Njoen Testamenti na ini Sranantongo Commentaar · da mama foe Peres nanga Zerach; Peres ben de tata...

609
Njoen Testamenti na ini Sranantongo Commentaar Volume I: Matteüs - Tori Ds. Robert D. Patton

Transcript of Njoen Testamenti na ini Sranantongo Commentaar · da mama foe Peres nanga Zerach; Peres ben de tata...

  • Njoen Testamenti na ini Sranantongo

    Commentaar

    Volume I: Matteüs - Tori

    Ds. Robert D. Patton

  • Wan woortoe na Fesi

    Da commentaar disi de skrifi nanga da hopoe dati a sa jepi da soema disi leisi da Bijbel foefroestan san a leisi na ini wan moro krin fasi. Mi hopoe dati a kan jepi wan preikiman toe na ini dapreiki wroko foe hem. Mi no ben proberi foe taki alasani abra ibri versi, ma foe gi wan moro krinfroestan abra da Njoen Testamenti. Gado moesoe blesi joe te joe stoeka Hem woortoe. Gadomoesoe kisi ala glori!

    Dominee PattonParamaribo, Suriname2 April 1999

  • 1

    MATTEÜS

    Matteüs 1Da famiri lo foe Masra Jezus 1. Disi de da boekoe foe dem gran avoo foeJezus Kristus, da manpikin foe David, damanpikin foe Abraham.

    Matteus ben bigin foe sori dati Jezus deda Messias, da salfoewan foe Gado, disi Gadoben seni kom na grontapoe. Ala dem Djoe bensabi dati Gado ben pramisi foe seni wan Messiasfoe verloesoe dem. Da pramisi ben kom naAbraham dati a sa de wan foe hem siri, en dati asa blesi heri grontapoe. Moro fara, dem ben sabidati Gado ben meki wan pramisi na David datiwan foe hem siri sa sidon na tapoe da kownoe-stoeroe foe hem pipel foe teego. En so Matteusben wani sori dati Masra Jezus ben komopo foeda juisti famiri foe de da troe salfoewan. 2. Abraham ben de tata foe Isaak; Isaak bende tata foe Jakob; Jakob ben de tata foe Judananga dem brada foe hem.

    Dja wi si dati alwasi da wan enkri pikinfoe Jakob disi ben de na ini da lo foe da messiasben de Juda, tokoe Matteus ben gi wan woortoeabra ala dem brada foe hem. Dati wani taki, damessias sa de gi ala dem Djoe, alwasi sortoefamiri dem ben komopo. 3. Juda nanga Tamar ben de da tata nangada mama foe Peres nanga Zerach; Peres bende tata foe Chesron, Chesron ben de tata foeAram, 4. Aram ben de tata foe Amminadab,Amminadab ben de tata foe Nachson,Nachson ben de tata foe Salmon, 5. Salmon nanga Rachab ben de da tatananga da mama foe Boaz, Boaz nanga Ruthben de da tata nanga da mama foe Obed,Obed ben de tata foe Isaï, 6. Isaï ben de tata foe David, da kownoe.David nanga da wefi foe Uria ben de da tatananga da mama foe Salomo,

    Gado de wan Gado foe gi pardon, en wanGado foe gnade. A no loekoe na wan soemapersoon. Wi si fo oema na ini da lijst dja. Ibriwan foe dem oema ben doe wan “bigi” sondoe.

    Tamar ben didon nanga hem egi schoonvader. Rachab ben de wan hoeroe-oema foe wan heidenfolkoe. Ruth ben de foe da folkoe foe demMoabiet soema, ma a ben soekoe da troe Gado. En Batseba ben didon nanga David, disi no bende hem masra. Wi si dati Gado kan gi pardon nasoema foe ibri natie, man nanga frow, en A kangi pardon foe wi sondoe. 7. Salomo ben de tata foe Rechabeam,Rechabeam ben de tata foe Abia, Abia ben detata foe Asa, 8. Asa ben de tata foe Josafat, Josafat ben detata foe Joram, Joram ben de tata foe Uzzia, 9. Uzzia ben de tata foe Jotam, Jotam ben detata foe Achaz, Achaz ben de tata foe Hizkia, 10. Hizkia ben de tata foe Manasse, Manasseben de tata foe Amon, Amon ben de tata foeJosia, 11. Josia ben de tata foe Jechonja nanga dembrada foe hem na da tem dem soema ben tjaridem gowe na Babylon na katibo.

    Wantoe boen kownoe ben de, en foeroetakroe kownoe. Wi si dati ibri soema moesoetanapoe na fesi foe Gado nanga san a ben doe gihemsrefi. Omeni soema denki dati dem de boenkaba bikasi dem ben komopo foe da juisti famiri. Ma na ini da famiri foe David disi sa doro MasraJezus Kristus srefi, wi si omeni takroe soemamoksi nanga dem boen wan. 12. Na da tem dem ben komopo foe demslafoe libi na ini Babylon, Jechonja ben detata foe Sealtiël, Sealtiël ben de tata foeZerubbabel, 13. Zerubbabel ben de tata foe Abihud,Abihud ben de tata foe Eljakim, Eljakim bende tata foe Azor, 14. Azor ben de tata foe Sadok, Sadok ben detata foe Achim, Achim ben de tata foe Eliud, 15. Eliud ben de tata foe Eleazar, Eleazarben de tata foe Mattan, Mattan ben de tata foeJakob.

    Gado ben sori wan wondroe marki na inida tori disi wi si dja. Dem Babylonier soema bengwenti foe panja wan folkoe disi dem ben tjari

  • Matteüs 1 2

    gowe te leki dem no de wan folkoe moro. MaGado srefi ben hori wan groepoe foe dem Djoeaparti, en dem ben kom baka na ini da kondre foedem. Da folkoe foe Gado no ben kom lasi fosida messias ben kom. 16. Jakob ben de tata foe Jozef, da man foeMaria, disi ben meki Jezus, disi dem kari daKristus.

    Da woortoe foe Gado sori krin dati wanverschil de na ini da tori foe Jozef nanga Maria. Ala dem tra soema ben de da tata foe da pikin. Ma a no de so dja. Jozef ben teki dafrantwoortoe leki tata, ma hemsrefi no ben mekiMasra Jezus Kristus. 17. So ala dem avoo foe Abraham te naDavid ben de tien-na-fo avoo, en foe David tena da tem dem ben hori dem soema ondro ka-tibo na Babylon ben de tien-na-fo avoo, en foeda katibo tem na ini Babylon te leki Kristusben de tien-na-fo avoo.

    Matteus ben broko da groepoe foe dageboorte foe Masra Jezus na ini drie groepoe. Wi sabi dati wantoe nem a no ben skrifi.

    Fa Maria ben meki Jezus 18. Now da geboorte foe Jezus Kristus benpasa so: Di Hem mama Maria ben mekiondertrouw nanga Jozef, fosi dem ben kommakandra, a ben feni hem nanga bere foe daSanta Jeje.

    Ala libisoema sinsi Gado srefi ben mekiAdam ben gebore nanga wan sondoe natuur. MaJezus Kristus ben gebore foe wan oema, en so Aabi wan natuur foe wan libisoema. Ma na dasrefi tem, Hem Tata ben de da Santa Jeje, en Ano ben gebore nanga wan sondoe natuur, so dati A no ben abi foe doe sondoe. Adam ben fadonna ini sondoe, en wi alamala ben waka na hembaka. Ma Jezus Kristus, disi ben abi da fasi sodati A no abi foe doe sondoe, ben wini sondoenanga didibri gi wi. 19. Dan hem masra Jozef, disi ben de wanregtvaardiki man, no ben wani foe strafoehem publiki, en so a ben prakseri foe pratinanga hem safri.

    Jozef ben abi wan bigi probleem. A ben

    de wan vroom man, en a no ben didon nangaMaria. Now a gersi dati Maria ben didon nangawan tra man, en dati a de zwanger. Dem Djoe begwenti foe meki wan pramisi foe wan boi nangawan meisje, en dan wan jari fosi dem sa trow,dem kom ondrotrow. Na ini da tem disi, efoedem wani prati, dem moesoe abi wan sortoe lantiprati, bikasi dem loekoe na dem leki man nanga frow kaba, ma da man no ben teki hem frow nahem oso ete. Na ini so wan tem, wan meisje disino ben hori hemsrefi ben verdini doodstraaf, enefoe Jozef ben wani, a ben kan wroko so wan fasinanga Maria. Ma a ben lobi hem, en a no benwani hati hem, en so a ben denki foe pratisaf’safri nanga hem. 20. Ma di a ben prakseri so, loekoe, da engelfoe Masra ben sori hemsrefi na hem na iniwan dren, en a ben taki: Jozef, joe manpikinfoe David, joe no moesoe frede foe teki Marialeki joe wefi; bikasi da bere foe hem benkomopo foe da Santa Jeje. 21. En a sa meki wan manpikin, en joe sakari hem nem JEZUS, bikasi A sa verloesoeHem pipel foe dem sondoe.

    Na ini dem versi disi, wi kan leri foeroesani. Jozef ben go aparti foe begi en denki. Diside wan boen sani foe doe na ini so wan nowtoe. Na da tem disi, Gado ben seni da engel foe Masrakom foe gi Jozef jepi. Da fosi sani da engel bendoe ben de foe kari Jozef da manpikin foe David. Jozef ben de wan saka-fasi man disi ben de wantimreman. Kande a no ben denki foeroe dati aben komopo foe da famiri foe David. Ma Gadoben kom na hem di a ben begi foe wijsheid, en Aben kari hem foe doe wan bigi wroko disi kantjari sjem foe dem soema disi kan tak’taki. Jozefben teki da wroko.

    Jezus wani taki Jehova de verloesoe. Jezus ben kom foe verloesoe Hem pipel foe demsondoe. Dati wani taki, som soema no de Hempipel. Fosi mi ben denki dati Hem pipel taki foedem Djoe, ma foe troe, Hem pipel de dem pipeldisi teki Hem leki dem verloesoeman. Jezusverloesoe wi foe da krakti foe sondoe, foe da taifoe sondoe, foe da konsensi fonfon foe sondoe,

  • Matteüs 1 3

    nanga da paiman foe sondoe. 22. Now ala disi ben pasa so, foe da pramisifoe Masra sa kom troe disi da profeti taki: 23. Loekoe, wan krin wendje sa hori bere, ena sa meki wan manpikin, en dem sa kari Hemnem Immanuël, disi wani taki: Gado de nangawi.

    Dem profeti ben taki foeroe abra JezusKristus. En dja wi jere abra da profeti tori foeJesaja, disi ben sori dati da messias sa gebore foewan krin wendje. En moro fara, da messias node wan gewoon libisoema, bikasi Hem nem deImmanuel, disi wani taki: Gado de nanga wi. Moro lati, soema ben taki dati Maria no ben krin,en dati Jezus ben abi wan takroe bigin nangahoeroedoe, ma Matteus wani wi foe sabi datidem sani ben taki kaba doro dem profeti foeGado. 24. En di Jozef ben opo foe sribi, a ben doe soleki da engel foe Masra ben taigi hem, en aben teki Maria leki hem wefi; 25. En a no ben kom makandra nanga hemfosi a ben meki hem fosi manpikin, disi a benkari JEZUS.

    Jozef de wan boen voorbeeld foe wi. Aben gi jesi na Gado. A ben teki Maria na osoalwasi soema sa taki. En moro fara, a ben horihemsrefi leki hem masra, en a no ben didonnanga hem te leki Maria ben meki Jozef.

    Matteüs 2Dem koniman kom foe da oost. 1. Now da tem di da mama foe Jezus benmeki Hem na ini Betlehem foe Juda, na inidem dei foe kownoe Herodes, loekoe, somkoniman ben komopo foe da oost kom naJerusalem, 2. En dem ben taki: Pe da soema de disi bengebore leki kownoe foe dem Djoe? Bikasi wiben si hem stari na ini da oost, en wi ben komfoe aanbegi hem.

    Wan groepoe Magi (koniman) ben komfoe da oost kondre. Wi denki dati dem ben deleki dem priester foe Perzie. Wi no sabi omeniben de, ma dem ben kom foe soekoe da kownoe

    foe dem Djoe. Dem ben si wan stari na ini daoost, en dem ben sabi dati disi kan de wan markifoe da kownoe foe dem Djoe. Kande dem bensabi da profeti-taki foe Bileam, disi ben libi naini dem birti. So dem ben meki wan reis kom nada hoofd stad foe dem Djoe, Jerusalem, en demben kom na da kownoe foe dem Djoe, Herodes,foe kisi moro leti na da tori, en foe aanbegi danjoen kownoe. 3. Di kownoe Herodes ben jere disi, a benbroko hede toemoesi, hem nanga heriJerusalem.

    Di Herodes ben jere da tori, a no benswiti gi hem, en a ben broko hede foeroe, alwasia ben de wan owroe pa na da tem disi, en fosiwan pikin kan doe iniwan sani, waarschijnlijk asa dede. Moro fara, Herodes ben de foe demEdomiet soema, en a no ben abi wan juisti letifoe de da kownoe foe dem Djoe, disi moesoekomopo foe dem egi pipel, so leki a taki na iniDeuteronomium 17. Heri Jerusalem ben komskreki nanga da tori disi. Dem no ben sabi datiwan njoen kownoe ben gebore. 4. En di a ben kari ala dem bigi priesternanga dem skrifiman foe da pipel kom ma-kandra, a ben aksi dem pe da Kristus sa gebo-re. 5. En dem ben taki gi hem taki: Na iniBetlehem foe Juda, bikasi da profeti ben skrifitaki: 6. En joe Betlehem, na ini da kondre foeJuda, no de da moro pikinwan foe demfesiman foe Juda; bikasi wan hedeman sa ko-mopo foe joe, disi sa tiri Mi pipel Israël.

    Dem profeti ben taki wan troe tori. Demben membre da profeti tori foe Micha, disi bentaki abra Bethlehem foe Juda (wan trawan ben detoe), en dati moro leki 500 jari kaba da profetiben taki dati da kownoe sa gebore na ini da fotofoe hem tata David. 7. Dan Herodes, di a ben kari dem konimankom na wan kibri fasi, ben aksi fin'fini sortoetem dem ben si da stari fosi. 8. En a ben seni dem go na Betlehem, en aben taki: Go en soekoe fin'fini foe da jongoe

  • Matteüs 1 4

    pikin, en te oen feni hem, kom taigi mi so datimi kan kom aanbegi hem toe.

    Herodes ben wroko na wan koni fasi. Ano ben taigi dem koniman san a ben de van planfoe doe, ma a ben meki wan besroiti kaba foe kirida pikin. Disi no ben de wan bigi sani gi hem,bikasi a ben kiri omeni tra soema na fesi. So aben aksi dem sortoe tem dem ben si da stari fosi,foe sabi omeni jari owroe da pikin ben de. Endan a ben seni dem go soekoe da pikin, so dati tea sabi soema na hem, dan a kan kiri hem. 9. Di dem ben jere da kownoe, dem bengowe, en loekoe; da stari disi dem ben si na daoost ben go na dem fesi te a ben tanapoe natapoe da presi pe da jongoe pikin ben de. 10. Di dem ben si da stari, dem ben breiti toe-moesi. 11. En di dem ben kom na ini da oso, demben si da jongoe pikin nanga Maria, Hemmama, en dem ben fadon aanbegi Hem; endem ben opo dem presenti foe gi Hem:gowtoe, switi smeri sani, nanga mirre.

    Dem koniman ben breiti, bikasi da stariben go na dem fesi agen foe jepi dem, en a bentiri dem te leki dem ben doro da juisti presi. Ano ben teki langa toemoesi, bikasi Betlehem bende wan 10 kilometer nomo foe da foto. Ma nowan tra soema ben go nanga dem.

    Di dem ben doro drape, dem ben feni wanjongoe boi na ini wan oso. Da kownoe foe hemelnanga grontapoe ben libi wan eenvoudig fasi. Enwi si toe dati dem sani wi gwenti foe doe naKerst, foe sori da baby Jezus nanga demskapoeman nanga dem koniman moksi makandrano klop nanga da Bijbel. Dem skapoeman benkom foe troe na da neti di Jezus ben gebore, madem koniman ben kom kande 18 moen efoe morolati. A de wan pikin, en a no de wan baby moro. En dem ben libi na ini wan oso, en dem no bentan na ini wan meti presi moro.

    Dem ben tjari presenti kom disi de fitiwan kownoe. Da gowtoe kan taki dati a de wantroe kownoe, en a de fiti gi wan kownoe. Damirre kan taki abra hem dede, en da tra switismeri sani foe da pina te leki dede disi de wan

    switi smeri ofrandi gi wi sondoe. 12. En di Gado ben waarskow dem na iniwan dren dati dem no moesoe drai go baka naHerodes, dem ben go baka na dem egi kondrena wan tra pasi.

    Gado, disi sabi san disi de na inilibisoema hati, ben sabi san Herodes ben wanidoe. So a ben seni wan dren gi dem koniman sodati dem no sa drai go baka na Jerusalem, madem sa waka go baka na dem kondre na wan trapasi.

    Dem lowe go kibri na ini Egypti: 13. En di dem ben gowe, loekoe, da engel foeMasra ben sori hemsrefi na Jozef na ini wandren, en a ben taki: Opo, teki da jongoe pikinnanga Hem mama, en lon go kibri naEgyptikondre, en tan drape te leki mi taigijoe; bikasi Herodes sa soekoe da jongoe pikinfoe kiri Hem. 14. Di a ben opo na neti a ben teki da jongoepikin nanga Hem mama, en a ben gowe naEgypti. 15. En a ben tan drape te leki Herodes bendede; so dati san da profeti foe Masra ben takiben kom troe taki: Mi ben kari Mi manpikinkomopo foe Egypti.

    Ete wan leisi wi si dati Jozef de da juistisoema foe de da kweki tata foe Jezus. Da engelfoe Masra ben kom na Jozef na ini wan dren, ena ben gi hem wan waarskow foe lowe go kibri naini Egypti. En Jozef no ben draidrai. Da srefineti a ben opo en a ben gowe. Efoe a ben waktiwantoe dei foe seti alasani leki dem moesoe de,a ben lati kaba.

    Wi si ook toe fa Gado ben sorgoe dafamiri. Nanga dem presenti dem kan tan na libiwan boen pisi tem. Wi bribi dati dem ben de naini Egypti kande wan 5-6 jari so. Moro fara, daprofeti Hosea ben taki da tori disi na ini hemprofeti-boekoe, dati Gado sa kari Hem pikinkomopo foe Egypti.

    Herodes kiri dem jongoe pikin na Betlehem: 16. Dan Herodes, di a ben si dati demkoniman ben hori hem na spotoe, ben kisi bigihatibron, en a ben seni soldati go foe kiri ala

  • Matteüs 1 5

    dem pikin disi no ben tapoe toe jari ete foeBetlehem nanga dem birti lontoe; dati ben deda tem disi a ben aksi fin'fini na demkoniman.

    Herodes ben sabi dati dem koniman noben abi wan langa reis. Ma dem no ben dorobaka so leki dem moesoe doro. So Herodes benmeki wan besroiti foe kiri ibri jongoe boi disi notapoe toe jari ete, so dati zeker a sa kiri da pikindati. Ma wi sabi dati Herodes ben seni demsoldati lati, bikasi wi no man wini Gado. 17. Dan san da profeti Jeremia ben taki benkom troe taki: 18. Na Rama dem ben jere wan stem foejammer nanga bigi krei nanga sari. Rachelben bari krei foe dem pikin foe hem, en a noben wani dem troostoe hem, bikasi dem noben de moro.

    Som sani disi skrifi na ini dem profetiboekoe de tranga foe froestan. Dja wi si dati daprofeti Jeremia ben taki wan tori disi ben de wandangra-hede sani te leki da momenti disi. A bentaki abra fa dem oema sa krei foe dem pikin disidem soldati ben kiri.

    Dem komopo foe Egypti go na Nazaret: 19. Ma baka da dede foe Herodes, loekoe,wan engel foe Masra ben sori Hemsrefi giJozef na ini Egypti na ini wan dren. 20. A ben taki: Opo, en teki da jongoe pikinnanga Hem mama, en go baka na ini dakondre foe Israël, bikasi dem soema disi bensoekoe foe kiri da pikin dede kaba. 21. En a ben opo, en a ben teki da jongoepikin nanga Hem mama, en a ben kom na inida kondre foe Israël. 22. Ma di a ben jere dati Archelaüs de basifoe Judea na ini da presi foe hem tata Hero-des, a ben frede foe go drape; tokoe Gado benwaarskow hem na ini wan dren, en a ben draigo na ini dem birti foe Galilea; 23. En a ben kom foe libi na ini wan foto demkari Nazaret; so dem woortoe foe dem profetiben kom troe taki: Dem sa kari Hem wanNazoreeër soema.

    Jozef ben abi pasensi foe wakti te leki

    Gado ben taigi hem foe go baka na Israelkomopo foe Egyptikondre. Te foe kaba, wanengel ben sori hem dati a kan go baka. Ma di aben kom na Israel, a ben kom jere dati Archaleusben de da kownoe na da dede foe hem tata. Enda man disi ben de wan takroe man leki hem tata. So Jozef ben teki da okasi foe go na Nazaret. Endisi ben de wan boen presi foe Masra Jezus foetan, bikasi som foe dem bigi pasi foe go na trakondre ben pasa drape, alwasi da foto hemsrefiben de wan rustig foto. En disi ben meki wan traprofeti-tori kom troe toe.

    Matteüs 3Da wroko foe Johannes da dopoeman: 1. Na dem dei dati, Johannes da dopoemanben kom preiki na ini da woestijn foe Juda 2. En a ben taki: Drai joe libi; bikasi da kow-noekondre foe hemel de krosibei kaba.

    Foe da fosi tem na ini fo hondro jari, wanprofeti ben opo hem stem na ini Juda. Johannesda dopoeman ben bigin foe preiki foe tjari wanboskopoe gi da pipel. A ben taki dati demmoesoe drai dem libi, fika dem sondoe, en komna Gado. Foe san’ede? Da kownoekondre foehemel, dati wani taki, da kownoekondre disiGado srefi sa abi, de krosibei kaba. Da messiassa kom! Disi no de wan kownoekondre foegrontapoe, ma a sa komopo foe hemel srefi. Meki wi si dati Johannes no ben bigin na ini wanbigi foto. A no ben bigin na ini wan kerki. Maa ben bigin na ini da woestijn. 3. Jesaja da profeti ben taki foe hem di a bentaki: Da stem foe wan soema disi de bari naini da woestijn taki: Meki da pasi foe Masraklari; meki Hem pasi reti.

    Jesaja da profeti ben taki foe Johannesbijna sebi hondro jari na fesi. A taki dati wanprofeti sa kom na ini da woestijn, en dati dawroko foe hem sa de leki wan fesiman foe datroe messias. Johannes da dopoeman ben teki dawroko dati. 4. Da srefi Johannes ben weri wan krosi foekameli wiwiri, en a ben weri wan leri boebalontoe hem mindri, en hem njanjan ben de

  • Matteüs 1 6

    sprinka nanga boesi honi.Johannes ben sori hemsrefi leki wan

    profeti disi gersi Elia. A ben weri wan sortoegrofoe krosi, en a no ben njan switi njanjan, maa ben njan soso honi nanga sprinka. Da fasi disiJohannes ben libi ben de wan marki gi demsoema dati a de wan troe profeti. 5. Dan soema foe Jerusalem nanga heri Judaben go na hem, nanga ala dem birti foe daJordaan liba, 6. En di dem ben bekenti dem sondoe, a bendopoe dem na ini da Jordaan liba.

    Foeroe soema ben kom na Johannes foeteki dopoe. Dem ben bekenti dem sondoe, endem no ben kibri dem. Dan dem ben teki dopoeleki wan marki dati dem ben drai libi, komopofoe da sondoe pasi foe dem. 7. Ma di a ben si foeroe foe dem Fariseemannanga dem Sadduceeman ben kom foe kisidopoe, a ben taki gi dem taki: O sneki pikin,soema ben waarskow oen foe lon go kibri foeda hatibron disi sa kom? 8. Foe dat'ede oen moesoe meki dem froktoedisi de fiti wan soema disi drai hem libi; 9. Oen no moesoe denki foe oensrefi taki: Wide dem pikin foe Abraham; bikasi mi taigi oendati Gado kan meki dem ston disi kisi libi entron pikin foe Abraham. 10. So srefi da aksi de klari kaba foe kapoedem loetoe foe da bon; foe dat'ede dem sakapoe ibri bon disi no meki boen froktoetrowe na ini da faja.

    Johannes ben taki tranga gi demkerkiman. A ben sori dem krin dati foe go nakerki en foe doe dem ceremonie no de sari na inida ai foe Gado. Dem moesoe komopo foe dasondoe pasi foe dem. Da hatibron foe Gado bensa kom, en dem moesoe lon go kibri (na iniJezus). A no ben de nofo foe taki dati dem abisari hati foe dem sondoe, ma dem moesoe fika dasondoe pasi foe dem. Dem no moesoe loekoe nademsrefi leki vroom soema bikasi dem ben dekerki soema. Moro fara, Gado no loekoe nasoema persoon. Bikasi dem ben komopo foe dafamiri foe Abraham no de sari sref’srefi. Dem

    moesoe wasi krin foe dem sondoe. En te dakroetoe sa kom, dan dem moesoe loekoe boensan dem sa doe! Bikasi dem ben si da leti kaba,en Gado sa de moro streng nanga dem soema disisabi da waarheid leki dem soema disi no sabi. 11. Foe troe mi dopoe oenoe nanga watra foedrai libi, ma Hem disi sa kom na mi baka demakti moro leki mi, en mi no de waarti foetjari Hem soesoe; A sa dopoe oen nanga daSanta Jeje en nanga faja. 12. Hem waiwai de na ini Hem anoe foe waiHem aleisi boen fasi; A sa kibri Hem aleisi naini Hem makzien, ma A sa trowe dem aleisiboeba na ini da faja disi no wan soema kankiri.

    Johannes ben taki dati da troe messias sakom na hem baka. Johannes de wan boskopoe-man nomo disi waka na Hem fesi. A de wandinari disi no de waarti foe doe da moro lagidienst foe da troe messias. Da messias no sadopoe nanga watra, ma nanga da Santa Jeje srefi,en ala soema abi dati fanowdoe. Moro fara, a sadopoe nanga faja. Now wi sabi dati Jezus sadopoe nanga da Santa Jeje. En efoe wi loekoe naversi 12, wi si dati da prakseri foe da dopoe diside foe fringi dem soema disi no bribi go na hel.

    Jezus teki dopoe: 13. Dan Jezus ben komopo foe Galilea go nada Jordaan liba na Johannes, foe meki adopoe Hem.

    Disi de wan verwondroe sani. Da Pikinfoe Gado srefi sa waka nanga foetoe komopo foeGalilea, waka kom na Juda, wan boen afstand,foe meki Johannes dopoe Hem. Ma Jezus benmeki alasani. Jezus no ben abi sondoe. Foesan’ede A sa doe so wan sani? 14. Ma Johannes ben tapoe Hem; a ben taki:Mi abi fanowdoe foe Joe dopoe mi. Fa Joe dekom na mi dan?

    Johannes ben sori troe saka-fasi. Alasoema ben sabi dati wan bigi profeti ben opo nadem mindri. Tokoe a no ben loekoe na dati. Ano ben firi waarti sref’srefi na fesi foe Jezus. Enso a moesoe de toe nanga wi. Hoe moro krosibeiwi kom na Jezus, hoe moro wi sa sabi dati wi abi

  • Matteüs 4 7

    Jezus fanowdoe na ini wi libi. 15. Jezus ben taki gi hem taki: Meki a pasaso now; bikasi so a de fiti foe doe ala wi pliktireti. Dan a ben gi Hem pasi.

    Jezus no ben kom foe teki dopoe foepoeroe sondoe, bikasi A ben de sondro sondoe. Ma A ben kom leki da fesiman foe libisoema, foedoe ala plikti disi wan libisoema moesoe doe. Efoe wi denki dati wi no abi fanowdoe foe tekidopoe, dan wi kori wisrefi! Loekoe fa Jezus srefiben denki dati a ben de fanowdoe foe doe ala wiplikti.

    Di a ben jere dem woortoe disi, Johannesben go doro foe dopoe Masra Jezus Kristus. Ano ben stree moro. So a de nanga soema disi abitroe saka-fasi na fesi foe Gado. Te dem sabi dawani foe Gado, dem doe dati. 16. Dan di Jezus ben dopoe kaba, A benkomopo foe da watra, en loekoe, hemel benkom opo na Hem tapoe, en A ben si da Jeje foeGado ben saka kom na ondro leki wan doifi,en A ben tan na Hem tapoe; 17. En loekoe, wan stem komopo foe hemeldisi ben taki: Disi de Mi lobi Manpikin; nangaHem Mi abi bigi prisiri.

    Meki wi prakseri dati Jezus ben waka nada Jordaan liba, en dati Johannes ben dopoe pefoeroe watra de. Mi no kan prakseri dati demben poti pikinso watra na Jezus hede. A ben sakana da watra ondro, en A ben opo baka. Disi sorifa wi de wan na ini da dede nanga da opo-bakafoe Masra Jezus.

    Wi si da drie-in-eenheid foe Gado foe dafosi tem na ini da Njoen Testamenti dja. Gadoda Tata ben piki komopo foe hemel. A ben takidati Jezus de Hem lobi Manpikin. Disi sori datiJezus de Gado. Moro fara, A ben taki dati A benabi prisiri nanga Hem. Disi sori dati da libi foeMasra Jezus ben gi Gado bigi prisiri.

    Dan wan doifi ben saka komopo foehemel disi ben de da Santa Jeje srefi, disi benkom leki wan marki gi Johannes foe sabi datiJezus Kristus de da messias foe troe.

    Matteüs 4

    Didibri tesi Jezus na ini da woestijn 1. Dan da Santa Jeje ben tjari Jezus go na inida woestijn foe didibri moesoe tesi Hem.

    A no ben de so maar disi Jezus ben go naini da woestijn. A ben dopoe, en now da tem foeHem wroko doro. Ma A moesoe meki Hemsrefiklari foe da wroko. En so A ben go na ini dawoestijn foe teki tem foe begi en foe sabi da wanifoe Gado. Da Santa Jeje srefi ben t 2. En di A no ben njan fo tenti dei nanga fotenti neti langa, dan angri ben kiri Hem.

    Wi si dati Jezus no ben njan 40 dei langa. A ben faste na da tem disi A ben begi na ini dawoestijn. Now dati da tem kaba, angri ben komkiri Hem. Wi si dati Jezus de wan libisoematroe, alwasi A de Gado da Pikin toe. 3. En di da tesiman ben kom na Hem, a bentaki: Efoe Joe de da Pikin foe Gado,komanderi dem ston disi foe tron brede.

    Joe kan verwakti dati didibri sa kom naso wan tem. A ben de wan boen presi foe didibritesi Hem. A ben de Hem wawan. A ben de wanboen tem foe tesi Hem. A ben swaki nangaangri-bere. A ben de wan boen tem foe tesiHem, bikasi now Jezus sa bigin da wroko foeGado.

    Da fosi tesi de wan koni tesi foe troe. Didibri taki: Joe de Gado Pikin. Joe no ben njan40 dei langa. No wan njanjan de na da presi disi. Loekoe omeni ston de, disi gersi brede. LekiGado, Joe kan taki en meki dem tron brede foenjan. Ma san didibri wani doe dja? Foe njan node wan ogri sani. En foeroe ston ben de, so datiefoe Jezus ben meki wantoe tron brede, dati no sade ogri. Ma didibri wani Jezus foe wroko apartifoe Hem Tata. Alatem da drie-in-wan Gado benwroko samen. Ma didibri taki: Joe de Gado. Joekan sorgoe Joesrefi sondro foe go na Joe Tata.

    Kande wan tra pisi foe da tori ben de toe. Kande wan pisi foe da tesi ben de foe gebruiki damakti A abi leki Gado foe gi trawan njanjan sodati dem sa teki Hem leki dem verloesoeman. Dem ben doe disi na ini Johannes 6. 4. Ma Jezus ben piki hem taki: Boekoe foeGado taki: Wan soema no sa libi foe brede

  • Matteüs 4 8

    wawan, ma nanga ibri woortoe disi komopofoe da mofo foe Gado.

    Jezus ben wini da fosi tesi. A ben takifoe da Bijbel dati libisoema no tan na libi nangabrede wawan, ma nanga da woortoe foe Gado. Dati wani taki, a no de dem sani foe grontapoenomo disi libisoema abi fanowdoe, leki njanjan,krosi, enz., ma dem Jeje moesoe abi da juistinjanjan toe - en dati de da woortoe foe Gado. 5. Dan didibri ben tjari Hem go na ini dasanta foto, en a ben poti Hem na tapoe dapinti foe da tempel. 6. En a ben taki gi Hem taki: Efoe Joe de daPikin foe Gado, hiti Joesrefi go na ondro, bi-kasi a de skrifi kaba taki: A sa gi Hem engelwan opdrakti abra Joe; en dem sa tjari Joe naini dem anoe, so dati noiti wan tem Joe sa nakiJoe foetoe na wan ston.

    Now didibri tesi Jezus foe gebruikiwondroe-wroko foe wini dem soema. Dan Jezusno abi foe go na da kruisi. Dem sa si da bigiwondroe en waka na Hem baka. En didibri takiBijbel woortoe toe. Wi no moesoe denki datididibri no man sabi da Bijbel. A sabi hem boen,ma a misbruik hem toe. En so a doe dja, en apoeroe wan pisi na mindri foe Psalm 91:11-12. Foeroe foe dem falsi leri doe da srefi sani. Demteki wan pisi foe Gado woortoe, ma poeroe wantra pisi. 7. Jezus ben taki gi hem taki: A de skrifi toetaki: Joe no sa tesi Masra joe Gado.

    Jezus taki dati wi no moesoe tesi Gado. Wi no moesoe proberi foe dwingi Gado foe doesan wi wani. Wi moesoe saka na Hem ondroalatem. So da woortoe foe Gado sori wi. 8. Wan leisi baka, didibri ben tjari Hem gona tapoe wan toemoesi hei bergi, en a ben soriHem ala dem kownoekondre foe grontapoe,nanga da glori foe dem; 9. En a ben taki gi Hem taki: Ala dem sanidisi mi sa gi Joe, efoe Joe sa fadon na mi fesi,en aanbegi mi.

    Disi de wan skreki tori, bikasi wi si fadidibri abi foeroe krakti, en fa a de wan asrantisoema toe. Jezus no ben stree. Di Adam ben doe

    sondoe, da makti disi a ben abi na grontapoe benfadon na ini da anoe foe didibri. Moro fara,didibri ben wani da schepper foe da heelal, dasoema disi ben meki hem srefi, foe fadon aanbegihem. Wi kan si wan bigi verschil na mindri foedem troe engel foe Gado nanga dem fadon engel. Dem fadon engel (dem takroe jeje) wani wi foeaanbegi dem, ma dem troe engel foe Gado noitiaksi so wan sani, ma dem taigi wi foe aanbegiGado wawan. 10. Dan Jezus ben taki gi hem taki: Komopona Mi fesi, joe Satan; bikasi Boekoe de taki:Joe sa aanbegi Masra joe Gado, en Hemwawan joe sa dini.

    Ete wan leisi, Masra Jezus ben winididibri nanga da santa woortoe foe Gado. A bentaki krin dati wi no moesoe aanbegi no wan traGado boiti da libilibi Gado. Ma didibri wani wifoe dini hem, efoe foe dini dem sani disi de naondro hem makti dja na grontapoe. Omenisoema boigi kindi gi wan ston efoe wan popkiefoe wan beeld. Trawan dini moni efoe oso efoewagi efoe bigi nem. Ma wi moesoe aanbegi dalibilibi Gado wawan! 11. Dan didibri ben libi Hem, en loekoe, demengel ben kom en dini Hem.

    Jezus Kristus ben wini didibri. En wi kanwini didibri toe, en gebruiki dem srefi sani disiJezus ben gebruiki: begi, da woortoe foe Gado,nanga da krakti foe da Santa Jeje. Ala dem driede foe iniwan bribiwan disi sa gebruiki dem.

    Jezus go na Kafarnaüm: 12. Now di Jezus ben jere dati dem ben srotoJohannes na ini doengroe-oso, A ben teki pasi,go na Galilea.

    Da tem foe Hem wroko ben doro. Daman disi moesoe go na fesi ben kaba nanga Hemwroko foe meki alasani klari gi da messias, ennow Johannes ben sroto kaba. Jezus ben komopofoe da woestijn, en A ben go na ini Galilea. 13. En A ben komopo foe Nazaret, en A bengo libi na Kafarnaüm, disi de krosibei na dazee-kanti, na ini da birti foe Zebulon nangaNaftali: 14. Foe meki da profeti-taki kom troe disi

  • Matteüs 4 9

    Jesaja ben taki: 15. Da kondre foe Zebulon en da kondre foeNaftali, na da zee-kanti, na abrasei daJordaan liba, Galilea disi de foe dem heidensoema; 16. Da pipel disi ben sidon na ini doengroeben si wan bigi leti; en dem soema disi bensidon na ini da kondre en na ini da kowroe-pefoe dede ben si da leti disi ben skijn gi dem.

    Jezus ben verkisi foe komopo foeNazaret, en A ben go na Kafarnaum. Foeroedifrenti folkoe ben libi drape. Na ini Nazaretmoro lati A sa leri dem dati wan profeti no abibigi nem na ini hem egi foto nanga hem egifolkoe.

    Moro fara, Jezus ben go na Kafarnaumbikasi foe wan foe dem profeti-taki foe Jesaja. Aben taki dati dem soema disi ben sidon na inidoengroe ben si wan bigi leti. Di Jezus ben go naKafarnaum, A ben meki da profeti-taki disi komtroe. En foe troe, dem Djoe ben sidon na inidoengroe, ma Jezus ben kom foe tjari da leti foeda boen njoensoe gi dem. Dem ben sidon na inida birti foe dede, ma Jezus ben tjari libi kom.

    Jezus kari Petrus nanga Andreas, Jakobusnanga Johannes 17. Baka da tem disi Jezus ben preiki taki:Drai joe libi; bikasi da kownoekondre foehemel de krosibei kaba.

    Jezus ben preiki dati soema moesoe draidem libi bikasi da kownoekondre foe hemel dekrosibei. Drai dem libi ben taki: drai komopo foeda sondoe pasi pe joe ben de. En drai dem libiben taki: drai kom na Gado. Wi toe moesoe tjarida boen njoensoe gi trawan dati da kownoe-kondre foe Gado de krosibei, na ini wi hati, endati wi moesoe kom boen baka nanga Gado. 18. Jezus ben waka na sei foe da zee foeGalilea, en A ben si toe brada, Simon disi demkari Petrus, nanga hem brada Andreas, fringidem neti go na ini da zee; bikasi dem ben defisiman. 19. En A ben taki gi dem taki: Waka na Mibaka, en Mi sa meki oen tron fisiman foe kisilibisoema.

    20. En wantem dem ben libi dem neti, endem ben waka go na Hem baka.

    Jezus Kristus ben sabi Petrus nangaAndreas kaba, ma now A kari dem foe kom naHem baka. A ben gi dem wan wroko foe doe. Dem no sa kisi fisi moro, ma dem sa kisilibisoema doro da woortoe foe Gado. Si fa demben gi jesi. Dem ben libi alasani, en dem benwaka na Jezus baka. 21. En di A ben go moro fara, A ben si toetra brada, Jakobus da pikin foe Zebedeüs,nanga Johannes hem brada, disi ben de na inida sipi nanga dem tata Zebedeüs, en dem benlapoe dem neti. En A ben kari dem kom. 22. En wantem dem ben libi da sipi nangadem tata, en dem ben waka go na Hem baka.

    So srefi, wi si Jakobus nanga Johannes,disi ben lapoe dem neti nanga dem tata. Enwantemwantem dem ben libi dem tata foe wakana baka Jezus.

    Jezus ben kari soema disi ben sabi foewroko kaba. Dem ben sabi foe wroko nangatrawan kaba. Ma moro belangrijk, A ben karisoema disi ben de bereid foe libi dem sani foegrontapoe foe arki da kari foe Jezus. Wi moesoeaksi wisrefi toe efoe wi toe de bereid foe pikiJezus na wan boen fasi, en foe libi san wi abi, enfoe waka na Hem baka. 23. Jezus ben waka lontoe heri Galileakondre, en A ben leri na ini dem Djoe kerki-oso, en A ben preiki da boen njoensoe foe dakownoekondre, en A ben meki ala sortoesikiman kom boen baka, en A ben dresi alasortoe siki na mindri foe da pipel. 24. En A ben kisi bigi nem na ini da heriSyrië kondre; en dem ben tjari ala sortoe sikisoema kom na Hem nanga ala sortoe sikinanga hebi, nanga dem disi ben abi takroe jejena dem tapoe, nanga dem lau soema, nangadem disi ben verlam, en A ben meki dem komboen baka. 25. Wan bigi hipi soema ben waka kom naHem baka disi ben komopo foe Galilea, nangada Dekapolis, nanga Jerusalem, nanga Judea,nanga dem presi na abrasei foe da Jordaan

  • Matteüs 4 10

    liba.Jezus ben waka lontoe en A ben go pe

    dem sa jere Hem, na ini dem Djoe kerki. A benleri dem abra da kownoekondre foe Gado. Morofara, Jezus ben sori da krakti foe Hem di A benmeki foeroe siki soema kom boen baka. Na inibijzonder, dem ben taki foe soema disi dem jejeben siki di dem takroe jeje ben kwinsi dem, endem soema disi ben lau, en dem froestan benkom boen baka, nanga dem verlam soema disiben kisi dem skin baka. So foeroe soema na inida birti foe Syrië-kondre ben kom na Hem, nangadem soema foe Galilea nanga dem tra presi. Wisi dati Jezus, da schepper foe alasani, ben abimakti foe meki wi jeje, wi sieli nanga wi skinkom boen baka. En A kan doe dati ete te wi giwisrefi abra na ini Hem anoe.

    Matteüs 5Da preiki na tapoe da bergi: 1. En di A ben si dem hipi soema, A ben krengo na tapoe wan bergi; en di A ben sidon, demdiscipel ben kom na Hem; 2. Dan A ben opo Hem mofo, en A ben leridem taki:

    A de belangrijk foe si dati dem leri disiben de gi dem discipel, en no gi ala soema. Masra Jezus ben gi dem discipel spesroetoe lesfoe jepi dem gro. Dem srefi les wi abi fanowdoefoe gro toe. Wi si na ini da leri disi Masra Jezusben gi dati da systeem foe grontapoe no de dasrefi leki disi foe hemel. 3. Blesi foe dem soema disi de poti na ini jeje,bikasi da kownoekondre foe hemel de foedem.

    Sortoe poti soema? A no de dem soemadisi de poti na ini skin fasi disi de blesi. Gado notaki dati a de wan bijzonder blesi foe de nangasoso skin efoe sondro njanjan nanga daki. Madem soema disi sabi dati dem de poti na ini jeje. Dem de leki pikinnengre, disi sabi dati dem abijeje-gro fanowdoe. Dem sabi dati foe jeje-grodem moesoe kom na Gado, en dati dem egi koninanga krakti no de sari. Sondro da jepi foe Gado,wi sa de na ini hel foe teego. Wi no de moro

    boen leki trawan, ma wi abi Gado fanowdoe. Efoe mi no de poti na ini jeje, dan mi abi wan firifoe de foeroe nanga misrefi. Da gerechtigheiddisi komopo foe misrefi kan go so fara lekimisrefi kan go. Te misrefi dede, da gerechtigheiddati sa dede toe. Ma da gerechtigheid foe Gadode tan foe teego. Da soema disi de poti na inijeje drai komopo foe soso grontapoe goedoe, ena kom na Gado.

    Da soema disi de poti na ini jeje sa kisi dakownoekondre foe hemel. Gado sa gi dempardon foe dem sondoe. Dem sa abi gemeen-schap nanga tra bribiwan na grontapoe, en sa tanna ini hemel nanga Gado foe teego. 4. Blesi foe dem soema disi de nanga sari-hati, bikasi dem sa kisi troostoe.

    Dem soema disi abi wan hati disi debroko nanga sari abra dem sondoe. Dem firi troeberouw, troe sari-hati foe dem egi sondoe, endem kan firi sari foe da sondoe disi de lontoedem toe. Da sari disi no de soso foe trobi disimiti dem bikasi foe dem sondoe, ma sari datidem ben broko da wet foe Gado. So wan soemasa feni pardon, en Gado sa gi hem troostoe doroda troostoeman, da Santa Jeje. Dem sa sabi datiGado lobi dem, en A sa tiri dem en sorgoe dem. 5. Blesi foe dem saka-fasi soema, bikasi demsa kisi grontapoe leki wan erfenis.

    Dem basi nanga dem kownoe foe gron-tapoe wroko doro makti. Dem wani de basi abratrawan. Ma a no de so nanga da soema disi. Disino wani taki abra wan wis’wasi man, ma wanman disi dwingi hemsrefi, en disi no opohemsrefi. So wan soema no abi faja-hati, en aabi safri-fasi. A de wan soema disi gi pardon, ena no hori soema na hati. A no de wan soema disimoesoe bari tranga, ma a waka safri. So wansoema sa kisi grontapoe leki wan erfenis. A saabi wan porsi foe da grontapoe disi wi abi now,ma na ini bijzonder, da njoen grontapoe nanga danjoen hemel disi sa kom na ini da toekomst. 6. Blesi foe dem soema disi abi angri nangadreiwatra foe gerechtigheid ede; bikasi dembere sa foeroe.

    Da soema disi no wani wan pikin pisi foe

  • Matteüs 5 11

    gerechtigheid, ma a de wan soema disi moesoeabi gerechtigheid leki wan man disi bijna dedenanga dreiwatra moesoe abi watra. Da fasi datia skrifi na ini Grieki tongo sori dati disi de wansoema disi lostoe foe abi gerechtigheid na inihem heri libi. Som soema taki dati pikinsogerechtigheid de sari gi dem. Ma a no de so foeda soema disi. A moesoe kom foeroe, en Gadopramisi foe foeroe hem toe. Gado taki: Opo joemofo bradi, en mi sa foeroe hem. Da gerechtig-heid disi no de foe abi gerechtigheid nomo, datiwani taki, san wi kisi foe Masra Jezus Kristus,ma foe doe hem toe, so dati dem boen wroko foewi sa gi wi Gado bigi nem. 7. Blesi foe dem soema disi abi sari-hati gitrawan, bikasi trawan sa abi sari-hati nangadem baka.

    Da soema disi no hori soema na ini hati. A sabi foe jepi trawan, en a firi dem problemafoe trawan toe. Dem soema abi da lobi foe Gadodisi tan na ini dem hati. So srefi trawan sa abisari-hati gi dem, en Gado srefi sa sori dem sari-hati toe. 8. Blesi foe dem soema disi abi wan krin hati,bikasi dem sa si Gado.

    Soema sa si Gado? Dem soema nangawan krin hati. Soema sa opo go na da bergi foeMasra? Dem soema nanga krin anoe. So wansoema sa libi wan krin libi na grontapoe. A sahori hemsrefi aparti foe da flaka foe grontapoe. A hori da waarheid doro da Santa Jeje. Alwasiwi alamala abi wi egi firi nanga prakseri disimoksi na ini dem wroko disi wi doe foe Gado,tokoe so wan soema soekoe foe wasi hemsrefidei foe dei foe kom krin na Gado fesi. En nowdem sa si Gado, alwasi wi no si Hem krin ete. En moro lati, wi sa si Hem fesi na fesi. 9. Blesi foe dem soema disi meki vrede kom,bikasi trawan sa kari dem dem pikin foeGado.

    Troe vrede moesoe komopo foe Gado. En Gado lobi dem soema disi soekoe foe tjarivrede kom na mindri foe dem bribiwan. Wimoesoe soekoe foe abi vrede fosi nanga Gado, tewi drai wi libi, en dan vrede na mindri foe

    wisrefi nanga trawan, en dan na mindri foetrawan nanga trawan. Te wi doe so, wi sa tjariwisrefi leki troe pikin foe Gado, en dem sa kariwi pikin foe Gado toe. 10. Blesi foe dem soema disi kisi trobi bikasifoe gerechtigheid ede; bikasi dem sa abi dakownoekondre foe hemel. 11. Blesi foe oen, te soema sa kosi oen, envervolgoe oen, en taki ala sortoe leitori agensioen, bikasi foe Mi ede. 12. Oen moesoe breiti en prisiri toemoesi, bi-kasi oen sa kisi wan bigi paiman foe dati naini hemel; bikasi so srefi dem ben doe ogri nadem profeti disi ben de na oen fesi.

    Gado pramisi dati trobi sa miti ibri troebribiwan. Foe san’ede? Bikasi wi no de foegrontapoe. Wi no weri dem krosi foe grontapoe. Wi no taki da tongo foe grontapoe. Wi no wakaleki dem heiden soema waka. En so grontapoeno lobi wi, bikasi wi fon dem konsensi na ini daboen waka foe wi. Soema sa spotoe wi, kosi wi,vervolgoe wi, en som soema sa lasi libi srefi. Mawi no moesoe mandi. Wi moesoe prisiri.

    Fa wi bribiwan kan prisiri na ini trobi? Bikasi disi de wan marki dati wi de troe dinarifoe Gado, efoe da trobi disi miti wi de bikasi wide troe bribiwan. Moro fara, wi abi da pramisifoe Gado dati wi sa kisi bigi beloning, bigipaiman na ini hemel foe dati. En wi kisi datroostoe woortoe dati dem profeti ben abi demsrefi sani miti dem toe.

    Dem discipel nanga grontapoe: 13. Oenoe de da sowtoe foe grontapoe; maefoe da sowtoe lasi hem tesi, fa a kan tronboen sowtoe baka? A no de waarti foe noti,boiti foe trowe na gron pe soema sa waka nahem tapoe.

    Da pikin voorbeeld disi taki foeroe. Wimoesoe wroko leki sowtoe na grontapoe. Sowtoemoesoe de wan verschil nanga da njanjan. Nowan soema sa wani njan soso sowtoe. Ma amoesoe panja na tapoe da njanjan toe. So srefiwi moesoe panja na ini grontapoe. Sowtoe kankibri sani foe pori, en meki dem tesi moro switi. So srefi, wi moesoe hori grontapoe foe da pori

  • Matteüs 5 12

    fasi foe hem, en meki da grontapoe libi kommoro switi foe trawan toe. Sowtoe no takitranga, en a wroko saf’safri. Disi de wan boenvoorbeeld foe fa wisrefi moesoe wroko. Joe noman tapoe sowtoe, en joe no moesoe abi da kansfoe tapoe da wroko foe wi toe. Ma te sowtoe lasihem tesi, a de no de waarti noti moro, en a kanpori san a fadon na tapoe. So srefi, Masra Jezusnomo kan gi meki wi sowtoe, en te wi no sori damanieri foe sowtoe, wi pori da wroko foe Gado,en wi gi dem bribiwan pori-nem. 14. Oenoe de da leti foe grontapoe. Wan fotodisi bouw na tapoe wan bergi no man kibri. 15. So srefi, libisoema no sa leti wan kandraen dan poti wan tobo na hem tapoe, ma demsa poti hem na tapoe wan kandratiki, foe sofasi a kan gi leti na ala soema disi de na ini daoso. 16. Meki oen leti skijn gi dem tra soema, sodati dem kan si dem boen wroko foe oen, endem sa gi bigi nem na oen Tata disi de na inihemel.

    Leki bribiwan, wi de da leti foegrontapoe. Ma foe taki leti, Jezus Kristus de datroe leti. Wi de leki da moen - wi kats da leti foewi baka. Leti moesoe wini doengroe, en so srefiwi moesoe wini da doengroe foe grontapoe. Letide krin, en wi moesoe de krin toe. Leti mekiwroko go moro boen, en a kibri wi foeongolokoe. So srefi wi moesoe jepi da wroko foeGado go na wan boen fasi. Leti no de foe kibri. Wi moesoe meki wi leti skijn na fesi foe trawan so dati dem kan si wi boen wroko, no foe giwisrefi bigi nem, ma foe gi bigi nem na da Gadofoe wi.

    Jezus nanga da wet: 17. Oen no moesoe denki taki Mi ben komfoe broko da wet efoe dem profeti; Mi no benkom foe broko dem, ma foe meki dem komtroe. 18. Foe troe, Mi taki gi oen taki: Bifo hemelnanga grontapoe sa kaba da moro pikin pisifoe da wet no sa lasi, fosi alasani sa kom troe. 19. Foe dat'ede da soema disi sa broko damoro pikin pisi foe da wet, en disi sa leri

    trawan so, dem sa kari hem da moro lagisoema na ini da kownoekondre foe hemel; mada soema disi sa doe dem wet, en disi sa leritrawan toe, hem sa abi bigi nem na ini hemel. 20. Bikasi Mi taki gi oen taki: Efoe da ge-rechtigheid foe oen no de pasa dati foe demmeester foe wet nanga dem Fariseeman, noitioen sa go na ini da kownoekondre foe hemel.

    Som soema ben denki dati Jezus ben komfoe poeroe da wet. Ma A no ben kom foe kenkida wet, efoe foe poeroe da wet, ma foe doe hem. ;No wan tra soema ben hori da wet. Jezuswawan ben doe so. Wi leki libisoema abi wanfasi foe meki da wet kom moro safoe, ma wi sasi dati Jezus sori wi krin san da wet wani taki. Moro fara, Jezus ben kom foe meki dem profeti-taki kom troe toe.

    Jezus ben sori wi dati da wet noiti sabroko efoe kaba. Ala sani disi skrifi na ini dawoortoe foe Gado sa kom troe. No wan pikinsani de disi no sa kom troe.

    Now wi abi da frantwoortoe foe doe sanda wet sori wi. Bikasi wi de libisoema, wi nohori da wet so leki a moesoe de. Ma wi moesoedoe wi best foe proberi foe hori hem. En te wino doe so, dan wi moesoe begi Gado foe gi wipardon, en soekoe da krakti foe da Santa Jeje foelibi so leki Gado wani. 21. Oen ben jere dem owroe tem soema taki:Joe no moesoe kiri; en da soema disi kiri sa gona kroetoe; 22. Ma Mi taki gi oen taki: Da soema disihati de bron na hem brada tapoe, kaba hembrada no ben doe hem ogri, abi risiko foe gona kroetoe; en da soema disi sa kari hembrada “wiswasi” sa abi risiko foe go na bigikroetoe, en da soema disi sa taki: “Joe domsoema” abi risiko foe go na ini hel faja.

    Wi taki dati wan soema no moesoe kiriwan trawan (moord). Ma Masra Jezus sori widati hatibron de da basis foe da wet disi. Wi nomoesoe koekoe efoe hori na hati. Moro fara, wino moesoe loekoe na trawan leki wiswasi soemaefoe veragti dem. En wi no moesoe taki na wanfasi foe broko trawan saka. Foe doe so de wan

  • Matteüs 5 13

    bigi ogri alwasi wi no loekoe na hem na so wanfasi. 23. Foe dat'ede, efoe joe tjari joe ofrandi komna fesi da altari, en drape joe membre dati joebrada de mandi nanga joe; 24. Libi joe ofrandi drape na fesi foe daaltari, teki joe pasi en go meki joe srefi boenbaka nanga joe brada fosi, en dan kom bakafoe meki joe ofrandi.

    Foe dini Gado en aanbegi Hem de wansani disi wi leki bribiwan moesoe doe. Ma wi noman dini Gado na wan juisti fasi efoe wi horisoema na hati, efoe da relatie na mindri foe winanga trawan no de boen. Gado sori wi dati fosiwi tjari wi ofrandi kom na Hem fesi, wi moesoego meki da relatie foe wi boen nanga trawan. Dan pas wi kan kom meki wi ofrandi. 25. Kom boen baka nanga joe feanti es'esi, tejoe de nanga hem na pasi ete, fosi a gi joe abrana da kroetoeman; efoe noso da kroetoemansa gi joe abra na da ofsiri, en dem sa poti joena ini doengroe-oso. 26. Foe troe, Mi taki gi joe taki: joe no sa abipasi foe komopo drape fosi joe pai da laastisensi.

    Wi moesoe wroko tranga foe hori boenrelatie nanga trawan. En te wi no doe so, wi kankisi foeroe problema. Wi moesoe meki moeitifoe aksi pardon efoe wi doe trawan ogri. 27. Oen ben jere dem owroe tem soema bentaki: Joe no moesoe soeta; 28. Ma Mi taki gi oen taki: Da soema disi loe-koe na wan oema nanga lostoe ben soetananga hem kaba na ini hem hati.

    Bijna ala kondre foe grontapoe taki datisoeta no de wan boen sani. A tjari prati nangapori kom na ini da famiri, dem pikin, en demsoema srefi. Ma Jezus taki dati wi moesoe go nada basis, en dati de da lostoe disi bigin na ini wihati, en disi sori hemsrefi na ini wi waka, wi taki,wi krosi, en wi relatie nanga trawan. Na ini da aifoe Gado, te mi lostoe wan tra oema boiti foe miwefi, mi doe soeta na ini mi hati, en Gado kan sidati. Wi moesoe tapoe foe doe so wan sani, enkom na fesi foe Gado foe kisi pardon.

    29. En efoe joe leti ai meki joe doe sondoe,diki hem poeroe, en trowe hem; bikasi a demoro boen efoe wan pisi foe joe skin sa pori,leki foe dem sa trowe joe heri skin na ini hel. 30. En efoe joe leti anoe meki joe doe sondoe,koti hem poeroe en trowe hem; bikasi a demoro boen efoe wan pisi foe joe skin sa pori,leki dem sa trowe joe heri skin na ini hel.

    Wi de gwenti foe si soema lostoe abratrawan. Da grontapoe libi foe tidei sori so sanina ini da kranti, da TV, da film, advertentie, enz. Ma wi leki bribiwan no moesoe fadon na ini dasondoe disi. Wi moesoe dwingi wisrefi. Job benmeki wan akkorderi nanga hem ai foe a no saloekoe na wan meisje na wan fasi disi no de fiti. Jezus sori wi dati a de moro boen dati wi no abiwan ai foe si te leki wi lostoe foe wan oema, efoefoe no abi wan anoe foe firi trawan na wan fasidisi no de juisti, leki foe abi da anoe efoe da ai enfadon na ini da faja foe hel. So wi kan si dati naini da ai foe Gado, disi de wan bigi sondoe. 31. Dem soema taki toe taki: Da soema disiprati foe hem wefi moesoe gi hem wan prati-brifi; 32. Ma Mi taki gi oen taki: Da soema disi saprati foe hem wefi boiti foe soetadoe ede, mekihem wefi doe soeta; en da soema disi sa trownanga da prati-oema doe soeta toe.

    So srefi leki wi si tidei, dem soema benabi foeroe problema nanga prati-libi. A ben dewan makriki sani foe kisi wan brifi foe taigi dafrow dati joe ben prati nanga hem. Ma Jezus takidati da sani disi no kan go so. Foe kibri da libifoe da man nanga da frow, foe dem pikin, foe dafamiri, nanga da natie, dem famiri no moesoe debezig foe prati. Wan fasi de foe prati, en dati deefoe wan foe dem toe soema soeta. So srefi wansoema no moesoe trow nanga prati-oema. 33. Moro fara, oen ben jere dem owroe temsoema taki: Joe no sa sweri wan falsi sweri,ma joe moesoe doe ala dem sweri gi Masra; 34. Ma Mi taki gi oen taki: No meki swerikwet'kweti: no sweri na tapoe hemel, bikasi ade da kownoe-stoeroe foe Gado Srefi; 35. No sweri na tapoe grontapoe, bikasi dati

  • Matteüs 5 14

    de Hem foetoe-bangi; no sweri na tapoe Jeru-salem, bikasi dati de da foto foe da bigi Kow-noe. 36. Joe no moesoe sweri na tapoe joe hede,bikasi joesrefi no abi krakti foe meki wan foejoe wiwiri kom weti efoe blaka. 37. Ma meki joe “ja” de “ja” en joe “no” de“no:” San taki moro fara leki disi komopo foeda ogriwan.

    Lei-tori de wan bigi problema gi wi. Dem soema ben meki bepaalde sweri foe soridati dem taigi da waarheid. Ma disi de wanmarki dati libisoema lobi foe lei. Bikasi efoewan soema de eerlijk, dan so wan sweri no defanowdoe kwet’kweti. Gado taki dati joe “jamoesoe tan “ja” en joe “nee” moesoe tan “nee.” Joe woortoe moesoe de betrouwbaar, so dati wansweri no de fanowdoe. 38. Oen ben jere dem taki: Ai foe ai, en tififoe tifi; 39. Ma Mi taki gi oen taki: No feti nangadem ogri soema; ma efoe wan soema sa nakijoe na da leti sei-fesi, drai da tra sei gi hemtoe; 40. En efoe wan soema sa tjari joe go na fesifoe kroetoe foe teki joe empi, gi hem joe djaktitoe; 41. En da soema disi sa dwingi joe foe wakago wan mijl nanga hem, waka go toe mijlnanga hem. 42. Gi na da soema disi kom begi joe wansani; no drai gowe foe da soema disi wani lenifoe joe.

    Wi leki bribiwan no moesoe soekoe foekisi revensi wisrefi. Wi moesoe poti ala revensina ini da anoe foe da libilibi Gado. Wi nomoesoe soekoe revensi te wan soema doe wi wanogri agensi wi skin, efoe agensi wi goedoe, efoeagensi da fri disi wi abi. Wi moesoe de bereidfoe gi wi leti abra na Gado. A no taki dati noitiwi sa tanapoe agensi ogridoe. Som leisi a defanowdoe. Ma a no moesoe de so soso foesoekoe revensi gi wisrefi. Wi moesoe poti wiprakseri tapoe san wi kan doe foe jepi trawan, enno so foeroe na tapoe wi egi leti.

    43. Oen ben jere dem soema taki: Joe moesoelobi joe naaste, ma joe feanti joe sa tan hori nafeanti. 44. Ma Mi taki gi oen taki: Lobi oen feanti,blesi dem disi doe oen ogri; doe boen nangadem soema disi abi hatibron na oen tapoe, enbegi gi dem soema disi pina oen en soekoe oennanga trobi; 45. Bikasi dan oen de pikin foe oen Tata diside na ini hemel, bikasi A meki da zon opo natapoe dem ogri soema nanga dem boen soema,en A seni alen fadon na tapoe dem regtvaar-diki soema nanga dem takroe soema. 46. Bikasi efoe oen lobi dem soema disi delobi oen baka, fa oen sa kisi wan paiman?Dem tolnaar no doe da srefi? 47. En efoe oen gi odi na oen brada wawan,san oen de doe moro leki dem tra soema? Demheiden soema no doe da srefi? 48. Foe dat'ede oen moesoe de volmaakt soleki oen Tata disi de na ini hemel de volmaakt.

    Gado wani wi bribiwan foe lobi alasoema. Wi no moesoe hori wisrefi leki feanti gitrawan. Efoe wi lobi wi mati nomo, dan wiwroko precis leki dem heiden soema, disi lobidem soema disi lobi dem toe. Ma wi moesoe soriGado-lobi (agapeo-lobi), disi soekoe foe doeboen na trawan sondro foe loekoe na fa trawan sadoe boen nanga joe. Gado srefi sori da srefi fasi. A sori Hem lobi gi dem takroewan so wel lekidem boen soema. Te alen fadon, a fadon tapoeala soema. Te wi leri foe doe da sani disi, dan wisa sori wisrefi leki volmaakt soema. En foe doedisi na ini wi egi tranga noiti sa go. Wi abi datranga foe da Santa Jeje foe Gado fanowdoe.

    Matteüs 6Gi moni na potisoema: 1. Loekoe boen dati oen no gi presenti na potisoema so dati dem tra soema sa si oen; efoeoen doe so, oen no sa kisi wan paiman foe oenTata disi de na ini hemel. 2. Foe dat'ede te joe gi presenti na dem potisoema, no blo wan trompeti na fesi, so lekidem falsi soema lobi foe doe na ini dem Djoe

  • Matteus 6 15

    kerki efoe na tapoe strati so dati dem kan kisibigi nem foe libisoema. Foe troe, Mi taki gioen taki: Dem kisi dem paiman kaba. 3. Ma te joe gi presenti na dem potiwan, joekroekoetoe anoe no moesoe sabi san joe letianoe de doe; 4. Joe moesoe gi presenti na dem potiwan nawan kibri fasi, en joe Tata disi de si dem kibrisani sa gi joe da paiman publiki.

    Masra Jezus ben verwakti dati dem Djoesa gi moni na poti soema. Te a taki foe presenti,a wani taki foe gi wan jepi na dem soema na ininowtoe. En dem Djoe ben doe so toe. Ma MasraJezus ben sori wi wan belangrijk sani. Foesan’ede wi gi? Wi gi foe jepi trawan? Wi gi foegi Gado glori nanga grantangi? Efoe wi gi foekisi bigi nem na fesi foe libisoema. Masra Jezusben sori dati wi moesoe loekoe boen dati wi nosoekoe libisoema bigi nem. Efoe wi soekoe dati,wi sa kisi wan paiman na grontapoe, ma wi no sakisi wan paiman na ini hemel. En disi sa de wanbigi lasi gi wi. Wi moesoe loekoe boen foe wi nosoekoe bigi nem foe dem kerki soema (na ini daDjoe kerki), efoe na strati na fesi foe dem tralibisoema. Wi moesoe wroko kibri-fasi so menileki wi kan.

    Fa foe begi: 5. En te joe begi, joe no moesoe doe leki demfalsi soema; bikasi dem lobi foe tanapoe begina ini dem Djoe kerki efoe na tapoe dem stratihoekoe foe ala soema kan si dem. Foe troe, Mitaki gi oen taki: Dem kisi dem paiman kaba. 6. Ma te joe begi, go kibri joesrefi na ini joekamra, en tapoe da doro, en dan begi na joeTata na kibri fasi; en joe Tata, disi de si kibrisani, sa gi joe joe paiman publiki.

    Masra Jezus sori wi dati wi no moesoe deleki falsi soema. Dem lobi foe begi, ma dem lobifoe begi so dati tra soema sa si dem. Dem benbegi na ini da kerki efoe na ini dem publiki presipe ala soema kan si dem. Jezus taki dati dem benbegi foe libisoema sa si dem, en so da wan enkripaiman dati dem sa kisi komopo foe libisoema. Ma da troe bribiwan begi Gado na ini wan kibripresi, so dati trawan no si Hem, ma so dati A kan

    taki nanga Gado srefi. En Jezus taki dati Gado sablesi da soema dati so wan fasi dati trawan sa sidati da blesi komopo foe Gado srefi. 7. Ma te oen de begi, oen no moesoe beginanga foeroe tak'taki, so leki dem heidensoema doe; bikasi dem denki Gado sa jere demefoe dem taki foeroe. 8. Foe dat'ede oen no moesoe gersi dem; bi-kasi oen Tata sabi san oen abi fanowdoe bifooen begi Hem.

    Wi no moesoe begi nanga foeroe tak’takifoe denki dati Gado sa jere wi foe wi moi begi,efoe foe wi foeroe woortoe, efoe fa dem woortoefoe wi taki moi. Gado sabi san wi abi fanowdoe. Ma wi hati de belangrijk. Wi moesoe begikomopo foe da krin foe wi hati na Gado.

    Moro fara, Masra Jezus sori wi wanmodel begi; a de wan fasi foe begi. A no de datidem srefi woortoe wi moesoe taki foeroe leisisondro foe denki, ma a de wan fasi foe begi naGado. 9. Na so wan fasi oenoe moesoe begi: Wi Tatana hemel, Joe nem moe de santa!

    Wi moesoe begi na wi Tata na ini hemel. Efoe wi no de troe bribiwan, wi no man taki sowan fasi. Wi moesoe de pikin foe Gado fosi wikan begi na wan krin fasi. En wi moesoe kom naGado leki wi sa kom na wi egi tata, ma nangabigi respeki.

    Moro fara, wi Tata de na ini hemel. A node na grontapoe. So wi moesoe begi na da Gadodisi de na ini hemel. En wi moesoe sabi dati Ade wan santa Gado, disi no abi wan flaka efoeiniwan tra sani disi no de krin. Iniwan fasi disino gi da nem foe wi Gado bigi nem de wansondoe. Wi moesoe opo da santa nem foe wiGado disi de na ini hemel. 10. Joe kownoekondre moe kom! Joe wanimoe go doro na grontapoe so leki na inihemel!

    Wan dei sa doro te Jezus Kristus sa kombaka na grontapoe leki Kownoe foe Kownoe enMasra foe Masra. Te leki da dei dati, meki wibegi foe Hem kownoekondre foe kom. Na ini dalaaste boekoe foe da Bijbel, da laaste pramisi foe

  • Matteus 6 16

    Jezus de: Mi sa kom esi. En da laaste begi de:Amen, kom esi, Masra Jezus. Meki wi begi endoe san wi kan doe foe meki da wani foe Gadopasa dja na grontapoe leki a de na ini hemel. 11. Gi wi tide da njanjan foe wi!

    Gado pramisi dati A sa sorgoe foe wi. Ala dem sani disi gro na grontapoe, efoepransoen, efoe dem meti, ala njanjan komopo foeda anoe foe Gado. En A de fiti foe wi begi Hemfoe tjari san wi abi fanowdoe kom foe hori wi nalibi. 12. Gi wi pardon foe dem ogri di wi doe, soleki wi toe de gi pardon na dem soema, disidoe wi ogri!

    Disi de wan bijzonder begi, en wi sa sidati Masra Jezus taki moro foeroe foe hem naondrosei. Wi feni dati a de wan tranga sani foegi trawan pardon. En tokoe a de wan fanowdoesani toe. En dja wi kan tjari wan kosi kom na witapoe efoe wi hori soema na hati. Bikasi wi begidati Gado moesoe wroko nanga wi na da srefifasi dati wi wroko nanga trawan. Efoe wi horisoema na hati, dan wi begi Gado foe Hem sa horiwi na hati toe! 13. No meki wi kom na ini tesi! Ma poeroe wifoe da ogriwan! Bikasi da kownoekondre defoe Joe nanga da krakti nanga glori foe teego.Amen.

    Tesi kan miti ibri soema. En Gadopramisi foe gi wi wan fasi foe komopo foe da tesiefoe wi begi Hem (I Korintiers 10:13). Morofara, wi no man wini didibri nanga wi egi tranga. Wi kan proberi so tranga leki wi wani, ma wi noman. Gado srefi moesoe poeroe wi komopo foeda anoe foe didibri. 14. Bikasi efoe oen gi libisoema pardon foedem ogridoe, dan oen Tata na ini hemel sa gioen pardon toe. 15. Ma efoe oen no sa gi libisoema pardon foedem ogridoe, dan oen Tata no sa gi oenpardon foe oen ogridoe toe.

    Dja wi si dati wi moesoe gi pardon nasoema. Efoe wi no doe so, na wan sondoe disiwi doe. En te wi hori doro na ini da sondoe dati,fa Gado kan gi wi pardon di wi opzettelijk hori

    doro na ini da sondoe foe wi. Ma te wi gipardon, dan wi kan abi da zekerheid dati wi sakisi pardon foe wi sondoe toe!

    Fa foe hori faste: 16. Moro fara, te oen de faste, oen no moesoedoe leki dem falsi soema, disi meki dem fesisori sari, bikasi dem kenki dem fesi foe soriala soema dati dem de faste. Foe troe, Mi takigi oen taki: Dem kisi dem paiman kaba. 17. Ma te joe faste, poti olie tapoe joe hede,en wasi joe fesi; 18. So dati dem trawan no sa denki dati joede faste, ma soso oen Tata na ini hemel sasabi; en joe Tata, disi de si kibri sani, sa gi joejoe paiman publiki.

    Lobiwan, soema joe wani pai joe foe joefaste? Joe wani da paiman foe libisoema? Efoejoe wani da paiman foe Gado. Te wi faste, datiwani taki dati wi ben poti wisrefi so tranga na iniwi begi, so tranga na ini wi prakseri foe san wimoesoe abi, dati wi poti wi njanjan na wan seifoe abi moro tem foe dini Gado. Ma te wi faste,efoe wi taki dati wi faste, efoe wi sori nanga wimanieri dati wi de bezig foe faste so datilibisoema sa si wi, en kande dem sa loekoe na wileki vroom soema, dan wi ben kisi da paimankaba foe da faste foe wi. Meki wi no dinilibisoema, ma meki wi dini da libilibi Gado!

    Dem troe goedoe foe hemel: 19. Oen no moesoe soekoe foeroe goedoe nagrontapoe, pe mot nanga verroestoe kan poridem, en pe foefoeroeman kan kom foefoeroe; 20. Ma oen moesoe soekoe goedoe na inihemel, pe mot nanga verroestoe no kan poridem, en pe foefoeroeman no man kom foefoe-roe: 21. Bikasi pe oen goedoe de, na drape oenhati sa de toe.

    Masra Jezus dja gi wi wan gebod, wanbevel, wan komanderi. Wi no moesoe soekoefoe kisi soso grontapoe-goedoe. Efoe wi soekoedati, na wan sondoe wi doe. San wi moesoesoekoe de foe goedoe na ini hemel. Ma foesan’ede wi moesoe doe so? Na ini da fosi presi,wi moesoe doe so bikasi a de wan komanderi foe

  • Matteus 6 17

    Masra Jezus Kristus srefi. A no de wan sani foelibisoema.

    Ma moro fara, a de na ini wi egi belang. Grontapoe goedoe sa pori wan dei. Dem no satan. Ma dem goedoe na ini hemel noiti sa pori. Wi kan verwakti dem drape. Gado srefi sa kibridem gi wi. En dan moro fara, pe wi goedoe de,na drape wi hati de toe. Efoe wi goedoe de na inihemel, dan wi sa prakseri foe dem grontapoe-goedoe foe wi. Ma efoe wi goedoe de na inihemel, dan wi sa prakseri foe dem sani foehemel, dem sani foe teego, en wi hati sa prisiri tewi doro drape. 22. Joe ai de da leti foe joe skin; foe dat'ede,efoe joe ai de krin, dan joe heri skin sa foeroenanga leti. 23. Ma efoe joe ai de doengroe, dan joe heriskin sa foeroe nanga doengroe. En efoe da letina joe ini de doengroe kaba, we, fa da doen-groe dati sa de bigi! 24. No wan soema kan dini toe masra; bikasia no sa lobi da wan te a lobi da trawan, enefoe a sa hori na da wan, dan a no sa loekoena da trawan. Oen no kan dini Gado nanga dasoso grontapoe goedoe moksi.

    Disi go moro fara na ini da tori. Efoe wiai de na tapoe soso grontapoe-goedoe, dan wi aide doengroe. Wi ai de na tapoe dem sani foe dakownoekondre foe doengroe, da kownoekondrefoe didibri srefi. Ma te wi loekoe na dem sanifoe loktoe, wi de na ini da kownoekondre foeleti, da kownoekondre foe Masra Jezus srefi, diside da leti foe grontapoe.

    Moro fara, Gado sori dati wi no kan potiwi hati na toe presi. A sa de na wan sei, efoe nada tra sei. Wi no kan dini toe masra, bikasi wandei sa doro dati dem sa wani wi foe doe difrentisani, en wi no man doe ala toe. Wi no kan dinisoso grontapoe-goedoe nanga Gado. Te foekaba, wi moesoe koti kroetoe. Wi sa wani demsani disi wi kan si nanga ai, dem sani disi wianoe kan firi, dem sani foe da libi disi? Efoe wisa wani dem sani disi de foe da libi foe teego naini hemel?

    No broko hede foe grontapoe libi

    25. Foe dat'ede Mi taki gi oen taki: No brokohede foe oen libi, foe san oen sa njan, efoe sanoen sa dringi efoe san oen sa weri na oen skin.Da libi no de moro leki njanjan, en da skin node moro leki krosi?

    Ete wan leisi, disi de wan gebod. Wi degwenti foe broko hede foe dem sani foe da libidja na grontapoe. Gado taki dati wi no moesoeprakseri foeroe abra dem basis sani foe hori wi nalibi - wi aladei njanjan, wi krosi foe tapoe wiskin, nanga wan tan-presi. A taki dati da libi foewi de moro leki dem sani disi. 26. Loekoe dem fowroe na loktoe; dem noprani, dem no koti, dem no kibri sani na inimakzien; tokoe oen Tata na ini hemel de gidem njanjan. Oenoe no de waarti moro lekidem?

    Masra Jezus sori dati Gado sorgoe ibriwan foe dem fowroe. Dem no prank. Dem nokoti. Dem no kibri sani. Tokoe Gado sorgoedem. En Masra Jezus ben taki dati Gado sabi tewan foe dem fowroe fadon na da gron. Dan Asabi san wi abi fanowdoe toe, en A sa sorgoe wi. 27. Soema kan prakseri foe meki hemsrefiwan foetoe nanga hafoe moro langa?

    Som sani wi no man kenki. O langa wi satan na libi, en o langa wi sa de na ini wi skinGado sabi, ma wi no sabi. Efoe wi broko hede,a no sa meki wi hori wi libi moro langa. En efoewi denki foeroe abra da tori, a no sa meki wi gromoro langa. Meki wi poti dem sani na ini daanoe foe Gado. 28. En foe san'ede oen broko hede foe krosi?Loekoe dem sabana bromiki, fa dem gro. Demno wroko, dem no spin toe; 29. Ma tokoe Mi taki gi oen taki: Salomosrefi nanga ala hem glori no ben abi so moikrosi leki wan foe dem disi. 30. Foe dat'ede, efoe Gado gi krosi na demsabana bromiki, disi de moi tide, ma tamaradem fringi hem trowe na ini da onfoe, A no sagi oenoe krosi toe, O oen soema nanga pikinsobribi nomo?

    Leki libisoema, wi denki abra wi krositoemoesi foeroe. Gado taki dati A gi krosi na

  • Matteus 6 18

    dem sabana-bromiki srefi. En dja wi si foeroemoi wan. A taki dati dem weri moro moi krosileki Salomo, da goedoeman kownoe. En efoeGado teki prakseri foe krosi dem sabana bromikidisi loekoe moi tide, ma kande tamara dem komdrei en wi bron dem, dan A sa sorgoe dati wi kantapoe wi skin na wan boen fasi toe. 31. Foe dat'ede oen no moesoe broko hedetaki: San wi sa njan, efoe san wi sa dringi,efoe san wi sa weri? 32. Bikasi dem heiden soema de soekoe aladem sani disi; bikasi oen Tata na ini hemelsabi kaba dati oen abi ala dem sani disifanowdoe. 33. Ma soekoe fosi da kownoekondre foeGado nanga Hem gerechtigheid, en dan A sapoti ala dem sani disi na tapoe gi oen.

    Wi bribiwan abi Gado leki wi Tata na inihemel. En Gado ben pramisi foe sorgoe wi lekiwan boen tata. Dem heiden no abi dati. Didibride da tata foe dem. Geen wonder dati dem brokohede foe dem sani. Ma wi Gado, disi ben mekiwi, en disi lobi wi, pramisi foe sorgoe wi. A sabikaba san wi abi fanowdoe. Ma A aksi wi foe doewan sani. Wi moesoe soekoe Hem kownoe-kondre fosi, en dan wi kan verwakti foe kisi demsani disi wi abi fanowdoe. 34. Foe dat'ede oen no moesoe broko hedeabra tamara, bikasi da dei foe tamara saprakseri abra dem sani foe hemsrefi. Ibri deiabi nofo foe hem egi ogri.

    Masra Jezus no taki dati wi no moesoedenki abra dem dei na wi fesi. A no taki dati wino moesoe meki plan foe da toekomst. Ma Ataki dati wi no moesoe de nanga broko hede foedem sani. Wi moesoe teki ibri dei foe hemsrefi,en libi da toekomst na ini da anoe foe Gado.

    Matteüs 7No kroetoe trawan: 1. No kroetoe trawan, so dati trawan no sakroetoe oenoe. 2. Bikasi dem sa kroetoe oen da srefi fasi lekioen de kroetoe trawan; en nanga da srefimarki disi oen de marki dem, dem sa marki

    oen baka. 3. Foe san'ede joe loekoe da splintri na ini joebrada ai, ma joe no loekoe da balk disi de naini joe egi ai? 4. Efoe fa joe kan taki gi joe brada taki: Gimi pasi foe poeroe da splintri komopo foe joeai; en loekoe, wan balk de na ini joe egi ai? 5. Joe falsi soema, poeroe da balk komopofoe joe egi ai fosi, en dan joe kan si krin foepoeroe da splintri komopo foe joe brada ai. 6. No gi dem santa sani na dem dagoe, en notrowe oen parel na fesi foe dem agoe, so datidem no stampoe dem na ondro dem foetoe, endrai lontoe, en priti oen.

    Wan sani disi kan tjari foeroe broeja naini wi libi de foe tron kroetoeman gi trawan. Wikan koti kroetoe na san trawan de doe. A no takidati wi moesoe taki dati wan foefoeroeman disifoefoeroe de boen bezig. Ma wi no moesoe kotikroetoe gi da waarti foe wan soema. Wi nomoesoe bigin foe loekoe na trawan leki lagiwanefoe soema disi no abi bigi waarti na ini da ai foeMasra Jezus. Wi moesoe hori pasensi nangadem, en wi moesoe teki wi tem foe ondrosoekoewi egi hati, en no dem hati foe trawan. BikasiGado sa kroetoe wisrefi leki wi kroetoe trawan. Wi sa wani Gado foe hori pasensi nanga wi enfoe gi wi pardon te wi bekenti dem ogridoe foewi. So srefi wi moesoe wroko na da srefi fasi.

    Begi: 7. Aksi, en oen sa kisi; soekoe, en oen sa feni;naki doro, en dem sa opo gi oen; 8. Bikasi ibriwan disi aksi sa kisi; en dasoema disi de soekoe sa feni, en dem sa opodoro gi da soema disi de naki doro. 9. Sortoe soema de, efoe hem pikin aksi hemwan brede, a sa gi hem wan ston? 10. Efoe te hem pikin aksi hem wan fisi, a sagi hem wan sneki? 11. We dan, efoe oenoe, disi de ogri, sabi foegi boen sani na oen pikin, omeni moro oenTata na ini hemel sa gi boen sani na dem diside aksi Hem?

    Begi de wan fondamenti foe da libi foewan bribisoema. En te wi aksi, wi sa kisi. Te wi

  • Matteus 6 19

    soekoe, wi sa feni. Dati wani taki, wi moesoemeki moro moeiti. Moro fara, wi moesoe horidoro en naki doro. Dan wi kan verwakti dati wiTata na ini hemel sa gi wi san wi abi fanowdoe. Wi kan sabi dati wisrefi no sa gi takroe sani nadem pikin foe wi. Hoe moro wi kan verwaktidati wi Tata na ini hemel sa gi wi boen sani. 12. We dan alasani disi oen wani trawan foedoe gi oen, so oen moesoe doe gi dem toe;bikasi disi de da wet nanga da leri foe demprofeti.

    Na ini wan sjatoe woortoe, Masra Jezussori wi da basis sani foe libi. Wi moesoe wrokonanga trawan so leki wi sa wani dem foe wrokonanga wisrefi. Wi no moesoe wroko nanga demso leki dem sa wani wi foe doe. Wi no moesoewroko nanga dem so leki wi denki dati a de fitifoe doe. Ma wi moesoe wroko nanga dem so lekiwi ben sa wani dem foe wroko nanga wi. Efoedem doe wi wan ogri, wi moesoe gi dem pardon,bikasi wi sa wani dem foe gi wi pardon. Efoe wisa wani soema foe jepi wi na ini nowtoe, dan wimoesoe jepi dem toe. 13. Waka go na ini da smara portoe, bikasida portoe de bigi, en da pasi de bradi, disi satjari soema go pori, en foeroe soema go na inidrape. 14. Bikasi da portoe de pikin, en da pasi desmara, disi tjari soema go na libi, en weinikide disi feni hem.

    Toe pasi nomo de, lobiwan, da smara pasidisi tjari wi go na hemel, nanga da bradi pasi foegrontapoe pe wi sa go lasi. Moro foeroe soemateki da bradi pasi. A de moro makriki. Joe sa abifoeroe tra soema foe waka nanga joe. Joe kandoe san joesrefi wani. Ma a sa tjari joe go na hel. Ma Jezus gi wi wan opdrakti foe kom teki dasmara pasi, en waka kom na Hem baka. Da paside moro moeilijk. Joe no kan doe ibri sani joefiri foe doe. Joe no sa abi so foeroe mati. Ma asa tjari joe go na da libi foe teego.

    Loekoe boen nanga falsi leriman: 15. Loekoe boen nanga dem falsi profeti, diside kom na oen en weri skapoe boeba, ma naini dem hati dem de krasi wolf.

    16. Oen sa sabi dem nanga dem froktoe. Soema kan kisi druivi foe dem maka, efoe figafoe dem brantimaka? 17. So srefi ibri boen bon meki boen froktoe,ma wan takroe bon meki takroe froktoe. 18. Wan boen bon no kan meki takroe frok-toe, en wan takroe bon no kan meki boenfroktoe. 19. Dem kapoe ibri bon disi no meki boenfroktoe trowe na ini da faja. 20. We dan, nanga dem froktoe oen sa sabidem.

    Wan foe dem sani Masra Jezus waarskowfoeroe abra da falsi leriman. Disi de bikasididibri nanga hem wrokoman de bezig alatem naini grontapoe foe tjari soema komopo foe da troepasi foe Gado, kom na hem sei. Som leisi didibripoeroe wi nanga grontapoe goedoe, ma som leisia kisi wi nanga falsi leri srefi. Paulus ben soridati didibri ben de wan engel foe leti, en so a node wan aparti sani foe dem fadon engel, demtakroe jeje, foe sori demsrefi leki vroom soema. Moro fara, didibri breni dem ai foe dem lasiwan. So wi moesoe loekoe boen dati wi no fadon naini falsi leri.

    Fa wi kan sabi? Wan fasi de foe sabi sanda Bijbel leri wi. Da tra fasi de foe loekoe nadem froktoe foe dem falsi leriman. A de lekiwan bon. Som leisi joe kan abi problema foesabi sortoe bon de. Disi de troe spesroetoe na inidem kowroe kondre pe dem blatie fadon na ini dakowroe tem. Ma te joe si da froktoe, joe sabisortoe bon a de direkt. Vraag no de moro. Sosrefi, Masra Jezus taki dati wi moesoe loekoe nada froktoe foe dem falsi leriman - da leri foe demzowel leki dem leerlingen foe dem. Dan wi sasabi.

    Wi si dati falsi leriman sa kisi wan hebistrafoe. Dem sa go na hel. Dem de moro ogrileki soema disi de gewoon ogri soema, bikasidem kan kori trawan foe go moksi na ini da falsileri foe dem te leki dem doro da verdoemenis.

    Da gevaar foe soso tak'taki sondro bribi na inihati: 21. A no de ibri soema disi taki gi Mi taki:

  • Matteus 6 20

    Masra, Masra, disi sa kom na ini da kow-noekondre foe hemel; ma da soema disi de doeda wani foe Mi Tata disi de na ini hemel. 22. Na da dei dati, foeroe soema sa taki gi Mitaki: Masra, Masra, wi no ben taki profeti-torina ini Joe nem? Wi no ben jagi takroe jejepoeroe na ini Joe nem? En wi no ben doefoeroe wondroewroko na ini Joe nem? 23. Ma dan Mi sa taki gi dem taki: Noiti Miben sabi oen. Komopo na Mi fesi, oen soemadisi doe ogri wroko.

    Wan bigi verschil de na mindri foetak’taki nanga doe. Wi si dati foeroe soema kangersi troe bribiwan. Soso kerkiman no sa doro nahemelkondre efoe dem no teki Jezus Kristus troetroe na ini dem hati, en drai dem libi foe troe. Dem kan doe marki disi dem denki de boen -wondroewroko, ma didibri kan doewondroewroko toe. Dem kan poeroe takroe jeje,ma didibri kan poeroe takroe jeje toe. Ma demno sabi Masra Jezus Kristus leki dem egiverloesoeman. En Masra Jezus no sabi dem toe. A sa de wan sari dei foe feni dati joe disi bendenki joe de wan boen soema sa doro na ini hel.

    Da troe fondamenti: 24. Foe dat'ede, da soema disi de jere demwoortoe foe Mi, en disi de doe dem toe, de lekiwan koniman, disi bouw hem oso na wan klip-ston tapoe. 25. En da alen ben fadon, en da floedoe benkom, en bigi winti ben wai, en naki da oso,tokoe a no ben fadon, bikasi dem ben bouwhem na wan klipston tapoe. 26. Ma ibriwan soema disi de jere demwoortoe foe Mi, ma a no doe dem, de leki wandom soema, disi ben bouw hem oso na santitapoe; 27. En da alen ben fadon, en da floedoe benkom, en bigi winti ben wai, en naki da oso, ena ben fadon wan ogri fadon.

    Da troe fondamenti de Jezus Kristus. Wisi toe soema na ini da tori disi - wan konimannanga wan dom man. Ala toe moesoe bouw daoso foe dem. Da wan jere en a arki, en a bouwhem oso na wan klipston tapoe. Da tra man jere,

    ma a no gi jesi, en a bouw hem oso na santitapoe. Da wan oso tan boen, ma da tra osofadon.

    Now disi sori wi wan belangrijk sani. Wialamala moesoe bouw wi libi. Ma fa wi sa bouwhem? Wi sa bouw hem na tapoe da santi foegrontapoe - da santi foe bigi nem, foe moni, foegoedoe, foe prisiri na skin-fasi? Efoe wi sa bouwhem na tapoe da troe fondamenti, Jezus Kristus? Dem soema disi bouw na tapoe Jezus sa feni dalibi foe teego. Ma da soema disi bouw hem natapoe grontapoe sa lasi hem te da storm foe siki,nowtoe, sari, pina, enz. kom. Lobiwan, da redenfoe bouw da oso na da klipston tapoe no debikasi foe dem boen tem, ma foe dem takroe tem. Iniwan soema kan bouw wan moi oso na demboen tem, ma san sa pasa te tesi sa kom? Dan ade lati foe bouw hem. Kande joe no man bouwhem moro! 28. En a ben pasa so dati di Jezus ben kabananga dem woortoe disi, dan ala soema benverwondroe abra Hem leri; 29. Bikasi A ben leri dem leki wan soema disiabi makti, en no leki dem meester foe wet.

    Jezus Kristus ben leri na wan aparti fasi. A ben leri nanga foeroe voorbeeld so dati soemaben kan froestan. A ben leri nanga da krakti disikomopo foe Gado srefi. Ma a no de nofo foeverwondroe abra hem leri. Wi moesoe doe demleri toe! Efoe wi no doe so, dan wi de leki dadom man disi bouw na santi tapoe.

    Matteüs 8Jezus meki wan gwasiman kom boen baka 1. Di A ben saka komopo foe da bergi, foeroesoema ben waka na Hem baka. 2. En loekoe, wan gwasiman ben komaanbegi Hem, en a ben taki: Masra, efoe Joewani, Joe kan meki mi kom krin. 3. En Jezus ben langa Hem anoe, en A benmeri hem, en A ben taki: Mi wani; kom krin.En wantem da gwasi-siki ben libi hem. 4. Dan Jezus ben taki gi hem taki: Loekoeboen dati joe no taigi no wan soema; ma gosori joesrefi na da priester, en meki da ofrandidati Mozes ben komanderi leki wan getuigi gi

  • Matteus 6 21

    dem.Masra Jezus sori da makti foe Hem disi

    ben kan meki gwasiman kom krin. Na ini demdei dati, gwasi-siki ben de wan siki disi no wansoema ben kan genees. A ben de wan boenvoorbeeld foe sondoe, bikasi a ben meki wansoema kom so dati a no de krin moro, en a bentjari dede kom. Masra Jezus ben arki na wansoema disi ben aksi Hem foe meki hem komboen baka. Da soema ben sori troe bribi. MasraJezus ben meri hem, disi dem soema noiti bendoe, en da man ben kom boen baka. Masra Jezusben seni da man go na dem priester foe gi wanofrandi disi de wan bewijs dati a ben kom krin.

    Jezus meki da dinari foe da Romeini ofsiri komboen baka 5. En di Jezus ben go na ini Kafarnaüm, wanofsiri ben kom begi Hem. 6. A ben taki: Masra, mi dinari didon na mioso nanga jekti, en a pina toemoesi. 7. En Jezus ben taki gi hem taki: Mi sa kommeki hem kom boen baka. 8. Ma da ofsiri ben piki Hem taki: Masra, mino de waarti foe Joe kom na ondro mi daki;ma taki wan woortoe nomo, en mi dinari sakom boen baka. 9. Bikasi mi de wan man disi de na ondromakti, en mi abi soldati na mi ondro; en mitaki gi da man disi taki: Go, en a de go; en nada trawan: Kom, en a de kom; en na mi dina-ri: Doe disi, en a doe so. 10. Di Jezus ben jere dati, A ben verwondroefoe troe, en A ben taki gi dem soema disi benwaka na Hem baka taki: Foe troe, Mi taki gioen taki: Mi no ben feni so wan bigi bribi, no,no na ini Israël srefi. 11. En Mi taki gi oen taki: Foeroe soema sakomopo foe da oost en foe da west, en dem sasidon nanga Abraham nanga Isaak nangaJakob na ini da kownoekondre foe hemel. 12. Ma dem sa trowe dem pikin foe da kow-noekondre go na ini da dorosei doengroe;drape dem sa bari krei en kaw tifi. 13. En Jezus ben taki gi da ofsiri taki: Gobaka, en joe sa kisi so leki joe ben bribi. En da

    srefi joeroe hem dinari ben kom boen baka.Da Romeini ofsiri sori dati iniwan soema

    kan kom na Masra Jezus nanga troe bribi foe fenisan a ben wani. Da ofsiri ben sori saka-fasi di aben kom na Masra Jezus nanga bigi respekialwasi a ben de wan ofsiri foe da legre disi bende basi foe dem Djoe. So srefi, wi si dati da bigiman disi ben abi troe firi gi hem dinari. Morofara, a ben taigi Jezus dati a no ben sa defanowdoe foe Jezus kom persoonlijk na hem oso,ma foe komanderi wawan. Da man ben sabi datiefoe joe de da basi foe wan sani, dan joe kankomanderi san disi de na joe ondro. Da ofsiriben de da basi foe dem moro lagi legre soema, ena ben komanderi dem foe doe bepaalde sani. Aben bribi dati Jezus ben de da basi foe da siki sodati A ben kan taki nomo en da siki moesoegowe.

    Masra Jezus ben verwondroe na da bribifoe da man. A ben taki dati foeroe soema disi node dem Djoe sa kom na hemel doro da bribi foedem, en trawan disi no bribi no sa doro na hemelsrefi. En da ofsiri ben feni da dinari foe hem benkom boen baka.

    Jezus meki siki soema kom boen baka 14. Di Jezus ben kom na ini da oso foePetrus, A ben si da mama foe hem wefi didonsiki nanga korsoe. 15. En A ben meri hem anoe, en da korsoeben libi hem; en a ben opo, dini dem. 16. Na mofoneti, dem ben tjari foeroe soemakom na Hem disi ben abi takroe jeje na demtapoe; en A ben poeroe dem nanga Hem woor-toe, en A ben meki ala siki soema kom boenbaka; 17. So dati da woortoe foe da profeti Jesajaben kom troe taki: A ben teki wi pina, en Aben tjari wi siki.

    Ete wan leisi, wi si dati Masra Jezus abimakti abra siki. A ben jagi da korsoe gowe foeda mama foe da wefi foe Petrus. Baka dati,omeni soema ben kom nanga ala sortoe siki, enA ben meki dem alamala kom ben baka. Wi sidati Jezus Kristus abi firi gi libiwan, en wi kankom na Hem nanga iniwan sortoe siki.

  • Matteus 6 22

    Foe waka na Jezus baka 18. Now di Jezus ben si dati boen foeroesoema ben kom lontoe Hem, A ben komanderifoe libi drape, go na da tra sei. 19. Wan meester foe wet ben kom na Hem,en a ben taki gi Hem taki: Masra, mi sa wakana Joe baka alwasi pe Joe sa go. 20. En Jezus ben piki hem taki: Dem kraboe-dagoe abi dem olo, en dem fowroe foe loktoeabi dem nesi; ma Soemapikin no abi wan presifoe rostoe Hem hede. 21. Wan tra discipel ben taki gi Hem taki:Masra, gi mi pasi fosi foe go beri mi tata. 22. Ma Jezus ben piki hem taki: Waka na Mibaka, en meki dem dede soema beri demdedewan.

    Som soema ben wani waka na Jezus baka,ma dem no ben de klari foe pai da paiman disidem ben moesoe pai. Jezus no kibri da tori, maA sori dem krin. A sori dati A no abi wan tan-presi srefi. Wi no sabi san ben pasa, ma wi nojere noti moro foe da soema dati. Trawan bentaki foe beri hem tata fosi. Wi no sabi efoe datata ben dede kaba, efoe a de krosibei foe dede. Ma Masra Jezus sori dem krin dati efoe wi waniwaka na Hem baka, wi no moesoe poti dem sanifoe grontapoe, efoe sortoe presi wi sa tan, efoefamiri srefi, na fesi foe da wroko foe Hem.

    Jezus bedari da storm 23. Di A ben go na ini wan sipi, dem discipelfoe Hem ben waka na Hem baka. 24. En loekoe, wan bigi winti ben kom krasida zee, so dati dem skwala ben naki na tapoeda sipi, ma A ben sribi. 25. Dem discipel ben kom na Hem, wikiHem, en dem ben taki: Masra, helpi wi! Wi desoengoe! 26. En A ben piki dem taki: Foe san'ede oenfrede so, oen soema nanga pikinso bribinomo? Dan A ben opo, en A ben krasi dawinti nanga da zee, en alasani ben bedari. 27. Ma dem man ben verwondroe; dem bentaki: Sortoe soema na disi, dati dem wintinanga da zee srefi arki na Hem?

    Wi kan froestan te wan soema komanderi

    trawan, en trawan gi hem jesi. Ma efoe wansoema komanderi da winti nanga da zee, wi noverwakti dati dem sa gi jesi, bikasi dem no desani leki libisoema efoe meti disi kan meki wanbesroiti. Tokoe, dja wi si dati Jezus Kristus demasra abra da winti nanga da zee srefi. Demdiscipel foe Hem ben de fisiman, en dem bengwenti foe dem storm na tapoe da zee. So wi kansabi dati disi no ben de wan pikin storm. MaJezus de basi foe alasani - da zon, da moen, dazee, dem wolkoe, enz. En wi kan kom na Hemna ini nowtoe foe dem sani toe.

    Jezus jagi takroe jeje komopo foe toe man 28. Di dem ben kom na da tra sei, na dakondre foe dem Gadarene soema, toe soemaben miti dem disi ben komopo foe dem grebi,disi ben abi takroe jeje na dem tapoe; toemoe-si tranga, so dati no wan soema ben man foepasa drape. 29. En loekoe, dem ben bari taki: San wi abifoe doe nanga Joe, Jezus, Joe Pikin foe Gado?Joe ben kom dja foe pina wi fosi wi tem doro? 30. Na wan fara presi wan bigi hipi agoe bennjan. 31. En dem takroe jeje ben begi Hem; demben aksi taki: Efoe Joe jagi wi poeroe, gi wipasi foe go na ini da hipi foe dem agoe. 32. En A ben taki gi dem taki: Go. En di demben komopo, dem ben go na ini da hipi agoe,en loekoe, da heri hipi ben lon esi komopo foewan bergi fadon na ini da zee, en dem bendede na ini da watra. 33. Dem soema disi ben kweki dem ben lowe,en dem ben go na ini da foto, en dem ben takida heri tori, taki san ben pasa nanga dem agoenanga dem man disi ben abi dem takroe jejena dem tapoe. 34. En loekoe, da heri foto ben kom mitiJezus, en di dem ben si Hem, dem ben begiHem foe komopo foe dem birti.

    Da konditie foe dem man disi ben abitakroe jeje ben de wan sari tori foe troe. Demman ben lau, a ben libi na ini dem beri-presi namindri foe dem dedesoema. Dem ben proberi foekoti demsrefi. Dem takroe jeje ben gi dem so

  • Matteus 6 23

    wan tranga dati no wan keti ben kan hori dem. Tokoe Masra Jezus ben jagi dem takroe jejekomopo nanga wantoe woortoe nomo.

    Dem takroe jeje ben aksi foe go na iniwantoe agoe. Wi no sabi soema ben abi demagoe, ma dem agoe ben lon go kiri demsrefi naini da zee di dem takroe jeje ben kom na dem ini. Dan dem soema foe da foto ben kom begi MasraJezus foe gowe libi dem. Disi de wan sari tori. Dem ben lobi dem agoe moro leki da genezingfoe dem man. En Masra Jezus ben doe san demben aksi. Noiti wi sabi dati A ben kom baka. Wimoesoe de voorzigti wisrefi te wi aksi MasraJezus foe gowe. Kande A no sa kom baka!

    Matteüs 9Jezus meki wan verlam man kom boen baka 1. En A ben go na ini wan sipi, en A benabra go na Hem egi foto. 2. En loekoe, dem ben tjari wan man disi benverlam kom na Hem disi ben didon na wanbedi; en di A si da bribi foe dem, Jezus bentaki gi da verlam man taki: Manpikin, abikowroe hati; joe kisi pardon foe joe sondoe. 3. En loekoe, som foe dem meester foe wetben prakseri na ini dem hati taki: Da man disikosi Gado. 4. Dan Jezus, disi ben sabi dem prakseri, bentaki gi dem taki: Foe san'ede oen denki takroena ini oen hati? 5. Bikasi san de moro makriki, foe taki: Joekisi pardon foe joe sondoe, efoe foe taki: Opo,waka go? 6. Ma so dati oen kan sabi dati Soemapikinabi makti na grontapoe foe gi pardon foe son-doe (dan A taki gi da verlam man taki): Opo,teki joe bedi, en go na joe oso. 7. En a ben opo, en a ben go na hem oso. 8. Ma di dem hipi soema ben si dati, dem benverwondroe foe troe, en dem ben gi Gado biginem, disi ben gi so wan makti na libisoema.

    Wan man ben verlam. A no ben kan doenoti foe hemsrefi. Ma fo foe hem mati ben tjarihem kom na Jezus. Na ini Markus nanga Lukas,wi leisi dati dem soema ben kren go na da daki,

    en dem poeroe wantoe pisi foe da daki en saka daman go na fesi foe Masra Jezus.

    Masra Jezus ben taki dati da man ben kisipardon foe hem sondoe. Ma som foe demleriman ben kom mandi, bikasi dem ben sabi datiGado wawan kan gi pardon na sondoe. En MasraJezus ben sori dem wan sani. A ben taki: A demakriki foe taki dati wan soema kisi pardon foehem sondoe. Ma foe sori dati A abi makti foedoe dati, A ben taki dati da siki man moesoe opo,en tjari hem bedi go na oso. Da man ben opowantemwantem, en dem ben verwondroe abrasan ben pasa, en dem ben gi Gado bigi nem. SanMasra Jezus wani wi foe si dja? Dati A kan gipardon foe sondoe toe. En wi abi frantwoortoetoe foe feti foe tjari soema kom na Jezus leki demmati ben doe foe da verlam man!

    Jezus kari Matteüs foe waka na Hem baka 9. En di Jezus ben waka go moro fara, A bensi wan man disi dem kari Matteüs, disi bensidon foe teki tol; en A ben taki gi hem taki:Waka na Mi baka. En a ben opo, en a benwaka na Hem baka. 10. En a ben pasa so dati di Jezus ben sidonnjan na da oso, loekoe, foeroe tolnaar nangasondari ben kom foe sidon na tafra nangaHem nanga dem discipel foe Hem. 11. En di dem Fariseeman ben si dati, demben aksi Hem discipel taki: Foe san'ede oenMasra de njan nanga dem tolnaar nanga demsondari? 12. Ma di Jezus ben jere dati, A ben taki gidem taki: Dem gesontoe soema no abi wandatra fanowdoe, ma dem siki soema. 13. Ma oen go leri san disi wani taki: Miwani foe soema sori sari-hati moro leki foe giofrandi; bikasi Mi no ben kom foe kari demregtvaardiki soema ma dem sondari foe draidem libi.

    Masra Jezus ben si Matteus sidon wrokoleki wan tolnaar. Dem tra Djoe ben si wantoriman, wan sondoe soema nomo. Ma MasraJezus ben verkisi so wan man foe waka na Hembaka. A ben kari hem, en Matteus ben opo, en a

  • Matteüs 9 24

    ben libi alasani en waka na Jezus baka.Now Matteus ben sori ala dem mati foe

    hem, ala dem tra tolnaar, dati a ben drai hem libi,en a ben wani dem foe kom na Jezus. So a benhori wan bigi fesa gi Hem. Foeroe soema benkom, en dem ben kom na Jezus. Ma demFariseeman no ben lobi da tori. Dem ben takidati Jezus ben moesoe hori Hemsrefi aparti foedem sondari. Ma Jezus ben sori dem wan trasani. A ben taigi dem dati da datra no kom nadem gesontoe soema, ma a kom na dem sikiwan. So srefi, Jezus no ben kom na dem “regtvaardiki”soema (na ini dem egi ai), ma foe meki demsondoe soema kom boen baka nanga Gado. Mekiwi wroko leki Matteus foe tjari tra soema disi wisabi kom na Jezus toe.

    Faste 14. Dan dem discipel foe Johannes ben komna Hem, en dem ben taki gi Hem taki: Foesan'ede wi nanga dem Fariseeman faste foeroeleisi, ma dem discipel foe Joe no faste? 15. En Jezus ben piki dem taki: Fa dem trow-oso mati kan sari so langa da bruidegom denanga dem? Ma dem dei sa doro, te da bruide-gom sa gowe libi dem, en dan dem sa faste. 16. No wan soema poti wan njoen pisi krosina wan owroe krosi, bikasi da njoen krosi disidem teki foe lapoe hem sa priti da owroekrosi, en da olo sa kom moro bigi. 17. So srefi no wan soema poti njoen wini naini owroe saka, noso dem saka sa priti, en alada wini sa lasi, en dem saka sa pori, ma joemoesoe poti njoen wini na ini njoen saka, endan joe kan kibri ala toe.

    Masra Jezus ben tjari wan njoen leri kom. Na da tem disi, Johannes ben sroto kaba, en demdiscipel foe hem ben faste en begi foe a sa komfri. Ma Masra Jezus sori dem dati wan tem defoe faste, ma da tem dati no ben doro gi demdiscipel foe Hem ete. Now A de da bruidegom,en da tem de foe prisiri na ini Hem. Ma morolati, te A sa gowe, dan dem sa begi en faste.

    A sori moro fara dati da leri foe Hem dewan njoen leri, en dati dem owroe gwenti foedem Djoe no sa sari foe hori hem. A de leki wan

    njoen pisi krosi. Efoe joe no loekoe boen, a kankom moro pikin te a wasi, en a kan priti da owroekrosi. So srefi, da wini dem ben poti na ini saka. Efoe njoen wini ben poti na ini owroe saka, a sapriti dem owroe saka, ma a moesoe go na ininjoen saka.

    Jezus opo wan oemapikin baka foe dede 18. Di A ben taki dem sani disi gi dem ete,loekoe, wan fesiman (foe da Djoe kerki) benkom aanbegi Hem, en a ben taki: Nownow mioemapikin dede kaba, ma kom poti Joe anoena hem tapoe, en a sa libi baka. 19. En Jezus ben opo, en waka go na hembaka, Hem nanga Hem discipel. 20. En loekoe, wan oema disi ben abi hemmoensiki twalfoe jari langa ben kom na Hembaka, en a ben meri da kaba-pisi foe Hemkrosi: 21. Bikasi a ben taki gi hemsrefi taki: Efoemi kan meri Hem krosi nomo, mi sa kom boenbaka. 22. Ma Jezus ben drai lontoe, en di A ben sihem, A ben taki gi hem taki: Oemapikin, abikowroe hati; joe bribi ben meki joe kom boenbaka. En da srefi joeroe dati, da oema benkom boen baka.

    Jaïrus, wan fesiman foe dem Djoe, bensaka hemsrefi kom aksi Jezus foe jepi hemoemapikin disi ben bijna dede. Na da pasi, wanoema ben si Jezus. A ben abi hem moen-sikiomeni jari langa. Foe taki leti, da oema no benabi leti foe meri iniwan tra soema, bikasi a noben krin. A ben sjem foe kom na fesi foe Jezus,ma a ben bribi so tranga dati a ben prakseri foemeri Hem nomo sa sari foe poeroe da siki. So daoema ben boro go na mindri foe dem hipi soemaen a ben meri Jezus. Wantem Jezus ben sabi datikrakti ben komopo foe hem, en di A ben aksi, daoema ben taigi Hem dati a ben meri hem. Sosrefi, na da momenti dati, da oema ben firi dati aben kom boen baka. En Jezu