Nico van Oosten senior adviseur - bureaubenw.nl · Ruim 100.000 ouderen krijgen in Nederland...
Transcript of Nico van Oosten senior adviseur - bureaubenw.nl · Ruim 100.000 ouderen krijgen in Nederland...
Ouderenmishandeling
Nico van Oosten – senior adviseurCongres Ouderenmishandeling en Ontspoorde (mantel)Zorg – Zierikzee
6 november 2017
Bureau BenW
Movisie
Voor een samenleving met veerkracht
Movisie is een landelijk
kennisinstituut en
adviesbureau voor de
aanpak van sociale
vraagstukken.
We zijn een
onafhankelijke stichting
waar ongeveer 140
mensen werken.
Movisie is gehuisvest in
Utrecht.
De activiteiten zijn georganiseerd rond vijf maatschappelijke thema’s:
• Effectiviteit en vakmanschap
• Actief burgerschap
• Inclusie en diversiteit
• Huiselijk en seksueel geweld
• Sociale zorg
Inhoud lezing
Vormen, achtergronden en signalen van ouderenmishandeling
Signalen bij jou als professional
Instrumenten voor (para)medische beroepsgroepen
Initiatieven andere beroepsgroepen
Preventie?
Vormen van ouderenmishandeling
• Verwaarlozing en onthouden van zorg (denk ook aan gebrek aan respect!)
• Emotionele/psychische mishandeling
• Lichamelijke mishandeling
• Schending van rechten (opsluiten!)
• Financiële en materiële uitbuiting (diefstal)
• Seksueel misbruik
• Leeftijdsdiscriminatie (neerbuigend doen tegenover oudere mensen)
Voorbeelden van ouderenmishandeling?
- Een zoon van 40 bindt zijn dementerende moeder vast aan de
stoel, omdat hij even een boodschap moet doen en zij anders
gevaarlijke dingen kan gaan doen.
- Wanneer een oudere niet meewerkt in de verzorging wordt er wel
eens ruw geduwd en getrokken.
- Een vrouw doet als haar man erg onrustig is extra medicijnen in
zijn glas.
- Een schoonzoon pint wel eens wat extra’s voor zichzelf met de pas
van zijn schoonmoeder, want wat niet weet wat niet deert.
- Een oude dame doet met een rollater haar boodschappen en wordt
door een jongen op een mountainbike omver gereden.
Achtergrond
Mishandeling kan:
• Moedwillig zijn (bijv. financieel
misbruik, seksueel geweld)
• Niet moedwillig (overbelasting
van de professionele of mantelzorg
= ontspoorde zorg)
Wat feiten op een rij
Hoe vaak? Ruim 100.000 ouderen krijgen in Nederland krijgen jaarlijks te maken
met een vorm van mishandeling. Van dementerende ouderen komt 1 op de 3 in
aanraking met ouderenmishandeling. Lichamelijke en psychische mishandeling
komen het vaakst voor, op de voet gevolgd door financiële uitbuiting.
Wie zijn plegers? In de meeste gevallen zijn volwassen (pleeg)kinderen en (ex-)
partner de pleger van zowel intentionele als niet-intentionele mishandeling (VT-
registratiecijfers en bevolkingsonderzoek laten verschillende cijfers zien over
plegerschap).
Maar……ook professionals maken zich schuldig aan ouderenmishandeling,
zowel intentionele (25% van de bewezen meldingen) als niet intentionele vormen
(75% van de bewezen meldingen) – bron Ferwerda et al, 2015
In 25% van de situaties is er sprake van letsel
Ouderenmishandeling en familiaal geweld: Kindermishandeling kan uitlopen op
ouderenmishandeling (wraak)
Risicofactoren Ontstaan ouderenmishandeling
(Naar Thys, 2004)
Kenmerken van het
sociale netwerk
Risicofactoren organisatie
Organisatie
• Tekort schietend beleid t.a.v. sociale veiligheid
• Gebrek aan privacy
• Structurele vrijheidsbeperkingen
• Gebrek aan aandacht voor de persoon en zijn/haar behoeften (op vaste tijden opstaan, eten, geen rekening houden met levensritmes etc.)
• Te hoge werkdruk in de organisatie
Pleger (professional of vrijwilliger)
• Zorgrelatie uit balans (overbelasting)
• Aantal en duur van de zorgcontacten vermenging van zakelijke en
vriendschappelijke relaties
• Tekort aan expertise/handelingsverlegenheid
• Alcohol/ drugsverslaving of psychische problemen
Risicofactoren Sociaal Netwerk
Slachtoffer:
• Sekse (vrouwen worden vaker slachtoffer)
• Leeftijd (boven de 80)
• Ziektebeeld met gedrags- en/of persoonlijkheidsveranderingen, zoals
dementie of beroerte
• Toenemende afhankelijkheid van zorg
• Familiegeschiedenis met geweld
• Sociaal isolement
• Ingrijpende voorvallen (stress, financiële nood)
Pleger (in sociaal netwerk)
• Familiegeschiedenis met geweld
• Zorgrelatie uit balans
• Inwonend en daardoor afhankelijk
• Alcohol/ drugsverslaving of psychische problemen
Minder duidelijke signalen
• Onregelmatig medicijngebruik
• Niet (meer) op controle komen (uitstel van melding ziekte of
verwonding)
• Oudere maakt een depressieve en/of angstige indruk (ten opzichte
van bepaalde personen)
• Oudere ziet er onverzorgd en/of vermagerd uit, en/of de huishouding
is verwaarloosd
Deze signalen kunnen ook duiden op geestelijke achteruitgang
Duidelijke signalen bij het slachtoffer
• Letsel dat niet lijkt te kloppen bij het verhaal
• Tegelijkertijd oud en nieuw letsel hebben
• Symmetrische verdeling van verwondingen
• Inconsistente uitleg over ontstaan letsel of klachten
• Vertraging in zoekproces naar zorg zonder acceptabele uitleg
• Inadequate reactie familie/verzorger
• Letsel past niet bij levensfase of problematiek
• Oudere is extreem angstig/somber/suffig/apathisch
• Oudere wil in de buurt blijven van vertrouwde personen
• Bang zijn bij lichamelijke verzorging of dit weigeren
• Oudere geeft aan dat er veel mis is, maar wil er niet over praten
• Er verdwijnen spullen en geld van de oudere; de koelkast is leeg
• Er is een toenemend aantal schuldeisers
Niet pluis gevoel - huisbezoek
Jij hoeft niet te bewijzen dat het wel/geen mishandeling is
--> doorloop de stappen van de meldcode
Minder duidelijke signalen
• Onregelmatig medicijngebruik
• Niet (meer) op controle komen (uitstel van melding ziekte of
verwonding)
• Oudere maakt een depressieve en/of angstige indruk (ten opzichte
van bepaalde personen)
• Oudere ziet er onverzorgd en/of vermagerd uit, en/of de huishouding
is verwaarloosd
Deze signalen kunnen ook duiden op geestelijke achteruitgang
Duidelijke signalen bij de pleger
• Mantelzorger geeft signalen dat hij zwaar belast is
• Afwijkend gedrag t.o.v. de oudere:
• mantelzorger of professional laat zich negatief uit over oudere/ de situatie of
staat er onverschillig tegenover
• Schelden en schreeuwen in aanwezigheid van een professional
• Te laat hulp erbij roepen
• De oudere krijgt geen gelegenheid om alleen met de professional te praten
• Pogingen hulp buiten de deur te houden
Helaas ...
Risicofactoren + Signalen = Mishandeling?
Wet Meldcode & de organisatie:
Wat vraag de wet?
Eigen Meldcode hebben
Iedereen is bekend met doel en inhoud (ook vrijwilligers)
Initiële training en jaarlijkse bijscholing/opfrissen
Nieuwe medewerkers trainen/inwerken
Deskundigheid beschikbaar ter ondersteuning:
(aandachtsfunctionaris en/of leidinggevende)
Evaluatie en bijstelling van eigen Meldcode
Aanscherping Wet meldcode (2019)
• Vanaf 1 januari 2019:
• In de eigen Meldcode moet een afwegingskader
opgenomen zijn
• Daarmee moeten professionals kunnen beoordelen of er
sprake is van (een vermoeden van) ernstig huiselijk
geweld (ook: ouderenmishandeling!) of ernstige
kindermishandeling.
• Als hiervan sprake is, moet de professional dit melden bij
Veilig Thuis. En dan kan Veilig Thuis een veiligheidstoets
kan uitvoeren.
• Door deze wijziging veranderen stap 4 en 5 van de
meldcode. Straks stelt de hulpverlener zich dan 2 vragen:• Stap 4. Wegen/Melden: Moet ik (het vermoeden van) ernstig huiselijk
geweld of kindermishandeling melden?
• Stap 5. Beslissen: Welke hulp kan ik zelf organiseren?
Initiatieven
- Actieplan In Veilige Handen - verlenging nog onzeker
- Landelijk Platform Bestrijding Ouderenmishandeling – Netwerk van
diverse organisaties
- Brede Alliantie Financieel Misbruik
- Banken, Notarissen, bewindvoerders en mentoren bieden voorlichting en
diensten om financieel misbruik te voorkomen.
- Protocol van het Jeroen Boschziekenhuis (doorontwikkeling
SPUTOVAMO-formulier kindermishandeling)
- Leidraad Veilige zorgrelatie: www.veiligezorgrelatie.nl
(ouderenmishandeling door professionals)
Voor meer informatie:
www.aanpak-ouderenmishandeling.nl
www.veiligezorgrelatie.nl
www.notaris.nl
www.huiselijkgeweld.nl
www.vooreenveiligthuis.nl
www.huiselijkgeweldenberoepsgeheim.nl
Dank u wel voor uw aandacht