NHỮNG ĐẶC TRƯNG TÂM LÝ NGƯỜI NHIỄM HIV

Ths. Phạm Mạnh Hà

1. Giận giữ

Biểu hiện của cơ giận giữ: Mặt đỏ, nói to, quát mắng những người

xung quanh. Cảm giác bất yên, đi đi lại lại hoặc im

lặng một cách bất thường. Tránh nhìn mọi người, tự hành hạ mình Có hành vi bạo lực với người khác hoặc

tỏ ra không hợp tác.

Nguyên nhân: Tự trách mình đã gây nhiễm cho người yêu,

vợ, chồng hoặc con cái, hoặc làm khổ gia đình.

Tức giận với người đã lây nhiễm cho mình. Tức giận với những hành vi, cử chỉ của người

khác tạo cho mình cảm giác bị kỳ thị. Tức giận với gia đình vì gia đình đã chối bỏ,

không chấp nhận hoặc kỳ thị.

Người chăm sóc cần làm gì? Tìm hiểu nguyên nhân của sự giận dữ từ đó

mà tìm cách khuyên giải Để nguời có HIV nói về nỗi tức giận của

mình, điều này thường giúp làm tiêu tan nỗi giận dữ.

Cố gắng cho thấy rằng bạn hiểu tình cảnh của người ấy bằng cách nói ra.

Khi người đó đã bình tĩnh lại, hãy giúp họ nhận ra hậu quả của sự giận giữ đó.

2. Sợ hãi và lo lắng Nguyên nhân của sự lo lắng:

Sợ vì nghĩ rằng cái chết của mình đã được báo trước

Lo sợ lây nhiễm cho gia đình Lo sợ bị mất việc làm Lo sợ vì không có thuốc chữa Lo sợ không có đủ tiền mua thuốc Lo sợ hàng xóm, bạn bè biết sẽ xa lánh, kỳ

thị Sợ bị gia đình bỏ rơi

Dấu hiệu: Đánh trống ngực, đau ngực, thở hụt hơi, Chóng mặt, toát mồ hôi, bồn chồn, áy náy

và mất ngủ. Một số người có thể nói rằng họ sợ chết hay

mất khả năng tự điều khiển. Họ có thể nói rằng họ đang buồn hay đang

lo lắng. Nét mặt lo lắng, không thể tập trung, khả

năng làm việc giảm sút

Người chăm sóc nên làm gì? Gần gũi với người có HIV để họ luôn

cảm thấy được chia sẻ. Xác định nguyên nhân gây nên sự sợ

hãi và cùng họ tìm giải pháp cho những nguyên nhân đó.

Gợi ý các hoạt động mà có thể làm cho người có HIV không còn chỉ nghĩ đến nỗi sợ hãi/ lo lắng của mình.

3. Cô đơn, tự kỳ thị Sự kỳ thị thường bắt đầu khi:

Các triệu chứng bắt đầu biểu hiện rõ Khi bạn tình hoặc vợ, chồng của mình

chết vì AIDS. Trạng thái cô đơn xuất hiện:

Khi người có HIV cảm thấy là không ai chia sẻ những khó khăn, hoặc không ai hiểu mình. Người có HIV lúc đó thường cảm thấy cô đơn và vô vọng.

Nguyên nhân là do: Do bị người khác kỳ thị, phân biệt, đối xử, xa

lánh. Cảm thấy có lỗi với bản thân, có lỗi với gia

đình vì mình sống buông thả hoặc không cẩn thận.

Không có người để chia sẻ và tâm sự những lo lắng và suy nghĩ của mình và không ai hiểu mình.

Cảm giác mình là người thừa trong gia đình do gia đình không quan tâm.

Cảm thấy vô dụng, là gánh nặng cho gia đình hoặc cảm thấy cô đơn và vô vọng.

Dấu hiệu: Tránh tiếp xúc mắt với người khác, Rút lui khỏi các hoạt động xã hội, Nói ít, cảm thấy cô đơn, lẽ loi. Họ có

thể nói “tôi không muốn gặp ai” hay “tôi muốn ở một mình” hay “tôi không muốn nói chuyện với ai nữa”

Người chăm sóc nên làm gì?

Quan tâm, chú ý đến người có HIV hoặc dành thời gian ở bên cạnh họ mặc dù họ có thể không muốn trò chuyện.

Lắng nghe một cách thông cảm, đảm bảo tính bí mật của các thông tin mà người có HIV nói

Tìm hiểu nguyên nhân của sự kỳ thị, giúp người có HIV suy nghĩ một cách tích cực.

Sự quan tâm thái quá đôi khi làm cho người nhiễm HIV cảm thấy tự kỳ thị

Cung cấp thông tin về các tiến bộ trong điều trị và chăm sóc cũng như thông tin về các hoạt động của những người nhiễm khác.

Hỗ trợ và khuyến khích tham gia các hoạt động cùng những người nhiễm khác.

4. Buồn bã, trầm uất Nguyên nhân do:

Không có điều kiện để điều trị hoặc điều trị không có kết quả

Cảm thấy bế tắc, không có lối thoát do không có điều kiện để điều trị hoặc bị bỏ rơi

Cảm giác mất mát hết: công việc, người thân, tiền bạc, sức khoẻ.

Mất niềm tin, bị thất vọng

Dấu hiệu: Luôn nhắc lại những câu nói về ý muốn chết Các dấu hiệu lập kế hoạch cho cái chết. Ví dụ

như viết thư từ biệt hay tặng các vật quý cho người khác.

Các câu nói có ý nói đến cái chết. Ví dụ “hãy chăm sóc con cái tôi” hay “đây là lần cuối chúng ta gặp nhau”

Trong một số trường hợp, phục hồi bất ngờ sau một đột trầm cảm kéo dài có thể là dấu hiệu rằng người nhiễm cuối cùng đã ra quyết định tự tử.

Người chăm sóc nên làm gì?

Thể hiện sự quan tâm, chăm sóc đến người nhiễm HIV mặc dù họ không muốn chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc của mình

- Chú ý và khích lệ người có HIV nói về cảm xúc của mình. Hỗ trợ về mặt tinh thần cho người nhiễm để họ có thể giải quyết các vấn đề của mình

- Lắng nghe một cách cảm thông và chú ý đến từng lời nói của họ

Tìm hiểu nguyên nhân của tình trạng trầm uất và hỗ trợ một cách tốt nhất để giải quyết.

Nên đưa họ đến một chuyên gia hoặc bác sỹ tâm lý để được chăm sóc và điều trị thích hợp về mặt chuyên môn.

Sau khi người nhiễm HIV đã được điều trị cần chú ý hỗ trợ họ để tránh lặp lại các nguyên nhân gây trầm uất