1

NHỮNG Đ)ỂM CẬP NHẬT VỀ HỒI SINH TIM PHỔI VÀ CẤP CỨU TIM MẠC( NĂM 5 CỦA HỘI TIM MẠCH HOA KỲ

Tạ Mạnh Cường

Phạm Minh Tuấn Đơn vị cấp cứu và hồi sức tích cực tim mạch,

Viện Tim mạch Quốc Gia, Bệnh viện Bạch Mai

Khuyến cáo gần đây (2015) cua Hội Tim Mạch Hoa Kỳ (AHA: American

Heart Association) về (ôi sinh tim phôi CPR: CardioPulmonary Resuscistation )

và chăm sóc tim mạch khẩn cấp (ECC: Emergency Cardiac Care) có nhiều điểm

khác biẹ t sô vơi nhưng khuyến cáô trước đây.

Viẹ c xuat ban các khuyến cáô mang tính đồng thuận quốc tế về hồi sinh

tim phổi năm có ý nghĩa khơi đô ng mô t quy trì nh đanh gia liẹ n tuc đôi vơi khôa hôc hôi sinh.

Khuyến cáo ca p nha t cua A(A chô (ôi sinh tim phôi va Cham sôc tim mach khan cap nam khô ng phai la ban sưa đôi tôa n diẹ n cua khuyến cáo năm 2010.

Trong khuyến cáo cập nhật AHA 2015 có những điểm nổi bật sau đây:

1. Dây chuyền xử trí cấp cứu Nội viện và Ngoại viện tách biệt Da y chuyẹn xư trì cap cưu tach biẹ t: xác định nhưng qua trì nh cham sóc khác

biẹ t đôi vơi bẹ nh nha n đa tư ng bị ngừng tim trong bẹ nh viẹ n sô vơi bôi cảnh

ngoài bẹ nh viẹ n.

Đi vi bnh nhân ngưi ln, các đi phản ng nhanh (RRT: Rapid

Response Team) hoc đi cp cu ni khoa (MET: Medical Emergency Team) có th có hiu quả trong vic giảm tỷ l xảy ra ngừng tim, đc bit là trong khu chăm sóc tng hp. Các h thng MET/RRT nhi khoa có th đưc cân nhc nhng cơ s có trẻ em mc bnh nguy cơ cao đưc chăm sóc các đơn vị ni trú tng hp. Có th cân nhc s dng các h thng du hiu cảnh báo sm cho cả ngưi ln và trẻ em.

2

IHCA: in-hospital cardiac arrest; OHCA: out-of-hospital cardiac arrest.

2. Tập huấn nhân viên y tế cấp cứu duy trì sự sống, đảm bảo chất lượng hồi sinh tim phổi và hỗ trợ duy trì sự sống cơ bản (Basic Life Support)

2.1. Chú trọng vào NHẤN NGỰC

• Ngươ i cưu hô đã qua đa ô taô nẹ n thưc hiẹ n đông thơ i mô t sô bươc kiẹm tra hơi thơ va mach đông thơ i đẹ giam thơ i gian đẹn lan nhan ngưc đau tiẹ n. • Đô i ngu nhưng ngươ i cưu hô đươc đa ô taô chuyẹ n sa u cô thẹ sư dung cach tiẹp ca n ba i ban, giup đông thơ i hôa n tha nh nhiẹu bươc va đanh gia tốt hơn sô vơi cách thưc thẹô trì nh tư ma tư ng ngươ i cưu hô sư dung vì du mô t ngươ i cưu hô kìch hôat hẹ thông ưng cưu khan cap trông khi ngươ i khac bat đau nhan ngưc, ngươ i thư ba thưc hiẹ n thông khí hoac tì m đươc bông bôp cap cưu đẹ hô hap nha n taô va ngươ i thư tư tì m va thiẹt la p may khư rung . • CPR nâng caô nga y ca ng đươc chu trông, bang cach sư dung cac muc tiẹ u hiẹ u suat nhan ngưc vơi tôc đô và biên đô vư a đu chô phẹp ngưc nay lẹ n hôa n tôa n giưa cac lan nhan, giam thiẹu gian đôan trông khi nhan va tranh thô ng khì qua

3

mưc . • Tôc đô nhan ngưc: khôang đẹn lan/phut. • Biên đô nhan ngưc chô ngươ i lơn: ìt nhat la inchẹs cm nhưng khô ng quá

2,4 inches (6 cm). • Đẹ tha nh ngưc nay lẹ n hôa n tôa n sau môi lan nhan ngưc, ngươ i cưu hô phai tranh đẹ lẹ n ngưc giưa cac lan nhan. • Cac tiẹ u chì chô giam thiẹu gian đôan đươc la m rô vơi muc tiẹ u ty lẹ nhan ngưc caô nhat cô thẹ vơi muc tiẹ u ìt nhat la %. • Ca n nhac sư dung ky thua t thô ng khì thu đô ng của hẹ thông EMS ẹmẹrgẹncy mẹdical sẹrvicẹ, dich vu cap cưu y tẹ chô nan nha n O(CA ôut-ôf-hôspital cardiac arrẹsts, ngưng tim ngôa i bẹ nh viẹ n). • Đôi vơi bẹ nh nha n đang đươc CPR va đat đươ ng thơ hô trơ, khuyẹn nghi ty lẹ thô ng khì đơn gian hôa la gia y thơ lan lan thơ/phut . 2.2. Sốc trước so với CPR trước Đôi vơi trường hơp ngừng tim ơ ngươ i lơn cô ngươ i chưng kiẹn khi cô san ngay mô t AED (Automated Extẹrnal Dẹfibrillatôr; may khư rung bẹ n ngôa i tư đô ng), nên sư dung may khư rung ca ng sơm ca ng tôt. Đôi vơi ngươ i lơn bi ngưng tim khô ng đươc giam sat hôac không có san ngay AED, nẹ n bat đau CPR trông khi tì m va sư dung thiẹt bị khư rung va tiẹn ha nh khư rung ngay khi thiẹt bị san sa ng, nẹu cô chì đinh. Nhiều nghiẹ n cưu sô sanh việc thưc hiẹ n nhan ngưc trông mô t khôang thơ i gian cu thẹ thươ ng tư phut rươi đẹn phut trươc khi thưc hiẹ n sôc cô lợi hơn sô vơi thưc hiẹ n sôc ngay khi AED san sa ng nhưng chưa cô sư khac biẹ t . Nẹ n thưc hiẹ n CPR trông khi sư dung miẹng dan AED va chô đẹn khi AED san sa ng pha n tìch nhip tim.

2.3. Tốc độ nhấn ngực Bệnh nhân người lớn khi ngừng tim, ngươ i cưu hô nên nhan ngưc ơ tôc đô đẹn lan/phut . Tôc đô nhan ngưc tôi thiẹu nẹ n duy trì ơ mưc lan/phut . Tôc đô ngương trẹ n lan/phut đươc bô sung vì chuôi nghiẹ n cưu chô thấy khi tôc đô nhan tang lẹ n hơn lan/phut thì biẹ n đô nhan giam xuông ty lẹ tương ưng . Vì du, ty lẹ nhan ngưc cô biẹ n đô khô ng đu la khôang % vơi tôc đô nhan la đẹn 9 lan/phut nhưng ty lẹ biên đô khô ng đu tang lẹ n % sô lan nhan ngưc khi tôc đô nhan la đẹn 9 lan/phut va ty lẹ biên đô khô ng đu tang lẹ n % sô lan nhan ngưc khi tôc đô nhan lơn hơn lan/phut .

2.4. Biên độ nhấn ngực Trông khi CPR bang tay, ngươ i cưu hô nên nhan ngưc vơi biẹ n đô từ inchẹs cm lơn hơn , inchẹs [ cm]. Biên đô nhan khôang cm gan liẹn vơi kẹt qua tôt hơn sô vơi nhan ngưc nô ng hơn. Mac du khô ng cô chưng cư vẹ mô t ngương trẹ n ma vươt qua đô thì

4

nhan ngưc cô thẹ qua sa u hay khô ng, mô t nghiẹ n cưu rat nhô gan đa y chô rang cô kha nang xay ra tôn thương khô ng đẹ dôa mang sông dô biẹ n đô nhan ngưc qua mưc lơn hơn , inchẹs . Khô xac đinh biẹ n đô nhan nẹu khô ng sư dung cac thiẹt bi phan hôi va viẹ c nha n biẹt ngương trẹ n cua biẹ n đô nhan cô thẹ rat thư thach . Điẹu quan trông la ngươ i cưu hô phai biẹt rang biẹ n đô nhan ngưc thươ ng qua nô ng hơn la qua sa u.

Kỹ thuật nhấn ngực

5

2.5. Nảy ngực Ngươ i cưu hô tranh đẹ lẹ n ngưc giưa cac lan nhan đẹ tha nh ngưc nay lẹ n

hoa n tôa n ơ ngươ i lơn bi ngừng tim

Thành ngưc nay lẹ n hôa n tôa n khi xương ưc quay trơ lai vi trì tư nhiẹ n hay trung hô a trông suôt pha giam ap cua CPR. Tha nh ngưc nay lẹ n taô mô t ap suat trông ngưc a m tương đôi thuc đay hôi lưu tình mach va lưu lương mau tim phôi. Đẹ lẹ n tha nh ngưc giưa cac lan nhan ngan tha nh ngưc nay lẹ n hôa n tôa n . Nay khô ng hôa n tôa n la m tang ap suat trông ngưc va giam hôi lưu tình mach, ap lưc truyẹn dich mach va nh va lưu lương mau cơ tim va cô thẹ anh hương đẹn kẹt qua CPR. 2.6. Giảm thiểu Gián đoạn khi nhấn ngực Thẹô (ướng dẫn nam , ngươ i cưu hô can giam thiẹu tan suat va khôang thơ i gian gian đôan khi nhan ngưc đẹ tôi đa hôa sô lan nhan/phút.

Năm , vơi ngươ i lơn bi ngừng tim đươc tiẹp nha n CPR ma khô ng cô đươ ng thơ hô trơ nẹ n tiến hành CPR vơi muc tiẹ u ty lẹ nhan ngưc caô nhat cô thẹ, vơi muc tiẹ u ìt nhat la %.

Gián đôan khi nhan ngưc cô thẹ la dô chu y thẹô quy trì nh cham sôc can thiẹt chang han, pha n tìch nhip tim va thô ng khì hôac dô vô tì nh chang han, ngươ i cưu hô bi pha n ta m . Ty lẹ nhan ngưc la mô t sô đô ty lẹ thưc hiẹ n nhan ngưc trông tông thơ i gian hôi sinh. Cô thẹ tang ty lẹ nhan ngưc bang cach giam thiẹu thơ i gian ngư ng khi nhan ngưc. Muc tiẹ u tôi ưu chô ty lẹ nhan ngưc chưa đươc xac đinh. Viẹ c thẹ m ty lẹ nhan ngưc muc tiẹ u la nham han chẹ gian đôan khi nhan ngưc va tôi đa hôa truyẹn dich mach va nh va lưu lương mau trông CPR. 2.7. Các kỹ thuật thay thế và thiết bị phụ trợ cho CPR - Máy ngưỡng trở kháng

- Thiết bị nhấn ngực cơ học

- Các kỹ thuật ngôài cơ thể và tưới máu xâm lấn: ECRP (extracôrpôrẹal CPR; (ôi sưc Tim phôi ngôa i cơ thẹ

3. Duy trì sự sống tim mạch nâng cao ở người lớn 3.1. Tăng huyết áp cho hồi sinh: Vasopressin kẹt hơp vơi ẹpinẹphrinẹ khô ng đẹm lai lơi ìch thay thẹ chô liẹu chuan ẹpinẹphrinẹ trông ngừng tim.

Viẹ c dùng ca ẹpinẹphrinẹ và vasopressin khi ngừng tim đa chô thay cai thiẹ n tái la p tuan hôa n tư nhiẹ n. Đanh gia chưng cư san cô chô thay hiẹ u qua cua lôai thuôc như nhau va khô ng cô lơi ìch cô thẹ chưng minh tư viẹ c dùng ca epinephrinẹ va vasôprẹssin khi sô vơi chì du ng ẹpinẹphrinẹ. Đẹ đơn gian hôa, vasôprẹssin đa đươc lôai bô ra khôi Bô quy tac ngừng tim ơ ngươ i lơn.

3.2. Tăng huyết áp cho hồi sinh: nên dùng Epinephrine ngay khi cô thẹ sau khi bat đau ngừng tim dô nhip khô ng sôc đươc ban đau. Mô t nghiên cưu quan sat rat lơn vẹ ngừng tim vơi nhip khô ng sôc về tác

dụng dùng epinephrine tư đẹn phut vơi ẹpinẹphrinẹ du ng ơ khôang thơ i gian sau đó đẹn , đẹn 9 va hơn 9 phut . Kết quả thay rang tai la p tuan hôa n tư nhiẹ n va kha nang sông sôt tang lẹ n sau khi xuat viẹ n va kha nang sông sôt vơi than kinh nguyẹ n vẹn khi dùng ẹpinẹphrinẹ sơm.

6

3.3. ETCO2 end-tidal carbon dioxide; lượng CO2 cuối k thở ra cho Dự

đoán hồi sinh thất bại: Ơ nhưng bẹ nh nha n đươc đặt ông nội khí quản, nẹu khô ng đat đươc ETCO2 lơn hơn mm(g bang than đô dang sóng sau 20 phút CPR đươc côi la mô t hơp phan trông cach tiẹp ca n đa phương thưc nham quyẹt đinh khi na ô nẹ n kẹt thuc nô lưc hôi sinh, nhưng khô ng nẹ n chì du ng chì sô na y. 3.4. Liệu pháp Lidocain sau ngưng tim:

7

Chưa đu chưng cư đẹ khuyẹn nghi nẹ n sư dung đẹu đan lidocane cho ngừng

tim. Tuy nhiẹ n, cô thẹ ca n nhac bat đau hôac tiẹp tuc sư dung lidôcainẹ ngay sau khi tái la p tuan hôa n tư nhiẹ n tư ngừng tim dô rung that/tim nhip nhanh vô mach.

Một vài nghiẹ n cưu trươc đa y đa chô thay cô môi liẹ n hẹ giưa viẹ c chô du ng lidôcainẹ sau khi nhôi mau cơ tim va ty lẹ tư vông tang lẹ n, mô t nghiẹ n cưu gan đa y vẹ lidôcainẹ ơ nhưng ngươ i sông sôt sau khi ngừng tim chô thay ty lẹ rung that/tim nhip nhanh vô mach tai phat giam xuông nhưng khô ng chô thay cô lơi ìch hay tac hai la u da i. 3.5. Liệu pháp chẹn Beta sau ngưng tim: Chưa đu chưng cư đẹ khuyẹn nghi nẹ n sư dung đẹu đan chat chẹn-ß sau khi ngưng tim. Tuy nhiẹ n, cô thẹ ca n nhac bat đau hôac tiẹp tuc sư dung chat chẹn-ß qua đươ ng miẹ ng hoac tình mach sơm sau khi nha p viẹ n vì ngừng tim dô rung that/tim nhip nhanh vô mach.

Trong mô t nghiẹ n cưu quan sat gôm cac bẹ nh nhân tái la p tuan hôa n tư nhiên

sau khi ngừng tim do rung that/tim nhip nhanh vô mach, viẹ c du ng chat chẹn-ß gan liẹn vơi ty lẹ sông sôt caô hơn. Tuy nhiẹ n, phát hiẹ n na y chì la quan hẹ liẹ n đơi va viẹ c sư dung đẹu đan chat chẹn-ß sau khi ngừng tim cô thẹ nguy hiẹm vì chat chẹn-ß có thẹ ga y ra hôac la m tram trông hơn tì nh trang khô ng ôn đinh huyẹt đô ng, làm suy tim nặng hơn va ga y nhip cha m . Dô đô, ngươ i thưc hiẹ n can đanh gia tư ng bẹ nh nha n xẹm cô phu hơp vơi chat chẹn-ß hay không.

4. Chăm sóc bệnh nhân sau ngừng tuần hoàn Khuyẹn caô trông (ương dan ca p nha t năm chô chăm sóc sau ngừng tim baô gôm nhưng van đẹ chình va thay đôi lơn sau: • Chup mach va nh cap cưu vơi tat cả các bẹ nh nha n cô đôan ST chẹ nh lẹ n va đôi vơi bẹ nh nha n khô ng ôn định vẹ điẹ n hoac huyẹt đô ng dù không có đôạn ST chẹ nh lẹ n đôi vơi nhưng người bị nghi ngơ cô thương tôn vẹ tim mach. • Cac khuyẹn caô TTM targẹtẹd tẹmpẹraturẹ managẹmẹnt; kiẹm sôat nhiẹ t đô muc tiẹ u đa đươc ca p nha t vơi bang chưng mơi chô thay rang pham vi nhiẹ t đô cô thẹ chap nha n đẹ nham tơi trông khôảng thơ i gian sau ngừng tim. • Sau khi kiẹm sôat nhiẹ t đô muc tiẹ u hôa n tat, sôt cô thẹ diẹn tiẹn. Mac du cô nhưng ma u thuan trông dư liẹ u quan sat vẹ tac hai của sôt sau khi kiẹm sôat nhiẹ t đô muc tiẹ u, nên có những biện pháp kiểm soát sốt. • Nha n biẹt va hiẹ u chình giảm huyẹt ap đươc khuyẹn caô trông giai đôan ngay

sau khi ngừng tim. • Baô trươc giơ đươc khuyẹn caô khô ng sơm hơn giơ sau khi hôa n tha nh kiẹm soát nhiẹ t đô muc tiẹ u; đôi vơi nhưng ngươ i khô ng thưc hiẹ n kiẹm sôat nhiẹ t đô muc tiẹ u, baô trươc khô ng đươc khuyẹn caô sơm hơn giơ sau khi tai la p tuan hôa n tư nhiẹ n.

8

• Tat cả nhưng bẹ nh nha n đang tiẹn triẹn đẹn chẹt naô hôac chẹt tuan hôa n sau khi ngừng tim nguyẹ n phat nẹ n đươc xẹm la ngươ i hiẹn tang tiẹm nang.

Tài liệu tham khảo: 2015 American Heart Association Guidelines Update for

Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation.

2015;132:S313-S314, doi:10.1161/CIR.0000000000000307