NGHIÉN CÙU KINH NOMI$M CAC NUÓC VA DE XuXx MÓ HÌNH DÀO TAO GlAo VIÉN PHVC Vy SU NGHIÈP GÒNG NGHIÈP HOÀ VA HIÉN DAI HOA BÌJ NUÓC

TtTMÒ HÌNH TRUÒNG DAI HQC Sl/PHAM BAC KINH

^ THCTDÈ X U A T M O T S Ó t K I E N V E C O CAU T Ó C H Ù C Q U À N L'i

DÀO TAO CÙA TRUÒNG SUPHAM HA N O L

T '

rTSBàiMinhHién

. ' Khoa Tdm ly - Giao due

''' DAI HQC Sl/PHAM HA NÓI ( - ' t •

) . . • . •

Mot ddc trimg cùa su phat trién xa bòi hièn dai là: cìlng vói su phdt triCin va

tié'n bó cùa khoa hgc, ky thuàt, còng nghé, su tién bó cùa xà bòi va su canh iranh

, quó'c té quyé't lièt thì xu thè cài cach gido due cùa théf gidri ngày càng phdt triéh hét

Stic manh me. Rat nhiéu quó'c già da coi su th^nh cóng hay \hi\ bai cùa cài cdeh gido

due là mot nhàn X.6 quyét dinh vàn ménh tuan'g lai cùa dix nuóc va dàc biét coi irgng

vai trò nguòi thdy gido. Hién nay ilhiéu nuóc trén Ihtf gioì dang ra stic tìm kiém

nhung giài phdp hihi hiéu de ndng cao chà't lugng dào tao gido vién phù hgp vói dàc

diém va yéu edu phdt trién gido due cùa dd't nuóc mình, thóng qua viéc dào tao mot

dói ngQ gido vién co ch^t lugng cao de nang cao chit lugng gido due nh&ng nguòi

cóng ddn tucmg lai, ndng cao to' chdt nguòi lao dóng, tàng cuòng tiém lue quó'c già.

TO nhimg nàm 90 trò lai day trong bó'i canh dién ra nhutig su thay dói lo lón

cùa viéc thuc hién duòng ló'i dói mói thì nén gido due dai hgc Viét Nam trong dò co

gido due DHSP dang dfeg truóe nhGng co hóLvà thù thdch mói. Càn phài xàc làp

mot mò hình dào tao gido vién nhu thè' nào de phù hgp vói thè che' kinh té mói, phù

hgp'vói trình dò phat trién kinh té'- xà bòi Viét Nam trong giai doan hién nay va de

phue vu cho yéu càu phat trién gido due là mot vàn de hé't sue nóng bòng. Trong qud

trình tìm kié'm de xac làp mot mó hìnli thich hgp thì viéc tìm hiéu va tié'p thu kinh

nghiém gido due nuóc ngoài nhàt là kinh nghiém cùa nhihig nuóc co bòi canh kinh

té'- chmh tri- xà hói va thè che' gido due tuong dóng vói nuóc ta là mot diéu Mi sire

cdn thié't. Thóng qua viéc nghién cihi so sdnh de thd'y d\xac tinh quy luàt chung va

quy luàt dàc thù, trén co so dò tié'p thu nhùng kinh nghiém tòt, vàn dung nò di' xày

dung mot mó hình gido due su pham phù hgp vói hoàn cành va diéu kién cu thd cùa

#iuóc ta hién nay là mot viéc co y nghla khoa hgc thuc tién.

Trong bàn lu^n vàn dàng trong "Hói thào xày dung cdc truòng DHSP irgng

diém" (DHSP-DHQG Ha Nói thang 11-1997) chùng tói dà néu va phàn tich dac

diém cùa ba mó hình dào tao giao vién trén thè' giói hién nay va tinh tà't yéu khàch

79*,

:^2X

quan cùa viéc !ua chgn cdc mó hình phù hgp vói Uình d^ phdt Xiìén kinh té- :<5 hói

cùa mói nuóc.

Hdu hét cdc nuóc dang phdt trién ò Chàu A hién nay (tìéu biéu nhu Tning

QuÒc, An Dò, Indónéxia, Thdi Lan..) déu dang thuc hién mó hình gido due su pham

"dinh huóng", thóng qua he thóng cdc Uvòng DHSP, CDSP, THSP thi c hién viéc dào

tao giao vién cho cdc eSfp hgc. Trong dò Trung QuÒc là mot nuóc dién hình ve su Iu«

chgn mó hình "dinh huóng", nhung theo huóng dÓi mói, cài cdeh de tàng cuòng tfnh

chat "mò" cùa mó hình này uong diéu kién d^y manh cóng cu^c cài cdeh mò cùa.

Chùng tòi xin giói ihi^u mó hình Uiròng DHSP Bàc Kinh va mot s6 kinh nghiém cùa

ho, coi dò nhu là mot ddn chùng tiéu biéu ve viéc xdy dung insàng DHSP trgng diém

cùa mot quó'c già eó sÒ lugng truòng DHSP dóc làp lón nhàt Uén thè giói.

Tmòng DHSP Bàc Kinh duge thành làp vào nàm 1902, là mgi trong nhttng

Hgc phù Cao dàng ra dòi som nhà't ò Trung QuÒc. Hién nay truòng DHSP Bàc Kinh

là mot trong 10 truòng dai hgc thuóc dién dàu tu trgng diém quòc già do Uy bajì gido

due quó'c dàn Trung Quó'c truc tié'p quàn ly va lành dao va duge chfnh phù Trung

Quó'c dai muc tiéu ddu tu xày dung thành truòng DHSP dào tao gido vién trình dò

tién titn quoe té vào nàm 2010. Nàm 1997, dòi ngQ cdn bó giàng day va cdn bó nghién

CÙU klioa hgc, cóng nliàn vién phue vu tóng s6 eó 4.200 nguòi (trong dò co 239 giao sir,

686 phó gido su, hon 900 giàng vién, hon 700 cdn bó nghién cùu khoa hgc.)

l. Ve co càu tó chiJfc quàn ly dào tao: Truòng DHSP Bàc Kinh co mot ed

ca'u tó chùc hoàn chinh, hlnh thành mot mó hình quàn ly dào tao va nghién cihj khoa

hgc ba cà'p: Truòng- Vién- Khoa (hoàc vién va trung tàm nghién cùu). Truòng hién

co: • 18 Klioa (ngoài nlìùtig khoa dào tao gido vién day cdc món khoa hgc co bàn ò

truòng phó thóng trung hgc nhu uuòng DHSP Ha nói ihì truòng DHSP Bàc Kirii con

co cac khoa: Giao due nghé thuàt (nliac- boa- dién ành), khoa Tllién vàn, khoa Quàn

ly ^^ Ky thuàt thóng tin; khoa Ngoai ngQ; khoa Taé dyc; khoa Gido due vfln hoà

ngón ngCf Trung Quó'c (cho nguòi nuóc ngoài), khoa Tàm ly hgc va khoa Gido duo

hgc làeh riéng.

• 9 Vìèn (Vién nghién cùu sinh; Vién quàn ly gido due; Vién gido due ti6p tue;

Vién tài nguycn mói Iruòng; Vién quàn ly; Vién gido due; Vién vàn hgc; Vién lodn

hgc; Vién ky thuàt va khoa hgc umg dung.).

• 18 Vién nghién cùu khoa hgc va 10 trung tàm nghién cùu khoa hoc trirc thuóc.

Chirc nàng chù yéu cùa cdc Vién va Trung tàm này là nghién cùu khoa hgc va dào

tao nghién cùu sinh, ùng dung cóng nghé san xuà't. Mot diém dàng chù ^ là truòng

DHSP Bac Kinh rat chù trgng dcn viéc xày dung va phdt trién quy mó cdc Vién

80

nghién cùru khoa hgc gido due. Trong so' 18 Vién nghién cùu thì co tói 7 vién

nghién cùu ve khoa hgc gido due (Vién nghién cùu Tftm 1 phàt trién; Vién nghién

• cùu. khoa hgc gido dyc; Vién nghién cùi^ ky thuàt gido due hién dai; Vién nghién cùu

gido due thè chaft; Vién nghién cùru gido due toàn hgc; Vién nghién cùu gido due Dai

hgc va Cao dàng; Vién nghién cùu gido due va so sdnh va quòc té). Tflft cà cdc khoa,

vién, vién nghién cthi va trung tàm nghién cùru trén déu là nhùng co cà'u tÓ choc hoàn

chinh. eó co so vàt chdt dòc làp va hoàn thién, eó chùc nàng va nhiém vu xdc dinh,

eó dói ngu cdn bó giàng day va cdn bó nghién cùu tuong dòi kién toàn.

Chi ìiy riéng mot vi du ve "Vién nghién cùru giao due so sdnh va quòc té"' eùa

truòng DHSP Bàc Kmh- thành làp tu nàm 1965. ma nay duge xép vào 1 trong 12 co

quan nghién cùru khoa hgc xà hói trgng diém cùa Uy ban gido due quÒc dàn l'rung

Quó'c. Vién co mot dói ngu cdn bó quàn ly.và nghién cùu hon 20 nguòi (trong ciò co

6 gido su, 8 phó gido su) duge bién che thành 6 phòng nghién cùu: Phòng nghién cùru

gido due phó thóng; phòng nghién cùu gido due dai hgc; phòng nghién cùu 1 luàn

gido due; phòng nghién cùu kinh té gido due; phòng nghién cùu gido dite nguòi lón;

phòng nghién cùru gido due ky thuàt nghé nghiép. Cho d€n nàm 1997 Vién dà tó

chùc nghién cùu bién dich xuà't bàn duge hon 100 bó sdeh va hon 1000 tac ph£m,

luàn vàn gido due cdc loai, trong dò co nhung bó sdeh kinh dién nhu "Dai khoa gido

Trung Quó'c" (9 tàp); "Dai tu dién gido due" (12 tàp) va dào tao duge mot dòi ngù

nghién cùu sinh trình dò Thac sy va Tié'n sy trong va ngoài nuóc khoàng hon 60

nguòi. Kéft qua ùtig dung cùa cdc cóng trình nghién cùu khoa hgc gido due cùa hg là

dà cung cà'p nhùng tu li^u giao dtc h^t^iirc phong phù, tu dò rùt ra nh&ng ké't luftn

khoa hgc va nhOnìg giài phdp eó tulH chat tu vàn dó'i Vói nhùng quyé't sdeh lón ve gido

due cùa Nhà nuóc Trung Quòc.

2. Ve co càu càc chuyén ngành dào tao: Ve co bàn truòng DHSP Bàc Kinh

dà xày dimg va kién toàn duge mot he thóng càc chuyénjigành dào tao hoàn chinh.

day dù cac loai hình chuyén món..hình thành mot cuc dién cùng dóng thòi coi irgng

dào tao cu nhàn va dào tao nghién cùu sinh, chù trgng nàng cao ty le dào tao gido

vién eó trình dò trén dai hgc de dùng vào vi tri mot co so dào tao nhàn tài ò tàng bàc

cao cùa cà nuóc. Theo so liéu nàm 1997, truòng eó 38 chuyén ngành khoa hgc dào

tao cir nhàn, 92 ma chuyén ngành dào tao thac sy, 40 ma chuyén ngành dào ta«,> tié'n

sy va dùng ò vi tri hàng ddu ve sÓ lugng chuyén ngành dào tao tié'n sy trong sÓ 33

truòng dai hgc hién eó Vi^n nghiérf cùu sinh cùa Trung Quòc. Ve quy mò dào tao.

nàm 1997 sÒ sinh vién dai hgc là 6000, song so nghién cùu sinh co tói 1500 (cà thac

sy va tié'n sy) bang 1/4 sÒ lugng dào tao dai hgc.

81

3. Ve viéc thuc hién chùtruong da dang hoà càc lo^i hình dào tao, f*-». dang hoà muc ticu dào tao, mò r^ng dòi tugng phyc vv cùa truòng DHSP: Ve cac loai hình dào tao. uuòng DHSP Bàc Kinh hién co hai he dào tao chù yé'u:

• He dào tao chfnh quy: Vói quy mó 6000 yinh vién dai hgc.

• He dào tao hàm thu, tai chùc va dai hgc ban dém: Vói quy mò 6000 hgc vién (dòi

tugng hgc o he này là nhùng gido vién tiéu hgc va so tnmg dang u-ong nghé, hoàc

nhGng nguòi dang cóng idc ò cdc llnh vue nghé nghiép khdc muó'n dat duge bang cu

nhàn su pham.).

Viéc de xuóiìg va thuc hién mò he phi su~pham U^ng truòng'DHSP là mot

diém rat mói trong chù uuong da dang hod muc tiéu dào tao cùa Uiròng DHSP Bàc

Kinh. Nàm 1997 Uong so 38 chuyén ngành dào tao dai hgc thì eó tói 16 chuyén

ngành phi su pham.

Viéc mò róng quy mó dào tao hàm thu, tai chùc va mò h^ phi su phatn cùa

truòng DHSP Bàc Kinh thè hién su nàm bàt va ddp ùng kip thòi nhùng yéu ciìu cùa

su phdt trién kinh i6 -xà hói- giao due va thich ùng vói co che' ihj truòng dtrge xdc làp

ò Trung Quó'c tu giùa nhùng nàm 90 trò lai day. Dò cùng là mgt phuong thùc hùu

hiéu trong viéc thuc hién co che' quàn ly ''Nhà nuóc quàn ly cà'p vT mó, nhà liUàng

huàng tài nhu càu xd hói tu chù iàm giào due" ma nhà nuóc Trung Quó'c de ra.

• Chù truòng mò róng muc liéu va dói lugng dào tao de ihieh ùng vói co chtf ihi

truòng va tàng cuòng ành huòng cùa truòng irén pham vi gido due quòc té' con Ihé

hicn a viéc hg dàc biét chil trgng xày dung va phdl trién quy mó. khà nàng dào tao

cùa khoa giao due vàn boa- ngón ngOr Trung Quòc cho nguòi nuóc ngoài. Khoa là

mot don vi dào tao hoàn ehinlì vói co so vài chat, traiig thié't bi phue vu giàng day tòt

va tnrc thuóc su quàn ly irirc tié'p eùa phòng dói ngoai nhà truò«g. Nhùng nàm gàn

day do ành huòng eùa DHSP Bàc Kinh khóng ngtmg tàng lén nén so lugng sinh vién.

thuc tàp sinh, nghién cùu sinh dé'n hgc làp tai truòng DHSP Bàc Kinh ngày càng

tàng. nàm 1997 vói quy mó 500 sinh vién (90% là sinh vién tu phf toàn phàn). Vói

mùc thu hgc phi là 2.700 USD/1 nàm hgc vói sinlj vién hgc tié'ng Trung Quòc, 2.900

USD/ 1 nàm hgc vói sinh vicn dào tao uình dg cu nhàn, 3.050 USD/ 1 nàm vói

nghién cùu sinh Tliac sy. 3.900 USD/ 1 nàm vói nghién cùu sinh Tié'n sy (chi tinh ò

cac ngành khoa hgc xà hói) dà tao ra mot nguón kinh phi khóng nhò giùp DHSP Bàc

Kinh tu xày dimg va phdi trién gido due.

4. Ve quy trình dào tao: Truòng DHSP Bàc Kinh cQng nhu tà't eà cdc iruòng

DHSP khac cùa Trung Quòc vàn thuc hién dào tao dinh huóng su pham lù dàu. Viéc

dào tao cac món kiioa hgc co bàn va khoa hgc giao due duge két hgp xcn kè trong 4

nàm. ihco che dò hgc phàn. Riéng boat dòng iliuc iiành va thuc tàp su pham duge

82

tién hành theo hai hình thùc: thuòng xuyén va tàp trung tai càc Uaròng phó thóng

trung hgc truc thu^c va truòng tiéu hgc thuc nghiém cùa truòng. (Truòng DHSP Bàc

. Kinh co tói 4 truòng Phó thóng Trung hgc. 1 uvòng Tiéu hgc va mot tnròng Màm

non thuc nghiém.)-

Tu nhffng kinh nghiém va mò hình truòng DHSP Bàc Kinh da néu trén chùng

tói eò mot SÒ ^ kién de xuà't ve co càu tó chùc quàn 1 dào tao gido vién cùa tiuòng

DHSP Ha Nói hién nay nhu sau.

1. Xdc làp mot quan niém ddy dù ve mó hình dào tao gido vién phue vu cho

cóng cuòc cóng nghiép hod, hién dai hod dà't nuóc.

• Huóng chinh vàn tié'p tue dào tao theo dinh huóng su pham song phài tié'n hành

dói mói de phd vò tinh chat "khép km", "cùng nhàc"cùa mò hình này. Chuong trình

gido due dai cuong cdn duge xày dung theo huóng chuong trình dai cuong cùa riéng

DHSP. Càc món hgc ve khoa hgc chuyén ngành» va khoa hgc giào due phài duge tó

chùc theo mot quy trình ké't hgp, hoà quyén làn nhau.

• Mat khàc thì diém mò he dào tao nói tiép (dào tao nhùng nguòi dà co trình dò cu

nhàn khoa hgc co bàn hgc tié'p ve khoa hgc giào due de trò thành gido vién), lue ddu

vói quy mó va so lugng nhò, tùng buòc trién khai mò róng tuy theo nhu càu cùa xa

bòi va yéu càu cùa su phdt trién gido due. Cac khod dào tao nÒi tiép eó nién han tu

mot dé'n mot nàm ruòi theo che'dò tin chi.

2.Tié'p tue xày dung mói va kién toàn he thóng càc khoa nhàm dào tao diy dù

cdc chuyén ngành, cdc món hgc eó ò cdc cà'p hgc. Trong tuong^ld truòng DHSP Ha

' Nói cdn phài co dù cdc khoa: Khoa Ngoai ngù, khoa Quàn 1 gido due, khoa Su

pham nhac - boa, khoa Gido due thè chà't, khoa Tin hgc, khoa Gido due dàc biét va

cùng càn co y tuòng xày dung khoa Gido due Vàn hod ngón ngG Viét Nam cho

nguòi nuóc ngoài vói quy mó ban dàu dù là nhò bé. Khoa Tàm ly- giào due cung càn

phài xày dung thành hai khoa dóc làp, dò là mot mó hình phó bié'n ò bau hé't cac

truòng DHSP hoac Dai hgc Gido due trén thè' giói hién nay.

3.Dàu tu xày dung mói va phàt trién cdc Trung tàm nghién cùu khoa hgc truc

thuóc truòng theo huóng: co dòi ngù cdn bó nghién cùu duge dào tao va su dung

dùng, co co SÒ vàt chà't, tliié't bi nghién cùu dóc làp, co chùc nàng nghién cfm va

tham già dào tao, co thành qua nghién cùu khoa hgc dixgc img dung. Ben canh viéc

kién toàn cdc trung tàm nghién cùu da co cdn iru tién ddu tu mo mot vài trung tàm

nghién cùu khoa hgc giao due nhu: "Trung tàm nghién cùu cài cdeh nói dung,

chuong trình, phuong phdp"; "Trung tàm nghién cùu dào tao gido vién", hay nhu viéc

tao dimg co so ban ddu de thành làp "Trung tàm nghién cùu gido due so sdnh va

quó'c to'" trong tuong lai khóng xa, là mot ixóc nguyén sàu xa cùa chùng tòi khi néu

83

nhùng y kién de xuà't này. Theo s\x nghién cùu cùa chùng tòi hàu hél cdc Uifòng

DHSP, Dai hgc gido due lón Uén thè giói déujà^thành^làp ming.tàm (hoàc vi n

nghién cihi) chuyén ngành khoa hgc này tu sau Chién tranh thè giói làn thù hai, va

hién nay dà eó " Hiép hói nghién cùu gido due so sdnh va quÒc té" vói hàng trami

nuóc thành vién nhung ò Viét Nam ta va ò truòng DHSP Ha Ngi, khdi niéini ve mot

trung tàm nghién cùu khoa hgc gido due quòc té nhu vày con là rat mói me.

4. Phai trién va mò róng thém ma chuyén ngành dào tao nghién cùu sinh vói stf

lugng va quy mó tàng hàng nàm, nhàm thuc hién nàng chuàn dào tao gido vién cac

cà'p hgc, tùng buóc bòi nhàp vói xu thè "hgc lue cao hod" va xu huóng hél sue coi ti-gtig

"giao due tié'p tue" gido vién cùa cdc nuóc trong khu vue va Uén thè giói hién nay.

5. Dành mgt ty 1 kinh phi thich ddng cho vi^e xày dung mgt thu vi^n hién

dai cà'p truòng va xày dung cdc phòng tu liéu o cdc khoa. Theo kinh nghiém cùa

Trung Quòc thì cdc iruòng dai hgc dành 7% kinh phi' dào tao hàng nàm cho viéc xày

dung thu vién, mua sàm sdeh mói, tu liéu va hg dàc biét chù trgng xày dung thu vién,

phòng tra cùu tu liéu o cdc khoa va cdc vién truc thuóc. Chi là'y vi du ve phòng tu

liéu "Vién nghién cùu gido due so sdnh va quòc té" cùa truòng DHSP Bàc Kinh: eó tói

hon 20.000 cuó'n sdeh chù yéu là ve khoa hgc gido due cdc loai. eó hon 300 chùng loai

tap chi nghién cùu va bdo chi cdc loai bang tié'ng Trung QuÒc, tiéng Anh, liéng Nga,

l^iùu Pliap, Hàn Quó'c".

NhOìig y kié'n de xuà't trén day cùa chùng lói xuàì phdl lù mong muòn xày

dimg truòng DHSP Ha Nói irò thành mot truòng DHSP trgng diém "vùa dào tao gido

vién co chà't lugng cao, vùu nghién cùu khoa hgc gido due dat trình dò lién tién" nhu

Ughi quyé't TW II dà de ra.

84