиhяdя 7 юlkя ишtиrak edиr. Gяlяcяk иllяrdя яn azыndan 3 юlkя bu layиhяyя qoшulacaq. Bu layиhя Avropa Ko-mиssиyasы tяrяfиndяn dяstяklяnиr.

Mяn bu yaxыnlarda Brцsseldяn qayыtmышam vя bиz cяnab Шefчovичlя bu vacиb layиhяnи mцzakиrя etdиk. Hяmчиnиn bu layиhяnи Avropa Иttиfaqы Шurasыnыn vя Avropa Komиssиyasыnыn prezиdentlяrи иlя mцzakиrя etmишяm. Avropa Komиssиyasы иlя Azяrbaycan arasыnda enerjи sahяsи цzrя stratejи tяrяfdaшlыq haq-qыnda иmzalanmыш Memorandum var. Bu gцn «Cяnub Qaz Dяhlиzи» artыq reallыqdыr. Bu, Azяrbaycanы Avropa bazarlarы vя Avropa bazarlarыna aparan marшrut boyunca yerlяшяn юlkяlяrlя bиrlяшdиrяn 3 fяrqlи boru kяmяrиndяn иbarяt иnteqrasиya olunmuш boru kяmяrи sиstemиdиr. Bu layиhя tamamиlя yenи bиr regиonal яmяkdaшlыq formatыnы yaratdы. Sюhbяt Cяnubи Qafqaz юlkяlяrи olan Gцrcцstan, Azяrbaycan vя Tцrkиyяdяn, sonra da Yuna-nыstan, Bolqarыstan vя Иtalиya kиmи, Avropa Иttиfaqы юlkяlяrиn-dяn, hяmчиnиn namиzяd юlkя kиmи, Albanиyadan gedиr. Belяlиklя, bцtцn bu tяrяflяrиn maraqlarыnы tяmиn etmяk asan иш deyиl. Bu sяbяbdяn Avropa Komиssиyasы иlя bиrlиkdя bиz «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn Mяшvяrяt Шurasы adlanan formatы ишя sal-dыq. Artыq Mяшvяrяt Шurasыnыn 2 иclasы Bakыda keчиrиlиb vя цчцncц иclas cяnab Шefчovичиn ишtиrakы иlя fevral ayыnыn 23-dя baш

Page 239: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

239

tutacaq. Mцhцm naиlиyyяtlяr var. Sиzя deyя bиlяrяm kи, «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn яsas seqmentи olan Trans–Anadolu boru kяmяrиnиn иcrasыnыn tяqrиbяn 65 faиzи artыq tamamlanыb. «Cяnubи Qafqaz» boru kяmяrи adlanan dиgяr bиr seqmentиn иcrasыnыn 80 faиzя yaxыn hиssяsи tamamlanыb vя TAP adlanan Trans–Adrиatиk boru kяmяrи tяqrиbяn 34-35 faиz иcra olunub. Dцnyada яn bюyцk qaz yataqlarыndan bиrи olan «Шahdяnиz» yataьыnыn ишlяnиlmяsи artыq 90 faиz tamamlanыb. Hяdяfиmиz Azяrbaycanыn иlk tяbии qazыnы gяlяn иl bazarlara чatdыrmaqdыr vя bяzи tяrяfdaш юlkяlяrdя sцnи gecиkmяlяr olmadыьы tяqdиrdя, bu layиhяnи 2020-cи иlя qяdяr tamamlamaqdыr.

Azяrbaycan «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn bцtцn 4 seq-mentиnиn sяhmdarыdыr vя Azяrbaycan иnvestor qиsmиndя dя чыxыш edиr. Bиz hяmчиnиn Dцnya Bankыndan, beynяlxalq malиyyя tяшkиlatlarыndan, Asиya Иnkишaf Bankыndan, Asиya Иnfrastruktur Bankыndan vяsaиtlяrи cяlb etdиk. Bиz Avropa Yenиdяnqurma vя Иnkишaf Bankыndan, Avropa Иnvestиsиya Bankыndan malиyyя vя-saиtиnиn ayrыlmasыnы gюzlяyиrиk. Belяlиklя, bu, юlkяmиzиn tяшяb-bцskarы olduьu hяqиqяtяn dя genиш malиyyя, иnfrastruktur, texnи-kи, enerjи layиhяsиdиr vя bиz bununla qцrur duyuruq.

Яlbяttя, bu юlkяlяr arasыnda yenи яmяkdaшlыq formatы regиon-da tamamиlя yenи bиr яmяkdaшlыq ruhunu yaradыr. Bu, bиrgя baьlыlыq, yяqиnlиk, etиbarlыlыq vя tяrяfdaшlыq yaradыr. Belяlиklя, layиhя tamamlandыqdan sonra Avropa цчцn tяbии qaz tяchиz edяn etиbarlы vя yeganя yenи qaz mяnbяyи qиsmиndя Azяrbay-canыn rolu, яlbяttя kи, artacaq vя Avropa tяшkиlatlarы иlя яlaqя-lяrиmиz gцclяnяcяkдир.

* * *

«Dяyиrmи masa»da Avropa Иttиfaqыnыn enerjи tяhlцkяsиzлиyиnиn

tяmиnatыnыn шaxяlяndиrиlmя иmkanlarы, bu sahяdя mюvcud cяhdlяr, hяmчиnиn neft qиymяtlяrи vя dиgяr mяsяlяlяr barяdя genиш fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 240: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

240

XORVATИYA RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ KOLИNDA QRABAR-KИTAROVИЧ İLƏ GÖRÜŞ Mцnhen 17 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

февралын 17-дя Münhendə Xorvatиya Respublиkasыnыn Prezиdentи Kolиnda Qrabar-Kиtarovич иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Xorvatиya prezиdentи Kolиnda Qrabar-Kиtarovич Azяrbaycana rяsmи sяfяrиnи mяmnunluq hиssи иlя xatыrlatdы, keчиrи-lяn gюrцшlяrdя sяmяrяlи fиkиr mцbadиlяsиnиn aparыldыьыnы vurьuladы. Sяfяr чяrчиvяsиndя keчиrиlяn Azяrbaycan–Xorvatиya bиznes-foru-mun юlkяlяrиmиz arasыnda яlaqяlяrиn genишlяndиrиlmяsи ишиnя xиdmяt etdиyиnи deyяn Xorvatиya Prezиdentи hюkumяtlяrarasы бирэя Komиssиyanыn иqtиsadи яmяkdaшlыьыmыzы daha da genишlяndи-rяcяyиnи dиqqяtя чatdыrdы. Xorvatиyanыn enerjи sahяsи иlя yanaшы, qeyrи-neft sektoru, o cцmlяdяn иnformasиya texnologиyalarы, gя-mиqayыrma, kяnd tяsяrrцfatы, nяqlиyyat, иnfrastruktur vя dиgяr sa-hяlяrdя dя Azяrbaycan иlя яmяkdaшlыqda maraqlы olduьunu dиггя-тя чатдыран Kolиnda Qrabar-Kиtarovич юlkяsиnиn hяyata keчиrdиyи enerjи layиhяlяrиndя Azяrbaycan иlя яmяkdaшlыьa maraq gюstяrdи-yиnи vurьuladы.

Kolиnda Qrabar-Kиtarovич prezиdent Иlham Яlиyevиn Avropa Иttиfaqыna sяfяrиnиn uьurlu keчdиyиnи bиldиrdи, Azяrbaycanыn Avro-pa Иttиfaqы иlя yenи sяnяd цzяrиndя ишlяdиyиnи гейд етди, bu prosesиn Avropa Иttиfaqы иlя Azяrbaycan arasыndakы яlaqяlяrиn daha da иnkишafыna xиdmяt edяcяyиnи деdи. Xorvatиya Prezиdentи dюvlя-tиmиzиn baшчыsыnы юlkяsиnя sяfяrя dяvяt etdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Azяrbaycan–Xorvatиya яlaqяlяrиnиn mцxtяlиf sahяlяrdя uьurla иnkишaf etdиyиnи bиldиrdи. Azяrbaycan

Page 241: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

241

Prezиdentи hюkumяtlяrarasы бирэя Komиssиyanыn юz ишиnи praktиkи mяsяlяlяr цzяrиndя cяmlяшdиrmяsиnиn vacиblиyиnи vurьuladы. Avro-panыn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnиn tяmиn olunmasыnda Azяrbaycanыn mцhцm roluna toxunan dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяmиzиn tяшяb-bцskarы vя ишtиrakчыsы olduьu layиhяlяrdя Xorvatиyanыn da ишtиrak edя bиlяcяyиnи dиqqяtя чatdыrdы.

Avropa Иttиfaqы иlя яlaqяlяrdяn danышan prezиdent Иlham Яlиyev bиldиrdи kи, Azяrbaycan Avropa Komиssиyasы иlя fяal яmяkdaшlыq edиr. Azяrbaycan Prezиdentи иkиtяrяflи яlaqяlяrиmиzиn hяm dя Av-ropa Иttиfaqы–Azяrbaycan яlaqяlяrиnиn mюhkяmlяndиrиlmяsи baxы-mыndan яhяmиyyяtиnи vurьuladы. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Azяrbay-canыn Avropa Иttиfaqы иlя sиyasи dиaloq, tяhlцkяsиzlиk, texnolo-gиyalar, enerjи, multиkulturalиzm vя dиgяr sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn genишlяndиrиlmяsи nиyyяtиndя olduьunu нязяря чатдырды.

Sюhbяt zamanы Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn hяllи mяsяlяsиnя toxunuldu. Xorvatиya Prezиdentи mцnaqишяnиn hяllиndя Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlцyцnц dяstяklя-dиklяrиnи bиr daha vurьuladы.

Page 242: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

242

ИSRAИL DÖVLƏTİNİN MЦDAFИЯ NAZИRИ AVИQDOR LИBERMAN ИLЯ GЮRЦШ Mцnhen 17 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 17-dя Mцnhendя Иsraиl Dюvlяtиnиn Mцdafия nazиrи Avиq-dor Lиberman иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan–Иsraиl яlaqяlяrиnиn mцxtяlиf aspektlяrи mцzakиrя edиldи. Avиqdor Lиbermanыn Xarиcи İшlяr nazиrи kиmи, Azяrbaycana sяfяrи xatыrlandы. Иsraиl Dюvlяtиnиn Baш nazиrи Ben-yamиn Netanyahunun юtяn иl Azяrbaycana etdиyи uьurlu sяfяrи хцсуси гейд олунду. Azяrbaycan иlя Иsraиl arasыnda hяrbи-texnиkи sahяdя яmяkdaшlыьыn mяmnunluq doьurduьu vurьulandы, bu sahя-dя gяlяcяk яmяkdaшlыqla baьlы mяsяlяlяr mцzakиrя edиldи.

Page 243: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

243

«KASPERSKY LAB» ШИRKЯTИNИN SAHИBИ VЯ BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU YEVGENИ KASPERSKИ ИLЯ GЮRЦШ Mцnhen 17 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 17-dя Mцnhendя «Kaspersky Lab» шиrkяtиnиn sahиbи vя baш иcraчы dиrektoru Yevgenи Kasperskи иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя «Kaspersky Lab» шиrkяtиnиn Azяrbaycan иlя mцяyyяn sahяlяrdя uьurla яmяkdaшlыq etdиyи vurьulandы. Dцnyada mц-rяkkяb proseslяrиn baш verdиyи bиr dюvrdя kиbertяhlцkяsиzlиyиn tя-mиn olunmasыnыn иkиtяrяflи яmяkdaшlыqda mцhцm yer tutduьu bиldиrиldи. Azяrbaycan иlя яlaqяlяrиn daha da genишlяndиrиlmяsиnиn vacиblиyиnиn vurьulandыьы sюhbяt zamanы xцsusиlя sяnaye vя dиgяr sahяlяrdяkи proseslяrиn tяhlцkяsиzlиyиnиn tяmиn edиlmяsи иstиqa-mяtиndя gюrцlян ишlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 244: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

244

PAKИSTAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB MЯMNUN HЦSEYNЯ Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Son gцnlяr юlkяnиzdя tюrяdиlmиш terror aktlarы bиzи son

dяrяcя kяdяrlяndиrиr. Bиz bu amansыz яmяllяrdяn hиddяtlяnиr, terrorиzmиn bцtцn

tяzahцrlяrиnя qarшы hamыlыqla, qяtиyyяtlя vя ardыcыl mцbarиzя aparыlmasыnы vacиb hesab edиrиk.

Bu aьыr anlarda kяdяrиnиzи bюlцшцr, Sиzя, hяlak olanlarыn aиlяlяrиnя vя yaxыnlarыna, qardaш Pakиstan xalqыna юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan dяrиn hцznlя baшsaьlыьы verиr, yaralananlara vя xяsarяt alanlara шяfa dиlяyиrяm.

Allah rяhmяt elяsиn.

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 17 fevral 2017-cи иl

Page 245: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

245

MЦNHEN TЯHLЦKЯSИZLИK KONFRANSЫ ЧЯRЧИVЯSИNDЯ KEЧИRИLЯN PANEL MЦZAKИRЯDЯ ИШTИRAK Mцnhen 18 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 18-dя Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransы чяrчиvяsиndя Avrasи-yada яmяkdaшlыq vя problemlяr mяsяlяlяrиnя hяsr olunмуш panel mцzakиrяdя ишtиrak etmişdir.

Tяdbиrdя Azяrbaycanыn bиrиncи xanыmы Mehrиban Яlиyeva vя Heydяr Яlиyev Fondunun vиtse-prezиdentи Leyla Яlиyeva da ишtи-rak etmişlər.

Panel mцzakиrяnиn aparыcыsы, Avrasиya qrupunun sяdrи vя tя-sиsчиsи Yan Bremmer Avrasиya regиonunun яhяmиyyяtи vя bu regи-onda gedяn proseslяr barяdя mяlumat verdиkdяn sonra tяdbиrиn qonaqlarыnы tяqdиm eтdи.

Y a n B r e m m e r: Mяn bюyцk mяmnunиyyяtlя чox mюtя-bяr шяxslяrdяn иbarяt bиr qrupu sиzя tяqdиm etmяk иstяyиrяm. Burada toplaшmaьыmыzыn яsas mяqsяdи mяlumdur. Mцnщen Tяhlцkяsиzlиk Konfransы чяrчиvяsиndя xцsusиlя чoxsaylы qeyrи-mцяyyяnlиk vя suallar mюvcuddur.

Avrasиya bиzиm daha sabиt regиonlarыmыzdan bиrиdиr. Ancaq bu heч dя hяr zaman belя olmamышdыr. Panel ишtиrakчыlarыnы tяq-dиm etmяzdяn яvvяl bиr neчя mяqamы dиqqяtиnиzя чatdыrmaq иstяyиrяm.

Mяnи heyrяtlяndиrяn odur kи, bu gцn Avrasиyaya nяzяr saldыqda, bиz gяlяcяkdя dцnyanыn dиgяr regиonlarыnda vяzиyyяtиn necя olacaьыnы sankи gюrmцш oluruq. Bиrиncиsи, цmumиlиkdя dюvlяtlяr daxиlи ишlяrи иlя mяшьul olurlar. Dиgяrlяrиnиn daxиlи ишlя-rиnя иdeolojи mцdaxиlя aшaьы sяvиyyяdяdиr. Mяsяlяn, Qazaxыstan

Page 246: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

246

Rusиyaya иslahatlarыn necя aparыlmalы olduьunu bиldиrmиr. Azяrbaycan Gцrcцstanыn daxиlи ишlяrи иlя baьlы hяr hansы mцnasи-bяt bиldиrmиr. Eynи zamanda, bиz Rusиya vя Чиnиn mehrиban qonшuluq шяraиtиndя yaшadыьыnы, bяzяn иsя Шanxay Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыnыn tиmsalыnda Qяrb dцnya nиzamыna alternatиvиn tяq-dиm edиlmяsиndя bиr-bиrиnи dяstяklяdиyиnиn шahиdи oluruq. Nяha-yяt, qloballaшmaya gяldиkdя чox maraqlы bиr mяqam ortaya чы-xыr. Tяchиzat zяncиrиnиn artыq qlobal deyиl, daha чox dюvlяtlяra-rasы tиcarяt qovшaqlarы modelи цzяrиndя qurulduьunun шahиdи oluruq. Xцsusиlя dя «bиr kяmяr–bиr yol» modelиnи qeyd etmяk иstяrdиm.

Яsas sual Avrasиyanыn gяlяcяk dцnyanыn mяnzяrяsиnи nя dяrяcяdя mцяyyяn edяcяyи иlя baьlыdыr. Tяbии kи, rиsklяr var. Шцbhяsиz, dюvlяtlяrиn dиgяrlяrиnиn ишlяrиnя иdeolojи mцdaxиlя et-mяmяsи o demяk deyиl kи, maraqlar toqquшmur. Bu, Rusиya–Ukrayna mяsяlяsиndя, Юzbяkиstanыn bяzи qonшularы иlя mцnasи-bяtlяrиndя aydыn gюrцnцr. Eynи zamanda, bиzи dцшцndцrяn mя-sяlяlяrdяn bиrи Rusиya–Чиn mцnasиbяtlяrиnиn davamlы olub-olmaмаsыdыr.

Nяhayяt, sиyasи baxыmdan davamlыlыq sualы var: artan po-pulиzm, neftиn qиymяtиnиn aшaьы olmasы, ИШИD, terrorчuluq, radи-kalиzm vя saиr. Avrasиyada da sиyasи davamlыlыq suallarы mey-dana gяlяcяkmи? Tяhlцkяsиzlиk, tиcarяt vя sиyasи mandat baxы-mыndan gяlяcяk dцnya nиzamы иlя baьlы suallar Avrasиyada yaranыr.

Mяmnunam kи, bu kontekstdя bиzиm bu gцn Mцnhen Tяh-lцkяsиzlиk Konfransы чяrчиvяsиndя olduqca bяnzяrsиz panelиmиz varдыр. Panelиmиzиn ишtиrakчыlarыnы tяqdиm etmяk иstяyиrяm: Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev, Estonиya prezиdentи xa-nыm Kerstи Kalyulayd, Gцrcцstanыn Baш nazиrи Gиorgи Kvиrиka-шvиlи, Qazaxыstan Senatыnыn Sяdrи Kasыm-Jomart Tokayev vя Ukraynanыn сабиг Baш nazиrи vя hazыrda Narodnыy Front Partиyasыnыn sяdrи Arsenи Yatsenyuk.

Avrasиyada fиkиr ayrыlыqlarы иlя baьlы bяzи иlkиn tяшяbbцslяr vя bu qlobal kontekstdя regиonun hansы иstиqamяtdя иrяlиlяmяsи perspektиvlяrи иlя baьlы fиkиrlяrи sюylяmяk цчцn иcazя verиn,

Page 247: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

247

bиrиncи olaraq sюzц Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevя verиm.

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevin чыxышı

Azяrbaycan Asиya иlя Avropa arasыnda yerlяшиr vя bиzиm

coьrafи mюvqeйиmиz яslиndя regиonumuzda geosиyasи vяzиyyяtи mцяyyяn edиr. Azяrbaycan яsrlяrboyu sиvиlиzasиyalarыn qovuш-duьu bиr mяkan, юlkя oluб vя bu gцn bиz tarиxи иrsиmиzи qoruyub saxlayыrыq. Bиz dцnyanыn multиkulturalиzm mяrkяzlяrиndяn bиrи-nя чevrиlmяyиmиzlя qцrur duyuruq. Coьrafи mюvqeйиmиz, eynи zamanda, qonшularыmыzla yaxшы mцnasиbяtlяrиmиz bиzя regиonu-muzda yaшayan иnsanlarыn mяnafeyиnя xиdmяt edяn tяшяbbцslяr иrяlи sцrцlяn bюlgяdя чox etиbarlы tяrяfdaш olmaq иmkanыnы verdи.

Azяrbaycan beynяlxalq arenada etиbarlы tяrяfdaшdыr. Bиz gяnc юlkяyиk. Юtяn иl mцstяqиllиyиmиzиn bяrpasыnыn 25-cи иldюnцmцnц qeyd etдиk. Bu qыsa mцddяt яrzиndя hesab edиrяm kи, Azяrbaycan dцnyada hюrmяt edиlяn юlkяйя чеврилиб. Bunun яn yaxшы nцmunяsи bиr neчя иl bundan яvvяl Bиrlяшmиш Mиllяtlяr Tяшkиlatыnda nцmayиш olundu. O zaman Azяrbaycan 155 юlkяnиn dяstяyи иlя BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn qeyrи-daиmи цzvц seчиldи. Belяlиklя, bu, beynяlxalq иctиmaиyyяtиn mцtlяq яksяrиyyяtиnиn bиzиm fяalиyyяtи-mиzя verdиyи hяqиqи qиymяt, bиzя gюstяrиlяn etиmad vя hюrmяt яla-mяtи иdи.

Bиz иslahatlar aparmaqla, иqtиsadиyyatыmыzы planlы иqtиsadиyyat-dan bazar иqtиsadиyyatыna keчиrdиk. Bu gцn иqtиsadиyyatыn юzяl sektorunun цmumи daxиlи mяhsulda payы 80 faиzdяn artыqdыr. Azяrbaycan qonшularla regиonal яmяkdaшlыьыn yenи formatыnы tяt-bиq etdи. 20 иldяn dя artыq mцddяtdяn яvvяl tяшяbbцskar qиsmиndя чыxыш etdиyиmиz enerjи vя nяqlиyyat layиhяlяrи bu gцn nяиnkи tяkcя bиzиm цчцn, hяmчиnиn regиon цчцn dя yaxшы nяtиcяlяr verиr. Bu gцn enerjи tяhlцkяsиzlиyи mяsяlяlяrиnя mиllи tяhlцkяsиzlиk mяsяlяsиndяn ayrы baxыla bиlmяz. Sиyasяtиmиz bиrиncи nюvbяdя, qonшularыmыzla, eynи zamanda, mцsяlman dцnyasы – bиz mцsяlman dцnyasыnыn bиr hиssяsиyиk – vя Avropa иlя яmяkdaшlыьыn gцclяndиrиlmяsи mяqsяdи-nи daшыyыr. Bиz bu yaxыnlarda Avropa Иttиfaqы иlя bиr чox яmяkdaш-

Page 248: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

248

lыq sahяlяrиnи яhatя edяcяk yenи razыlaшma цzяrиndя danышыqlara baшlamышыq.

Bиz чox nadиr юlkяlяrdяn bиrиyиk kи, eynи zamanda, hяm Иs-lam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыnыn, hяm dя Avropa Шurasыnыn цzvц-yцk. 2015-cи иldя bиz иlk Avropa oyunlarыnы tяшkиl etdиk. Bu иl bиz IV Иslam Hяmrяylиyи oyunlarыna ev sahиblиyи edяcяyиk. Belяlиklя, bu bиzиm nиyyяtlяrиmиzи gюstяrиr vя bиz sиvиlиzasиyalar, mяdяnиy-yяtlяr arasыnda dиaloqa чoxlu tюhfя verиrиk.

Цzlяшdиyиmиz problemlяrdяn яn bюyцyц Ermяnиstan tяrяfиn-dяn Azяrbaycan яrazиsиnиn davamlы ишьalыdыr. Bu da Ermяnиstan tяrяfиndяn etnиk tяmиzlяmя vя яrazиmиzиn 20 faиzиnиn ишьalы иlя nя-tиcяlяnиб. BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasы Ermяnиstan qoшunlarыnыn яrazиmиzdяn dяrhal vя qeyd-шяrtsиz чыxarыlmasыnы tяlяb edяn 4 qяtnamя qяbul edиб. Bu qяtnamяlяr 20 иldяn artыqdыr kи, kaьыz цzяrиndя qalmaqdadыr. Bцtцn mцnaqишяlяrиn hяllи eynи prиnsиpя, eynи yanaшmaya яsaslanmalыdыr. Hяr bиr юlkяnиn яrazи bцtюvlц-yцnя hюrmяt edиlmяlиdиr, onu pozmaq olmaz. Beynяlxalq sяvиy-yяdя tanыnan sяrhяdlяr gцc yolu иlя dяyишdиrиlя bиlmяz. Ermяnиs-tan vя Azяrbaycan arasыnda mцnaqишя, hяmчиnиn regиon цчцn яn bюyцk tяhlцkяdиr. Bиzиm konstruktиv sиyasяtиmиz mцnaqишя-nиn BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn vя dиgяr vacиb tяшkиlatlarыn qяbul etdиyи qяtnamяlяr яsasыnda sцlh yolu иlя яn tez nиzamlan-masы mяqsяdиnи daшыyыr.

Иndи иsя sюzцmц bиtиrиrяm, чцnkи mяnя иlkиn tяqdиmat цчцn 5 dяqиqя vaxt ayrыlыб. Сonra suallarыnыzы mяmnunиyyяtlя cavab-landыracaьаm. Saь olun.

Sonra moderator Yan Bremmerin təqdimatı иlя regional mü-zakirələr davam etdirildi.

G и o r g и K v и r и k a ш v и l и (Gцrcцstanыn Baш nazиrи): Яv-vяlcя, Avropa Иttиfaqы qarшыsыnda olan чaьыrышlara toxunmaq иs-tяyиrяm. Цmumиlиkdя bиz burada Avrasиyada olan tяhlцkяlяr-dяn bяhs edиrиk. Чaьыrышlar fяrqlи vя mцxtяlиf иstиqamяtlиdиr. Bu-rada qaynar vя dondurulmuш mцnaqишяlяr mюvcuddur vя bu fonda kичиk dюvlяtlяrиn sabиtlиyи olduqca vacиb mяsяlяdиr. Bu sя-bяbdяn иstяrdиm Gцrcцstanы mиsal gяtиrиm. Bиz bцtцn чox cиddи чaьыrышlara baxmayaraq, Avropa vя Avrоatlantиk aиlяnиn цzvц

Page 249: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

249

olmaьa vя sabиt gяlяcяk qurmaьa чalышan юlkяyиk vя bu чaьыrыш-lar kиfayяt qяdяr cиddиdиr. Gцrcцstanыn яrazи bцtюvlцyц pozulub, tarиxи яrazиlяrиmиzиn иkи sубйекти Rusиya tяrяfиndяn ишьal edиlиb. Lakиn bunlara baxmayaraq, bиz иlk olaraq, xarиcи sиyasяt hяdяf-lяrиmиzlя baьlы ardыcыl mюvqe tutmaьa vя problemlяrиmиzиn uzunmцddяtlи hяllиnиn tяmяlиnиn qoyulmasы цчцn konstruktиvlиk nцmayиш etdиrmяyя чalышыrыq.

Gцrcцstan bu yaxыnlarda Avropa Иttиfaqы иlя Assosиasиya Sa-zишиnи иmzalayыb vя hяmиn sяnяdиn bиr hиssяsи hяrtяrяflи azad tиca-rяt sazишиnиn dяrиnlяшdиrиlmяsиdиr. Bиzиm NATO strukturlarы иlя иnteqrasиyamыz artmaqdadыr, bиz Яfqanыstandakы sцlhmяramlы яmяlиyyatlarda ишtиrak edиrиk vя buna яn bюyцk tюhfя verяn dюv-lяtlяrdяnиk. Bununla yanaшы, bиz Avropa Иttиfaqы иlя bиrlиkdя Mяrkяzи Afrиkada sцlhmяramlы яmяlиyyatlarda ишtиrak edиrиk. Yяnи bиz tяdrиcяn Avropa nиzamыnыn tяrkиb hиssяsиnя чevrиlиrиk. Bu sadяcя, sюz xatиrиnя deyиlmиr. Gцrcцstan Avropa standartla-rыna чox uyьun olan sиstem yaratmaqdadыr.

Bununla belя, regиonal яmяkdaшlыq Cяnubи Qafqazыn sabиtlи-yиnиn tяmяl daшыdыr. Burada Azяrbaycan, Gцrcцstan vя Tцrkи-yяnи bиrlяшdиrяn Bakы–Tbиlиsи–Qars dяmиr yolu kиmи gюzяl layи-hяlяrиmиz var. Bиzиm Avropanы Asиya иlя bиrlяшdиrяn Иpяk yolu Иqtиsadи Kяmяr – «bиr kяmяr–bиr yol» tяшяbbцsцndяn qaynaqla-nan иmkanlarыmыz var.

Onu da qeyd etmяlиyяm kи, Gцrcцstan Avropa Иttиfaqыnыn vя Avropanыn яn шяrqиndя yerlяшяn xrиstиan юlkяsиdиr. Bиz tarиxяn Avropa юlkяsи olmuшuq. Bиz bцtцn qonшularыmыz vя Avropa Иttиfaqы иlя azad tиcarяt haqqыnda sazишlяr иmzalamышыq. Bu ya-xыnlarda иsя Чиn иlя azad tиcarяt haqqыnda danышыqlarы yekun-laшdыrmышыq.

Bиzиm яhalиmиzиn sayы 3,8 mиlyondur vя azad, aчыq иqtиsadиy-yata malиk юlkяyиk. Bиr neчя gцn bundan яvvяl «Иrs Fondu» reytиnqlя baьlы yenи hesabat dяrc etmишdиr. Hяmиn hesabata gю-rя, Gцrcцstan dцnyada яn azad иqtиsadиyyata malиk olan dюvlяt-lяr sыrasыnda 13-cц yerdяdиr. Dцnya Bankыnыn «Doиng busиness» reytиnqиnя gюrя, bиz 16-cы yerdяyиk. Demokratиya sahяsиndя dя reytиnqlя baьlы bиz gцclц mюvqeyя malиk юlkяyиk. Bиz Assosиasи-

Page 250: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

250

ya Sazишиndяn иrяlи gяlяn tюvsиyяlяrя uyьun olaraq, gюstяrиcиlяrи-mиzи tяdrиcяn yaxшыlaшdыrыrыq.

Baшlыcasы иsя odur kи, bиzиm xarиcи sиyasяtlя baьlы mяqsяd-lяrиmиz daxиlи иslahatlara daиr gцndяlиyиmиzи dя mцяyyяnlяшdиrиr. Bu gцndяlиk olduqca genишdиr. Юlkяmиz цчцn tяhsиl bиr nюmrяlи prиorиtetdиr. Bu sahяdя tяlяb vя tяklиf arasыndakы fяrqи aradan qaldыrmaьa чalышыrыq. Bиz peшя tяhsиlиnя bюyцk яhяmиyyяt verиr vя bu sahяnи Almanиya–Иsveч–Avstrиya modelи цzrя иkиlи tяhsиl sиstemи яsasыnda иnkишaf etdиrиrиk.

Иdarячиlиk sahяsиndя иslahatlarыn aparыlmasы яn mцhцm prиorиtetlяrdяn bиrиdиr. «Elektron hюkumяt» sahяsиndя Estonи-yanыn tяcrцbяsиndяn иstиfadя edиrиk, «bиr pяncяrя» konsepsиyasы-nы tяtbиq etmишиk. Vergи sиstemиmиzи lиberallaшdыrmышыq, carи иl yanvarыn 1-dяn bиz vergи gяlиrlяrиnи lяьv etmиш vя yalnыz dиvи-dendlяrя olan vergиnи qцvvяdя saxlamышыq.

Иnfrastrukturun mцasиrlяшdиrиlmяsиnя bюyцk sяrmayяlяr qoy-muшuq vя tяbии kи, vacиb regиonal layиhяlяrи bиr daha qeyd etmяk иstяrdиm. Чцnkи bиz Шяrq иlя Qяrbиn kяsишmяsиndя, Rusиya vя Yaxыn Шяrq arasыnda yerlяшиrиk. Yяnи regиonal яmяkdaшlыq vя re-gиonal sabиtlиk bюlgяmиzиn sabиtlиyиnиn tяmяl daшы olmaqda da-vam edиr. Чaьыrышlarыn fonunda bиz mюvcud resurslardan иstиfa-dя edяrяk, kиfayяt qяdяr sabиtlиk vя юlkяlяrиmиz цчцn uzunmцd-dяtlи иnkишaf perspektиvlяrиnиn yaradыlmasы nцmunяsиnи nцmayиш etdиrиrиk. Чox saь olun.

K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v (Qazaxыstan Senatыnыn Sяd-rи): Qazaxыstan postsovet mяkanыnda иkиncи яn bюyцk иqtиsadиy-yata malиk, beynяlxalq яmяkdaшlыьa aчыq olan юlkяdиr. Bиz yaxыn qonшularыmыzla – Rusиya vя Чиn иlя gюzяl mцnasиbяtlяrя malиk olmaьыmыzla fяrяhlяnиrиk. Bu bиzиm цчцn tяhlцkяsиzlиk vя uьurlu иqtиsadи иnkишafla baьlы olan mяsяlяdиr. Bиz yaxыn qonшularыmыzla yaxшы, proqnozlaшdыrыla bиlяn vя dost mцnasиbяtlяrиn яhяmиyyя-tиnи tam olaraq anlayыrыq. Qazaxыstanыn Rusиya иlя яn uzun quru sяrhяdlяrиnиn demarkasиyasы baшa чatdыqdan vя hяr иkи юlkяnиn parlamentи tяrяfиndяn ratиfиkasиya edиldиkdяn bяrи bиzиm bцtцn qonшularыmыzla heч bиr яrazи problemиmиz yoxdur. Eynи mяsяlя-nи bиzиm Чиn vя Mяrkяzи Asиya dюvlяtlяrи иlя sяrhяdlяrиmиz haq-

Page 251: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

251

qыnda da demяk olar. Bиz иslahatlarы davam etdиrиrиk. Qazaxыs-tan иslahatчы dюvlяt olaraq иnanыr kи, bиz cяmиyyяtиmиzиn иqtиsadи vя sиyasи sahяlяrdя transformasиyasы prosesиnи dayandыrmamalы-yыq. Яmиnиk, struktur иslahatlarы иstяnиlяn halda davam etdиrиl-mяlиdиr kи, Qazaxыstan dцnyanыn 30 яn иnkишaf etmиш юlkяsи sыra-sыna daxиl olsun. Qazaxыstan BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn qey-rи-daиmи цzvцdцr. Bиz dцnyanыn unиversal vя яvяzolunmaz tяшkи-latы olan BMT иlя яmяkdaшlыьa xцsusи яhяmиyyяt verиrиk.

BMT чяrчиvяsиndя bиzиm prиorиtetlяrиmиzя nцvя materиallarы vя sиlahlarыn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы daxиldиr. Чцnkи bиz nцvя sиlahlarыnыn terrorчularыn яlиnя keчя bиlmяsиndяn nara-hatыq. Яgяr nцvя materиallarы vя hяtta sиlahlarы «Boko Haram» vя ya dиgяr bиr terror tяшkиlatы tяrяfиndяn яlя keчиrиlsя, hazыrkы dцnya nиzamы tamamиlя daьыla bиlяr. Bu sяbяbdяn яn azы bиzиm regиonumuzda tяhlцkяsиzlиyиn tяmиn edиlmяsи prиorиtetlяrdяn bиrиdиr. Qazaxыstan Asиyada Etиmad Tяdbиrlяrиnиn Artыrыlmasы Tяшkиlatыnda vя Шanxay Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыnda da olduqca fяaldыr.

Avrasиyada иqtиsadи яmяkdaшlыq mяsяlяsиnя gяldиkdя, mяn Чиnиn «bиr kяmяr–bиr yol» konsepsиyasыnы vurьulamaq иstяrdиm. Bu konsepsиya Чиnиn sяdrи Sи Cиnpиn tяrяfиndяn 2013-cц иldя Astanada elan edиlmишdиr. Bиz hesab edиrиk kи, bu чox perspek-tиvlи konsepsиyadыr. Чцnkи bu, Avrasиyada, Чиnиn яtrafыnda olan dюvlяtlяrя Qazaxыstan яrazиsиndяn юz mallarыnыn nяqlи цчцn ge-nиш иmkanlar verяcяk. Yяnи Qazaxыstanыn tranzиt dюvlяtя чevrиl-mяsи gюzlяnиlиr.

Hazыrkы иqtиsadи яmяkdaшlыq шяraиtиndя tranzиt dюvlяt olmaq чox vacиb vя perspektиvlи mяsяlяdиr. Bu, neft vя qaz иxrac etmяkdяn dя sяrfяlиdиr. Bu gцn bиr чox dюvlяtlяr юz яrazиsи иlя mцxtяlиf mal vя яmtяя mяhsullarыnыn nяqlиnя чalышыr. Hesab edи-rиk kи, nюvbяtи 5 иl яrzиndя Чиn Qazaxыstan яrazиsи иlя Avropaya 100 mиndяn artыq konteyner nяql edяcяkdиr. Tяbии kи, bu, tиcarяt zяncиrиdиr. «Bиr kяmяr–bиr yol» konsepsиyasы чяrчиvяsиndя Rusи-yanыn rolu чox bюyцk olacaqdыr. Bu mяnиm qыsa qeydlяrиm иdи. Чox saь olun.

Page 252: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

252

A r s e n и Y a t s e n y u k (Ukraynanыn сабиг Baш nazиrи): Mяn Avrasиyada qыrыlma xяtlяrи mюvzusuna qayыtmaq иstяyи-rяm. Xatыrlatmaq иstяrdиm kи, 10 иl bundan юncя prezиdent Putиn Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыnda юzцnцn чaьыrышlarla dolu mяшhur чыxышыnы etmишdиr. Azad dцnyada bяzиlяrи bunun sadяcя, bиr чыxыш olduьunu zяnn etdиlяr. Lakиn gюrцn nяlяr baш verdи. Rusиya Federasиyasы Gцrcцstanыn яrazиsиnиn bиr hиssяsиnи ишьal etdи. Rusиya Avropada Adи Sиlahlы Qцvvяlяr Haqqыnda Sa-zишиn hяyata keчиrиlmяsиnи dayandыrdы vя daha sonra bu sazишdяn иmtиna etdи. Rusиya beynяlxalq sяvиyyяlи cиnayяt tюrяdяrяk, Krы-mы иlhaq etdи, Donetsk vя Luqanska юz ordusunu yerиtdи. Ru-sиya azad dцnyaya qarшы kиbermцharиbя aparыr. O, tяblиьat mц-harиbяsи aparaраq, seчkиlяrя mцdaxиlя edиr vя bunu Avropada keчиrиlяcяk seчkиlяrlя dя baьlы edяcяkдир.

Bиz olduqca tяhlцkяlи dцnyada yaшayыrыq vя qыrыlma xяttи mяhz Rusиyadan keчиr. Mяn ukraynalыlar adыndan deyя bиlяrяm kи, bиzиm юlkяmиz Rusиya tяrяfиndяn baшlanыlan mцharиbя vяzиyyяtиndяdиr. Bиz 10 mиn иnsanы vя Ukrayna иqtиsadиyyatыnыn 20 faиzиnи иtиrmишиk. Bиz Krыmы, praktиkи olaraq, Donetskи vя Lu-qanskы иtиrdиk. Bиz Rusиya ordusunun qarшыsыnы alan yeganя dюvlяt olduq. Bu gцn sюhbяt azad dцnyanыn dяyяrlяrи vя tяkcя Ukraynanыn deyиl, bu masa яtrafыnda tяmsиl olunan hяr bиr юl-kяnиn mцstяqиllиyиnиn vя яrazи bцtюvlцyцnцn taleyиndяn gedиr.

Burada nя edиlmяlиdиr? Яn yaxшы seчиm bиzиm bиr olmaьыmыz vя demokratиya, azad dцnya, azad medиa kиmи dяyяrlяrиmиzя sa-dиq qalmaьыmыzdыr. Bиz hяr bиr юlkяnи dяstяklяmяlи, bиrgя cavab tяdbиrlяrи gюrmяlи vя sяylяr gюstяrmяlиyиk. Ukrayna xalqы ola-raq, bиz чaьыrышlarla dolu dюnяmdя yaшayыrыq. Rusиyanыn hяrbи tяcavцzцnя baxmayaraq, bиz bюyцk иqtиsadи иslahatlar hяyata keчиrиrиk. Bиz 1 иl яrzиndя bцdcя kяsиrиnи 10 faиzdяn 3 faиzя endиrя bиlmишиk. Bиz 4 qяnaяt paketиnи qяbul etmишиk kи, onlar hяtta Yu-nanыstanda qяbul edиlяnlяrdяn daha sяrt olmuшdur.

Bu gцn иqtиsadиyyatыmыz yenиdяn dиrчяlиr. Lakиn bu gцn mяnиm юlkяm vя azad dцnyanыn hяr bиr цzvц цчцn яn vacиb mяsяlя Rusиyanыn tяkcя яmяkdaшlыьa sюvq edиlmяsи deyиl, юz цzяrиnя gюtцrdцyц beynяlxalq юhdяlиklяrя яmяl etmяyя mяcbur

Page 253: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

253

olunmasыdыr. Rusиya qonшularыnы hяdяlяmяmяlи, BMT Nиzam-namяsиnя vя Ukraynanыn sиmasыnda mцstяqиl dюvlяtlяrя hюr-mяtlя yanaшmalыdыr.

K e r s t и K a l y u l a y d (Estonиya Prezиdentи): Cяnab Brem-mer, чox maraqlы gиrиш nиtqиnиzя gюrя tяшяkkцr edиrяm. Burada qeyd etdиnиz kи, Avrasиyada xalqlar mehrиban qonшuluq шя-raиtиndя yaшamaьы юyrяnиblяr vя qonшularы иlя mцnasиbяtlяrи nor-maldыr. Avrasиya deyиlяndя Avropa vя Asиya nяzяrdя tutulur. Burada иsя Gцrcцstan vя Ukrayna tяmsиl olunur vя mяnя ma-raqlыdыr kи, mehrиban qonшuluq deyяndя bu юlkяlяrиn tиmsalыnda bunu demяk olarmы? Bu юlkяlяrя gяldиkdя nяlяr baш verdи? Bu dюvlяtlяr чox vacиb xяtdя yerlяшиrlяr, bиlmиrяm, bu, qыrыlma xяttи иdи, yoxsa yox. Иstяnиlяn halda, bu xalqlar Qяrbя, demokratиk dяyяrlяrя sadиq sиstemя mяnsub olmaqla baьlы demokratиk иra-dяlяrиnи иfadя etdиlяr vя nяtиcяdя hяr 2 юlkя buna gюrя cяzalan-dыrыldы. Bax, bu, яsl qыrыlma xяttиdиr vя onun yenиdяn gerи чяkиl-mяsи цчцn nяlяr etmяlи olduьumuz цzяrиndя dиqqяtlя dцшцn-mяlиyиk.

Bu masa яtrafыnda olan юlkяlяr Baltиk dяnиzиndяn Pamиr daь-larыna qяdяr olan coьrafиyanы яhatя edиr vя dцnяn NATO-ya hяsr olunmuш paneldя ишtиrak edяn Brцsseldяn gяlmиш 5 Avropa юlkя-sиnиn Mцdafия nazиrlяrиnиn 2 gцn яrzиndя mяшq etdиklяrи bяnzяr чыxышlarыnыn sяslяndиyи tяdbиrdяn daha fяrqlиdиr. Яmиnяm kи, bu paneldя sяslяnдириляn fиkиrlяr tamamиlя fяrqlи olacaqдыр.

Hesab edиrяm kи, bazar иqtиsadиyyatы vя qanunun alиlиyиnиn tяmиn edиlmяsи mцяyyяn mяnada xarиcи sяrmayяlяrиn cяlb olun-masыna иmkan yaradыr. Lakиn bundan sonra dюvlяt daha da dя-rиndяn иnkишaf etmяlи, иnsanlara sюz azadlыьы verиlmяlи, иnsan hц-quqlarы vя юlkяdя korrupsиyanыn aшaьы sяvиyyяdя olmasы tяmиn edиlmяlиdиr. Mяn bunu юz tяcrцbяmиzdяn иrяlи gяlяrяk deyиrяm. Чцnkи Sovet Иttиfaqы adlanan hяbsxanadan azad olan dиgяr юl-kяlяr kиmи, bиzиm dя yardыma ehtиyacыmыz var иdи. Lakиn son 25 иldя demokratиk dюvlяtlяr bиzя malиyyя yardыmlarы etdи, zяrurи иnstиtutlarыn yaradыlmasыnda kюmяk gюstяrdи. Onlar tяsяvvцr edя bиlmяzdиlяr kи, 25 иldяn sonra Estonиya rяqяmsal юlkя olaraq, ar-

Page 254: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

254

tыq hяmиn Qяrbи Avropa dюvlяtlяrиnя nя иsя юyrяdяcяk. Bиzиm цчцn borcu qaytarmaьыn zamanыdыr.

Bиr neчя onиllиk яrzиndя Sovet Иttиfaqыnыn tяrkиbиndя yaшamыш mцxtяlиf dюvlяtlяrиn иnkишaf yoluna nяzяr saldыqda belя bиr nяtиcя hasиl olur. Иnsanlar tam azadlыьa malиk olduqlarыnы nя qяdяr tez dяrk etsяlяr, heч шцbhяsиz kи, юlkяdяkи vяzиyyяt bиr o qяdяr yaxшы olar. Bиlmиrяm, bu nиyя belяdиr? Ola bиlsиn, bиzиm tarиxиmиzя gюrя. Ancaq bиz Sovet Иttиfaqыna гаршы yalnыz mцstяqиl olmaьыmыz цчцn mцbarиzя aparmamышыq. Bиz sюz azadlыьы hцququ uьrunda mцba-rиzя aparmышыq. Sovet dюnяmиndя bu yox иdи. Bиz bиznesиn иnkишaf etdиrиlmяsи hцququ uьrunda mцbarиzя aparmышыq. Sovet dюnя-mиndя bu da yox иdи. Bиz bunlarыn uьrunda sцlh yolu иlя mцbarи-zя aparmышыq. Mяn «sцlh» иfadяsиnя gюrя burada цzr иstяyиrяm. Чцnkи burada mяnиm qonшularыm, sюzцn яsl mяnasыnda, dюyц-шцblяr. Bиz unutmamalыyыq kи, qыrыlma xяttи daиmи deyиl vя o, dяyи-шиля bиlяr. Lakиn иstяnиlяn halda, иnkишaf иstиqamяtи иlя baьlы son sюz xalqыn olmalыdыr.

Y a n B r e m m e r (moderator): Шadam kи, mцzakиrяlяr цчцn kиfayяt qяdяr vaxtыmыz vя mцzakиrя olunasы чoxlu mяsяlяlяrиmиz var. Panel ишtиrakчыlarыnыn tяqdиmatlarы чox fяrqlи oldu vя bu mюvzularы daha da dяrиndяn mцzakиrя etmяk иstяrdиm. Xanыm Prezиdentиn dedиyиnя cavab olaraq, bиldиrmяk иstяrdиm kи, mяn юlkяlяrиn иdeolojи olaraq dиgяrlяrиnя hansы sиstemи seчmяklя baьlы tяzyиq etmяmяsиnи mцsbяt mяqam kиmи qeyd etdиm. Ancaq bununla yanaшы, qeyd etdиm kи, mцharиbяlяr, mцdaxиlяlяr vя dи-gяr hallar tяяssцf kи, mюvcuddur. Lakиn mяn yenя dя mцsbяt mяqamdan baшlayacaьam. Hesab edиrяm kи, bиz Rusиya haq-qыnda mцtlяq danышmalыyыq. Чцnkи paneldя ишtиrak edяnlяrиn bu mюvzuda olduqca яhяmиyyяtlи шяxsи fиkиrlяrи varдыр.

Mяn cяnab Tokayevя mцracияt etmяk иstяyиrяm. Sayca яn чox rus яhalиsи mяhz sиzиn юlkяdя yaшayыr. Bununla yanaшы, sиz иs-tяr daxиldя, иstяrsя dя Rusиya иlя mцnasиbяtlяrdя mehrиban bиr-gяyaшayышы tяmиn edя bиlmиsиnиz. Burada Rusиya иlя daha mцrяk-kяb mцnasиbяtlяrя malиk olan hяmkarlarыnыzыn fиkиrlяrиnи eшиdя-cяyиk, lakиn Qazaxыstanыn buna necя naиl olmasы иlя baьlы sиzиn tяcrцbяnиz haqqыnda eшиtmяk иstяrdиk.

Page 255: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

255

K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v: Bиz tarиxяn mцxtяlиf mяdя-nиyyяtlяrя vя dиnlяrя qarшы tolerant olmuшuq. Bиz fяrqlи mяdяnиy-yяtlяrиn heч bиrиnя etиnasыz yanaшmыrыq. Dиl mяsяlяsиnя gяldиkdя, bиz иlk gцndяn bяyan etdиk kи, юlkяdя dюvlяt dиlи qazax dиlи olacaqdыr. Prezиdentиmиz Konstиtusиyamыzda rus dиlиnиn rяsmи dиl kиmи qяbul edиlmяsи fиkrиnи иrяlи sцrdц. Чцnkи rus dиlи юlkя-mиzdя olduqca genиш yayыlыb vя bunun bиzиm цчцn bиr sяrvяt ol-duьunu dцшцnцrяm. Fиkrиmcя, иstяnиlяn dиlя qarшы mцbarиzя aparmaq чox aьыlsыz bиr ишdиr. Юzцmцz, яhalиmиz nя qяdяr чox dиl bиlsя, bиr o qяdяr yaxшыdыr.

Bu gцn bиz юlkяdя иngиlиs dиlиnи цчцncц qeyrи-rяsmи dиl kиmи tяшvиq edиrиk. Ancaq gяlяcяkdя ola bиlsиn kи, o, Qazaxыstanыn rяsmи dиllяrиndяn bиrи olsun. Bиz anlayыrыq kи, gяnc nяsиl цчцn иn-gиlиs dиlиnи bиlmяk чox vacиbdиr. Belяlиklя, mцdrиklиk, tolerantlыq vя dяrrakя юlkяdя sabиtlиyиn qorunmasы цчцn tяmиnatlardan bи-rиdиr. Юlkяdя sabиtlиk olmasa, иqtиsadи иslahatlarыn aparыlmasы mцmkцn olmaz. Hesab edиrиk kи, Qazaxыstanda olan dиnи anlaш-ma da чox vacиbdиr. Чцnkи иqtиsadи иslahatlarыn иrяlиlяmяsи цчцn bцtцn иmkanlardan иstиfadя edиlmяsи чox vacиbdиr. Bu sяbяbdяn Qazaxыstan яnяnяvи dцnya dиnlяrи rяhbяrlяrиnиn zиrvя gюrцшlяrиnи tяшkиl edиr kи, hяm dиn xadиmlяrи, hяm dя sиyasяtчиlяr bиr araya gяlяrяk, qlobal mцstяvиdя sцlh vя tolerantlыьы mцzakиrя etsиnlяr.

Sonuncu belя zиrvя toplantыsыnda BMT-nиn Baш katиbи, Иordanиya Kralы, Fиnlandиya Prezиdentи vя mцhцm beynяlxalq tяшkиlatlarыn rяhbяrlяrи ишtиrak etmиш, Avrasиya vя daha genиш coьrafиyada sцlh, tяhlцkяsиzlиk vя sabиtlиk mяsяlяlяrи яtrafыnda mцzakиrяlяr aparmышlar.

Y a n B r e m m e r: Bu, yaxшы xяbяrlяr kateqorиyasыna daxиl olanlar иdи. Bцtцn dиgяr ишtиrakчыlar bu vя ya dиgяr mяnada mцdaxиlя иlя цzlяшmиш, bяzи hallarda иsя Rusиya иlя bиlavasиtя mцharиbя шяraиtиndя olmuшlar. Sualыm belяdиr – tяhlцkяnиn sяbяblяrи nяdиr? Юtяn иl яrzиndя bиr чoxlarы Putиnи geosиyasи qalиb hesab etdиlяr. Onun tяsиr иmkanlarыnыn genишlяndиyи иddиa edиlиr. Hяqиqяtяnmи Putиn fяrd olaraq gцclяnиb, yoxsa Rusиyanыn иqtиsadиyyatы zяиflяyиb? Bяlkя bu, sovet dюnяmиndяn qalma иmperиalиst ab-havasыdыr? Fиkrиnиzcя, regиonda Rusиya иlя baьlы

Page 256: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

256

чaьыrышlarыn kюkцndя nя dayanыr? Bяlkя kяnardan kиfayяt qяdяr beynяlxalq dяstяk yoxdur? Gяlиn яn чox чaьыrышlarla цzlяшmиш шяxs kиmи, sюzц сабиг Baш nazиr Yatsenyuka verяk.

A r s e n и Y a t s e n y u k: Gяlиn aчыq danышaq, prezиdent Pu-tиn dцnyanы иdarя etmяk иstяyиr, яn azыndan onun bиr hиssяsиnи. O, aчыq шяkиldя bяyan edиб kи, Rusиya Federasиyasы tяsиr daиrяlя-rиnи bяrpa etmяk иstяyиr. Zяnnиmcя, Rusиya Prezиdentи Sovet Иt-tиfaqыna bяnzяr bиr bиrlиk vя ya иmperиyanыn yaradыlmasы arzusu иlя yaшayыr. Bu sяbяbdяn Putиn Ukraynanы ишьal etmяk qяrarыna gяldи. Bu, dиl mяsяlяsи deyиl. Mяnиm юlkяmdя hяr kяs rus dиlиndя danышыr, ancaq heч яmиn deyиlяm kи, hяr bиr rus Ukrayna dиlиnи bиlиr.

Bu, geosиyasяt mяsяlяsиdиr. O, azad dцnyaya meydan oxu-yur. Burada sюhbяt Putиnиn gцcцndяn deyиl, dцnyanыn zяиflиyиn-dяn gedиr. Mяn bиr daha яvvяlkи fиkrя qayыtmaq иstяyиrяm. Bиz nя qяdяr gцclц, bиr olsaq, o qяdяr gec-gec NATO-nun kюh-nяlmиш olduьunu sюylяmиш vя daha az BREXИT иlя цzlяшmиш olarыq. Belяlиklя, azad dцnyanыn vя demokratиyanыn иnkишaf et-mяk иmkanы olar.

Prezиdent Putиnиn geosиyasи mяqsяdи qonшular vя dиgяr dюv-lяtlяr, hяtta Avropa Иttиfaqы цzяrиndя tяsиr иmkanlarы яldя etmяk-dиr. Onlar Avropa Иttиfaqы daxиlиndя parчalanmaya naиl olmaq vя Avropa Иttиfaqы иlя ABШ arasыnda bиrlиyи sarsыtmaq цчцn яllяrиndяn gяlяnи edиrlяr. Ancaq mяnиm юlkяm bюyцk яzmkarlыq nцmayиш etdиrdи. Bиz mцstяqиllиyиmиz uьrunda dюyцшцrцk. Bиz gяlяcяyиmиzя, suverenlиyиmиzя, xalqыmыza vя hяqиqи dяyяrlяrиmиzя иnanыrыq. Bиz bцtцn dцnyaya Ukrayna xalqыnыn Avropa bayraьы altыnda, Avropa dяyяrlяrи namиnя necя mцbarиzя aparmaьa qadиr olduьunu nцmayиш etdиrdиk vя bиz bunu qanыmыz bahasыna etdиk.

Y a n B r e m m e r: Bu konfransda amerиkalыlarыn vя avro-palыlarыn, azad dцnya lиderlяrиnиn sяslяndиrdиklяrи fиkиrlяr Uk-raynanыn gяlяcяk mюvqeyиnя tяsиr etdиmи? Putиnиn nяyя naиl olub-olmayacaьы иlя baьlы hansы qяnaяtя gяldиnиz?

A r s e n и Y a t s e n y u k: Bиrmяnalы demяk чяtиndиr. Яvvяl-cя, ABШ-ыn yenи admиnиstrasиyasыndan baшlamaq иstяrdиm. Yaxшы

Page 257: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

257

xяbяr ondan иbarяtdиr kи, prezиdent Tramp Krыmыn Rusиya tяrя-fиndяn qeyrи-qanunи ишьalыnы шяxsяn tanыйыб. ABШ-ыn Mцdafия nazиrи Mettиs Ukraynanы dяstяklяdиyиnи aчыq bяyan eдиб, NATO-nun baш katиbи dя eynи mesajы sяslяndириб. Avropa Иttи-faqыnda demokratиyanыn gцclц mяrkяzиnи tяmsиl edяn vя nцfuzlu dцnya lиderlяrиndяn olan kansler Merkel Rusиyanы Mиnsk razы-laшmasыna tam яmяl etmяyя tяkиdlя vя aчыq шяkиldя чaьыranlar-dandыr. Yяnи atяшkяsя tam rиayяt olunmasы, Rusиya qoшunlarы-nыn чыxarыlmasы, Ukrayna sяrhяdlяrиnиn vя Ukraynanыn mцstя-qиllиyиnиn bяrpasы. Mцsbяt mяqam ondan иbarяtdиr kи, ABШ vя Avropa Иttиfaqы zяnnиmcя, eynи mюvqedяn чыxыш edиr vя яvvяlkи sиyasяtи davam etdиrиr. Bu sиyasяt Ukrayna kиmи mцstяqиl юlkя-lяrиn mцdafияsиdиr.

Y a n B r e m m e r: Sualыm Estonиya Prezиdentиnяdиr. Rusи-yanыn sиzиn юlkя иlя baьlы hansы tяhlцkяlяr, чaьыrышlar yaratdыьыna nяzяr saldыqda, bиz tarиxяn daha чox NATO tяrяfиndяn daha gцclц zяmanяtиn verиlmяsиnя ehtиyacыn olduьunu, Rusиyaya mяxsus anklavыn mюvcudluьunu, sиlahlы qцvvяlяr, ишьal kиmи mяsяlяlяrи gюrцrцk. Bu gцn иsя kиbermцharиbя, Avropada seчkи-lяr zamanы ultrasaьчы sиyasи qцvvяlяrиn dяstяklяnmяsи kиmи mя-sяlяlяr meydana gяlиr. Rusиya иlя baьlы чaьыrышlar texnolojи иm-kanlarыn artmasыndan qaynaqlanыrmы? Onlar dяyишиr, иnkишaf edиrmи? NATO belя bиr чaьыrышa cavab vermяk иqtиdarыndadыr-mы? Bu bцtцn avropalыlarыn qяbul etdиyи vahиd amal anlamыna gяlиrmи? Чцnkи onlarыn чoxu belя bиr potensиal tяhlцkяnи gюrцr-lяr. Yяnи ruslar Fransada seчkиlяrя mцdaxиlя edяcяklяrsя, bu-nunla mцbarиzя aparmaq Estonиya иlя dиgяr Avropa dюvlяtlяrи arasыnda vahиd amal yaradыrmы? 2017-cи иldя bununla baьlы nя dц-шцnmяlиyиk?

K e r s t и K a l y u l a y d: Mяnя sюz verdиyиnиzя gюrя tяшяk-kцr edиrяm. Sиz qeyd etdиnиz kи, buradakыlarыn hяr bиrи Rusиya tяrяfиndяn mцxtяlиf mцdaxиlяnиn qurbanы olub. Bиzиm bu mяna-da bяxtиmиz gяtиrиb, 2007-cи иldяkи kиberhцcumdan baшqa, hяr hansы bиr mцdaxиlяyя mяruz qalmamышыq. Bunun sяbяbи bиzиm NATO-ya цzv dюvlяt olmaьыmыzdыr vя tяшkиlata цzv olan heч bиr юlkя hяrbи hцcumun qurbanы ola bиlmяz. Mяn яmиnяm kи, bu

Page 258: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

258

belя olaraq qalыr. Hяqиqяtяn, NATO regиonda mюvcud rиsklяrlя baьlы adekvat addыmlar atmalыdыr. Bиldиyиnиz kиmи, Varшava Zиr-vя gюrцшц, qяbul edиlmиш qяrarlar vя onlarыn иcrasы bu gцn юzц-mцzц coьrafи baxыmdan tяhlцkяsиz hиss etmяyиmиzя vя dиqqяtи-mиzи dиgяr rиsklяrя yюnяltmяyиmиzя kиfayяtdиr. Maraqlыdыr kи, buиlkи Mцnщen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыnыn яsas mюvzusu Bal-tиk regиonu юlkяlяrи vя hяmиn regиona qarшы bиlavasиtя Rusиya tяhlцkяsи deyиl. Hяr halda, bu mяhz belяdиr vя bu regиon юn cяb-hя hesab edиlmиr. Цmumиyyяtlя, юn cяbhя mяfhumu prиnsиpcя aradan qalxыb. Bu gцn bиz artыq kиbertяhlцkя haqqыnda danышы-rыq. Hяtta bu anlam da иkи yerя bюlцnцr – яnяnяvи kиberhцcum-lar, yяnи sиstem vя serverlяrя qarшы vя daha чox qeyrи-fиzиkи hц-cumlar, bиr dя medиa mцharиbяsи vя medиaya qarшы kиberhц-cumlar.

Bu haqda konfrans zamanы чox danышыldы. Zяnnиmcя, belя bиr tяhlцkя qarшыsыnda иnsanlar юzlяrиnи olduqca acиz hиss edиrlяr. Чцnkи onunla mцbarиzя aparmaq цsullarыnы bиlmиrиk. Hяr bиr mяsяlя stratejи иnformasиya vя kommunиkasиya hesab oluna bи-lяr. Lakиn vaxt gяlиr kи, bu heч dя belя olmur. Ancaq bununla vяzиyyяtиn mцrяkkяblиyи heч dя azalmыr. Mяsяlяn, seчkиlяrиn ke-чиrиldиyи шяraиtdя. 2017-cи иldя Avropada vacиb seчkиlяr keчиrиlя-cяk. Estonиyanыn rяqяmsal tяcrцbяsиndяn чыxыш edяrяk, deyя bи-lяrиk kи, hяr hansы bиr cиddи tяhlцkя varsa nя etmяlиsиnиz? Burada hяr hansы bиr kompцter proqramыnы ишя salmaq olarmы? Bяlkя dя olar, ancaq daha sonra bunun sиstemlи цsulu mцяyyяnlяшdиrиl-mяlиdиr.

Bu gцn bununla baьlы nяlяr etmяlиyиk? Иnsanlar seчkиlяrdя ишtиrak edяrkяn, hяmиn rиsklяrdяn xяbяrdar olmalыdыrlar vя mяncя, Almanиyada bu mяhz belяdиr. Mяn Almanиya Mцdafия Nazиrlиyи bиnasыnыn dиvarыnda юlkяnиn azadlыьыnыn gяlяcяkdя hяm dя kиbermцstяvиdя mцяyyяn edиlяcяyи иlя baьlы шцarы oxudum. Bu o demяkdиr kи, sиz bu rиsklяrи anlayыrsыnыz.

Bu halda – kиberhцcum, uydurma xяbяrlяr, kompromatla-rыn yayыldыьы halda, иlk mцdafия xяttи belя bиr tяhlцkяnиn sяmиmи etиraf olunmasыdыr. Ancaq bu gцn kompromata nя gяrяk var kи? Bu gцn bиr namиzяdlя baьlы qorxunc uydurma mяlumatыn yayыl-

Page 259: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

259

masы hяmиn namиzяdиn gяlяcяyиnи mяhv edя bиlяr. Юzцnцz bu prosesиn daxиlиndяsиnиzsя, sиz artыq hansыsa mюvzunun yalan ol-masы иlя baьlы mцbahиsяyя baшlayыrsыnыz. Ona gюrя dя artыq bu gцn bиz demokratиyamыzы qorumaq цчцn razыlыьa gяlяrяk, vяd etmяlиyиk kи, opponentиm hцcuma mяruz qalanda mяn kяnara чяkиlmяyяcяyяm. Opponentиmlя bиrgя bu hцcumu pиslяyяcяyяm vя ondan seчkи kampanиyasы zamanы юz mяnafeyиm namиnя иstи-fadя etmяyяcяyяm. Яvvяlcяdяn belя bиr vяd verиlmиш olsa belя, bиr kompцter proqramы meydana gяlиr. Ola bиlsиn kи, bu, mц-kяmmяl proqram deyиl, чцnkи bяzяn яn иnanыlmaz xяbяr doьru ola bиlяr. Bяzи иnsanlar юzlяrи hцcumun qurbanы olmayana qя-dяr bu цsulu dяstяklяmяyя bиlяrlяr. Ancaq sonra belя olan hal-da, onlara sual verиlmяlиdиr kи, nиyя bu yanaшmanы яvvяldяn dяs-tяklяmиrdиnиz?

Y a n B r e m m e r: Xanыm Prezиdent, bunu юzlяrиnя bиlava-sиtя tяhlцkя hesab edяn avropalыlarыn vя amerиkalыlarыn reaksи-yasыnы gюrяndяn sonra Rusиyanыn da bu mюvzuda mюvqeyи qey-rи-mцяyyяndиr. Kиbertяhlцkя иlя baьlы mцbarиzя yalnыz NATO чяrчиvяsиndя olmalыdыr, yoxsa sяmяrяlи, bиrgя, цmumavropa tяd-bиrlяrиnя ehtиyac vardыr?

K e r s t и K a l y u l a y d: Чыxышыmda mяsяlяnиn hяrbи aspek-tиnи kяnara qoyaraq, daha чox mцlkи fяsadlardan danышdыm. Ancaq NATO vя Avropa razыlaшыr kи, burada o qяdяr dя bюyцk fяrq yoxdur. Bиz bиr yerdя ишlяmяlиyиk. NATO-nun Rиqada Stratejи Kommunиkasиya цzrя Tяlиm Mяrkяzи vя Tallиndя Kи-bertяhlцkяsиzlиk цzrя Tяlиm Mяrkяzи fяalиyyяt gюstяrиr. Avropa Иttиfaqыnыn da stratejи kommunиkasиya цzrя Шяrq vя Qяrb mяr-kяzlяrи mюvcuddur. Bu problemlя hamы mяшьul olur. Bu prob-lem hяr yerdя, bцtцn azad cяmиyyяtlяrdя var. Bu gцn vиrtual mцstяvиdя hяr yerdя mцharиbя var. Mцharиbя aparmaq цчцn kи-fayяt qяdяr vиrtual meydan tapmaq olar.

Zяnnиmcя, Almanиyanыn Mцdafия nazиrи xanыm Leyen чыxы-шыnda mяhz bu mesajы чatdыrmaq иstяyиrdи. O, bиr nюv яks-hцcu-ma keчяrяk, Almanиya qoшunlarыnыn Шяrqdя yerlяшdиrиlmяsиnиn mцmkцnlцyц иddиasыna cavab verdи. Yяnи sиz юzцnцz шяffaf шяkиl-

Page 260: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

260

dя bu mюvzudan suи-иstиfadя oluna bиlяcяyиnи bяyan edиrsиnиz, lakиn buna yol vermиrsиnиz.

Y a n B r e m m e r: Cяnab Kvиrиkaшvиlи, NATO sualыnы sиzя dя aиd etmяk olar. Sиzиn dя bu tяшkиlata qoшulmaqda чoxdan ma-raьыnыz var. Bu sиzиn цчцn dя чaьыrышlarla dolu bиr prosesdиr. Bu mюvzu bu gцn nя dяrяcяdя aktualdыr vя Rusиya иlя mцnasиbяtlяrиn gяlяcяyиnи necя gюrцrsцnцz?

G и o r g и K v и r и k a ш v и l и: Яvvяlcя, Gцrcцstanыn Rusиya иlя beшgцnlцk mцharиbяsиnиn tarиxиnя qayыtmaq иstяrdиm. Bu hadиsя 2008-cи иldя baш vermишdиr. Mиnlяrlя hяrbчиmиz hяlak oldu. Bиz mюvqemиzи qoruduq, ancaq kичиk юlkя olduьumuzdan nяtиcяdя яrazиmиzdя yenиdяn Rusиya hяrbи bazalarы peyda oldu. Cenevrя Beynяlxalq Mцzakиrяlяr Formatы yaradыlыб, ATЯT, Avropa Иt-tиfaqы, BMT kиmи tяшkиlatlar hяmиn formatda tяmsиl olunur. Tя-яssцflяr kи, bиr neчя иldя, demяk olar, heч bиr иrяlиlяyиш яldя edиl-mяйиб.

6 иl sonra – 2014-cц иldя Rusиya bu hяrяkяtlяrиnи Ukraynada tяkrar etdи. Burada dяrs ondan иbarяtdиr kи, tяkcя regиonumuz-da deyиl, bцtцn qиtяdя sabиtlиyиn vя tяhlцkяsиzlиyиn bяrqяrar olunmasыnыn tяmяl daшы яrazи bцtюvlцyц mяsяlяsиdиr. Юlkяlяrиn dюvlяt sяrhяdlяrиnиn yenиdяn nяzяrdяn keчиrиlmяsи чox tяhlцkяlи haldыr.

Bu gцn bиz elя bиr vяzиyyяtdяyиk kи, яrazиmиzdя sяdlяr yaradы-lыb, etnиk gцrcцlяr gцndяlиk яsasda qondarma sяrhяdlяrи poz-duqlarыna gюrя hяbs olunur, onlar ana dиlиndя tяhsиl almaq hц-ququndan mяhrum edиlиblяr. Иqtиsadи sahяdя mцяyyяn иrяlиlяyиш иstиsna olmaqla, 2012-cи иldяn etиbarяn bиzиm чox ardыcыl vя чox konstruktиv mюvqemиzя baxmayaraq, heч bиr sиyasи иrяlиlяyиш яl-dя edиlmяйиб. Qondarma Abxazиya vя Cяnubи Osetиya иlя иnte-qrasиya sazишlяrи baьlanыlыr, onlarыn sиlahlы qцvvяlяrи vя hцquq-mцhafиzя orqanlarы Rusиyanыn mцvafиq иnzиbatи mяkanыna daxиl edиlиr, strukturlarы tяrяfиndяn юzцnцnkцlяшdиrиlиr vя bu proses da-vam etmяkdяdиr. Bunun hяllи yolu nяdиr? Tяяssцf kи, bu suala ca-vabыm yoxdur. Verя bиlяcяyиm yeganя cavab da vиrtualdыr: bu cцr tяhlцkяlяrя qarшы sиvиl dцnyanыn bиrlиyи.

Page 261: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

261

NATO-ya цzvlцk mяsяlяsи bиzиm xalqыmыz цчцn яn яhяmиy-yяtlи mяsяlя deyиl. Lakиn bu, mцяyyяn dяyяr vя prиnsиplяrя ma-lиk olan юlkяlяrdяn иbarяt bиr aиlяdиr vя Gцrcцstan hesab edиr kи, onun yerи mяhz oradadыr. Dedиyиm kиmи, bu bиzиm xarиcи sиyasяt hяdяflяrиnя daxиl olan mяsяlя deyиl, ancaq bu, Gцrcцstanыn mюvcudluьu иlя baьlы ehtиyaclarы vя daxиlи иslahatlarыn tяbияtиnи mцяyyяn edиr. Bиz hesab edиrиk kи, NATO vя Avropa bиzиm mяnsub olduьumuz aиlяdиr. Bu mяsяlяdя bиz tяdrиcяn hяrяkяt edиr vя чox ardыcыl addыmlar atыrыq. Eynи zamanda, bиz чox sяbиr-lиyиk. Hesab edиrиk kи, bu yolda ardыcыl, иdeyaya sadиq vя hяmчи-nиn konstruktиv olduьumuz halda, bиr gцn Gцrcцstan цчцn belя bиr иmkan yaranacaqdыr.

Bиz mesaj vermяyя чalышыrыq kи, heч bиr цzvlцk mцqabиlиndя dцшmяnчиlиk иstяmиrиk. Bиz яrazи bцtюvlцyцmцzцn vя suverenlиyи-mиzиn reallaшdыrыlmasыnы иstяyиrиk. Suverenlиk bu vя ya dиgяr klu-ba цzv olmaqla baьlы xalqыn suveren qяrarыdыr. Bиz иsя artыq qя-rarыmыzы vermишиk.

Y a n B r e m m e r: Sualыm prezиdent Яlиyevяdиr. Aylardыr kи, bu sualы Sиzя vermяk иstяyиrяm. Sиz яn qeyrи-mцmkцn ola bиlя-cяk geosиyasи vяzиyyяtdяn чыxdыnыz. Sюhbяt Tцrkиyяnиn rus tяyya-rяsиnи vurmasы vя ruslarla tцrklяrиn bиr-bиrиnиn yaxasыndan yapыш-masыndan gedиr. Sonra иsя, demяk olar kи, bиr gecяdя bu mцnasи-bяtlяr чox sыx oldu. Azяrbaycan Prezиdentи olaraq, bu tяcrцbяnи yaшamaq necя иdи? Buradakы hяr bиr kяslя rяsmи Bakыnыn mюvqe-yиndяn иrяlи gяlяrяk, bu proses haqqыnda fиkиrlяrиnиzи paylaшa bиlяrsиnиzmи? Чцnkи hesab edиrяm kи, hяr kяs bunu bиlmяk иstяyиr.

И l h a m Я l и y e v: Bиlиrsиnиz, bиz beynяlxalq иctиmaиyyяtиn dиqqяtиnя, ola bиlsиn, o qяdяr dя чarpmayan belя bиr vяzиyyяtlя цz-lяшиrиk. Bu bиzиm coьrafиyamыzdыr. Gиrиш нитгинdя qeyd etdиm kи, bиzиm coьrafиyamыz Asиya, Avropa vя regиonda яnяnяvи qцvvяlяr arasыndadыr. Azяrbaycan Fars иmperиyasыnыn, Rusиya иmperиya-sыnыn, qиsmяn Osmanlы иmperиyasыnыn bиr hиssяsи oluб. Bu gцn bu 3 юlkя bиzиm bиrbaшa qonшularыmыzdыr. Bu 3 юlkя иlя bиzиm чox yaxшы mцnasиbяtlяrиmиz var. Bu mцnasиbяtlяr bиrиncи nюvbяdя, qarшыlыqlы hюrmяt, daxиlи ишlяrиmиzя qarышmamaг vя praqmatиz-mя, bиzиm mиllи maraqlarыmыza яsaslanыr. Buna gюrя dя Azяr-

Page 262: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

262

baycan цчцn яn pиs ssenarи qonшularыmыz arasыnda hansыsa bиr pиs hadиsяnиn baш vermяsиdиr. Mяsяlяn, 2008-cи иldя Rusиya–Gцrcцstan mцharиbяsи baш verdиkdя vя ya bu yaxыnlarda qeyd etdиyиnиz hяmиn hadиsя zamanы olduьu kиmи. Bиz bunu regиonal sabиtlиyя cиddи bиr tяhlцkя hesab edиrиk. Bиzя sabиtlиk lazыmdыr. Bиzиm юlkяmиzиn daxиlиndя sabиtlиk var vя bиz яtrafыmыzda da sa-bиtlиk иstяyиrиk. Чцnkи bиz ada deyиlиk. Xoшumuza gяlиb-gяlmя-мяsиndяn asыlы olmayaraq, sяrhяdlяrиmиz xarиcиndя baш verяnlяr bиzя dя tяsиr edя bиlяr, mцsbяt vя ya mяnfи шяkиldя. Buna gюrя bиz qonшularыmыza bu bюhrandan чыxыш yolunu tapmaьa kюmяk etmяk цчцn bцtцn sяylяrиmиzdяn иstиfadя etdиk, lakиn bunu чox ehtиyatla etdиk.

Azяrbaycanыn Rusиya иlя Tцrkиyя arasыnda mцnasиbяtlяrиn normallaшmasыna kюmяk etmиш юlkяlяr arasыnda olmasы da aчыq-lanmышdыr. Иstяnиlяn halda, юlkя иlя nя dяrяcяdя sыx mцnasиbяtlя-rиmиzиn mюvcudluьundan asыlы olmayaraq, bиz hяmишя яsas prиn-sиplяrи rяhbяr tuturuq. Bu prиnsиplяr beynяlxalq hцquqdur. Bey-nяlxalq hцquqa яmяl olunmalыdыr. Beynяlxalq hцququ pozanlar yanlыш hяrяkяt edиrlяr vя bиz bunu hяmишя vurьulayыrыq. Bиz яtra-fыmыzda olan vя bu masada tяmsиl olunan bцtцn юlkяlяrиn яrazи bцtюvlцyцnц tamamиlя dяstяklяyиrиk. Bиz юzцmцz яrazи bцtюvlц-yцnцn pozulmasыndan яzиyyяt чяkиrиk. Buna gюrя dя яrazи bц-tюvlцyц mяsяlяsи bиzиm цчцn toxunulmazdыr. Eynи zamanda, bиz rиsklяrи azaltmaq цчцn hansы ишlяrиn gюrцlя bиlяcяyиnи nяzяrdяn keчиrdиk. Buna gюrя Rusиya иlя Tцrkиyя arasыnda gяrgиnlиk чox cиddи geosиyasи bиr rиsk иdи vя regиonumuz цчцn bиrbaшa rиsk иdи. Bu 2 юlkя bиzиm яsas иqtиsadи tяrяfdaшыmыz vя qonшumuzdur. Яgяr onlara bu чяtиnlиklяrиn юhdяsиndяn gяlmяyя kюmяk etmи-шиksя, dцшцnцrяm kи, bиz buna gюrя tяqdиr olunmalыyыq.

Lakиn sиzя deyя bиlяrяm kи, sabиtlяшdиrиcи amиl kиmи, Azяrbay-canыn rolu get-gedя beynяlxalq иctиmaиyyяt tяrяfиndяn daha da чox tanыnыr. Sиzя bu yaxыnlarыn mиsalыnы чяkя bиlяrяm. Sadяcя, 2 gцn bundan яvvяl Bakыda ABШ ordusunun Baш qяrargah rяиsи cяnab Dеnford vя Rusиya ordusunun Baш qяrargah rяиsи cяnab Gerasиmovun gюrцшц olub. Onlar иlk dяfя bиzиm юlkяdя gюrцш-dцlяr. Bakыnыn seчиlmяsи qяrarы bиzиm deyиldи. Bиz bu qarшыlыqlы яla-

Page 263: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

263

qяnиn tяшяbbцskarы kиmи чыxыш etmяmишdиk. Bиzя yaxыnlaшaraq, bu-na razы olub-olmamaьыmыz soruшuldu. Bиz dedиk kи, яlbяttя, buna razыyыq. Bяs nяyя gюrя Azяrbaycan seчиldи? Mяn bu sualы юzцmя verdиm. Avrasиyanыn xяrиtяsиnя baxaraq gюrdцm kи, ola bиlsиn, Azяrbaycan onlarыn gюrцшя bиlяcяyи yeganя mяkandыr. Bиz NATO-nun цzvц deyиlиk. Bиz Kollektиv Tяhlцkяsиzlиk Mцqavиlяsи Tяшkиlatыnыn цzvц deyиlиk. Bиz gцclц beynяlxalq nцfuza malиk юl-kяyиk. Bиz ABШ, Avropa vя qonшularыmыz, Rusиya иlя чox yaxшы mцnasиbяtlяrи olan vя onlarыn hюrmяt bяslяdиyи юlkяyиk. Buna gю-rя dя artыq nяиnkи tяkcя bиzиm regиonda, hяm dя genиш mиqyasda Azяrbaycanыn sabиtlяшdиrиcи amиl kиmи rolu artacaqdыr. Bu bиzиm regиonal sabиtlиyя verdиyиmиz tюhfяdиr. Burada artыq qeyd olunдu kи, sabиtlиk иstяnиlяn nюv иnkишaf цчцn яn vacиb amиldиr. Sabиtlиyи-nиz olmasa, sяrmayяlяrи, hяyat шяraиtиnиn yaxшыlaшdыrыlmasыnы vя яmяkdaшlыьы unudun.

Bиzиm sиyasяtиmиz hяmишя layиhяlяr vasиtяsиlя яmяkdaшlыьa sяrmayя yatыrmaq иdи. Bиzиm uzun иllяrdиr kи, mюvcud olan vя чox sяmяrяlи regиonal яmяkdaшlыq formatыmыz var. Bu, Azяrbay-can, Gцrcцstan vя Tцrkиyяdиr. Bиz bиrlиkdя enerjи, nяqlиyyat vя dиgяr layиhяlяrи иcra edиrиk vя bиz gцclц mцttяfиqlяrиk. Eynи za-manda, bu gцn bиzиm dиgяr regиonal яmяkdaшlыq formatыmыz да varдыр. Bu, Azяrbaycan, Иran vя Rusиyadыr. Azяrbaycan dцnya-da eynи zamanda, Иran vя Rusиya иlя sяrhяdи olan yeganя юlkя-dиr. Onlar tиcarяt, nяqlиyyat, иqtиsadи иnkишaf vя tяhlцkяsиzlиklя baьlы sahяlяrdя bиzиm tяbии tяrяfdaшlarыmыzdыr. Buna gюrя dя цmиd edиrяm, elя bиr vaxt gяlяcяk kи, bиz bu mюvcud regиonal яmяkdaшlыьы daha bюyцk яmяkdaшlыьa иnteqrasиya edя bиlяcяyиk vя bu da bцtцn иnsanlarыn xeyrиnя olacaqdыr. Bu, rиsklяrи azalda-caq vя яmяkdaшlыq цчцn daha чox иmkanlar yaradacaqdыr.

Y a n B r e m m e r: Bu чox yaxшы cavab иdи vя mяn buna gю-rя Sиzя mиnnяtdaram. Lakиn Sиzdяn шяxsяn soruшmaq иstяyиrяm. Чцnkи mяn bиlиrяm, Sиz uzun mцddяtdиr kи, Яrdoьan иlя necя yaxыnsыnыz vя yaxыn olmusunuz. Иlkиn olaraq, demяk olar kи, o, hиrslи иdи. O heч kиmdяn цzr иstяmяk иstяmиrdи, turиzm vя tиcarяt tяnяzzцldя иdи. Bu, юlkя иqtиsadиyyatыna чox pиs tяsиr edиrdи. Qя-fиldяn olan bu dяyишиklиyи Sиz nя dяrяcяdя tez gюrя bиldиnиz?

Page 264: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

264

Sиzcя, onu tanыdыьыnыz qяdяr bu dяyишиklиk uzunmцddяtlиdиrmи, davamlыdыrmы vя yaxud, bu, иnstиnktиv emosиonal bиr addыm иdи. Sиzиn tяcrцbяnиzdя bu necя oldu?

И l h a m Я l и y e v: Fиkrиmcя, Tцrkиyя vя Rusиya prezиdent-lяrи baш verяnlяrи qиymяtlяndиrяrяk, чox dцzgцn vя mцdrиk bиr qяrar qяbul etdиlяr. Чцnkи bu proses daha чox uzana bиlяrdи. Яgяr proses daha чox uzansaydы, onun яvvяlcяdяn proqnozlaш-dыrыlmasы mцmkцn olmayan nяtиcяlяrи ola bиlяrdи. Чцnkи hяrarяt чox yцksяk иdи. Mяnиm prezиdent Яrdoьan иlя sюhbяtиm oldu. Mяnиm prezиdent Putиnlя sюhbяtиm oldu. Bиlиrяm kи, prezиdent Nazarbayev чox bюyцk mцvяffяqиyyяtlя bu vasиtячиlиk prosesиn-dя fяal ишtиrak edиrdи. Яlbяttя, bu mяlumat иctиmaиyyяtя aчыqlan-maq цчцn nяzяrdя tutulmayыb. Lakиn mяn шяxsяn onlar цчцn barышыьa getmяyиn necя чяtиn olduьunu bиlиrяm. Bunun baш ver-mяsи faktы onu gюstяrиr kи, bu sиyasяtчиlяr юz fяalиyyяtляриndя emosиyalarы yox, praqmatиzmи rяhbяr tuturlar. Prezиdent qиs-mиndя vяzиfяyя keчяn kиmи, sиz emosиyalarыnыzы kяnara qoymalы-sыnыz. Яgяr vяzиfяyя emosиyalarla keчsяnиz, sиz uьur qazanmaya-caqsыnыz, юlkяnиzdя vя regиonunuzda bиr qarышыqlыq yaradacaq-sыnыz.

K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v: Sadяcя, demяk иstяyиrdиm kи, Azяrbaycan bu mцnaqишяnиn hяllиndя olduqca mцhцm rol oy-nadы. Prezиdent Яlиyevиn rяhbяrlиk etdиyи bu юlkяnиn coьrafи vя ya etnиk baxыmdan Tцrkиyяyя vя Rusиyaya yaxыnlыьы Rusиya vя Tцrkиyя prezиdentlяrиnиn bиr araya gяtиrиlmяsиndя kиfayяt qяdяr vacиb amиl oldu. Eynи zamanda, cяnab Prezиdent, Sиz qeyd etdи-yиnиz kиmи, mяhz prezиdent Nazarbayev cяnab Яrdoьanы Rusи-ya Prezиdentиnя цzrxahlыq etmяsиndя dиlя gяtиrdи. Nяtиcя иsя tam aydыn oldu. Цмумиййятля, bюlgяdяkи vяzиyyяt, xцsusяn dя Surи-yadakы vяzиyyяt, hяmиn olduqca mцhцm vaxtda mцvafиq lиder-lяrиn bиrgя vasиtячиlиk sяylяrиnиn nяtиcяsиndя kяskиn шяkиldя dя-yишdи.

Y a n B r e m m e r: Faktиkи olaraq, sиz mцbahиsя edя bиlяr-dиnиz kи, bu dцnyada яn vacиb konstruktиv geosиyasи kursun dя-yишmяsи oldu. Yяnи Rusиya иlя Tцrkиyя... Belяlиklя, Qazaxыstan mцhцm geosиyasи rol oynamaqdadыr.

Page 265: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

265

K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v: Bиz geosиyasи rol oynadы-ьыmыzы иddиa etmяk иstяmяzdиk, чцnkи Qazaxыstan regиonal qцv-vяdиr. Lakиn eynи zamanda, яlbяttя, bиz Surиyaya gяldиkdя sцlh sяylяrиnя tюhfя vermяk arzusundayыq. Astana Cenevrяdя danы-шыqlarыn sиyasи baxыmdan davam etdиrиlmяsи, mяqsяdиlя aparыlan ишлярин uьurlu olmasы цчцn Surиya danышыqlarыna ev sahиblиyи etdи. Bu bиzиm kичиk tюhfяmиzdиr, чцnkи иnanыrыq kи, глобаллашан dцn-ya get-gedя daha da bцtюvlяшиr. Surиya bиzdяn – Mяrkяzи Asиya-dan o qяdяr dя uzaq deyиl. Bu fцrsяtdяn иstиfadя edяrяk, mяn яhяmиyyяtи get-gedя artan Mяrkяzи Asиyanыn geosиyasи vя qlobal rolunu qeyd etmяk иstяrdиm. Hesab edиrяm kи, Mяrkяzи Asиya vя daha genиш mиqyasda, Avrasиya gяlяcяkdя hяm иqtиsadи, hяm sиyasи sahяdя beynяlxalq mцnasиbяtlяrdя olduqca mцhцm rol oynayacaq.

Y a n B r e m m e r: Mяn yenя dя bu mюvzuda qalmaq иstя-yиrяm. Цzrlц hesab edиn, lakиn Surиya mяsяlяsиnя varmayaca-ьam, чцnkи panel mцzakиrяsиnи bu mюvzu иlя bиtиrmяk иstяmи-rяm. Lakиn Чиn mюvzusuna toxunmaq иstяrdиm. Mяn cяnab Yatsenyukdan baшlamaq иstяyиrяm, чцnkи maraqlыdыr, bиz bura-da geosиyasи maraqlarыn bиrlяшmяsи haqqыnda danышdыqda, sиzиn цzlяшdиyиnиz vяzиyyяtиn иnanыlmaz dяrяcяdя aьыr olduьunu da an-layыrыq. Bununla belя, Чиn yaxыn gяlяcяkdя dцnyada яn bюyцk иqtиsadиyyat olacaq. Onlarыn Ukraynada bюyцk sяrmayяlяrи var, hяtta kяnd tяsяrrцfatы sahяsиndя dя. Onlar Surиyaya gяldиkdя, daha чox konstruktиv dиplomatиk rollar haqqыnda danышыrlar. Bиlmяk иstяrdиm kи, Ukrayna Чиnиn bu roluna necя baxыr vя on-larыn maraqlarы ayыrыcы vя ya sabиtlяшdиrиcи amиldиr vя ya onlar sи-zиn юlkяdя ruslarla mцqayиsяdя яn azы daha potensиal konstruk-tиv yanaшmanы tяtbиq edя bиlяr?

A r s e n и Y a t s e n y u k: Mюvzu belяdиr: Чиn Ukraynadan bиr az uzaqdadыr. Bu, mяsяlяnиn bиr hиssяsи. Onun dиgяr hиssяsи-nя gяldиkdя, bиz Чиndяn daha чox sяrmayя almaqda шad olar-dыq. Bиz Чиnи real tяrяfdaш hesab edиrиk. Чиnиn bиr sыra beynяl-xalq tяшkиlatlarda чox gцclц sяsи var. Чиn nяhяng potensиala ma-lиkdиr. Bиz qяtиyyяtlя иnanыrыq kи, чиnlи tяrяfdaшlarыmыz vя dostla-rыmыzla bиr sыra razыlaшmalara naиl ola bиlяrиk. Bиr sюzlя, шцbhяsиz

Page 266: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

266

kи, Чиnlя apardыьыmыz яmяkdaшlыq юlkяmиzя daha чox иnvestor vя sяrmayяlяr cяlb edя, Ukrayna иqtиsadиyyatыnы gцclяndиrя vя uk-raynalыlarыn hяyat standartlarыnы yaxшыlaшdыra bиlяr. Lakиn bura-da яsas maneя var. Bunu prezиdent Яlиyev dяfяlяrlя qeyd etdи. Sabиtlиyиn чox bюyцk яhяmиyyяtи var. Bиzиm цчцn sabиtlиk vя tяh-lцkяsиzlиk eynи mяna daшыyan sюzlяrdиr. Belяlиklя, иnanmыram kи, Чиn Mиnsk razыlaшmasыnыn Rusиya tяrяfиndяn иcra olunmasы иlя baьlы hяr hansы razыlыьы tяmиn edя bиlяr. Lakиn xatыrlamыram, Чиn BMT-nиn Baш mяclиsиndя Krыmыn qeyrи-qanunи anneksиyasы иlя baьlы qяrarы dяstяklяdи, yoxsa yox? (zaldan sяs: bиtяrяf qaldы.) Bяlи, onlar bиtяrяf qaldыlar. Ola bиlsиn, bяlkя gяlяn dяfя Чиn ay-dыn шяkиldя Ukraynanыn яrazи bцtюvlцyцnц dяstяklяyяcяk. Lakиn bиr daha иqtиsadи mяsяlяyя qayыdaraq demяlиyяm kи, Чиn яmяk-daшlыq цчцn gюzяl юlkяdиr.

Y a n B r e m m e r: Чиnя gяldиkdя, яlbяttя, bиz Qazaxыstana mцracияt etmяlиyиk vя sиzиn цчцn яn mцhцm xarиcи иqtиsadи tяkan kиmи, Чиn haqqыnda danышaq. Bиlmяk иstяrdиm, fиkrиnиzcя, cяnab Yatsenyukun dedиyи kиmи, Rusиya tarиxяn юz tяsиr sferasы hesab etdиyи yerlяrdя Чиn aparыcы иqtиsadи ишtиrakчы ola bиlяrmи? Sиz bu-nu rяqabяtи qыzышdыran amиl, gec vя ya tez partlaya bиlяcяk vaxt bombasы kиmи hesab edиrsиnиzmи?

K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v: 8 иl Чиndя, 4 иl иsя Sиnqapur-da yaшamыш bиr чиnшцnas kиmи, mяn Чиndя baш verяnlяrи dиqqяtlя иzlяyиrяm. Qяtиyyяtlя иnanыram kи, Чиnин Mяrkяzи Asиya иlя baьlы, xцsusяn dя иqtиsadи sahяyя gяldиkdя, чox yaxшы perspektиvlяrи var. Mяsяlяn, Чиn 51 mцяssиsяsиnи юz яrazиsиndяn Qazaxыstana kючцrmяyи planlaшdыrыr. Mяn burada sяdr Sи Cиnpиnиn иrяlи sцr-dцyц «bиr kяmяr – bиr yol» adlы konsepsиyanы qeyd etdиm. Fиk-rиmcя, bu чox perspektиvlи konsepsиyadыr. Nяzяrя alsaq kи, bu konsepsиya Mяrkяzи Asиya юlkяlяrи, Avrasиya Иqtиsadи Иttиfaqы tя-rяfиndяn dяstяklяnяcяk vя иstиfadя edиlяcяk, o, Mяrkяzи Asиya юl-kяlяrиnиn, o cцmlяdяn Rusиyanыn иqtиsadи иnkишafыnыn яsas amиl-lяrиndяn bиrи olacaq. Чиn иqtиsadи nяhяngя чevrиlиb. Hesab edи-rяm kи, Чиnиn иqtиsadи artыm sцrяtи kиfayяt dяrяcяdя davam edя-cяk. 6 faиzlиk иqtиsadи artыm Mяrkяzи Asиyada яsas sяrmayяdar-lardan bиrи olmaq цчцn kиfayяtdиr. Belяlиklя, Чиnиn иqtиsadи gцcц

Page 267: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

267

kиfayяt qяdяr bюyцkdцr. Lakиn eynи zamanda, hesab edиrиk kи, Qazaxыstanla sиyasи яmяkdaшlыq da kиfayяt qяdяr uьurla иnkишaf edиr. Hяr иl иkи юlkяnиn lиderи 3-4 dяfя gюrцшцr vя bиr sыra mцhцm mяsяlяlяrи, иlk юncя, иkиtяrяflи яmяkdaшlыьы mцzakиrя edиrlяr. On-lar nяиnkи sюhbяt edиrlяr, o cцmlяdяn razыlaшmalarыn vя danышыq-larыn praktиkи ишlяrя hansы шяkиldя чevrиlmяsи haqqыnda dцшцnцr-lяr. Bиr sюzlя, яgяr belя demяk olarsa, Чиn Mяrkяzи Asиyada get-gedя юz mюvqeyиnи gцclяndиrиr. Чиn, яlbяttя kи, Qazaxыstanыn яsas tяrяfdaшы olacaq. Burada шцbhя yoxdur.

Y a n B r e m m e r: Bяs ruslara gяldиkdя? K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v: Bиzиm чox yaxшы mцnasиbяt-

lяrиmиz var. Y a n B r e m m e r: Xeyr, mяn яvvяlkи mяqama qayыtmaq

иstяrdиm. Bu, yekun nяtиcяdя Rusиya иlя Чиn arasыnda toqquш-maya gяtиrяcяkmи? Bu problemdяn necя qurtulmaq olar?

K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v: Rusиya иlя Чиn arasыnda rя-qabяt haqqыnda danышmaьa dяymяz. Иqtиsadи baxыmdan Чиn re-gиonda яn bюyцkdцr. O, dцnyanыn иkиncи яn bюyцk иqtиsadиyyatы-dыr vя яn uьurlu иqtиsadиyyatdыr. Чиn юz иqtиsadиyyatыnы dяyишиr vя bu чox vacиbdиr. Onlar kиber qцvvяyя malиk dюvlяt olmaq иstя-yиrlяr. Bu yaxыnlarda mяn Чиnиn яn иnkишaf etmиш шяhяrlяrиndяn bиrиndя – Шenчen шяhяrиndя oldum. Mяn daha чox иnanmaьa baшlayыram kи, Чиn heч шцbhяsиz, юz mяqsяdlяrиnя naиl olacaq.

G и o r g и K v и r и k a ш v и l и: Mяn fцrsяtdяn иstиfadя edяrяk, regиona bюyцk иnkишaf gяtиrяcяk «bиr kяmяr – bиr yol» layиhяsи haqqыnda bиr neчя sюz sюylяmяk иstяrdиm. Burada yenи sяrmayя-lяrdяn, nяиnkи fиzиkи иnfrastruktura, o cцmlяdяn xиdmяtlяr sahя-sиnя dя sяrmayяlяrdяn sюhbяt gedиr. Sюhbяt иnsanlarыn sяfяrlя-rиndяn gedиr. Daha чox sяfяrlяr иnsanlarыn qarшыlыqlы цnsиyyяtиnи artыrыr vя belяlиklя, daha чox sabиtlиk gяtиrиr. Bиr sюzlя, bu, ol-duqca vacиb layиhяdиr. Bu, bцtцn qиtяdя иstehsalat sahяlяrиnиn yenиdяn paylanmasыdыr. Bиz hяr иmkanыmыzdan yararlanmaьa чalышыrыq. Prezиdent Яlиyevиn qeyd etdиyи kиmи, bиz Bakы–Tbиlиsи–Qars dяmиr yolu xяttи layиhяsиndя ишtиrak edиrиk. Bиz юz yollarы-mыzы mцasиrlяшdиrиrиk, yenи enerjи sahяlяrиnи tиkиrиk. Чиndяn gяlяn yenи sяrmayяlяrиmиz var. Bu daha чox dostluq, nяиnkи rяqabяt

Page 268: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

268

mяsяlяsиdиr. Bиr sюzlя, bиz bundan tam mяmnunuq. Mяn fцrsяt-dяn иstиfadя edяrяk, bu panelя mяnи dяvяt etdиyиnиzя gюrя tяшяk-kцrцmц bиldиrmяk иstяyиrяm. Bиz чox цmиd edиrиk kи, Avrasиya qиtясиndя daha чox sabиtlиk olacaq. Чox saь olun.

Y a n B r e m m e r: Tbиlиsиyя qayыdarkяn Sиzя xoш uчuш arzu-layыrыq. Bиz Чиn mюvzusunu mцzakиrя edиrиk vя иcazя verиn, pre-zиdent Kalyulayda mцracияt edиm. Чцnkи Sиz яvvяldя dяyяrlяr haqqыnda danышdыnыz vя lиberal dяyяrlяrиn, иnsan hцquqlarыnыn vacиblиyиnи qeyd etdиnиz. Яlbяttя, sяdr Tokayev иndиcя Чиnи qey-rи-adи nяhяng adlandыrdыqdan sonra Чиnиn иqtиsadи sиstemиnиn artan cяlbedиcи mahиyyяtи, hяmчиnиn gюz qarшыsыndadыr. Bu, tarи-xяn amerиkalыlar vя avropalыlarыn dяstяklяdиyи dяyяrlяrdяn xeylи fяrqlяnяn dяyяrlяrdиr. Dяyишkяn qloballaшma baxыmыndan, Esto-nиyanыn rolunu necя gюrцrsцnцz? Bu Sиzиn юlkя, sиyasи, иqtиsadи modelиnиz цчцn nя mяna verиr? Bunu dиgяr юlkяlяrя gяldиkdя, necя gюrцrsцnцz?

K e r s t и K a l y u l a y d: Saь olun. Яvvяlcя, mяn qeyd etdи-yиnиz mяsяlяyя qayыtmaq иstяrdиm, onu hяlя шяrh etmяk иmka-nыm olmadы. Sиz bиldиrdиnиz kи, geosиyasи kursun dяyишmяsи vя kursdan kяnara чыxaraq, gerиyя qayыtmaq anlarы olmuшdur. Heч kяsиn planыnda olmayan, potensиal qaydada чox aьыr nяtиcяlяrиn aradan qaldыrыlmasы цчцn bu cцr kяskиn шokdan чыxmaьы bacar-mыш bцtцn tяrяflяrи tяbrиk edиrяm. Lakиn hesab etmиrяm kи, bu, geosиyasи kursun dяyишmяsи oldu. Hиss etdиyиmиz geosиyasи kur-sun dяyишmяsиnи artыq 2008-cи иldя gюrdцk. 2008-cи иldя Rusиya Helsиnkи Yekun Aktыnыn mцddяalarыna, oradakы tяrиflяrя yenи-dяn baxmaq tяklиfи иlя чыxыш etdи. Bиr az вaхт кечдикдян sonra bиz mцnaqишяlяrиn шahиdи olduq. 2008-cи иl geosиyasи kursun dя-yишmяsи, sonradan Ukraynada vяzиyyяtиn alt-цst olmasы иlя yad-da qaldы.

Иndи иsя bиz sabиtlиk haqqыnda danышыrыq. Яgяr юlkяdя fяal mц-naqишя gedиrsя, sabиtlиk чox lazыmlыdыr, sabиtlиyи qoruyub saxla-maq цчцn ъямиййят тяряфиндян чox bюyцk sяylяr, фяаллыг gюstяrиl-mяlиdиr. Чцnkи dяyишиklиklяr baш verdиyи, qeyrи-sabиt yerdя heч kяs yenи tяhlцkяsиzlиk durumu qurmaьa чalышmыr. Hesab edи-rяm, bunu yadda saxlamaq чox vacиbdиr. Burada dцшцndцyцm

Page 269: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

269

sabиtlиyиn dиgяr aspektи ишьal иlя baьlыdыr. Mяn Sovet Иttиfaqыnda, Estonиyanыn ишьal olunmuш яrazиsиndя, Tallиndя bюyцmцшяm. Bи-lиrяm kи, bиr чox иnsanlar sabиtlиyи qиymяtlяndиrиr. Hяmчиnиn bиlи-rяm, bяzи иnsanlar, bиr чox шяxslяr vя hюkumяtlяr var kи, ишьal olunduьumuzu hяlя dя tanыmыr. Fиkrиmcя, sabиtlиk, tяhlцkяsиzlиk haqqыnda yenиdяn danышdыqda, yenи quruluшu dяyишяrяk, юz de-mokratиk иradяsиnи vurьulamaq иstяyяn bиr dюvlяtиn hesabыna bu dяyишиklиklяrи etmяk cяhdlяrиnи nяzяrdяn keчиrdиkdя tarиxиn bu faktlarыnы xatыrlatmaq чox vacиbdиr.

Иndи иsя Чиn mюvzusuna gяlиrяm. Bиz, Estonиyada, яlbяttя, bиlиrиk kи, Чиnlя mцqayиsя oluna bиlmяrиk. Lakиn maraqlы mяsяlя ondan иbarяtdиr kи, azad bazar иqtиsadиyyatы kиmи, bиz bu mяqsяdlяrи bюlцшцrцk: dцnya aчыq tиcarяt aparmalы vя qloballaш-maya qarшы azad paylaшma olmalыdыr. Mяsяlяn, Avropa Иttиfaqы-nыn genишlяnдирилмясиндя, Asиyada mюvqelяrиn yenиdяn bюlцшdц-rцlmяsиndяn hяr bиr hюkumяt faydalanmalыdыr vя heч kяs dиgяr tяrяfя kяnardan baxmalы deyиl. Bяlkя mцяyyяn mяsяlяlяr sяhv ola bиlяr. Lakиn Qяrb dцnyasыnda bu, qeyrи-sabиtlиk, o cцmlяdяn qeyrи-mцяyyяnlиk yaradыr. Bиz bundan kяnar olmalыyыq vя bu mяsяlя haqqыnda dцшцnmяlиyиk. Bиr daha bиldиrиrяm kи, bunlarы etdиkdя bиz lиberal dяyяrlяrиmиzи, o cцmlяdяn azadlыqlarы, qlobal-laшmanы, gцclцlяrиn zяиflяrя dяstяk vermяsиnи dцшцnmяlиyиk.

Y a n B r e m m e r: Bundan sonra suallara keчяcяyиk. Яmи-nяm kи, kиfayяt qяdяr sual vя vaxtыmыz var. Ancaq bundan юncя prezиdent Яlиyevя Чиn mяsяlяsи иlя baьlы danышmaq иmkanы ver-mяk иstяyиrяm. Burada Sиzdяn soruшmaq иstяyиrяm. Яlbяttя kи, Чиn tamamиlя fяrqlи bиr qцvvяdиr. O, nяhяng bиr иqtиsadи qцvvя-dиr. Rusиya nяhяng tяhlцkяsиzlиk qцvvяsиdиr. Kollektиv Tяhlцkя-sиzlиk Mцqavиlяsи Tяшkиlatыnыn arxиtekturasы цzя чыxыr. Bяzиlяrи bunun uzunmцddяtlи perspektиvdя NATO-ya qarшы potensиal tarazlaшdыrыcы qцvvя rolunu oynayacaьыnы bиldиrиr. Sиz bunu иn-teqrasиyanыn meydana gяlmяkdя olan daha gцclц qцvvяsи kиmи gюrцrsцnцzmц? Bunu gюrdцyцnцz tяqdиrdя, onun rяqabяtlи ol-duьunu hesab edиrsиnиzmи?

И l h a m Я l и y e v: Bиz Чиnи юzцmцzя yaxшы tяrяfdaш hesab edиrиk. Bиzиm sиyasи, иqtиsadи sяvиyyяdя yaxшы qarшыlыqlы яlaqяlяrи-

Page 270: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

270

mиz var. Lakиn, яlbяttя kи, bиzи bиrlяшdиrяcяk vя чox fяal tяrяfdaш-lara чevиrяcяk layиhя Иpяk yolunun bяrpasы layиhяsиdиr. Bu gцn burada Чиnиn Sяdrиnиn tяшяbbцskarы olduьu «bиr kяmяr – bиr yol» консепсийасы haqqыnda danышыldы. Sadяcя, xatыrlatmaq иstя-yиrяm kи, 2007-cи иldя Azяrbaycan Gцrcцstan vя Tцrkиyя иlя bиr-lиkdя bu иl tamamlanmasыna цmиd etdиyиm layиhяnиn tяшяbbцs-karы olmuшdur. Bu, 3 юlkя arasыnda dяmиr yolu яlaqяsиnиn yara-dыlmasы иdи. Bиz bunu Azяrbaycan, Gцrcцstan vя Tцrkиyя цчцn Avropa bazarlarыna daha qыsa yolla чыxыш иmkanыnы яldя etmяk цчцn edиrиk. Eynи zamanda, bиz Чиnиn bu яlaqяyя potensиal tюh-fяsиnи hesablayыrdыq. Bu иl bu dяmиr yolu яlaqяsи layиhяsи baшa чatdыrыlacaq vя belяlиklя, sиz Azяrbaycandan qatar иlя Avropa-ya, Qяrbи Avropaya gedя bиlяcяksиnиz. Bиz Чиn иlя onlarыn tяшяb-bцslяrиnи artыq mюvcud olan иnfrastruktura necя иnteqrasиya edиlmяsи yollarыnы mцzakиrя etdиk vя bunun цчцn чoxlu иmkan-lar gюrdцk. Цmиd edиrиk kи, Azяrbaycandan, Xяzяr dяnиzи цzя-rиndяn keчяn yцkdaшыmalarыnыn artыmы bиzиm иqtиsadиyyatыmыz цчцn чox vacиb olacaqdыr.

Cяnab Tokayevиn sюylяdиyи kиmи, bиr чox юlkяlяr tranzиt юlkя olmaq иstяyиr. Яlbяttя kи, tranzиt tяbии sяrvяtlяrlя mцqayиsяdя qat-qat qиymяtlиdиr. Чцnkи tяbии sяrvяtlяr gec vя ya tez tцkяnя-cяkdиr. Tranzиt цчцn etиbarlы vя mцasиr иnfrastrukturunuz varsa, sиz яrazиnиzdяn vя yatыrdыьыnыz sяrmayяlяrdяn faydalanaraq, pul qazanacaqsыnыz. Buna gюrя nяqlиyyat иnfrastrukturunun bиrlяш-dиrиlmяsи bиzиm цчцn яn vacиb чaьыrышlardan bиrиdиr. Yerи gяlmиш-kяn, bиz иndи Xяzяr dяnиzиndя яn bюyцk lиmanыn иnшasыnы aparы-rыq. Onun yцkaшыrma gцcц 25 mиlyon ton vя 1 mиlyon kontey-nerdиr. Bиz dяmиr yollarыmыzы tяmиr edиrиk. Bиz Bakы Gяmиqayыr-ma zavodunda artыq bцtцn nюv gяmиlяrи иstehsal edиrиk kи, tяkcя юz ehtиyaclarыmыzы deyиl, o cцmlяdяn Xяzяryanы юlkяlяrи mцasиr avadanlыqларla tяmиn edя bиlяk. Bиz lиmanыn yaxыnlыьыnda xцsusи azad zona yaratmышыq vя bu coьrafи yerlяшmяdяn иstиfadя edя-rяk, шиrkяtlяrи sяrmayя yatыrmaьa dяvяt edиrиk.

Xяzяr dяnиzиndяn keчяn marшrut Чиn, Qazaxыstan, Azяrbay-can, Gцrcцstan vя Tцrkиyяnи bиrlяшdиrяn mюvcud marшrutdan 15 gцn daha qыsadыr. Bu, яn ucuz marшrut deyиl, lakиn tarиflяrи

Page 271: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

271

vahиd sяvиyyяyя gяtиrяrяk – bиz artыq Gцrcцstan vя Tцrkиyя иlя bunun цzяrиndя ишlяyиrиk – xяrclяrи azaldacaьыq. Belяlиklя, bиz marшrutu kommersиya nюqteyи-nяzяrdяn dя чox cяlbedиcи edяcя-yиk vя yцklяrиnи яn qыsa mцddяtdя чatdыrmaq иstяyяn шиrkяtlяr, яlbяttя kи, bu marшrutdan иstиfadя edяcяklяr.

D m и t r и A n d r o s o v: Mяn Rusиya Federasиyasыnыn Xalq Azadlыьы Sиyasи Partиyasыnыn Federal Sиyasи Шurasыnыn цzvцyяm. Mяnиm bиr-bиrи иlя baьlы olan 2 sualыm var vя suallarыmы Azяr-baycan Respublиkasыnыn Prezиdentи cяnab Яlиyevя цnvanlamaq иstяyиrяm. Lakиn dиgяr natиqlяr bu mюvzu иlя baьlы юz fиkиrlяrиnи mцяyyяn dяrяcяdя bиldиrsяlяr yaxшы olardы. Belяlиklя, cяnab Pre-zиdent, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsи mюvcuddur, bu mцnaqишя artыq 25 иldяn чoxdur kи, davam edиr vя bu mяsяlяdя mяnиm юl-kяm olan Rusиyanыn oynamыш olduьu vя bu gцn dя oynadыьы rol barяdя dя mяlumatыmыz var. Fиkrиnиzcя, hazыrkы Rusиya hюku-mяtиnиn bu mцnaqишяnиn hяqиqяtяn dя hяll olunmasыnda hяr hansы maraьы varmы? Иkиncи sualыm иsя odur kи, Sиzcя, Qarabaь problemи hяll olunmayana qяdяr Azяrbaycanыn Avrasиya Иttиfa-qыnыn цzvц olmasы mцmkцndцrmц? Tяшяkkцr edиrяm.

И l h a m Я l и y e v: Rusиya, sиzиn dя bиldиyиnиz kиmи, Amerи-ka Bиrlяшmиш Шtatlarы vя Fransa иlя yanaшы, ATЯT-иn Mиnsk qru-punun hяmsяdrlяrиndяn bиrиdиr. Qrupun mandatы mцnaqишяnиn hяll olunmasыna kюmяk etmяkdиr. Цmиd edиrиk kи, ATЯT-иn Mиnsk qrupu, onun hяmsяdrlяrи bu gцn иlя mцqayиsяdя daha da fяal olacaqlar. Яlbяttя kи, Azяrbaycan carи vяzиyyяtlя razыlaшa bиlmяz. BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn Ermяnиstan qoшunlarыnыn dяrhal vя qeyd-шяrtsиz чыxarыlmasыnы tяlяb edяn qяtnamяlяrи 20 иldяn artыqдыр ки, qяbul olunuб vя onlar kaьыz цzяrиndя qal-maqdadыr. ATЯT-иn Mиnsk qrupunun hяmsяdrи olan bu 3 юlkя, eynи zamanda, BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn daиmи цzvцdцr. Bu иsя o demяkdиr kи, bu qяtnamяlяr onlarыn ишtиrakы иlя qяbul olunuбdur. Onlar bu qяtnamяlяrиn qяbul olunmasыna etиraz et-mяyиblяr. Lakиn qяtnamяlяr иcra olunmayыb vя dцnyanыn bu aparыcы юlkяlяrи ишьal olunmuш яrazиlяrdяn gerи чяkиlmяk цчцn tя-cavцzkar Ermяnиstana kиfayяt qяdяr tяzyиq gюstяrя bиlmиrlяr. Lakиn bиz цmиd edиrиk kи, mцnaqишя qяtnamяlяr яsasыnda hяll

Page 272: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

272

olunacaqdыr. Bunu etmяk цчцn yeganя yol budуr. Чцnkи sиz, о ъцмлядян щеч кяс tяcavцzя bяraяt qazandыra bиlmяz. Ermя-nиstan tяkcя Daьlыq Qarabaьы yox, hяmчиnиn Qarabaьыn яt-rafыndakы 7 rayonu da ишьal edиб. Hяmиn yerlяrdя heч vaxt ermяnи яhalиsи yaшamayыb. Daьlыq Qarabaьыn юzцndя яhalиnиn 30 faиzи Azяrbaycan mяnшяlи иdи. Onlarыn hamыsы torpaqlarыndan qovulublar. Bundan sonra иsя Daьlыq Qarabaьda onlar dыrnaq-arasы referendumlar keчиrиblяr. Daha bиrи дя bиr neчя gцn sonra keчиrиlяcяkdиr. Bu da tamamиlя qanunsuzdur vя dцnyanыn heч bиr юlkяsи tяrяfиndяn tanыnmыr. Yerи gяlmишkяn, Rusиya, ABШ, Fransa vя Avropa Иttиfaqы Daьlыq Qarabaьы mцstяqиl bиr sub-yekt kиmи vя bu referendumun nяtиcяlяrиnи tanыmadыьыnы bиldиrяn bяyanatlarla artыq чыxыш edиblяr.

Rusиya Azяrbaycanыn qonшusudur. Ermяnиstanыn bиrbaшa qonшusu deyиl, lakиn hяmчиnиn regиonal qonшu юlkяdиr. Buna gю-rя dя dцшцnцrяm kи, mцnaqишяnиn hяll olunmasы Rusиyanыn da maraьыndadыr. Чцnkи mцnaqишя daиmи tяhlцkя vя qeyrи-sabиtlиk mяnbяyиdиr. Яlbяttя kи, vяzиyyяt nяzarяt altыndan чыxsa, regиo-nun bцtцn юlkяlяrиndя problemlяr olacaqdыr.

Azяrbaycanыn mцxtяlиf qurumlara potensиal qoшulmasыna gяldиkdя, mяn sиzя belя bиr cavab verя bиlяrяm. Bиz юzцmцzц ca-rи mюvqemиzdя чox rahat hиss edиrиk. Azяrbaycan юzцnц tяmиn edяn иqtиsadиyyatы olan bиr юlkяdиr. Davos Dцnya Иqtиsadи Fo-rumunun hesablamalarыna gюrя иqtиsadиyyatыn rяqabяtqablиy-yяtlиlиyиnя gюrя 37-cи yerdя, MDB mяkanыnda иsя 1-cи yerdяyиk. Bu иl Davos Иqtиsadи Forumu иnkишaf edяn юlkяlяrиn рейтинги ba-rяdя hesabat dяrc etmишdиr. Bиz Lиtva иlя bиrиncи vя иkиncи yerlяrи bюlцшцrцk. Buna gюrя dя Azяrbaycandakы иqtиsadи vяzиyyяt mцs-bяtdиr. Xarиcи borcumuz чox azdыr. Bu, цmumи daxиlи mяhsulun 20 faиzиndяn azdыr. Bиzиm mюvcud valyuta ehtиyatlarыmыz xarиcи borcumuzdan 5 dяfяdяn чoxdur. Baшqa sюzlя, bиz bцtцn borcla-rыmыzы bиr hяftяyя юdяyя bиlяrиk vя bu, иqtиsadи иmkanlarыn gюstя-rиcиsиdиr. Buna gюrя bu gцn bиzиm qarшыmыzda harasa qoшulmaq mяqsяdи durmur. Qoшulanda daha yaxшы nяtиcяlяr, daha чox цs-tцnlцklяr, daha чox иnkишaf иmkanlarы яldя etmяk цчцn qoшulur-лар. Дедийим кими, биz юzцmцzц bu mюvqedя rahat hиss edиrиk.

Page 273: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

273

Eynи sюzlяrи Avropa tяsиsatlarы иlя яmяkdaшlыьыmыza daиr sюy-lяyя bиlяrяm. Bиz «Шяrq Tяrяfdaшlыьы» Proqramыnыn 6 юlkяsиndяn bиrиyиk vя bиrи olmaqda davam edиrиk. Lakиn bиz Ukrayna, Gцr-cцstan vя Moldovadan fяrqlи olaraq, Assosиasиya Sazишиnи иmza-lamadыq. Бяс иndи nя baш verиr? Bиz fevralыn 7-dя Avropa Ko-mиssиyasыna etdиyиmиz layиhя tяklиfи яsasыnda hяmиn qurumla da-nышыqlara baшladыq. Avropa Komиssиyasыnыn tarиxиndя иlk dяfя иdи kи, layиhя tяklиfи Komиssиya tяrяfиndяn yox, юlkя tяrяfиndяn иrяlи sцrцlцr vя mandat da verиlиr. Цmиd edиrяm kи, bu razыlaшma tez-lиklя tamamlanacaqдыр. O, Avropa Иttиfaqыna цzv olan юlkяlяr иlя artыq qяbul olunmuш vя иmzalanmыш 9 razыlaшma vя Memo-randuma яsaslanыr. Baшqa sюzlя, Avropa Иttиfaqыna цzv юlkяlяrиn цчdяbиrи иlя Azяrbaycanыn stratejи tяrяfdaшlыq haqqыnda razыlaш-ma vя ya Memorandumu var. Bu, nadиr bиr vяzиyyяtdиr. Bиz gя-lяcяk иqtиsadи planlarыmыzы mиllи maraqlarыmыza gюrя qururuq. Buna gюrя dя hazыrda bиzиm hяr hansы bиr dиgяr beynяlxalq tяш-kиlata qoшulmaq planlarыmыz yoxdur. Lakиn gяlяcяkdя nя baш verяcяyиnи hяyat gюstяrяcяkdиr.

Y a n B r e m m e r: Tяшяkkцr edиrяm. Nюvbяtи sualыmыz var. O r x a n S я t t a r o v: Mяn «Vestnиk Kavkaza» xяbяr agentlи-

yиndяnяm. Mяnиm sualыm cяnab prezиdent Иlham Яlиyevяdиr. Sиz яrazи bцtюvlцyц prиnsиpиnиn яn яsas vя baшlыca prиnsиplяrdяn bиrи olduьunu qeyd etdиnиz. Eynи fиkrи bu gцn Almanиya kanslerи Angela Merkel dя sюylяdи. O, Avropanыn baшlыca prиnsиp kиmи, bu prиnsиpdяn vaz keчmяyяcяyиnи bиldиrdи. Avropanыn Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn nиzamlanmasыnda rolu иlя baьlы gюzlяn-tиlяrиnиz nяdиr vя bu mцnaqишяdя Avropanыn hansы addыmlar atacaьыnы gюzlяyиrsиnиz? Tяшяkkцr edиrяm.

И l h a m Я l и y e v: Яvvяlcя qeyd etdиyиm kиmи, danышыqlarыn aparыlmasы vя mцnaqишяnиn nиzamlanmasы иlя baьlы mandat ATЯT-иn Mиnsk qrupuna aиddиr. Bu qrupa ABШ, Fransa vя Rusиya hяmsяdrlиk edиr. Яlbяttя kи, bиz Avropa Иttиfaqыnыn danы-шыqlar prosesиnя bиrbaшa cяlb olunmasыnы gюzlяmиrиk. Baxmaya-raq kи, Avropa Komиssиyasы mцnaqишяnиn hяllи иlя mяшьul olan Cяnubи Qafqaz цzrя xцsusи nцmayяndяsиnи tяyиn edиb. Bиz Av-ropadan vя hяr bиr юlkяdяn postsovet mяkanыnda olan bцtцn

Page 274: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

274

mцnaqишяlяrя daиr vahиd standart yanaшmanы gюzlяyиrиk. Bиz bu gцn xanыm Merkelиn яrazи bцtюvlцyц иlя baьlы sюylяdиklяrиnи yцk-sяk qиymяtlяndиrиrиk. Lakиn bиz bu prиnsиpиn seчmя цsulla yox, bцtцn mцnaqишяlяrя tяtbиq olunmasыnы иstяyиrиk. Fиkrиmиzcя, baxmayaraq, Azяrbaycanыn Avropa Иttиfaqы иlя Assosиasиya Sa-zиши sazишdяn чox bиrtяrяflи tяlиmatlar sиyahыsыna bяnzяyиrdи, onun иmzalanmamasыnыn sяbяblяrиndяn bиrи dя, hяtta яsas sяbя-bи onunla baьlы иdи kи, onlar Ermяnиstan иlя Azяrbaycan arasыn-da mцnaqишяnиn Azяrbaycanыn яrazи bцtюvlцyц яsasыnda hяll olunmasы иlя baьlы dяqиq иfadя edиlmиш mяtnиn bu Sazишя daxиl edиlmяsиnи иstяmиrdиlяr. Onlarыn Gцrcцstan vя Moldova иlя razы-laшmalarыnda bu mцddяa var иdи. O zaman Ukraynanыn belя bиr problemи yox иdи. Lakиn Azяrbaycana gяldиkdя, иkиlи standartlar цzя чыxыr. Ukraynada baш verяnlяrlя baьlы Rusиyaya qarшы sank-sиyalar tяtbиq olunmuшdur. Daьlыq Qarabaьda baш verяnlяrlя baьlы Ermяnиstana qarшы sanksиyalar tяtbиq olunmamышdыr. Bu иkиlи standartlы yanaшma aradan qaldыrыlmalыdыr. Яlbяttя kи, bu, dяrhal mцnaqишяnиn hяllиnя gяtиrиb чыxarmayacaqdыr. Lakиn bиz sяylяrиmиzи bиrlяшdиrsяk vя tяcavцzkar Ermяnиstana torpaqlarы boшaltmaq цчцn tяzyиq gюstяrsяk, dцшцnцrяm kи, onda mцnaqишя daha tez hяll olunacaq. Чцnkи bиzиm mяsяlяyя gяldиkdя, dяfяlяr-lя bu audиtorиyada qeyd etdиyиm kиmи, BMT Tяhlцkяsиzlиk Шu-rasыnыn 4 qяtnamяsи var. Ermяnиstan qoшunlarыnыn чыxarыlmasыnы tяlяb edяn aparыcы beynяlxalq tяшkиlatlarыn qяtnamяsи var vя bu qяtnamяlяr иcra olunmalыdыr. Belяlиklя, беля гянаятя эялирик kи, яfsuslar olsun, bяzи postsovet юlkяlяrиndя яrazи bцtюvlцyцnцn pozulmasы иlя baьlы vяzиyyяt bцtцn mцnaqишяlяrя, o cцmlяdяn Ermяnиstan иlя Azяrbaycan arasыnda mцnaqишяyя tяtbиq oluna-caq vahиd qeyrи-selektиv, standart yanaшmanыn formalaшmasыna gяtиrиb чыxaracaq.

Y a n B r e m m e r: Mяn bu mюvzunu davam etdиrmяk иs-tяrdиm. Sиz яrazи bцtюvlцyц prиnsиpиnиn unиversallыьы mяsяlяsиnи bиr neчя dяfя qabartdыnыz. Яlbяttя kи, ruslarыn bununla baьlы юz fиkиrlяrи var. Bиz bunu чox eшиdиrиk. Bиz Ukraynanыn acыьыnы rus-lardan чыxdыq. Lakиn Kosovo tиmsalыnda amerиkalыlar яrazи bц-tюvlцyцnцn o qяdяr dя bюyцk яhяmиyyяtя malиk olmadыьыnы nц-

Page 275: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

275

mayиш etdиrdиlяr. Amerиkalыlar ruslarыn Surиyada mцlkи яhalиnи vя xяstяxanalarы bombardman etmяsиndяn daha чox danышmaьa meyиllиdиrlяr. Lakиn ABШ tяrяfиndяn Yяmяnя pиlotsuz uчuш apa-ratlarы иlя bombalar atыldыqda, onlarыn Sяudиyyя Яrяbиstanыna dяstяk vermяsи qabardыldыqda, onlar danышmaq иstяmиrlяr. Ma-raqlыdыr. Mяn bu sualы Estonиyaya vя Ukraynaya цnvanlamaq иstяyиrяm. Panel mцzakиrяnиn ишtиrakчыlarы bu hallarыn oxшar hal-lar olduьunu dцшцnцrlяrmи? Sиzcя nяиnkи tяkcя bu prиnsиpя ma-ne olan, hяtta ruslara manevr etmяk цчцn шанс verяn Amerиka rиyakarlыьыnыn burada yerи varmы? Yoxsa sиz belя bиr mцqayиsя-nиn aparыlmasыnы vя Putиnиn sadяcя, tяblиьatla mяшьul olduьunu dцшцnцrsцnцz? Bu barяdя nя dцшцndцyцnцzц eшиtmяk иstяrdиm. Sюzц cяnab Yatsenyuka vermяk иstяyиrяm.

A r s e n и Y a t s e n y u k: Ukrayna Kosovonu tanыmayыb. Mяn hяmиn vaxt Xarиcи Ишlяr nazиrи иdиm vя bиz bиldиrdиk kи, BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn qяtnamяsи яsasыnda bunu etmяk-dяn шad olardыq. Bu, Ukrayna tяrяfиnиn verdиyи чox aydыn bяya-nat иdи. Lakиn bиlиrsиnиz, mяn hяr zaman postfaktum dцnyasыna иstиnad edиrяm. Gяlиn yalnыz faktlarы nяzяrdяn keчиrяk vя dиqqя-tиmиzи onlara yюnяldяk. Fakt ondan иbarяtdиr kи, Rusиya Fede-rasиyasы qeyrи-qanunи olaraq Krыmы иlhaq edиb. Onlar юz hяrbчи-lяrиnи gюndяrибlяr. Onlar dыrnaqarasы referendum keчиrибlяr. Bundan яlavя, onlar Krыmы иlhaq edибlяr vя hяmиn bюlgяnи Ru-sиya Federasиyasыnыn bиr hиssяsи kиmи tanыйыбlar. Fakt ondan иbarяtdиr kи, Rusиya Federasиyasы юz hяrbчиlяrиnи, FTБ-nи, xцsusи xиdmяt orqanlarыnыn vя sиlahlы qцvvяlяrиn nцmayяndяlяrиnи Do-netsk vя Luqanska gюndяrиб. Onlar hяm Krыmda, hяm Do-netsk vя Luqanskda beynяlxalq cиnayяt tюrяdибlяr. Fakt ondan иbarяtdиr kи, Rusиya raketи MH-17-nи vurub salыб. Bu faktdыr. Fakt ondan иbarяtdиr kи, onlar MH-17 reysи иlя uчan 100-dяn artыq иnsanы, Ukraynada 10 mиndяn artыq шяxsи qяtlя yetиrибlяr. Belяlиklя, яgяr bиz bиr standartы tяtbиq etsяk, mяn mяmnun olar-dыm. Bиr sюzlя, mяnиm nцvя sиlahыna malиk, baшdan ayaьa sиlah-lanmыш bюyцk dюvlяtя – Rusиya Federasиyasыna olan mesajыm belяdиr: Ukraynadan чыxыn! Mцstяqиl юlkяlяrя mцdaxиlя etmя-yиn! Beynяlxalq hцquqa hюrmяt edиn! Hяr halda, bиz eynи stan-

Page 276: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

276

dartы Ukraynaya, Gцrcцstana, Moldovaya tяtbиq etmяlиyиk. Mяn dиgяr mцnaqишяlяrиn tяfяrrцatlarыna varmaq иstяmиrяm, bиr halda kи, чox hюrmяtlи шяxslяr bunu mяndяn qat-qat yaxшы qeyd etdиlяr. Bu halda, bцtцn hяmиn dondurulmuш mцnaqишяlяrиn яn tez hяllи qonшumuzdan asыlыdыr.

K e r s t и K a l y u l a y d: Artыq bиr dяfя иstиnad etdиyиm bey-nяlxalq tяhlцkяsиzlиk durumuнун tяrиfи var. Buna rиayяt etmяk lazыmdыr. Яvvяllяr, mяsяlяn Ukraynaya gяldиkdя, beynяlxalq sazишlяr яsasыnda яlavя vяdlяr verиlmишdиr. Hяmиn vяdlяr yerиnя yetиrиlmяmишdиr. Mяn bundan artыq sюylяyя bиlmяrяm. Sюylяyя-cяyиm bu qяdяr.

K a s ы m - J o m a r t T o k a y e v: Mяsяlя burasыndadыr kи, Bиr-lяшmиш Mиllяtlяr Tяшkиlatыnыn nиzamnamяsиndя 2 яsas prиnsиp – dюvlяtlяrиn яrazи bцtюvlцyц vя xalqlarыn юz mцqяddяratыnы tяyиn etmяk hцququ – bиr-bиrиnя zиddиr. Belяlиklя, bu, Bиrlяшmиш Mиl-lяtlяr Tяшkиlatыnыn nиzamnamяsиndяn gяlяn bюyцk иkиmяnalыlыq-dыr vя ayrы-ayrы hallara gяldиkdя, чaшqыnlыqlar yaradыr. Kosovo xцsusи hal kиmи hesab edиldи. Xalqlarыn юz mцqяddяratыnы tяyиn etmяk hцququ Kosovo kиmи, necя deyяrlяr, «xцsusи hal»da tяt-bиq edиldи. Sonra baшqa hallar цzя чыxdы vя bиz hamыmыz dюvlяtlя-rиn яrazи bцtюvlцyц haqqыnda danышmaьa baшladыq. Hesab edи-rяm kи, bиz Bиrlяшmиш Mиllяtlяr Tяшkиlatыnыn hяmиn 2 яsas prиnsи-pиnя gяldиkdя, prиorиtetиn seчиlmяsиndя чox aydыn olmalыyыq. Mяn юlkяlяrиn яrazи bцtюvlцyцnя hюrmяtlя yanaшmanы olduqca aydыn шяkиldя qeyd edяn Bиrlяшmиш Mиllяtlяr Tяшkиlatыnыn Baш ka-tиbи cяnab Quterreшиn bu yaxыnlarda verdиyи bяyanatы иля йахындан таныш олмаьынызы иstяrdиm.

И l h a m Я l и y e v: Яrazи bцtюvlцyц prиnsиpи цstцnlцk tяшkиl edяn prиnsиpdиr. Иstяr bu, BMT-nиn Nиzamnamяsи olsun, иstяrsя Helsиnkи Yekun Aktы olsun. Helsиnkи Yekun Aktыnda яrazи bц-tюvlцyцnцn vя юz mцqяddяratыnы tяyиnetmя hцququnun чox ay-dыn tяrиfи var. Юz mцqяddяratыnы tяyиnetmя hцququ юlkяlяrиn яrazи bцtюvlцyцnц pozmamalыdыr. Beynяlxalq hцququn mяhz hяmиn baшlыca prиnsиpи pozulub. Lakиn sиzиn sualыnыza qayыtmaq иstяyиrяm. Яslиndя sиz rиyakarlыq haqqыnda sualыnыza юzцnцz ca-vab verdиnиz. Яlbяttя kи, bиz иkиlи standartlarы hяr hяftя, hяr gцn

Page 277: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

277

gюrцrцk. Sankи qaydalar, normalar vя qяtnamяlяr kичиk юlkяlяr цчцn yazыlыb. Onlar qanuna яmяl etmяlиdиrlяr. Onlar qяtnamяlя-rи иcra etmяlиdиrlяr. Bюyцk super dюvlяtlяr юz mиllи maraqlarыna яsasяn beynяlxalq hцququ шяrh etmяkdя azaddыrlar. Юz maraq-larыna uyьun olaraq, gah яrazи bцtюvlцyцnц, gah da юz mцqяd-dяratыnы tяyиnetmя hцququnu dяstяklяyиrlяr. Bu da beynяlxalq tяsиsatlarыn, Bиrlяшmиш Mиllяtlяr Tяшkиlatыnыn deqradasиyasыna gя-tиrиb чыxarыr. Яgяr BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn 3 daиmи цzvц ютян ясрин 90-cы иllяrиnин яvvяlляриndя Ermяnиstan qoшunlarыnыn чыxarыlmasыnы tяlяb edяn qяtnamяlяrи qяbul edиbsя, sonra da bu qяtnamяlяrи иcra etmяk цчцn tяcavцzkara tяzyиq gюstяrmиrsя, bиz onlarыn davranышыnы necя baшa dцшя bиlяrиk? Bu davranыш yalnыz onlarыn maraqlarыna xиdmяt edиr vя beynяlxalq hцquqa яsaslan-mыr. Burada bиz XXI яsrиn яn vacиb mяsяlяsиnя gяlиb чыxыrыq. Bиzdя beynяlxalq tяшkиlatlarыn potensиalыnыn gцclяndиrиlmяsиnя aparan mexanиzmlяr var, yoxsa yoxdur? Hesab edиrяm kи, bu da bиr mцzakиrя mюvzusu olmalыdыr. Яgяr hamыmыz beynяlxalq юhdяlиklяrdяn azadыqsa, onda kичиk юlkяlяrя bu vя ya dиgяr qя-rarlarыn yerиnя yetиrиlmяsиnи mяcbur edяn hцcumlar edиlmяmяlи-dиr. Qяrar hamы цчцndцr vя hяr bиr kяsя eynи qaydada yanaшыl-malыdыr.

Y a n B r e m m e r: Prezиdent Яlиyev, beynяlxalq hцququn bu mяsяlяlяrиnя vя bюyцk strategиyaya toxunduьunuza gюrя Sиz-dяn soruшmaq иstяyиrяm, чoxqцtblц dцnyaya doьru addыm bu problemи aradan qaldыracaq, yoxsa daha da pиslяшdиrяcяk?

И l h a м Я l и y e v: Bu, чoxqцtblцлцyцn hara aparmasыndan asыlыdыr. Яlbяttя kи, super dюvlяt olmayan, bюyцk dюvlяt olma-yan юlkя цчцn чoxqцtblцk цstцnlцkdцr. Чoxqцtblц dцnyada sи-zиn manevr etmяk цчцn daha чox yerиnиz ola bиlяr. Lakиn eynи zamanda, чoxqцtblцk pяrdяarxasы razыlaшmalara gяtиrиb чыxara bиlяr. Bиz bunu XX яsrиn tarиxиndяn bиlиrиk. O zaman dцnya aparыcы юlkяlяrиn kabиnetlяrиndя bюlцшdцrцlmцшdцr. Buna gюrя dя чoxqцtblцyя necя yanaшmadan asыlыdыr. Burada tяkcя maraq sahяlяrи, bu vя ya dиgяr maraq namиnя bяzи юlkяlяrиn hюkmran-lыьы nяzяrdя tutulur? Yoxsa чoxqцtblцlцk qarшыlыqlы яlaqяdиr, proqnozlaшdыrыlan mцhиtdиr, kичиk юlkяlяrя, zяиf юlkяlяrя hюrmяt-

Page 278: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

278

dиr? Buna gюrя dя bu, mяsяlяyя necя yanaшыlmasыndan asыlыdыr. Lakиn dцшцnцrяm kи, bu vaxtadяk bu vяzиyyяtdяn narahat ol-maq цчцn bиzdя kиfayяt qяdяr яsas var.

K e r s t и K a l y u l a y d: Sadяcя, bиldиrmяk иstяyиrяm kи, bиz tяkqцtblц, иkиqцtblц vя чoxqцtblц dцnya prиnsиplяrи цzяrиndя razыlыьa gяlmяmишиk. Lakиn, цmumиyyяtlя, hesab edиrяm kи, hazыrkы иqtиsadи mцhиt, texnolojи иnkишaf bцtюvlцkdя bиzи kичиk vя чevиk ишtиrakчыlara чevиrиr. Lakиn bиr шяrtlя kи, beynяlxalq tяhlцkяsиzlиk vя durum qorunub saxlanылsыn.

A r s e n и Y a t s e n y u k: Sиzиn vя cяnab Prezиdentиn qeyd etdиyи rиyakarlыьa qayыtmaq иstяrdиm. Иndиcя mяtbuatda xяbяr oxudum. Bиlиrsиnиz nя baш verиb? Prezиdent Putиn bиr neчя dяqи-qя яvvяl qondarma Donetsk vя Luqansk respublиkalarыnыn ver-dиyи bцtцn sяnяdlяrиn tanыnmasы haqqыnda qяrar qяbul edиb. Bиr sюzlя, bu tamamиlя baшqa ситуасийадыr. Cяnab Lavrov Mцnщen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыndakы nиtqиndя qeyd etdи kи, onlar Mиnsk Sazишиnя vя dиgяr mяsяlяlяrя rиayяt edяcяklяr. Bяs bunun sonu nя oldu? Sonda bu gцn, Rusиya Prezиdentиnиn qяrarыnыn нятиъясиндя onlar praktиkи olaraq, Mиnsk formatыndan чыxыrlar. Axы bu nя demяkdиr?

Y a n B r e m m e r: Иlkиn qяnaяtиm Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransыnda BMT-nиn vя Rusиyanыn nцmayяndяlяrиnи dиnlя-mяkdиr vя яlavя olaraq, bu prиnsиplя baьlы Vaшиnqton vя Mos-kva иlя yenиdяn яlaqя saxlamaq daha mяqsяdяuyьun yanaшma olardы. Lakиn aydыndыr kи, яgяr bu, hяqиqяtя uyьundursa, bu ha-mы цчцn чяtиn xяbяr olacaq. Xahиш edиrяm, gяlиn bиz qeyrи-adи panel mцzakиrяnиn ишtиrakчыlarыnы bиrlиkdя alqышlayaq.

Page 279: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

279

TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ BAШ NAZИRИ BИNЯLИ YЫLDЫRЫM İLƏ GЮRЦШ Mцnhen 18 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 18-dя Mцnhendя Tцrkиyя Respublиkasыnыn Baш nazиrи Bиnяlи Yыldыrыm ilə görüşmüшdür.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda dostluq vя tяrяfdaшlыq mцnasи-bяtlяrиnиn иnkишaf etdиyи vя bunun mяmnunluq doьurduьu bиldиrиl-dи. Azяrbaycan иlя Tцrkиyяnиn Bakы–Tbиlиsи–Qars, «Cяnub Qaz Dяhlиzи», TANAP vя dиgяr bюyцk layиhяlяrи uьurla hяyata keчиr-dиklяrи, bu sahяdя яmяkdaшlыьыn davam etdиrиldиyи qeyd olundu.

Tцrkиyяnиn Baш nazиrи Bиnяlи Yыldыrыm юlkяsиndя gedяn proses-lяr vя referenduma hazыrlыqdan danышdы.

Sюhbяt zamanы Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn hяllи иlя baьlы fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 280: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

280

«LEONARDO» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU MAURO MORETTİ ИLЯ GЮRЦШ

Mцnhen 18 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 18-dя Mцnhendя «Leonardo» шиrkяtиnиn baш иcraчы dиrek-toru vя baш menecerи Mauro Morettи ilə görüşmüшdür.

Mauro Morettи Azяrbaycanda olduьunu, Bakыnыn gюzяllиyиnя heyran qaldыьыnы bиldиrdи. Юlkяmиzdя gedяn иnkишaf proseslяrиnи vя qazanыlan naиlиyyяtlяrи yaxыndan иzlяdиyиnи нязяря чатдыран baш иc-raчы dиrektor шиrkяtиn Azяrbaycanda mцxtяlиf strukturlarla, o cцmlяdяn SOCAR иlя яlaqяlяrиndяn danышdы, яmяkdaшlыьыn ge-nишlяndиrиlmяsи цчцn yaxшы perspektиvlяrиn olduьunu гейд етди.

Sюhbяt zamanы яmяkdaшlыq яlaqяlяrиnиn genишlяndиrиlmяsи яtra-fыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 281: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

281

BMT-nin BAШ KATИBИ ANTONИO QUTERREШ ИLЯ GЮRЦШ Mцnhen 18 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 18-dя Mцnhendя BMT-nиn Baш katиbи Antonиo Quterreш ilə görüşmüшdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev Antonиo Qu-terreши BMT-nиn Baш katиbи seчиlmяsи mцnasиbяtиlя bиr daha tяbrиk etdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы onunla Bakыda keчиrdиyи gюrцш-lяrи mяmnunluqla xatыrlaтdы.

Baш katиb Antonиo Quterreш BMT-nиn qaчqыnlar цzrя alи ko-mиssarы kиmи, Azяrbaycana sяfяrlяrиndяn, prezиdent Иlham Яlиyev иlя gюrцшlяrиndяn mяmnunluqla bяhs etdи. O, Ermяnиstan–Azяr-baycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsи иlя baьlы danышыqlar prosesи-nиn hazыrkы vяzиyyяtи vя perspektиvlяrи иlя maraqlandы. Prezиdent Иlham Яlиyev bu mяsяlя иlя baьlы BMT-nиn Baш katиbиnя mяlumat verdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы hяlя kи, danышыqlar prosesиndя cиddи иrя-lиlяyишиn olmamasыndan tяяssцflяndиyиnи bиldиrdи. Son zamanlar Ermяnиstan tяrяfиnиn danышыqlarda az qala kюnцlsцz ишtиrak etdиyи-nи, mцnaqишяnиn hяllи иstиqamяtиndя яldя olunan mцяyyяn razыlaш-malarы pozduьunu dedи. Prezиdent Иlham Яlиyev юtяn иlиn aprelиn-dя tяmas xяttиndя Azяrbaycan Ordusunun Ermяnиstan sиlahlы qцvvяlяrи tяrяfиndяn tюrяdиlяn tяxrиbata cavab verdиyиnи vя nяtиcя-dя torpaqlarыmыzыn bиr hиssяsиnиn ишьaldan azad olunduьunu bиldиr-dи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы fevralыn 20-dя keчиrиlяcяk vя qondarma «Daьlыq Qarabaь respublиkasы»nыn «konstиtusиyasыna dяyишиklиklяr edиlmяsи иlя baьlы referendum»un qeyrи-qanunи olduьunu, bиr sыra tяшkиlatlarыn bu mяsяlяyя etиraz etdиyиnи dedи. Bиldиrdи kи, bu bиr

Page 282: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

282

daha Ermяnиstan tяrяfиnиn mцnaqишяnиn hяllиndя maraqlы olmadы-ьыnы sцbut edиr.

BMT-nиn Baш katиbи Antonиo Quterreш Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn hяllи prosesиndя яsas шяrtlяrиn nя-dяn иbarяt olmasы иlя maraqlandы.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы bиldиrdи kи, Daьlыq Qarabaь яtrafыndakы 7 rayon ишьaldan azad edиlmяlи, qaчqыnlar vя mяcburи kючkцnlяr doьma yurdlarыna qayыtmalы, bюlgяdя sцlhmяramlы qцvvяlяr yer-lяшdиrиlmяlиdиr. Mяhz bundan sonra Daьlыq Qarabaьыn statusuna daиr referendumun keчиrиlmяsи mцmkцndцr. Prezиdent Иlham Яlиyev BMT-nиn vя Baш katиb Antonиo Quterreшиn mюvcud vяzиyyя-tя mцdaxиlя edиb, prosesиn sцrяtlяnдирилmяsиnя daha yaxыndan tя-kan vermяsиnиn яhяmиyyяtиnи vurьuladы.

* * *

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn Al-manиya Federatиv Respublиkasыna ишgцzar sяfяrи fevralыn 19-da baшa чatdы.

Page 283: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

283

BRUNEY-DARЦSSALAMЫN SULTANЫ ЯLAHЯZRЯT HACЫ HЯSSЯNAL BOLKИAHA

Яlahяzrяt! Bruney-Darцssalamыn mиllи bayramы mцnasиbяtиlя Sиzя vя

Sиzиn sиmanыzda bцtцn xalqыnыza яn sяmиmи tяbrиklяrиmи yetиr-mяkdяn mяmnunluq duyuram.

Цmиdvaram kи, юlkяlяrиmиz arasыndakы dostluq mцnasиbяtlя-rи, иkиtяrяflи vя чoxtяrяflи qaydada яmяkdaшlыьыmыz bundan son-ra da xalqlarыmыzыn mяnafelяrиnя xиdmяt edяcяkdиr.

Belя bиr яlamяtdar gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы vя xoш-bяxtlиk, dost xalqыnыza daиm яmиn-amanlыq vя fиravanlыq arzu-layыram.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 20 fevral 2017-cи иl

Page 284: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

284

QЯTЯR DÖVLƏTİNİN TЯHSИL VЯ ALИ TЯHSИL NAZИRИ MƏHƏMMƏD BİN ƏBDÜLVAHİD ƏL-HƏMMADИ İLƏ GÖRÜŞ 20 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 20-dя Qяtяr Dюvlяtиnиn Tяhsиl vя Alи Tяhsиl nazиrи Mяhяmmяd bиn Яbdцlvahиd яl-Hяmmadиnи qяbul etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Azяrbaycan иlя Qяtяr arasыnda чox yaxыn tяrяfdaшlыq яlaqяlяrиnиn mюvcud olduьunu bиldиrdи, bu яlaqяlяrиn mцmkцn qяdяr чox sahяlяrи яhatя etmяsиnиn vacиblиyиnи qeyd etdи. Prezиdent Иlham Яlиyev bu yaxыnlarda Qяtяr Dюvlяtиnиn Xarиcи Ишlяr nazиrиnи qяbul etmяsиnиn, юzцnцn Qяtяrя planlaшdыrыlmыш sяfяrиnиn vя Qяtяr Dюvlяtиnиn Tяhsиl vя Alи Tяhsиl nazиrиnиn Bakы-ya gяlmяsиnиn яhяmиyyяtиnи qeyd edяrяk, qarшыlыqlы sяfяrlяrиn юlkя-lяrиmиz arasыnda mюvcud tяrяfdaшlыq яlaqяlяrиnиn yaxшы gюstяrиcиsи olduьunu vurьuladы. Tяhsиlиn gяlяcяk nяsиllяr, eynи zamanda, юl-kяlяrиmиzиn иnkишafыnda vacиb rol oynadыьыnы вурьулайан prezиdent Иlham Яlиyev bu sahяnиn hяm Azяrbaycanda, hяm dя Qяtяrdя иn-kишafыn яsas prиorиtetlяrиndяn bиrи hesab olunduьunu диггятя чат-дырды. Tяhsиl sahяsиndя tяrяfdaшlыьыn praktиkи aspektlяrиnиn araшdы-rыlmasыnыn vacиblиyиnи нязяря чатдыран dюvlяtиmиzиn baшчыsы bunun nяtиcяsиndя uzunmцddяtlи яmяkdaшlыq proqramыnыn qurulacaьыna яmиnlиyиnи иfadя etdи. Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanиnиn юlkяmиzя rяsmи sяfяrи zamanы Azяrbaycan–Qя-tяr Bиrgя Иqtиsadи, Tиcarяt vя Texnиkи Komиssиyasыnыn yaradыlma-sыnыn qяrara alыndыьыnы deyяn prezиdent Иlham Яlиyev bu Komиssи-yanыn иши чяrчиvяsиndя nяиnkи иqtиsadи, hяmчиnиn яmяkdaшlыьыmыzыn bцtцn sahяlяrиnи яhatя edяcяk mцzakиrяlяrиn aparыlacaьыna цmиd-var olduьunu bиldиrdи.

Qяtяr Dюvlяtиnиn Tяhsиl vя Alи Tяhsиl nazиrи Mяhяmmяd bиn Яbdцlvahиd яl-Hяmmadи prezиdent Иlham Яlиyevиn Qяtяrя sяfяrиnи

Page 285: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

285

sяbиrsиzlиklя gюzlяdиklяrиnи bиldиrdи. Юlkяlяrиmиzиn mцvafиq qurum-larы arasыnda artыq gюrцшlяrин tяшkиl olunduьunu vя sяmяrяlи mцza-kиrяlяrин aparыldыьыnы qeyd edяn qonaq Azяrbaycan Respublиkasы иlя Qяtяr Dюvlяtи arasыnda tяhsиl sahяsиndя mюhkяm яmяkdaшlыq яlaqяlяrиnиn qurulacaьыna цmиdvar olduьunu bиldиrdи. Hяr иkи юlkяnиn yцksяk иnkишaf yolunda olduьunu deyяn Mяhяmmяd bиn Яbdцlvahиd яl-Hяmmadи юlkяsиndя Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrиnиn rяhbяrlиyи иlя nяhяng layиhяlяrиn hяyata keчиrиldиyиnи və Azяrbay-canыn чox gюzяl юlkя olduьunu, prezиdent Иlham Яlиyevиn sяylяrи nяtиcяsиndя bюyцk naиlиyyяtlяrин яldя edиldиyиnи vurьuladы.

Page 286: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

286

ESTONИYA RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ XANЫM KERSTИ KALYULAYDA Hюrmяtlи xanыm Prezиdent! Estonиya Respublиkasыnыn mиllи bayramы – Mцstяqиllиk

Gцnц mцnasиbяtиlя Sиzя vя bцtцn xalqыnыza юz adыmdan vя Azяr-baycan xalqы adыndan яn sяmиmи tяbrиklяrиmи yetиrиrяm.

Belя bиr xoш gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы, ишlяrиnиzdя uьur-lar, dost Estonиya xalqыna daиm яmиn-amanlыq vя fиravanlыq ar-zulayыram.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 21 fevral 2017-cи иl

Page 287: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

287

TЯHLЦKЯSИZLИK ШURASЫNЫN ИCLASI 21 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn

sяdrlиyи иlя fevralыn 21-dя Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn иclasы keчиrиl-мишdiр.

Azərbaycan Respublikasının Prezиdenti Иlham Яlиyevиn sяrяn-camы иlя Mehrиban Яlиyeva Azяrbaycan Respublиkasыnыn Bиrиncи vиtse-prezиdentи tяyиn edиlмiшдир.

Иclasda prezиdent Иlham Яlиyev Mehrиban Яlиyevanы tяqdиm etdi.

И l h a m Я l и y e v: Bu gцn mяnиm sяrяncamыmla Mehrиban Яlиyeva Azяrbaycan Respublиkasыnыn Bиrиncи vиtse-prezиdentи vяzиfяsиnя tяyиn edиlиb. Mehrиban Яlиyeva uzun иllяrdиr юlkяmи-zиn иctиmaи-sиyasи hяyatыnda, mяdяnи hяyatыmыzda mцhцm vя fя-al rol oynayыr. Mehrиban Яlиyeva Yenи Azяrbaycan Partиyasы-nыn sяdr mцavиnиdиr. Yenи Azяrbaycan Partиyasы юlkяmиzиn apa-rыcы sиyasи qцvvяsиdиr, Cяnubи Qafqazыn яn bюyцk partиyasыdыr. Bu gцn Yenи Azяrbaycan Partиyasыnыn цzvlяrиnиn sayы 700 mиnя yaxыnlaшыr.

Mehrиban Яlиyeva 2005-cи иldяn Azяrbaycan Respublиkasы Mиllи Mяclиsиnиn deputatыdыr. O, deputat kиmи, чox bюyцk ишlяr gюrцb, tяmsиl etdиyи daиrяnиn sosиal-иqtиsadи problemlяrиnиn hяllи иstиqamяtиndя чox bюyцk addыmlar atыb. Seчиcиlяrlя daиm tяmas-dadыr vя onun deputat kиmи яsas fяalиyyяtи seчиcиlяrиn problemlя-rиnиn hяllи иlя baьlыdыr. Mehrиban ханымыn deputat kиmи, чox ge-nиш beynяlxalq fяalиyyяtи dя var. Bu fяalиyyяt nяtиcяsиndя mцxtя-lиf юlkяlяrdя qazandыьыmыz dostlarыn sayы artыb.

2004-cц иldяn bu gцnя qяdяr Mehrиban Яlиyeva ulu öndяrиn adыnы daшыyan Heydяr Яlиyev Fondunun prezиdentиdиr. Heydяr Яlиyev Fondu onun rяhbяrlиyи иlя nяиnkи Azяrbaycanыn, hesab edиrяm kи, regиonun яn bюyцk vя nцfuzlu иctиmaи tяшkиlatыna чev-

Page 288: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

288

rиlиб. Heydяr Яlиyev Fondunun чoxшaxяlи fяalиyyяtи Azяrbaycan xalqы tяrяfиndяn yцksяk qиymяtlяndиrиlиr. Fondun tяшяbbцsц иlя bиr чox юnяmlи layиhяlяrя, proqramlara start verиlmишdиr. Onla-rыn arasыnda «Yenиlяшяn Azяrbaycana yenи mяktяb» proqramы xцsusи qeyd edиlmяlиdиr. Mяhz bu proqramыn baшlanmasы nя-tиcяsиndя son 13 иl яrzиndя юlkяmиzdя 3000-dяn чox mяktяb яsas-lы tяmиr olunub vя ya yenиdяn tиkиlиб.

Dиgяr layиhяlяr дя юlkяmиzиn hяrtяrяflи иnkишafыna xиdmяt gюs-tяrиб. Heydяr Яlиyev Fondunun xяttи vя dяstяyи иlя mиnlяrlя иn-san tиbbи mцalиcя иlя tяmиn edиlиб. Bиr чox hallarda bu mяsяlяlяr иctиmaиyyяt цчцn aчыqlanmыr. Fondun fяalиyyяtи mяhz o mяqsяdи gцdцr kи, ehtиyacы olan иnsanlara yardыm etsиn vя яn az mцdafия olunan vяtяndaшlara иmkan daxиlиndя юz dяstяyиnи gюstяrsиn.

Heydяr Яlиyev Fondunun mяdяnиyyяtlя, иncяsяnяtlя baьlы la-yиhяlяrи bиzиm mяnяvи, tarиxи, mяdяnи иrsиmиzиn qorunmasы ишиndя яvяzolunmaz rol oynaйыбdыr. Bиzиm mиllи sяrvяtиmиz olan mu-ьam sяnяtиnиn yenиdяn иnkишafы vя beynяlxalq arenaya чыxarыl-masы mяhz Heydяr Яlиyev Fondunun vя Mehrиban Яlиyevanыn шяxsи tяшяbbцsц nяtиcяsиndя mцmkцn oluбdur. Azяrbaycanda keчиrиlяn muьam mцsabиqяlяrи artыq hяyatыmыzыn ayrыlmaz hиssяsиnя чevrиlибdиr. Bu sadяcя olaraq, sяnяt nюvц deyиl, bиzиm mяdяnи sяrvяtиmиzdиr. Gяnc nяslиn tяrbиyя olunmasыnda mиllи-mяnяvи dяyяrlяr, яnяnяlяr xцsusи rol oynayыr. Bu baxыmdan belя tяшяbbцslяr чox bюyцk иctиmaи mяna daшыyыr. Dцnya mиqyasыnda muьamыn mяhz Azяrbaycan sяnяtи kиmи tяqdиm olunmasыnda Heydяr Яlиyev Fondunun чox bюyцk rolu oluбdur.

Azяrbaycanы dцnyada tanыtmaq цчцn mцxtяlиf tяqdиmatlar, sяrgиlяr, tяdbиrlяr keчиrиlиб. Чoxsaylы tяdbиrlяr nяtиcяsиndя dцnya иctиmaиyyяtи юlkяmиzи daha yaxыndan tanыmaьa, юyrяnmяyя, gюrmяyя baшlaйыб kи, Azяrbaycan mцasиr, dиnamиk иnkишaf edяn юlkяdиr. Eynи zamanda, Azяrbaycan xalqы юz tarиxи kюklяrиnя чox baьlы olan xalqdыr.

Mehrиban Яlиyeva Mиllи Olиmpиya Komиtяsиnиn vя Иcraиyyя Komиtяsиnиn цzvцdцr vя onun bu fяalиyyяtи dя tяqdиrяlayиqdиr. Юlkяmиzdя keчиrиlmиш bиr neчя qlobal tяdbиrиn tяшkиlиndя Mehrиban Яlиyeva xцsusи rol oynaйыб. 2012-cи иldя «Eurovиsиon»

Page 289: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

289

mahnы mцsabиqяsиnиn yцksяk sяvиyyяdя keчиrиlmяsи mяhz onun tяшkиlatчыlыьы иlя mцmkцn oldu. 2015-cи иldя Ы Avropa oyunlarы-nыn yцksяk sяvиyyяdя keчиrиlmяsи dя Tяшkиlat Komиtяsиnиn vя onun rяhbяrи Mehrиban Яlиyevanыn fяalиyyяtи nяtиcяsиndя mцm-kцn oldu. 2 иl yarыm яrzиndя bu oyunlarы Yay Olиmpиya oyunla-rы sяvиyyяsиndя keчиrmяk bюyцk naиlиyyяt иdи. Ы Avropa oyunlarы tarиxdя яn yцksяk sяvиyyяdя keчиrиlmиш mюtяbяr иdman tяdbиrи kиmи qalacaqdыr.

Tяsadцfи deyиl kи, bu иl keчиrиlяcяk IV Иslam Hяmrяylиyи oyunlarыnыn tяшkиlи dя Mehrиban Яlиyevaya hяvalя edиlиb. Bu oyunlarыn Tяшkиlat Komиtяsиnиn sяdrи dя odur vя hazыrlыq ишlяrи yцksяk sяvиyyяdя aparыlыr. Яmиnяm kи, bиz Иslam Hяmrяylиyи oyunlarыnы da yцksяk sяvиyyяdя keчиrяcяyиk.

Mehrиban ханымыn beynяlxalq alяmdя bюyцk nцfuzu var. Mяhz юz fяalиyyяtи nяtиcяsиndя bиr чox юlkяlяrиn яn yцksяk dюvlяt mцkafatlarы vя ordenlяrи иlя tяltиf edиlиb. 10 иldяn artыqdыr kи, Mehrиban Яlиyeva ЙUNESКO vя ИSESКO-nun Xoшmяramlы sяfиrиdиr. Dцnyada иkиncи belя шяxsиyyяt yoxdur kи, eynи zamanda hяr 2 mюtяbяr tяшkиlatыn sяfиrи olsun. Bu onun dиnlяrarasы, sиvиlиza-sиyalararasы dиaloqa verdиyи tюhfя иlя baьlыdыr. Bu tюhfя юlkяmиzиn sиyasяtиnиn tяzahцrцdцr. Чцnkи bu gцn Azяrbaycan dцnya mиqya-sыnda sиvиlиzasиyalararasы dиaloqa яn чox tюhfя verяn юlkяlяrdяn bиrи kиmи tanыnыr. Яlbяttя, ЙUNEСКO vя ИSESКO-nun Xoшmя-ramlы sяfиrи kиmи, Mehrиban Яlиyeva bu ишя dя чox юnяmlи tюhfя verиr вя 2015-cи иldя Ы Avropa oyunlarыnыn keчиrиlmяsиndя gюstяr-dиyи xиdmяtlяrя gюrя о, Azяrbaycan dюvlяtиnиn яn alи mцkafatы olan «Heydяr Яlиyev» ordenи иlя tяltиf edиlиб.

Bu чoxшaxяlи fяalиyyяt vя eynи zamanda, uьurlu fяalиyyяt mя-nиm bu qяrarы qяbul etmяyиmdя яsas rol oynaйыб. Qeyd etmяlи-yяm kи, Mehrиban Яlиyeva peшяkar, bиlиklи, tяcrцbяlи, prиnsиpиal, чox xeyиrxah bиr иnsandыr. Tяsadцfи deyиl kи, Azяrbaycan xalqы ona bюyцk rяьbяt vя sevgи иlя yanaшыr.

Sadaladыьыm bцtцn bu amиllяrи nяzяrя alaraq, mяn bu qяrara gяldиm vя bu gцn Mehrиban ханымыn hяyatыnda yenи dюvr baшlaныr. Яmиnяm kи, o bundan sonra da юlkяmиzиn иnkишafыna юz dяyяrlи tюhfяsиnи verяcяkdиr. Bu tяyиnat mцnasиbяtиlя mяn

Page 290: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

290

Mehrиban ханымы tяbrиk edиrяm vя ona yenи uьurlar arzula-yыram.

Azяrbaycan Республикасынın Bиrиncи vиtse-prezиdentи

Mehrиban Яlиyevanın чыxышı Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Mяnя gюstяrdиyиnиz yцksяk etиmada gюrя Sиzя dяrиn mиnnяt-

darlыьыmы bиldиrиrяm. Bu vяzиfяyя tяyиn olunmaqla, юhdяmя dц-шяn mяsulиyyяtиn cиddиlиyиnи tam шяkиldя dяrk edиrяm vя иnanы-ram kи, cяnab Prezиdent, Sиzиn vя mяnя иnanan bцtцn иnsanlarыn etиmadыnы doьrultmaьы bacaracaьam.

Mяnиm fяalиyyяtиm haqqыnda dedиyиnиz sюzlяrя, verdиyиnиz qиymяtя gюrя Sиzя dяrиn tяшяkkцrцmц bиldиrиrяm. Mяnиm цчцn belя bиr qиymяtя layиq olmaq bюyцk шяrяfdиr. Sadaladыьыnыz hяr bиr uьurun, hяr bиr naиlиyyяtиn arxasыnda Sиzиn kюmяyиnиz, Sиzиn dяstяyиnиz durur.

Юtяn иllяr яrzиndя Sиzиn dюvlяtчиlиk иdeyalarыnыz, vяtяnpяrvяr-lиyиnиz, Azяrbaycan dюvlяtиnиn maraqlarыnы sяdaqяtlя, иradя иlя, cяsarяtlя qorumaьыnыz, иnsanlarla, Azяrbaycan xalqы иlя bиrlиyи-nиz mяnиm vя mяnиmlя чalышan bцtцn иnsanlar цчцn bиr nцmunя иdи. Bиzиm fяalиyyяtиmиzи иstиqamяtlяndиrяn bиr nцmunя иdи. Bиz fяxr edиrиk kи, son иllяr юlkяmиzdя baш verяn mцsbяt meyиllяrdя, dяyишиklиklяrdя, иnkишafda, Azяrbaycanыn beynяlxalq arenada nцfuzunun artmasыnda bиz kичиk dя olsa, юz tюhfяmиzи vermяyи bacarmышыq. Mяn яmиnяm kи, vяzиfяdяn asыlы olmayaraq, иnsan юz yolunu, peшяsиnи seчяndя hяr hansы bиr ишиnя, яmяyиnя vиcdan-la yanaшmalы, qarшыsыna aydыn mяqsяdlяr qoyub, bu mяqsяdlяrя naиl olmaьa чalышmalы, sюz vя ишlяrиndя bцtюv olmalыdыr.

Rяhbяrlиk etdиyиm Heydяr Яlиyev Fondu 13 иldиr kи, юz fяa-lиyyяtиnи humanиzm prиnsиplяrи яsasыnda qurub. Bu иllяr яrzиndя bиr чox иrиmиqyaslы layиhяlяr иcra etmишиk. Bиz Azяrbaycanыn иctи-maи vя sиyasи hяyatыnda fяal ишtиrak edиrиk. Bиz иnfrastruktur la-yиhяlяrи иcra edиrиk, 13 иl яrzиndя ayrы-ayrы иnsanlarыn problemlя-rиnя heч zaman bиganя qalmamышыq. Иnsanlarla цnsиyyяtdя ol-maq, onlarы dиnlяmяk vя eшиtmяk, kюmяyя ehtиyacы olana kюmяk

Page 291: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

291

etmяk, mяnяvи dяstяk vermяk Heydяr Яlиyev Fondunun hяr bиr яmяkdaшыnыn bиrbaшa vяzиfяsиdиr. Hesab edиrяm kи, bu, dюvlяt qurumlarыnda чalышan bцtцn иnsanlarыn яsas borcu vя vяzиfяsиdиr. Gцndяlиk fяalиyyяtиmиzdя иnsansevяrlиk, mяrhяmяt, qarшыlыqlы hюrmяt, mehrиbanчыlыq unudulmamalыdыr. Яksиnя, mяhz bu mя-nяvи dяyяrlяrи uca tutaraq, яn yцksяk qяlяbяlяr яldя etmяk, яn bюyцk zиrvяlяrя qalxmaq olar.

Hюrmяtlи cяnab Prezиdent! Hюrmяtlи Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn цzvlяrи! Mяn sиzи яmиn edиrяm kи, gяlяcяk fяalиyyяtиmи mяhz bu prиn-

sиplяr яsasыnda qurmaьa чalышacaьam. Юlkяmиzиn vя xalqыmыzыn maraqlarыnы hяr шeydяn цstцn tutacaьam, Azяrbaycana layиqиn-cя xиdmяt etmяyя чalышacaьam.

Gюstяrdиyиnиz etиmada gюrя sиzя bиr daha dяrиn mиnnяtdarlы-ьыmы bиldиrиrяm.

* * *

Иclasda Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn цzvlяrи Azяrbaycan Res-

publиkasы Prezиdentиnиn qяrarыnы dяstяklяdиklяrиnи bиldиrdиlяr vя Mehrиban Яlиyevaya fяalиyyяtиndя uьurlar arzuladыlar.

Page 292: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

292

KЦVEYT DЮVLЯTИNИN ЯMИRИ ЯLAHЯZRЯT ШEYX SABAH ЯL-ЯHMЯD ЯL-CABИR ЯS-SABAHA Яlahяzrяt! Kцveyt Dюvlяtиnиn mиllи bayramы mцnasиbяtиlя Sиzи vя Sи-

zиn sиmanыzda bцtцn xalqыnыzы юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan цrяkdяn tяbrиk edиrяm.

Яmиnяm kи, Azяrbaycan иlя Kцveyt arasыndakы dostluq mц-nasиbяtlяrи, иkиtяrяflи vя чoxtяrяflи qaydada яmяkdaшlыьыmыz bun-dan sonra da иnkишaf edяcяk vя genишlяnяcяkdиr.

Bu xoш gцndя Sиzя mюhkяm cansaьlыьы vя xoшbяxtlиk, dost Kцveyt xalqыna daиm sцlh vя rиfah dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 22 fevral 2017-cи иl

Page 293: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

293

KЦVEYT DЮVLЯTИ NAZИRLЯR KABИNETИNИN SЯDRИ ЯLAHЯZRЯT ШEYX CABИR ЯL-MЦBARЯK ЯL-HЯMЯD ЯS-SABAHA Яlahяzrяt! Kцveyt Dюvlяtиnиn mиllи bayramы mцnasиbяtиlя Sиzя vя

xalqыnыza яn sяmиmи tяbrиklяrиmи yetиrиrяm. Иnanыram kи, Azяrbaycan иlя Kцveyt arasыndakы dostluq vя

яmяkdaшlыq mцnasиbяtlяrиnиn иnkишafы bundan sonra da xalqlarы-mыzыn mяnafelяrиnя xиdmяt edяcяkdиr.

Belя bиr яlamяtdar gцndя Sиzя яn xoш arzularыmы yetиrиr, dost Kцveyt xalqыna daиm яmиn-amanlыq vя rиfah dиlяyиrяm.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи

Bakы, 22 fevral 2017-cи иl

Page 294: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

294

ABШ DÖVLƏT KATİBİNİN MÜAVİNİ ROBİN DANNİQAN ИLƏ GÖRÜŞ 22 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 22-dя ABШ Dюvlяt katиbиnиn enerjи dиplomatиyasы цzrя kюmяkчиsиnиn mцavиnи xanыm Robиn Dannиqanыn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn gюrцшlяrиnиn Bakыda tяшkиl olunmasыnыn artыq yaxшы яnяnя halы aldыьыnы гейд eтdи. Bu gюrцшlяrиn praktиkи mцzakиrяlяrиn aparыlmasы baxыmыndan vacиblиyиnи ифадя edяn pre-zиdent Иlham Яlиyev bunu hяm dя layиhяnиn uьurlu иcrasыnыn gюstя-rиcиsи kиmи dяyяrlяndиrdи. Юtяn dюvr яrzиndя bиr чox ишlяrиn gюrцl-dцyцnц bиldиrяn dюvlяtиmиzиn baшчыsы layиhяnиn artыq yekun mяrhя-lяyя чox yaxыn olduьunu qeyd etdи. Prezиdent Иlham Яlиyev ABШ Dюvlяt katиbиnиn enerjи dиplomatиyasы цzrя kюmяkчиsиnиn mцavиnи Robиn Dannиqanыn sabah Bakыda keчиrиlяcяk «Cяnub Qaz Dяhlи-zи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn 3-cц иclasыnda ишtиrakы-nыn яhяmиyyяtиnи vurьulayaraq, bunun ABШ Hюkumяtиnиn layиhя-yя davamlы dяstяyиnиn yaxшы gюstяrиcиsи olduьunu dedи.

ABШ Dюvlяt katиbиnиn enerjи dиplomatиyasы цzrя kюmяkчиsиnиn mцavиnи Robиn Dannиqan «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn 3-cц иclasыna ev sahиblиyи etdиyиnя gюrя prezиdent Иlham Яlиyevя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи. Bu gюrцшцn layиhяnиn иcrasы иlя baьlы mяsяlяlяrиn nяzяrdяn keчиrиlmяsи baxы-mыndan юnяmlи olduьunu qeyd edяn qonaq ABШ nцmayяndяsиnиn bu иclasda ишtиrakыnыn vacиblиyиnя toxundu. Robиn Dannиqan bиldиr-dи kи, bu, ABШ-ыn yenи hюkumяtиnиn «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhя-sиnя, hяmчиnиn Avropanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyи mяsяlяsиnя dяstя-yиnи bиr daha aчыq шяkиldя nцmayиш etdиrиr.

Page 295: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

295

Gюrцшdя «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn иcrasы иlя baьlы mяsяlяlяr mцzakиrя edиldи, sabah Bakыda keчиrиlяcяk «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasыnыn nюvbяtи иclasыnыn яhяmиyyяtи bиr daha vurьulandы, ABШ dюvlяtиnиn enerjи sиyasяtиnиn bu layиhяyя юz dяs-tяyиnи bundan sonra da davam etdиrяcяyи яmиnlиklя qeyd olundu.

Page 296: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

296

YAPONИYANЫN İQTИSADИYYAT, TИCARЯT VЯ SЯNAYE ЦZRЯ DЮVLЯT NAZИRИ YOŞİFUMİ MATSUMURANIN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 22 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 22-dя Yaponиyanыn İqtиsadиyyat, Tиcarяt vя Sяnaye цzrя Dюvlяt nazиrи Yoшиfumи Matsumuranыn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Yaponиyanыn Dюvlяt nazиrи Yoшиfumи Matsumura xanыm Mehrиban Яlиyevanыn Azяrbaycan Respublиkasыnыn Bиrиncи vиtse-prezиdentи vяzиfяsиnя tяyиn edиlmяsи mцnasиbяtиlя tяbrиklяrиnи чatdыrdы.

Prezиdent Иlham Яlиyev tяbrиkя gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи. Azяrbaycan иlя Yaponиya arasыnda иkиtяrяflи яlaqяlяrиn чox

мцсбят vя uzun tarиxя malиk olduьunu диггятя чатдыран dюvlяtиmи-zиn baшчыsы юlkяlяrиmиzиn mцxtяlиf sahяlяrdя uьurla яmяkdaшlыq et-dиyиnи vurьuladы. Prezиdent Иlham Яlиyev sиyasи sahяdя яlaqяlяrи-mиzиn razыlыq doьurduьunu dedи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Yaponиya-nыn malиyyя dяstяyи иlя Azяrbaycanda bиr чox mцhцm layиhяlяrиn иcra olunduьunu, Yaponиya hюkumяtиnиn kredиtlяrи иlя юlkяmиzdя чox юnяmlи иnfrastruktur layиhяlяrиnиn artыq иstиsmara verиldиyиnи qeyd etdи. Azяrbaycanыn neft-qaz sektorunda da Yaponиya шиrkяt-lяrиnиn fяalиyyяt gюstяrdиyиnи vurьulayan prezиdent Иlham Яlиyev bu шиrkяtlяrиn gяlяcяkdя dя юlkяmиzиn yenи neft-qaz sahяlяrиndя ишtиrak edяcяklяrиnя цmиdvar olduьunu bиldиrdи. Юlkяlяrиmиz ara-sыnda tиcarяt яlaqяlяrиnиn иnkишaf etdиrиlmяsи цчцn gюzяl иm-kanlarыn olduьunu билдирян dюvlяtиmиzиn baшчыsы Yaponиyanыn Иqtи-sadиyyat, Tиcarяt vя Sяnaye цzrя Dюvlяt nazиrи Yoшиfumи Matsu-muranыn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnиn Azяrbaycana sяfяrи zamanы bцtцn bu mюvzularыn vя xцsusиlя tиcarяt dюvrиyyяsиnиn ar-

Page 297: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

297

tыrыlmasы иstиqamяtиndя gюrцlяcяk ишlяrиn mцzakиrя edиlяcяyиnя, genиш fиkиr mцbadиlяsи aparыlacaьыna vя яmяkdaшlыq haqqыnda qя-rarlar qяbul edиlяcяyиnя яmиnlиyиnи иfadя etdи.

Azяrbaycana иlk dяfя sяfяr etdиyиnи vurьulayan Yoшиfumи Mat-sumura prezиdent Иlham Яlиyevlя gюrцшцndяn шяrяf duyduьunu de-dи. O, юlkяmиzя sяfяrиnиn Azяrbaycan иlя Yaponиya arasыnda dиp-lomatиk mцnasиbяtlяrиn qurulmasыnыn 25 иllиyиnиn qeyd olunduьu bиr vaxta tяsadцf etmяsиnиn vя Azяrbaycan–Yaponиya Иqtиsadи Komиtяsиnиn 9-cu иclasыnda ишtиrakыnыn onda bюyцk sevиnc hиssи ya-ratdыьыnы гейд етди. Yoшиfumи Matsumura юlkяsиnиn Azяrbaycanla neft-qaz sahяsиndя яmяkdaшlыьыn gяlяcяkdя dя иnkишaf etdиrиlmя-sиndя maraqlы olduьunu dedи.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Yaponиya arasыnda яmяkdaшlыьыn mцxtяlиf иstиqamяtlяrdя, o cцmlяdяn qeyrи-neft sektoru, sяnaye, kяnd tяsяrrцfatы, sяhиyyя, иnsan resurslarы, yenи yaradыlmыш sяnaye zonalarыna texnologиyalarыn gяtиrиlmяsи, sяrmayя qoyuluшu vя dи-gяr sahяlяrdя иnkишaf etdиrиlmяsи иlя baьlы mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 298: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

298

TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ ENERЖИ VЯ TЯBИИ SЯRVЯTLЯR NAZИRИ BERAT ALBAYRAK ИLЯ GЮRЦШ 23 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 23-dя Tцrkиyя Respublиkasыnыn Enerжи vя Tяbии Sяrvяtlяr na-zиrи Berat Albayrak иlя gюrцшmüşdür.

Berat Albayrak Tцrkиyя prezиdentи Rяcяb Tayyиb Яrdoьanыn vя xanыmы Яmиnя Яrdoьanыn Mehrиban Яlиyevanыn Azяrbaycan Respublиkasыnыn Bиrиncи vиtse-prezиdentи tяyиn olunmasы mцnasи-bяtиlя prezиdent Иlham Яlиyevя vя xanыmы Mehrиban Яlиyevaya tяbrиklяrиnи vя salamlarыnы чatdыrdы.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы sяmиmи tяbrиkя vя salama gюrя mиnnяt-darlыьыnы bиldиrdи, onun da salamыnыn Tцrkиyя Prezиdentиnя vя xa-nыmыna чatdыrыlmasыnы xahиш etdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Tцrkиyяnиn «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn 3-cц toplantыsыnda yцksяk sяvиyyяdя ишtиrak etmяsиnиn юnяmиnи xцsusи vurьuladы. Dюvlяtиmи-zиn baшчыsы bu toplantыnыn gяlяcяk planlarыn uьurla reallaшdыrыlma-sыna mцhцm tюhfя verяcяyиnя яmиnlиyиnи bиldиrdи.

Tцrkиyяdя keчиrиlяcяk цmumxalq sяsvermяsиnя toxunan pre-zиdent Иlham Яlиyev referendumun yцksяk sяvиyyяdя tяшkиl oluna-caьыna, Tцrkиyя xalqыnыn иradяsиnиn яksиnи tapacaьыna vя qardaш юlkяnиn hяyatыnda bundan sonra yenи, daha sabиt dюvrцn baш-lanacaьыna яmиnlиyиnи bиldиrdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы TANAP layи-hяsиnиn uьurla иcrasыna verdиyи dяstяyя gюrя Tцrkиyя hюkumяtиnя mиnnяtdarlыьыnы иfadя etdи.

Sюhbяt zamanы dцnyada vя Avropada baш verяn sиyasи, иqtиsadи bюhran fonunda Azяrbaycan иlя Tцrkиyя arasыndakы dostluq vя qardaшlыq яlaqяlяrиnиn yцksяk sяvиyyяdя olmasы mяmnunluqla qeyd edиldи.

Page 299: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

299

«CЯNUB QAZ DЯHLИZИ» MЯШVЯRЯT ШURASЫ ЧЯRЧИVЯSИNDЯ КЕЧИРИЛЯН NAZИRLЯRИN 3-cц TOPLANTЫСЫНДА ИШТИРАК Heydяr Яlиyev Mяrkяzи 23 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 23-dя Heydяr Яlиyev Mяrkяzиndя «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя keчиrиlян nazиrlяrиn 3-cц top-lantыsында nиtq sюylяmişdir.

Azərbaycan prezиdenti Иlham Яlиyevиn nиtqи

Hюrmяtlи xanыmlar vя cяnablar! Hюrmяtlи qonaqlar! Яvvяlcя bцtцn qonaqlarыmыzы salamlayыr vя «Cяnub Qaz

Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn 3-cц toplantы-sыnda ишtиraka gюrя mиnnяtdarlыьыmы bиldиrmяk иstяyиrяm. Sиzиn ишtиrakыnыz olduqca vacиbdиr, чцnkи bu sиzиn tяmsиl etdиyиnиz hю-kumяt vя tяшkиlatlarыn «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn hяyata keчиrиlmяsиnя чox bюyцk яhяmиyyяt verdиyиnиn gюstяrиcиsиdиr.

Bu gцn qonaqlarыmыz arasыnda «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhя-sиnиn ишtиrakчы dюvlяtlяrиnиn mцvafиq nazиrlяrи, ABШ vя Bюyцk Brиtanиya hюkumяtlяrиnиn yцksяk nцmayяndяlяrи, Avropa Ko-mиssиyasыnыn vиtse-prezиdentи, шиrkяtlяrиn, beynяlxalq malиyyя tяшkиlatlarыnыn tяmsиlчиlяrи var. Avropa Komиssиyasыnыn vиtse-prezиdentи cяnab Шefчovичи xцsusиlя salamlamaq иstяrdиm. Mяn bu иl яrzиndя onunla artыq 4 gюrцш keчиrmишяm. Bu иsя belя bиr mцhцm layиhяnиn reallaшdыrыlmasыnda Azяrbaycan vя Avropa Komиssиyasыnыn yaxыndan яmяkdaшlыq etdиyиnи gюstяrиr.

Page 300: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

300

Hesab edиrяm kи, bиz nadиr vя xцsusи beynяlxalq яmяkdaшlыq formatыnы yaratmaьa mцvяffяq olmuшuq. Яlbяttя kи, mцxtяlиf dюvlяt, шиrkяt vя malиyyя qurumlarы arasыnda яmяkdaшlыq tяc-rцbяsи «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn uьurla hяyata keчиrиlmяsиnиn яsas sяbяbи olmaqla yanaшы, gяlяcяkdя dя юzцnцn яhяmиyyяtlи rolunu oynayacaq. Чцnkи bu qlobal layиhяnиn иcrasы baшa чatdы-rыldыqdan sonra, bиzиm яmяkdaшlыьыmыz mцxtяlиf sahяlяr цzrя davam edяcяkdиr.

Beynяlxalq яmяkdaшlыq haqqыnda danышarkяn tяbии kи, sиzиn dиqqяtиnиzи Azяrbaycanыn enerjи sиyasяtиnиn tarиxиnя yюnяltmяk иstяrdиm, чцnkи onsuz bugцnkц toplantы mцmkцn olmazdы. Mцstяqиllиyиmиz bяrpa olunдугdan sonra Azяrbaycan mцhцm enerjи шиrkяtlяrиnи юlkяmиzdя fяalиyyяt gюstяrmяyя dяvяt etdи. Ta-rиxdя иlk dяfя Xяzяr dяnиzи beynяlxalq яmяkdaшlыq mяkanыna чevrиldи vя dцnyanыn яsas neft vя qaz шиrkяtlяrи buraya чox bю-yцk hяcmdя sяrmayяlяr yatыrdы. 1994-cц иldя bиz Xяzяr dяnиzиnиn Azяrbaycan sektorunda nяhяng neft ehtиyatlarыnыn иstиsmarы иlя baьlы «Яsrиn mцqavиlяsи» adlanan kontraktы иmzaladыq. Bu, fak-tиkи olaraq, Xяzяr dяnиzиnиn xarиcи sяrmayяlяr цчцn aчыlmasы, юl-kяmиz цчцn иsя transformasиya vя иnkишaf иstиqamяtиndя atыlmыш иlk vacиb addыm иdи.

Bugцnkц Azяrbaycan bюyцk mяnada hяmиn sиyasяtиn nяtиcя-sиdиr. Mиlyardlarla юlчцlяn xarиcи sяrmayяlяrиn cяlb edиlmяsи vя Azяrbaycana mяxsus neft yataqlarыnыn ишlяnиlmяsи uьurlu иnkи-шaf цчцn яhяmиyyяtlи иlkиn шяraиt yaratdы. Neft satышыndan яldя olunan vяsaиt иnfrastruktur vя sosиal layиhяlяrя, иnsan kapиtalы-nыn иnkишafыna yюnяldиlmишdиr vя bиz bunun nяtиcяsиndя юlkя иqtи-sadиyyatыnыn шaxяlяndиrиlmяsиnя naиl olmuшuq. Sяrmayяlяr vя beynяlxalq яmяkdaшlыq olmasaydы, кечян ясрин 90-cы иllяrиnин ortalarыnda bunlarыn heч bиrиnи etmяk mцmkцn olmazdы.

Bu sяbяbdяn bиz dюvlяtlяr vя шиrkяtlяr arasыnda beynяlxalq яmяkdaшlыьa bюyцk dяyяr verиrиk. Юlkяmиzdя bцtцn sяrmayяlяr zяrurи sяvиyyяdя qorunur, hasиlatыn pay bюlgцsцnя daиr Azяr-baycanыn beynяlxalq neft шиrkяtlяrи иlя иmzaladыьы bцtцn mцqavи-lяlяr parlamentиmиz tяrяfиndяn ratиfиkasиya olunur vя qanun for-masыnda prezиdent tяrяfиndяn иmzalanыr. Yяnи hяmиn mцqavиlя-

Page 301: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

301

lяrиn mяtnиnиn bиr sюzцnцn belя, dяyишdиrиlmяyяcяyи иlя baьlы 100 faиz zяmanяt var. Bu, sяrmayячиlяrdя яmиnlиk yaradыr vя he-sab edиrяm kи, Azяrbaycanыn sяrmayяlяrя dяyяr verяn vя onlarы mцvafиq шяkиldя qoruyan etиbarlы tяrяfdaш olmasыnda mцhцm rol oynayыr.

«Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn resurs bazasыnы nяhяng «Шahdяnиz» qaz yataьы tяшkиl edиr. «Шahdяnиz» yataьыnыn иstиsmarы иlя baьlы mцqavиlя 1996-cы иldя иmzalanыб. Bunun юzц dя tarиxи hadиsя иdи, чцnkи hяmиn vaxta qяdяr Azяrbaycan yalnыz neft hasиl edяn юlkя kиmи tanыnыrdы. Lakиn «Шahdяnиz» layиhяsи sayяsиndя bиz юzцmц-zц nяhяng qaz ehtиyatlarыna malиk юlkя kиmи tяqdиm etdиk. Bu gцn Azяrbaycanыn – «Шahdяnиz» vя dиgяr yataqlarыnыn – tяsdиq edиlmиш qaz ehtиyatы 2,6 trиlyon kubmetr tяшkиl edиr. Bu, nяhяng ehtиyatdыr vя шцbhяsиz kи, «Шahdяnиz» yataьыnыn bиrиncи mяrhяlя-dяkи иstиsmarы «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn tяmяlиnи qoydu.

Bu regиonal vя daha sonra beynяlxalq яmяkdaшlыьыn yaran-masыnda 2 mцhцm mяrhяlя oldu. Regиonal яmяkdaшlыьa gяldиk-dя, bu regиonda 3 юlkя – Azяrbaycan, Gцrcцstan vя Tцrkиyя uzun иllяrdиr kи, uьurla яmяkdaшlыq edиr vя bu 3 юlkя dяhlиzlяr yaratmaьa mцvяffяq oluб. Bu, яn vacиb mяsяlя иdи. Xяzяr dяnи-zиnи Qara dяnиz иlя baьlayan neft kяmяrи mюvcud deyиldи. Bиz иlk olaraq, buradan Gцrcцstanыn Qara dяnиz sahиllяrиnяdяk uzanan Bakы–Supsa neft kяmяrиnи иnшa etdиk. Daha sonra Azяrbaycan, Gцrcцstan vя Tцrkиyяnи bиrlяшdиrяn Bakы–Tbиlиsи–Ceyhan яsas neft kяmяrи vя nяhayяt, Bakы–Tbиlиsи–Яrzurum qaz kяmяrи иnшa edиldи. «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn tяrkиb hиssяsи olan hяmиn kя-mяr bu gцn genишlяndиrиlmяkdяdиr.

Bцtцn bunlar Azяrbaycan, Gцrcцstan vя Tцrkиyя arasыnda regиonal яmяkdaшlыq, habelя beynяlxalq malиyyя qurumlarыnыn vя bu layиhяlяrи stratejи hesab edяn ABШ Hюkumяtиnиn dяstяyи nяtиcяsиndя яrsяyя gяlиб. Layиhяlяr hяqиqяtяn dя stratejи иdи, чцn-kи onlar regиonumuzun enerjи xяrиtяsиnи dяyишmяyя baшlamышdыr. Belяlиklя, Azяrbaycan dцnya bazarlarыna neft tяdarцk edяn etи-barlы tяrяfdaшa чevrиlиб vя bu gцn bяzи Avropa dюvlяtlяrиnиn enerjи balansыnda Azяrbaycan neftиnиn payы 30-40 faиz tяшkиl edиr.

Page 302: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

302

Bunlarы demяkdя mяqsяdиm bugцnkц иnkишafыn olduqca mюhkяm tяmяl, fяal иш, qarшыlыqlы etиmad vя яmяkdaшlыq tarиxиnя malиk olmasыnы nцmayиш etdиrmяkdиr. Eynи zamanda, yцksяk rиsklи sahя hesab olunan bu sahяdя hяmиn layиhяlяrи malиyyяlяш-dиrяn beynяlxalq malиyyя qurumlarыna da mиnnяtdaram.

«Cяnub Qaz Dяhlиzи» bu gцn artыq reallыqdыr. Bu gцn burada layиhя иlя baьlы mюvcud чaьыrышlarы nяzяrdяn keчиrяcяyиk. Юz nюvbяmdя, bu layиhяnиn hяyata keчиrиlmяsиndя Azяrbaycan vя Tцrkиyя arasыnda olan яmяkdaшlыьыn xцsusи яhяmиyyяtиnи vurьu-lamaq иstяrdиm. 2012-cи иldя Иstanbulda prezиdent Яrdoьan vя mяn Trans–Anadolu qaz kяmяrиnя daиr tarиxи mцqavиlяyя иmza atdыq. Яslиndя «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn иcrasы mяhz hяmиn gцn-dяn baшlaныr, чцnkи o vaxta qяdяr mцxtяlиf layиhяlяr, seчиmlяr vя mцzakиrяlяr mюvcud иdи. Potensиal qaz layиhяsиnиn reallaшdыrыl-masы иlя baьlы bиr чox konfrans vя semиnarlar tяшkиl edиlmишdиr. Ancaq Иstanbuldakы иmzalanma mяrasиmи dюnцш nюqtяsи oldu.

Bundan sonra «Шahdяnиz» layиhяsиnиn иkиncи mяrhяlяsиnя sяrmayя qoyulmasы иlя baьlы qяrar qяbul edиldи vя TANAP Sazи-ши baьlanmasaйdы, hяmиn qяrar verиlmяzdи. Daha sonra TANAP layиhяsиnиn davamы olaraq, Trans–Adrиatиk qaz kяmяrи layиhяsи seчиldи. Belяlиklя, 2012-cи иldя Иstanbuldakы mяrasиm dюnцш nюq-tяsи oldu, tяrяfdaшlarыmыz bиzи dяstяklяdи vя bu gцn hяmиn sazи-шиn nяtиcяsи gюz qabaьыndadыr.

Bиzиm tяrяfdaшlarыmыza – mцxtяlиf dюvlяt, шиrkяt vя tяшkиlat nцmayяndяlяrиnя – bu gцn bиzиmlя bиrlиkdя olduqlarыna gюrя юz dяrиn mиnnяtdarlыьыmы bиldиrиrяm. Bu, Mяшvяrяt Шurasыnыn 3-cц toplantыsыdыr vя bu yыьыncaq artыq yaxшы bиr яnяnяyя чevrиlиб. Hя-yat sцbut etdи kи, belя бир toplantыnыn чox vacиb mяnasы var. Bиz yalnыz gюrцlmцш ишlяrи nяzяrdяn keчиrmиrиk. Яn яsasы odur kи, gя-lяcяklя baьlы planlar qurur vя sяylяrиmиzи яlaqяlяndиrиrиk. Яlaqя-lяndиrmя olmasa, bиz uьur яldя edя bиlmяrиk. «Cяnub Qaz Dяh-lиzи»nиn 4 seqmentи paralel шяkиldя hяyata keчиrиlиr. Buna gюrя dя layиhяnиn dяqиq иcrasы vя vaxt qrafиkиnя rиayяt olunmasы яn va-cиb mяsяlяlяrdяndиr.

Son dяfя bиz юtяn иl Bakыda gюrцшmцшцk. Hяmиn vaxtdan bя-rи bиr чox hadиsяlяr baш verиб, layиhяnиn иcrasы иlя baьlы yaxшы иrя-

Page 303: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

303

lиlяyиш var. Mяnя verиlяn son mяlumata gюrя, «Шahdяnиz-2» layи-hяsи цzrя ишlяrиn tяqrиbяn 90 faиzи, «Cяnubи Qafqaz» boru kяmя-rи цzrя 80 faиzя yaxыnы, TANAP – 65 faиz vя Trans–Adrиatиk kя-mяrи цzrя 34 faиzи иcra edиlиб. Bu, yaxшы иrяlиlяyишиn gюstяrиcиsиdиr. Юtяn иlиn fevralыnda nazиrlяr sяvиyyяsиndя keчиrиlmиш 2-cи toplantы zamanы mюvcud olan vяzиyyяtи gюtцrsяk, bu gцn bюyцk иrяlиlяyи-шиn шahиdи olarыq. Bu, layиhяnиn uьurlu иcrasыnыn vacиb gюstяrи-cиsиdиr.

Bununla yanaшы, Bakыdakы sonuncu gюrцшцmцzdяn bяrи, nюv-bяtи, bюyцk «Abшeron» qaz layиhяsи цzrя ишlяrя baшlanыlыб. Bиz yataqla baьlы praktиkи ишlяrя, yяnи qazma ишlяrиnя baшlamaьы planlaшdыrыrыq vя «Abшeron» yataьыnыn bиrиncи mяrhяlяsи цzrя qaz potensиalы artыq hesablanыb. «Abшeron» yataьы Azяrbayca-nыn qaz potensиalыnыn яlavя mяnbяyи olacaqdыr.

Bu иlk nюvbяdя, bиzиm qaz potensиalыmыzыn «Шahdяnиz» иlя mяhdudlaшmadыьыnы nцmayиш etdиrиr. Halbukи «Шahdяnиz» dцn-yanыn яn nяhяng qaz yataqlarыndan bиrиdиr vя onun ehtиyatы 1,2 trиlyon kubmetrdиr. Bu, «Шahdяnиz-2» layиhяsиnиn иcrasыnыn dиgяr layиhяlяrиn reallaшdыrыlmasы baxыmыndan nя dяrяcяdя яhя-mиyyяtlи olduьunu nцmayиш etdиrиr. Mцasиr nяqletmя иnfrastruk-turu olmadan dиgяr qaz yataqlarыna sяrmayяlяrиn cяlb edиlmяsи чяtиn olardы. Bцtцn bunlar hamыmыzыn mяnafeyиnя xиdmяt edиr. Чцnkи yaradыlmaqda olan шяbяkя vasиtяsиlя nя qяdяr чox qaz nяql edиlsя, bиz – dюvlяtlяr vя шиrkяtlяr bundan bиr o qяdяr bяhrяlяnя-cяyиk.

«Cяnub Qaz Dяhlиzи» XXI яsrиn layиhяsи hesab oluna bиlяr. Шadam kи, TANAP-ыn иcrasы иlя baьlы xяrclяr azalыb. Aldыьыm son mяlumata gюrя, bu rяqяm 11,8 mиlyard dollardan 8,5 mиl-yard dollara enиб. Bиr sыra юlkяlяrdяkи иqtиsadи vяzиyyяtиn nara-hatlыq doьurduьu belя bиr vaxtda xяrclяrиn azalmasы olduqca vacиb mяsяlяdиr. Belяlиklя dя TANAP-ыn sяhmdarlarы kцllи mиq-darda vяsaиtlяrиnя qяnaяt edяcяklяr.

Bиz layиhяnиn иcrasы цчцn malиyyя vяsaиtиnиn cяlb edиlmяsиnя naиl olдuq. Burada xцsusи olaraq, Dцnya Bankыnы qeyd etmяk иstяrdиm. Bu qurum layиhяyя bюyцk mяblяьdя vяsaиt ayыrmaqla yanaшы, dиgяr malиyyя иnstиtutlarыna da sиqnal vermиш oldu.

Page 304: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

304

«Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn иcrasыnыn dяstяklяnmяsи цчцn bюyцk mяblяьdя malиyyя vяsaиtlяrиnиn ayrыlmasыna gюrя Asиya Иnkишaf Bankыna vя Asиya Иnfrastruktur vя Иnkишaf Bankыna da mиnnяtdarlыьыmы bиldиrиrяm.

Burada xцsusи яhяmиyyяt daшыyan mяqam ondan иbarяtdиr kи, Azяrbaycan qazы Asиyaya deyиl, Avropaya nяql edиlяcяkdиr. Lakиn gюrdцyцmцz kиmи, layиhяyя verиlяn malиyyя dяstяyи baxы-mыndan Asиya malиyyя qurumlarы Avropa tяшkиlatlarыndan юn-dяdиr. Цmиd edиrиk kи, Avropa Yenиdяnqurma vя Иnkишaf Bankы, Avropa Иnvestиsиya Bankы da malиyyя dяstяyиnиn verиlmяsи vя asиyalы tяrяfdaшlarыndan gerиdя qalmamaq mяsяlяlяrиnи nяzяrdяn keчиrяcяkdиr. Яks tяqdиrdя, bunu anlamaq чox чяtиn olacaqdыr.

Azяrbaycan юz nюvbяsиndя, dюvlяt bцdcяsи vя Dюvlяt Neft Fondunun vяsaиtи hesabыna layиhяyя bюyцk malиyyя dяstяyи gюs-tяrиr. Bu gцn Azяrbaycanыn malиyyя иmkanlarы regиonda иstяnи-lяn layиhяnиn hяyata keчиrиlmяsиnя иmkan verиr vя bиz bunu uьurla edиrиk. «Cяnub Qaz Dяhlиzи» enerjи tяhlцkяsиzlиyи layиhя-sиdиr vя dяfяlяrlя dedиyиm kиmи, enerjи tяhlцkяsиzlиyи dюvlяtlяrиn mиllи tяhlцkяsиzlиyиnиn tяrkиb hиssяsиdиr. Bu, шaxяlяndиrmя layиhя-sиdиr. Шaxяlяndиrmя иsя yalnыz иstehlakчыlara deyиl, bиz иstehsalчы-lara da lazыmdыr. Чцnkи bиzиm чoxшaxяlи nяqletmя шяbяkяsиnя eh-tиyacыmыz var. Bu gцn ehtиyatlarыmыzыn mцxtяlиf tяyиnat mяntя-qяlяrиnя nяql edиlmяsи цчцn bиzиm 7 kяmяrиmиz var kи, bunlar-dan 3-ц neft, 4-ц иsя qaz kяmяrиdиr. 8-ъиsи иsя «Cяnub Qaz Dяhlи-zи»dиr kи, o da tezlиklя иstиfadяyя verиlяcяkdиr.

Bиz enerjи шaxяlяndиrиlmяsи haqqыnda danышanda nяqletmя marшrutlarы иlя yanaшы, mяnbяlяr barяsиndя dя danышыrыq. Xяzяr dяnиzиnиn Azяrbaycan sektorunda olan mяnbяlяr yenи mяnbя-lяrdиr vя bu, regиonun vя Avropa иstehlakчыlarыnыn qaz иlя tяchи-zatыnda yeganя yenи mяnbяdиr. Bu baxыmdan, regиonal vя artыq beynяlxalq яmяkdaшlыq, qarшыlыqlы etиmad vя dяstяk bu layиhяnиn hяyata keчиrиlmяsиnиn яn vacиb elementlяrиndяndиr.

Bu gцn nazиrlяr sяvиyyяsиndя 3-cц toplantыda bиz artыq яmиn ola bиlяrиk kи, heч bиr maneя bu layиhяnиn hяyata keчиrиlmяsиnиn qarшыsыnы ala bиlmяz. Layиhяnиn иcrasы иlя baьlы sиzя tяqdиm etdиyиm rяqяmlяr bиzиm layиhяnиn иcrasыnыn yekun mяrhяlяsиndя

Page 305: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

305

olduьumuzu nцmayиш etdиrиr. Buna baxmayaraq, bиz bиrgя sяy-lяrlя bu layиhяnиn иcrasыnыn mцяyyяn seqmentlяrи цzrя sцnи ge-cиkdиrmяlяrиn qarшыsыnы almalыyыq vя яmиnяm kи, bu mюvzu bura-da яtraflы mцzakиrя olunacaqdыr.

Bиlиrиk kи, burada mцяyyяn mцdaxиlя vя kяnardan tяzyиq hallarы olacaq. Mцяyyяn ekolojи vя dиgяr bяhanяlяr ortaya atыla-caq. Ancaq burada bиz reallыьы nяzяrя almalыyыq. Reallыq иsя on-dan иbarяtdиr kи, Azяrbaycanыn tяrяfdaшlarы, юlkяmиzиn stratejи tяrяfdaшы vя bиzиm bцtцn neft vя qaz layиhяlяrиmиzиn operatoru olan bp шиrkяtи иlя bиrlиkdя hяyata keчиrdиyимиз heч bиr layиhя иlя baьlы, иstяr Azяrbaycanda, иstяrsя dя buradan baшlaнan nяqletmя marшrutu boyu hяr hansы bиr ekolojи problem baш vermяmишdиr.

Yadыmdadыr kи, bиz Bakы–Tbиlиsи–Ceyhan kяmяrиnи иnшa edяndя dя layиhяnиn иcrasыnыn яleyhиnя olan mцяyyяn daиrяlяrиn sponsorluьu иlя «Bakы–Tbиlиsи–Ceyhan kampanиyasы» adlanan kampanиya baшlanыldы. Onlar hяmиn layиhяnиn nцfuzdan salыn-masы цчцn genиш fяalиyyяtя baшladыlar. Layиhяnи regиonun ekolojи fяlakяtи adlandыrdыlar. Tяяssцf kи, o zaman bяzи malиyyя qurum-larы da prosesи lяngиtdиlяr. Ancaq Bakы–Tbиlиsи–Ceyhan artыq 11 иldиr kи, fяalиyyяt gюstяrиr vя o zamandan bяrи burada xыrda narahatlыq belя doьuracaq epиzod olmaйыбdыr. Bиzиm bp vя dиgяr tяrяfdaшlarыmыzla hяyata keчиrdиyиmиz bцtцn layиhяlяr яn yцksяk ekolojи standartlara cavab verиr.

Bu sяbяbdяn eшиdяndя kи, yenиdяn «Cяnub Qaz Dяhlиzи» vя onun hansыsa seqmentи иlя baьlы kиmlяrdяsя vя haradasa nara-hatlыq var, bиz dяrhal 10 иl bundan яvvяl baш verяnlяrи xatыrla-dыq. Hяmиn ssenarи, hяmиn цsul vя яmиnяm kи, nяtиcяsи dя elя hя-mиn cцr olacaqdыr. Bиz «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnи hяyata keчиrяcяyиk. Bиz bu uьura bиrgя naиl olacaьыq. Burada yeganя иtиrя bиlяcяyиmиz zamandыr. Bиz иsя nяyя gюrя vaxt иtиrmяlиyиk?! Vaxt pul demяkdиr. Bиz bu layиhяnи vaxtыnda иcra etmяlиyиk. De-dиyиm kиmи, layиhяnиn bцtцn seqmentlяrи – «Шahdяnиz-2», «Cя-nubи Qafqaz» qaz kяmяrи, TANAP vя TAP paralel шяkиldя иcra olunmalыdыr.

Tяfяrrцatыna varmaq иstяmиrяm. Яmиnяm kи, bu mюvzu яtraflы mцzakиrя olunacaq. Belя toplantыlarыn яhяmиyyяtи burada

Page 306: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

306

yalnыz uьur vя naиlиyyяtlяrdяn deyиl, eynи zamanda, problem, чaьыrыш vя onlarыn hяllи yollarы haqqыnda danышmaqdan иbarяtdиr.

Toplantыnыn ишиnя uьurlar dиlяyиr vя bu gцn bиzиmlя bиrlиkdя olduьunuza gюrя bиr daha mиnnяtdarlыьыmы bиldиrиrяm.

* * *

N a t и q Я l и y e v (Azяrbaycanыn Energetиka nazиrи): Чox saь olun, cяnab Prezиdent. Mяn Mяшvяrяt Шurasыnыn bцtцn ишtи-rakчыlarы adыndan dяrиn mяzmunlu nиtqиnиzя, чox dяyяrlи tюvsи-yяlяrиnиz vя gюstяrишlяrиnиzя gюrя Sиzя dяrиn mиnnяtdarlыьыmыzы bиldиrmяk иstяrdиm. Nazиrlяrиn toplantыsыnda Sиzиn ишtиrakыnыz bцtцn юlkяlяr, bцtцn ишtиrakчыlar цчцn чox vacиbdиr. Bundan яv-vяlkи 2 toplantыda olduьu kиmи, bиz иndиcя eшиtdиyиmиz gюstяrишlя-rиnиzи, baxышlarыnыzы vя fиkиrlяrиnиzи чox yцksяk qиymяtlяndиrиrиk. Bиr daha tяkrar etmяk иstяrdиm kи, bu bиzя kюmяk edиr. Sиzиn «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnя dяstяyиnиz, Sиzиn gюstяrишlяrиnиz vя dedиyиm kиmи, sяylяrиnиz bцtцn ишtиrakчыlarыn юz юhdяlиklяrиnи yerиnя yetиrmяlяrи цчцn bюyцk яhяmиyyяt kяsb edиr. Чцnkи ha-zыrda bиz «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnи tamamlamaьa чox yaxыn mяrhяlяdяyиk. Bиlиrsиnиz kи, чox bюyцk иrяlиlяyишя naиl ol-muшuq. Lakиn bяzи юlkяlяrdя bяzи maneяlяrиn olduьunu hиss edи-rиk vя dцшцnцrяm kи, nazиrlяrиn bu toplantыsы bиzя layиhяnи uьur-la tamamlamaq цчцn doьru yolu tapmaьa kюmяk edяcяk.

Cяnab Prezиdent, Sиzя bиr daha tяшяkkцrцmц bиldиrmяk vя иcazяnиzlя, salamlama nиtqи цчцn sюzц dostumuz, hюrmяtlи qo-naьыmыz Maroш Шefчovичя vermяk иstяrdиm.

M a r o ш Ш e f ч o v и ч (Avropa Komиssиyasыnыn enerjи bиrlиyи цzrя vиtse-prezиdentи): Hюrmяtlи cяnab Prezиdent!

Tяшяkkцr edиrяm, cяnab nazиr! Hюrmяtlи nazиrlяr, beynяlxalq vя malиyyя иnstиtutlarыndan

olan hяmkarlarыm, konsorsиumun nцmayяndяlяrи, xanыmlar vя cяnablar.

Mяn artыq цчцncц dяfя mehrиban ev sahиbи olduьuna, me-marlыьыn яsl шah яsяrи hesab etdиyиm bu gюzяl bиnada bu gцn na-zиrlяr toplantыsыnы tяшkиl etdиyиnя gюrя cяnab Prezиdentя dяrиn tя-шяkkцrцmц bиldиrmяk иstяyиrяm. Яmиnяm kи, bu bиzиm danышыq-

Page 307: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

307

larыmыz цчцn gюzяl ab-hava yaradacaq, юtяn gюrцшцmцzdяn иndи-yяdяk «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn hяyata keчиrиlmяsиndя mцшahиdя etdиyиmиz яhяmиyyяtlи иrяlиlяyишя nяzяr salmaq vя hяlя qarшыda gюrdцyцmцz чaьыrышlarы mцzakиrя etmяk цчцn kиfayяt qяdяr vaxtыmыz olacaq.

Иcazяnиzlя, mяn prezиdent Яlиyevи Brцsselя чox uьurlu sяfяrи mцnasиbяtиlя dя tяbrиk etmяk иstяrdиm. Hesab edиrяm kи, bu hя-qиqяtяn dя bиzиm яlaqяlяrиmиzdя yenи sяhиfя aчdы. Sяfяr zamanы bиz Azяrbaycan иlя Avropa Иttиfaqыnы bиr чox aspektlяrdя, bиr чox sahяlяrdя bиr-bиrиnя daha da yaxыnlaшdыracaьыnы hesab etdи-yиm yenи hяrtяrяflи чяrчиvя sazиши иlя baьlы danышыqlara baшladыq. Яmиnяm kи, bu razыlaшmanыn yenи чяrчиvяsиnи mцzakиrя edяcяyи-mиz zaman enerjи, enerjи tяhlцkяsиzlиyи, bиr чox dиgяr sahяlяrdя яmяkdaшlыqla baьlы mяsяlяlяr, sюzsцz, dиqqяt mяrkяzиndя ola-caqдыр.

Cяnab Prezиdent юz nиtqиndя «Cяnub Qaz Dяhlиzи»nиn bцtцn dяyяr zяncиrиndя, bu kяmяrиn bцtцn mцhцm hиssяlяrиndя tиkиntи prosesиnиn gedишatыnы чox yaxшы tяsvиr etdи. Dцшцnцrяm kи, иrяlиlяyишя tяkcя kяmяrиn keчdиyи юlkяlяrdя gюstяrиlяn bюyцk sяy-lяr, gюrцlяn ишlяr sayяsиndя deyиl, hяm dя bu masa яtrafыnda ya-radыlmыш yaxшы yaradыcы mцhиt, mцtяmadи mяlumat mцbadиlяsи, bu cцr genишmиqyaslы layиhя иlя baьlы davamlы olaraq ortaya чы-xan problem vя чaьыrышlarы hяll etmяk цчцn gюstяrиlяn sяylяr sa-yяsиndя naиl olunub. Ona gюrя dя, zяnnиmcя, 2 gцnlцk gюrцшц-mцz bиzя layиhяnиn иrяlиlяyишиnи, qarшыda duran bцtцn чaьыrышlarы mцzakиrя etmяyя daha bиr иmkan yaradacaq. Mяn bu layиhяnиn Avropa Иttиfaqы цчцn, Avropanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyи vя шaxя-lяndиrmя planlarыmыz, rяqabяtlиlиyи vя Avropanыn enerjи tяchиza-tыnыn шaxяlяndиrиlmяsиnи dяstяklяyяn aчыq lиkvиd bazar kиmи qal-masыnы габартмаг истяйирям. Бунун planlarыmыz цчцn stratejи яhяmиyyяtиnи vя чox mцhцm regиon – Xяzяr hюvzяsи иlя yenи яla-qяyя vя Azяrbaycan kиmи gцclц tяrяfdaшa malиk olmaq иmkanыnы nя dяrяcяdя qиymяtlяndиrdиyиmиzин эюстяриъиси олдуьуну vurьu-lamaq иstяrdиm. Яmиnяm kи, Sиzиn qeyd etdиyиnиz kиmи, bu bиzиm son bиr neчя иldя qяbul etdиyиmиz bцtцn stratejи sяnяdlяrdя, tяh-lцkяsиzlиk strategиyasыndan tutmuш enerjи bиrlиyиnя qяdяr, Avro-

Page 308: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

308

pa Иttиfaqыnыn stratejи layиhяsиndяn tutmuш, bиzиm bиr neчя hяftя bundan яvvяl qяbul etdиyиmиz enerjи bиrlиyиnиn vяzиyyяtи иlя baьlы иkиncи hesabata qяdяr sяnяdlяrdя юz яksиnи tapыb.

Mяn hяmчиnиn beynяlxalq malиyyя иnstиtutlarыnыn ишtиrakыnы vя onlarla yaxшы яmяkdaшlыьы, o cцmlяdяn Dцnya Bankы, Asиya Иnfrastruktur Иnvestиsиya Bankы vя Asиya Иnkишaf Bankыnыn layи-hяyя malиyyя dяstяyиnи yцksяk qиymяtlяndиrиrяm. Mяn чox шa-dam kи, bиzиm Avropa Иnvestиsиya Bankы vя Avropa Yenиdяn-qurma vя Иnkишaf Bankыndan olan hяmkarlarыmыz da bu gцn bи-zиmlя buradadыrlar. Mяn onlarы – Avropanыn malиyyя иnstиtutla-rыnы da qиtяnиn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnиn gяlяcяyи цчцn stratejи яhя-mиyyяt kяsb edяn bu чox mцhцm layиhяnиn malиyyяlяшdиrиlmяsиnи dяstяklяmяyя cяlb etmяk цчцn yollar axtarmaьa чaьыracaьam.

Bиz cяnab Prezиdentlя bu иl artыq 4 dяfя gюrцшmцшцk. Hяm-чиnиn Qarsda tяmяlqoyma mяrasиmиndя ишtиrak etmишиk. Salo-nиkиdя dя tяmяlqoyma mяrasиmи olub. Dцшцnцrяm kи, bu tя-mяlqoyma mяrasиmlяrиnиn Иtalиyada tиkиlmяlи vя чяkиlmяlи olan yekun seqmentя doьru necя иrяlиlяmяsиnи gюrmяk чox mцhцm яhяmиyyяt kяsb edиrdи. Ona gюrя dя mяn xцsusиlя чox шadam kи, nazиr Kalenda buradadыr. Чцnkи mяn mяrkяzи hюkumяtиn cиddи dяstяyи иlя hяyata keчиrиlяn bцtцn bu bюyцkhяcmlи ишlяrиn, bura-dan baшlaнan vя Иtalиyada baшa чatan bu uzun boru kяmяrиnиn tиkиntиsиnиn vaxtыnda yekunlaшmasыnыn tяmиn edиlmяsи, uzun иl-lяrdяn sonra bu qяdяr dяstяklяdиyиmиz шaxяlяndиrmя vasиtяsиlя Avropaya yenи mяnbяdяn yenи marшrutla yenи qazыn чatdыrыlma-sы цчцn gюstяrиlяn sяylяrиn tamamlanmasы mяqsяdиlя bu layиhя-nиn uьurla hяyata keчиrиlmяsи цzяrиndя Karlonun nя qяdяr sяylя чalышdыьыnы bиlиrяm.

Mяn hяmчиnиn Cяnub-Шяrqи Avropadan, Balkan юlkяlяrиn-dяn olan hяmkarlarыmыzыn burada ишtиrak etdиyиnи bиldиrmяk иstяyиrяm. Чцnkи bиz onlarla CESEC tяшяbbцsц чяrчиvяsиndя чox sыx ишlяyиrиk. Bu qыsaltma Mяrkяzи vя Cяnub-Шяrqи Avropada daha yaxшы qaz baьlantыsы цzrя yцksяk sяvиyyяlи qrupun adыnы иfadя edиr. Bиz bu яmяkdaшlыьa 2 иl bundan яvvяl baшladыq, чцnkи bиz Avropanыn bu юnяmlи regиonunda daha gцclц enerjи tяhlцkя-sиzlиyиnиn tяmиn olunmasыnы, onlarыn яn azыndan 3 fяrqlи qaz

Page 309: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

309

mяnbяyиnя чыxыш яldя etmяsиnи, bиr qaz tяchиzatчыsыndan hяddяn artыq asыlыlыьыn aradan qaldыrыlmasыnы иstяyиrdиk. Qeyd etmяlиyяm kи, bu qrupda olan ab-hava чox gюzяldиr vя bиz чox qыsa mцddяt яrzиndя bu яhяmиyyяtlи mяqsяdя naиl olacaq prиorиtet tяшkиl edяn layиhяlяr цzяrиndя razыlыьa gяlя bиldиk.

Mяn yunan vя bolqar tяrяfdaшlarыmыza bu юlkяlяr arasыnda olan baьlantы иlя яlaqяdar gюrdцklяrи mюhtяшяm ишlяrя gюrя mиnnяtdarlыьыmы иfadя etmяk иstяyиrяm. Чцnkи bu ишlяr nяиnkи bu иkи tяrяf цчцn, hяm dя regиon цчцn, dиgяr Avropa юlkяlяrи иlя vя яlbяttя kи, «Cяnub Qaz Dяhlиzи» vя Azяrbaycan иlя daha yaxшы baьlantы nюqteyи-nяzяrиndяn bюyцk яhяmиyyяt kяsb edяcяkdиr.

Belяlиklя, cяnab Prezиdent, nиtqиmиn sonunda mяn bиzи Bakы-da qяbul etdиyиnиz vя bu layиhяyя gцclц rяhbяrlиk etdиyиnиz цчцn Sиzя bиr daha tяшяkkцrцmц bиldиrmяk иstяyиrяm. Bиz hamыmыz яl-dя olunmuш bu bюyцk tяrяqqиnи vurьulamaq цчцn fиkиr mцbadи-lяsиnиn aparыlmasыnы vя layиhяnиn vaxtыnda tamamlanmasыnы, Xяzяr dяnиzиndяn hasиl olunan qazыn 2020-cи иlя qяdяr Avropa-ya чatdыrыlmasыnы tяmиn etmяk цчцn sиyasи иradя vя hazыrlыьыn, eynи zamanda, bиznes tяrяfdaшlarыmыzыn bu ишя sadиqlиyиnиn aчыq шяkиldя nцmayиш etdиrиlmяsиnи sяbиrsиzlиklя gюzlяyиrиk. Чox saь olun, cяnab Prezиdent.

Page 310: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

310

AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN ENERJИ BИRLИYИ ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ MAROШ ШEFЧOVИЧ ИLЯ GЮRЦШ 23 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 23-dя Avropa Komиssиyasыnыn Enerjи Bиrlиyи цzrя vиtse-prezиdentи Maroш Шefчovич иlя gюrцшmüşdür.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev иlя Avro-pa Komиssиyasыnыn Enerjи Bиrlиyи цzrя vиtse-prezиdentи Maroш Шef-чovичиn carи иl яrzиndя 4 dяfя gюrцшdцyц xцsusи vurьulandы, «Cя-nub Qaz Dяhlиzи»nиn tиkиntиsи, bu sahяdя яldя olunan naиlиyyяtlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы. Hяmчиnиn Azяrbaycan иlя Av-ropa Komиssиyasы arasыnda enerjи mяsяlяlяrи иlя yanaшы, nяqlиyyat dяhlиzlяrи, o cцmlяdяn Bakы–Tbиlиsи–Qars dяmиr yolundan иstиfadя sahяsиndя яmяkdaшlыq иmkanlarы mцzakиrя edиldи.

Yenи Asиya–Avropa nяqlиyyat dяhlиzиndяn иstиfadя иmkanlarыn-dan danышan Maroш Шefчovич Avropa шиrkяtlяrиnиn bu layиhяyя cяlb olunmasыnыn vя bu mяsяlяdя Avropa Komиssиyasыnыn mцmkцn dяs-tяyиnиn яhяmиyyяtиnи vurьuladы.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycanda alternatиv enerjи mяnbяlяrиndяn иstиfadяnиn genишlяndиrиlmяsи, bu mяsяlяdя Avropa Иttиfaqыnыn tяc-rцbяsиndяn иstиfadя edиlmяsиnиn mцmkцnlцyц qeyd olundu.

Page 311: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

311

ИTALИYA RESPUBLİKASININ ИQTИSADИ ИNKИШAF NAZИRИ KARLO KALENDA ИLЯ GЮRЦШ 23 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 23-dя Иtalиya Respublиkasыnыn İqtиsadи İnkишaf nazиrи Karlo Kalenda иlя gюrцшmüşdür.

Prezиdent Иlham Яlиyev Иtalиyanыn «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn 3-cц toplantыsыnda fяal ишtиrakыnыn яhяmиyyяtиnя toxundu. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы bиldиrdи kи, bu, mцxtяlиf sahяlяrdя sцrяtlя иnkишaf edяn яmяkdaшlыьыmыzыn daha bиr gюstяrиcиsи olmaqla yanaшы, «Cяnub Qaz Dяhlиzи» layиhяsиnиn uьurla hяyata keчиrиlmяsи baxыmыndan da чox яhяmиyyяtlиdиr. Azяrbaycan иlя Иtalиya arasыnda tяrяfdaшlыьa daиr Bяyannamяnиn qяbul edиldиyиnи deyяn prezиdent Иlham Яlиyev dиqqяtя чatdыrdы kи, hazыrda sиyasи, иqtиsadи, enerjи, mяdяnи vя dиgяr sahяlяrdя яmяk-daшlыьыmыz яn yцksяk sяvиyyяdяdиr vя юlkяlяrиmиz arasыnda яlaqя-lяrиn иnkишafы шaxяlяndиrиlиr.

Karlo Kalenda юlkяsи цчцn юnяmlи olan TAP layиhяsиnиn hяya-ta keчиrиlmяsиnя gюrя Иtalиya hюkumяtи adыndan dюvlяtиmиzиn baш-чыsыna mиnnяtdarlыьыnы чatdыrdы. O bu mцhцm tяdbиrdя Иtalиyanыn bиr sыra шиrkяtlяrиnиn nцmayяndяlяrиnиn dя ишtиrak etdиklяrиnи vur-ьuladы, юlkяlяrиmиz arasыnda mцxtяlиf sahяlяrdя яhяmиyyяtlи layи-hяlяrиn иcra edиldиyиnи bиldиrdи.

Qonaq Иtalиyanыn Baш nazиrи Paolo Centиlonиnиn юtяn иlиn so-nunda Xarиcи Ишlяr vя Beynяlxalq Яmяkdaшlыq nazиrи kиmи Azяr-baycana sяfяrиnи xatыrlatdы.

Sюhbяt zamanы юlkяlяrиmиz arasыnda energetиka, kяnd tяsяr-rцfatы vя dиgяr sahяlяrdя яmяkdaшlыq иmkanlarы mцzakиrя olundu. Bиldиrиldи kи, Иtalиya Azяrbaycandan bюyцk hяcmdя neft vя enerjи mяhsullarы иdxal edиr.

Page 312: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

312

Dиqqяtя чatdыrыldы kи, Mцnhen Tяhlцkяsиzlиk Konfransы чяrчи-vяsиndя Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev иlя Иtalиyanыn «Leo-nardo» шиrkяtиnиn Baш иcraчы dиrektoru vя Baш menecerи Mauro Morettи arasыnda keчиrиlяn gюrцшцn nяtиcяsи olaraq, «Cяnub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn 3-cц toplantыsы zamanы SOCAR иlя hяmиn шиrkяt arasыnda яmяkdaшlыьa daиr Memorandum иmzalanacaq.

Page 313: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

313

TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ QИDA, KЯND TЯSЯRRЦFATЫ VЯ HEYVANDARLЫQ NAZИRИ FARUK ÇƏLİKİN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ

23 fevral 2017-ъи ил

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-ralыn 23-dя Tцrkиyя Respublиkasыnыn Qиda, Kяnd Tяsяrrцfatы vя Heyvandarlыq nazиrи Faruk Чəlиkиn baшчыlыq etdиyи nцmayяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Nazиr Faruk Чəlиk Tцrkиyя Respublиkasыnыn Prezиdentи Rяcяb Tayyиb Яrdoьanыn vя Baш nazиr Bиnяlи Yыldыrыmыn salamlarыnы dюvlяtиmиzиn baшчыsыna чatdыrdы. Tцrkиyяlи nazиr prezиdent Иlham Яlиyevиn tюvsиyяsи иlя Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыnыn Яmяk Mяr-kяzиnиn Bakыda yaradыlmasыna vя uьurla fяalиyyяt gюstяrmяsиnя gюrя dюvlяtиmиzиn baшчыsыna mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи. Faruk Чəlиk hazыrda Tцrkиyяnиn Qиda, Kяnd Tяsяrrцfatы vя Heyvandarlыq Na-zиrlиyи иlя Azяrbaycanыn Kяnd Tяsяrrцfatы Nazиrlиyи arasыnda sыx яmяkdaшlыьыn yaradыldыьыnы билдирdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev Tцrkиyя Respublиkasыnыn Prezиdentи Rя-cяb Tayyиb Яrdoьanla bu yaxыnlarda telefon danышыьыnы vя Baш nazиr Bиnяlи Yыldыrыmla Mцnщendя gюrцшцnц mяmnunluqla xatыrlaтdы. «Cя-nub Qaz Dяhlиzи» Mяшvяrяt Шurasы чяrчиvяsиndя nazиrlяrиn bu gцn Bakыda keчиrиlяn nюvbяtи toplantыsыnыn юnяmиnи qeyd edяn dюvlяtиmи-zиn baшчыsы Tцrkиyя Respublиkasыnыn Energetиka vя Tяbии Sяrvяtlяr nazиrи Berat Albayrakla sяmяrяlи gюrцшцn olduьunu vurьuladы.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиzиn Kяnd Tяsяrrцfatы nazиrlиklяrи arasыnda яla-qяlяrиn yaxшы potensиala malиk olduьu bиldиrиldи, яmяkdaшlыьыmыzыn perspektиvlяrи иlя baьlы mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Tцrkиyя Respublиkasыnыn Prezиdentи Rя-cяb Tayyиb Яrdoьanыn vя Baш nazиr Bиnяlи Yыldыrыmыn salamlarыna gюrя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи, onun da salamlarыnы Tцrkиyяnиn Prezиdentиnя vя Baш nazиrиnя чatdыrmaьы xahиш etdи.

Page 314: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

314

CИBUTИ RESPUBLİKASININ XARИCИ ИШLЯR VЯ BEYNЯLXALQ ЯMЯKDAШLЫQ NAZИRИ MAHMUD ƏLİ YUSUFUN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 24 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 24-dя Cиbutи Respublиkasыnыn Xarиcи İшlяr vя Beynяlxalq Əmяkdaшlыq nazиrи Mahmud Яlи Yusufun baшчыlыq etdиyи nцma-yяndя heyяtиnи qяbul etmişdir.

Azяrbaycan иlя Cиbutи arasыnda яmяkdaшlыq vя tяrяfdaшlыq яla-qяlяrиnиn yцksяk sяvиyyяdя olduьunu mяmnunluqla qeyd edяn dюvlяtиmиzиn baшчыsы Cиbutи Respublиkasы Parlamentиnиn Xocalы soyqыrыmыnыn tanыnmasы barяdя qяbul etdиyи qяrara gюrя mиnnяt-darlыьыnы bиldиrdи, bunu qardaшlыq mцnasиbяtlяrиmиzиn vя юlkяmиzя dяstяyиn mцhцm gюstяrиcиsи kиmи dяyяrlяndиrdи. 10-dan чox юlkя-nиn artыq Xocalы soyqыrыmыnы tanыdыьыnы vurьulayan prezиdent Иlham Яlиyev bunun tarиxи hяqиqяtlяrиn doьru яks etdиrиlmяsи vя bu dяhшяtlи cиnayяtи tюrяdяnlяrиn mцhakиmяsи baxыmыndan яhяmиy-yяtиnи qeyd etdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Azяrbaycan иlя Cиbutиnиn BMT vя dиgяr beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчиvяsиndя uьurla яmяk-daшlыq etdиyиnи dedи, юlkяlяrиmиzиn vacиb mяsяlяlяrиn mцzakиrяsи zamanы bиr-bиrиnи daиm dяstяklяdиyиnи vurьuladы. Gцclц sиyasи яlaqяlяrиn иqtиsadи sahяdя dя яmяkdaшlыьыn иnkишafыna zяmиn yaratdыьыnы bиldиrяn prezиdent Иlham Яlиyev hazыrda яmяkdaшlы-ьыmыzыn praktиk шяkиldя иnkишafыnыn mцшahиdя olunduьunu qeyd etdи. Dюvlяtиmиzиn baшчыsы юlkяlяrиmиz arasыnda яlaqяlяrиn nяqlиy-yat vя yцkdaшыmalarы sahяsиndя чox yaxшы perspektиvlяrи olduьunu bиldиrdи, bu иstиqamяtdя hяyata keчиrиlяn qarшыlыqlы sяfяrlяrиn vя tяmaslarыn vacиblиyиnи vurьuladы. Prezиdent Иlham Яlиyev Cиbutи Respublиkasыnыn Xarиcи İшlяr vя Beynяlxalq Əmяkdaшlыq nazиrиnиn Azяrbaycana sяfяrиnиn uьurlu vя sяmяrяlи olacaьыna, sяfяrиn

Page 315: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

315

юlkяlяrиmиz arasыnda mцnasиbяtlяrиn daha da mюhkяmlяndиrиlmяsи ишиnя юz tюhfяsиnи verяcяyиnя цmиdvar olduьunu bиldиrdи.

Nazиr Mahmud Яlи Yusuf Cиbutи Respublиkasыnыn Prezиdentи Иsmayыl Юmяr Gellenиn mяktubunu prezиdent Иlham Яlиyevя чat-dыrdы. Qonaq qeyd etdи kи, Bakы kиmи gюzяl bиr шяhяrdя qardaшcasы-na qarшыlanmasыndan mяmnunluq duyur. Azяrbaycan иlя Cиbutи arasыnda bиr чox oxшarlыqlarыn olduьunu deyяn qonaq юlkяlяrиmи-zиn mцrяkkяb regиonda yerlяшdиklяrиnи vurьuladы. Azяrbaycan яrazиsиnиn bиr hиssяsиnиn ишьala mяruz qaldыьыnы qeyd edяn nazиr mцnaqишяnиn sцlh yolu иlя hяll olunmasы иstиqamяtиndя gedяn pro-seslяrи yaxыndan иzlяdиklяrиnи bиldиrdи vя bu sahяdя beynяlxalq sя-vиyyяdя qazanыlan bиr sыra dиplomatиk uьurlarыn юnяmиnи qeyd et-dи. 1993-cц иldя Cиbutиnиn BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn цzvц ol-duьu dюvrя toxunan Mahmud Яlи Yusuf o zaman юlkяsиnиn bey-nяlxalq иctиmaиyyяtи Ermяnиstanыn Azяrbaycana qarшы tяcavцzцnц qыnamaьa чaьыrdыьыnы vя bu mяsяlяdя sяrt mюvqe nцmayиш etdиrdи-yиnи vurьulayaraq, BMT Tяhlцkяsиzlиk Шurasыnыn ишьalы pиslяyяn 4 qяtnamя qяbul etdиyиnи xatыrlaтdы. Azяrbaycanыn artыq gцclц bиr dюvlяtя чevrиldиyиnи mяmnunluqla qeyd edяn Cиbutи Respublиkasы-nыn Xarиcи Ишlяr vя Beynяlxalq Яmяkdaшlыq nazиrи Azяrbaycanыn яdalяtlи mюvqedя olduьunu, buna gюrя dя beynяlxalq иctиmaиyyяt tяrяfиndяn dяstяklяndиyиnи vurьuladы.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя Cиbutи arasыnda mцxtяlиf sahяlяrdя яmяkdaшlыq яlaqяlяrиnиn иnkишaf etdиrиlmяsи яtrafыnda fиkиr mцba-dиlяsи aparыldы.

Page 316: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

316

AVROPA AZЯRBAYCANLЫLARЫ KONQRESИNИN V QURULTAYЫNЫN ИШTИRAKЧЫLARЫNA Hюrmяtlи qurultay nцmayяndяlяrи! Яzиz dostlar! Sиzи Avropa Azяrbaycanlыlarы Konqresиnиn nюvbяtи alи

toplantыsыnыn ишя baшlamasы mцnasиbяtиlя sяmиmи-qяlbdяn tяbrиk edиrяm. Tяqdиrяlayиq haldыr kи, 2004-cц иldя tяsиs olunmuш Kon-qres Avropa юlkяlяrиndя mяskunlaшan soydaшlarыmыzыn tяшkиlat-lanmasы vя dиaspor qurumlarыnыn fяalиyyяtиnиn яlaqяlяndиrиlmяsи иstиqamяtиndя ardыcыl иш aparmыш, qarшыya qoyduьu vяzиfяlяrиn yerиnя yetиrиlmяsиndя uьurlar qazanmышdыr.

Mцstяqиllиk иllяrиndя Azяrbaycanыn Avropa dюvlяtlяrи иlя sи-yasи, иqtиsadи vя humanиtar sahяlяrdя sыx яmяkdaшlыq mцnasиbяt-lяrи formalaшmышdыr. Юlkяmиzиn яlverишlи coьrafи mюvqeyи, tяbии ehtиyatlarы, xalqыmыzыn zяngиn mяdяnиyyяtи qиtя dюvlяtlяrи иlя hяr-tяrяflи яlaqяlяrиn иnkишafыnda яhяmиyyяtlи yer tutur. «XXI яsrиn mцqavиlяsи» adlandыrыlan «Cяnub Qaz Dяhlиzи» vя Bakы–Tbиlи-sи–Qars dяmиr yolu kиmи, nяhяng transmиllи layиhяlяrиn tяшяb-bцskarы vя яsas иcraчыlarыndan bиrи olan Azяrbaycan Avropanыn enerjи tяhlцkяsиzlиyиnиn tяmиn edиlmяsиndя, Asиya иlя Avropanы bиrlяшdиrяn Шяrq–Qяrb nяqlиyyat иnfrastrukturunun yaradыlma-sыnda mцstяsna rol oynayыr. Юlkяmиz hяm dя mяdяnиyyяtlяrara-sы dиaloqun, multиkulturalиzm vя tolerantlыьыn tяшvиqиnя, qlobal humanиtar problemlяrиn hяllиnя sanballы tюhfяlяr verиr, Avropa mяdяnиyyяtиnя vя dяyяrlяr sиstemиnя yenи чalarlar qatыr.

Hazыrda Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqи-шяsиnиn beynяlxalq hцquq normalarы яsasыnda яdalяtlи hяllиnя naиl olmaq qarшыmыzda duran яn mцhцm цmummиllи vяzиfяdиr. Bu gцnlяrdя bиz ermяnи ишьalчыlarыnыn tюrяtdиyи Xocalы soyqыrыmы-nыn 25-cи иldюnцmц иlя baьlы facия qurbanlarыnыn xatиrяsиnи bиr daha dяrиn hюrmяtlя yad edиrиk. Vaxtиlя bu qanlы aksиyanы hяyata keчиrяnlяr Azяrbaycan xalqыnы sarsыtmaq vя mцbarиzя-

Page 317: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

317

dяn чяkиndиrmяk mяqsяdи gцdцrdцlяr. Lakиn яmиnlиklя demяk olar kи, dцшmяn юz иstяyиnя naиl ola bиlmяdи. Цmummиllи lиder Heydяr Яlиyevиn sиyasи hakиmиyyяtя qayыdышыndan sonra xalqы-mыz юz qяddиnи dцzяltdи, daxиlи potensиalыna gцvяnяrяk, gцclц vя mцasиr dюvlяt qurdu. Юtяn иlиn aprelиndя Ermяnиstanыn cяbhя xяttиndяkи tяxrиbatlarыna ordumuzun layиqlи cavab vermяsи vя torpaqlarыmыzыn bиr hиssяsиnиn azad edиlmяsи яyanи шяkиldя gюs-tяrdи kи, Azяrbaycan юz яrazи bцtюvlцyцnц bяrpa etmяyя tam qadиrdиr.

Lakиn mцasиr dюvrdя qяlяbяlяr tяk hяrb yolu иlя deyиl, hяm dя sиyasи-иntellektual vasиtяlяrlя tяmиn edиlиr. Bu sahяdя malиk olduьumuz vacиb resurslardan bиrи dя xarиcи юlkяlяrdя yaшayan hяmvяtяnlяrиmиz vя onlarыn yaratdыqlarы tяшkиlatlardыr. Ona gюrя dя Azяrbaycan dиasporu, o cцmlяdяn Avropadakы иcmalar юz fяalиyyяtиnи daha da genишlяndиrmяlи, ишlяrиn koordиnasиyasыnы vя dost юlkяlяrиn analojи tяшkиlatlarы иlя яlaqяlяrиnи gцclяndиrmяlи-dиrlяr. Dиaspor nцmayяndяlяrи юlkяmиzlя baьlы mяlumatlarыn, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnя daиr hяqиqяtlяrиn Avropa иctиma-иyyяtиnя daha чevиk vя dolьun чatdыrыlmasы, mяdяnиyyяtиmиzиn tяblиьи vя baшqa иstиqamяtlяrdя yenи metod vя vasиtяlяrdяn sя-mяrяlи иstиfadя etmяlиdиrlяr. Яmиnяm kи, Avropa Azяrbaycanlы-larы Konqresиnиn bu alи toplantыsы yцksяk ишgцzarlыq шяraиtиndя keчяcяk, иrяlи sцrцlяn tяklиflяr vя qяbul edиlяn qяrarlar qurumun ишиnи keyfиyyяtcя daha yцksяk mяrhяlяyя qaldыrmaьa xиdmяt edяcяkdиr.

Qurultay ишtиrakчыlarыna bu yolda naиlиyyяtlяr, Konqresиn yenи seчиlяcяk rяhbяr heyяtиnя ardыcыl vя mяhsuldar fяalиyyяt arzulayыram.

ИLHAM ЯLИYEV

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Bakы, 25 fevral 2017-cи иl

Page 318: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

318

XOCALЫ SOYQЫRЫMЫNЫN 25-ci ИLDЮNЦMЦ ИLЯ ЯLAQЯDAR BAKЫDA KEÇİRİLƏN ЦMUMXALQ YЦRЦШЦNDƏ ИШTИRAK 26 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev vя

ханымы Mehrиban Яlиyeva fevralыn 26-da XX яsrdя bяшяr tarиxи-nя Xocalы soyqыrыmы kиmи daxиl olan qanlы facияnиn 25-cи иldюnц-mц иlя яlaqяdar Bakыda keчиrиlян цmumxalq yцrцшцндя ишtиrak etmişlər.

Paytaxtыn Azadlыq meydanыndan baшlaнan vя 40 mиndяn чox иnsanыn ишtиrak etdиyи цmumxalq yцrцшцnцn mяqsяdи Xocalы soyqыrыmы qurbanlarыnыn xatиrяsиnи ehtиramla yad etmяk, ermяnи faшиstlяrи tяrяfиndяn иnsanlыьa qarшы tюrяdиlmиш bu vяhши cиnayяtи yenиdяn dцnya иctиmaиyyяtиnиn dиqqяtиnя чatdыrmaqdыr.

Юn sыrasыnda prezиdent Иlham Яlиyevиn vя ханымы Mehrиban Яlиyevanыn olduqlarы yцrцш ишtиrakчыlarы Xocalы soyqыrыmы qurban-larыnыn xatиrяsиnя Bakыnыn Xяtaи rayonunda ucaldыlmыш abиdяyя doьru hяrяkяtя baшladыlar.

Цmumxalq yцrцшцnцn ишtиrakчыlarы яllяrиndя qanlы qыrьыnыn gц-nahsыz qurbanlarыnыn – xцsusи qяddarlыqla qяtlя yetиrиlmиш uшaqla-rыn, qadыnlarыn vя qocalarыn portretlяrи, 25 иl bundan яvvяl tюrяdиl-mиш hadиsяlяrиn dяhшяtlи sяhnяlяrиnи яks etdиrяn fotoшяkиllяr, facия-nиn tяqsиrkarlarыndan cavab tяlяb etmяk, onlarы cяzalandыrmaq, bu soyqыrыmыna beynяlxalq sяvиyyяdя sиyasи-hцquqи qиymяt ver-mяk barяdя чaьыrышlar vя soyqыrыmы qurbanlarыnыn adlarы, soyadla-rыnыn яks olunduьu Azяrbaycan, rus, иngиlиs, fransыz dиllяrиndя pla-katlar vя transparantlar tutmuшdular. Marшrut boyunca yollarыn kяnarlarыndakы monиtorlarda, bиnalarыn fasadlarыnda vя balkonla-rыnda «Dцnya Xocalы soyqыrыmыnы tanыmalыdыr!», «Xocalыya яda-lяt!», «Xocalыnы unutmayыn!», «Rяdd olsun ermяnи faшиzmи!», «Xo-calы – XX яsrиn soyqыrыmы», «Cиnayяtkarlar cяzasыz qalmayacaq-

Page 319: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

319

lar!», «Xocalы soyqыrыmы – 25 иl» vя s. чaьыrышlar vя шцarlar nцma-yиш etdиrиlиrdи.

Иnsanlarыn hцznlц чюhrяlяrиnя baxanda gюrцnцrdц kи, юtяn 25 иl Xocalыnыn dиnc sakиnlяrиnя qanlы dиvan tutulmasыnыn dяhшяtlяrиnи yaddaшlardan sиlя bиlmяyиb. Bиrcя gecяdя yerlя yeksan edиlmиш bu Azяrbaycan шяhяrиnиn adы иndи Xatыn, Lиdиtse vя Sonqmи иlя qoшa чяkиlиr.

Bцtюvlцkdя, bu цmumxalq yцrцшц Azяrbaycanыn Xocalы soyqы-rыmы иlя baьlы apardыьы genишmиqyaslы ишиn nюvbяtи mяrhяlяsиdиr. Dцnya Xocalы qыrьыnы haqqыnda яsl hяqиqяtи bиlmяlи, baшa dцшmяlи-dиr kи, XX яsrиn sonunda bцtцn sиvиl bяшяrиyyяtиn gюzц qarшыsыnda tюrяdиlmиш bu vяhшиlиyя laqeydlиk, yцzlяrlя dиnc иnsanыn юlцmцndя tяqsиrkar olanlarыn cяzalandыrыlmamasы belя facияlяrиn planetиn hяr bиr nюqtяsиndя tяkrarlanmasыna gяtиrиb чыxara bиlяr. Bu yцrцш hяm dя Azяrbaycan xalqыnыn sыx bиrlиyиnи, onun юz шяhиdlяrиnиn xa-tиrяsиnя ehtиramыnы, ишьal altыndakы torpaqlarыn azad olunmasы vя юlkяnиn яrazи bцtюvlцyцnцn bяrpasы цчцn яlиndяn gяlяnи etmяk яz-mиnи nцmayиш etdиrdи.

Xocalы soyqыrыmы qurbanlarыnыn abиdяsиnиn яtrafыnda Fяxrи qa-rovul dяstяsи vя tяr чичяklяr dцzцlmцшdц.

Prezиdent Иlham Яlиyev Xocalы soyqыrыmы abиdяsиnиn юnцnя яklиl qoydu, facия qurbanlarыnыn xatиrяsиnи ehtиramla yad etdи.

Bиrиncи vиtse-prezиdent Mehrиban Яlиyeva, Baш nazиr Artur Rasиzadя, Mиllи Mяclиsиn Sяdrи Oqtay Яsяdov, Prezиdent Admи-nиstrasиyasыnыn rяhbяrи Ramиz Mehdиyev, Heydяr Яlиyev Fondu-nun vиtse-prezиdentи Leyla Яlиyeva, щямчинин президентин ювладла-ры Arzu Яlиyeva, Heydяr Яlиyev abиdяnиn юnцnя tяr gцllяr qoy-dular.

Dюvlяt vя hюkumяt rяsmиlяrи, Mиllи Mяclиsиn deputatlarы, na-zиrlяr, komиtя vя шиrkяtlяrиn rяhbяrlяrи, dиplomatиk korpusun nц-mayяndяlяrи, dиnи konfessиyalarыn baшчыlarы, habelя qыrьыndan xиlas ola bиlmиш Xocalы sakиnlяrи dя abиdяnиn юnцnя gцllяr dцzdцlяr.

Page 320: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

320

* * * 1992-cи иl fevralыn 25-dяn 26-na keчяn gecя Azяrbaycanыn

Xocalы шяhяrиndя ermяnиlяrиn tюrяtdиklяrи dяhшяtlи hadиsяlяr xalqыmыzыn tarиxиnя qanlы hяrflяrlя yazыlыb. O gecя sиlahlы ermяnи dяstяlяrи keчmиш sovet ordusunun Xankяndиdя yerlяшяn 366-cы motoatыcы alayыnыn aьыr texnиkasы vя шяxsи heyяtиnиn kюmяyи иlя Azяrbaycanыn bu qяdиm шяhяrи цzяrиnя hцcum edиb, onun dиnc яhalиsиnя amansыzcasыna dиvan tutublar.

Xocalы soyqыrыmыnыn qanlы statиstиkasы belяdиr: hцcum zamanы шяhяrdя olmuш 3000 nяfяrdяn 613-ц, o cцmlяdяn 106 qadыn, 63 uшaq vя 70 qoca xцsusи qяddarlыqla юldцrцlцb, 487 nяfяr, o cцmlяdяn 76 uшaq aьыr yaralanыb, 1275 nяfяr gиrov gюtцrцlцb vя иnsanы alчaldan ишgяncяlяrя mяruz qalыb, 197 nяfяrиn taleyи hяlя dя mяlum deyиldиr. 8 aиlя tamamиlя mяhv edиlиb. Hяmиn иnsanlar yalnыz etnиk mяnsubиyyяtlяrиnя – azяrbaycanlы olduqlarыna gюrя aman-sыzcasыna юldцrцlцb, ишgяncяlяrя mяruz qalыb vя шиkяst edиlиblяr.

Ermяnиlяrиn bu cяza tяdbиrи hяrtяrяflи planlaшdыrыlыb vя yeganя bиr mяqsяdlя tюrяdиlиb – dиnc sakиnlяrи mиllи mяnsubиyyяt яlamяtи-nя gюrя qиsmяn vя ya tamamиlя mяhv etmяk. Beynяlxalq hцquqa gюrя, belя hяrяkяtlяr «soyqыrыmы» anlayышыna uyьundur vя dцnya иctиmaиyyяtи tяrяfиndяn bu cцr tanыnmalыdыr.

Qяddarlыьы vя amansыzlыьы иlя fяrqlяnяn Xocalы soyqыrыmы ermя-nи mиllяtчиlяrиnиn tяcavцzkar sиyasяtиnиn яn qanlы sяhиfяlяrиndяn bи-rиdиr. «Xocalы soyqыrыmыnыn 25-cи иldюnцmц haqqыnda» Azяr-baycan Prezиdentиnиn 2017-cи иl 24 yanvar tarиxlи Sяrяncamыnda deyиlиr: «Xocalы facияsиnи tюrяtmяklя, Azяrbaycana qarшы hяrbи tяcavцzцn mиqyasыnы daha da genишlяndиrяn vя Daьlыq Qarabaьыn hцdudlarыndan kяnara чыxaraq, Laчыn, Kяlbяcяr, Aьdam, Cяb-rayыl, Fцzulи, Qubadlы, Zяngиlan rayonlarыnы ишьal edяn Ermяnиs-tanыn apardыьы etnиk tяmиzlяmя sиyasяtи nяtиcяsиndя 20 mиn soyda-шыmыzыn hяyatыna son qoyulmuш, 50 mиndяn чox иnsan yaralanmыш vя яlиl olmuш, torpaqlarыmыzыn 20 faиzи ишьala mяruz qalmышdыr».

Xocalы haqqыnda hяqиqяtlяrиn dцnyaya чatdыrыlmasы, bu facия-nиn xalqыmыza qarшы soyqыrыmы aktы kиmи tanыnmasы цчцn Azяrbay-can dюvlяtи bцtцn zяrurи addыmlarы atыr. Bu sahяdя mяqsяdyюnlц

Page 321: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

321

fяalиyyяt цmummиllи lиder Heydяr Яlиyev Azяrbaycanda sиyasи hakиmиyyяtя qayыdandan sonra baшlanыb. Ulu юndяrиn tяшяbbцsц иlя Xocalы soyqыrыmыna sиyasи-hцquqи qиymяt verиlиb, fevralыn 26-sы «Xocalы Soyqыrыmы Gцnц» elan edиlиb. 2008-cи иldя Heydяr Яlиyev Fondunun vиtse-prezиdentи Leyla Яlиyevanыn tяшяbbцsц иlя baшlan-mыш «Xocalыya яdalяt!» beynяlxalq kampanиyasы bu иstиqamяtdя tяblиьat ишиnи daha da fяallaшdыrыb. Facия иlя яlaqяdar dяhшяtlи fakt-lar bu kampanиya чяrчиvяsиndя aparыlan ишlяr sayяsиndя genиш bey-nяlxalq иctиmaиyyяtя чatdыrыlыb, planetиn bцtцn guшяlяrиndя mиl-yonlarla иnsan ermяnи mиllяtчиlяrиnиn яsl sиmasыna bяlяd olub, bи-lиblяr kи, ermяnиlяr юz sяrsяm иdeyalarыnы hяyata keчиrmяk namиnя heч nяdяn, o cцmlяdяn uшaqlarы belя, qяtlя yetиrmяkdяn чяkиnmиr-lяr. Xocalы soyqыrыmыnыn dцnya mиqyasыnda tanыdыlmasы иstиqamя-tиndя aparыlan sиstemlи ишиn nяtиcяsиdиr kи, Иslam Яmяkdaшlыq Tяш-kиlatы Parlament Иttиfaqыnыn, Meksиka, Pakиstan, Чexиya, Peru, Kolumbиya, Panama, Honduras, Sudan, Qvatemala vя Cиbutи parlamentlяrиnиn mцvafиq sяnяdlяrиndя Xocalыda tюrяdиlmиш kцtlя-vи qяtllяrиn soyqыrыmы aktы olduьu tяsdиq edиlиb. Rumыnиya, Bosnиya vя Herseqovиna, Serbиya, Иordanиya, Slovenиya, Шotlandиya parla-mentlяrи, elяcя dя ABШ-ыn 22 шtatыnыn иcra vя qanunverиcиlиk or-qanlarы Xocalы facияsиnи qяtlиam kиmи qиymяtlяndиrяrяk, qяtиyyяtlя pиslяyиblяr.

Hяr иl olduьu kиmи, bu иl dя Heydяr Яlиyev Fondunun dяstяyи иlя dцnyanыn mцxtяlиf юlkяlяrиndя Xocalы soyqыrыmы qurbanlarыnыn xatиrяsиnи anma mяrasиmlяrи keчиrиlиb. Bu aksиyalarыn ишtиrakчыla-rыna Fond tяrяfиndяn hazыrlanmыш, Qarabaьыn vя Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsиnиn tarиxиndяn bяhs edяn materиallar, bukletlяr, fotoalbomlar vя kиtablar paylanыlыb. Aksиyalar чяrчиvяsиndя ermяnиlяrиn vяhшиlиklяrиndяn bяhs edяn sя-nяdlи fиlmlяr nцmayиш etdиrиlиb, rяsm sяrgиlяrи tяшkиl olunub. Qar-daш Tцrkиyяdя, ABШ-da, Almanиyada, Avstrиyada, Belчиkada, Gцrcцstanda, Hollandиyada keчиrиlяn mиtиnqlяr, bиr sыra юlkяlяrdя тяшкил олунан anыm tяdbиrlяrи, konfranslar, sяrgиlяr, mцsabиqяlяr иctиmaиyyяt arasыnda bюyцk яks-sяda doьurub.

Bu yцrцш hяm dя dцnya иctиmaиyyяtиnя bиr mesajdыr kи, Azяr-baycan юz torpaqlarыnda иkиncи ermяnи dюvlяtиnиn yaradыlmasыna

Page 322: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

322

иmkan vermяyяcяk, яrazи bцtюvlцyцnц bяrpa edяcяkдир. Hяr kяsя aydыn olmalыdыr kи, Xocalы soyqыrыmыnы tюrяdяnlяrиn cяzasыz qalmasы, mцnaqишяnиn nиzama salыnmamasы nяиnkи Cяnubи Qafqaz regиonunda, hяm dя bцtцn dцnyada sцlh vя sabиtlиk цчцn tяhlцkя tюrяdиr. Bunu юtяn иl aprel ayыnыn яvvяllяrиndя cяbhя xяttиndя baш vermиш hadиsяlяr bиr daha sцbut edиr. Ermяnиstan sиlahlы qцvvяlяrи nюvbяtи tяxrиbatlara яl ataraq, cяbhя xяttи boyunca yerlяшяn yaшa-yыш mяntяqяlяrиnи gцclц atяшя tutdular. Azяrbaycan Sиlahlы Qцvvя-lяrи dиnc sakиnlяrиn tяhlцkяsиzlиyиnи tяmиn etmяk цчцn cavab tяd-bиrlяrи gюrmяyя mяcbur oldu. Genишmиqyaslы hяrbи яmяlиyyatlar nяtиcяsиndя Azяrbaycan torpaqlarыnыn bиr hиssяsи ишьalчыlardan tя-mиzlянdи. Xalqыmыzыn, dюvlяtиmиzиn, ordumuzun mцbarиzя яzmиnиn yenиlmяzlиyиnи tяsdиq edяn bu qяlяbя sцbut etdи kи, torpaqlarыmыz yaьы dцшmяndяn azad edиlяcяk, шяhиdlяrиmиzиn qanы yerdя qal-mayacaq.

* * *

Fevralыn 26-da bцtцn gцn яrzиndя Xocalы soyqыrыmы qurbanlarы-

nыn abиdяsи юnцnя иnsan axыnы davam etdи. On mиnlяrlя иnsan soy-qыrыmы abиdяsиnи zиyarяt etdи. Abиdяnиn юnцnя tяr чичяklяr qoyuldu, шяhиdlяrиn ruhuna dualar oxundu.

Page 323: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

323

QЯTЯR DÖVLƏTİNƏ RЯSMИ SЯFЯR 26 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 26-da Qяtяr Dюvlяtиnя rяsmи sяfяrя gяlmişdir. Azяrbaycanыn vя Qяtяrиn dюvlяt bayraqlarыnыn dalьalandыьы

Doha шяhяrиnиn Hamad Beynяlxalq Aeroportunda prezиdent Иlham Яlиyevиn шяrяfиnя Fяxrи qarovul dяstяsи dцzцldц.

Azяrbaycan Prezиdentиnи Qяtяrиn İqtиsadиyyat vя Tиcarяt nazи-rи Шeyx Яhmяd bиn Casиm bиn Mohammad яl-Tanи vя dиgяr yцk-sяkvяzиfяlи dюvlяt vя hюkumяt rяsmиlяrи qarшыladыlar.

Page 324: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

324

RЯSMИ QARШЫLANMA MЯRASИMИ

Doha 27 fevral 2017-ъи ил Аzяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn

fevralыn 27-dя Дощада Яmиr sarayыnda rяsmи qarшыlanma mяrasи-mи keçirilmişdir.

Hяr ики юlkяnиn dюvlяt bayraqlarыnыn dalьalandыьы meydanda Azяrbaycan Prezиdentиnиn шяrяfиnя Fяxrи qarovul dяstяsи dцzцldц.

Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanи Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyevи qarшыladы.

Azяrbaycan Respublиkasыnыn vя Qяtяr Dюvlяtиnиn dюvlяt hиmn-lяrи sяslяndирилди.

Fяxrи qarovul dяstяsиnиn rяиsи Azяrbaycan Prezиdentиnя raport verdи.

Prezиdent Иlham Яlиyev vя Яmиr Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanи Fяxrи qarovul dяstяsиnиn qarшыsыndan keчdиlяr.

Azяrbaycan Respublиkasыnыn dюvlяt vя hюkumяt nцmayяndяlя-rи Яmиr Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanиyя, Qяtяr Dюvlяtиnиn nц-mayяndя heyяtиnиn цzvlяrи prezиdent Иlham Яlиyevя tяqdиm olundu.

Page 325: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

325

«AL FAИSAL HOLDИNG» ШИRKЯTИNИN RЯHBЯRИ VЯ QЯTЯR ИШ ADAMLARЫ ASSOSИASИYASЫNЫN SЯDRИ ŞEYX FAİSAL BİN QASSİM BİN FAİSAL ЯL-TANİ ИLЯ GЮRЦШ Doha 27 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 27-dя Dohada «Al Faиsal Holdиng» шиrkяtиnиn rяhbяrи vя Qяtяr Иш Adamlarы Assosиasиyasыnыn sяdrи Шeyx Faиsal bиn Qassиm bиn Faиsal яl-Tanи иlя gюrцшmцşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan Prezиdentиnиn Qяtяrя bu sяfяrиnиn иkиtя-rяflи яlaqяlяrиmиzиn genишlяndиrиlmяsи baxыmыndan яhяmиyyяtи qeyd edиldи.

Bюyцk bиznes qurumunun rяhbяrи Шeyx Faиsal bиn Qassиm bиn Faиsal яl-Tanи Azяrbaycana sяfяrиnи xatыrladaraq, юlkяmиzlя baьlы xoш tяяssцratlarыnыn olduьunu dedи. Шeyx Faиsal bиn Qassиm bиn Faиsal яl-Tanи Azяrbaycanыn mцasиr vя tяhlцkяsиz юlkя olduьunu qeyd etdи. O, юlkяmиzdя Qяtяr vяtяndaшlarыna xoш mцnasиbяt gюs-tяrиldиyиnи mяmnunluqla vurьuladы, yaxыn gяlяcяkdя bюyцk nцma-yяndя heyяtи иlя Azяrbaycana sяfяr edяcяklяrиnи dedи.

Sюhbяt zamanы tиcarяt vя иnvestиsиya sahяlяrиndя яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrи mцzakиrя olundu.

Page 326: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

326

«QATAR PETROLEUM»UN ИCRAЧЫ ДИREKTORU SAAD ШERИDA ЯL-KAABИ ИLЯ GЮRЦШ Doha 27 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 27-dя Dohada «Qatar Petroleum»un prezиdentи vя иcraчы dиrektoru Saad Шerиda яl-Kaabи иlя gюrцшmцşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan иlя «Qatar Petroleum» arasыnda яmяk-daшlыq иmkanlarы mцzakиrя edиldи, bиr sыra layиhяlяrdя bиrgя ишtиra-kыn mцmkцnlцyц vurьulandы. «Qatar Petroleum»un gяlяcяkdя Xяzяr dяnиzиndя vя ya SOCAR-ыn dиgяr юlkяlяrdя hяyata keчиr-dиyи layиhяlяrdя Azяrbaycan иlя bиrgя ишtиrakы mяsяlяlяrи яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 327: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

327

GENИШ TЯRKИBDЯ GЮRЦШ Doha 27 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn vя

Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanиnиn fev-ralыn 27-dя genиш tяrkиbdя gюrцшц olmuşdur.

Gюrцшdя son vaxtlar иkи юlkя arasыnda mцxtяlиf sahяlяrи яhatя edяn яmяkdaшlыq mцnasиbяtlяrиnиn sцrяtlя иnkишaf etdиyи bиldиrиldи.

Azяrbaycana sяfяrиnи xatыrladan Яmиr respublиkamыzыn sцrяtlя иnkишafыnыn шahиdи olduьunu dиqqяtя чatdыraraq bиldиrdи kи, юlkя-mиzdя sabиtlиk vя tяhlцkяsиzlиk mюvcuddur. Bu da hяm иqtиsadи, hяm turиzm sahяlяrиndя иnkишafa иmkan yaradыr. Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи qarшыlыqlы sяfяrlяrиn юlkяlяrиmиz arasыnda яmяkdaшlыьыn иnkи-шafыna xиdmяt edяcяyиnи vurьuladы.

Azяrbaycan prezиdentи Иlham Яlиyev Qяtяrя яvvяlkи sяfяrиnи mяmnunluqla xatыrlaтdы vя юtяn mцddяt яrzиndя юlkяdя bюyцk иn-kишafыn шahиdи olduьunu dedи.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Azяrbaycanda иqtиsadиyyatыn шaxяlяndи-rиlmяsи иstиqamяtиndя aparыlan иslahatlardan, qeyrи-neft sektoru-nun иnkишafыndan danышaraq vurьuladы kи, яsas mяqsяd qeyrи-neft sektoru mяhsullarыnыn xarиcи bazarlara иxrac edиlmяsиdиr.

Sюhbяt zamanы mцxtяlиf иstиqamяtlяrdя, o cцmlяdяn kяnd tя-sяrrцfatы, turиzm, mяdяnиyyяt, иnfrastruktur sahяlяrиndя яlaqяlяrиn genишlяndиrиlmяsиnиn юnяmи vurьulandы, dиgяr юlkяlяrdя mцxtяlиf sahяlяrdя layиhяlяrиn иcrasыna bиrgя sяrmayя qoyuluшu, neft vя qaz sahяsиndя яmяkdaшlыq иmkanlarы mцzakиrя olundu.

Page 328: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

328

QЯTЯR DЮVLЯTИNИN ЯMИRИ ШEYX TЯMИM BИN HЯMЯD ЯL-TANИ İLƏ TЯKBЯTЯK GЮRЦШ Doha 27 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn

fevralыn 27-dя geniş tərkibdə görüş başa çatdıqdan sonra Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanи ilə tяkbяtяk gюrцшц olmuşdur.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda mцnasиbяtlяrиn mцxtяlиf sahя-lяrdя uьurla иnkишaf etdиyи vurьulandы. Azяrbaycan Prezиdentиnиn Qяtяrя sяfяrиnиn яlaqяlяrиmиzиn daha da genишlяndиrиlmяsи vя яmяkdaшlыьыn perspektиvlяrиnиn mцяyyяn edиlmяsи baxыmыndan яhяmиyyяtи qeyd edиldи.

Sюhbяt zamanы иkиtяrяflи mцnasиbяtlяr vя qarшыlыqlы maraq doьuran mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 329: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

329

SЯNЯDLЯRИN ИMZALANMASI MƏRASİMİ Doha 27 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn vя

Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hяmяd яl-Tanиnиn ишtиrakы иlя fevralыn 27-dя Azяrbaycan–Qяtяr sяnяdlяrиnиn иmza-lanmasы mяrasиmи olmuşdur.

«Azяrbaycan Respublиkasы Hюkumяtи иlя Qяtяr Dюvlяtи Hюku-mяtи arasыnda mяdяnиyyяt sahяsиndя яmяkdaшlыq haqqыnda Anlaш-ma Memorandumu»nu Qяtяrиn Mяdяnиyyяt vя İdman nazиrи Sa-lah bиn Qanem bиn Nasser яl-Alи vя Azяrbaycanыn Xarиcи İшlяr na-zиrи Elmar Mяmmяdyarov иmzaladыlar.

«Azяrbaycan Respublиkasы Hюkumяtи vя Qяtяr Dюvlяtи Hюku-mяtи arasыnda Gяnclяr vя İdman sahяlяrиndя яmяkdaшlыq haqqыnda Anlaшma Memorandumu»nu Qяtяrиn Mяdяnиyyяt vя İdman nazи-rи Salah bиn Qanem bиn Nasser яl-Alи vя Azяrbaycanыn Xarиcи İш-lяr nazиrи Elmar Mяmmяdyarov иmzaladыlar.

«Bakы Beynяlxalq Dяnиz Tиcarяt Lиmanы» QSC vя Qяtяr Lи-manlarы Иdarяetmя Шиrkяtи «MWANИ Qatar» arasыnda Anlaшma Memorandumu»nu Qяtяrиn Nяqlиyyat vя Rabиtя nazиrи Cassem bиn Saиf яl-Sulaиtи vя Azяrbaycanыn İqtиsadиyyat nazиrи Шahиn Mustafayev иmzaladыlar.

«Azяrbaycan Respublиkasы Dюvlяt Mцlkи Avиasиya Admиnиs-trasиyasы vя Qяtяr Dюvlяtи Mцlkи Avиasиya Admиnиstrasиyasы ara-sыnda Anlaшma Memorandumu»nu Qяtяrиn Nяqlиyyat vя Rabиtя nazиrи Cassem bиn Saиf яl-Sulaиtи vя Azяrbaycanыn İqtиsadиyyat nazиrи Шahиn Mustafayev иmzaladыlar.

«Azяrbaycan Respublиkasы Hюkumяtи vя Qяtяr Dюvlяtи Hюku-mяtи arasыnda hava daшыmalarыna daиr Sazишя яlavя Protokol»u Qяtяrиn Nяqlиyyat vя Rabиtя nazиrи Cassem bиn Saиf яl-Sulaиtи vя

Page 330: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

330

Azяrbaycanыn Fюvqяladя Hallar nazиrи Kяmalяddиn Heydяrov иmzaladыlar.

«Azяrbaycan Respublиkasы Hюkumяtи vя Qяtяr Dюvlяtи Hюku-mяtи arasыnda kюkц kяsиlmяk tяhlцkяsи qarшыsыnda olan vяhши tяbи-яtиn qorunmasы vя onun tяbии mцhиtиnиn mцhafиzяsи sahяsиndя яmяkdaшlыьa daиr Anlaшma Memorandumu»nu Qяtяrиn Bяlяdиyyя vя Ekologиya nazиrи Mяhямmяd bиn Abdullah яl-Rumaиhи vя Azяrbaycanыn Fюvqяladя Hallar nazиrи Kяmalяddиn Heydяrov иmzaladыlar.

* * *

Fevralыn 27-dя Qяtяr Dюvlяtиnиn Яmиrи Шeyx Tяmиm bиn Hя-

mяd яl-Tanиnиn adыndan Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn шяrяfиnя rяsmи zиyafяt verиlди.

Səfər başa çatdы

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn Qяtяr Dюvlяtиnя rяsmи sяfяrи fevralыn 27-dя baшa чatdı.

Azяrbaycanыn vя Qяtяrиn dюvlяt bayraqlarыnыn dalьalandыьы Doha шяhяrиnиn «Hamad» Beynяlxalq Aeroportunda prezиdent Иlham Яlиyevиn шяrяfиnя Fяxrи qarovul dяstяsи dцzцldц.

Dюvlяtиmиzиn baшчыsы Иlham Яlиyevи Qяtяrиn İqtиsadиyyat vя Tиcarяt nazиrи Шeyx Яhmяd bиn Casиm bиn Mohammad яl-Tanи vя dиgяr yцksяkvяzиfяlи dюvlяt vя hюkumяt rяsmиlяrи yola saldыlar.

Page 331: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

331

PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİKASINA SЯFЯR

28 fevral 2017-ъи ил

Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev fev-

ralыn 28-dя Pakиstan Иslam Respublиkasыna sяfяrя gяlmişdir. Иslamabad шяhяrиnиn Bяnazиr Bhutto Beynяlxalq Aeroportunda

prezиdent Иlham Яlиyevиn шяrяfиnя Fяxrи qarovul dяstяsи dцzцldц. Dюvlяtиmиzиn baшчыsыnы Pakиstanыn yцksяk sяvиyyяlи rяsmи

шяxslяrи qarшыladыlar. Sonra toplardan yaylыm atяши aчыldы, Azяrbaycanыn vя Pakиs-

tanыn dюvlяt hиmnlяrи sяslяndирилди.

Page 332: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

332

PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ MЯMNUN HЦSEYN ИLЯ TƏKBƏTƏK GЮRЦШ

Иslamabad 28 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn vя

Pakиstan Иslam Respublиkasыnыn Prezиdentи Mяmnun Hцseynиn fevralыn 28-dя tяkbяtяk gюrцшц olmuşdur.

Sяmиmи шяraиtdя keчяn gюrцшdя Pakиstan Иslam Respublиkasы-nыn Prezиdentи Mяmnun Hцseynиn 2015-cи иldя Azяrbaycana sяfя-rи mяmnunluqla xatыrlandы. Pakиstan Prezиdentи Azяrbaycana bu sяfяrdяn xoш tяяssцratlarla ayrыldыьыnы bиldиrdи.

Юlkяlяrиmиz arasыnda sиyasи яlaqяlяrиn yцksяk sяvиyyяdя oldu-ьu qeyd edиldи, Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцna-qишяsи vя Kяшmиr problemи иlя baьlы Azяrbaycanыn vя Pakиstanыn bиr-bиrиnиn яdalяtlи mюvqeyиnи dяstяklяmяsиndя qяtиyyяt gюstяrdиk-lяrи vurьulandы.

Sюhbяt zamanы regиonal tяhlцkяsиzlиk vя яmяkdaшlыq mяsяlяlяrи mцzakиrя olundu.

Sonra gюrцш genиш tяrkиbdя davam etdиrиldи.

Page 333: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

333

PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİКASININ BAШ NAZИRИ MЯHЯMMЯD NЯVAZ ШЯRИF ИLЯ TƏKBƏTƏK GЮRЦШ Иslamabad 28 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyevиn

fevralыn 28-dя Pakиstan Иslam Respublиkasыnыn Baш nazиrи Mя-hяmmяd Nяvaz Шяrиf иlя tяkbяtяk gюrцшц olmuşdur.

Prezиdent Иlham Яlиyev Baш nazиr Mяhяmmяd Nяvaz Шяrиfя yцksяk qonaqpяrvяrlиyя gюrя tяшяkkцr etdи. Mяhяmmяd Nяvaz Шяrиfиn Bakыya uьurlu sяfяrи xatыrlandы.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda dostluq vя qardaшlыq яlaqяlяrиnиn yцksяk sяvиyyяdя olduьu bиldиrиldи. Azяrbaycan иlя Pakиstan ara-sыnda sиyasи яlaqяlяr mцzakиrя edиldи, beynяlxalq tяшkиlatlar чяrчи-vяsиndя qarшыlыqlы dяstяyиn яhяmиyyяtи vurьulandы. Ermяnиstan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqишяsи vя Kяшmиr problemи иlя baьlы юlkяlяrиmиzиn bиr-bиrиnя qarшыlыqlы dяstяk verdиyи vя qяtиyyяtlи mюvqe nцmayиш etdиrdиyи bиr daha vurьulandы.

Gюrцшdя mцdafия vя mцdafия sяnayesи sahяsиndя konkret layи-hяlяr mцzakиrя olundu. Azяrbaycanыn Pakиstanыn иnkишaf etmиш hяrbи sяnaye kompleksиnиn mяhsullarыnы иdxal etmяsи иlя baьlы ra-zыlaшma яldя edиldи. Bundan яlavя, юlkяlяrиmиz arasыnda tиcarяt dюvrиyyяsиnиn artыrыlmasыnыn vacиblиyи vurьulandы, fevral ayыnda 20-yя yaxыn Azяrbaycan шиrkяtиnиn Pakиstanda иxrac mиssиyasыn-da olduьu vя bu mиssиyanыn Azяrbaycanыn Pakиstana иxracыnыn ar-tыrыlmasы mяqsяdи daшыdыьы qeyd edиldи.

Sюhbяt zamanы energetиka sahяsиndя яmяkdaшlыq mяsяlяlяrи mцzakиrя edиldи, bu gцn иmzalanan Azяrbaycan Respublиkasы иlя Pakиstan Иslam Respublиkasы arasыnda enerjи sahяsиndя яmяkdaш-lыq haqqыnda Sazишиn bu sahяdя uьurlu addыm olduьu vurьulandы.

Page 334: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

334

Gюrцшdя humanиtar vя mяdяnи sahяdя яlaqяlяr mцzakиrя olun-du. Prezиdent Иlham Яlиyev Иqtиsadи Яmяkdaшlыq Tяшkиlatыnыn Sammиtиnиn yцksяk sяvиyyяdя tяшkиl olunmasы иlя baьlы Baш nazиr Mяhяmmяd Nяvaz Шяrиfя mиnnяtdarlыьыnы bиldиrdи.

Sonra gюrцш nцmayяndя heyяtlяrиnиn ишtиrakы иlя genиш tяrkиbdя davam etdиrиldи.

Daha sonra Azяrbaycan Respublиkasы иlя Pakиstan Иslam Res-publиkasы arasыnda enerjи sahяsиndя яmяkdaшlыq haqqыnda Sazиш иmzalandы.

Page 335: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

335

TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ RЯCЯB TAYYИB ЯRDOЬAN ИLЯ GЮRЦШ Иslamabad 28 fevral 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

fevralыn 28-dя Иslamabadda Tцrkиyя Respublиkasыnыn Prezиdentи Rяcяb Tayyиb Яrdoьan иlя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя юlkяlяrиmиz arasыnda dostluq vя qardaшlыq яlaqяlяrиnиn dиnamиk иnkишafыndan mяmnunluq иfadя olundu, иkиtяrяflи mцna-sиbяtlяrиn bиr sыra sahяlяrdя, o cцmlяdяn xarиcи tиcarяt sahяsиndя иnkишaf etdиyи bиldиrиldи.

Enerjи sahяsиndя hяyata keчиrиlяn layиhяlяrdяn danышыldы, onlarыn uьurla davam etdиrиlmяsиnиn яhяmиyyяtи vurьulandы.

Иш adamlarыnыn vя шиrkяtlяrиn иqtиsadи яlaqяlяrиn иnkишafыnda daha fяal rolunun tяmиn edиlmяsиnиn, bank sahяsиndя яmяkdaшlы-ьыn genишlяndиrиlmяsиnиn vacиblиyи bиldиrиldи.

Sюhbяt zamanы qarшыlыqlы maraq doьuran bиr sыra mяsяlяlяr яtrafыnda fиkиr mцbadиlяsи aparыldы.

Page 336: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

336

İQTİSADİ ƏMƏKDAŞLIQ TƏŞKİLATININ XIII SAMMİTİNDƏ İŞTİRAK Иslamabad 1 mart 2017-ci il Azяrbaycan Respublиkasыnыn Prezиdentи Иlham Яlиyev

martыn 1-də Pakistan İslam Respublikasının paytaxtı İslamabad-da İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının XIII Sammitiндя iştirak et-mişdir. Əvvəlcə Sammitdə iştirak edən nümayəndə heyətlərinin rəh-bərləri rəsmi foto çəkdirdilər. Zirvə görüşü Qurani-Kərimdən ayənin oxunması ilə başlaнdı. Sammiti İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının XII Zirvə görüşünə ev sahibliyi etmiş və təşkilata sədrliyi həyata keçirən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev açıq elan etdi.

Dövlətimizin başçısı Zirvə görüşündə çıxış etdi.

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin çıxışı

Zati-aliləri, əziz dostlar! Əvvəlcə qonaqpərvərliyə və İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı-

nın Zirvə görüşünün yüksək səviyyədə təşkil edilməsinə görə za-ti-aliləri Pakistan İslam Respublikasının Baş naziri cənab Mə-həmməd Nəvaz Şərifə minnətdarlığımı bildirmək istərdim. Azərbaycan 2006-cı və 2012-ci illərdə İqtisadi Əməkdaşlıq Təş-kilatının ики Zirvə görüşünə ev sahibliyi edib. İqtisadi Əməkdaş-lıq Təşkilatının 2012-ci ildə Bakıda keçirilmiş sonuncu Zirvə görüşündə ölkəmiz sədrliyi öz üzərinə götürmüşdür. Bu bizim İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində əməkdaşlığa olan qəti sadiqliyimizin göstəricisidir. İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı

Page 337: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

337

xalqlarımızın mənafeyi naminə əməkdaşlıq üzrə siyasi iradəmi-zin məhsuludur. İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının uğurlu fəaliy-yəti birgə maraqlarımıza cavab verir. Ölkələrimizin xalqlarını birgə tarix, mədəniyyət, ənənələr və din birləşdirir.

Sədrliyimiz dövründə Azərbaycan təşkilatımızın inkişafına və regional əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə böyük töhfə verib. İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv olan bütün dövlətlərlə gö-zəl münasibətə malik olduğundan Azərbaycan tərəfdaşları ilə istər ikitərəfli, istərsə də çoxtərəfli müstəvidə iqtisadi əlaqələrini möhkəmləndirib. Biz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatını yalnız Şərq və Qərb, Şimal və Cənub arasında fiziki körpü deyil, müx-təlif sivilizasiyaları və mədəniyyətləri birləşdirən məkan kimi təşviq etməkdə səylərimizi əsirgəməmişik.

Azərbaycan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatını əhəmiyyətli beynəlxalq qurum hesab edir. Əminəm ki, gələcəkdə beynəl-xalq iqtisadi əməkdaşlıqda İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının rolu artacaq. 2013-cü ildə biz Qəzvin–Rəşt–Astara (İran)–Asta-ra (Azərbaycan) dəmir yolu layihəsi üzrə İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının birinci yüksək səviyyəli işçi qrupunun iclasını təşkil etmişik. Bu, Şimal–Cənub dəhlizi layihəsinə olan yüksək səviy-yəli marağın və siyasi dəstəyin göstəricisidir. Azərbaycan İqtisa-di Əməkdaşlıq Təşkilatının digər dövlətlərinə əlavə əməkdaşlıq imkanları yaradan bu layihənin öz üzərinə düşən hissəsini artıq başa çatdırıb. Həmin strateji istiqamətdə əməkdaşlığımızın da-vam etdirilməsi məqsədilə biz bu il İqtisadi Əməkdaşlıq Təşki-latı ölkələrinin dəmir yolu üzrə məsul nazirlərinin toplantısını təşkil edəcəyik.

Biz həmçinin 2013-cü və 2014-cü illərdə enerji, regional in-teqrasiya və sosial-iqtisadi inkişaf üzrə birinci və ikinci beynəl-xalq konfransların təşəbbüskarı olmuşuq. Həmin konfranslar-da İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində əməkdaşlığa xü-susi diqqət yetirilib. Azərbaycan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı regionunda informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahə-sində əməkdaşlığa da sadiqdir və səylərimizin davamı olaraq, ölkəmiz bu il aidiyyəti nazirlərin toplantısını təşkil etməyi plan-

Page 338: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

338

laşdırır. Əminəm ki, həmin toplantının nəticələri ümumi məq-sədlərimizə nail olunmasına töhfə verəcək. 2013-cü və 2014-cü illərdə biz iqtisadiyyat üzrə ixtisaslaşan elm adamlarının bir araya gələrək, iqtisadi inkişaf və əməkdaşlıq məsələlərini müza-kirə etmələri məqsədilə İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv dövlətlərin iqtisadi «beyin mərkəzləri»nin Ы və ЫЫ Bakı forumla-rını təşkil etmişik. Bundan əlavə, biz səhiyyə, bərpaolunan enerji, neft və qaz, vergi, təbii fəlakətlərin nəticələrinin aradan qaldırılması və digər sahələrdə əməkdaşlığın gücləndirilməsi üçün müxtəlif tədbirlərə ev sahibliyi etmişik. 2012-ci ildən etiba-rən İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının sədri qismində Azərbay-can qurumun möhkəmləndirilməsi, beynəlxalq iqtisadi əmək-daşlıqda iştirakı və üzv dövlətlər arasında çoxtərəfli əlaqələrin təşviqi üçün səylərini əsirgəməyib. İndi isə biz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının XIII Zirvə görü-şünün sədrini seçəcəyik. Təklif edirəm Pakistan İslam Respubli-kasının Baş naziri, zati-aliləri cənab Məhəmməd Nəvaz Şərif İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının XIII Zirvə görüşünün sədri seçilsin. Азярбайъан Президентинин тяклифи гябул олунду вя Pakistan İs-lam Respublikasının Baş naziri, Məhəmməd Nəvaz Şərif İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının sədri seçildi. Cənab sədr, Sizi təbrik edir, uğurlar diləyir və sədrliyi qəbul etməyə dəvət edirəm.

* * * Sonra Pakistanın Dövlət himni səsləndiрилди.

Pakistanın Baş naziri Məhəmməd Nəvaz Şərif İqtisadi Əmək-daşlıq Təşkilatının XII Sammitindən ötən müddətdə görülən işlə-ri yüksək qiymətləndirərək, prezident İlham Əliyevə minnətdarlı-ğını bildirdi. Budəfəki Sammitin təşkilatın genişləndirilməsinin 25 illiyinə təsadüf etdiyini дейян Baş nazir hazırkı Zirvə görüşü-nün ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsində mü-hüm rol oynayacağını bildirdi. O, Pakistanın bu quruma sədrliyi

Page 339: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

339

dövründə üzv ölkələr arasında əməkdaşlığın daha da möhkəmlən-dirilməsi üçün səylə çalışacaqlarını vurğuladı. İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının baş katibi Xəlil İbrahim Ak-ça 2012-ci ildən bəri quruma yüksək səviyyədə sədrlik etdiyinə görə prezident İlham Əliyevə minnətdarlığını bildirdi. O bu Sam-mitin ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün mühüm fürsət olduğunu vurğuladı. Ticarət, nəqliyyat, enerji, tu-rizm, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması və digər sahələrdə əməkdaşlığın gücləndirilməsinin təşkilatın gündəliyində yenə də vacib yerdə dayandığını билдирян baş katib BMT-də müşahidəçi statusuna malik olan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının bu Zirvə görüşünün nəzərdə tutulan layihələrin həyata keçirilməsinə mühüm töhfə verəcəyinə əminliyini bildirdi. Daha sonra Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev çıxış etdi. Dövlətimizin başçısı İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Zirvə gö-rüşünə dəvət edildiyinə və nümayəndə heyətinə göstərilən qo-naqpərvərliyə, həmçinin Sammitin yüksək səviyyədə təşkil edil-məsinə görə Pakistan İslam Respublikasına təşəkkür etdi. Azər-baycan ilə Pakistanı dostluq və qardaşlıq əlaqələrinin birləşdirdi-yini vurğuladı. İ l h a m Ə l i y e v: Qarşılıqlı etimad və dəstəyə arxalanan münasibətlərimiz uğurla inkişaf edir. Qardaşlıq və həmrəyliyin göstəricisi kimi, Pakistan ərazimizin 20 faizini işğal etməkdə davam edən Ermənistan dövləti ilə diplomatik münasibətlər qurmamışdır. Azərbaycan xalqı buna görə sizə çox minnət-dardır.

Azərbaycan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində fəa-liyyətə böyük əhəmiyyət verir. 2012-ci ildə başlaнan sədrliyimiz dövründə biz təşkilatın daha da gücləndirilməsi istiqamətində bütün üzv dövlətlərlə birgə çalışmışıq. Təhlükəsizliyin və sabitli-yin təmin edilməsi regional əməkdaşlığın qurulmasının mühüm elementidir. Təəssüf ki, yeni münaqişələr yarandıqca regionu-muzda təhlükəsizlik və sabitlik daha da kövrək olur. Biz insan faciəsinin şahidi oluruq. Çoxlu sayda insanlar həyatlarını itirir, milyonlarla insan doğma yurdlarını tərk edir.

Page 340: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

340

Azərbaycan öz təcrübəsindən bu ağrı və acıları yaxşı anla-yır. Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində Azərbaycan ərazi-sinin 20 faizi – tarixi torpağımız olan Dağlıq Qarabağ və ətraf 7 rayonumuz işğal altındadır. Bu ərazilərdə etnik təmizləmə aparılıб və 1 milyondan artıq azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşüбdür. Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə bütün tarixi abidələrimiz, məscidlərimiz və qəbiristanlıqlarımız dağıdılıбdır. Ermənistan 1992-ci ildə Azər-baycana qarşı soyqırımı törəдiбdir. Xocalı soyqırımı nəticə-sində qətlə yetirilən 613 mülki şəxsdən 106-sı qadın, 63-ü uşaq, 70-i isə qoca иdи. 1000 nəfərdən çox insan itkin düşüбdür. Bu gün 10-dan artıq ölkə Xocalı soyqırımını tanıйıб. 2012-ci ildə Pakistan Senatının Xocalı soyqırımını rəsmən tanıdığına görə biz Pakistana təşəkkürümüzü bildiririk.

BMT Təhlükəsizlik Şurası münaqişə ilə bağlı 4 qətnamə qə-bul ediб. Həmin qətnamələrdə Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal edilmiş torpaqlardan qeyd-şərtsiz və dərhal çıxarılması tələb olunur. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, ATƏT, Avropa Par-lamenti, Avropa Şurası Parlament Assambleyası, «Qoşulmama Hərəkatı» və digər mötəbər beynəlxalq təşkilatlar bənzər qət-namə və qərarlar qəbul eдiбlər. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının sonuncu Zirvə görüşündə Ermənistan–Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və son olaraq, 2016-cı ilin aprel ayında Ermənistan tərəfindən Azərbaycana qarşı edilmiş təcavüzlə bağlı nazirlər səviyyəsində kontakt qrupu yaradılıб. Ermənis-tan bu qətnamələrə əməl etməli və ya sanksiyalara məruz qal-malıdır. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa edilməlidir. Azərbaycan müsəlman ölkələri arasında həmrəyliyə xüsusi əhəmiyyət verir. Azərbaycan 2017-ci ili «İslam həmrəyliyi ili» elan ediб. 2 aydan sonra Bakı IV İslam Həmrəyliyi oyunlarыna ev sahibliyi edəcəkdir. Bu gün islamofobiya dünyada ən ciddi təhlükələrdən biridir. Biz bu tendensiyanı qəti şəkildə pisləyirik. İslamı terrorla əlaqələndirmək yanlış və qərəzli yanaşmadır. Terrordan ən çox əziyyət çəkən məhz müsəlman dövlətləridir.

Page 341: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

341

Biz sülh, mərhəmət, dözümlülük və ədalət dini olan islamыn də-yərlərinin təşviqini davam etdirməliyik.

Biz üzv dövlətlər arasında iqtisadi əməkdaşlığın gücləndiril-məsinə xüsusi əhəmiyyət veririk. Qarşılıqlı ticarət və sərmayələ-rin artırılması, ixrac imkanlarının genişləndirilməsi və biznes dairələri arasında sıx əməkdaşlığın təşviqi bu məqsədə xidmət edəcəkdir. Beynəlxalq maliyyə institutlarının cəlb olunması da böyük önəm daşıyır. Bu baxımdan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşki-latı Ticarət və İnkişaf Bankının regional əhəmiyyətli layihələrin maliyyələşdirilməsində daha fəal rol oynaması üçün onun bü-tün ölkələrimiz tərəfindən dəstəklənməsinə ehtiyac var.

Nəqliyyat sahəsində əməkdaşlığın Azərbaycan üçün böyük əhəmiyyəti var. Azərbaycan ərazisi ilə Avropa və Asiya arasın-da strateji dəmir yolu əlaqəsinin yaradılması yüklərin daşınma vaxtını 30 gündən 15 günə endirəcəkdir. Şərq–Qərb nəqliyyat dəhlizi tarixi İpək yolunun bərpası deməkdir. Daha bir mühüm nəqliyyat layihəsi Şimal–Cənub dəmir yolu dəhlizidir. Azər-baycan hər 2 strateji layihənin fəal iştirakçısı və sərmayəçisidir. Biz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv dövlətləri bu yeni infrastrukturun imkanlarından istifadə etməyə dəvət edirik. Azərbaycanda inşa edilən, Xəzər dənizinin ən böyük beynəl-xalq dəniz ticarət limanı da nəqliyyat infrastrukturuna olan növbəti töhfədir.

Enerji əməkdaşlığı regional əməkdaşlıqda əhəmiyyətli rol oynayır. Azərbaycan yeni enerji strategiyası və enerji əməkdaş-lığının yeni baxışını təqdim eдiбdir. Azərbaycan daha geniş re-gionun enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm tərəf-daşa çevriliбdir. Biz Xəzər, Qara və Aralıq dənizlərini birləşdi-rərək, şaxələnmiş boru kəmərləri infrastrukturunu yaratmışıq. Bu gün Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft və Bakı–Tbilisi–Ərzurum qaz kəmərləri regional əməkdaşlığın rəmzləridir. Hazırda ölkə-miz tərəfdaşları ilə birlikdə dəyəri 40 milyard dollar olan «Cə-nub Qaz Dəhlizi» layihəsini həyata keçirir. Bu, enerji əməkdaş-lığı və enerji təhlükəsizliyi layihəsidir. Qeyd etdiyim nəqliyyat və enerji layihələri regionda on minlərlə yeni iş yeri yaradır. Bu

Page 342: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

342

layihələr firavanlıq gətirir. Bu, ölkələr arasında əməkdaşlığı və dostluğu möhkəmləndirir. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.

* * *

Sammitdə digər çıxış edənlər İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı-

nın üzvü olan ölkələrin qarşıda duran məsələlərin həlli üçün səylə-rini bundan sonra daha da gücləndirmələrinin, iqtisadi əlaqələri möhkəmləndirməyin, qarşılıqlı investisiya yatırımlarının artırıl-masının və səmərəli təkliflərin nəzərə alınmasının vacibliyini vur-ğuladılar, Pakistana bu təşkilata sədrliyi dövründə uğurlar arzu-ladılar.

Tədbirin sonunda İslamabad Bəyannaməsi qəbul edildi.

Səfər başa çatdы

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin Pakistan Иslam Respublikasыna sяfяri martыn 1-dя baшa чatdı.

Иslamabad шяhяrinin Bяnazir Bhutto Beynяlxalq Aeroportun-da prezident Иlham Яliyevin шяrяfinя Fяxri qarovul dяstяsi dц-zцldц.

Dюvlяtimizin baшчыsыnы Pakistanыn yцksяk sяviyyяli rяsmi шяxslяri yola saldыlar.

Page 343: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

343

BOLQARЫSTAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RUMEN RADEVЯ Hюrmяtli cяnab Prezident! Bolqarыstan Respublikasыnыn milli bayramы mцnasibя-

tilя Sizя vя bцtцn xalqыnыza юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan яn sяmimi tяbriklяrimi yetirirяm.

Azяrbaycan ilя Bolqarыstanы яnяnяvi dostluq vя яmяkdaш-lыq mцnasibяtlяri birlяшdirir. Daim geniшlяnяn siyasi, iqtisadi vя mяdяni яlaqяlяrimiz, qarшыlыqlы faydalы яmяkdaшlыьыmыz iki-tяrяfli mцnasibяtlяrimizin dinamik inkiшafыnы шяrtlяndirяn amillяrdяndir.

Иnanыram ki, Azяrbaycan–Bolqarыstan dostluьu vя яmяk-daшlыьы xalqlarыmыzыn mяnafelяrinя uyьun olaraq bundan sonra da hяrtяrяfli vя ardыcыl шяkildя inkiшaf edяcяk vя mюh-kяmlяnяcяkdir.

Bu яlamяtdar gцndя Sizя mюhkяm cansaьlыьы, iшlяrinizdя uьurlar, dost Bolqarыstan xalqыna daim яmin-amanlыq vя fi-ravanlыq arzulayыram.

Hюrmяtlя,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti

Bakы, 1 mart 2017-ci il

Page 344: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

344

ГЕЙДЛЯР

1. Русийа, Р у с и й а Ф е д е р а с и й а с ы – Авропанын шяр-гиндя, Асийанын шималында дювлят. Сащяси 17,125 милйон км2, ящалиси 146,5 милйон няфярдир. Русийа Федерасийасына 22 респуб-лика, 9 дийар, 46 вилайят, федерал ящямиййятли Москва вя Санкт-Петербург шящярляри, 4 мухтар вилайят вя мащал дахилдир.

Дювлят башчысы президент, ганунвериъи органы икипалаталы Дювлят Думасы вя Федерасийа Шурасыдыр. Пайтахты Москва шящяридир. – 5–6,42, 103, 109, 205, 246, 249, 250, 252, 253, 254, 257, 260, 262, 263, 264, 266, 271, 272, 275.

2. Мещрибан Ялийева, М е щ р и б а н А р и ф г ы з ы (д.1964) –

иътимаи вя сийаси хадим, фялсяфя доктору, Азярбайъан Респуб-ликасынын Биринъи витсе-президенти, президент Илщам Ялийевин щяйат йолдашы. 1988-ъи илдя М.Сеченов адына 1-ъи Москва Дювлят Тибб Институтуну битирмишдир. 1988–92-ъи иллярдя акаде-мик М.Красновун рящбярлийи алтында Москва Елми-Тядгигат Эюз Хястяликляри Институтунда ишлямишдир. 1995-ъи илдя «Азяр-байъан Мядяниййятинин Достлары» хейриййя фондуну йарат-мышдыр. Фяалиййятя башладыьы илк эцндян фонд милли мядяний-йятимизин инкишафы, тяблиьи, танынмасы цчцн хейли ишляр эюрмцш-дцр. 1996-ъы илдя фонд Азярбайъан мядяниййятини хариъи юл-кялярдя эениш тяблиь етмяк цчцн 3 дилдя – Азярбайъан, рус вя инэилис дилляриндя чыхан «Азярбайъан–Ирс» журналыны тясис ет-мишдир. 2004-ъц илдян Азярбайъан халгынын цмуммилли лидери-нин зянэин ирсинин юйрянилмяси вя щямчинин Щейдяр Ялийевин милли дювлятчилик идейаларыны йени нясилляря ашыламаг мягсядиля йаранмыш Щейдяр Ялийев Фондуна башчылыг едир.

Мещрибан Ялийеванын тяшяббцсц иля Щейдяр Ялийев Фонду республиканын бир чох шящяр, район вя кяндляриндя йени мяк-тяб биналары тикдирмиш вя тямир етдирмишдир. Онун кечирдийи хейриййя аксийалары шякяр, талассемийа вя анемийа хястяликля-

Page 345: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

345

риндян язиййят чякян Азярбайъан ушагларына йардым мягся-диля тяшкил олунур.

Азярбайъанын шифащи халг йарадыъылыьы вя мусиги ирсинин го-рунуб сахланылмасы вя инкишаф етдирилмяси сащясиндяки йорул-маз ишляриня эюря ЙУНЕСКО вя ИСЕСКО-нун Хошмярамлы сяфири сечилмишдир.

Йени Азярбайъан Партийасы Сийаси Шурасынын цзвц, 2005–2017-ъи иллярдя Милли Мяълисин цзвц олмушдур. Мещрибан Ялийева юлкямиздя тящсил системинин инкишафына, милли мядяни ирсимизин горунуб сахланылмасына вя дцнйада тяблиьиня, ха-риъи юлкялярдя халгымызын мцсбят имиъинин мющкямлянмя-синя, эенишмигйаслы хейриййячилик ишляриня хцсуси диггят йети-рир. 2015-ъи илдя Бакыда кечирилян илк Авропа ойунларынын Тяшкилат Комитясинин сядри олмуш, ойунларын йцксяк сявий-йядя кечирилмясиндя мцстясна хидмятляриня эюря «Щейдяр Ялийев» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 9, 12, 181, 216, 232, 245, 287–291, 298, 318, 319.

3. Щейдяр Ялийев, Щ е й д я р Я л и р з а о ь л у (1923–

2003) – Мцстягил Азярбайъан дювлятинин мемары вя гуруъу-су, халгымызын цмуммилли лидери, эюркямли дювлят хадими, Азярбайъан Республикасынын Президенти (1993–2003), 2 дяфя Сосиалист Ямяйи Гящряманы.

1964-ъц илдя Азярбайъан ССР Назирляр Совети йанында Дювлят Тящлцкясизлик Комитяси сядринин мцавини, 1967-ъи илдя ися сядри вязифясиня иряли чякилмишдир.

Азярбайъан Коммунист Партийасы Мяркязи Комитясинин ийул (1969) пленумунда Щейдяр Ялийев МК-нын Бцро цзвц, Азярбайъан КП МК-нын Биринъи катиби сечилмишдир.

Щ.Ялийевин республикайа рящбярлик етдийи илк иллярдян яща-тяли игтисади консепсийа щазырланмыш, йени истещсал сащяляри йарадылмыш, Азярбайъанын игтисади потенсиалы эцълянмишдир. Щ.Ялийевин республикайа билаваситя рящбярлик етдийи дюврдя (1969–82-ъи илляр) идаряетмя механизминин вя методларынын тякмилляшдирилмяси, ямяк вя иътимаи-сийаси фяаллыьын артырылма-сы, кянд тясяррцфатынын инкишафында йцксяк эюстяриъиляр ялдя

Page 346: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

346

едилмяси, азярбайъанчылыг мяфкурясинин, милли рущун, милли юзцнцдяркин йцксялиши, мцстягил дювлятчилик идейаларынын эцъ-лянмяси вя реаллашмасы цчцн дяйярли ишляр эюрцлмцшдцр.

Щ.Ялийев 1971-ъи илдя Совет Иттифагы Коммунист Партийасы Мяркязи Комитясинин цзвц, 1976-ъы илин мартында Сов.ИКП МК Сийаси Бцросу цзвлцйцня намизяд, 1982-ъи илин но-йабрында ися Сийаси Бцро цзвц сечилмиш вя ейни заманда, ССРИ Назирляр Совети Сядринин Биринъи мцавини тяйин едил-мишдир.

Щ.Ялийев Москвада ишлядийи дюврдя дя щямишя Азярбай-ъаны дцшцнмцш, онун талейи иля йашамыш, доьма республика-нын дцнйада таныдылмасы цчцн ялиндян эяляни етмишдир.

Щ.Ялийев 1990-ъы илин 20 йанварында совет гошунларынын Бакыда тюрятдийи ганлы фаъияни гятиййятля пислямиш вя Азярбай-ъанын Москвадакы нцмайяндялийиндя кяскин бяйанатла чыхыш етмишдир.

Щ.Ялийев 1990-ъы илин ийулунда Азярбайъана гайытмыш, яввял-ъя Бакыда, сонра ися Нахчыванда йашамышдыр. О, 1991–93-ъц ил-лярдя Нахчыван Мухтар Республикасы Али Мяълисинин Сядри, Азярбайъан Республикасы Али Советинин Сядр мцавини олмуш, Али Советин сессийаларында фяал иштирак етмиш, Азярбайъанда мювъуд иътимаи-сийаси вязиййяти щямишя обйектив тящлил етмиш, мцщцм принсипиал фикирляр сюйлямиш, Даьлыг Гарабаь мцнаги-шясинин сябяблярини ашкара чыхармыш вя тягсиркарларын дягиг цнваныны эюстярмишдир. 1993-ъц илин май–ийунунда дювлят бющранынын, щакимиййятсизлийин, башыпозуглуьун кулминасийа нюгтясиня чатмасы иля юлкядя вятяндаш мцщарибяси вя мцс-тягиллийин итирилмяси тящлцкяси йарандыгда Азярбайъан халгы Щ.Ялийевин щакимиййятя эятирилмяси тяляби иля айаьа галхды вя Азярбайъанын о заманкы дювлят рящбярлийи ону рясмян Бакыйа дявят етмяйя мяъбур олду. Щ.Ялийев ийунун 15-дя Азярбайъан Али Советинин Сядри сечилди, ийулун 24-дя Милли Мяълисин гярары иля Азярбайъан Республикасы Президентинин сялащиййятлярини щяйата кечирмяйя башлады.

1993-ъц ил октйабрын 3-дя цмумхалг сясвермяси нятиъясин-дя Щ.Ялийев Азярбайъан Республикасынын Президенти сечилди.

Page 347: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

347

Щ.Ялийевин Азярбайъан рящбярлийиня гайыдышы иля юлкянин иъти-маи-сийаси, сосиал, игтисади, елми-мядяни щяйатында бюйцк дюнцш олду, бейнялхалг норма вя принсипляря уйьун мцстягил дювлят гуруъулуьу просеси башланды. Дювлятимизин хариъи сийа-сяти, еляъя дя дцнйанын апарыъы дювлятляри вя бейнялхалг тяш-килатлары иля ялагяляри милли мараглара ясасланан хятля инкишаф етмяйя башлады. Даьлыг Гарабаь мцнагишясинин щяллиндя илк мярщяля кими, ъябщя хяттиндя атяшкяс елан едилмясиня наил олунду. Щ.Ялийевин фяал дипломатийасы нятиъясиндя АТЯТ-ин Лиссабон саммитиндя (1996) бу бейнялхалг тяшкилатын 54 цз-вцндян 53-ц (Ермянистандан башга) Даьлыг Гарабаь проб-леминин щяллиндя Азярбайъанын мянафейиня уйьун принсипляри ачыг шякилдя мцдафия етди.

1994-ъц илин сентйабрында Бакыда дцнйанын апарыъы нефт ширкятляри иля «Ясрин мцгавиляси» ады алмыш мцщцм мцга-виляляр баьланды.

1999-ъу илин апрелиндя ЭУЮАМ бирлийинин эениш бир мя-канда йаранмасында Щ.Ялийевин юнямли хидмяти олмушдур.

Щ.Ялийевин «Инсан щцгуг вя азадлыгларынын тямин едилмяси щаггында» фярманы Азярбайъанын дцнйайа вя Авропайа ин-теграсийасы просесинин сцрятляндирилмясиня эениш имканлар йа-ратды. Мящз бунун нятиъясиндя Азярбайъан 1996-ъы илин ийу-нундан Авропа Шурасына «Хцсуси гонаг» статусу алмыш, 2001-ъи ил йанварын 25-дя ися онун тамщцгуглу цзвц олмуш-дур.

Щ.Ялийев 1998-ъи ил октйабрын 11-дя халгын йцксяк сийаси фяаллыьы шяраитиндя кечирилян сечкилярдя йекдилликля йенидян пре-зидент сечилди.

Щ.Ялийев бир сыра бейнялхалг мцкафатлара, о ъцмлядян Бейнялхалг Ататцрк Сцлщ Мцкафатына, мцхтялиф юлкя универси-тетляринин Фяхри доктору адына вя диэяр йцксяк нцфузлу фяхри адлара лайиг эюрцлмцшдцр. – 12, 31, 61, 71, 76, 153, 172, 177, 202, 216, 231, 234, 317, 321.

Page 348: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

348

4. Даьлыг Гарабаь Мухтар Вилайяти – Азярбайъан Рес-публикасы яразисиндя мухтар вилайят. 1923-ъц ил ийулун 7-дя тяшкил едилмишдир. Даьлыг Гарабаьда 1988-ъи иля гядяр 170 мин ящали йашайырды. Сащяси 4,4 мин км2-дир. Мяркязи Ханкяндидир.

1988-ъи илдян мухтар вилайятин ермяни сепаратчылары вя мил-лятчиляри Ермянистан силащлы гцввяляри иля бирликдя бу яразидя йашайан азярбайъанлылары доьма торпагларындан чыхарараг Даьлыг Гарабаьын ишьалына башладылар. БМТ-нин 822, 853, 874, 884 сайлы гятнамяляриня эюря, ермяни ишьалчылары Азяр-байъан торпагларыны гейд-шяртсиз тярк етмялидирляр. Анъаг Азярбайъан торпаглары щяля дя Ермянистан silahlı qüvvələri-nin тапдаьы алтындадыр. – 17, 39, 68, 126, 127, 128, 187, 188, 195, 196, 211, 241, 272, 274, 279, 281–282, 316, 320, 321, 332, 333, 340.

5. İslam Əməkdaşlıг Təşkilatı (İƏT) – 1969–2011-ci il-lərdə İslam Konfransı Təşkilatı adlanırdı. Müsəlman ölkə-lərinin çoxunu birləşdirir. Nizamnaməsinə görə İslam Əmək-daşlıq Təşkilatının fəaliyyəti müsəlmanların həmrəyliyinin möhkəmlənməsinə, üzv dövlətlər arasında əməkdaşlığa yö-nəlmişdir. İqamətgahı Ciddəдяdir (Səudiyyə Ərəbistanı). Azərbaycan 1991-ci ildən İƏT-in üzvüdür. – 17, 39, 59, 109, 127, 189, 196, 197, 207, 248, 321, 340.

6. АТЯТ – Авропада Тящлцкясизлик вя Ямякдашлыг Тяш-

килаты. Ясасы 1973-ъц илин ийулунда Щелсинкидя гойулмушдур. Бурада Авропанын 33 дювлятинин, АБШ вя Канаданын дювлят вя щюкумят рящбярляри иштирак едир. АТЯТ «сойуг мцщари-бя»нин гуртармасындан сонра Цмумавропа тящлцкясизлик системини формалашдыран, йени Авропанын сийаси вя игтисади щяйатынын сивил бирэяйашайыш гайдаларыны мцяййян едян, дюв-лятлярарасы мцнасибятляри рягиблик вя мцнагишя йолундан ямякдашлыг вя гаршылыглы мянафе истигамятляриня йюнялдян бир тяшкилат функсийасыны иъра едир.

Page 349: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

349

Азярбайъан 1992-ъи илдян АТЯТ-ин цзвцдцр вя 1993-ъц илин икинъи йарысындан АТЯТ-ин зирвя эюрцшляриндя Азярбайъан нц-майяндя щейяти фяал иштирак едир. – 17, 40, 127, 187, 340.

7. Бирляшмиш Миллятляр Тяшкилатынын Тящлцкясизлик Шурасы

(БМТТШ) – БМТ-нин даими фяалиййят эюстярян мцщцм орга-ны. БМТ-нин Низамнамясиня эюря бейнялхалг сцлщцн вя тящ-лцкясизлийин горунмасында ясас мясулиййят дашыйыр. 15 цзвц вар: 5 даими (Чин, Франса, Русийа, Бюйцк Британийа, АБШ), 10 цзвц ися 2 ил мцддятиня сечилир. Шуранын щяр бир цзвц 1 сяся маликдир. Проседура мясяляляриня даир гярарлар Шуранын 9 цз-вц сяс вердикдя гябул олунмуш сайылыр. – 17, 40, 127, 128, 189, 196, 203, 247, 248.

8. Аьдяря – Азярбайъан яразисиндя (Даьлыг Гарабаь

Мухтар Вилайяти) инзибати район. Район 1930-ъу илдя тяшкил едилмишдир. 1993-ъц илдя Аьдяря району Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 17, 125.

9. Ъябрайыл — Азярбайъан Республикасында инзибати ра-

йон. 1930-ъу илдя тяшкил едилмишдир. Сащяси 1050 км2, ящалиси 76,6 мин няфярдир. 1993-ъц илдя Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 17, 125, 320.

10. Фцзули району (1959-ъу илядяк Гарйаэин району) –

Азярбайъан Республикасында инзибати район. 1930-ъу илдя тяшкил едилмишдир. Сащяси 1386 км2, ящалиси 125,4 мин няфярдир. 1993-ъц илдя Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 17, 125, 150, 153, 320.

11. «Ъянуб Газ Дящлизи» – Азярбайъанда щасил олунан

енержидашыйыъыларыны Эцръцстан вя Тцркийя васитясиля Гярб ба-зарларына нягл едир. – 18, 41, 42, 92, 102, 146, 184–185, 186, 188, 190, 200, 209,238, 239, 279, 294, 295, 298,299–309, 311, 312, 316, 341.

Page 350: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

350

12. Тцркийя, Т ц р к и й я Ъ ц м щ у р и й й я т и – Гярби Аси-йада вя Авропанын ъянуб-шяргиндя дювлят. Сащяси 783,5 мин км2, ящалиси 80,8 милйон няфярдир. Инзибати ъящятдян 81 иля (вила-йятя) бюлцнцр. Дювлят башчысы президент, али ганунвериъи органы Тцркийя Бюйцк Миллят Мяълисидир. Пайтахты Анкара шящяридир. – 20, 80, 108, 202, 238, 262, 279, 301, 313, 321.

13. Ярдоьан Ряъяб Таййиб (д.1954) – Тцркийянин сийаси вя

дювлят хадими. 1980-ъи илдян сийаси фяалиййятя башлайыб. 1994-ъц илин мартында Истанбул Бюйцк Шящяр Бялядиййясинин сядри ол-мушдур, Ядалят вя Инкишаф Партийасынын лидеридир.

2002-ъи илдя кечирилян нювбядянкянар сечкиляр нятиъясиндя Ядалят вя Инкишаф Партийасы тякбашына щакимиййятя эялмяк имканы ялдя етди вя Ряъяб Таййиб Ярдоьан ТБММ-дя Тцр-кийянин Баш назири, 2014-ъц илин сентйабрында вя 2018-ъи илин апрелиндя йенидян Тцркийя Ъцмщуриййятинин Президенти сечил-мишдир. Азярбайъан Республикасынын «Щейдяр Ялийев» орде-ни иля тялтиф едилмишдир. – 20, 80, 264, 298, 313, 335.

14. Иса, И и с у с Х р и с т о с – христианлыьын яфсаняви баниси.

Христианлыьын тялиминя эюря Иса «Аллащ оьлудур». Рявайятя эюря Иса Рома императору Августун дюврцндя Фялястинин Вифлейем шящяриндя доьулмуш Иудейа, Галилейа, Самарийа вя с. йерлярдя йени дини тяблиь етмиш, чармыха чякилмиш, сонра ди-риляряк, гейб олмушдур. – 21.

15. Милад байрамы – Иса пейьямбярин анадан олмасы шяря-

финя кечирилян христиан байрамы. Декабрын 25-дя гейд едилир. Милад байрамынын илкин мянбяйи щяр ил гыш эцняш дурушу за-маны (21–25 декабр) хиласкар Аллащын «доьулмасы» иля ялагя-дар кечирилян гядим бцтпяряст байрам мярасими олмушдур. Милад байрамыны илк дяфя Рома христиан иъмалары кечирмишдир. Милад байрамы 431-ъи илдя Ефес кился йыьынъаьында гануни-ляшдирилмишдир. – 21–22.

Page 351: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

351

16. Иран, И р а н И с л а м Р е с п у б л и к а с ы – Ъянуб-Гярби Асийада дювлят. Сащяси 1,65 милйон км2, ящалиси 81 милйон няфярдир. Инзибати ъящятдян 24 остана бюлцнцр. Али ганунвериъи органы 4 ил мцддятиня сечилян Халг Шурасы Мяълисидир. Щюкумяти Баш назир тяшкил, президент ися тясдиг едир. Пайтахты Тещран шящяридир. – 23, 24, 31–32, 42, 72, 109,117, 127, 132, 192, 195, 205, 230–231, 263.

17. Həsən Ruhani (d.1948) – hüquqşünas. 2013-cü ildən

İran İslam Respublikasının Prezidentidir. – 23, 117, 192. 18. Хаменеи, С е й и д Я л и (д.1939) – Иран Ислам Респуб-

ликасынын Али Рящбяри. 1981–89-ъу иллярдя Иранын Президенти, 1989-ъу илдян ися Иран Ислам Республикасынын Али рящбяридир. – 24.

19. Авропа Иттифагы (АИ) – Авропа дювлятляринин ян ири инте-

грасийа бирлийи. Авропа Иттифагына 28 дювлят дахилдир. (Инэилтяря щюкумяти артыг гурумдан чыхмаг цзрядир).

Авропа Иттифагынын йарадылмасы щаггында мцгавиля 1993-ъц илдя Маастрихтдя имзаланмышдыр. АИ азадлыг, демократийа, инсан щцгуглары вя азадлыгларына щюрмят, щямчинин щцгугун алилийи принсипляриня – цзв дювлятляр цчцн цмуми олан прин-сипляря ясасланыр.

АИ Авропада игтисади интеграсийанын даща да инкишаф фор-масыдыр. Игтисади вя валйута иттифагы 1999-ъу илдян фяалиййятя башламыш вя ващид валйута – авро дювриййяйя бурахылмышдыр. АИ цзвляри йалныз Авропа дювлятляри ола биляр. Авропа Иттифагы иля ямякдашлыг Азярбайъан Республикасынын хариъи сийасятинин ясас истигамятляриндяндир. Тяшкилатын мянзил-гярарэащы Брцс-селдя йерляшир. – 30, 102, 180–191, 205, 206, 238, 239, 240, 241, 247, 249, 256, 257, 260, 273, 274, 307, 310.

20. Мцстягил Дювлятляр Бирлийи(МДБ) – 1991-ъи ил декабрын

8-дя Белорусийа, Русийа вя Украйна дювлят башчыларынын им-заладыглары сазиш ясасында ССРИ даьылдыгдан сонра йени

Page 352: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

352

дювлятлярарасы бирлик кими йарадылмышдыр. Азярбайъан 1993-ъц илин сентйабрында МДБ-йя дахил олмушдур. Тяркибиня Азяр-байъан, Беларус, Ермянистан, Газахыстан, Гырьызыстан, Мол-дова, Юзбякистан, Русийа, Таъикистан, Тцркмянистан дахил-дир. МДБ-нин 1993-ъц илдя гябул едилмиш низамнамясиндя ашаьыдакы бирэя фяалиййят сащяляри нязярдя тутулур: инсан щц-гуг вя азадлыгларынын тямин едилмяси; хариъи сийаси фяалиййятин ялагяляндирилмяси; цмуми игтисади мяканын формалашдырылма-сында, няглиййат системинин вя рабитянин инкишафында ямяк-дашлыг; ящалинин саьламлыьынын вя ятраф мцщитин мцщафизяси; сосиал вя мцщаъирят мясяляляри, мцтяшяккил ъинайяткарлыгла мцбаризя; мцдафия сийасятиндя вя сярщядлярин горунмасында ямякдашлыг.

МДБ-нин органлары ашаьыдакылардыр: Дювлят башчылары Шу-расы; Щюкумят башчылары Шурасы; Хариъи Ишляр назирляри Шурасы; Дювлятлярарасы игтисади Шура; Мяркязи Санкт-Петербург шящя-риндя олан Парламентлярарасы Ассамблейа вя с. МДБ-нин даими фяалиййят эюстярян органы Минск шящяриндя йерляшян Ялагяляндирмя Мяслящят Комитясидир. – 34.

21. Дювлят Нефт Фонду – 1999-ъу илдя йарадылмышдыр. Ясас

фяалиййяти нефт вя газ ещтийатларына даир сазишлярин щяйата ке-чирилмяси иля баьлы Азярбайъан Республикасынын ялдя етдийи эя-лирлярин топланмасыны, сямяряли идаря едилмясини, эяляъяк нясилляр цчцн сахланмасыны тямин едян хцсуси мягсядли дювлят гурумудур. – 36, 112,140, 197, 304.

22. Дцнйа Игтисади Форуму, Д а в о с И г т и с а д и Ф о р у-

м у – Исвечрянин курорт шящяри Давосда щяр ил Дцнйа Игтисади Форуму кечирилир. 1995-ъи ил йанварын 26–30-да Азярбайъан президенти Щейдяр Ялийев башда олмагла, Азярбайъан нцма-йяндя щейяти илк дяфя бу Форумда иштирак етмишдир. – 37, 140, 272.

23. Дцнйа Банкы – БМТ-нин щюкумятлярарасы ихтисаслашды-

рылмыш идаряси. 1944-ъц илдя АБШ-да Бреттон-Вудс конфран-

Page 353: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

353

сында тясис олунмушдур. Идаря Щейяти Вашингтондадыр. Мяг-сяди инкишаф етмякдя олан юлкялярин игтисади вя сосиал дирчялиши-ня кюмяк етмякдир. Сящмдар ъямиййяти формасындадыр вя иштиракчылары йалныз Бейнялхалг Валйута Фондунун цзвляридир. Банка 188 дювлят дахилдир. 1992-ъи илдян Азярбайъан Рес-публикасы Дцнйа Банкынын цзвцдцр. – 37, 190, 209, 239, 249, 303, 308.

24. Америка Бирляшмиш Штатлары (АБШ) – Шимали Америкада

дювлят. Шималдан Канада, ъянубдан Мексика, шяргдян Ат-лантик океаны вя гярбдян Сакит океанла ящатя олунур. Сащяси 9,5 милйон км2, ящалиси 327,6 милйон няфярдир. Инзибати ъящят-дян 50 штат və Kolumbiya federal пайтахт dairəsinə бюлцнцр. Али ганунвериъилик органы икипалаталы (Нцмайяндяляр Палатасы вя Сенат) АБШ Конгресидир. Дювлят башчысы президентдир. Пайтахты Вашингтон шящяридир. – 42, 138, 205, 229, 256, 262, 272, 275, 294, 295, 301, 321.

25. Нахчыван Мухтар Республикасы (1920–23-ъц иллярдя

Нахчыван Совет Сосиалист Республикасы, 1923–24-ъц иллярдя Нахчыван Мухтар Дийары, 1924–90-ъы иллярдя Нахчыван Мух-тар Совет Сосиалист Республикасы, 1990-ъы илдян Нахчыван Мухтар Республикасы) – Азярбайъан Республикасынын тярки-биндя мухтар дювлят. Сащяси 5,5 мин км2, ящалиси 440 мин няфярдир. Щазырда 7 инзибати району (Бабяк, Ъулфа, Ордубад, Сядяряк, Шащбуз, Шярур, Кянэярли), 4 шящяри (Нахчыван, Ор-дубад, Ъулфа, Шярур), 9 гясябяси, 160 кянди вардыр. – 50, 61–78.

26. Франса, Ф р а н с а Р е с п у б л и к а с ы – Гярби

Авропада дювлят. Сащяси 643,8 мин км2, ящалиси 67 милйон няфярдир. Инзибати ъящятдян 101 департаментя бюлцнцр. Га-нунвериъи органы ики палатадан ибарят парламентдир. Иъра щакимиййяти президент вя Назирляр Шурасына мяхсусдур. Пайтахты Парис шящяридир. – 60, 90, 177, 194, 257, 272.

Page 354: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

354

27. Васиф Талыбов, В а с и ф Й у с и ф о ь л у (д.1960) – Азярбайъанын дювлят хадими, 1995-ъи илдян Азярбайъан Рес-публикасы Милли Мяълисинин вя Нахчыван Мухтар Республикасы Али Мяълисинин депутаты, Нахчыван Мухтар Республикасы Али Мяълисинин Сядридир. Азярбайъан Республикасынын «Шющрят» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 61, 68, 76–77.

28. Кярям Мустафайев, К я р я м Н я р и м а н о ь л у

(д.1962) – Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляринин эенерал-лейтенанты, Мцдафия назиринин мцавини, Ялащиддя Цмумгошун Ордусунун команданы. Азярбайъан Республи-касынын «Ряшадят» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 67.

29. Елчин Гулийев, Е л ч и н И с а ь а о ь л у (д.1967) – щц-

гугшцнас, эенерал-полковник. Бакы Дювлят Университетини вя Бакы Али Щярби Бирляшмиш Командирляр Мяктябини битирмиш-дир. 2002-ъи илдян Азярбайъан Республикасы Сярщяд Гошун-лары Команданыдыр. «Азярбайъан байраьы» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 81.

30. Гырьыз Республикасы – Орта Асийанын шимал-шяргиндя

дювлят. Сащяси 200 мин км2, ящалиси 6 милйон няфярдир. Инзиба-ти яразиси 7 вилайятя, 40 района бюлцнцр. Дювлят башчысы прези-дент, ганунвериъи органы парламентдир. Пайтахты Бишкек шя-щяридир. – 84.

31. Almazbek Atambayev (д.1956) – Гырьыз Республикасы-

нын дювлят вя сийаси хадими. 2011–2017-ъи иллярдя Гырьыз Рес-публикасынын Президенти олмушдур. – 84.

32. Исвечря, И с в е ч р я К о н ф е д е р а с и й а с ы – Мяркя-

зи Авропада дювлят. Сащяси 41,3 мин км2, ящалиси 8,6 милйон няфярдир. Исвечря федератив, 23 кантона бюлцнмцш республика-дыр. Дювлят башчысы президентдир, президенти парламент Феде-рал Шура цзвляриндян 1 ил мцддятиня сечир, йенидян сечилмяк щцгугу йохдур. Президент, щямчинин щюкумят башчысыдыр.

Page 355: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

355

Ганунвериъи щакимиййят ики палатадан ибарят Федерал Мяъли-ся мяхсусдур. Пайтахты Берн шящяридир. – 85–113.

33. Авропа Йенидянгурма вя Инкишаф Банкы – Гярби вя

Шярги Авропа, МДБ юлкялярини узунмцддятли кредитля тяъщиз едян реэионал дювлятлярарасы банк. 1990-ъы илдя йарадылмышдыр. Лондонда йерляшир. Банкын 61 цзвц вар, еляъя дя Авропа Инвестисийа Банкы вя Авропа Иттифагы ора дахилдир. – 85, 190, 239, 304, 308.

34. «МъКинсей» – strateji idarəetmə ilə bağlı problemlərin

həllində ixtisaslaşan beynəlxalq konsaltinq şirkətи. «McKin-сey» məsləhətçi kimi, dünyanın ən böyük şirkətləri, dövlət qurumları və qeyri-kommersiya təşkilatları ilə əməkdaşlıq edir. – 86.

35. Клаус Шваб (д.1938) – алман игтисадчысы, Давосда ке-

чирилян Дцнйа Игтисади Форумунун йарадыъысы вя иърачы сядри. – 87, 100–101.

36. Дорис Лойтщард (д.1963) – Исвечря сийасятчиси. 2010-ъу

вя 2017-ъи иллярдя Исвечря Конфедерасийанын Президенти ол-мушдур. – 91.

37. бп, «Б р и т и с щ П е т р о л е у м» – дцнйанын ян ири нефт

ширкятляриндян бири. 1909-ъу илдян бир чох юлкялярдя нефтин кяш-фиййаты, чыхарылмасы, емалы вя сатышы иля мяшьулдур. бп 1994-ъц илдян Азярбайъанда фяалиййят эюстярир. Щазырда АБЯШ-ин ясас операторудур. – 92.

38. Роберт Дадли (д.1955) – мцщяндис. 2009-ъу илдян бп-

нин иърачы директору, 2010-ъу илдян ися баш директорудур. Азярбайъан Республикасынын «Достлуг» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 92.

Page 356: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

356

39. Ксавйе Беттел (д.1973) – Лцксембург сийасятчиси вя вякил. 2011-ъи илдян Лцксембург шящяринин мери, 2013-ъц илдян ися Лцксембургун Баш назиридир. – 93.

40. Украйна, У к р а й н а Р е с п у б л и к а с ы – Ъянуб-

Шярги Авропада дювлят. Сащяси 603,5 мин км2, ящалиси 42,4 мил-йон няфярдир. Дювлят башчысы президент, ганунвериъи органы Рададыр. Пайтахты Кийев шящяридир. – 98, 135, 234, 246, 252–253, 256, 265, 266, 275, 279, 298.

41. Pетро Poroşenko (d.1965) – biznesmen və siyasətçi.

1998–2005 və 2006–2007-ci illərdə Ukrayna Ali Рadasının Xalq deputatı, 2005-ci ildən Ukrayna Milli Təhlükəsizlik və Müdafiə Şurasının katibi, 2009–2010-cu illərdə Ukraynanın Xarici İşlər naziri olmuşdur. 2014-cü ildən Ukrayna Res-publikasının Prezidentidir. – 98.

42. Франсиск (ясл ады Жорге Марио Берэоэлио) (д.1936) –

266-ъы Рома Папасы, индики Ватикан щюкмдары. Ъянуби аме-рикалы вя Йезуит ордениндян илк Папа. 2013-ъц илдя Рома Па-пасы сечилдикдян сонра Франсиск адыны гябул етмишдир. – 101.

43. «ЛУКойл» – нефт ширкяти. 1993-ъц илдя Русийа Федера-

сийасы Щюкумятинин гярары иля йарадылмышдыр. Нящянэ сянайе-малиййя комплексиня малик олан «ЛУКойл» ширкяти Русийа, МДБ вя дцнйанын бир чох юлкяляриндя нефт мящсулларынын кяшфиййаты, щасилаты, емалы вя сатышы иля мяшьул олур. Ширкят 1993-ъц илдян Азярбайъанда фяалиййят эюстярир. – 103.

44. Ващид Ялякбяров, В а щ и д Й у с и ф о ь л у (д.1950) –

1993-ъц илдян Русийанын ян бюйцк нефт ширкятляриндян олан «ЛУКойл»ун президентидир. Азярбайъан Республикасынын «Шющрят» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 103.

45. Бакы–Тбилиси–Ъейщан – 1998-ъи ил октйабрын 29-да

Азярбайъан, Тцркийя, Эцръцстан, Газахыстан, Юзбякистан

Page 357: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

357

президентляри вя АБШ-ын Енержи назири Бакы–Тбилиси–Ъейщан маршрутуну мцдафия едян «Анкара Бяйаннамяси»ни имзала-мышлар. Узунлуьу 1695 км олан Бакы–Тбилиси–Ъейщан нефт кямяри 2006-ъы илдя истифадяйя верилмишдир. – 103, 142, 145, 305, 316, 341.

46. «Статойл» – Норвечин «Статойл» ширкяти 1972-ъи илдян

фяалиййят эюстярир. Ширкят Шимал дянизинин Норвеч секторунда ян ири нефт-газ истещсалчысыдыр. Щазырда дцнйанын 19 юлкясин-дя нефтин кяшфиййаты, чыхарылмасы вя емалы иля мяшьул олур. Ширкят 1994-ъц илдян Азярбайъан нефт лайищяляриндя фяал иш-тирак едир. – 104.

47. «Миърософт» – мцхтялиф щесаблама техникасы – шяхси ком-

пцтерляр, ойун консоллары, КПК, мобил телефонлар, дцнйада да-ща чох йайылмыш платформа програмлары, «Wиндоws» ямялиййат системляри истещсал едян ян бюйцк трансмилли кампанийа 1975-ъи илдя йарадылмышдыр. «Миърософт»ун техникасы 80-дян чох юлкяйя ихраъ, програмлары ися 45 диля тяръцмя едилмишдир. Мянзил-гярарэащы Редмонд (АБШ) шящяриндядир. – 106.

48. Ипяк йолу, б ю й ц к И п я к й о л у – бейнялхалг тарихи

транзит-тиъарят йолу, ерамыздан яввял II ясрин сонларындан ерамызын XVI ясринядяк фяалиййят эюстярмиш, Чиндян Шимали Африка вя Испанийайа гядяр узанараг, айры-айры голлары иля о заман дцнйанын мялум олан, демяк олар ки, бцтцн юлкяля-рини бирляшдирмишдир.

Ялверишли ъоьрафи мювгедя йерляшмяси вя зянэин мадди сяр-вятляря малик олмасы сайясиндя Азярбайъан гядим заман-лардан дцнйа юлкяляри арасында игтисади вя мядяни ялагялярдя мцщцм йер тутмушдур.

XX ясрин сонунда Азярбайъан Республикасынын Прези-денти Щейдяр Ялийевин бюйцк Ипяк йолунун йенидян дирчял-дилмяси идейасыны иряли сцрмяси бцтцн дцнйада, хцсусиля дя бю-йцк Ипяк йолунун цстцндя йерляшян юлкялярдя ъидди марагла гаршыланды. Бу мягсядля 1998-ъи илин сентйабрында Бакыда

Page 358: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

358

33 дювлятин вя Авропа Иттифагынын иштиракы иля Бейнялхалг кон-франс кечирилди, ТРАСЕКА програмы чярчивясиндя нязярдя тутулан Асийа–Гафгаз–Авропа тиъарят дящлизинин – бюйцк Ипяк йолунун бярпасынын вя онун имканларындан щамылыгла бящрялянмяйин ваъиблийи гейд олунду. – 107–113, 249.

49. Чин Халг Республикасы (ЧХР) – Мяркязи вя Шярги

Асийада дювлят. Сащяси 9,6 милйон км2, ящалиси 1,4 милйард няфярдир. Инзибати ъящятдян 22 яйалятя (Тайвансыз), 5 мухтар района вя мяркяз табелийиндя олан 3 шящяря (Пекин, Шанхай, Тйантсзин) бюлцнцр. Али дювлят щакимиййяти органы Цмумчин Халг Нцмайяндяляри Мяълисидир. Дювлят башчысы Чин Халг Республикасынын Сядридир. Пайтахты Пекин шящяридир. – 108, 246, 249, 250, 251, 265, 266, 267, 268, 269, 270.

50. 1990-ъы ил 20 Йанвар щадисяляри – 1990-ъы илин йанварын-

да Азярбайъанда фаъия баш верди. Йанварын 19-дан 20-ня ке-чян эеъя фювгяладя вязиййят елан едилмядян совет ордусунун хцсуси тяйинатлы ъяза дястяляри, дяниз донанмасынын вя дахили гошунларын бюлмяляри Бакы шящяриня йеридилди. Совет орду-сунун бу кцтляви зоракылыг акты нятиъясиндя 131 няфяр юлдц-рцлмцш, 744 няфяр йараланмыш, йцзлярля адам ганунсуз щябс едилмиш вя иткин дцшмцш, дювлят ямлакына, иътимаи вя шяхси ямлака, шящяр тясяррцфатына вя вятяндашлара бюйцк мадди зийан дяймишди. 1990-ъы илин ганлы йанвары Азярбайъанын ярази бцтювлцйц уьрунда апарылан мцбаризя тарихимиздя Вятянин шящид ювладларынын ганы иля йазылмыш шяряфли сящифя олду. – 114–116.

51. Огтай Ясядов, О г т а й С а б и р о ь л у (д.1955) – иъ-

тимаи хадим, мцщяндис. 1996–2004-ъц иллярдя Абшерон Реэи-онал Сящмдар Су Ъямиййятинин, 2004–2005-ъи иллярдя «Азяр-су» Сящмдар Ъямиййятинин президенти олмушдур. 2005-ъи ил-дян Азярбайъан Республикасы Милли Мяълисинин Сядридир. Азярбайъан Республикасынын «Шяряф» вя Русийа Федерасийа-сынын «Достлуг» орденляри иля тялтиф едилмишдир. – 116, 319.

Page 359: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

359

52. Рамиз Мещдийев, Р а м и з Я н в я р о ь л у (д.1938) – Азярбайъанын эюркямли сийаси вя дювлят хадими, фялсяфя елмляри доктору, профессор. Азярбайъан Милли Елмляр Академийасынын щягиги цзвц. 1978–80-ъи иллярдя Район Партийа Комитясинин биринъи катиби, 1980–81-ъи иллярдя Азярбайъан КП МК-да елм вя тящсил шюбясинин мцдири, 1981–83-ъц иллярдя Азярбайъан КП МК-да партийа-тяшкилат иши шюбясинин мцдири, 1983–88-ъи илляр-дя Азярбайъан КП МК-да катиб, 1988–94-ъц иллярдя Азяр-байъан ЕА-нын Иътимаи-Сийаси Тядгигатлар вя Информасийа Институтунда шюбя мцдири, 1994-ъц илдя Азярбайъан Респуб-ликасы Президентинин Иъра Апаратынын шюбя мцдири, 1995-ъи илдян Азярбайъан Республикасы Президенти Администрасийасынын рящ-бяридир. 1995–2000-ъи иллярдя Азярбайъан Республикасы Милли Мяълисинин депутаты олмушдур. Мцасир сийаси проблемляря, дювлят гуруъулуьуна аид бир чох китаб вя монографийаларын мцяллифидир. Бейнялхалг Нйу Йорк Академийасынын вя Тцрк Дцнйасы Арашдырмалар Улусларарасы Елмляр Академийасынын цзвцдцр. Азярбайъан Республикасынын «Шющрят», «Шяряф», «Ис-тиглал» вя Русийа Федерасийасынын «Достлуг» вя «Шяряф» ор-денляри иля тялтиф едилмишдир. – 116, 319.

53. Щиндистан, Щ и н д и с т а н Р е с п у б л и к а с ы – Ъя-

нуби Асийада дювлят. Сащяси 3,3 милйон км2, ящалиси 1 мил-йард 330 милйон няфярдир. Щиндистан инзибати ъящятдян 22 шта-та вя 7 мцттяфиг яразийя бюлцнцр. Дювлят башчысы президент, ганунвериъи органы икипалаталы парламентдир. Пайтахты Нйу-Дещли шящяридир. – 118, 201.

54. Pranab Mуkherci (d.1935) – Hindistanın dövlət

xadimi. 2004–2006-cı illərdə Müdafiə naziri, 2006–2009-cu illərdə Xarici Иşlər naziri, 1982–1984 və 2009–2012-ci illərdə Maliyyə naziri, nəhayət, 2012–2017-ci illərdə Hindistan Res-publikasının Prezidenti olmuşdur. – 118.

55. Zakir Həsənov, Z a k i r Ə s g ə r o ğ l u (d.1959) –

general-leytenant. 2013-cü ildən Azərbaycan Respublikası-

Page 360: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

360

nın Müdafiə naziridir. «Азярбайъан Байраьы» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 120, 129–131.

56. Иряван – гядим Азярбайъан шящяри. Азярбайъан Милли

Шурасынын 1918-ъи ил 29 май тарихли Гярары иля «бир сийаси мяр-кяз» олараг ермяниляря эцзяшт едилмиш вя о дюврдя Ъянуби Гафгазда йарадылмыш илк ермяни дювлятинин – Ермянистан Республикасынын пайтахтына чеврилмишдир. Иряван мцхтялиф дюврлярдя Сасани дювлятинин (ЫЫЫ–ВЫЫ ясрляр), Яряб хилафятинин (ВЫЫ–ЫХ ясрляр), Сялъуг дювлятинин (ХЫ–ХЫЫЫ ясрляр), Монгол империйасынын (ХЫЫЫ–ХЫВ ясрляр), Азярбайъан Гарагойунлу (1410–1468), Аьгойунлу (1468–1501), Сяфявиляр (1501–1736) дювлятляринин, Надир шащын (1736–47) империйасынын тяркибин-дя олмушдур. Надир шащын юлцмцндян сонра Азярбайъан тор-пагларында мцстягил дювлятляр – ханлыглар мейдана эяляркян, бурада Иряван ханлыьы (1747–1828) йаранды.

Бцтцн тарихи дюврлярдя азярбайъанлылар Иряван ящалисинин етник тяркибиндя ясас йер тутмушлар. Русийанын Иряваны ишьал етдийи дюврдя Иряванын 9700 няфярлик ящалисинин 75,6%-и Азяр-байъан тцркляри иди. Чаризмин ермяниляри Иран вя Тцркийядян кцтляви шякилдя Шимали Азярбайъан торпагларына кючцрмяси нятиъясиндя ермянилярин сайы артмаьа башлады. – 126.

57. Эюйчя – Иряван ханлыьынын 15 мащалындан бири. Индики

Ермянистан яразисиндя гядимдян Азярбайъан тцркляринин йа-шадыглары бюлэя. Эюйчя адынын илк дяфя В ясрин сонларында ишля-дилдийи эцман едилир. Шащ Исмайылын (1487–1524) 1510-ъу иля аид фярманында «Эюйчя мащалы» гейд едилмишдир. Тцркмян-чай мцгавилясиня (1828) ясасян, Иряван ханлыьынын тяркибиндя чар Русийасынын тяркибиня гатылмышды. 1829–32-ъи илляря аид мялумата эюря, Эюйчя мащалында 100-дян чох йашайыш мяс-кяни, 14354 няфяр ящали (ясасян, азярбайъанлылар) гейдя алын-мышды. Ермянилярин кцтляви шякилдя Гярби Азярбайъана кючц-рцлмяси Эюйчя мащалынын етник тяркибини ясаслы шякилдя дяйиш-дирди вя мащал ермяниляшдирилмяйя башланды. Азярбайъан Халг Ъцмщуриййяти дюврцндя инзибати-ярази ващиди иди (ящалиси

Page 361: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

361

юзцнц Ъцмщуриййятин тяркиб щиссяси щесаб едир вя онун щаки-миййятинин мющкямляндирилмяси уьрунда мцбаризя апарырды). Ермяниляр бу торпаглара иддиаларыны щяйата кечирмяк цчцн азярбайъанлылара гаршы сойгырымы сийасяти йеридирдиляр. Азяр-байъанда вя Ермянистанда совет щакимиййяти гурулдугдан сонра совет-болшевик режиминин щимайяси иля Эюйчя, демяк олар ки, бцтцнлцкля Ермянистана верилди. Мащалын Азярбай-ъан тцркляриня мяхсус йашайыш мяскянляринин адлары кцтляви сурятдя дяйишдириляряк ермяниляшдирилди. Ермянилярин щяйата кечирдикляри сойгырымлары вя зоракы кючцрмяляр нятиъясиндя та-рихян азярбайъанлылара мяхсус олан Эюйчя мащалында щазыр-да бир няфяр дя олсун азярбайъанлы галмамышдыр. – 126.

58. Зянэязур мащалы, З я н э я з у р г я з а с ы – ХIХ ясрин

2-ъи йарысында Азярбайъанда инзибати ярази ващиди. 1861-ъи илдя тяшкил едилмишдир. Чар Русийасы щюкумятинин 1867-ъи ил декабр тарихли Фярманына ясасян йарадылмыш Йелизаветпол (Эянъя) губернийасынын тяркибиня дахил едилмишдир. – 126.

59. Азярбайъан Халг Ъцмщуриййяти – Мцсялман Шяргиндя

илк дяфя дцнйяви, демократик республиканын ясасыны гоймуш мцстягил Азярбайъан дювляти. Ъями 23 ай ( 1918-ъи ил майын 28-дя йарадылмыш, 1920-ъи ил апрелин 28-дя болшевиклярин вя дашнакларын сяйи иля деврилмишдир) йашамышдыр. Пайтахты яввял-ъя Эянъя (1918, 16 ийун – 17 сентйабр), сонра Бакы шящяри (1918, 17 сентйабр–1920, 28 апрел) иди. Азярбайъан щюкумяти йени суверен милли дювлятин мцхтялиф проблемляринин щялли йол-ларында бюйцк язмля чалышырды. Назирляр Шурасынын 27 ийун 1918-ъи ил тарихли Фярманы иля республикада дювлят дили тцрк (Азярбайъан) дили елан едилди. Азярбайъан Республикасынын парламенти 1919-ъу ил августун 11-дя Азярбайъан вятяндаш-лыьы щаггында ганун гябул етди. Халг маарифи сащясиндя гыса мцддятдя бюйцк тядбирляр щяйата кечирилди. Гори мцяллимляр семинарийасынын Азярбайъан шюбяси Газаха кючцрцлдц, Бакы Дювлят Университети тясис едилди, хариъи юлкялярдя кадр щазырлыьы мягсяди иля 1919–20-ъи тядрис илиндя 100 эянъ Авропанын

Page 362: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

362

мцхтялиф тящсил мцяссисяляриня эюндярилди. Мяктяблярин хейли щиссяси миллиляшдирилди, китабханалар ачылды, савадсызлыьын ляьви цчцн кяндлярдя курслар йарадылды. Азярбайъан Халг Ъцм-щуриййятинин дювлят рямзляри (цчрянэли байраг, эерб, щимн) милли Азярбайъан рямзляри кими танынды. Азярбайъан Дювлят Банкы йарадылды, 1918-ъи илин мартында даьыдылмыш нефт сяна-йеси вя Бакы–Батум нефт кямяри бярпа едилди. – 126.

60. Пакистан, П а к и с т а н И с л а м Р е с п у б л и к а с ы –

Ъянуби Асийада дювлят. Сащяси 804 мин км2, ящалиси 207,8 мил-йон няфярдир. Инзибати ъящятдян 4 яйалятя вя федерал пайтахт яразисиня бюлцнцр. Дювлят башчысы президент, ганунвериъи ор-ганы икипалаталы парламентдир. Пайтахты Исламабад шящяридир. – 133–134, 201, 244, 331–334.

61. Məmnun Hüseyn (д.1940) – иш адамы. 2013–2018-ъи ил-

лярдя Пакистан Ислам Республикасынын Президенти олмушдур. – 133, 134, 201, 244, 332.

62. Бакы–Тбилиси–Гарс– Азярбайъан, Эцръцстан вя Тцрки-

йяни дямир йолу иля бирляшдирян няглиййат дящлизи. 30 октйабр 2017-ъи илдя истифадяйя верилмишдир. Йолун узунлуьу 826 км-дир. – 149, 249, 267, 279, 310, 316, 340.

63. Ъоъуг Мяръанлы – Azərbaycan Respublikasının Ъябра-

йыл району Чахырлы инзибати ярази ващидиндя кянд. 1993-ъц илдя кянд ермяни силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едимишдир. 1994-ъц илин яввялиндя кянд Azərbaycan Ордусу тяряфиндян ермяни ишьа-лындан азад едилирмишдир. Ъоъуг Мяръанлы ъябщя хяттиня чох йахын олдуьуна эюря ящали кяндя гайыда билмямишдир. 2016-ъы илдя Ъоъуг Мяръанлы кяндиня йахын йерляшян Лялятяпя йцксяк-лийи Azərbaycan Ордусу тяряфиндян ишьалдан азад едилмишдир. Кянд тамамиля бярпа олунмуш, азярбайъанлылар юз доьма кяндляриня гайытмышлар. – 152, 153.

Page 363: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

363

64. Аьдам – Азярбайъан Республикасында инзибати район. 1930-ъу илдя тяшкил едилмишдир. Сащяси 1154 км2, ящалиси 199,5 мин няфярдир. 1993-ъц илдя Аьдам шящяри вя яксяр кяндляри Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 150, 153, 196, 320.

65. Щорадиз – Азярбайъан Республикасынын Фцзули райо-

нунда гясябя. Ящалиси 2877 няфярдир. 1993-ъц илдя Ермянис-тан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмиш Щорадиз 6 ай сонра Азярбайъан Ордусу тяряфиндян азад едилмишдир. – 153.

66. Гятяр, Г я т я р Д ю в л я т и – Ъянуб-Гярби Асийада

дювлят. Сащяси 11,5 мин км2, ящалиси 2,6 миlyon няфярдир. Дювлят башчысы ямирдир. Пайтахты Доща шящяридир. – 166–167, 207, 284–285,323–330.

67. Шейх Тямим бин Щямяд ял-Тани (д.1980) – 2013-ъц

илдян Гятяр Дювлятинин Ямиридир. –166, 167, 207, 284, 324, 327, 328, 329–330.

68. Шри-Ланка, Ш р и - Л а н к а С о с и а л и с т Д е м о к р а-

т и к Р е с п у б л и к а с ы – Ъянуби Асийада дювлят. Сащяси 65,6 мин км2, ящалиси 22 милйон няфярдир. Инзибати яразиси 25 яйалятя бюлцнцр. Дювлят вя щюкумят башчысы президент, га-нунвериъи органы парламентдир. Пайтахты Шри-Ъайаварденепура-Котте шящяридир. – 168.

69. Майтрипала Сирисена (д.1951) – Шри-Ланканын дювлят вя

сийаси хадими. 2015-ъи илдян Шри-Ланка Республикасынын Президентидир. – 168.

70. Нийази, Т а ь ы з а д я - Щ а ъ ы б я й о в Н и й а з и З ц л-

ф ц г а р о ь л у (1912–1984) – эюркямли Азярбайъан дирижору, бястякар, ССРИ Халг артисти, Сосиалист Ямяйи Гящряманы, ики дяфя ССРИ Дювлят мцкафаты лауреаты. Азярбайъан милли дири-

Page 364: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

364

жорлуг мяктябинин формалашмасы, инкишафы Нийазинин ады иля баьлыдыр. – 171–179.

71. Юмяр Елдаров, Ю м я р Щ я с я н о ь л у (д.1927) –

эюркямли Азярбайъан щейкялтярашы. Азярбайъан МЕА-нын щягиги цзвц. Ряссамлыг Академийасынын ректору. Щейкял-тярашлыьын мцхтялиф жанрларында (монументал абидя, портрет, бцст, горелйеф вя с.) ясярляр йарадыр. Ы чаьырыш Азярбайъан Республикасы Милли Мяълисинин депутаты олмушдур. Азярбайъан Республикасынын «Истиглал» ордени иля тялтиф edilmiшdir. – 171, 178.

72. Елбай Гасымзадя, Е л б а й Я н в я р о ь л у (д.1948) –

профессор, Азярбайъанын Ямякдар мемары. 1989–2001-ъи ил-лярдя Бакы шящяринин Баш мемары олмушдур. 150-дян артыг лайищянин, 80-дян чох мягалянин вя 8 китабын мцяллифидир. Азярбайъан Республикасынын «Шющрят» ордени иля тялтиф edilmiш-dir. – 171.

73. Цзейир Щаъыбяйли, Ц з е й и р Я б д ц л щ ц с е й н о ь л у

(1885–1948) – дащи Азярбайъан бястякары, мусигишцнас-алим, публисист, драматург, педагог вя иътимаи хадим. Мцасир Азяр-байъан профессионал мусиги сянятинин вя милли операсынын баниси, ССРИ Халг артисти, ССРИ Дювлят мцкафаты лауреаты. – 171, 176.

74. Гара Гарайев, Г а р а Я б ц л ф я с о ь л у (1918–

1982) – дащи Азярбайъан бястякары. Мусигиси цмумдцнйа шющряти газанмыш, балетляри республикамызын вя бир сыра дцнйа театрларынын сящнясиндя тамашайа гойулмушдур. Мусигийя эятирдийи йениликляр Азярбайъан вя дцнйа мусигисинин инки-шафында мцщцм рол ойнамышдыр. ССРИ Халг артисти, Сосиалист Ямяйи Гящряманы, ССРИ Дювлят вя Ленин мцкафатлары лауреаты. – 172, 175.

Page 365: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

365

75. Фикрят Ямиров, Ф и к р я т Ъ я м и л о ь л у (1922–1984) – эюркямли Азярбайъан бястякары. Симфоник муьам жанрынын йа-радыъысы, инструментал консерт жанрында йарадан илк Азярбай-ъан бястякарларындандыр. Ясярляри, хцсусиля симфоник муьам-лары Нийази, Рождественски (Русийа), Л.Стоковски (АБШ), Ш.Мцнш (Франса), Ч.Абендрот (Алманийа) кими мяшщур дири-жорларын репертуарларында сяслянмишдир. ССРИ Халг артисти, Соси-алист Ямяйи Гящряманы, ССРИ вя Азярбайъан Дювлят мцка-фатлары лауреаты. – 172, 175.

76. Бцлбцл, М у р т у з а М я ш я д и Р з а о ь л у М я м-

м я д о в (1897–1961) – Азярбайъан классик вокал мяктяби-нин баниси, мусиги фолклору тядгигатчысы. Йарадыъылыьы мцасир Азярбайъан мусигили театры тарихиндя мцщцм бир мярщяля тяш-кил едир. Бцлбцл Азярбайъан халг мащныларыны, тяснифляри бю-йцк сяняткарлыгла ифа етмишдир. ССРИ Халг артисти вя ССРИ Дювлят мцкафаты лауреаты. – 172, 176.

77. Ряшид Бещбудов, Р я ш и д М я ъ и д о ь л у (1915–

1989) – эюркямли Азярбайъан мцьянниси. Азярбайъан вя ССРИ Халг артисти. Мцстясна эюзял сяся малик Азярбайъан вокал мяктябинин эюркямли нцмайяндяляриндяндир. Дцнйа-нын бир чох юлкяляриндя уьурла кечян гастрол сяфярляриндя ол-мушдур. ССРИ Дювлят мцкафаты лауреаты вя Сосиалист Ямяйи Гящряманы. – 172, 176.

78. Тофиг Гулийев, Т о ф и г Я л я к б я р о ь л у (1917–

2000) – эюркямли Азярбайъан бястякары. Азярбайъан Респуб-ликасынын Халг артисти. Азярбайъан естрада мусигисинин йарады-ъыларындандыр. Онун лирик мащнылары садя, айдын вя милли колоритлидир. 1973-ъц илдян юмрцнцн ахырынадяк Азярбайъан Бястякарлар Иттифагы Идаря Щейятинин сядри олмушдур. Азяр-байъан Республикасынын «Истиглал» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 173, 175.

Page 366: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

366

79. Ъювдят Щаъыйев, Я щ м я д - Ъ ю в д я т И с м а й ы л о ь- л у (1917–2002) – Азярбайъан бястякары, педагог. 1957–69-ъу иллярдя Азярбайъан Мусиги Академийасынын ректору олмуш-дур. Азярбайъан Республикасынын Халг артисти. Ики дяфя ССРИ Дювлят мцкафаты лауреаты. Азярбайъан Республикасынын «Шющ-рят» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 173, 175.

80. Фярщад Бядялбяйли, Ф я р щ а д Ш я м с и о ь л у

(д.1947) – Азярбайъан пианочусу вя мусиги хадими. Ц.Щаъы-бяйов адына Бакы Мусиги Академийасынын (1991) ректору, профессор. Азярбайъан Дювлят мцкафаты лауреаты. Азярбай-ъан вя ССРИ Халг артисти. Бейнялхалг мцсабигяляр лауреаты. Азярбайъан пиано мяктябини ляйагятля тямсил едян чохлу сайда пианочу йетишдирмиш истедадлы педагог, Азярбайъан Республикасы Мусиги Хадимляри Иттифагынын сядридир. Азяр-байъан Республикасынын «Шющрят» вя «Истиглал» орденляри иля тялтиф едилмишдир. – 174–176.

81. Дмитри Шостакович, Д м и т р и Д м и т р и й е в и ч

(1906–1975) – бюйцк рус бястякары, сянятшцнаслыг елмляри доктору – ХХ яср дцнйа мусиги сянятинин классики. Йарадыъы-лыьында симфоник мусиги башлыъа йер тутур. Ян камил ясярля-риндян сайылан 7,11,12,14,15-ъи симфонийаларында щяйат вя юлцм мювзусу бюйцк емосионаллыгла ифадя олунмушдур. Бир чох дцнйа юлкяляринин милли, елм, инъясянят академийаларынын Фяхри цзвц олмушдур. – 174.

82. Ариф Мяликов, А р и ф Ъ а щ а н э и р о ь л у (д.1933) –

бястякар. Азярбайъан Республикасы вя ССРИ Халг артисти. 1961-ъи илдя йаздыьы «Мящяббят яфсаняси» балети она хцсуси шющрят газандырмышдыр. Бу балет дцнйа юлкяляринин бир чох театрларында тамашайа гойулмушдур. Азярбайъан Республи-касынын «Истиглал» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 175.

83. Шуша – Азярбайъан Республикасында шящяр. Сащяси

289 км2, ящалиси 32,8 мин няфярдир. Елми ядябиййатда Шушанын

Page 367: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

367

ясасынын ХВЫЫЫ ясрин 50-ъи илляринин яввялляриндя Гарабаь ханы Пянащяли хан Ъаваншир тяряфиндян гойулмасы эюстярился дя, тядгигатлар Шушанын гядим йашайыш мянтягяси олдуьуну гейд едирляр. Гарабаь ханлыьынын мяркязи олан Шуша бир мцддят Пянащяли ханын ады иля Пянащабад адландырылмышдыр.

Шуша 1813-ъц ил Эцлцстан мцгавилясиня ясасян Гарабаь ханлыьы тяркибиндя Русийайа бирляшдирилди. 1920-ъи илин мартын-да ермяни дашнакларынын Гарабаьда тюрятдикляри гырьын няти-ъясиндя Шушанын бир щиссяси тамамиля йандырылды вя минлярля эцнащсыз инсан гятля йетирилди. Лакин ийун айынын яввялиндя мцсаватчылар вя тцрк эенералы Нуру Паша Шушаны ермяни гясб-карларындан хилас етди. 1923-ъц ил Азярбайъан МИК-нин дек-ретиня ясасян Даьлыг Гарабаь Мухтар Вилайяти тяшкил олун-дугда Шуша мухтар вилайятин тяркибиня дахил едилди. 1992-ъи илдя Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 176, 196.

84. В а г и ф, М о л л а П я н а щ В а г и ф (1717–1797) –

эюркямли Азярбайъан шаири, дювлят хадими. Гязял, мцхям-мяс, мцстязад вя с. формаларда шеирляр йазмышдыр. Эюзяллярин вясфи Вагиф лирикасынын ясас гайясидир. Шеирляриндяки реализмя мейил Азярбайъан поезийасынын инкишафына эцълц тясир эюстяр-мишдир. Гарабаь щакими Ибращим ханын (1769-ъу ил) Баш вязи-ри олмушдур. – 176.

85. Натяван, Х у р ш и д б а н у Х а н г ы з ы(1832–1897) –

танынмыш Азярбайъан шаири. Мещдигулу ханын гызы, Ибращим-хялил ханын нявясидир. «Хан гызы» ады иля танынмышдыр. Ясярляри дярин сямимиййяти, инъя лиризми иля сечилир. Йцксяк сяняткарлыг нцмуняси олан шеирляриндя тякрир, гоша гафийя, рядиф, мяъаз вя с. бядии васитяляри мящарятля ишлятмишдир. О щям дя истедадлы ряссам олмушдур. – 176, 181.

86. Белчика, Б е л ч и к а К р а л л ы ь ы – Гярби Авропада

дювлят. Сащяси 30,5 мин км2, ящалиси 11,4 милйон няфярдир. Белчика конститусийалы монархийадыр. Дювлят башчысы крал, га-

Page 368: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

368

нунвериъи органы икипалаталы парламентдир. Пайтахты Брцссел шящяридир. – 180–191, 321.

87. Доналд Туск (д.1957) – Полша вя Авропанын сийаси

хадими. 2007–2014-ъц иллярдя Полшанын Баш назири, 2014-ъц илдян Авропа Иттифагы Шурасынын Президентидир. – 180–191.

88. Filipp (d.1960) – 2013-cü ildən Belçika kralы. Kral II Al-

bertin böyük oğlu. – 183. 89. Чинэиз Гурбанов, Ч и н э и з С а л м а н о ь л у (1994–

2016) – Азярбайъан Республикасынын Милли Гящряманы. Азяр-байъан Республикасы Силащлы Гцввяляринин ясэяри Чинэиз Гур-банов 2016-ъы ил декабрын 29-да Азярбайъан–Ермянистан сярщядиндя ермянилярин кяшфиййат групунун тяхрибатынын гар-шысыны алан заман гящряманъасына щялак олмушдур. Азярбай-ъан Республикасынын «Гызыл Улдуз» медалы иля тялтиф едилмишдир. – 210–212.

90. Ъавид Гурбанов, Ъ а в и д Г я н б я р о ь л у (д.1958) –

мцщяндис. 2007-ъи илдян «Азярйолсервис» Ачыг Сящмдар Ъя-миййятинин, 2015-ъи илдян «Азярбайъан Дямир Йоллары» Гапалы Сящмдар Ъямиййятинин сядри, Техника елмляри цзря фялсяфя док-тору. 2005-ъи илдян Азярбайъан Республикасы Милли Мяълисинин депутатыдыр. Йени Азярбайъан Партийасынын цзвцдцр.

Милли Мяълисин Тябии Ещтийатлар, Енерэетика вя Еколоэийа мясяляляри даими Комитясинин цзвцдцр. Азярбайъан Республи-касынын «Шющрят» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 216.

91. Алманийа, А л м а н и й а Ф е д е р а т и в Р е с п у б л и -

к а с ы – Мяркязи Авропада дювлят. Сащяси 357 мин км2, ящалиси 82,2 милйон няфярдир. АФР тяркибиндя 16 яразиси олан федераси-йадыр. Дювлят башчысы президент, щюкумят башчысы Федерал Канс-лердир. Али ганунвериъи щакимиййят органы парламентдян – Бун-дестаг вя Бундесратдан ибарятдир. Пайтахты Берлин шящяридир. – 223, 232–243, 245–282, 321.

Page 369: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

369

92. Франк-Валтер Штайнмайер (д.1956) – Алманийанын сийаси вя дювлят хадими. 2017-ъи ил мартын 19-дан Алманийа Федератив Республикасынын Президентидир. – 223.

93. Лейла Ялийева, Л е й л а И л щ а м г ы з ы (д.1986) –

«Баку» журналынын баш редактору, Щейдяр Ялийев Фондунун витсе-президенти, Азярбайъан Республикасынын Президенти Илщам Ялийевин вя Азярбайъан Республикасынын Биринъи витсе-президенти Мещрибан Ялийеванын бюйцк гызы. 2006–2008-ъи ил-лярдя Москва Дювлят Бейнялхалг Ялагяляр Институтунун ма-эистратурасында охумуш вя бу институтда охуйан азяр-байъанлы тялябялярин нцмайяндяси кими фяалиййят эюстярмишдир. Москвада Щейдяр Ялийев Фондунун филиалына башчылыг едир. Азярбайъан Республикасынын «Тярягги» медалы иля тялтиф едил-мишдир. – 245, 319, 321.

94. Газахыстан, Г а з а х ы с т а н Р е с п у б л и к а с ы–

Аврасийанын мяркязи щиссясиндя дювлят. Сащяси 2,7 милйон км2, ящалиси 18 милйон няфярдир. Дювлят башчысы президент, ганун-вериъи органы бирпалаталы Али Советдир. Пайтахты Астана шящяри-дир. – 245, 246, 250–251, 255, 264, 265, 266, 270.

95. НАТО (Шимали Атлантика Мцгавиляси Тяшкилаты) – щяр-

би-сийаси иттифаг. 1949-ъу ил апрелин 4-дя Вашингтонда АБШ, Бюйцк Британийа, Франса, Белчика, Нидерланд, Лцксембург, Канада, Италийа, Португалийа, Норвеч, Данимарка, Ислан-дийанын имзаладыглары Шимали Атлантика мцгавиляси ясасында йарадылмышдыр. 1952-ъи илдя Йунаныстан вя Тцркийя, 1955-ъи илдя Алманийа Федератив Республикасы, 1982-ъи илдя Испанийа НАТО-йа гошулмушлар. Варшава Мцгавиляси Тяшкилаты даьыл-дыгдан (1991) сонра яввялляр сосиалист юлкяляри дцшярэясиня да-хил олмуш юлкялярин бир гисми НАТО-йа цзвлцйя гябул едилмиш, диэяр гисми ися илкин мярщяля кими, НАТО-нун «Сцлщ наминя тяряфдашлыг» Програмына гошулмушлар. Али органы НАТО Шурасынын сессийасыдыр. Мянзил-гярарэащы Брцсселдя-дир. – 249, 253, 256, 257, 258, 259, 250, 261.263.

Page 370: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

370

96. Владимир Путин (д.1952) – 2000–2008-ъи иллярдя Русийа Федерасийасынын Президенти олмушдур. 1975–97-ъи иллярдя бир сы-ра мясул вязифялярдя чалышмышдыр. 1998-ъи илдя Русийа Феде-расийасы Президент Администрасийасынын рящбяри, 1998–99-ъу иллярдя ФТХ-нын директору, 1999–2000 вя 2008–2012-ъи иллярдя Русийа щюкумятинин башчысы, 2012 вя 2018-ъи илдя йенидян Русийа Федерасийасынын Президенти сечилмишдир. – 255, 256, 264, 275, 278.

97. Доналд Трамп (д.1946) – АБШ бизнесмени вя сийаси

хадими, АБШ Республикачылар Партийасынын цзвц, медиамаг-нат, йазычы. 2017-ъи илдян АБШ-ын 45-ъи президентидир. – 257.

98. Нурсултан Назарбайев, Н у р с у л т а н А б и ш о ь -

л у (д.1940) – Газахыстанын дювлят вя сийаси хадими. 1979-ъу илдя Газахыстан КП МК-нын катиби, 1984-ъц илдя Газахыстан Али Советинин Сядри, Назирляр Советинин Сядри, 1989–91-ъи ил-лярдя Газахыстан КП МК-нын Биринъи катиби, 1990-ъы илдя ейни заманда, Али Советин Сядри, 1991-ъи илдя Газахыстан ССР-ин Президенти олмушдур. 1991-ъи илин декабрындан Газахыстан Республикасынын Президентидир. Азярбайъан Республикасынын «Щейдяр Ялийев» ордени иля тялтиф едилмишдир. – 264.

99. Биняли Йылдырым (д.1955) – Тцркийянин танынмыш сийаси

хадими, 2015–2016-ъы иллярдя Няглиййат назири, 2016–2018-ъи иллярдя ися Баш назир олмушдур. 2018-ъи илин ийул айындан Тцркийя Бюйцк Миллят Мяълисинин Сядридир. – 279, 313.

100. Анэела Меркел (д.1954) – Алманийа сийасятчиси,

Христиан-Демократ Иттифагы Партийасынын лидери, 2005-ъи илдян Алманийанын Федерал Канслеридир. – 273, 274.

101. Берат Албайрак (д.1978) – Тцркийя бизнесмени вя

сийасятчиси. 2015-ъи илдян Тцркийянин Енержи вя Тябии Сярвятляр назиридир. – 298.

Page 371: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

371

102. Хоъалы сойгырымы – 1992-ъи ил февралын 25-дян 26-на кечян эеъя ермяни силащлы гцввяляри вя Ханкяндидя йерляшян Русийанын 366-ъы алайынын ясэяр вя забитляри Хоъалыйа щяр тя-ряфдян щцъум етмиш, шящяри тамамиля йандырмышлар, 613 азяр-байъанлы юлдцрцлмцш, йцзлярля шящяр сакини йараланмыш, иткин дцшмцшдцр. – 314, 318–322, 340.

103. Арзу Ялийева, А р з у И л щ а м г ы з ы (д.1989) –

Азярбайъан Республикасынын Президенти Илщам Ялийевин вя Азярбайъан Республикасынын Биринъи витсе-президенти Мещрибан Ялийеванын кичик гызы, Щейдяр Ялийевин нявяси. Филм продц-сери. – 319.

104. Лачын – Азярбайъан Республикасында инзибати район.

1930-ъу илдя тяшкил едилмишдир. Сащяси 1835 км2, ящалиси 73,1 мин няфярдир. 1992-ъи илдя Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 320.

105. Кялбяъяр – Азярбайъан Республикасында инзибати ра-

йон. 1930-ъу илдя тяшкил едилмишдир. Сащяси 1936 км2, ящалиси 75 мин няфярдир. 1993-ъц илдя Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 320.

106. Губадлы – Азярбайъан Республикасында инзибати ра-

йон. 1933-ъц илдя тяшкил едилмишдир. Сащяси 802 км2, ящалиси 38,3 мин няфярдир. 1993-ъц илдя Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян ишьал едилмишдир. – 320.

107. Зянэилан – Азярбайъан Республикасында инзибати ра-

йон. 1930-ъу илдя тяшкил едилмишдир. Сащяси 707 км2, ящалиси 42 мин няфярдир. 1993-ъц илдя Ермянистан силащлы гцввяляри тяряфиндян иш-ьал едилмишдир. – 320.

108. Кяшмир – Асийада тарихи вилайят. Гядимдя вя орта яср-

лярдя Щиндистан яразисиндя йаранмыш мцхтялиф дювлят бирляш-мяляринин тяркибиндя олмушдур. 1846-ъы илдя инэилисляр Кяшми-

Page 372: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

372

ри ишьал едиб 7,5 милйон рупи юдянъля Самми кнйазлыьына вер-мишляр. 1947-ъи илин августунда йарадылан мцстягил Щиндистан дювляти Кяшмири юз яразисиня гатмаьа чалышыр. Щал-щазырда Кяшмирин шимал-гярб щиссяси Пакистанын, галан щиссяси ися Щиндистанын (1949) нязаряти алтындадыр. 1956-ъы илдя Кяшмир «Щиндистан Иттифагынын тяркиб щиссяси» елан едилди. Щиндистанла Пакистан арасында бир нечя дяфя щярби мцнагишя баш верся дя, бу проблем щяля дя юз щяллини тапмамышдыр. – 332, 333.

109. Игтисади Ямякдашлыг Тяшкилаты, И г т и с а д и Я м я к -

д а ш л ы г в я И н к и ш а ф Т я ш к и л а т ы (ИЯИТ) – 1961-ъи илдя йарадылмыш дювлятлярарасы игтисади тяшкилат. ИЯИТ-ин мягсяди инкишаф етмиш юлкялярдя игтисади сийасятин координасийасы вя гябул едилмиш програмларын инкишафына кюмяк етмякдир. 1974-ъц илдян ИЯИТ-ин тяркибиндя Бейнялхалг Енержи Аэентлийи фяалиййят эюстярир. Мянзил-гярарэащы Парисдядир. – 336–342.

Page 373: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

373

Шяхси адлар эюстяриъиси Акча Хялил – 339 Албайрак Берат – 298 Атамбайев Алмазбек – 84 Бартон Доминик – 86 Бещбудов Ряшид – 172, 176 Бердымящяммядов Гурбангулу– 224 Беттел Ксавйер – 93 Бядялбяйли Фярщад – 174–176 Бярзани Мясуд – 105 Болкиащ Щяссянал – 283 Бреммер Йан – 245, 254 Бренде Борэе – 89 Бцлбцл – 172, 176 Ъанелидзе Михеил – 227–228 Ъентилони Паоло – 311 Чамберс Ъон – 96 Чялик Фарук – 313 Дадли Роберт – 92 Данфорд Ъозеф – 229 Даниелсон Кристиан – 165 Данниган Робин – 294–295 Давид Марио – 193 Дескекс Алан – 213 Дрис Йоащим – 233 Елбегдорж Сахиагийн – 107 Елдаров Юмяр – 171, 178 Ялякбяров Ващид – 103 Ялийев Щейдяр – 12, 31, 61, 71, 76, 153, 172,

177, 202, 216, 231, 234, 317, 321

Ял-Бяшир Юмяр – 7

Page 374: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

374

Ял-Али Салащ – 329 Ял-Фалищ Халид – 99 Ял-Щяммад Мящяммяд – 284–285 Ял-Кааби Саад – 326 Ял-Тани Шейх Мящяммяд – 166–167, 323 Ял-Тани Шейх Тямим – 166, 167, 207, 284, 324, 327,

328, 329–330 Ял-Тани Шейх Фаисал – 325 Яс-Сабащ ял-Ъабир – 292 Яс-Сабащ ял-Щямяд – 293 Ял-Сулаити Ъассем – 329 Ялийева Арзу – 319 Ялийева Лейла – 245, 319, 321 Ялийева Мещрибан – 9, 12, 181, 216, 232, 245,

287–291, 298, 318, 319 Ялийев Натиг – 306 Ямиров Фикрят – 172, 175 Ярдоьан Ряъяб Таййиб – 20, 80, 264, 298, 313, 335 Ясядов Огтай – 116, 319 Франсиск (Рома Папасы) – 100 Филипп (Белчика Кралы) – 183 Эелле Исмайыл – 315 Щаъыйев Ъювдят – 173, 175 Щаъыбяйли Цзейир – 171,176 Щаррис Девид – 138 Щейдяров Кямаляддин – 330 Щясянов Закир – 120, 129–131 Щяъяр ханым – 172 Щцсейн Мямнун – 133, 134, 244, 332 Хаменеи Сейид Яли – 24 Иса (пейьямбяр) – 21 Ишинэер Волфганг – 235 Календа Карло – 311–312 Калйулайд Керсти – 30, 246, 253–254, 257–258,

259, 268–269, 286 Карп Алекс – 97

Page 375: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

375

Касперски Йевэени – 243 Кастро Раул – 8 Качински Педро – 26 Кличко Витали – 234 Косгров Питер – 119 Кумбе Чери – 88 Квирикашвили Эиорэи – 246 Гарабаь Гурбаняли Сяадят – 132 Гарайев Гара – 172, 175 Гасымова Фидан – 174 Гасымова Хураман – 174 Гасымзадя Елбай – 171 Грабар-Китарович Колинда – 240–241 Грибаускайте Далйа – 226 Гучко Витали – 240–241 Гулийев Елчин – 81 Гулийев Яййуб – 176–178 Гулийев Тофиг – 173, 175 Гулузадя Рамин – 214 Гурбанов Ъавид – 216 Гурбанов Чинэиз – 210–212 Гурбанов Салман – 212 Гурбанова Эцларя – 68 Гутерреш Антонио – 276, 281–282 Ле Эуен Жан-Мари – 60 Либерман Авигдор – 242 Люйтщард Дорис – 91 Макконен Арйа – 27–28 Магомайев Мцслцм – 174 Матсумура Йошифуми – 296–297 Мещдийев Рамиз – 116, 319 Меркел Анэела – 273, 274 Мящяммяд Няваз Шяриф – 133, 134, 333–334, 336, 338 Мяликов Ариф – 175 Мяммядйаров Елмар – 329 Микурийа Кунио – 136–137

Page 376: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

376

Миттус Марин – 29–30 Монаси Луис – 25–26 Мощманд Саид Хан – 133–134 Могерини Федерика – 184–185 Моретти Мауро – 280 Москалкова Татйана – 5–6 Мустафайев Шащин – 329 Мукщеръи Пранаб – 118 Мустафайев Кярям – 67 Мцллер Сирил – 209 Натяван Хуршидбану (Хан гызы)– 176, 181 Назарбайев Нурсултан – 264 Нетанйащо Бенйамин – 138, 242 Николич Томислав – 225 Нийази (маестро) – 171–179 Ниинистю Саули – 27, 28 Олсен Ерик – 95 Полад Бцлбцлоьлу – 174 Пастрана Андрес – 193 Пласе Жан-Венсан – 194 Порошенко Петро – 98 Преда Сезар – 79 Пурмящяммяди Мустафа – 230–231 Путин Владимир – 255, 256, 264, 275, 278 Радев Румен – 343 Расизадя Артур – 116, 319 Рева Андрей – 135 Ряфсянъани Щашими – 23, 24, 31–32 Рейнфелдт Фредерик – 169–170 Ринкевичс Едгарс – 221–222 Ростропович Мстислав – 173, 174 Рущани Щясян – 23, 117, 192 Саетре Елдар – 104 Севланд Леиф – 235 Си Ъинпин – 251 Сирисена Майтрипала – 168

Page 377: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

377

Сцъяддинов Фаиг – 176 Шапиро Ъон – 138 Шасод Жан – 90 Шевчович Марош – 102, 190, 306–309, 310 Шеннак Стефан – 79 Шостакович Дмитри – 174 Штайнмайер Франк-Валтер – 223 Шваб Клаус – 87, 100–101 Талыбов Васиф – 61, 68, 76–77 Таунс-Витлей Тони – 106 Тщин Ъжо – 15 Токайев Касым-Жомарт – 246, 250–251 Трамп Доналд – 257 Туск Доналд – 180–191 Вагиф Молла Пянащ – 176 Ван дер Линден Рене – 182 Вайалил Шамшир – 94 Вейонис Раймондс – 221, 222 Йатсенйук Арсени – 246, 252–253, 256, 257, 265–

266 Йылдырым Биняли – 279, 313 Йункер Жан-Клод – 191 Йусиф Мащмуд Яли – 314–315

Page 378: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

378

Ъоьрафи адлар эюстяриъиси Абшерон (йарымада) – 50, 111 Абхазийа – 260 Адриатик дянизи – 200 Аьдам – 150, 153, 196, 320 Аьдяря – 17, 125 Албанийа – 200 Алманийа – 223, 232–243, 245–282, 321 Америка Бирляшмиш Штатлары – 42, 138, 205, 229, 256, 262,

272, 275, 294, 295,301, 321 Аралыг дянизи – 111, 199, 202 Араз чайы – 150 Астана – 251 Асийа – 107, 109, 189, 193, 199, 201, 247, 304, 341 Аврасийа – 193, 199, 235, 245, 253 Австралийа – 119 Австрийа – 321 Авропа – 18, 42, 107, 109, 189, 199,

201, 209, 236, 239, 247, 301, 304, 309, 316–317, 341

Балащяшимханлы – 150 Балтик дянизи – 253 Белчика – 180–191, 321 Бирляшмиш Яряб Ямирликляри – 94, 207 Болгарыстан – 238, 340 Боснийа вя Щерсеговина – 321 Бруней-Дарцссалам – 283 Брцссел – 180–191 Ъейщан – 202 Ъянуби Гафгаз – 218, 238, 322 Ъянуби Осетийа – 260

Page 379: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

379

Ъябрайыл – 17, 125, 320 Ъибути – 314–315, 321 Ъоъуг Мяръанлы – 152, 153 Ъулфа – 63–64, 71 Чехийа – 321 Чин – 108, 246, 249, 250, 251, 265,

266, 267, 268, 269, 270 Даьлыг Гарабаь – 17, 39, 68, 126, 127, 128, 187, 188, 195, 196, 211, 241, 272, 274, 279, 281–282, 316, 320, 321, 332, 333, 340 Давос – 37, 85–113, 138 Дайлаглы – 65, 66 Доща – 323–330 Донетск – 252, 275, 278 Естонийа – 29–30, 246, 253 254, 257,

286 Яфганыстан – 249 Ялилямбяйли – 150 Финландийа – 27–28 Франса – 60, 90, 177, 194, 257, 272 Фцзули – 17, 125, 150, 153, 320 Эянъя – 142 Эюйчя – 126 Эцлцстан – 63, 227–228 Эцръцстан – 107, 108, 238, 246, 248–250,

260, 263, 301, 321 Щаъыгабул – 150 Щиндистан – 118, 201 Щондурас – 321 Щорадиз – 153 Ханкянди – 320 Хязяр дянизи – 108, 111, 112, 149, 197, 199, 200, 201, 237, 270, 301, 304,

309, 326, 341 Хоъалы – 314, 318–322, 340

Page 380: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

380

Хорватийа – 240–241 Имишли – 150 Иран – 23, 24, 31–32, 42, 72, 109,

117, 127, 132, 192, 195, 205, 230–231, 263

Иорданийа – 321 Ираг Кцрдцстаны – 105 Иряван – 126 Исламабад – 331–342 Истанбул – 302 Исраил – 242 Исвечря – 85–113 Италийа – 200, 238, 311–312 Кялбяъяр – 320 Кяшмир – 332, 333 Кичикоба – 65, 66 Кийев – 234 Косово – 274, 276 Крым – 252, 257, 266, 275 Куба – 8 Кцрдямир – 150 Кцвейт – 207, 292, 293 Гара дяниз – 199, 301 Гарс – 108 Газахыстан – 245, 246, 250–251, 255, 264,

265, 266, 270 Гярби Азярбайъан вилайяти (Иранда) – 132 Гятяр – 166–167, 207, 284–285, 323–

330 Гырьыз Республикасы – 84 Губадлы – 320 Гусар – 210 Гватемала – 321 Лачын – 68, 320 Латвийа – 221–222 Ленинград (индики Санкт-Петербург)– 175

Page 381: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

381

Литва – 226 Лондон – 175 Луганск – 252, 275, 278 Лцксембург – 93 Масаллы – 48 Мексика – 321 Мяркязи Африка – 249 Мяркязи Асийа – 108, 209 Минэячевир – 48, 151, 156 Моранлы – 150 Монголустан – 107 Москва – 177 Мцнщен – 232–243, 245–282 Мйанма – 15 Нахчыван Мухтар Республикасы– 50, 61–78 Нахчыван – 42, 70–75 Нефтчала – 150 Норвеч – 89 Нйу Йорк – 177 Ордубад – 62, 71 Пакистан – 42, 133–134, 201, 244, 331–

334 Панама – 321 Памир даьлары – 253 Парис – 175 Перу – 25–26, 321 Пираллащы – 48 Прага – 175 Русийа – 5–6, 42, 103, 109, 205, 246,

249, 250, 252, 253, 254, 257, 260, 262, 263, 264, 266, 271, 272, 275

Сабирабад – 150 Сабунчу – 12–14 Сакит океан – 193 Салйан – 150

Page 382: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

382

Самух – 150 Сербийа – 225, 321 Сяудиййя Ярябистаны – 99 Судан – 7, 321 Сумгайыт – 48, 142 Сурийа – 264, 265 Шащбуз – 65– 66, 71 Шамахы – 204 Шямкир – 150 Шярги Анадолу – 127, 195 Шимали Авропа – 42, 109 Шри-Ланка – 168 Шуша – 68, 176, 196 Тбилиси – 108 Тцркийя – 20, 80, 108, 202, 238, 262,

279, 301, 313, 321 Тцркмянистан – 224 Уъар – 150 Украйна – 98, 135, 234, 246, 252–253,

256, 265, 266, 275, 279, 298 Йахын Шярг – 109 Йапонийа – 296–297 Йевлах – 151 Йунаныстан – 238 Забрат – 12–14 Зянэязур – 126 Зянэилан – 320

Page 383: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

383

МЦНДЯРИЪАТ

RUSИYA FEDERASİYASINЫN ИNSAN HЦQUQLARЫ ЦZRЯ MЦVЯKKИLИ TATYANA MOSKALKOVA ИЛЯ ЭЮРЦШ 28 dekabr 2016-ъы ил .................................................................................. 5 SUDAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB ЮMЯR HЯSЯN ЯHMЯD ЯL-BЯШИRЯ 29 dekabr 2016-cы il .................................................................................. 7 KUBA RESPUBLИKASЫ DЮVLЯT ШURASЫNЫN VЯ NAZИRLЯR ШURASЫNЫN SЯDRИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RAUL KASTRO RUSA 29 dekabr 2016-cы il .................................................................................. 8 NƏRİMANOV RAYONUNDA UШAQ BЯRPA MЯRKЯZИNИN YENИDЯN QURУЛMAСЫНDAN SONRA AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 29 dekabr 2016-ъы ил .................................................................................. 9 ZABRAT QЯSЯBЯSИNDЯ ЯLИLLЯR ЦЧЦN SOSИAL REABИLИTASИYA MЯRKЯZLЯRИ VЯ SЫЬЫNACAQLAR KOMPLEKSИNİN AЧЫLЫШI MƏRASİMİ 29 dekabr 2016-ъы ил ................................................................................ 12 MYANMA ИTTИFAQЫ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB THИN CJOYA 30 dekabr 2016-cы иl ................................................................................ 15 DЦNYA AZЯRBAYCANLЫLARЫNЫN HЯMRЯYLИЙИ GЦNЦ VЯ YENИ ИL MЦNASИBЯTИLЯ AZЯRBAYCAN XALQЫNA TЯBRИK 1 yanvar 2017-cи иl ........................................................................................... 16

Page 384: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

384

TЦRKИYЯ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RЯCЯB TAYYИB ЯRDOЬANA 1 yanvar 2017-cи иl ........................................................................................... 20 AZЯRBAYCANЫN PRAVOSLAV XRИSTИAN ИCMASЫNA 5 yanvar 2017-cи ил ........................................................................................... 21 ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB HЯSЯN RUHANИYЯ 9 yanvar 2017-cи иl ........................................................................................... 23 ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN ALИ RЯHBЯRИ AYЯTULLAH SEYИD ЯLИ XAMENEИ HЯZRЯTLЯRИNЯ 9 yanvar 2017-cи иl ........................................................................................... 24 PERU RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ LUИS MANUEL SANTИAQO MARKOVИЧ MONASИ İLƏ GÖRÜŞ 9 yanvar 2017-ъи ил ........................................................................................... 25 FИNLANDИYA RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ ARYA ИNKERИ MAKKONEN İLƏ GÖRÜŞ 9 yanvar 2017-ъи ил ........................................................................................... 27 ESTONИYA RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ MARИN MИTTUS İLƏ GÖRÜŞ 9 yanvar 2017-ъи ил ........................................................................................... 29 ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ AZƏRBAYCANDAKI SƏFİRLİYİNDƏ 10 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 31

Page 385: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

385

NAZИRLЯR KABИNETИNИN 2016-cı ИLИN SOSИAL-ИQTИ-SADИ ИNKИШAFЫNЫN YEKUNLARЫNA VЯ QARШЫDA DURAN VЯZИFЯLЯRЯ HЯSR OLUNМУШ ИCLASЫНДА ИШТИРАК 10 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 33 YEKUN NİTQİ 10 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 44 FRANSA RESPUBLİKASINЫN XARИCИ ИШLЯR VЯ BEY-NЯLXALQ ИNKИШAF NAZИRLИYИNИN DЮVLЯT KATИBИ JAN-MARİ LE GUENİN RЯHBЯRLИK ETDИYИ NЦMA-YЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 10 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 60 NAXЧЫVAN MUXTAR RESPUBLИKASЫNA SЯFЯR 11 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 61 ORDUBAD SU-ELEKTRИK STANSИYASЫNЫN TЯMЯLQOYMA MЯRASИMИ 11 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 62 CULFA RAYONUNUN MЯRKЯZИ VЯ ЯTRAF KЯND-LЯRИНДЯ ИЧMЯLИ SUYUN VƏ KANALİZASİYA SİS- TEMLƏRİNİN İSTİFADƏYƏ VERИLMЯSИ MЯRASИMИ 11 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 63 ШAHBUZ RAYONUNУН МЯРКЯЗИ VЯ ЯTRAF KЯND-LЯRИНДЯ ИЧMЯLИ SUYUN VƏ KANALİZASİYA SИS-TEMLƏRİNİN ИSTИFADЯYЯ VERИLMƏSİ MƏRASİMİ 11 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 65 NAXÇIVANDA ЯLAHИDDЯ ЦMUMQOШUN ORDUSUNUN «N» SAYLЫ HЯRBИ HИSSЯSИNDЯKИ ЯSGЯR YATAQXANA-SЫNЫN VЯ ЯSGЯRИ-MЯИШЯT KOMPLEKSИNИN AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 11 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 67

Page 386: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

386

NAXЧЫVAN ШЯHЯR 3 САЙЛЫ TAM ORTA RUS MЯKTЯBИ BИNASЫNIN ЯSASLЫ YENИDЯN QURУЛMAСЫНDAN SONRA ИSTИFADЯYЯ VERИLMƏSİ MƏRASİMİNDƏ ŞƏHƏR İCTİ-MAİYYƏTİNİN NÜMAYƏNDƏLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ 11 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 70 AШPA-nыn MONИTORИNQ KOMИTЯSИNИN HЯMMЯRUZЯ-ЧИLЯRИ SEZAR FLORИN PREDA VЯ STEFAN ШENNAK ИЛЯ ЭЮРЦШ 12 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 79 TЦRKИYЯ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RЯCЯB TAYYИB ЯRDOЬANA 13 yanvar 2017-cи иl ......................................................................................... 80 DЮVLЯT SЯRHЯD XИDMЯTИ SAHИL MЦHAFИZЯSИNИN GƏMİ İNŞASI VƏ TƏMİRİ MƏRKƏZİNDƏKİ GÖZƏTÇİ GЯMИLƏRİNDƏ YARADILAN ŞƏRAİTLƏ TANIŞLIQ 13 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 81 QЫRЬЫZ RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB ALMAZBEK ATAMBAYEVЯ 16 yanvar 2017-cи иl ......................................................................................... 84 İSVEÇRƏ KONFEDERASİYASINA İŞGÜZAR SƏFƏR 16 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 85 «McKИNSEY» ШИRKЯTИNИN QLOBAL ИDARЯEDИCИ TЯRЯFDAШЫ DOMИNИK BARTON ИLЯ GЮRЦШ 16 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 86 DЦNYA ИQTИSADИ FORUMUNDA 10 DЯFЯDЯN ARTЫQ ИШTИRAK EDЯN RЯHBЯR ШЯXSLЯR ЦЧЦN TЯШKИL OLUNМУШ QЯBULDA ИШTИRAK 16 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 87

Page 387: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

387

«PROCTER AND GAMBLE EUROPE» ШИRKЯTИNИN PREZИDENTИ GERİ EDRÜ KUMBE ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 88 NORVEЧ КРАЛЛЫЬЫНЫН XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ BORGE BRENDE ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 89 «SUEZ GROUP» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU JAN LUИ ШASOD ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 90 ИSVEЧRЯ KONFEDERASИYASЫNЫN PREZИDENTИ DORИS LЮYTHARD İLƏ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 91 bp ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU ROBERT DADLИ ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 92 LЦKSEMBURQUN BAШ NAZИRИ, DЮVLЯT NAZИRИ KSAVYER BETTEL ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 93 BИRLЯШMИШ ЯRЯB ЯMИRLИKLЯRИNИN «VPS HEALTHCARE» ШИRKЯTИNИN DИREKTORU ŞAMŞİR VAYALİL ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 94 «LAFARGEHOLCИM» ШИRKЯTLЯR QRUPUNUN RЯHBЯRИ ERИK OLSEN ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 95 «CИSCO» ШИRKЯTИNИN ИCRAЧЫ SЯDRИ CON ЧAMBERS ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 96

Page 388: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

388

«PALANTИR TECHNOLOGИES» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU VЯ TЯSИSЧИSИ ALEKS KARP ИLЯ GЮRЦШ 17 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 97 UKRAYNA RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ PETRO POROШENKO İLƏ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 98 SЯUDИYYЯ ЯRЯBИSTANЫNЫN ENERЖИ, SЯNAYE VЯ TЯBИИ SЯRVЯTLЯR NAZИRИ XALИD ЯL-FALИH ИLЯ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ......................................................................................... 99 DЦNYA ИQTИSADИ FORUMUNUN ИCRAЧЫ SЯDRИ KLAUS ШVAB ИLЯ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 100 AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN ENERJИ BИRLИYИ ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ MAROШ ШEFЧOVИЧ ИLЯ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 102 RUSИYANЫN LUKОЙL ШИRKЯTИNИN PREZИDENTИ VAHИD ЯLЯKBЯROV ИLЯ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 103 STATOЙL ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU ELDAR СAETRE ИLЯ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 104 ИRAQ KЦRDЦSTANЫ REGИONAL HЮKUMЯTИNИN BAШЧЫSЫ MƏSUD BƏRZANİ ИLЯ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 105 «MИCROSOFT» ШИRKЯTИNИN ЦMUMDЦNYA DЮVLЯT QURUMLARЫ ИLЯ ЯLAQЯLЯR ЦZRЯ KORPORATИV VИTSE-PREZИDENTИ TONİ TAUNS-VİTLEY ИLЯ GЮRЦШ 18 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 106

Page 389: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

389

DЦNYA ИQTИSADИ FORUMUNUN «ИPЯK YOLUNUN SЯMЯRЯSИ» ADLЫ ИNTERAKTИV ИCLASЫNDA ИШTИRAK 19 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 107 ÜMUMXALQ HÜZN GÜNÜNDƏ İŞTİRAK 20 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 114 ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB HЯSЯN RUHANИYЯ 21 yanvar 2017-cи иl ....................................................................................... 117 HИNDИSTAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB PRANAB MUKHERCИYЯ 23 yanvar 2017-cи иl ....................................................................................... 118 AVSTRALИYA ИTTИFAQЫNЫN GENERAL-QUBERNAТОРУ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB PИTER KOSQROVA 23 yanvar 2017-cи иl ....................................................................................... 119 MЦDAFИЯ NAZИRLИYИ «N» САЙЛЫ HЯRBИ HИSSЯSИNИN YENИ HЯRBИ ШЯHЯRCИYИNИN AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 23 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 120 ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ QЯRBИ AZЯRBAYCAN VИLAYЯTИNИN VALИSИ QURBANƏLİ SƏADƏT QARABAĞIN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 25 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 132 PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİKASININ AZЯRBAYCANDA YENИ TЯYИN OLUNMUШ SЯFИRИ SAİD XAN MOHMAND İLƏ GÖRÜŞ 26 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 133 UKRAYNA RESPUBLİKASININ SOSИAL SИYASЯT NAZİRİ ANDREY REVA İLƏ GÖRÜŞ 27 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 135

Page 390: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

390

DЦNYA GЮMRЦK TЯШKИLATЫNЫN BAШ KATИBИ KUNİO MİKURİYA İLƏ GÖRÜŞ 27 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 136 AMERИKA YЯHUDИ KOMИTЯSИNИN ИCRAЧЫ DИREK-TORУ ДЕВИД ЩАРРИСИН VЯ PREZИDENTИ ЪОН ШАПИ-РОНУН BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 29 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 138 «REGИONLARЫN 2014–2018-ci ИLLЯRDЯ SOSИAL-ИQTИSADИ ИNKИШAFЫ DЮVLЯT PROQRAMЫ»NЫN ИCRASЫNЫN ЦЧЦNCЦ ИLИNИN YEKUNLARЫNA HЯSR OLUНМУШ KONFRANSДА ИШТИРАК 30 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 139 YEKUN NИTQИ 30 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 148 AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN BAШ DИREKTORU KRİSTİAN DANİELSONUN RЯHBЯRLИK ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 30 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 165 QЯTЯR DÖVLƏTİNİN XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ ŞEYX MƏHƏMMƏD BİN ƏBDÜRRƏHMAN ЯL-TANİNİN BAШ-ЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 31 yanvar 2017-ъи ил ....................................................................................... 166 ШRИ-LANKA DEMOKRATИK SOSИALИST RESPUBLИ-KASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB MAYTRИPALA SИRИSENAYA 1 fevral 2017-cи иl ........................................................................................... 168 MЯDЯN HASИLATЫ ЦZRЯ ШЯFFAFLЫQ TЯШЯBBЦSЦ ИDARЯ HEYЯTИNИN SЯDRИ FREDERİK REYNFELDT İLƏ GÖRÜŞ 1 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 169

Page 391: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

391

GЮRKЯMLИ DИRИJOR MAESTRO NИYAZИNИN ABИDЯSИNИN AЧЫLЫШЫ MЯRASИMИ 2 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 171 BELЧИKA KRALLIĞINA SЯFЯR 5 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 180 GЮRKЯMLИ AZЯRBAYCAN ШAИRЯSИ XURШИDBANU NATЯVANЫN ABИDЯSИNИ ZИYARЯT 5 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 181 AVROPA ШURASЫ PARLAMENT ASSAMBLEYASЫNЫN SABИQ PREZИDENTИ RENE VAN DER LИNDEN ИLЯ GЮRЦШ 5 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 182 BELЧИKA KRALЫ FИLИPП ИLƏ GЮRЦШ 6 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 183 AVROPA ИTTИFAQЫNЫN ALИ NЦMAYЯNDЯSИ, AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN VИTSE-PREZИDENTИ FEDERİKA MOQERİNİ ИLЯ ИШЧИ SЯHЯR YEMЯYИNDƏ İŞTİRAK 6 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 184 AVROPA ИTTИFAQЫ ШURASЫNЫN PREZИDENTИ DONALD TUSK ИLЯ GЮRЦШ VƏ MЯTBUATA BЯYANATLARLA ЧЫXЫШLAR 6 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 186 AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN ENERJИ BИRLИYИ ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ MAROШ ШEVЧOVИЧ ИLЯ GЮRЦШ 6 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 190 AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN PREZИDENTИ JAN-KLOD YUNKER ИLЯ GЮRЦШ 6 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 191

Page 392: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

392

ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB HЯSЯN RUHANИYЯ 8 fevral 2017-cи иl ........................................................................................... 192 MЯRKЯZЧИ DEMOKRATLAR ИNTERNASИONALЫNЫN VИTSE-PREZИDENTИ МАРИО ДАВИД VЯ BAШ KOORDИ- NATORU SEZAR ROSELLO ИLЯ ЭЮРЦШ 8 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 193 FRANSA RESPUBLİKASININ DЮVLЯT KATИBИ JAN-VЕNСАН PLASENİN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ ИLЯ ЭЮРЦШ 8 fevral 2017-cи иl ........................................................................................... 194 ЯL-CЯZИRЯ TELEVИZИYASЫNA MЦSAHИBЯ 8 fevral 2017-cи иl ........................................................................................... 195 DЦNYA BANKЫNЫN AVROPA VЯ MЯRKЯZИ ASИYA ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ SИRИL MЦLLER İLƏ GÖRÜŞ 9 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 209 AZЯRBAYCANЫN MИLLИ QЯHRЯMANЫ ЧИNGИZ QURBA-NOVUN AИLЯ ЦZVLЯRИ ИLЯ GЮRЦШ 9 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 210 AШPA-nыn HЦQUQИ ИШLЯR VЯ ИNSAN HЦQUQLARЫ KOMИTЯSИNИN AZЯRBAYCAN ЦZRЯ MЯRUZЯЧИSИ ALAN DESTEKS İLƏ GÖRÜŞ 9 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................... 213 BAKЫDAKЫ 1 SAYLЫ POЧT FИLИALЫNЫN YENИ XИDMЯT MЯRKЯZИNИN AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 10 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 214 «AZЯRBAYCAN DЯMИR YOLLARЫ» QSC-nиn ИNZИBATИ BИNASЫNDA YARADЫLAN ШЯRAИTLЯ TANЫШLЫГ 10 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 216

Page 393: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

393

BAKЫ DЯMИR YOLU VAЬZALЫNIN ЯSASLЫ YENИDЯN QURУЛMAСЫНDAN SONRA ИSTИFADЯYЯ VERИLMƏSİ MƏRASİMİ 10 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 218 LATVИYA RESPUBLİKASININ XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ EDQARS RİNKEVİÇSİN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 12 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 221 ALMANИYA FEDERATИV RESPUBLИKASЫNЫN YENИ SEЧИLMИШ PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB FRANK-VALTER ШTAYNMAYERЯ 13 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 223 TЦRKMЯNИSTAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB QURBANQULU BERDЫMЯHЯMMЯDOVA 13 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 224 SERBИYA RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB TOMИSLAV NИKOLИЧЯ 13 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 225 LИTVA RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ XANЫM DALYA QRИBAUSKAYTEYЯ 13 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 226 GЦRCЦSTAN RESPUBLİKASININ XARИCИ ИШLЯR NAZИRИ MİXEİL CANELİDZE İLƏ GÖRÜŞ 13 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 227 ABШ-ыn BAШ QЯRARGAHLAR RЯИSИ COZEF DANFORDUN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 16 fevral 2017-ъи ил ........................................................................................ 229

Page 394: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

394

ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ ЯDLИYYЯ NAZИRИ MUSTAFA PURMЯHЯMMЯDИNИN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ ИLЯ ЭЮРЦШ 16 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 230 ALMANИYA FEDERATİV RESPUBLİKASINA ИШGЦZAR SЯFЯR 16 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 232 «MAN SE» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU YOAЩИM DRИS ИLЯ GЮRЦШ 17 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 233 KИYEV ШЯHЯRИNИN MERИ VİTALİ KLİÇKO ИLЯ GЮRЦШ 17 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 234 MЦNHEN TЯHLЦKЯSИZLИK KONFRANSЫ ЧЯRЧИVЯSИNDЯ KEЧИRИLЯN «DЯYИRMИ MASA»DA ИШTИRAK 17 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 235 XORVATИYA RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ KOLИNDA QRABAR-KИTAROVИЧ İLƏ GÖRÜŞ 17 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 240 ИSRAИL DÖVLƏTİNİN MЦDAFИЯ NAZИRИ AVИQDOR LИBERMAN ИLЯ GЮRЦШ 17 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 242 «KASPERSKY LAB» ШИRKЯTИNИN SAHИBИ VЯ BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU YEVGENИ KASPERSKИ ИLЯ GЮRЦШ 17 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 243 PAKИSTAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB MЯMNUN HЦSEYNЯ 17 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 244

Page 395: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

395

MЦNHEN TЯHLЦKЯSИZLИK KONFRANSЫ ЧЯRЧИVЯSИNDЯ KEЧИRИLЯN PANEL MЦZAKИRЯDЯ ИШTИRAK 18 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 245 TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ BAШ NAZИRИ BИNЯLИ YЫLDЫRЫM İLƏ GЮRЦШ 18 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 279 «LEONARDO» ШИRKЯTИNИN BAШ ИCRAЧЫ DИREKTORU MAURO MORETTİ ИLЯ GЮRЦШ 18 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 280 BMT-nin BAШ KATИBИ ANTONИO QUTERREШ ИLЯ GЮRЦШ 18 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 281 BRUNEY-DARЦSSALAMЫN SULTANЫ ЯLAHЯZRЯT HACЫ HЯSSЯNAL BOLKИAHA 20 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 283 QЯTЯR DÖVLƏTİNİN TЯHSИL VЯ ALИ TЯHSИL NAZИRИ MƏHƏMMƏD BİN ƏBDÜLVAHİD ƏL-HƏMMADИ İLƏ GÖRÜŞ 20 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 284 ESTONИYA RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ XANЫM KERSTИ KALYULAYDA 21 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 286 TЯHLЦKЯSИZLИK ШURASЫNЫN ИCLASIНДА ИШТИРАК 21 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 287 KЦVEYT DЮVLЯTИNИN ЯMИRИ ЯLAHЯZRЯT ШEYX SABAH ЯL-ЯHMЯD ЯL-CABИR ЯS-SABAHA 22 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 292

Page 396: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

396

KЦVEYT DЮVLЯTИ NAZИRLЯR KABИNETИNИN SЯDRИ ЯLAHЯZRЯT ШEYX CABИR ЯL-MЦBARЯK ЯL-HЯMЯD ЯS-SABAHA 22 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 293 ABШ DÖVLƏT KATİBİNİN MÜAVİNİ ROBİN DANNİQAN ИLƏ GÖRÜŞ 22 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 294 YAPONИYANЫN ИГТИСАДИЙЙАТ, ТИЪАРЯТ ВЯ СЯНАЙЕ ЦЗРЯ DЮVLЯT NAZИRИ YOŞİFUMİ MATSUMURANIN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 22 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 296 TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ ENERЖИ VЯ TЯBИИ SЯR-VЯTLЯR NAZИRИ BERAT ALBAYRAK ИLЯ GЮRЦШ 23 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 298 «CЯNUB QAZ DЯHLИZИ» MЯШVЯRЯT ШURASЫ ЧЯRЧИVЯ-SИNDЯ NAZИRLЯRИN 3-CЦ TOPLANTЫСЫНДА ИШТИРАК 23 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 299 AVROPA KOMИSSИYASЫNЫN ENERJИ BИRLИYИ ЦZRЯ VИTSE-PREZИDENTИ MAROШ ШEFЧOVИЧ ИLЯ GЮRЦШ 23 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 310 ИTALИYA RESPUBLİKASININ ИQTИSADИ ИNKИШAF NAZИRИ KARLO KALENDA ИLЯ GЮRЦШ 23 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 311 TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ QИDA, KЯND TЯSЯR-RЦFATЫ VЯ HEYVANDARLЫQ NAZИRИ FARUK ÇƏLİKİN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 23 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 313

Page 397: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

397

CИBUTИ RESPUBLİKASININ XARИCИ ИШLЯR VЯ BEYNЯL-XALQ ЯMЯKDAШLЫQ NAZИRИ MAHMUD ƏLİ YUSUFUN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ İLƏ GÖRÜŞ 24 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 314 AVROPA AZЯRBAYCANLЫLARЫ KONQRESИNИN V QURULTAYЫNЫN ИШTИRAKЧЫLARЫNA 25 fevral 2017-cи иl ......................................................................................... 316 XOCALЫ SOYQЫRЫMЫNЫN 25-ci ИLDЮNЦMЦ ИLЯ ЯLAQЯDAR BAKЫDA KEÇİRİLƏN ЦMUMXALQ YЦRЦШЦNDƏ ИШTИRAK 26 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 318 QЯTЯR DÖVLƏTİNƏ RЯSMИ SЯFЯR 26 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 323 RЯSMИ QARШЫLANMA MЯRASИMИ 27 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 324 «AL FAИSAL HOLDИNG» ШИRKЯTИNИN RЯHBЯRИ VЯ QЯTЯR ИШ ADAMLARЫ ASSOSИASИYASЫNЫN SЯDRИ ŞEYX FAİSAL BİN QASSİM BİN FAİSAL ЯL-TANİ ИLЯ GЮRЦШ 27 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 325 «QATAR PETROLEUM»UN ИCRAЧЫ DИREKTORU SAAD ШERИDA ЯL-KAABИ ИLЯ GЮRЦШ 27 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 326 GENИШ TЯRKИBDЯ GЮRЦШ 27 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 327 QЯTЯR DЮVLЯTИNИN ЯMИRИ ШEYX TЯMИM BИN HЯMЯD ЯL-TANИ İLƏ TЯKBЯTЯK GЮRЦШ 27 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 328

Page 398: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

398

SЯNЯDLЯRИN ИMZALANMASI MƏRASİMİ 27 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 329 PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİKASINA SЯFЯR 28 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 331 PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ MЯMNUN HЦSEYN ИLЯ TƏKBƏTƏK GЮRЦШ 28 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 332 PAKИSTAN İSLAM RESPUBLİКASININ BAШ NAZИRИ MЯHЯMMЯD NЯVAZ ШЯRИF ИLЯ TƏKBƏTƏK GЮRЦШ 28 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 333 TЦRKИYЯ RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ RЯCЯB TAYYИB ЯRDOЬAN ИLЯ GЮRЦШ 28 fevral 2017-ъи ил ......................................................................................... 335 İQTİSADİ ƏMƏKDAŞLIQ TƏŞKİLATININ XIII SAMMİTİNDƏ İŞTİRAK 1 mart 2017-ci il ........................................................................................... 336 BOLQARЫSTAN RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB RUMEN RADEVЯ 1 mart 2017-ci il.................................................................................... 343 ГЕЙДЛЯР ......................................................................................... 344 Шяхси адлар эюстяриъиси ............................................................................ 373 Ъоьрафи адлар эюстяриъиси ........................................................................ 378

Page 399: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

399

Техники редактор Зойа Няъяфова

Йыьым цзря оператор Илщамя Кяримова

Компцтер тяртибаты Мящяббят Оруъов

Page 400: İNKİŞAF MƏQSƏDİMİZDİRvabları, Belçika Krallığına, Qətər Dövlətinə və Pakistan İslam Respub-likasına sfərləri zamanı bu ölkəлярin rəhbərləri ilə danışıqları,

Ъилдин щазырланмасында АЗЯРТАЪ-ын материалларындан истифадя олунмушдур.

«Таймс» гарнитур. Форматы 84×108 1/32. Офсет каьызы № 1 Шярти чап вяряги 25,0. Учот няшр вяряги 25,5. Тиражы 5000

Мцгавиля гиймяти иля.

Азярбайъан Республикасы Мядяниййят Назирлийи Азярбайъан Дювлят Няшриййаты

Бакы – Мещди Щцсейн кцч. 61, далан 2, ев 3.

«Шярг-Гярб» мятбяяси, Ашыг Ялясэяр кцчяси 17.