Ngrohja globale dhe pasojat mbi Ngrohja globale dhe pasojat mbi shendetin publikshendetin publik

Ngrohja e planetit tone dhe Ngrohja e planetit tone dhe pasojat mbi njereziminpasojat mbi njerezimin

C’fare perfaqeson ngrohja globaleC’fare perfaqeson ngrohja globale??

Ngrohja globale perfaqeson nje zbutje te Ngrohja globale perfaqeson nje zbutje te shprehur dhe te perhapur te klimes ne tokeshprehur dhe te perhapur te klimes ne toke

Ndryshimet klimatike perfaqesojne nje ndryshim Ndryshimet klimatike perfaqesojne nje ndryshim te theksuar te treguesve te rregullt atmosferike te theksuar te treguesve te rregullt atmosferike tokesore duke perfshire edhe luhatjet. tokesore duke perfshire edhe luhatjet.

Ngrohja globale shkaktohet nga nje efekt sere i Ngrohja globale shkaktohet nga nje efekt sere i theksuar i gazrave te shkarkuara si pasoje e theksuar i gazrave te shkarkuara si pasoje e veprimtarise njerezore.veprimtarise njerezore.

C’fare perfaqeson efekti sereC’fare perfaqeson efekti sere?? Efekti i seres shkaktohet nga bllokimi i Efekti i seres shkaktohet nga bllokimi i

nxehtesise ne atmosferenxehtesise ne atmosfere Ne fillim rrezatimi diellor me Ne fillim rrezatimi diellor me

frekuence te larte deperton ne frekuence te larte deperton ne atmosferen tokesore ne trajten e atmosferen tokesore ne trajten e rrezeve te dukeshme.rrezeve te dukeshme.

Me pas toka i perthith keto rreze dhe Me pas toka i perthith keto rreze dhe me pas i cliron ato perseri ne atmosfere me pas i cliron ato perseri ne atmosfere ne trajten e rrezeve infra te kuqe dhe ne trajten e rrezeve infra te kuqe dhe nxehtesise. nxehtesise.

Meqenese atmosfera tokesore permban Meqenese atmosfera tokesore permban disa gazra te cilat edhe ne sasi te vogla disa gazra te cilat edhe ne sasi te vogla jane ne gjendje ti perthithin rrezet infra jane ne gjendje ti perthithin rrezet infra te kuqe, si psh metani, gazi karbonik, te kuqe, si psh metani, gazi karbonik, fluorokarbonet dhe oksidi i azotit , fluorokarbonet dhe oksidi i azotit , atehere rrezet infra se bashku me atehere rrezet infra se bashku me energjine termike qe ato mbartin energjine termike qe ato mbartin mbahen peng ne atmosfere .mbahen peng ne atmosfere .

Se fundi sa me shume nxehtesi te Se fundi sa me shume nxehtesi te bllokoje atmosfera e tokes aq me teper bllokoje atmosfera e tokes aq me teper kjo ndikon ne rritjen e temperatures ne kjo ndikon ne rritjen e temperatures ne toke. toke.

Cfare e shkakton efektin e theksuar sere ne Cfare e shkakton efektin e theksuar sere ne planetplanet??

Efekti i seres shkaktohet nga veprimtari njerezore te cilat shoqerohen Efekti i seres shkaktohet nga veprimtari njerezore te cilat shoqerohen me shkarkim te gazrave CO2, metan, oksid azoti etj.me shkarkim te gazrave CO2, metan, oksid azoti etj.

Dioksidi i karbonit perfaqeson gazi sere kryesor i cili prodhohet nga Dioksidi i karbonit perfaqeson gazi sere kryesor i cili prodhohet nga djegja e karburanteve, termocentralet, sistemet e ngrohjes, fabrikat, djegja e karburanteve, termocentralet, sistemet e ngrohjes, fabrikat, dhe te gjitha mjetet e transportit qe perdorin karburante. Shpyllezimi dhe te gjitha mjetet e transportit qe perdorin karburante. Shpyllezimi e perkeqeson me shume problemin sepse pyjet e largojne dioksidin e e perkeqeson me shume problemin sepse pyjet e largojne dioksidin e karbonit nga atmosfera me ane te procesit te fotosintezes. Metani karbonit nga atmosfera me ane te procesit te fotosintezes. Metani perfaqeson nje tjeter gaz sere i cili lidhet me bujqesine, perfshire ketu perfaqeson nje tjeter gaz sere i cili lidhet me bujqesine, perfshire ketu edhe blegtorine, orizoret, kenetat etj.edhe blegtorine, orizoret, kenetat etj.

Oksidi i azotit prodhohet nga shkarkimet e automjeteve, mbeturinat Oksidi i azotit prodhohet nga shkarkimet e automjeteve, mbeturinat njerezore dhe nga perdorimi i plehrave kimike me baze azotinjerezore dhe nga perdorimi i plehrave kimike me baze azoti

Fluorokarbonet, jane gazra te cilat clirohen nga perdorimi I Fluorokarbonet, jane gazra te cilat clirohen nga perdorimi I frigorifereve dhe i kondicionereve.frigorifereve dhe i kondicionereve.

Njerezimi prodhon ne vit 30 miliard ton dioksid karboni, 300-350 Njerezimi prodhon ne vit 30 miliard ton dioksid karboni, 300-350 million ton metan, dhe 7-13 million ton oksid azot, duke shenuar nje million ton metan, dhe 7-13 million ton oksid azot, duke shenuar nje rritje drastike pesedhjete vjecarin e fundit.rritje drastike pesedhjete vjecarin e fundit.

Nga ta dime qe po ndodh ngrohja globale?Nga ta dime qe po ndodh ngrohja globale?

Ne grafikun larte ne te majte mund Ne grafikun larte ne te majte mund te vini re nivelet e dioksidit te te vini re nivelet e dioksidit te karbonit ne atmosfere te shprehura karbonit ne atmosfere te shprehura ne pjese per milion (ppm).ne pjese per milion (ppm).

Ne grafikun poshte ne te majte mund Ne grafikun poshte ne te majte mund te vini re rritjen e temperaturave te vini re rritjen e temperaturave tokesore 150 vitet e fundit.tokesore 150 vitet e fundit.

Ngrohja globale dhe shendeti publikNgrohja globale dhe shendeti publik

• Ngrohja globale ndikon ne shendet ne menyra Ngrohja globale ndikon ne shendet ne menyra te ndryshme.te ndryshme.

• Ndikon ne perhapjen e semundjeve infektiveNdikon ne perhapjen e semundjeve infektive• Ndikon mbi Bujqesine.Ndikon mbi Bujqesine.• Ndikon mbi motinNdikon mbi motin• Ndikon mbi nivelet e smogut mbi siperfaqe.Ndikon mbi nivelet e smogut mbi siperfaqe.• Ndikon mbi sasine e ujerave te embla per Ndikon mbi sasine e ujerave te embla per

perdorim njerezor.perdorim njerezor.

Semundjet infektiveSemundjet infektive

• Semundjet infektive mund te mbarten nga shume organizma, Semundjet infektive mund te mbarten nga shume organizma, si psh. rriqnat, mizat dhe mushkonjat.si psh. rriqnat, mizat dhe mushkonjat.

• Kur klima ngrohet keto organizma te quajtura vektore si Kur klima ngrohet keto organizma te quajtura vektore si rriqnat, mizat dhe mushkonjat rriten bollshem. rriqnat, mizat dhe mushkonjat rriten bollshem.

• Me ngrohjen ne rritje te planetit tone, organizmat qe bartin Me ngrohjen ne rritje te planetit tone, organizmat qe bartin semundjet infektive mund te ngjiten ne lartesi me te medha , te semundjet infektive mund te ngjiten ne lartesi me te medha , te perhapen me lehte dhe te zgjatin sezonin e tyre te riprodhimit perhapen me lehte dhe te zgjatin sezonin e tyre te riprodhimit duke shtuar shanset e transmetimit te ketyre semundjeve tek duke shtuar shanset e transmetimit te ketyre semundjeve tek njerezit. njerezit.

• Gjithashtu me ngrohjen e klimes, sasia e algave te afta te Gjithashtu me ngrohjen e klimes, sasia e algave te afta te prodhojne biotoksina qe akumulohen te peshqit dhe molusqet prodhojne biotoksina qe akumulohen te peshqit dhe molusqet do te rritet.do te rritet.

Semundjet infektiveSemundjet infektive

• Malaria aktualisht prek Malaria aktualisht prek 40% te popullsise se 40% te popullsise se botes por ne rast se botes por ne rast se ngrohja globale ngrohja globale vazhdon ateher ne vitin vazhdon ateher ne vitin 2050 perllogaritet te 2050 perllogaritet te preket 60% e popullsise preket 60% e popullsise se botes. se botes.

Semundjet infektiveSemundjet infektive• Malaria perfaqeson nje semundje Malaria perfaqeson nje semundje

parazitare e cila transmetohet me parazitare e cila transmetohet me ane te mushkonjave, kur agjent ane te mushkonjave, kur agjent palsmodium vivax futet ne gjak palsmodium vivax futet ne gjak shkaton carjen e elementeve te shkaton carjen e elementeve te gjakut, duke shfaqur ethe, anemi e gjakut, duke shfaqur ethe, anemi e cila mund te shpjere ne vdekjen e cila mund te shpjere ne vdekjen e te prekurve.te prekurve.

• Encefaliti viral eshte nje tjeter Encefaliti viral eshte nje tjeter semundje e cila bartet nga semundje e cila bartet nga mushkonjat dhe rriqnat dhe qe mushkonjat dhe rriqnat dhe qe shkakton inflamacion te cipave te shkakton inflamacion te cipave te trurit si dhe hemorragjive me pasoje trurit si dhe hemorragjive me pasoje vdekjen.vdekjen.

• Leishmanjoza perfaqeson nje tjeter Leishmanjoza perfaqeson nje tjeter semundje parazitare qe mund te semundje parazitare qe mund te infektoje njerezit, vecanerishtt nyjet infektoje njerezit, vecanerishtt nyjet limfatike,shpretken dhe qe demton limfatike,shpretken dhe qe demton sistemin imunitar. Semundja bartet sistemin imunitar. Semundja bartet nga nje insekt flebotom. nga nje insekt flebotom.

Semundjet infektiveSemundjet infektive• Kolera eshte nje semundje Kolera eshte nje semundje

vdekjeprurese infektive me diarre vdekjeprurese infektive me diarre te papermbajteshme qe shkakton te papermbajteshme qe shkakton dehidratim dhe kolapsdehidratim dhe kolaps

• Ethja e verdhe transmetohet me Ethja e verdhe transmetohet me ane te mushkonjave, duke ane te mushkonjave, duke shkaktuar temp.telarte me shkaktuar temp.telarte me dhimbje muskulare dhe te kyceve.dhimbje muskulare dhe te kyceve.

• Schistomatoza nje seemundje Schistomatoza nje seemundje parazitare ku paraziti pasi futet ne parazitare ku paraziti pasi futet ne organizem demton organet sipas organizem demton organet sipas preferences. preferences.

• Cryptosporidioza eshte nje Cryptosporidioza eshte nje semundje e ngjashme me koleren semundje e ngjashme me koleren qe shkakton nje dehidratim masiv.qe shkakton nje dehidratim masiv.

Shendeti njerezor dhe kushtet ekstreme te motitShendeti njerezor dhe kushtet ekstreme te motit• Gjate ngrohjes globale ekziston Gjate ngrohjes globale ekziston

mundesia e rritjes se vdekjeve nga mundesia e rritjes se vdekjeve nga nxehtesia, sepse rritet numri i nxehtesia, sepse rritet numri i diteve shume te nxehta gjate vitit.diteve shume te nxehta gjate vitit.

• I nxehti ekstrem shkakton te I nxehti ekstrem shkakton te ashtuquajturat konvulsione ashtuquajturat konvulsione termike si rrjedhoje e mungeses termike si rrjedhoje e mungeses se ujit qe mund te shkaktoje se ujit qe mund te shkaktoje hemoragji cerebrale dhe madje hemoragji cerebrale dhe madje vdekje. vdekje.

• Te rinjte dhe te vjetrit jane Te rinjte dhe te vjetrit jane veveççanerisht te ndjeshem ndaj anerisht te ndjeshem ndaj temperaturave te lartatemperaturave te larta

• Llogaritet qe numri i vdekjeve Llogaritet qe numri i vdekjeve nga te nxehtit ne Montreal te nga te nxehtit ne Montreal te Kanadase do te rritet nga 70 ne Kanadase do te rritet nga 70 ne vitin 2009 ne 1040 ne 2050-ten.vitin 2009 ne 1040 ne 2050-ten.

Shendeti Publik dhe BujqesiaShendeti Publik dhe Bujqesia• Te gjithe ne jemi te varur nga prodhimi bujqesor per sigurimin Te gjithe ne jemi te varur nga prodhimi bujqesor per sigurimin

e ushqimit te perditeshem.e ushqimit te perditeshem.• Sipas skenarit te pare te ngrohjes globale, do te kemi nje rritje Sipas skenarit te pare te ngrohjes globale, do te kemi nje rritje

te sasive te rrreshjeve qe do te thote se bimet do te marrin te sasive te rrreshjeve qe do te thote se bimet do te marrin shume me teper uje nga sa e nevojeshme dhe do te kalben ne shume me teper uje nga sa e nevojeshme dhe do te kalben ne fusha. Njekohesisht parashihet edhe nje rritje prej 40 cm te fusha. Njekohesisht parashihet edhe nje rritje prej 40 cm te nivelit te detit. nivelit te detit.

• Sipas skenarit te duhet parashikohet nje rritje e shkalles se Sipas skenarit te duhet parashikohet nje rritje e shkalles se avullimit te ujit, gje qe do te thote se shume me teper bime do avullimit te ujit, gje qe do te thote se shume me teper bime do te thahen.te thahen.

• Per shume vende kjo do te thote, vdekje, keshtu ne vitin 2060, Per shume vende kjo do te thote, vdekje, keshtu ne vitin 2060, 700 milion njrez do te vuajne nga uria nga rreth 200 milion 700 milion njrez do te vuajne nga uria nga rreth 200 milion aktualisht.aktualisht.

Shendeti Publik dhe Furnizimi me UjeShendeti Publik dhe Furnizimi me Uje

• Si rrjedhoje e ngrohjes globale pritet jo vetem rritja e Si rrjedhoje e ngrohjes globale pritet jo vetem rritja e rreshjve por edhe nje sasi e bollshme uji te embel nga rreshjve por edhe nje sasi e bollshme uji te embel nga shkrirja e akujve polare. shkrirja e akujve polare.

• Kjo do te shpjere ne nje rritje te nivelit te ujit te detit Kjo do te shpjere ne nje rritje te nivelit te ujit te detit ne vitin 2100 ne rreth 40 cm.ne vitin 2100 ne rreth 40 cm.

• Kjo rritje do te shkaterroje jo vetem banesat e Kjo rritje do te shkaterroje jo vetem banesat e njerezve dhe te mbjellat por do te demtoje edhe njerezve dhe te mbjellat por do te demtoje edhe burimet e ujerave nentokesore duke shkurtuar burimet burimet e ujerave nentokesore duke shkurtuar burimet njerezore te ujit te embel. njerezore te ujit te embel.

Shendeti Publik dhe AjriShendeti Publik dhe Ajri

• Si pasoje e ngrohjes globale, sasia e smogut qe Si pasoje e ngrohjes globale, sasia e smogut qe krijohet nga oksidet e azotit, ose ozoni prane krijohet nga oksidet e azotit, ose ozoni prane siperfaqes do te rritet ndjeshem.siperfaqes do te rritet ndjeshem.

• Nje rritje e shkalles se smogut prane siperfaqes do te Nje rritje e shkalles se smogut prane siperfaqes do te coje ne shtimin e diteve super te nxehta gje qe do te coje ne shtimin e diteve super te nxehta gje qe do te demtoje ne mase shendetin e popullates. demtoje ne mase shendetin e popullates.

• Depertimi i gazeve te smogut ne mushkeri, do te rrite Depertimi i gazeve te smogut ne mushkeri, do te rrite shkallen e prekshmerise ndaj infeksioneve te shkallen e prekshmerise ndaj infeksioneve te frymemarrjes duke rritur vdekshmerine.frymemarrjes duke rritur vdekshmerine.

Cfare demton tjeter ngrohja globaleCfare demton tjeter ngrohja globale

• Barrierat koralore- Barrierat koralore- Me rritjen e niveleve te ujit te detit, gjithnje e Me rritjen e niveleve te ujit te detit, gjithnje e me shume do te kemi ngordhje masive te koraleve nga ftohja dhe me shume do te kemi ngordhje masive te koraleve nga ftohja dhe erresimi i ujerave detare ne te cilat ato rriten. erresimi i ujerave detare ne te cilat ato rriten.

• GroenlandaGroenlanda- Groenlanda nje pjese e madhe e se ciles eshte e - Groenlanda nje pjese e madhe e se ciles eshte e mbuluar nga akuj do te pesoje permbytje biblike nga shkrirja e mbuluar nga akuj do te pesoje permbytje biblike nga shkrirja e akujve dhe avancimi i detit.,akujve dhe avancimi i detit.,

• Kurora polare e akullit- Kurora polare e akullit- Si rrjedhoje e ngrohjes globale kurorat Si rrjedhoje e ngrohjes globale kurorat polare te akulli ne arktik, po shkrihen me shpejtesi duke bere qe polare te akulli ne arktik, po shkrihen me shpejtesi duke bere qe shume kafshe polare ta humbasin perfundimisht habitatin e tyre. shume kafshe polare ta humbasin perfundimisht habitatin e tyre.

• Ciklet stinore te motit- Ciklet stinore te motit- Do te kemi nje prishje te cikleve stinore te Do te kemi nje prishje te cikleve stinore te motit si rrjedhoje e ngrohjes globale.motit si rrjedhoje e ngrohjes globale.LagunatLagunat- Si rrjedhoje e ngrohjes globale dhe te rritjes se nivelit te - Si rrjedhoje e ngrohjes globale dhe te rritjes se nivelit te

ujerave detare do te kemi zhdukje te lagunave si pasoje e ujerave detare do te kemi zhdukje te lagunave si pasoje e permbytjeve masive te tyrepermbytjeve masive te tyre..

Parashikimet per te ardhmenParashikimet per te ardhmen::

• Qendra kerkimore Nderkombetare per Kontrollin e klimes ka Qendra kerkimore Nderkombetare per Kontrollin e klimes ka bere keto parashikime lidhur me ndryshimet e mundeshme bere keto parashikime lidhur me ndryshimet e mundeshme klimatike ne shekullin XXI.klimatike ne shekullin XXI.

• Do te kemi nje rritje te temperatures mesatare te tokes me 3 Do te kemi nje rritje te temperatures mesatare te tokes me 3 grade celsius.grade celsius.

• Rreshjet mesatare ditore do te rriten me 0,2 mm ne shkalle Rreshjet mesatare ditore do te rriten me 0,2 mm ne shkalle globale. ndersa lageshtia e truallit do te pakesohet me 2 mm globale. ndersa lageshtia e truallit do te pakesohet me 2 mm mesatarisht ne shkalle globale.mesatarisht ne shkalle globale.

• Niveli i ujerave detare do te rritet lokalisht por do te ulet Niveli i ujerave detare do te rritet lokalisht por do te ulet globalisht.globalisht.

• Vellimi dhe siperfaqja e akujve arktike do te pakesohet ne Vellimi dhe siperfaqja e akujve arktike do te pakesohet ne menyre dramatike.menyre dramatike.