ng kê Vi c Th ng kê - 30 n m m t ch ng san 30 nam.pdfChuyên san bao gồm một số bài viết...

Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một

chặng đường - Trang 1

Lời nói đầu

Ngày 3 tháng 1 năm 1976, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê ra Quyết định số

02/TCTK-TCCB thành lập Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế (nay là

Viện Khoa học Thống kê). Nhân dịp kỷ niệm 30 năm thành lập Viện, Ban biên tập tờ Thông

tin Khoa học Thống kê cho ra mắt chuyên san “Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một

chặng đường”.

Chuyên san bao gồm một số bài viết mang tính chất tổng quan về quá trình xây dựng

và phát triển Viện Khoa học Thống kê trên các mặt: nghiên cứu khoa học, thông tin khoa

học, quản lý khoa học, tổ chức bộ máy cũng như cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ. Bên

cạnh những bài viết của các cán bộ đã đang công tác tại Viện, chuyên san cũng giới thiệu

một số bài viết của lãnh đạo các vụ và cục thống kê địa phương đánh giá tác động của công

tác nghiên cứu khoa học đối với việc nâng cao chất lượng nghiệp vụ chuyên môn, cùng một

bài mang tính chất hồi ký và cảm tưởng của một số đồng chí nhiều năm gắn bó với Viện nay

đang công tác ở cơ quan khác và một số mốc lịch sử trong 30 năm xây dựng và phát triển

Viện Khoa học Thống kê.

Ban biên tập tờ Thông tin Khoa học Thống kê hy vọng chuyên san sẽ cung cấp được

cho bạn đọc trong và ngoài ngành cái nhìn tổng thể về quá trình xây dựng và phát triển của

Viện Khoa học Thống kê cả những mặt được và chưa được, làm cơ sở định hướng cho

những phát triển sau này.

Trong quá trình tuyển chọn, biên tập và in ấn chắc không tránh khỏi những sai sót. Ban

biên tập rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các độc giả. Mọi ý kiến xin gửi về:

Ban biên tập Thông tin Khoa học Thống kê

54 Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội

Điện thoại: (84-4) 8343763/ 8344234

Fax: (84-4) 7751356

Email: [email protected]

Ban biên tập

Thông tin Khoa học Thống kê - Viện Khoa học Thống kê - 30

năm một chặng đường

Viện khoa học thống kê - 30 năm nhìn lại

PGS.TS Tăng Văn Khiên

Viện trưởng Viện khoa học thống kê

Ngày 3 tháng 1 năm 1976 Tổng cục

trưởng Tổng cục thống kê đã có Quyết định

số 02/TCTK-QĐ thành lập Viện Khoa học

Thống kê và Thông tin Kinh tế mà ngày nay

có tên gọi là Viện Nghiên cứu Khoa học

Thống kê (viết gọn là Viện Khoa học Thống

kê). Kể từ đó, Viện Khoa học Thống kê đã

qua một quãng đường gần 30 năm với bao

thăng trầm còn đọng lại. Đồng thời, đây

cũng là cơ sở, điểm xuất phát mới của Viện

trong tương lai. Nhân dịp kỷ niệm 30 năm

ngày thành lập Viện chúng ta sẽ nhìn lại quá

trình xây dựng và phát triển của Viện.

1. Tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ và

điều kiện làm việc của Viện

Viện Khoa học thống kê được hình

thành trên cơ sở hợp nhất 3 bộ phận: tổ

Toán kinh tế, tổ Tổng kết và Phòng Thống

kê nước ngoài thuộc Tổng cục Thống kê với

tổng số 23 cán bộ, trong đó phần lớn là có

trình độ đại học và có 4 phó tiến sĩ. Khi mới

thành lập, cơ sở vật chất của Viện còn

nghèo nàn, thiếu thiết bị và nơi làm việc,

phương tiện làm việc chủ yếu là một số máy

tính casio và một vài máy chữ loại đơn giản,

bàn ghế, tủ đựng tài liệu vừa thiếu vừa thô

sơ. Viện chưa có trụ sở riêng, nơi làm việc

là một vài phòng cấp 4 và không ổn định.

Năm 1986, Viện Khoa học Thống kê

sáp nhập thêm một bộ phận của Vụ Kỹ thuật

Tính toán - Tổng cục Thống kê và đến năm

1989 sáp nhập Trung tâm Thông tin và Tư

liệu Dân số. Sau lần sáp nhập này Viện

Khoa học Thống kê có 4 phòng và 1 trung

tâm: Phòng Khoa học Thống kê; Phòng Tin

học; Phòng Quản lý, Hành chính, Phòng

Thông tin Khoa học Thống kê và Trung tâm

Thông tin và Tư liệu Dân số với tổng số cán

bộ là 47 người (đây là thời kỳ Viện có nhiều

cán bộ nhất, trong đó có 5 phó tiến sĩ, 1 thạc

sĩ còn lại là cử nhân, kỹ sư và trình độ khác.

Từ năm 1983, Viện Khoa học thống kê

trở thành đơn vị sự nghiệp khoa học trong

mạng lưới các viện nghiên cứu của Nhà

nước do Uỷ ban Khoa học Kỹ thuật Nhà

nước (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ)

cấp kinh phí về quỹ lương và hoạt động bộ

máy cũng như quỹ hoạt động khoa học công

nghệ. Năm 1987 Viện Khoa học Thống kê

chuyển về 48A Láng Trung (nay là 54

Nguyễn Chí Thanh) và từ đây Viện có trụ sở

riêng. Về phương tiện làm việc, từ năm

1990 Viện có được một vài máy vi tính 286

do Trung tâm và Tư liệu Dân số để lại và

một vài máy 386 mua bổ sung thêm từ kinh

phí thường xuyên, bàn ghế làm việc và tủ tài

liệu được bổ sung và thay thế dần.

Đến năm 1992 Viện Khoa học Thống kê

còn lại 3 phòng và 1 trung tâm (Phòng Khoa

học Thống kê và Phòng Tin học hợp nhất lại

thành một phòng và có tên là “Phòng Nghiên

cứu Khoa học Thống kê và Tin học”). Giữa

năm 1994 Tổng cục Thống kê quyết định giải

thể Trung tâm Tư liệu và Thông tin Dân số và

từ đó Viện còn lại 3 phòng.

Cuối năm 1994, Tổng cục Thống kê có

Quyết định 98/TCTK-QĐ ban hành “Điều lệ

về tổ chức và hoạt động của Viện Khoa học

thống kê” Theo quy định trong Điều lệ Viện

Khoa học Thống kê có cơ cấu tổ chức bộ

máy gồm Phòng Nghiên cứu Khoa học

Thống kê và Tin học, Phòng Quản lý Khoa

học và Đào tạo và Trung tâm Thông tin

Khoa học Thống kê.

Ngày 30 tháng 6 năm 2004, Tổng cục

trưởng Tổng cục Thống kê có Quyết định số

416/2004/QĐ-TCTK phê duyệt đề án “Đổi

mới hoạt động khoa học thống kê” của Viện



Khoa học Thống kê và ngày 1 tháng 12 năm

2004 Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê

có Quyết định số 870/QĐ-TCTK phê duyệt

chức năng nhiệm vụ của Viện Khoa học

Thống kê. Thực hiện các quyết định trên từ

tháng 1 năm 2005 Phòng Quản lý Khoa học

và Đào tạo tách thành 2 phòng: Phòng Quản

lý Khoa học và Đào tạo và Phòng Tổ chức

Hành chính.

Đến tháng 9 năm 2005 biên chế của

Viện Khoa học Thống kê có 27 người (biên

chế của Viện được giao 26 người) và 2 hợp

đồng tạp vụ được phân bổ theo cơ cấu tổ

chức như sau:

- Lãnh đạo Viện: Viện trưởng và 3 Phó

Viện trưởng.

- Phòng Nghiên cứu Thống kê và Tin học

có 1 Trưởng phòng và 6 cán bộ.

- Phòng Quản lý khoa học và đào tạo

có 1 Quyền Trưởng phòng và 3 cán bộ.

- Trung tâm thông tin khoa học thống kê

có 1 Giám đốc và 6 cán bộ.

- Phòng Tổ chức Hành chính có 1 Phó

Trưởng phòng, 1 thủ quỹ, 2 bảo vệ và 1 lái xe,

và 2 người làm hợp đồng.

Số cán bộ nghiệp vụ của Viện Khoa

học thống kê không nhiều song phần lớn

đều được đào tạo theo hệ chính quy từ các

trường đại học trong và ngoài nước thuộc

các chuyên ngành thống kê kinh tế, toán và

tin học. Hầu hết cán bộ nghiên cứu của Viện

sử dụng được từ 1 đến 2 ngoại ngữ và máy

tính vào công việc chuyên môn. Hiện nay,

Viện Khoa học thống kê có: 3 tiến sĩ; 2 thạc

sĩ; 1 nghiên cứu sinh trong nước và 4 cán

bộ đang học cao học trong nước. So với yêu

cầu phát triển của Viện, cơ cấu cán bộ chưa

đồng bộ, nhất là còn thiếu những người trực

tiếp làm công tác nghiên cứu khoa học.

Năm 1996 Viện Khoa học Thống kê

được phê duyệt dự án đầu tư về trang thiết

bị nên đã có thêm nhiều máy tính, máy

phôtô và các loại phương tiện làm việc khác.

Năm 1997, Viện được phê duyệt dự án đầu

tư nâng cấp sửa chữa trụ sở, đồng thời

hàng năm được cấp thêm kinh phí để

thường xuyên mua sắm bổ sung máy móc

trang thiết bị và đổi mới phương tiện làm

việc. Đến nay, trụ sở của Viện khang trang

hơn với các phòng làm việc, phòng hội thảo

khoa học, hội trường, thư viện, trang thiết bị

đáp ứng nhu cầu triển khai hoạt động khoa

học.

2. Hoạt động khoa học

Trong 30 năm qua Viện Khoa học

Thống kê đã tổ chức triển khai công tác

nghiên cứu khoa học thống kê và đạt được

những kết quả đáng ghi nhận với số lượng

đề tài nghiên cứu ngày càng nhiều, chất

lượng nghiên cứu ngày càng cao hơn và có

tỷ lệ ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực

tế công tác thống kê ngày càng tăng.

Tính đến hết năm 2004, Viện Khoa học

Thống kê đã tổ chức triển khai nghiên cứu

trên 250 đề tài khoa học; trong đó có 4 đề tài

cấp Nhà nước, còn lại là đề tài cấp Tổng

cục và cấp cơ sở.

Những năm đầu mới thành lập, kinh

nghiệm nghiên cứu của cán bộ thống kê còn

có những hạn chế, song Viện Khoa học

Thống kê đã bám sát phương hướng nhiệm

vụ công tác của ngành, gắn nghiên cứu

khoa học với công tác phương pháp chế độ

để xây dựng và tổ chức triển khai các đề tài

khoa học có nội dung phù hợp với yêu cầu

của công tác thống kê theo cơ chế kế hoạch

hoá tập trung. Đặc biệt từ năm 1980, sau

Hội nghị khoa học thống kê lần thứ nhất, các

hoạt động nghiên cứu triển khai được đẩy

lên một bước, tiêu biểu là Viện Khoa học

Thống kê đã phối hợp với các đơn vị trong

Tổng cục, các cục thống kê tỉnh, thành phố

và các cơ quan nghiên cứu khoa học khác

triển khai nghiên cứu 31 đề tài khoa học;

trong đó có 2 đề tài cấp Nhà nước. Nội dung

nghiên cứu của các đề tài chú trọng vào

công tác hạch toán ở cơ sở, thống kê cấp



huyện, làm sáng tỏ cả lý luận lẫn thực tiễn

về phân tích thống kê, nghiên cứu cải tiến

phương pháp điều tra như điều tra chăn

nuôi, hoàn thiện các chỉ tiêu pháp lệnh và

phương pháp đánh giá mức độ thực hiện kế

hoạch Nhà nước của các xí nghiệp,…

Hoạt động thông tin khoa học thống kê

đã được chú ý, tờ Thông tin Khoa học

Thống kê ra đời và đến năm 1985 có giấy

phép xuất bản chính thức.

Từ những năm 1986, công tác nghiên

cứu khoa học thống kê đã bám sát yêu cầu

đổi mới công tác thống kê (gồm đổi mới nội

dung, phương pháp và hệ thống tổ chức)

của ngành để xây dựng nội dung nghiên

cứu khoa học. Viện Khoa học Thống kê đã

tổ chức nghiên cứu thành công hai đề tài

cấp Nhà nước: “Từng bước hoàn thiện và

hiện đại hoá hệ thống thông tin thống kê

nước ta đến năm 2000” và “Những cơ sở lý

luận và thực tiễn để cải tiến hệ thống hạch

toán và thống kê phục vụ yêu cầu đổi mới

kinh tế ở nước ta hiện nay”.

Kết quả thực hiện hai đề tài này làm cơ

sở định hướng cho công tác nghiên cứu

khoa học thống kê trên các khâu công tác

của ngành, đồng thời làm cơ sở cho việc

nghiên cứu ứng dụng chuyển đổi toàn bộ

hoạt động thống kê nước ta từ cơ chế kế

hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường

theo định hướng XHCN, chuyển từ hệ thống

chỉ tiêu chủ yếu phục vụ cho lãnh đạo theo

cơ chế hành chính bao cấp sang chỉ tiêu

phục vụ quản lý theo cơ chế thị trường,

phản ánh kết quả hoạt động ở cả hai lĩnh

vực sản xuất vật chất và dịch vụ.

Theo các định hướng trên, từ năm

1986 đến 1995 Viện Khoa học Thống kê

cùng với các đơn vị trong Tổng cục và các

ngành có liên quan tổ chức nghiên cứu trên

70 đề tài cấp tổng cục và cơ sở, với trọng

tâm là nghiên cứu chuyển đổi hệ thống chỉ

tiêu cân đối kinh tế quốc dân (MPS) sang hệ

thống tài khoản quốc gia (SNA), đồng thời

từng bước cải tiến và hoàn thiện các hệ

thống chỉ tiêu thống kê theo từng chuyên

ngành và theo từng lĩnh vực, giảm bớt các

chỉ tiêu tác nghiệp, nhất là các chỉ tiêu hiện

vật, tăng thêm nhiều chỉ tiêu thống kê xã hội,

môi trường và đặc biệt quan tâm đến các chỉ

tiêu về giá trị, các chỉ tiêu chất lượng phản

ánh chiều sâu của quá trình sản xuất xã hội.

Đã nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện hàng

loạt các bảng danh mục nhằm đáp ứng yêu

cầu sử dụng trong nước và so sánh quốc tế.

Các đề tài nghiên cứu về phương pháp

và phương pháp luận thống kê chiếm tỷ

trọng ngày càng tăng như các đề tài:

phương pháp tính các chỉ tiêu thống kê tổng

hợp; phương pháp tính chỉ số giá; phương

pháp điều tra mẫu trong nông nghiệp;

phương pháp điều tra thuỷ sản; phương

pháp lồng ghép các chỉ tiêu thống kê KHCN

vào các cuộc điều tra doanh nghiệp,

phương pháp đánh giá giàu nghèo, phương

pháp tính toán các chỉ tiêu thống kê so sánh

quốc tế,…

Một số đề tài đã hướng vào nghiên cứu

ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác

thống kê đó là: ứng dụng tin học vào hệ thống

thông tin thống kê công nghiệp; ứng dụng

phần mềm SPSS/PC và các chương trình

khác trong xử lý và phân tích số liệu thống kê;

quản lý, khai thác và tìm kiếm lưu trữ tài liệu

phục vụ quản lý khoa học; nghiên cứu ứng

dụng công nghệ trong công tác quản lý cán

bộ, quản lý văn phòng của Tổng cục Thống kê

theo hướng hiện đại hoá,…

Một số đề tài nghiên cứu về công tác tổ

chức, cán bộ nhằm hoàn thiện tổ chức bộ

máy cũng như quy trình tuyển chọn cán bộ,

đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ

năng thực hành của đội ngũ cán bộ thống

kê trong điều kiện cơ chế mới.

Ngoài các đề tài nghiên cứu, từ năm

1990, Viện Khoa học Thống kê thực hiện đổi

mới hoạt động, gắn nghiên cứu khoa học

với thực tế, gắn công tác nghiên cứu với



công tác điều tra khảo sát thực tế như: Điều

tra mẫu xã hội học ở Lạng Sơn (1992); điều

tra thái độ, nhận thức và hành vi kế hoạch

hoá gia đình (1993); điều tra nguyên nhân

bỏ học của học sinh phổ thông (1994); điều

tra tiềm lực khoa học công nghệ (1995);

khảo sát đánh giá các ấn phẩm thông tin

giáo dục, truyền thông dân số (1995).

Nhiều kết quả nghiên cứu khoa học

từng bước được đưa vào ứng dụng, đặc

biệt đề tài “Nghiên cứu xây dựng phương án

điều tra tiềm lực KHCN” đã được ứng dụng

trong cuộc điều tra tiềm lực KHCN, kết quả

của cuộc điều tra đã phục vụ kịp thời cho

Hội nghị Trung ương II khoá VIII. Các đề tài:

Nghiên cứu xây dựng danh mục đào tạo,

phân loại nghề nghiệp, phân loại thành phần

kinh tế và hệ thống ngành kinh tế quốc dân

đã ứng dụng trong việc tổng hợp số liệu

thống kê nói chung và số liệu của Tổng điều

tra dân số nói riêng. Các đề tài nghiên cứu

của các vụ nghiệp vụ như: Hệ thống Tài

khoản Quốc gia, Thống kê Công nghiệp và

Xây dựng, Thương mại, Dịch vụ và giá cả,

Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản,…

đã góp phần cải tiến phương pháp điều tra

cũng như hoàn thiện chế độ báo cáo thống

kê của các nghiệp vụ trong quá trình đổi mới

công tác thống kê.

Hoạt động thông tin khoa học thống kê

đã được mở rộng, sự tham gia viết bài cho

tờ Thông tin Khoa học Thống kê không chỉ

có cán bộ của Tổng cục Thống kê mà của

các cục thống kê tỉnh, thành phố, các trường

đại học và một số Bộ ngành liên quan. Tờ

Thông tin Khoa học Thống kê định kỳ 2

tháng một số đã giới thiệu được những vấn

đề về phương pháp luận thống kê trong

nước và trên thế giới, cung cấp được nhiều

thông tin quan trọng phục vụ cho nghiên

cứu, đào tạo và triển khai thực tế về công

tác thống kê. Đồng thời Viện Khoa học

Thống kê đã tổ chức thành công Hội nghị

khoa học thống kê lần thứ hai vào năm

1986.

Công tác quản lý khoa học tuy còn

nhiều hạn chế, chưa tổ chức nghiệm thu

đánh giá được tất cả các đề tài khoa học đã

hoàn thành, nhưng bước đầu đã cải tiến

phương thức triển khai nghiên cứu, tổ chức

theo dõi, kiểm tra đôn đốc và giám sát quá

trình thực hiện của các đề tài khoa học. Từ

những năm 1994 và 1995 đã bắt đầu thành

lập Hội đồng nghiệm thu đánh giá kết quả

nghiên cứu của các đề tài khoa học theo

quy chế của Nhà nước.

Chuyển sang thời kỳ 1996-2005 công

tác thống kê tiếp tục thực hiện sự nghiệp đổi

mới của mình, để có được thông tin ngày

càng phong phú và phục vụ có hiệu quả cho

yêu cầu quản lý của Nhà nước, yêu cầu sử

dụng của nhiều đối tượng khác nhau trong

điều kiện đẩy mạnh kinh tế thị trường tăng

cường hợp tác quốc tế.

Gắn liền với yêu cầu đó Ngành Thống

kê đã trình Nhà nước ra nhiều văn bản quy

phạm pháp luật quan trọng như Luật Thống

kê (năm 2003), Quyết định số 141/2002/QĐ-

TTg ngày 21 tháng 10 năm 2002 về Phê

duyệt Định hướng phát triển Thống kê Việt

Nam đến năm 2010. Nghị định số

101/2003/NĐ-CP ngày 03-9-2003 của Chính

phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền

hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Thống

kê thay cho Nghị định số 23/CP ngày 23-3-

1994 của Chính Phủ.

Thực tế trên đây đòi hỏi nhiệm vụ

nghiên cứu khoa học thống kê là phải tiếp

tục nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu

thống kê, chuẩn hoá nội dung thông tin

thống kê, chuẩn hoá các phương pháp tính

toán, cũng như các bảng phân loại; tiếp tục

cải tiến phương pháp thu thập số liệu thống

kê, theo hướng tinh giảm chế độ báo cáo

đẩy mạnh điều tra chọn mẫu, sắp xếp lại các

cuộc điều tra thống kê trên cơ sở xây dựng

chương trình điều tra thống kê quốc gia;

nghiên cứu đưa vào áp dụng các chỉ tiêu

thống kê tổng hợp, các chỉ tiêu phản ánh

chất lượng hiệu quả, các chỉ tiêu đánh giá



chất lượng tăng trưởng kinh tế và phát triển

bền vững,…; từng bước chuyền tải những

yêu cầu của Luật Thống kê, những nội dung

của Định hướng phát triển thống kê vào

thực tế sinh động của công tác thống kê.

Từ năm 1996 đến năm 2004, Viện

Khoa học Thống kê đã tổ chức triển khai

nghiên cứu và hoàn chỉnh được đánh giá

nghiệm thu 142 đề tài khoa học, trong đó có

54 đề tài cấp tổng cục và 88 đề tài cấp cơ

sở.

Chia theo chủ đề nghiên cứu, trong số

142 đề tài khoa học nói trên nhiều nhất là

các đề tài về nghiên cứu xây dựng và hoàn

thiện hệ thống thông tin và hệ thống chỉ tiêu

thống kê (37 đề tài, chiếm 26,06%), tiếp đến

là các đề tài về nghiên cứu ứng dụng toán

và tin học trong công tác thống kê (26 đề tài,

chiếm 18,3%) đứng vị trí thứ ba là các đề tài

về cải tiến chế độ báo cáo, hoàn thiện

phương pháp thu thập số liệu (22 đề tài,

chiếm 15,49%) rồi đến các đề tài nghiên cứu

phương pháp tính các chỉ tiêu thống kê tổng

hợp (10 đề tài, chiếm 7%) và các đề tài về

chuẩn hoá các thuật ngữ, nội dung thông tin

thống kê (9 đề tài, chiếm 6,3%). Số đề tài

thuộc các nhóm chủ đề khác như đánh giá,

phân tích và dự báo thống kê; phân tổ, phân

loại thống kê và xây dựng các bảng danh

mục, công tác tổ chức đào tạo, xây dựng

quy chế, xây dựng cơ sở pháp lý và các văn

bản thống kê,… có từ 4 đến 8 đề tài (chiếm

từ 2,8 đến 5,6%).

Đặc điểm nổi bật của công tác nghiên

cứu khoa học thống kê trong thời kỳ này là:

- Nhiều đề tài khoa học đã bám sát yêu

cầu thực tế của công tác thống kê, thể hiện

ở chỗ nội dung và chương trình nghiên cứu

của đề tài được thực hiện đan xen với quá

trình triển khai nghiệp vụ hoặc một số kết

quả nghiên cứu đã được lựa chọn để từng

bước thể chế hoá thành các tài liệu hướng

dẫn nghiệp vụ.

- Các kết quả nghiên cứu khoa học

từng bước đã được giới thiệu và phổ biến

đến đông đảo người sử dụng; nhiều đề tài

được lựa chọn để hệ thống trong các cuốn

kỷ yếu khoa học, một số có nội dung được

lựa chọn để đăng trên các tạp chí khoa học,

trong đó có những đề tài đã được bổ sung

biên tập thành sách để xuất bản phổ biến

rộng rãi đến đông đảo bạn đọc hoặc biên

soạn thành tài liệu hướng dẫn nâng cao

nghiệp vụ.

- Một số đề tài đã gắn liền công tác

nghiên cứu khoa học với quá trình điều tra

thống kê, nghiên cứu cài đặt thêm những

thông tin cần thiết, cách làm này rất hiệu

quả, vừa nhanh gọn vừa tiết kiệm, kết quả

số liệu đã được bóc tách tổng hợp rồi viết

báo cáo phân tích phục vụ thiết thực cho

nhiều đối tượng dùng tin khác như khai thác

số liệu từ tổng điều tra dân số và nhà ở năm

1999 điều tra tiến sĩ và tiến sĩ khoa học năm

2000, khai thác số liệu trong điều tra doanh

nghiệp các năm 2000, 2002 và 2004,... Một

số đề tài khác đã kết hợp chặt chẽ nội dung

nghiên cứu với quá trình chuẩn bị xây dựng

các văn bản pháp quy của ngành Thống kê;

xây dựng các quy định quy chế về hoạt

động thống kê như nghiên cứu xây dựng

chương trình phát triển công tác thống kê;

nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận, thực

tiễn và nguyên tắc phục vụ xây dựng Luật

Thống kê Việt Nam; nghiên cứu xây dựng

Đề án đổi mới hoạt động khoa học thống kê

của Viện Khoa học Thống kê; nghiên cứu

hình thức và nội dung đào tạo bồi dưỡng

cán bộ và tuyển dụng cán bộ ngành Thống

kê; nghiên cứu cải tiến kế hoạch giao điểm

và theo dõi chấm điểm thi đua; nghiên cứu

xác định hành vi, hình thức và mức xử phạt

vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê;

nghiên cứu cải tiến công tác tư liệu,v.v...

- Nghiên cứu đưa vào tính toán thí

nghiệm nhiều chỉ tiêu kinh tế xã hội tổng

hợp khá phức tạp nhưng rất cần thiết cho

yêu cầu đánh giá phát triển kinh tế xã hội



của đất nước và so sánh quốc tế trong điều

kiện phát triển kinh tế và mở rộng hội nhập

với các nước như chỉ số phát triển con

người, giá trị sản phẩm trên một đơn vị diện

tích đất nông nghiệp,…

- Ngoài các đề tài nghiên cứu khoa học

những năm gần đây Viện Khoa học Thống kê

còn thực hiện các hình thức nghiên cứu khác

bằng cách đẩy mạnh ký kết hợp đồng nghiên

cứu khoa học với các cục thống kê địa phương

và các đơn vị khác; tổ chức viết chuyên đề

khoa học, mở rộng hội thảo khoa học,...

Về công tác thông tin khoa học thống

kê: đã chú ý đa dạng các loại hình ấn phẩm

thông tin và phương pháp phổ biến thông tin,

duy trì xuất bản đều đặn và tăng thêm số

lượng tờ Thông tin Khoa học Thống kê, chú

trọng việc hệ thống hoá và biên soạn các

cuốn kỷ yếu về kết quả nghiên cứu khoa học,

các bài tổng luận, dịch thuật, cải tiến về mặt

hình thức, chú trọng nâng cao chất lượng

các ấn phẩm thông tin khoa học thống kê

nhằm giới thiệu được những thông tin mới

nhất về phương pháp luận thống kê của thế

giới cũng như những kết quả nghiên cứu

khoa học thống kê trong nước; đồng thời

cũng đã đưa nội dung Thông tin Khoa học

Thống kê lên trang web tạo điều kiện cho

đông đảo các đối tượng khai thác và sử

dụng.

Cũng trong thời kỳ này Viện Khoa học

Thống kê đã tổ chức hai Hội nghị Khoa học

Thống kê lần thứ 3 (năm 1997) và lần thứ 4

(2001).

Cùng với công tác nghiên cứu khoa học

và thông tin khoa học thống kê, khâu quản lý

khoa học thống kê cũng đã có những bước

chuyển biến quan trọng; việc xây dựng kế

hoạch, triển khai nghiên cứu cũng như đánh

giá nghiệm thu và chuyển giao kết quả

nghiên cứu đều được thực hiện một cách

nghiêm túc, theo đúng quy định của Nhà

nước, đồng thời đảm bảo phù hợp với điều

kiện thực tế của ngành Thống kê.

Về công tác đào tạo: Viện tiếp tục kết

hợp với Vụ Tổ chức - Cán bộ và đào tạo và

Khoa Thống kê Đại học Kinh tế Quốc dân tổ

chức được nhiều lớp học đào tạo nâng cao

nghiệp vụ, cử một số cán bộ tham gia giảng

dạy đào tạo thống kê ở các trường đại học

kinh tế. Đồng thời hàng năm Viện đều có

người đi học tập, nghiên cứu và khảo sát ở

nước ngoài và hiện Viện đang có 4 cán bộ là

học viên cao học và 1 nghiên cứu sinh trong

nước.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được,

trong quá trình hoạt động khoa học của Viện

cũng còn những khó khăn và tồn tại nhất định:

- Cơ sở vật chất của Viện còn thiếu

thốn trong một thời kỳ dài; điều kiện kinh phí

cho hoạt động những năm trước đây nhất là

thời kỳ bao cấp còn hạn hẹp, kinh nghiệm tổ

chức nghiên cứu khoa học của Viện chưa

nhiều. Mặt khác, tổ chức của Viện không ổn

định, tách ra nhập lại nhiều lần, làm cho đội

ngũ cán bộ bị thay đổi, thuyên chuyển

thường xuyên, có những thời gian số cán bộ

của Viện vượt xa số biên chế được giao (47

so với 26).

Đặc điểm trên đây làm cho việc tuyển

dụng, bồi dưỡng đào tạo nâng cao trình độ

cán bộ của Viện có những giai đoạn gặp

nhiều khó khăn. Điều đó ảnh hưởng nhất

định đến khả năng nghiên cứu của Viện

Khoa học Thống kê.

- Hoạt động nghiên cứu khoa học cũng

còn có những hạn chế, chưa kịp thời xây

dựng thành các đề tài khoa học để nghiên

cứu một số vấn đề nghiệp vụ phát sinh; triển

khai nghiên cứu còn nhiều bất cập, đặc biệt

là việc theo dõi kiểm tra giám sát quá trình

nghiên cứu.

- Chưa kịp thời phổ biến các kết quả

nghiên cứu khoa học đến người sử dụng, đã

phần nào làm giảm ý nghãi của kết quả

nghiên cứu, đồng thời cũng chưa phát huy

hết vai trò của công tác thông tin khoa học

thống kê.



Tuy còn những tồn tại và khó khăn,

nhưng nhìn chung lại 30 năm qua, Viện Khoa

học Thống kê đã từng bước trưởng thành, và

có những đóng góp quan trọng cho công tác

thống kê nước ta trên con đường phát triển.

Viện Khoa học Thống kê liên tục nhiều

năm đạt đơn vị xuất sắc và nhiều lần được

Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê tặng

bằng khen, đặc biệt được Nhà nước tặng

Huân chương Lao động hạng ba; nhiều cán

bộ của Viện được Tổng cục trưởng Tổng

cục Thống kê tặng Huy chương vì sự nghiệp

thống kê; Bộ Khoa học và Công nghệ tặng

Huy chương và kỷ niệm chương vì sự

nghiệp khoa học và công nghệ, nhiều cán

bộ được Tổng cục trưởng Tổng cục Thống

kê tặng bằng khen; một số được Thủ tướng

Chính phủ tặng Bằng khen và Nhà nước

tặng Huân chương Lao động hạng ba.

Có được kết quả trên đây là nhờ sự

quan tâm chỉ đạo thường xuyên của lãnh

đạo Tổng cục Thống kê, sự hỗ trợ và tạo

điều kiện thuận lợi của Bộ Khoa học và

Công nghệ; sự hợp tác có hiệu quả của các

đơn vị trong Tổng cục Thống kê, các cục

thống kê tỉnh, thành phố và các cơ quan có

liên quan; đặc biệt sự nỗ lực phấn đấu của

toàn thể cán bộ của Viện Khoa học Thống

kê qua nhiều thế hệ.

Phát huy những kết quả đạt được, từng

bước khắc phục những hạn chế, toàn thể

cán bộ của Viện Khoa học Thống kê quyết

tâm phấn đấu vươn lên để đạt được những

kết quả về hoạt động khoa học thống kê ở

mức ngày một tốt hơn góp phần quan trọng

vào sự nghiệp phát triển của ngành ở tầm

cao mới

THÔNG TIN KHOA HỌC THỐNG KÊ

25 NĂM – XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN

Phạm Sơn

Giám đốc Trung tâm thông tin KHTK

Thông tin khoa học là một trong những

chức năng quan trọng của Viện Khoa học

Thống kê. Ngay từ ngày đầu mới thành lập

Viện, trong Quyết định số 105/TCTK - QĐ

ngày 9 tháng 10 năm 1975 quy định về chức

năng và nhiệm vụ của Viện Nghiên cứu

Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế (tên

cũ của Viện Khoa học Thống kê ghi trong

Nghị định 72/CP ngày 5-4-1974 và trong

Quyết định 02/TCTK-QĐ ngày 03-01-1976

về thành lập Viện Khoa học Thống kê): Phổ

biến rộng rãi kiến thức và kinh nghiệm trong

và ngoài nước về công tác thống kê nhằm

góp phần nâng cao chất lượng công tác

thống kê.

Tuy nhiên, trong những năm đầu mới

thành lập Viện chức năng thông tin khoa

học thống kê chưa được triển khai và đến

năm 1980, Tổng cục trưởng Tổng cục

Thống kê có quyết định số 14-TCTK/QĐ

ngày 28 -2 -1980 cho phép Viện Nghiên cứu

Khoa học Thống kê và Thông tin Kinh tế

xuất bản tờ Thông tin Khoa học Thống kê

nhằm giới thiệu các thành tựu khoa học

thống kê, kỹ thuật tính toán, các phương

pháp toán và các khoa học khác có liên

quan của các tác giả trong và ngoài nước

đáp ứng yêu cầu tham khảo nghiên cứu của

cán bộ trong ngành. Xét về góc độ pháp lý

đây là một bản tin nghiệp vụ mang tính chất

nội bộ, mỗi năm ra 4 số và mỗi số 100 bản

in rôneo dày từ 40 - 50 trang.



Cũng theo Quyết định trên Ban biên tập

tờ Thông tin Khoa học Thống kê gồm 9

thành viên, do Viện trưởng Viện Nghiên cứu

Khoa học Thống kê làm Tổng biên tập và

trong ban biên tập ngoài một số cán bộ của

Viện còn có cán bộ của các đơn vị khác. Đó

là ông Trần Thanh Diệu, Phó tổng biên tập

tạp chí thống kê, ông Nguyễn Quang Trạc,

Trưởng phòng thống kê nước ngoài và

PTS.Đỗ Trọng Hùng, trưởng phòng Vụ

thống kê cân đối. Hầu như toàn bộ ban biên

tập đều là những thành viên kiêm nhiệm.

Mọi hoạt động của Ban biên tập nói riêng và

của tờ Thông tin Khoa học Thống kê nói

chung mang tính chất nghiệp vụ hành chính.

Bước sang năm 1981, được sự quan

tâm của lãnh đạo Tổng cục và sự nỗ lực của

Viện, hoạt động thông tin khoa học đã có

bước tăng cường củng cố cả về mặt tổ chức

và nghiệp vụ. Trước tiên, Tổng cục Thống

kê đã có quyết định chuyển thư Viện Khoa

học Thống kê trực thuộc phòng nghiên cứu

thống kê về Viện và ở Viện đã hình thành bộ

phận thông tin thư viện gồm 5 người, trong

đó có 2 thủ thư và 3 cán bộ làm công tác

thông tin khoa học. Do có những cố gắng

như vậy nên từ năm 1981, tờ Thông tin

Khoa học Thống kê hàng năm đã ra được 4

số thông tin định kỳ với số lượng 200 bản/số

in chụp trên bản thảo vi tính, kịp thời phục

vụ cho nhu cầu tra cứu và tham khảo của

cán bộ trong ngành thống kê.

Đến năm 1983, sau khi Viện chuyển từ

khu vực hoạt động hành chính sang khu vực

sự nghiệp do Uỷ ban khoa học kỹ thuật Nhà

nước nay là Bộ Khoa học và Công nghệ

quản lý, hoạt động thông tin khoa học đã có

bước chuyển biến mới. Bộ phận làm công

tác thông tin khoa học nằm trong mạng lưới

các cơ quan thông tin khoa học do Viện

Thông tin Quốc gia - nay là Trung tâm

Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc gia

quản lý.

Đứng trước thời cơ mới, hoạt động

thông tin khoa học nói chung và của tờ

Thông tin Khoa học Thống kê nói riêng đã

có những bước chuyển biến tích cực. Hàng

năm, ngoài ấn phẩm thông tin khoa học

thống kê định kỳ (4 số năm), bộ phận thư

viện định kỳ 6 tháng ra một số thông tin thư

mục về sách và tạp chí có ở thư Viện Khoa

học Thống kê, tổ chức biên dịch một số tài

liệu nghiệp vụ của các cơ quan thống kê

thuộc các nước đông Âu cũ mà chủ yếu là

Liên Xô. Đồng thời đã tổ chức được nhiều

buổi sinh hoạt khoa học dưới hình thức giới

thiệu các thông tin mới về khoa học thống

kê cũng như các khoa học khác có liên quan

cho cán bộ nghiệp vụ trực thuộc văn phòng

Tổng cục Thống kê. Do hoạt động của tờ

Thông tin ngày càng phát triển nên đội ngũ

cộng tác viên ngày càng được mở rộng.

Nếu như những năm đầu đội ngũ cộng tác

viên của tờ Thông tin Khoa học Thống kê

chủ yếu là cán bộ nghiên cứu của Viện và

một số cán bộ nghiệp vụ của các đơn vị

trong Tổng cục Thống kê tốt nghiệp đại học

và nghiên cứu sinh từ các nước XHCN đông

Âu trở về thì đến đầu năm 1985 đội ngũ

cộng tác viên được mở rộng cả trong cơ

quan Tổng cục, các cục thống kê, các

trường đại học và một số Viện nghiên cứu

như: Viện Toán, Viện Tính toán Điều khiển,

Viện Khoa học Lao động (Bộ lao động), Viện

Khoa học Bảo hộ lao động (Tổng công

đoàn) và nhu cầu bạn đọc trong và ngoài

ngành tăng lên đáng kể. Đồng thời, sau 5

năm xây dựng và củng cố hoạt động thông

tin khoa học thống kê nói chung và tờ Thông

tin Khoa học Thống kê nói riêng đã có

những tiến bộ, góp phần đáp ứng nhu cầu

thông tin cho cán bộ lãnh đạo, chuyên viên

trong ngành Thống kê cũng như nhiều đối

tượng sử dụng khác. Vì vậy, tháng 5 năm

1985, Bộ Văn hoá và Thông tin đã cấp giấy

phép số 582/XB-BC cho phép tờ Thông tin

Khoa học Thống kê được ấn hành rộng rãi

trên cả nước. Đây là một ghi nhận sự phát

triển về chất của tờ Thông tin Khoa học

Thống kê từ một bản tin nội bộ đã chuyển

sang tư cách một tạp chí chính quy và được

độc giả trong và ngoài ngành trân trọng.

Để tương xứng với tầm vóc một tờ

Thông tin khoa học đầu ngành, trong những

năm cuối của thập kỷ 80 và những năm đầu



của thập kỷ 90 Ban biên tập tờ Thông tin

Khoa học Thống kê thường xuyên mở các

cuộc họp cộng tác viên và toạ đàm với đối

tượng người dùng tin để từng bước nâng

cao chất lượng tờ thông tin cả về hình thức

và nội dung. Nếu như trước đây các bản tin

chủ yếu in chụp qua bản thảo đánh máy vi

tính in kim, trình bầy đơn giản, thì từ đầu

năm 1990 các số thông tin đã được chế bản

và in offset đẹp hơn. Nội dung đã bám sát

công cuộc chuyển đổi, hệ thống thông tin

thống kê được xây dựng phục vụ cho cơ

chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị

trường định hướng XHCN, mở cửa và hội

nhập kinh tế. Do đó, giai đoạn từ 1988-1993

trên tờ Thông tin Khoa học Thống kê đã giới

thiệu nhiều bài viết, bài dịch về hệ thống tài

khoản quốc gia. Đặc biệt trong năm 1992 đã

phối hợp với các Vụ nghiệp vụ (Vụ thống kê

cân đối - nay là Vụ tài khoản quốc gia và Vụ

thống kê tổng hợp) sưu tầm hệ thống hoá và

ra 2 chuyên san: “Hệ thống tài khoản quốc

gia” và “Số liệu thống kê các nước Đông

Nam á”. Hai ấn phẩm này được các cục

thống kê tỉnh, thành phố, các cơ quan quản

lý và nghiên cứu đánh giá cao. Ngoài ra, tờ

Thông tin Khoa học Thống kê bám sát định

hướng phát triển công tác thống kê đã sưu

tầm và giới thiệu kịp thời những vấn đề

nghiệp vụ bức súc của ngành. Chẳng hạn

sau khi có Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị về

khoán trong nông nghiệp tờ Thông tin Khoa

học Thống kê đã giới thiệu nhiều bài viết

của cán bộ nghiên cứu và thực tiễn về cải

tiến phương pháp điều tra năng xuất lúa từ

gặt thống kê sang điều tra thực thu theo hộ

sản xuất. Hoặc thực hiện chủ trương tinh

giản chế độ báo cáo thống kê định kỳ, mở

rộng điều tra nhất là điều tra chọn mẫu, tờ

Thông tin Khoa học Thống kê mỗi số dành

ra trên 60% số bài và tin về các vấn đề này.

Về mặt tổ chức bộ máy, từ năm 1989

Tổng cục Thống kê đã cho phép thành lập

Phòng thông tin khoa học thống kê nằm

trong Viện Khoa học Thống kê và đã tăng

thêm cán bộ làm công tác thông tin, củng cố

Ban biên tập.

Đến năm 1994, theo Quyết định số

98/TCTK-QĐ ngày 12-7-1994 của Tổng cục

trưởng Tổng cục Thống kê về việc ban hành

Điều lệ về tổ chức và hoạt động của Viện

Khoa học Thống kê, đã đổi tên Phòng thông

tin khoa học thống kê thành Trung tâm

thông tin khoa học thống kê. Đồng thời, đầu

năm 1995, Tổng cục trưởng Tổng cục

Thống kê đã có quyết định số 147/TCTK/QĐ

củng cố Ban biên tập tờ Thông tin Khoa học

Thống kê. Theo quyết định này TS.Tăng

Văn Khiên, Viện trưởng Viện Khoa học

Thống kê được cử giữ chức Tổng biên tập,

TS.Nguyễn Xuân Tường được cử giữ chức

Phó tổng biên tập và ông Phạm Sơn -Phó

Giám đốc Trung tâm Thông tin Khoa học

Thống kê được cử làm thư ký.

Cùng với việc tăng cường, củng cố về

mặt tổ chức, chất lượng hoạt động thông tin

khoa học nói chung và tờ Thông tin Khoa

học Thống kê nói riêng đã có nhiều chuyển

biến tích cực.

Về số lượng ấn phẩm thông tin, đã tăng

từ 4 số/năm lên 6 số/năm. Ngoài ra hàng

năm ra thêm 2 đến 4 số chuyên san. Số

lượng của mỗi số cũng tăng từ 500 bản/số

lên 1000 bản/số và trước đây mỗi số chỉ có

32 trang khổ 19x26, nay tăng lên 40 trang.

Bìa đã được thiết kế và in 4 mầu hấp dẫn

hơn. Do tăng số lượng bản in, nên đã đáp

ứng cơ bản nhu cầu độc giả trong ngành.

Nếu như trước đây chỉ gửi 1 bản/số cho mỗi

đơn vị trong Tổng cục và 2 bản/số cho mỗi

cục thống kê, riêng Cục Thống kê thành phố

Hồ Chí Minh và Hà Nội 5 bản/số thì hiện nay

số lượng trên đã tăng lên đáng kể. Các đơn

vị trong Tổng cục 2 bản/số, các Cục thống

kê 10 bản/số, riêng Cục Thống kê thành phố

Hồ Chí Minh và Hà Nội từ 15-20 bản/số.

Đồng thời để khuyến khích động viên

đội ngũ cộng tác viên và cán bộ làm công

tác biên tập, trị sự Viện Khoa học Thống kê



đã nghiên cứu vận dụng các quy định của

nhà nước để xây dựng khung nhuận bút,

phụ cấp kiêm nhiệm cho Ban biên tập cũng

như các cán bộ làm công tác biên tập, trị sự

và liên quan khác.

Chính nhờ những cố gắng trên nên từ

năm 1995 đến nay, hoạt động của tờ Thông

tin ngày càng phát triển và được độc giả

trong và ngoài ngành quan tâm. Mảng thông

tin thư viện cũng được tăng cường củng cố

theo hướng tin học hoá và nội sinh hoá. Từ

năm 1996 lại đây đã nghiên cứu ứng dụng

công nghệ thông tin phục vụ cho việc tin học

hoá công tác thư viện. Đến nay hầu hết

sách báo và tạp chí của thư viện được đưa

vào quản lý trên máy tính theo phần mềm

CDS-ISIS gồm một số cơ sở dữ liệu sau: cơ

sở dữ liệu sách hơn 5000 bản ghi, cơ sở dữ

liệu cơ quan nghiên cứu dân số - hơn 400

bản ghi, cơ sở dữ liệu chuyên gia dân số

khoảng 500 bản ghi,…. Ngoài ra, Trung tâm

thông tin khoa học thống kê đã xây dựng và

thường xuyên cập nhật cơ sở dữ liệu cộng

tác viên tờ Thông tin Khoa học Thống kê; cơ

sở dữ liệu cộng tác viên nghiên cứu khoa

học; cơ sở dữ liệu các bài viết, bài dịch

đăng trên tờ Thông tin Khoa học Thống kê

từ năm 1991 đến nay. Chính nhờ các cơ sở

dữ liệu trên nên hoạt động của Ban biên tập

nói riêng và công tác thông tin khoa học

ngày càng đi vào nề nếp.

Bước sang thiên niên kỷ mới, Ngành

Thống kê đang phấn đấu thực hiện định

hướng phát triển của ngành đến năm 2010 và

Luật Thống kê được Quốc Hội nước

CHXHCN Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ III

thông qua và có hiệu lực từ 1-1-2004, hoạt

động thông tin khoa học thống kê đã có

những chuyển biến tích cực theo các hướng

sau:

- Đa dạng hoá các loại ấn phẩm thông tin

- Tin học hoá công tác thông tin thư viện

- Đa dạng hoá các loại hình phổ biến

thông tin

- Đa dạng hoá các hình thức hoạt động

thông tin.

Dựa vào các định hướng trên đây từ

năm 2001 đến nay Trung tâm thông tin khoa

học thống kê bám sát nhiệm vụ phục vụ

công tác thống kê đã bước đầu đạt được

một số kết quả nhất định.

Trước hết về ấn phẩm thông tin định kỳ

và các chuyên san, hàng năm đã bổ sung

thêm các ấn phẩm thông tin như tổng luận,

kỷ yếu kết quả nghiên cứu đề tài, thông báo

thư mục sách tạp chí. Các loại ấn phẩm trên

còn được đưa vào đĩa CD đưa lên trang

web của Tổng cục Thống kê để dễ dàng cho

việc tra cứu. Gần đây, Trung tâm Thông tin

Khoa học Thống kê đang xúc tiến ra tờ tin

phục vụ quản lý ngành Thống kê với đối

tượng phục vụ chủ yếu là lãnh đạo Tổng

cục, các Vụ, Viện và các Cục trưởng cục

thống kê tỉnh, thành phố.

Cùng với việc đa dạng hoá sản phẩm

thông tin, nội dung từng bản tin cũng được

chú ý cải tiến và nâng cao chất lượng nhằm

đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của bạn

đọc, đặc biệt là cán bộ nghiệp vụ của ngành.

Ngoài ra, trong những năm gần đây Trung

tâm Thông tin thường xuyên mở các buổi

toạ đàm trao đổi về hoạt động thông tin với

các đơn vị trong Tổng cục và các cục thống

kê địa phương cũng như cơ sở.

Đầu năm 2004, Tổng cục trưởng đã phê

chuẩn Đề án đổi mới hoạt động khoa học

thống kê và ngày 01-12-2004 đã có Quyết định

số 870 QĐ/TCTK quy định chức năng nhiệm

vụ, quyền hạn và tổ chức của Viện Khoa học

Thống kê khẳng định lại nhiệm vụ của Trung

tâm thông tin khoa học thống kê như là trung

tâm thông tin khoa học đầu ngành.

Đây là những hành lang pháp lý để

tăng cường và đẩy mạnh hơn nữa hoạt

động thông tin khoa học thống kê trong thời

kỳ mới nhằm góp sức vào sự nghiệp đổi

mới ngành Thống kê.

Hai mươi lăm năm qua đi kể từ những

ngày đầu bỡ ngỡ, ngày nay Trung tâm



thông tin khoa học thống kê đã có nhiều

bước phát triển tốt đẹp. Thành tích đó, trước

hết nhờ sự quan tâm chỉ đạo của Lãnh đạo

Tổng cục, Viện Khoa học Thống kê và sự

hướng dẫn giúp đỡ của Trung tâm thông tin

khoa học công nghệ quốc gia, cùng với sự

phấn đấu bền bỉ của nhiều thế hệ cán bộ

làm công tác thông tin. Trong dịp kỷ niệm 30

năm thành lập Viện, chúng ta sẽ có điều

kiện gặp gỡ những đồng nghiệp đã nghỉ hưu

hoặc chuyển đi đơn vị khác, cùng nhiều

cộng tác viên có nhiều đóng góp cho hoạt

động thông tin. Chúng ta có quyền huy vọng

rằng, mai sau những lớp người kế tiếp sẽ

đẩy mạnh và phát triển hơn nữa hoạt động

thông tin khoa học thống kê, phấn đấu xây

dựng Trung tâm thông tin khoa học thống kê

vững về tổ chức, mạnh về cán bộ, đội ngũ

cộng tác viên đông đảo và đa dạng phong

phú về sản phẩm góp sức cùng toàn ngành

thực hiện thắng lợi định hướng phát triển

ngành Thống kê đến năm 2010 và đưa Luật

Thống kê vào cuộc sống

CÔNG TÁC QUẢN LÝ KHOA HỌC CỦA NGÀNH THỐNG KÊ

Phạm Thành Đạo

Quyền trưởng phòng quản lý KH và ĐT

Quản lý khoa học có vai trò quan trọng

đối với việc định hướng và thúc đẩy các

hoạt động nghiên cứu khoa học. Cùng với

quá trình hình thành và phát triển của Viện

Khoa học Thống kê công tác quản lý khoa

học đã có những đóng góp thiết thực.

Những năm đầu mới thành lập Viện

Nghiên cứu Khoa học Thống kê và Thông

tin Kinh tế, trong quyết định số 105/TCTK-

QĐ ngày 9-10-1975 có đề cập tới công tác

quản lý khoa học, nhưng thời kỳ này việc

nghiên cứu tìm hiểu nghiệp vụ còn là trách

nhiệm của mỗi cán bộ thống kê chưa tách

thành một hoạt động riêng nên chưa hình

thành bộ phận quản lý khoa học, mặc dầu

phong trào nghiên cứu khoa học trong

ngành lúc này rất sôi nổi.

Năm 1980, sau khi tổ chức thành công

Hội nghị khoa học thống kê toàn quốc lần thứ

nhất, để hướng dẫn tổ chức phong trào

nghiên cứu khoa học trong cơ quan Tổng cục

đã hình thành ý tưởng xây dựng và phát triển

công tác quản lý khoa học. Đến tháng 10-

1981, Chính phủ có Nghị định 217/CP tăng

cường và đẩy mạnh công tác quản lý khoa

học và theo nghị định này, ở các Bộ và cơ

quan ngang bộ thành lập Vụ quản lý khoa

học kỹ thuật, còn đối với cơ quan trực thuộc

Chính phủ thành lập Phòng quản lý khoa

học.

Quán triệt tinh thần Nghị định trên, lãnh

đạo Viện đã đề nghị Lãnh đạo Tổng cục

Thống kê thành lập bộ phận quản lý khoa

học ở Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê

và Thông tin Kinh tế nhằm giúp Lãnh đạo

Tổng cục xây dựng chương trình và kế

hoạch nghiên cứu khoa học thống kê từ

khâu xây dựng kế hoạch, đăng ký đề tài đến

tổ chức triển khai nghiên cứu, đánh giá

nghiệm thu các kết quả nghiên cứu. Lãnh

đạo chỉ đạo Viện sưu tầm hệ thống hoá các



văn bản pháp quy có liên quan và cử một

cán bộ theo dõi vấn đề này để đến thời điểm

chín muồi sẽ có quyết định chính thức về

mặt tổ chức.

Chấp hành ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo

Tổng cục, Viện Khoa học Thống kê đã liên

hệ với Viện Quản lý Khoa học của Uỷ ban

Khoa học Kỹ thuật Nhà nước nay là Bộ

Khoa học và Công nghệ tìm hiểu các văn

bản pháp quy, cũng như kinh nghiệm tổ

chức hoạt động của các đơn vị quản lý khoa

học. Năm 1983 theo quyết định của Tổng

cục trưởng Tổng cục Thống kê chuyển Viện


tin Kinh tế từ khu vực hành chính sang khu

vực sự nghiệp được nhà nước cấp toàn bộ

kinh phí lương và bộ máy cho hoạt động

khoa học. Viện đã hình thành bộ phận quản

lý khoa học gồm 4 cán bộ đồng thời Viện

cũng bắt đầu xây dựng kế hoạch nghiên

cứu khoa học bao gồm các đề tài cấp Nhà

nước, Tổng cục và cơ sở. Trong thời gian

này, Viện đã đề nghị Tổng cục cho thành lập

Hội đồng khoa học của Viện để tư vấn cho

Viện trưởng về 3 lĩnh vực: chương trình kế

hoạch nghiên cứu khoa học hàng năm và

năm năm; đánh giá nghiệm thu các đề tài

nghiên cứu khoa học cấp Tổng cục và cơ

sở; kiến nghị đưa các kết quả nghiên cứu

vào áp dụng trong thực tế.

Năm 1984, lần đầu tiên ngành Thống

kê có kế hoạch nghiên cứu khoa học công

nghệ đồng bộ bao gồm nội dung nghiên cứu

và kinh phí thực hiện cho cả 3 cấp đề tài

Nhà nước, Tổng cục và cơ sở.

Thời kỳ 1985 - 1994 Phòng quản lý

khoa học kiêm nhiệm thêm chức năng quản

lý hành chính và hình thức này đã được thể

chế hoá trong quyết định số 98 TCTK/QĐ

ngày 12-7-1994 của Tổng cục trưởng Tổng

cục Thống kê phê duyệt Điều lệ về tổ chức

hoạt động của Viện Khoa học Thống kê.

Theo điều lệ trên, quản lý khoa học là

một trong 4 chức năng chủ yếu của Viện Khoa

học Thống kê và Phòng Quản lý Khoa học và

Đào tạo là một trong 3 đơn vị của Viện.

Thời kỳ 1996-2004 Phòng quản lý khoa

học và đào tạo vẫn kiêm nhiệm thêm chức

năng quản lý hành chính cho đến khi có

quyết định số 870/QĐ - TCTK ngày 1-12-

2004 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống

kê quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền

hạn và tổ chức hoạt động của Viện Nghiên

cứu Khoa học Thống kê đã chia Phòng

quản lý khoa học và đào tạo thành 2 phòng:

Phòng quản lý khoa học và đào tạo và

Phòng tổ chức hành chính.

Thực hiện đường lối đổi mới cơ chế

quản lý kinh tế do Đại hội Đảng lần thứ VI

đề ra, ngành Thống kê đã thực hiện những

thay đổi cơ bản như: chuyển đổi phương

pháp thống kê từ MPS sang hệ thống tài

khoản quốc gia (SNA), thực hiện hàng loạt

các cuộc tổng điều tra và tăng cường điều

tra chọn mẫu, mở rộng công tác thống kê xã

hội,v.v,... đã làm cho hoạt động nghiên cứu

khoa học sôi nổi hơn bao giờ hết. Với vai trò

tổ chức và thúc đẩy phong trào nghiên cứu

khoa học, công tác quản lý khoa học cũng

đã đạt được những tiến bộ đáng kể:

+ Đã thực hiện được quy trình xây

dựng và bảo vệ kế hoạch nghiên cứu khoa

học hàng năm của ngành Thống kê. Việc

định hướng các nội dung nghiên cứu đã

bám sát các chủ trương chính sách của

Đảng và Nhà nước cũng như phương

hướng nhiệm vụ công tác của ngành trong

từng giai đoạn.

+ Nhiều vấn đề mới được đặt ra nghiên

cứu và đã huy động được đông đảo lực lượng

nghiên cứu trong và ngoài ngành tham gia.

+ Việc hướng dẫn xây dựng đề cương

và kế hoạch nghiên cứu, phân bổ kinh phí



và lựa chọn chủ nhiệm đề tài cũng được cải

tiến và hoàn thiện hơn trước.

+ Về chế độ chi tiêu tài chính, trong

năm 1996 Viện còn phải vận dụng thông tư

số 49/TC-KHCN ngày 1-7-1995 về “Quy

định chế độ chi tiêu đối với hoạt động

nghiên cứu triển khai”, thì đến năm 1997

Viện Khoa học Thống kê đã cụ thể hoá các

nội dung và định mức chi áp dụng cho các

hoạt đông khoa học công nghệ của Tổng

cục Thống kê. Đến năm 1999, lần đầu tiên

Viện Khoa học Thống kê ban hành văn bản

số 15/KHTK-QĐ ngày 26 tháng 3 năm 1999

về “Hướng dẫn chế độ chi tiêu hoạt động

khoa học của Viện Khoa học Thống kê”.

Đến năm 2001, liên Bộ Tài chính - Bộ Khoa

học, Công nghệ và Môi trường ban hành

thông tư liên tịch số 45/2001/TTLT/BTC-

BKHCNMT ngày 18/6/2001 về “Hướng dẫn

một số chế độ chi tiêu đối với các nhiệm vụ

khoa học và công nghệ” và Viện Khoa học

Thống kê đã ký văn bản số 51/KHTK-QL

ngày 25-10-2001 về “Hướng dẫn chế độ chi

tiêu hoạt động KHCN của Viện Khoa học

Thống kê” để kịp thời triển khai cho các hoạt

động khoa học công nghệ trong ngành

Thống kê.

+ Tất cả các đề tài đã được đánh giá

nghiệm thu một cách nghiêm túc theo đúng

quy định của Bộ Khoa học, Công nghệ và

Môi trường.

+ Đã biên soạn hệ thống hoá các kết

quả nghiên cứu hàng năm phục vụ cho cán

bộ nghiên cứu và các đối tượng khác tham

khảo. Từ năm 2000 đã thường xuyên cập

nhật các kết quả nghiên cứu đã hoàn thành

đưa lên trang web của Tổng cục để phục vụ

rộng rãi người sử dụng.

Từ năm 2000, sau khi Luật Khoa học

và Công nghệ số 21/2000/QH10 ngày

9/6/2000 đã được Quốc hội nước Cộng hòa

xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, kỳ họp

thứ 7 thông qua và có hiệu lực từ ngày 1

tháng 1 năm 2001 và nhất là sau khi có Nghị

định số 81/2002/NĐ-CP ngày 17 tháng 10

năm 2002 Chính phủ "Quy định chi tiết thi

hành một số điều của Luật Khoa học và

Công nghệ”, công tác quản lý khoa học đã

được hoàn thiện thêm một bước:

+ Tất cả các đề tài nghiên cứu khoa

học đều được hoàn thiện đề cương chi tiết

trước Hội đồng xét duyệt đề cương và tuyển

chọn chủ nhiệm đề tài.

+ Các quy chế phục vụ cho công tác

quản lý khoa học được nghiên cứu và ban

hành bao gồm các quy chế như:

- Quyền hạn, trách nhiệm và tiêu chuẩn

của chủ nhiệm đề tài, thư ký đề tài và các

thành viên tham gia nghiên cứu.

- Quy chế lập và hoạt động của Hội

đồng xét duyệt đề cương và tuyển chọn chủ

nhiệm đề tài. Cơ cấu và tiêu chuẩn của các

thành viên hội đồng.

- Tiêu chuẩn lựa chọn nhiệm vụ nghiên

cứu, tiêu chuẩn phân loại các đề tài thành

đề tài trọng điểm, cấp tổng cục và cấp cơ

sở.

- Quy chế lập và hoạt động của Hội

đồng đánh giá nghiệm thu kết quả thực hiện

đề tài. Cơ cấu và tiêu chuẩn của các thành

viên hội đồng.

+ Thực hiện phương thức ký kết hợp

đồng cá nhân thực hiện từng phần nội dung

nghiên cứu: chủ nhiệm được quyền chủ

động lựa chọn các cá nhân ký kết hợp đồng

triển khai nghiên cứu và đánh giá nghiệm

thu kết quả thực hiện hợp đồng.

+ Kết quả nghiên cứu của các đề tài đã

được nghiệm thu đánh giá theo đúng quy

định của Nhà nước. Các đề tài nghiên cứu

cấp Tổng cục được nghiệm thu 2 lần: sơ bộ



và chính thức đã góp phần nâng cao đáng

kể chất lượng nghiên cứu.

Tất cả những kết quả trên đây đã được

Lãnh đạo Viện, cũng như Lãnh đạo ngành

đánh giá cao. Cụ thể trong báo cáo hai

mươi lăm năm xây dựng và phát triển Viện

Khoa học Thống kê, TS.Tăng Văn Khiên

Viện trưởng Viện Khoa học Thống kê đã

khẳng định: “Công tác quản lý và tổ chức

triển khai nghiên cứu đã từng bước được

cải tiến và hoàn thiện. Đã thực hiện được

quy trình xây dựng và bảo vệ kế hoạch hàng

năm và 5 năm của ngành Thống kê. Việc

định hướng nội dung nghiên cứu đã bám sát

các chủ trương chính sách của Đảng và

Nhà nước cũng như phương hướng nhiệm

vụ công tác của ngành trong từng thời kỳ.

Việc hướng dẫn xây dựng đề cương, kế

hoạch nghiên cứu; phân bổ kinh phí; lựa

chọn ban chủ nhiệm đề tài và công tác tổ

chức đánh giá nghiệm thu kết quả đề tài

thực hiện nghiêm túc nên có tác dụng nâng

cao chất lượng nghiên cứu”

Đầu năm 2004, Tổng cục trưởng đã phê

chuẩn Đề án đổi mới hoạt động khoa học

thống kê và ngày 01-12-2004 đã có Quyết

định số 870 QĐ/TCTK quy định chức năng

nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của Viện

Khoa học Thống kê khẳng định lại nhiệm vụ

của Phòng quản lý khoa học và đào tạo: “Tổ

chức, quản lý hoạt động khoa học thống kê

trong toàn ngành, từ khâu xây dựng kế

hoạch đến triển khai nghiên cứu, theo dõi,

hướng dẫn thực hiện, tổ chức nghiệm thu,

đánh giá và kiến nghị đưa các kết quả nghiên

cứu vào ứng dụng trong thực tế”

Trong hai mươi ba năm hoạt động,

Phòng quản lý khoa học và đào tạo đã có

nhiều bước phát triển tốt đẹp. Thành tích

đó, trước hết nhờ sự quan tâm chỉ đạo

của Lãnh đạo Tổng cục, lãnh đạo Viện

Khoa học Thống kê và sự hướng dẫn

giúp đỡ của Bộ Khoa học và Công nghệ,

cùng với sự phấn đấu bền bỉ của nhiều

thế hệ cán bộ làm công tác quản lý khoa

học. Hy vọng trong thời gian tới hoạt

động quản lý khoa học sẽ hoàn thiện và

phát triển hơn nữa góp phần thực hiện

thắng lợi định hướng phát triển ngành

Thống kê đến năm 2010

XÂY DỰNG VÀ PHÁT HUY TIỀM LỰC ĐỂ PHÁT TRIỂN

Nguyễn Xuân Tường

Nguyên Phó viện trưởng, Viện KHTK

Nhìn lại quãng đường đã qua, tổng kết

lại những gì đã làm được và chưa làm

được, rút ra những bài học kinh nghiệm để

tiếp tục vững bước tiến lên phía trước. Đây

là công việc thường làm trong những lần kỷ

niệm thành lập đơn vị sau những mốc thời

gian nhất định.

Trải qua 30 năm xây dựng và phát

triển, lịch sử của Viện đã ghi lại những sự

kiện trong những năm tháng hoạt động khoa

học của một đơn vị đảm nhận công tác khoa

học của ngành Thống kê để thấy rõ những

thành tựu đã đạt được từ những ngày đầu

thành lập đến hôm nay.

Hoạt động khoa học của ngành Thống

kê đã có từ ngay những ngày thành lập. Lúc

đó, do yêu cầu hoạt động nghiệp vụ đặt ra

trong việc xây dựng, cải tiến và không



ngừng hoàn thiện công tác phương pháp

chế độ để có thể thực hiện tốt quá trình thu

thập, xử lý, tổng hợp và cung cấp thông tin

thống kê đáp ứng yêu cầu của các đối

tượng sử dụng ngành Thống kê đã tiến

hành công tác nghiên cứu khoa học. Tuy

vậy, hoạt động nghiên cứu chưa tập trung

thống nhất vào một đầu mối, chưa có bộ

phận chuyên trách đảm nhận công việc này.

Mãi đến năm 1976 sau khi giải phóng

Miền Nam thống nhất đất nước. Do yêu cầu

đòi hỏi ngày càng cao đối với công tác thống

kê, các điều kiện để thành lập một đơn vị

chuyên trách hoạt động khoa học của ngành

đã có làm tiền để cho việc thành lập Viện

Nghiên cứu Khoa học Thống kê trên cơ sở

hợp nhất các bộ phận đang có chức năng

và nhiệm vụ nghiên cứu cải tiến và hoàn

thiện từng bước các hoạt động nghiệp vụ

của ngành như tổ cải tiến quản lý; tổ toán

kinh tế; tổ biên soạn từ điển thống kê; phòng

thống kê nước ngoài,…

Ngay từ những năm đầu mới thành lập,

Viện Khoa học Thống kê đã nghiên cứu

từng bước làm rõ chức năng và nhiệm vụ

của đơn vị, luôn bám sát chức năng và

nhiệm vụ của ngành để vận dụng các vấn

đề lý luận và hoạt động thực tiễn của ngành

nhằm xác định những hướng nghiên cứu

phù hợp với yêu cầu của từng thời kỳ. Nội

dung nghiên cứu trong những năm đầu

thường tập trung vào các vấn đề có tính thời

sự trong ngành như: cải tiến phương pháp

điều tra thống kê cho phù hợp với điều kiện

thực tế trong công tác quản lý; cải tiến

phương pháp thu thập thông tin qua chế độ

báo cáo và điều tra; xây dựng hệ thống chỉ

tiêu phù hợp với điều kiện thực tế ở các đơn

vị báo cáo trong các ngành kinh tế; xây

dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp

huyện,… Từng bước hệ thống các đề tài

nghiên cứu của Viện được mở rộng và đa

dạng hơn. Nhiều đề tài mang tính chất đúc

kết lý luận chung của khoa học thống kê,

cũng có đề tài thiên về nghiên cứu vận dụng

vào thực tế. Tỷ trọng các đề tài dạng nghiên

cứu “cải tiến”; “từng bước hoàn thiện” ngày

càng cao, tính thực tế của công việc nghiên

cứu ngày càng nâng lên,… điều này đã dần

gây dựng được niềm tin và tăng sự hợp tác

của các cán bộ ở các vụ nghiệp vụ. Để nâng

cao chất lượng và hiệu quả của công tác

nghiên cứu khoa học, Viện Khoa học Thống

kê luôn quan tâm tới việc xây dựng một đội

ngũ cán bộ chuyên môn nghiệp vụ được

đào tạo một cách có hệ thống về thống kê

và có khả năng nghiên cứu. Tuy vậy trong

thời kỳ đầu thành lập việc tách, nhập các

đơn vị vào Viện đều mang nặng tính chất

sắp xếp, rút gọn đầu mối tổ chức bộ máy

của Tổng cục, không vì mục đích tăng

cường năng lực cán bộ có trình độ chuyên

môn. Mỗi lần sáp nhập thêm là mỗi lần tỷ lệ

cán bộ chuyên môn về thống kê có khả

năng nghiên cứu lại giảm đi. Tình trạng này

đã kéo dài mãi đến năm 1994. Việc bố trí

cán bộ nghiên cứu như trên đã đưa đến vấn

đề xác định phương hướng và lựa chọn đề

tài nghiên cứu bị hạn chế, khả năng thực

hiện các đề tài nghiên cứu thấp. Thực trạng

này làm cho các vụ thống kê nghiệp vụ chưa

tin tưởng vào khả năng nghiên cứu của

Viện, cán bộ Viện lại không tiếp cận được

những vấn đề nghiệp vụ để cùng hợp tác

nghiên cứu giải quyết, tính thực tiễn của

công trình nghiên cứu không cao và việc

vận dụng vào thực tiễn càng khó khăn.

Những năm gần đây thực trạng nêu

trên đã từng bước được khắc phục. Để xây

dựng và phát triển Viện Khoa học Thống kê

đáp ứng được yêu cầu của xã hội trong tiến

trình đổi mới và hội nhập, một trong những

nhiệm vụ quan trọng của Viện đó là phải có

kế hoạch đào tạo đội ngũ cán bộ có đủ khả

năng nghiên cứu và triển khai vào thực tế

các nội dung thiết thực của ngành Thống kê.

Hoạt động thông tin khoa học là một

lĩnh vực mà Viện Khoa học Thống kê đã

triển khai sớm và đã có ngay sản phẩm từ



những ngày đầu. Bản tin “Thống kê nước

ngoài” đã được tổ chức biên soạn và đăng

tải nhiều thông tin lý luận và thực tiễn của

thống kê các nước xã hội chủ nghĩa, của

thống kê khối SEV và một số nước khác. Sự

ra đời của tờ “Thông tin Khoa học Thống kê”

là một bước phát triển quan trọng của hoạt

động thông tin khoa học thống kê. Có thời

kỳ Viện còn chịu trách nhiệm biên soạn tờ

“Thông tin tư liệu dân số” - đây là những

hoạt động thông tin nhằm cung cấp được

nhiều thông tin có giá trị phục vụ yêu cầu

nghiên cứu khoa học cũng như công tác

nghiệp vụ của các đơn vị trong Tổng cục

Thống kê. Chất lượng các sản phẩm thông

tin ngày càng nâng cao, diện cung cấp trao

đổi thông tin ngày càng mở rộng, đây là

những thành tích rất đáng ghi nhận trong

hoạt động của Viện. Để thúc đẩy hơn nữa

hoạt động thông tin khoa học của Viện một

vấn đề còn khó khăn là kinh phí hoạt động

thông tin có hạn, việc bổ sung tăng cường

nguồn tư liệu khoa học thống kê chưa được

tập trung quản lý thống nhất, bị phân tán, bỏ

phí ở nhiều nơi trong các vụ nghiệp vụ cũng

như các cục thống kê trong toàn ngành.

Trong thời kỳ đầu công tác quản lý

khoa học là một hoạt động thành công nhất

của Viện, những ngày đầu công việc này

chưa được đặt ra đúng mức do nhiều

nguyên nhân trước hết do kinh phí hoạt

động khoa học chưa có gì đáng kể, việc

phân bổ cấp phát kinh phí cho các đề tài còn

đơn giản, việc lập kế hoạch hàng năm chưa

phức tạp,.. nhưng cùng với thời gian hoạt

động này luôn luôn được cải tiến cho phù

hợp với điều kiện phát triển chung của hoạt

động khoa học trong Tổng cục và của Viện.

Công tác xây dựng kế hoạch khoa học

hàng năm của Tổng cục do Viện chủ trì và

theo dõi đã dần dần đi vào nề nếp và không

ngừng đổi mới từ việc xác định hệ thống đề

tài các cấp, đến việc tổ chức hợp tác nghiên

cứu giữa Viện và các đơn vị trong và ngoài

Tổng cục đã có những tiến bộ rõ rệt và đem

lại những hiệu quả đáng ghi nhận. Đây là

một bước trưởng thành rất lớn của Viện kể

từ ngày thành lập đến nay tuy cũng có

những khó khăn nhất định trong công tác

quản lý khoa học cần được khắc phục để

góp phần đưa các hoạt động của Viện tiến

lên một bước mới.

Nhìn lại những kết quả đã đạt được

chúng ta có quyền tự hào về sự phát triển đi

lên của Viện do tập thể cán bộ công nhân

viên của Viện Khoa học Thống kê qua bao

thế hệ đã vượt qua mọi khó khăn để có thể

hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao và từng

bước trưởng thành, đồng thời cũng nhận

thức và đánh giá đúng tiềm lực thực tế của

Viện hiện nay để tự tin bước vào giai đoạn

mới

Nghiên cứu khoa học với kết quả

đổi mới phương pháp luận thống kê công nghiệp

Vũ Văn Tuấn

Vụ trưởng Vụ TK Công nghiệp và Xây dựng

Hoà trong sự nghiệp đổi mới chung

của ngành Thống kê, lĩnh vực thống kê công

nghiệp đã thực hiện những nội dung đổi mới

rất căn bản về phương pháp luận:

- Mở đầu là tinh giản hệ thống chỉ tiêu

và biểu mẫu báo cáo. Qua hai lần thay đổi

chế độ báo cáo cơ sở vào năm 1986 và

năm 1994, số chỉ tiêu thu nhập tại cơ sở đã



giảm từ 62 chỉ tiêu xuống còn 45 chỉ tiêu và

sau năm 1994 chỉ còn 38 chỉ tiêu. Những chỉ

tiêu thống kê chỉ phục vụ quản lý vi mô của

cơ sở đã cơ bản được loại bỏ như: Sử dụng

thời gian lao động, sử dụng công suất và

thời gian thiết bị máy móc, tỷ lệ sản phẩm

hỏng, phân phối lợi nhuận.. Đặc biệt là biểu

mẫu báo cáo đã được tinh giản đến mức tối

đa từ 39 biểu baó cáo theo quyết định số

233/CP của Chính phủ xuống còn 21 biểu

theo quyết định số 13/TCTK của Tổng cục

trưởng Tổng cục Thống kê và còn 4 biểu

theo quyết định số 147/TCTK ban hành năm

1994 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống

kê.

- Tiếp theo là đổi mới về phương pháp

tính một số chỉ tiêu thống kê cơ sở và tổng

hợp cho phù hợp với nền kinh tế thị trường

định hướng xã hội chủ nghĩa và đảm bảo

tính so sánh quốc tế (theo các chuẩn mực

của thống kê công nghiệp Liên Hợp Quốc)

cụ thể là chuyển phương pháp tính các chỉ

tiêu tổng hợp theo phương pháp luận của

hệ thống bảng cân đối vật chất (MPS) sang

phương pháp luận của hệ thống tài khoản

Quốc gia (SNA). Nội dung này chủ yếu

được thực hiện từ năm 1994 đến trước năm

2000.

- Từ năm 2000 đến nay trọng tâm là đổi

mới tổ chức thu thập và xử lý tổng hợp

thông tin, đồng thời tiếp tục hoàn thiện hệ

thống chỉ tiêu, phương pháp tính phù hợp

với cơ chế quản lý nền kinh tế thị trường

trong nước và theo đúng chuẩn mực thống

kê công nghiệp Quốc tế.

Có thể nói trong gần 20 năm đổi mới

thống kê công nghiệp, kết quả căn bản nhất,

lớn lao nhất là bước đầu đã chuyển từ nền

thống kê phục vụ kế hoạch hoá tập trung

bao cấp sang thống kê phục vụ quản lý vĩ

mô nền kinh tế thị trường và tham gia vào

niên giám thống kê hàng năm của tổ chức

phát triển công nghiệp Liên Hợp Quốc

(UNIDO). Trong mỗi bước đi, mỗi thành

công trong đổi mới và mỗi kết quả đem lại

bằng chất lượng của thông tin thống kê

công nghiệp được nâng lên, đều in đậm dấu

ấn của hoạt động nghiên cứu khoa học

thống kê, hoặc là gợi mở hướng đi, hướng

đổi mới trong các đề tài nghiên cứu về dự

báo, điều tra mẫu, phân tích vĩ mô,... Hoặc

là trợ giúp trực tiếp cho cải tiến đổi mới hệ

thống chỉ tiêu và phương pháp tính toán như

các đề tài nghiên cứu về phương pháp luận.

Không chỉ có 20 năm đổi mới (1986-

2005) mà trước đó những năm 1976-1986,

hoạt động nghiên cứu khoa học thống kê đã

gắn với cải tiến nghiệp vụ thống kê công

nghiệp. Trong những năm đầu thống nhất

đất nước, chế độ báo cáo thống kê công

nghiệp được thực hiện ở Miền bắc trước đó

đem áp dụng cho cả nước, vì thế đã có

những bất cập nảy sinh và đề tài “Nghiên

cứu cải tiến phương pháp tính giá trị sản

xuất ngành công nghiệp” đã giúp sửa đổi

được một số yếu tố bất hợp lý theo quy

định trước đây như: Tính trùng theo quy

định đặc biệt, tính chênh lệch sản phẩm dở

dang, tính theo giá chế biến đối với giá trị

sản xuất theo giá cố định...

Trong những năm đổi mới, số đề tài

nghiên cứu khoa học có điều kiện tăng nhanh

và đã góp phần lớn hơn cho quá trình đổi mới

phương pháp luận thống kê công nghiệp như

đã nói ở trên. Tổng số 8 đề tài nghiên cứu

khoa học mà Vụ Công nghiệp thực hiện

nghiên cứu, cùng với một số đề tài nghiên

cứu khác đã hỗ trợ trực tiếp vào đổi mới

nghiệp vụ Thống kê Công nghiệp ở các lĩnh

vực khác nhau, nổi bật là các đề tài ứng dụng

vào đổi mới chỉ tiêu và phương pháp tính.

Chùm đề tài nghiên cứu về các phương

pháp tính giá trị sản xuất theo giá so sánh,

tính chỉ số khối lượng trong Công nghiệp và

sử dụng chỉ tiêu giá trị tăng thêm để đánh

giá tăng trưởng Công nghiệp đã giúp cho

việc hoàn thiện hơn phương pháp tính chỉ

số phát triển Công nghiệp cũng như tính



chính xác hơn các chỉ tiêu thuộc tài khoản

sản xuất của ngành Công nghiệp.

Đề tài xây dựng bảng danh mục sản

phẩm công nghiệp đã đặt nền móng cho sự

ra đời bảng danh mục sản phẩm công

nghiệp gồm nhiều sản phẩm nhất từ trước

đến nay (1.200 sản phẩm có mã số, đơn vị

tính được dựa trên bảng phân loại sản

phẩm chuẩn Quốc tế CPC).

Đề tài nghiên cứu xây dựng bảng cân

đối thống kê năng lượng ở Việt nam là nền

tảng cơ sở lý luận và xây dựng nên những

nguyên tắc, cấu trúc cơ bản cho công tác

thống kê năng lượng ở nước ta.

Chùm đề tài về hệ thống chỉ tiêu thống

kê, điều tra chọn mẫu, dự báo kinh tế... đã

cung cấp những lý luận và thực tiễn cho

ứng dụng vào đổi mới tổ chức điều tra thống

kê, ứng dụng phần mềm tin học vào xử lý

tổng hợp và từng bước hoàn thiện hệ thống

chỉ tiêu thống kê công nghiệp phục vụ

đường lối công nghiệp hoá, hiện đại hoá và

hội nhập kinh tế quốc tế. Hoạt động nghiên

cứu khoa học đã từng bước gắn với thực

tiễn, có hiệu quả, có tính khả thi được thể

hiện khá rõ nét trong quá trình đổi mới và

hội nhập với thống kê Quốc tế của thống kê

Công nghiệp. Có thể nói kết quả của đổi mới

thống kê Công nghiệp 30 năm qua, nhất là

trong 10 năm gần đây có một phần đóng

góp quan trọng của nghiên cứu khoa học

thống kê và ngược lại chính trong công việc

đổi mới và hoàn thiện phương pháp luận đã

tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên

cứu khoa học thống kê có nhiều đề tài có

giá trị ứng dụng cao, đạt loại khá, giỏi và

xuất sắc, đó cũng là hình ảnh của 30 năm

trưởng thành và không ngừng phát triển của

Viện Khoa học Thống kê và đã tự khẳng

định sự cần thiết và vai trò không thể thiếu

đối với hoạt động chuyên môn nghiệp vụ

của thống kê toàn ngành.

Với ý nghĩa đó, mặc dù công tác nghiên

cứu khoa học thống kê trong những năm

qua còn yếu kém này, bất cập nọ, nhưng đó

không phải là cơ bản. Cái cơ bản là đã xác

định được hướng đi đúng, có định hướng

phát triển rõ ràng, các đề tài nghiên cứu

ngày càng có hiệu quả hơn, thiết thực hơn

đã đóng góp một phần quan trọng vào đổi

mới phương pháp luận thống kê của nhiều

lĩnh vực, trong đó thống kê Công nghiệp

được nói ở trên chỉ là một lĩnh vực chuyên

ngành cụ thể.

Tuy nhiên, không bao giờ sự vật lại

đứng im và công việc của một tổ chức, một

ngành lại chỉ dừng lại ở đó, bởi vậy đòi hỏi

của sự nghiệp đổi mới công tác thống kê đặt

ra cho hoạt động nghiên cứu khoa học

thống kê không chỉ phát triển về số lượng đề

tài, mà phải tiếp tục đổi mới về tổ chức

nghiên cứu và ứng dụng với nghĩa rộng từ

khâu định hướng và tuyển chọn đề tài đến

tổ chức nghiên cứu, đánh giá nghiệm thu và

đặc biệt là ứng dụng kết quả nghiên cứu

của đề tài.

Định hướng và tuyển chọn đề tài

nghiên cứu hàng năm là hết sức quan trọng,

cần phải căn cứ vào “Đơn đặt hàng” từ

nhiệm vụ chính trị hàng năm và mục tiêu

chiến lược phát triển của toàn ngành để xác

định các đề tài nghiên cứu lớn, quan trọng

có tính then chốt cho đổi mới công tác của

ngành và các đề tài giải quyết từng lĩnh vực

để đảm bảo tính đồng bộ trong việc thực

hiện các nhiệm vụ chung, nhất là những

nhiệm vụ đòi hỏi đổi mới thuộc về phương

pháp luận, các thông tin tổng hợp của nền

kinh tế, ứng dụng công nghệ thông tin....

Khi đã có định hướng rõ ràng, việc

tuyển chọn đề tài cũng hết sức quan trọng,

đảm bảo cho đề tài đúng với địa chỉ thực

hiện và đơn vị thực hiện có đủ điều kiện và

năng lực để hoàn thành tốt nhất nội dung

nghiên cứu của đề tài. Những vấn đề trên

vừa qua chưa được thể hiện rõ ràng trong



việc đăng ký và tuyển chọn đề tài nghiên

cứu khoa học hàng năm.

Tổ chức triển khai, nghiên cứu một

cách khoa học, hợp lý cũng cần được quan

tâm. Vì trong thực tế có nội dung nghiên

cứu liên quan đến nhiều lĩnh vực, nhiều

người có am hiểu về mỗi chuyên ngành

khác nhau. Nếu tổ chức nghiên cứu không

tập hợp được tất cả trí tuệ và thực tiễn của

các lĩnh vực khác nhau, thì kết quả nghiên

cứu chắc chắn sẽ phiến diện và lý thuyết

chung chung. Thực tế những năm qua

không ít đề tài đã tổ chức triển khai chưa

hợp lý, kết quả rất hạn chế và phiến diện.

Đánh giá nghiệm thu đề tài càng

nghiêm túc, chính xác thì càng có tác dụng

nâng cao chất lượng nghiên cứu của đề tài,

muốn vậy thì vấn đề quan trọng hàng đầu là

lựa chọn thành viên hội đồng phải là những

người có sự hiểu biết về lý luận và thực tiễn

ở trình độ nhất định về lĩnh vực nghiên cứu

của đề tài, tránh tình trạng thành viên hội

đồng chưa có kiến thức tối thiểu hoặc chưa

qua thực tiễn về lĩnh vực đó.

Cuối cùng là việc ứng dụng kết quả

nghiên cứu của đề tài, hầu hết các đề tài

nghiên cứu khoa học của ngành Thống kê

đã có địa chỉ ứng dụng rõ ràng là ngành

Thống kê. Bởi vậy khi đề tài đã hoàn thành,

cần có kế hoạch triển khai ứng dụng cụ thể,

cần quan tâm đến các điều kiện ứng dụng

như tổ chức thử nghiệm, tạo lập cơ sở pháp

lý, chỉ rõ địa chỉ ứng dụng, nguồn nhân lực,

tài chính cho triển khai... để hạn chế tối thiểu

các đề tài nghiên cứu xong nhưng không

được đưa vào ứng dụng trong thực tế, đó

cũng là nâng cao hiệu quả của hoạt động

nghiên cứu khoa học thống kê

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỚI CÔNG TÁC

PHƯƠNG PHÁP CHẾ ĐỘ THỐNG KÊ

Trần Đào

Cần phải khẳng định ngay là ít có công

tác nào mà có quan hệ chặt chẽ và trực tiếp

với công tác nghiên cứu khoa học thống kê

như công tác phương pháp chế độ thống kê.

Bằng chứng là những kết quả luôn đạt được

trong lĩnh vực phương pháp chế độ thống kê

trong thời gian qua đều có sự đóng góp tích

cực của công tác nghiên cứu khoa học

thống kê. ở đây chỉ có thể nêu lên những kết

quả lớn nhất và gần đây nhất.

Hãy bắt đầu từ Luật Thống kê - văn bản

pháp luật cao nhất về công tác thống kê.

Ngay sau khi có chỉ thị 28/TTg ngày 28-8-

1998 của Thủ tướng chính phủ giao cho

ngành Thống kê tổng kết 10 năm thi hành

Pháp lệnh kế toán Thống kê và xây dựng

Luật Thống kê, từ năm 1999, đề tài khoa

học về Luật Thống kê đã được nghiên cứu.

Chuyên san “sự cần thiết và những nội dung

chủ yếu của Luật Thống kê” được phát

hành, nhiều cuộc hội thảo khoa học đã được

tiến hành và nhiều bài như: Tổng kết 10

năm thi hành Pháp lệnh kế toán - thống kê,

về sự cần thiết và những nội dung chủ yếu

của Dự án Luật thống kê Việt Nam… đã

được đăng trên Tờ Thông tin Khoa học

Thống kê. Đề tài, các cuộc hội thảo, các bài

viết có tính khoa học đã góp phần quan

trọng vào việc thiết kế các nội dung chủ yếu

của Dự án luật Thống kê, đặc biệt là mô

hình tổ chức thống kê mà Việt Nam cần lựa

chọn; các khâu chủ yếu của hoạt động

thống kê đến công bố, sử dụng thông tin

thống kê; tổ chức thống kê và vai trò của tổ

chức tập trung…



Một lĩnh vực quan trọng là hệ thống chỉ

tiêu thống kê quốc gia, một nội dung đầu

tiên được quy định trong Luật Thống kê.

Ngay khi chuẩn bị thông qua Dự án Luật

thống kê, một đề tài cấp Tổng cục đã được

tiến hành nghiên cứu, có sự tham gia của

nhiều vụ trong Tổng cục. Đề tài đã giúp cho

việc nghiên cứu nhiều vấn đề, như: sự cần

thiết của hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia;

những nguyên tắc và những yêu cầu chủ

yếu của việc xác định hệ thống chỉ tiêu

thống kê quốc gia; những nội dung chủ yếu

của hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia (tên

chỉ tiêu, những phân tổ chủ yếu, kỳ hạn

cung cấp, phân công cơ quan chủ trì phối

hợp). Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia

đang được hoàn thiện để trình Thủ tướng

Chính phủ ký quyết định ban hành, phục vụ

các cơ quan nhà nước trong việc đánh giá,

dự báo tình hình, hoạch định chiến lược,

chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển

kinh tế - xã hội và đáp ứng nhu cầu thông tin

thống kê của các tổ chức, cá nhân khác

trong nước và quốc tế. Hệ thống chỉ tiêu

thống kê quốc gia là cơ sở để phân công,

phối hợp trong hoạt động thống kê, xây

dựng chương trình điều tra thống kê quốc

gia, xây dựng chế độ báo cáo thống kê tổng

hợp, chế độ báo cáo thống kê cơ sở, công

bố thông tin thống kê… vấn đề quan trọng

tiếp theo là phải quy định khái niệm, nội

dung, phương pháp tính, nguồn số liệu,

phương thức thu thập từng chỉ tiêu để bảo

đảm sự thống nhất trong phạm vi cả nước.

Một đề tài cấp cơ sở đã tạo thêm điều kiện

để thực hiện nội dung này.

Một lĩnh vực quan trọng khác là chế độ

báo cáo thống kê tổng hợp do Thủ tướng

Chính phủ ban hành áp dụng đối với các Bộ,

cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc chính

phủ. Đây là một trong 2 kênh thông tin quan

trọng được tổng hợp chủ yếu từ hồ sơ hành

chính của các lĩnh vực tài chính, ngân hàng,

giáo dục, y tế, xuất nhập khẩu hàng hoá,

văn hoá, thông tin, thể thao… mà kênh

thông tin từ hệ thống thống kê ngành dọc

khó đáp ứng được, mà phải dựa vào kênh

Bộ, ngành mới thực hiện được. Để thực

hiện được công việc này, một đề tài cấp cơ

sở đã giúp cho việc nghiên cứu sự cần thiết

phải ban hành, những nguyên tắc và yêu

cầu của việc xây dựng chế độ báo cáo áp

dụng đối với Bộ, ngành, phương hướng của

việc ban hành…

Cùng với việc nghiên cứu xây dựng

chế độ báo cáo thống kê tổng hợp áp dụng

đối với các Bộ, ngành là việc nghiên cứu

xây dựng chương trình điều tra thống kê

quốc gia. Căn cứ vào hệ thống chỉ tiêu

thống kê quốc gia và chế độ báo cáo thống

kê tổng hợp của Nhà nước, Bộ, cơ quan

ngang Bộ, cơ quan thuộc chính phủ, Toà án

nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân

tối cao đưa ra các cuộc điều tra thống kê dự

kiến tiến hành; Tổng cục Thống kê tổng

hợp, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định

chương trình điều tra thống kê quốc gia dài

hạn và hàng năm. Chương trình điều tra

thống kê quốc gia được ban hành bao gồm:

Danh mục các cuộc điều tra, thời kỳ, thời

điểm điều tra, cơ quan chủ trì, cơ quan phối

hợp thực hiện, dự toán kinh phí và nguồn

kinh phí điều tra. Để xây dựng chương trình

điều tra thống kê quốc gia, ngoài hệ thống

chỉ tiêu thống kê quốc gia, chế độ báo cáo

thống kê tổng hợp của Nhà nước, còn phải

căn cứ vào từng chỉ tiêu, căn cứ vào đối

tượng thu thập thông tin để quyết định chỉ

tiêu nào, đối tượng nào thì thực hiện chế độ

báo cáo thống kê cơ sở, còn chỉ tiêu nào,

đối tượng nào thì thực hiện bằng điều tra

thống kê. Điều tra thống kê để thu thập

những thông tin thống kê từ các tổ chức, hộ

gia đình và cá nhân trong các trường hợp

sau: để thu thập những thông tin thống kê từ

các tổ chức không phải thực hiện chế độ

báo cáo thống kê; để bổ sung thông tin từ

các tổ chức có thực hiện chế độ báo cáo

thống kê; để thu thập những thông tin từ hộ

hoặc cơ sở kinh doanh cá thể, hộ gia đình,



cá nhân. Đề tài khoa học cấp Tổng cục về

chương trình điều tra thống kê quốc gia đã

góp phần nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở

thực tiễn để có thể cân đối thống nhất nhu

cầu điều tra của các Bộ, ngành, các vụ

nhằm kế hoạch hoá các cuộc điều tra, tránh

sự trùng chéo và có kế hoạch chủ động

trong việc thẩm định phương án điều tra do

các Bộ, ngành chuyển đến.

Bên cạnh hệ thống chỉ tiêu thống kê

quốc gia, chế độ báo cáo thống kê tổng hợp,

chương trình điều tra thống kê quốc gia, theo

quy định của Luật Thống kê, còn có một loạt

bảng phân loại thống kê mà Tổng cục Thống

kê chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành xây

dựng trình thủ tướng Chính phủ ban hành,

đó là: Bảng hệ thống ngành kinh tế quốc dân,

bảng danh mục đơn vị hành chính, bảng

danh mục dân tộc, bảng danh mục giáo dục,

đào tạo, các bảng phân loại thống kê khác áp

dụng chung cho nhiều ngành, lĩnh vực. Một

số đề tài khoa học cấp Tổng cục và cấp cơ

sở đã nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực

tiễn về bảng hệ thống ngành kinh tế quốc

dân, bảng danh mục sản phẩm chủ yếu,

bảng danh mục giáo dục đào tạo, bảng phân

loại loại hình kinh tế

Xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp

có vai trò quan trọng và có ý nghĩa thiết thực

làm cơ sở cung cấp các thông tin phục vụ

cho việc xác định số lượng doanh nghiệp

theo thành phần kinh tế, theo ngành kinh tế,

theo địa bàn, làm cơ sở lập dàn chọn mẫu

trong điều tra thống kê… Để xây dựng được

cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, một đề tài cấp

tổng cục được tiến hành nghiên cứu. Đề tài

đã cung cấp cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn,

các nguyên tắc của việc phân loại.

Ngoài các lĩnh vực trực tiếp liên quan

đến phục vụ Phương pháp chế độ thống kê,

còn rất nhiều đề tài khoa học cấp Tổng cục

hoặc cấp cơ sở nghiên cứu đến công tác

phương pháp chế độ của các vụ chuyên

ngành khác, như các lĩnh vực dân số lao

động, công nghiệp, thương mại giá cả, nông

lâm nghiệp - thuỷ sản, xã hội - môi trường,

tài khoản quốc gia…

Nét đặc biệt của các đề tài nghiên cứu

khoa học có liên quan đến lĩnh vực phương

pháp chế độ thống kê thường đưa đến kết

quả là các văn bản pháp quy ra đời, do đó

có ý nghĩa thực tiễn rất lớn

TRUNG TÂM TƯ LIỆU THỐNG KÊ

phổ biến thông tin hoạt động khoa học ngành Thống kê

Nguyễn Bá Khoáng

Giám đốc Trung tâm Tư liệu Thống kê

Phổ biến thông tin thống kê là một trong

những chức năng nhiệm vụ chủ yếu của

Trung tâm Tư liệu Thống kê. Bên cạnh việc

phổ biến thông tin phản ánh tình hình kinh tế -

xã hội, mảng thông tin về hoạt động khoa học

của ngành Thống kê có vị trí quan trọng.

Phổ biến hoạt động khoa học thống kê

nhằm mục đích:

Thứ nhất: Giới thiệu với người dùng tin

những danh mục các đề tài khoa học do

ngành Thống kê đã thực hiện trong những

năm gần đây.

Thứ hai: Là cầu nối giữa người dùng tin

có quan tâm đến các hoạt động khoa học

thống kê với cơ quan quản lý đề tài khoa học

(Viện Khoa học Thống kê) nói chung và từng



chủ nhiệm hoặc ban nghiên cứu đề tài nói

riêng.

Thứ ba: Trung tâm Tư liệu Thống kê là

một trong những đơn vị có chức năng phổ

biến thông tin thống kê, có điều kiện nắm

bắt và phát hiện những nội dung trong hoạt

động thống kê cần giải quyết, nhằm đáp

ứng tốt hơn nhu cầu thông tin thống kê của

người dùng tin.

Thực hiện những mục tiêu trên, Trung

tâm Tư liệu Thống kê đã phối hợp với Viện

Khoa học Thống kê bố trí chuyên mục “Hoạt

động khoa học Thống kê” trên trang tin điện

tử, kết nối Internet của Tổng cục Thống kê.

Kết cấu chương mục hoạt động khoa

học thống kê trên website gồm hai mục: (1)

Đề tài khoa học thống kê và (2) Thông tin

khoa học thống kê.

Mục đề tài khoa học: website đưa

thông tin về danh mục các đề tài đã thực

hiện từ năm 1998 đến năm 2003 gồm: 15 đề

tài năm 1998; 8 đề tài năm 1999; 18 đề tài

năm 2000; 20 đề tài năm 2001; 16 đề tài

năm 2002 và 21 đề tài năm 2003.

Từ các trang danh mục đề tài hàng năm,

người dùng tin có thể truy cập sâu hơn vào

từng đề tài khoa học, các trang liên kết sẽ giới

thiệu cụ thể nội dung từng đề tài gồm:

* Mã số

* Tên đề tài

Nội dung của đề tài: Theo cấu trúc từng phần

- Thực trạng và tính cấp thiết của đề tài.

- Cơ sở lý luận và phương pháp luận

của đề tài.

- Những nội dung có tính khoa học và

thực tiễn mà đề tài đã nghiên cứu.

- Kết luận và kiến nghị trong việc vận

dụng đề tài vào thực tiễn.

Mục thông tin khoa học: website đã

giới thiệu nội dung các số Thông tin Khoa

học hoặc chuyên san của tờ Thông tin Khoa

học Thống kê từ số 1/2004 tới nay. Khi truy

cập các số thông tin khoa học, căn cứ vào

danh mục các bài của từng số, người dùng

tin có thể truy cập đọc, download các bài

viết trong các số thông tin khoa học. Cụ thể:

Thông tin Khoa học số 1/2004 có 13 bài;

Thông tin Khoa học Thống kê số 5/2004 có

10 bài; Thông tin Khoa học Thống kê số

6/2004 có 9 bài;

Chuyên san Thống kê vốn đầu tư có 10

bài; Thông tin Khoa học Thống kê số 1/2005

có 9 bài; Chuyên san Công nghệ thông tin

có 16 bài; Thông tin Khoa học Thống kê số

2/2005 có 8 bài.

Nhìn chung, việc lựa chọn và giới thiệu

các số Thông tin khoa học thống kê và các

chuyên san đã cung cấp cho người dùng tin

những vấn đề cấp bách trong công tác

thống kê phải giải quyết cả về lý luận và

thực tiễn, nó giúp cho các cán bộ thống kê

đang thực hiện các nhiệm vụ đổi mới và

nâng cao chất lượng hoạt động của thông

tin thống kê những gợi mở hữu ích, giúp cho

người làm thống kê nắm được những định

hướng cơ bản và giải quyết một số vấn đề

còn vướng mắc trong quá trình phát triển

của ngành Thống kê Việt Nam.

Hoạt động phối hợp giữa Trung tâm Tư

liệu phối hợp với Viện Khoa học Thống kê

trong việc phổ biến thông tin khoa học mới

chỉ là bước đầu. Để ngành Thống kê đổi

mới đúng hướng và nhanh chóng, việc phổ

biến thông tin khoa học thống kê phải được

tăng cường nhiều hơn cả về bề rộng và

chiều sâu cụ thể là:

- Viện Khoa học Thống kê cần xây

dựng cơ sở dữ liệu về hoạt động khoa học.

Trên cơ sở dữ liệu về hoạt động khoa học,

Trung tâm Tư liệu có trách nhiệm giới thiệu

để người dùng tin có thể kết nối, truy cập

vào cơ sở dữ liệu này tới từng nội dung cụ

thể của các đề tài nghiên cứu khoa học đã

được nghiệm thu.



- Trên mục hỏi và đáp của website cần

chuẩn bị nội dung phổ biến và trả lời những

vấn đề khoa học có tính cấp bách mà thực

tế đang đặt ra.

- Sử dụng website vào điều tra ý kiến

người dùng tin nhằm cải tiến hình thức và

nội dung phổ biến thông tin ngày càng sát

thực hơn nhu cầu phổ biến thông tin khoa

học thống kê.

- Trong tổ chức thực hiện xây dựng thư

viện tư liệu thống kê cần thu thập hệ thống

hóa tư liệu sâu về hoạt động khoa học để

người dùng tin có thể khai thác và sử dụng

thuận tiện tại thư viện hay trên mạng

VAI TRÕ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VỚI

NGHIỆP VỤ THỐNG KÊ NÔNG, LÂM NGHIỆP VÀ THUỶ SẢN

Nguyễn Hoà Bình

Vụ TK Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản

Trong quá trình triển khai nghiệp vụ

Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản,

Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản

luôn kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu

khoa học với giải quyết các vấn đề nghiệp

vụ chuyên môn nảy sinh trong thực tiễn hoạt

động của ngành. Từ nhiều năm qua được

sự quan tâm của Tổng cục, về tổ chức

nghiên cứu khoa học Vụ đã kết hợp chặt

chẽ với Viện Khoa học Thống kê triển khai

nhiều đề tài nghiên cứu khoa học (cấp Tổng

cục và cơ sở) cũng như phối hợp tổ chức

các cuộc hội thảo khoa học và khảo sát thực

tế để từng bước giải quyết nhiều vấn đề

nghiệp vụ trong công tác thống kê nông, lâm

nghiệp và thuỷ sản. Kết quả gắn bó giữa

công tác nghiên cứu khoa học với triển khai

nghiệp vụ thống kê nông, lâm nghiệp và

thuỷ sản những năm qua được thể hiện như

sau:

1. Nghiên cứu cải tiến chế độ báo cáo và

hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu thống kê

nông, lâm nghiệp và thuỷ sản

Qua phối hợp nghiên cứu với Viện

Khoa học Thống kê, chế độ báo cáo và hệ

thống chỉ tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và

thuỷ sản ban hành cho cấp tỉnh, thành phố

trực thuộc Trung ương từ năm 1990 đến

nay đã 2 lần được nghiên cứu cải tiến bổ

sung và hoàn thiện. Lần thứ nhất là quá

trình nghiên cứu bổ sung hệ thống chỉ tiêu

thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản

chuyển đổi từ cơ kế hoạch hoá tập trung,

ban hành theo quyết định số: 168/TTg của

Thủ tướng Chính phủ sang hệ thống chỉ tiêu

đáp ứng nhu cầu thông tin thống kê của nền

kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ

nghĩa. Trên cơ sở kết quả đánh giá của đề

tài về thực trạng hệ thống chỉ tiêu thống kê

nông, lâm nghiệp và thuỷ sản ban hành

trong thời kỳ bao cấp trước đó và những

nhu cầu thông tin mới về nông, lâm nghiệp

và thuỷ sản trong nền kinh tế thị trường định

hướng xã hội chủ nghĩa, Vụ Thống kê Nông,

lâm nghiệp và Thuỷ sản đã nghiên cứu cải

tiến lại hệ thống chỉ tiêu và trình Tổng cục

ban hành chế độ báo cáo và điều tra theo

quyết định số 300 TCTK/NLTS của Tổng

cục trưởng TCTK ngày 19-7-1996 thay cho

chế độ báo cáo ban hành theo quyết định

số: 195/TCTK/NN của Tổng cục trưởng

TCTK ngày 4-12-1990. Sau 6 năm thực

hiện, trên cơ sở đề tài “Nghiên cứu hoàn

thiện hệ thống chỉ tiêu và chế độ báo cáo

thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản”

(năm 2001) hệ thống chỉ tiêu thống kê nông,

lâm nghiệp và thuỷ sản lại một lần nữa được

nghiên cứu cải tiến và trình Tổng cục ban

hành theo quyết định số: 657/2002/QĐ-



TCTK ngày 02/10/2002 của Tổng cục

trưởng TCTK. Chế độ báo cáo cải tiến năm

2002 đã có những cải tiến rất cơ bản: vừa

loại bỏ những chỉ tiêu báo cáo trùng lắp

giữa các kênh thông tin trong nội bộ Tổng

cục cũng như giữa TCTK với các Bộ ngành

liên quan (Bộ Nông nghiệp và Phát triển

nông thôn, Tổng cục Địa chính nay là Bộ Tài

nguyên và Môi trường, Bộ Thuỷ sản,...)

hoặc bỏ những chỉ tiêu thông tin đã lạc hậu

so với thực tiễn; vừa bổ sung những chỉ tiêu

thống kê về những cây con, giống mới, sản

phẩm mới phát sinh trong nền kinh tế thị

trường, nhất là các chỉ tiêu giá trị đánh giá

chất lượng và hiệu quả kinh tế của quá trình

sản xuất, quá trình chuyển đổi cơ cấu cây

trồng, con gia súc như: giá trị sản phẩm trên

1 đơn vị diện tích đất nông nghiệp và thuỷ

sản,...; cũng như bổ sung các chỉ tiêu phục

vụ đánh giá thực hiện các chương trình, dự

án quốc gia trong sản xuất nông nghiệp và

nông thôn như: chương trình trồng mới 5

triệu ha rừng; Nghị quyết phát triển kinh tế

trang trại của Chính phủ, Luật hợp tác xã;

Chương trình đánh bắt thuỷ sản xa bờ,....

Việc nghiên cứu hoàn thiện hệ thống

chỉ tiêu thống kê và chế độ báo cáo nông,

lâm nghiệp và thuỷ sản đã góp phần nâng

cao tính khoa học và chuẩn xác về khái

niệm, nội dung và phương pháp tính chỉ tiêu

trong quá trình thu thập, tổng hợp xử lý

thông tin thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ

sản phục vụ tốt cho sự lãnh đạo điều hành

của Chính phủ, Quốc hội, các cấp, các

ngành từ Trung ương đến các địa phương,

làm cơ sở cho việc nghiên cứu cải tiến các

phương án điều tra chuyên ngành nông, lâm

nghiệp và thuỷ sản.

2. Nghiên cứu cải tiến các phương pháp

điều tra thống kê nông, lâm nghiệp và

thuỷ sản

Trước nhu cầu thông tin ngày càng đa

dạng, phong phú, chất lượng đòi hỏi ngày

càng cao trong nền kinh tế thị trường, công

tác thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản

trong những năm qua đã và đang chuyển

mạnh từ hình thức báo cáo thống kê định kỳ

sang thực hiện điều tra thống kê (Tổng điều

tra nông thôn, nông nghiệp và điều tra chọn

mẫu). Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và

Thuỷ sản đã kết hợp chặt chẽ với Viện Khoa

học Thống kê nghiên cứu triển khai nhiều đề

tài đánh giá thực trạng và cải tiến nhiều

cuộc điều tra chọn mẫu trong thống kê nông,

lâm nghiệp và thuỷ sản, bao gồm: nghiên

cứu cải tiến phương pháp điều tra năng suất

lúa, điều tra thuỷ sản, điều tra chăn nuôi,

điều tra cây ăn quả;... Trên cơ sở nghiên

cứu đề xuất của đề tài khoa học, trong điều

tra năng suất lúa Vụ Thống kê Nông, Lâm

nghiệp và Thuỷ sản đã chuyển từ phương

pháp điều tra phân loại chọn thửa, định

điểm gặt thống kê trên thực địa sang điều

tra phỏng vấn thực thu tại hộ. Kết quả

chuyển đổi phương pháp điều tra chọn mẫu

thực thu năng suất lúa qua thực tế đã khẳng

định phù hợp với cơ chế quản lý mới, đơn

giản, thuận tiện và ít tốn kém hơn nhưng số

liệu sản lượng lúa suy rộng cho các huyện,

tỉnh vẫn đảm bảo tính khoa học và mức độ

tin cậy cần thiết, số liệu năng suất, sản

lượng lúa từ năm 1996 đến nay được các

ngành, các cấp từ trung ương đến các địa

phương sử dụng và đánh giá tốt. Kết quả

nghiên cứu và đề xuất của các đề tài khoa

học khác đã làm căn cứ cho Vụ Thống kê

Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản nghiên cứu

cải tiến các phương án điều tra thuỷ sản

ngoài quốc doanh, phương án điều tra chăn

nuôi và phương án điều tra cây lâu năm

trong năm 2005. Trong định hướng công tác

đến năm 2006 Vụ Thống kê Nông, Lâm

nghiệp và Thuỷ sản sẽ tiến hành cuộc Tổng

điều tra nông thôn, nông nghiệp và thuỷ sản

lần thứ ba trên quy mô cả nước, ngay từ

đầu năm 2005 Vụ đã triển khai đề tài nghiên

cứu về vấn đề này. Kết quả nghiên cứu, đề

xuất của đề tài sẽ làm căn cứ giúp Vụ xây

dựng và hoàn thiện nội dung, phương án

Tổng điều tra cũng như việc xây dựng các

phiếu điều tra. Đây là bước trợ giúp rất kịp



thời nói lên vai trò nghiên cứu khoa học với

việc giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra

trong công tác thống kê nông, lâm nghiệp và

thuỷ sản những năm qua. Tại một số cuộc

hội thảo quốc tế những phương án điều tra

của ngành Thống kê nông, lâm nghiệp và

thuỷ sản Việt Nam trên cở sở hoàn thiện từ

những đề tài khoa học đã được đánh giá

cao cả về lý luận và thực tế phù hợp với xu

hướng chuyển đổi phương pháp và điều

kiện thống kê của một số nước trong khu

vực và trên thế giới.

3. Kết quả nghiên cứu khoa học đã giải quyết

một số nghiệp vụ khác trong hoạt động


Kết quả nghiên cứu khoa học ở Vụ

Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản

còn giúp cho việc giải quyết một số vấn đề

nghiệp vụ mới nảy sinh trong quá trình thu

thập thông tin phục vụ yêu cầu lãnh đạo, chỉ

đạo của Chính phủ, Quốc hội cũng như của

các cấp, các ngành từ trung ương đến các

địa phương.

Trước tiên là việc nghiên cứu hoàn

thiện khái niệm trang trại, xây dựng hệ thống

chỉ tiêu và phương án điều tra kinh tế trang

trại. Từ khi nước ta chuyển sang nền kinh tế

thị trường vào cuối những năm 90 các trang

trại trong cả nước hình thành ngày càng

nhiều, tuy vậy tiêu chí để công nhận là một

trang trại, hệ thống chỉ tiêu thu thập và cách

điều tra đã không thống nhất giữa các địa

phương dẫn đến thông tin về trang trại

không chính xác, không so sánh được giữa

các vùng, miền và địa phương. Năm 2000

trên cơ sở đề tài khoa học “Nghiên cứu

hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu kinh tế trang

trại” được triển khai đã giúp cho Vụ nghiên

cứu xác định khái niệm, tiêu chí nhận dạng

trang trại, hệ thống chỉ tiêu và phương án

điều tra thống nhất chung trong cả nước.

Trong những năm gần đây thực hiện

chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế của

Đảng và Nhà nước, nhiều địa phương đã

phát triển sản xuất nông nghiệp, chuyển đổi

mạnh cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo chiều

sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và thu

nhập trên một đơn vị diện tích đất. Từ mục

tiêu phấn đấu “xây dựng cánh đồng 50 triệu

đồng/ha/năm” ở tỉnh Thái Bình đến nay đã

được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông

thôn, Hội Nông dân Việt Nam và Báo Nhân

dân phát động thành phong trào thi đua sôi

nổi, rộng khắp của các địa phương trong cả

nước với nội dung: “Chuyển dịch cơ cấu

kinh tế nông nghiệp, nâng cao hiệu quả sử

dụng đất, xây dựng nhiều cánh đồng, trang

trại, hộ nông dân đạt và vượt 50 triệu

đồng/ha/năm”. Thực tiễn phong trào này đã

đặt ra yêu cầu đối với ngành Thống kê cần

tiến hành nghiên cứu qui định nội dung và

phương pháp tính chỉ tiêu này nhằm đánh

giá và so sánh hiệu quả sử dụng đất nông

nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản của các địa

phương một cách thống nhất, kể cả so

sánh quốc tế. Đề tài khoa học: “Nghiên cứu

ứng dụng phương pháp tính chỉ tiêu giá trị

trên một đơn vị diện tích đất nông nghiệp và

thuỷ sản” được triển khai thực hiện trong

năm 2004 đã giúp Vụ Thống kê Nông, Lâm

nghiệp và Thuỷ sản nghiên cứu đánh giá

thực trạng nội dung và phương pháp tính chỉ

tiêu này ở một số địa phương đồng thời

tham khảo tài liệu của FAO và một số nước

về nội dung và phương pháp tính các chỉ

tiêu đánh giá tổng hợp hiệu quả sử dụng đất

nông nghiệp và thuỷ sản. Từ đó đã đề xuất

kiến nghị hoàn thiện nội dung và phương

pháp tính chỉ tiêu trong thông tư số: 94

TCTK/NLTS của Tổng cục Thống kê cho phù

hợp với điều kiện thực tế ở Việt Nam và

được đưa vào hệ thống chỉ tiêu thống kê

quốc gia áp dụng cho công tác thống kê nông

nghiệp và thuỷ sản giai đoạn (2005 - 2010).

Ngoài ra, công tác nghiên cứu khoa học

của Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ

sản còn kết hợp với Viện Khoa học Thống

kê hoặc tự tổ chức nghiên cứu giải quyết

nhiều vấn đề nghiệp vụ khác trong hoạt



động công tác của ngành như: Nghiên cứu

xây dựng khái niệm, hệ thống chỉ tiêu đánh

bắt thuỷ sản xa bờ; hệ thống chỉ tiêu phản ánh

quá trình thực hiện chương trình dự án trồng

mới 5 triệu hecta rừng; xây dựng hệ thống chỉ

tiêu phản ánh tình hình phát triển hợp tác xã

sau khi Luật hợp tác xã ra đời; nghiên cứu

quy định mới về chỉ tiêu lương thực đảm bảo

so sánh trong nước và quốc tế;...

Trên đây là một số kết quả công tác

nghiên cứu khoa học thể hiện rõ vai trò,

tác động tích cực của nghiên cứu khoa

học với việc giải quyết một số nghiệp vụ


trong những năm qua. Kết quả nghiên cứu

khoa học nêu trên trong từng thời kỳ đã

giúp Vụ Thống kê Nông, Lâm nghiệp và

Thuỷ sản chuẩn hoá các khái niệm, nội

dung chỉ tiêu, cách phân tổ, nâng cao tính

khoa học và chính xác trong quá trình thu

thập, tổng hợp tính toán các chỉ tiêu thống

kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản. Trên cơ

sở nghiên cứu so sánh với hệ thống chỉ

tiêu của FAO và các nước thông qua

nghiên cứu của các đề tài, hệ thống chỉ

tiêu thống kê nông, lâm nghiệp và thuỷ sản

những năm gần đây đã từng bước tiếp cận

với những chuẩn mực quốc tế đảm bảo so

sánh trong nước và quốc tế cũng như yêu

cầu của công tác cơ giới hoá tính toán nối

mạng cục bộ và nối mạng internet. Các kết

quả nghiên cứu khoa học của Vụ Thống kê

Nông, Lâm nghiệp và Thuỷ sản nêu trên

những năm qua đã thể hiện rõ Viện Khoa

học Thống kê đã thực sự trợ giúp thúc

đẩy công tác nghiên cứu khoa học cả về

mặt lý luận cũng như thực tiễn công tác

nghiệp vụ của ngành. Điều này chứng tỏ

phương hướng gắn kết nghiên cứu khoa

học vào giải quyết những vấn đề nghiệp

vụ cần tháo gỡ trong thực tiễn công tác

của ngành Thống kê là một chủ trương

đúng đắn cần tiếp tục phát huy nhằm góp

phần nâng cao chất lượng nghiệp vụ và

công tác thống kê trong những năm tới

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GÓP PHẦN

THỰC HIỆN TỐT NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ CỦA ĐƠN VỊ

Lê Trần Toan

Cục trưởng Cục Thống kê Thanh Hoá

Thời gian vừa qua Cục Thống kê

Thanh Hoá hoạt động trong điều kiện còn

nhiều khó khăn: Chế độ báo cáo, điều tra

thống kê đang trong quá trình hoàn thiện

nên còn thiếu và chưa đồng bộ; nhiều hiện

tượng kinh tế - xã hội trong nền kinh tế thị

trường phát sinh đa dạng, phong phú, việc

thu thập thông tin ban đầu rất phức tạp; chế

độ báo cáo, nội dung phương án điều tra

chưa theo kịp với diễn biến của thực tế.

Trong khi nhu cầu sử dụng thông tin của các

cấp lãnh đạo ngày càng nhiều. Để thực hiện

thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị là

vừa đảm bảo hoàn thành kế hoạch công tác

chuyên môn hàng năm của Tổng cục Thống

kê giao, vừa cung cấp đầy đủ, kịp thời thông

tin phục vụ công tác lãnh đạo, điều hành của

các ngành, các cấp trong tỉnh, Cục Thống kê

Thanh Hoá đã thực hiện đồng bộ nhiều giải

pháp, trong đó nghiên cứu khoa học là một

trong những giải pháp quan trọng.

Ngay từ đầu năm 2001, Ban lãnh đạo

Cục đã tiến hành kiện toàn Tổ khoa học,

hàng năm bố trí kinh phí cho công tác

nghiên cứu khoa học, có chế độ khuyên

khích, động viên cán bộ tham gia viết báo



cáo phân tích chuyên đề. Hợp tác chặt chẽ

với Viện Khoa học Thống kê, Sở Khoa học

Công nghệ Thanh Hoá, trong quá trình thực

hiện nhiệm vụ. Nghiên cứu khoa học thực

sự trở thành phong trào thi đua sôi nổi trong

toàn ngành, góp phần hoàn thành nhiệm vụ

chuyên môn được giao.

Công tác nghiên cứu khoa học tập

trung vào hai lĩnh vực: ứng dụng và hoàn

thiện phương pháp luận một số chỉ tiêu kinh

tế - xã hội mới phát sinh trong nền kinh tế thị

trường; phân tích, đánh giá và đề xuất các

giải pháp trên những lĩnh vực mà tỉnh quan

tâm, tham mưu cho lãnh đạo tỉnh trong công

tác quản lý điều hành.

Dựa vào 2 định hướng trên, hàng năm

cục thống kê đều hợp tác, phối hợp với Viện

Khoa học Thống kê nghiên cứu ứng dụng

các đề tài khoa học:

Năm 2001, tổ chức nghiên cứu đề tài

“Đánh giá thực trạng chế độ báo cáo thống

kê định kỳ và điều tra thống kê ở tỉnh Thanh

Hoá" đã đánh giá đúng thực trạng chế độ

báo cáo thống kê định kỳ và các cuộc điều

tra thống kê hiện hành, đã đề xuất những

kiến nghị nhằm từng bước hoàn thiện chế

độ báo cáo thống kê;

Năm 2002, Cục đã hoàn thành đề tài

khoa học cấp tỉnh "Khảo sát, điều tra thực

trạng, đề xuất các nhiệm vụ khoa học - công

nghệ và môi trường phục vụ việc xây dựng

một số mô hình phát triển kinh tế - xã hội

huyện Cẩm Thuỷ đến năm 2005 và những

năm tiếp theo";

Năm 2003, đề tài "Nghiên cứu, đánh

giá tình hình kinh tế - xã hội của các huyện

Tây Nam tỉnh Thanh Hoá” làm cơ sở cho

UBND tỉnh quy hoạch tổng thể phát triển

kinh tế - xã hội vùng Tây Nam tỉnh Thanh

Hoá.

Năm 2004, Cục Thống kê đã hợp tác

với Viện Khoa học Thống kê triển khai

nghiên cứu đề tài “ứng dụng và hoàn thiện

phương pháp tính giá trị trên một đơn vị

diện tích trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá". Đề

tài này đã góp phần làm sáng tỏ nội dung,

phương pháp, phạm vi tính toán chỉ tiêu giá

trị trên đơn vị diện tích, góp phần hoàn thiện

chế độ báo cáo thống kê và đã được áp

dụng trong toàn ngành;

Năm 2005, phối hợp với Viện Khoa học

Thống kê thực hiên đề tài “Nghiên cứu,

đánh giá tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh

tế - xã hội theo hướng công nghiệp hoá,

hiện đại hoá tỉnh Thanh Hoá thời kỳ 2001 -

2004". Lần đầu tiên trên cơ sở thông tin

trong các báo cáo thống kê, báo cáo điều tra

thống kê, kết hợp với điều tra chọn mẫu,

điều tra chuyên đề đã tính toán và biên soạn

hệ thống chỉ tiêu phản ánh toàn diện kết quả

chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội theo khu

vực, ngành kinh tế, thành phần kinh tế, vùng

lãnh thổ và chuyển dịch lao động xã hội trên

địa bàn tỉnh. Đề tài đã được lãnh đạo tỉnh

đánh giá cao và đưa vào báo cáo Đại hội

tỉnh Đảng bộ lần thứ XVI. Đề tài "Nghiên

cứu thực trạng kinh tế - xã hội 11 huyện

miền núi Thanh Hoá", làm cơ sở cho UBND

tỉnh quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế -

xã hội vùng miền núi Thanh Hoá đến năm

2030.

Thời gian vừa qua các đồng chí trong

ban lãnh đạo Cục tham gia nhiều báo cáo

tham luận tại các cuộc hội thảo khoa học

nhằm góp phần hoàn thiện chế độ báo cáo

thống kê, chương trình điều tra thống kê

quốc gia, nội dung phương án các cuộc điều

tra thống kê, hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc

gia như: tham luận "Xây dựng chương trình

điều tra thống kê quốc gia và các vấn đề liên

quan đến thẩm định phương án điều tra

thống kê ở trung ương và địa phương", tại

cuộc hội thảo "Cơ hội và thách thức trong

việc triển khai Luật Thống kê", tổ chức tại

Cửa Lò Nghệ An; tham luận "Xây dựng nội

dung chỉ tiêu, phương pháp tính trong

phương án điều tra thuỷ sản”, tại hội thảo



"Xây dựng phương án điều tra thuỷ sản", do

Tổng cục Thống kê tổ chức tại Hà Nội,...

Hiện nay Cục đang triển khai nghiên

cứu đề tài "Nội dung chỉ tiêu, phạm vi

phương pháp tính để xác định cánh đồng 50

triệu đồng/ha/năm và hộ thu nhập 50 triệu

đồng/năm".

Từ năm 2001 đến nay cán bộ trong

ngành đã hoàn thành hàng chục báo cáo

phân tích chuyên đề có giá trị trong thực tiễn

trên các lĩnh vực: Sản xuất công nghiệp,

xuất khẩu, chuyển dịch cơ cấu mùa vụ, cây

trồng, con nuôi trong nông nghiệp, lao động

thu nhập, đời sống dân cư,... Năm 2004 có

28 chuyên đề được duyệt xét thưởng.

Những năm gần đây Cục Thống kê Thanh

Hoá thường xuyên phối hợp chặt chẽ với

Viện Khoa học Thống kê dưới hình thức trao

đổi thông tin, gửi nhiều bài viết, tổ chức các

cuộc hội thảo khoa học theo chuyên đề

nghiên cứu. Bằng việc làm thiết thực và bổ

ích đó đã đem lại kết quả cao trong quá trình

thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của ngành.

Thông qua công tác nghiên cứu khoa

học Cục Thống kê Thanh Hoá đã tham mưu

cho Tỉnh uỷ, HĐND, UBND nhiều giải pháp

nhằm phát triển kinh tế - xã hội,.. nhất là

những vấn đề mới cần được xác định rõ về

khái niệm, nội dung các chỉ tiêu và phương

pháp tính toán; nâng cao trình độ tổng hợp,

xử lý, phân tích số liệu của cán bộ nghiệp vụ,

chất lượng các báo cáo thống kê, báo cáo

điều tra thống kê ngày càng được nâng cao,

góp phần tích cực thúc đẩy hoàn thành xuất

sắc nhiệm vụ chuyên môn hàng năm của

Tổng Cục giao, 9 năm liên tục (1996 - 2004)

Cục Thống kê Thanh Hoá đã giữ vững danh

hiệu thi đua "Đơn vị dẫn đầu toàn quốc"

VAI TRÕ CỦA HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC

ĐỐI VỚI CÔNG TÁC NGHIỆP VỤ CỦA CỤC THỐNG KÊ THÁI BÌNH

Vũ Tiêu

Cục trưởng, Cục Thống kê Thái Bình

Nghiên cứu khoa học có vai trò rất

quan trọng trong hoạt động của ngành

Thống kê. Nhận thức được điều này, Đảng

và Nhà nước ta đã khẳng định: “Nhà nước

ưu tiêu đầu tư, ứng dụng công nghệ thông

tin, truyền thông và phương pháp thống kê

tiên tiến vào hoạt động thống kê” (Điều 5

của Luật Thống kê).

Trong tiến trình đổi mới và phát triển vai

trò của công tác thống kê ngày càng nâng

cao. Để đáp ứng được yêu cầu chỉ đạo của

Trung ương và địa phương trong công cuộc

đổi mới cũng như trong tiến trình hội nhập

khu vực và quốc tế, một trong các vấn đề

được đặt ra là cần phải đẩy mạnh hoạt động

khoa học trong công tác nghiệp vụ của

ngành Thống kê.

Thái Bình là một tỉnh nông nghiệp quan

trọng của đồng bằng sông Hồng. Do vậy,

các cơ quan quản lý Đảng và Nhà nước rất

quan tâm tới thông tin phản ánh tình hình

phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Với chức

năng là cơ quan tham mưu tổng hợp, trong

nhiều năm qua Cục Thống kê Thái Bình đã

chăm lo củng cố hệ thống thống kê của tỉnh,

mạnh về tổ chức, vững về cán bộ, tinh về

nghiệp vụ và đủ về cơ sở vật chất.

Hiện nay, Cục thống kê Thái Bình có 43

cán bộ công chức (toàn ngành 77 cán bộ

công chức), 50% tốt nghiệp đại học, 85 cán

bộ nghiệp vụ sử dụng thành thạo máy vi



tính, 25% biết khai thác mạng máy,… hàng

năm Cục đều mở lớp phổ cập tin học cho

cán bộ công chức trong ngành.

Về thiết bị, năm 1998 Thái Bình là một

trong bốn tỉnh nằm trong dự án SIDA về

công nghệ thông tin, được trang bị 1 máy

chủ và 12 máy vi tính IBM 3000GL. Trong

quá trình phát triển, đến nay về hạ tầng thiết

bị công nghệ thông tin, Cục Thống kê Thái

Bình đã xây dựng được một hệ thống mạng

nội bộ với 24 máy trạm đảm bảo 3 cán bộ

nghiệp vụ có 2 máy để làm việc. Ba năm

qua, Cục đã trang bị 8 máy vi tính cho 8

huyện, thành phố (số máy này chưa được

kết nối với mạng nội bộ). Ngoài ra nhiều

nghiệp vụ đã có trợ giúp bằng chương trình

phần mềm như: giá, thương mại, giao thông

vận tải, điều tra cá thể 1-10,…

Thực trạng con người và thiết bị ở Cục

Thống kê Thái Bình là một tiềm năng lớn, rất

thuận lợi cho công tác phân tích nghiên cứu,

mà sản phẩm đầu ra của công tác này là

các ấn phẩm, đề tài, chuyên đề,… phục vụ

ngành và địa phương, trong đó không thể

không kể đến sự phối hợp có hiệu quả của

Viện Khoa học Thống kê.

Trong những năm qua, tổ nghiên cứu

khoa học của Cục Thống kê Thái Bình đã

phối hợp chặt chẽ với Viện Khoa học Thống

kê. Hàng năm lãnh đạo và chuyên viên của

Viện đã tổ chức hội thảo, toạ đàm và định

hướng công tác nghiên cứu trong năm cho

cán bộ chuyên viên của Cục, trợ giúp nghiên

cứu các đề tài với tỉnh cũng như với Viện.

Một số kết quả đạt được trong vài năm

gần đây như: đề tài: “Thực trạng và giải

pháp nâng cao chất lượng thông tin thống

kê ở Thái Bình năm 2003” đề tài: “Hiệu quả

chuyển đổi cơ cấu sản xuất trong nông

nghiệp tỉnh Thái Bình năm 2004” đề tài

“Nghiên cứu tác động tăng trưởng 2001-

2005 và dự báo giai đoạn 2006-2010”

chuyên đề “Thực trạng doanh nghiệp Thái

Bình 4 năm, giải pháp”,…

Kết quả nghiên cứu của các đề tài thực

sự góp phần nâng cao chất lượng công tác

thống kê. Nhiều vấn đề nghiệp vụ được khơi

thông, kể cả khơi thông ý thức của cán bộ

công chức trong hoạt động nghiên cứu khoa

học, tất cả cùng một ý tưởng. Càng sản xuất

được nhiều “thông tin tinh” phục vụ lãnh đạo

các cấp, thì càng nâng cao vị thế của ngành.

Chúng tôi xác định trong thời gian tới

cần tập trung phân tích, nghiên cứu ở một

số mảng sau: mảng chỉ tiêu phục vụ cấp

huyện, mảng chỉ tiêu đánh giá chất lượng

làng nghề, đánh giá chất lượng khu công

nghiệp, bàn thêm phương pháp tính một số

chỉ tiêu thống kê nông nghiệp,… Các ấn

phẩm thông tin khoa học, đặc biệt là tờ

Thông tin Khoa học Thống kê và các chuyên

san đã có tác dụng rất lớn đối với công tác

nghiệp vụ. Chính vì vậy, Cục Thống kê Thái

Bình thường xuyên động viên cán bộ nghiệp

vụ đọc và tham gia viết bài cho tờ Thông tin

Khoa học Thống kê. Đến nay, có trên 10 cán

bộ nghiệp vụ đăng ký là cộng tác viên của tờ

Thông tin Khoa học Thống kê và từ năm

2001 đến nay đã có 6 bài viết được đăng

trên tờ Thông tin Khoa học Thống kê và các

chuyên san.

- Tiếp tục quan hệ chặt chẽ với các đơn

vị trong và ngoài ngành, đặc biệt với Viện

khoa học Thống kê, tạo sự phối hợp có hiệu

quả hơn nữa để đẩy mạnh công tác nghiên

cứu khoa học tăng cường chất lượng công

tác thống kê, trong đó chú ý hơn sự phối

hợp giữa cán bộ nghiên cứu của Viện với

các vấn đề thực tiễn phát sinh ở Cục Thống

kê.

- Khâu chỉ đạo được quan tâm thường

xuyên trong năm. Chúng tôi coi trọng sức

mạnh tổng hợp của tập thể - coi đây là yếu

tố nội lực, yếu tố bền vững của hoạt động



nghiên cứu khoa học. Chúng tôi biết nuôi

dưỡng, khai thác và phát huy sức mạnh

tổng hợp đó. Từ ý tưởng nâng cao đời sống

vật chất và tinh thần cho cán bộ công chức

nói chung, cần thiết phải xây dựng một quy

chế khuyến khích hợp lý trong hoạt động

nghiên cứu khoa học ở cục. Từ năm 2005

trở đi, các cán bộ công chức của Cục có đề

tài, chuyên đề, các bài viết được đăng trên

tạp chí của ngành,… sẽ được Cục Thống kê

xét thưởng (cả vật chất và tinh thần).

Để nâng cao hơn nữa công tác nghiệp

vụ thống kê nói chung và chất lượng thông

tin thống kê nói riêng chúng tôi đề nghị Viện

Khoa học Thống kê cần phối hợp với các Vụ

có liên quan, tăng thêm các cuộc hội thảo và

định hướng nghiên cứu khoa học cho các

cục thống kê tỉnh, thành phố. Lãnh đạo Tổng

cục cần bổ sung điểm kế hoạch cho công

tác này, đồng thời xem xét bổ sung kinh phí

cho hoạt động nghiên cứu khoa học ở cấp

cục để hoạt động khoa học thực sự gắn kết

với công tác nghiệp vụ

30 NĂM - VIỆN KHOA HỌC THỐNG KÊ

Một số mốc lịch sử

Phạm Sơn

Viện Khoa học Thống kê

1. Trong Điều lệ về tổ chức và hoạt

động của Tổng cục Thống kê, ban hành kèm

theo Nghị định 72/CP ngày 5-4-1974 của

Chính phủ về tổ chức bộ máy của cơ quan

TCTK lần đầu tiên xuất hiện đơn vị “Viện


tin Kinh tế”.

2. Triển khai thực hiện Nghị định 72/CP

của Chính phủ, ngày 3-1-1976, Tổng cục

trưởng TCTK ra quyết định 02/TCTK-QĐ

thành lập Viện Khoa học Thống kê trên cơ

sở hợp nhất 3 đơn vị: Phòng nghiên cứu

thống kê nước ngoài, tổ cải tiến và tổ toán

kinh tế. Ngày 3/1/1976 được Viện Khoa học

Thống kê lấy làm ngày thành lập Viện.

3. Năm 1979 do yêu cầu hợp tác quốc

tế, nhất là hợp tác với thống kê các nước

trong Hội đồng tương trợ kinh tế, mà nước

ta là thành viên, Tổng cục trưởng TCTK ra

quyết định số 259/TCTK-QĐ ngày 10 tháng

9 năm 1979 tách Phòng nghiên cứu thống

kê nước ngoài khỏi Viện để thành lập Phòng

đối ngoại trực thuộc Tổng cục.

4. Năm 1980, do yêu cầu phát triển

công tác nghiên cứu khoa học, Tổng cục

trưởng TCTK ra quyết định số: 76/TCTK-

QĐ ngày 15 tháng 8 năm 1980 cho phép

Viện Nghiên cứu Khoa học Thống kê và

Thông tin Kinh tế được khắc con dấu và mở

tài khoản tại Ngân hàng Nhà nước để quản

lý nguồn kinh phí khoa học

5. Để đánh giá tình hình nghiên cứu

khoa học thống kê trở về trước và hoạch

định phương hướng tiếp tục đẩy mạnh hoạt

động nghiên cứu khoa học trong toàn quốc,

Tổng cục Thống kê mở Hội nghị khoa học

Thống kê toàn quốc lần thứ I tại Hà Nội

trong hai ngày 28 và 29 tháng 11 năm 1980.

6. Để tăng cường phổ biến các kết quả

nghiên cứu khoa học Thống kê và các khoa

học khác có liên quan đến khoa học Thống

kê, Tổng cục trưởng TCTK ra Quyết định số:

14/TCTK-QĐ ngày 28-2-1980 cho phép Viện

xuất bản tờ Thông tin Khoa học Thống kê.

7. Đứng trước yêu cầu tăng cường

công tác khoa học và thực hiện Nghị quyết

37 của Bộ Chính trị (năm 1980) về công tác

khoa học và kỹ thuật, Tổng cục Thống kê



quyết định chuyển Viện Nghiên cứu Khoa

học Thống kê và Thông tin Kinh tế từ khu

vực hành chính sang khu vực sự nghiệp từ

1/1/1983 và từ đó Viện Nghiên cứu Khoa

học Thống kê và Thông tin Kinh tế là một

đơn vị sự nghiệp do Uỷ ban khoa học kỹ

thuật (nay là Bộ Khoa học Công nghệ) quản

lý, cung cấp kinh phí hoạt động.

8. Năm 1983, công tác nghiên cứu khoa

học ở cơ quan Tổng cục Thống kê được đẩy

mạnh. Trong năm đã triển khai hai đề tài cấp

Nhà nước: “Từng bước hoàn thiện và hiện

đại hoá hệ thống thông tin thống kê Nhà

nước đến năm 2000” mang mã số 48.05.05

và “Nghiên cứu phân tích, đánh giá và dự

báo mức sống các tầng lớp dân cư đến năm

2000” mang mã số 70.01.01.04 do Tổng cục

Thống kê chủ trì. Ngày 15 tháng 3 năm 1983,

Tổng cục trưởng TCTK ra quyết định số

44/TCTK- QĐ thành lập Hội đồng khoa học

Thống kê làm tư vấn cho Viện trưởng Viện

Khoa học Thống kê về các vấn đề khoa học.

9. Trong hai ngày 15 và 16 tháng 10

năm 1985 Tổng cục Thống kê tổ chức Hội

nghị khoa học thống kê lần thứ II tại Hà Nội

10. Thực hiện chủ trương sắp xếp lại

bộ máy, tinh giản đầu mối, năm 1986 sáp

nhập chức năng nhiệm vụ của Vụ kỹ thuật

tính toán vào Viện Nghiên cứu Khoa học

Thống kê và Thông tin Kinh tế từ 1/10/1986.

11. Năm 1989, Tổng cục trưởng TCTK

ra Quyết định sáp nhập Trung tâm Thông tin

Tư liệu Dân số vào Viện Khoa học Thống kê

và Quyết định số 145/TCTK-QĐ ngày 22

tháng 8 năm 1989 về qui định chức năng

nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Viện Nghiên

cứu Khoa học Thống kê với 5 đơn vị: Phòng

nghiên cứu thống kê; Phòng nghiên cứu ứng

dụng toán và tin học; Phòng thông tin khoa

học thống kê; Phòng quản lý hành chính và

Trung tâm Tư liệu và Thông tin Dân số.


quyết định sáp nhập hai phòng: Phòng

nghiên cứu khoa học thống kê và Phòng

nghiên cứu ứng dụng toán và tin học thành

Phòng nghiên cứu thống kê và tin học.

13. Năm 1994, Bộ KHCN đã cấp quyết

định đăng ký hoạt động khoa học cho Viện

Khoa học Thống kê (Chứng nhận số 337

ngày 17 tháng 10 năm 1994).

14. Năm 1993 theo Quyết định số

47/TCTK-TCCB ngày 3-6-1994 chuyển chức

năng nhiệm vụ của Trung tâm thông tin tư

liệu dân số sang Uỷ ban Quốc gia Dân số và

Kế hoạch hoá gia đình và Nghị định 23/NĐ-

CP ngày 23-3-1994 của Chính phủ về chức

năng nhiệm vụ của Tổng cục Thống kê trong

cơ cấu tổ chức có Viện Khoa học Thống kê.


ra quyết định số: 98/TCTK- QĐ ngày 12-7-

1994 ban hành Điều lệ về tổ chức và hoạt

động của Viện Khoa học Thống kê, theo

quyết định này cơ cấu tổ chức của Viện

Khoa học Thống kê gồm 3 đơn vị:

- Phòng nghiên cứu thống kê và tin học

- Phòng quản lý và đào tạo

- Trung tâm thông tin khoa học thống kê

16. Năm 1996 nhân dịp kỷ niệm 20 năm

thành lập Viện Khoa học Thống kê, Viện đã

tổ chức Hội nghị về điều tra chọn mẫu vào

ngày 29 tháng 10. Thủ tướng Chính phủ đã

tặng bằng khen cho Viện đồng thời Bộ Khoa

học Công nghệ và Môi trường tặng huy

chương vì sự nghiệp khoa học cho 6 cán bộ

của Viện Khoa học Thống kê và cho Tiến sĩ

Khoa học Lê Văn Toàn - Tổng cục trưởng

Tổng cục Thống kê đương nhiệm.

17. Sau khi sắp xếp lại cơ quan nghiên

cứu, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định

số 782/TTg ngày 24 tháng 10 năm 1996 và

theo quyết định này, Viện Khoa học Thống

kê nằm trong 41 đơn vị Viện loại I, được

Nhà nước cấp 100% kinh phí hoạt động

18. Năm 2001, nhân dịp kỷ niệm 25

năm thành lập Viện, Nhà nước tặng thưởng



Huân chương lao động hạng III. Đồng thời

Bộ KHCN&MT tặng huy chương vì sự

nghiệp khoa học lần II cho một số cán bộ

của Viện KHTK và một số cán bộ trong toàn

ngành có nhiều đóng góp cho sự nghiệp

khoa học. Trong đó có TS. Lê Mạnh Hùng,

Tổng cục trưởng; TS. Nguyễn Văn Tiến,

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê

19. Năm 2003, Chính phủ có Nghị định

số 101/2003/NĐ-CP ngày 1 tháng 9 năm

2003 qui định chức năng nhiệm vụ của Tổng

cục Thống kê, trong đó qui định Viện Khoa

học Thống kê là một trong 4 đơn vị sự

nghiệp của Tổng cục Thống kê.

20. Để góp phần đẩy mạnh hơn hoạt

động khoa học, Tổng cục trưởng Tổng cục

Thống kê ra Quyết định số 413/TCTK- QĐ

ngày 30 tháng 6 năm 2004 phê chuẩn Đề án

đổi mới hoạt động khoa học của Viện Khoa

học Thống kê.

21. Ngày 01/12/2004,Tổng cục trưởng

Tổng cục Thống kê ra Quyết định số 870/

TCTK- QĐ qui định chức năng, nhiệm vụ,

quyền hạn và tổ chức bộ máy của Viện

Khoa học Thống kê

MỘT VÀI KỶ NIỆM VÀ CẢM NGHĨ NHÂN DỊP

kỷ niệm 30 năm thành lập Viện Khoa học Thống kê

TS. Nguyễn Trần Quế

Hướng về kỷ niệm 30 năm thành lập

Viện Khoa học Thống kê, là một trong

những thành viên đầu tiên của Viện, tôi cảm

thấy xúc động, tự hào và tràn đầy niềm tin ở

triển vọng phát triển của Viện.

Thật xúc động vì những năm tháng ở

Viện Khoa học Thống kê tôi đã được sống

và làm việc trong một bầu không khí cộng

đồng tập thể lành mạnh, tin tưởng, đoàn kết,

thành tâm thương yêu giúp đỡ nhau trong

hoàn cảnh nghèo khó lúc bấy giờ, cùng

nhau xây dựng một ngành khoa học còn

mới mẻ ở nước ta trong 30 năm về trước,

cùng nhau xây dựng Viện Nghiên cứu Thoa

học đầu tiên và là duy nhất của ngành

Thống kê và cả ngành khoa học nước nhà

cho đến tận ngày nay.

Thời gian đầu thành lập Viện, trong bối

cảnh nước nhà mới thống nhất, nền kinh tế

khủng hoảng, Viện Khoa học Thống kê cũng

như đời sống cán bộ rất khó khăn, Viện như

con út của Tổng cục Thống kê, “ gàu con út,

khó con út” địa điểm di chuyển liên miên, từ

6B Hoàng Diệu lên 114 Hoàng hoa thám,

xuống 86 Thuỵ Khuê, về khu tập thể Hào

Nam, quay lại 6B Hoàng Diệu và từ năm

1988 mới ổn định ở 54 Nguyễn Chí Thanh.

Trừ địa điểm cuối cùng, tất cả các nơi làm

việc đều là nhà cấp 4. ở Hào Nam, mỗi khi

trời mưa, nước lại ngập phòng làm việc.

Khó khăn là thế, cán bộ của Viện vẫn hăng

say nghiên cứu khoa học, vừa tham gia lao

động sản xuất kiếm thêm thu nhập theo chủ

trương của Đảng và Nhà nước lúc bấy giờ.

Công đoàn Viện đã liên hệ xin được ruộng

trên Cổ Nhuế, Đông Ngạc. Làm nông nghiệp

thật gian khổ nhưng anh em rất vui vẻ, mỗi

ngày đi làm đồng, tranh thủ mò cua bắt ốc,

về nấu nồi canh đậu phụ, hay ốc luộc là thấy

cuộc đồi vẫn đẹp lắm. Anh em ở Viện còn tự

tay hót phân bắc ở nhà vệ sinh tập thể 114



Hoàng Hoa Thám và Hào Nam, cho lên xe

ba gác hoặc ô tô chở lên Cổ Nhuế. Có lần

xe ba gác do ba cán bộ Đặng Quảng,

Nguyễn Như Hải và Tôi trên đường đi kéo

qua cổng bệnh viên E, tôi gặp cô bạn cũ học

cấp 3, đang là bác sĩ ở bệnh viện, cô ấy tròn

mắt ngạc nhiên “Sao các anh siêng năng và

chịu khó đến vậy?” Tôi cứ nghĩ mãi không

tìm được câu trả lời và cũng không hiểu đó

là lời khen hay lời chê vậy. Gian khổ là vậy

nhưng thu hoạch chẳng được là bao (nông

dân bao giờ chẳng thế), có lần gặt quá non,

cứ nghĩ “xanh nhà hơn già đồng” nhưng thật

sai lầm.

Trước khi thành lập Viện Khoa học

Thống kê, tôi là cán bộ Vụ Phương Pháp

Chế độ, sau chuyển về Tổ toán Kinh tế do

tiến sỹ Đặng Quảng làm tổ trưởng, cả tổ

Toán kinh tế trở thành phòng ứng dụng toán

khi thành lập Viện Khoa học Thống kê. Lúc

này, ngoài trưởng phòng Đặng Quảng là

phó tiến sỹ (nay được gọi là tiến sỹ) những

anh em còn lại đều là cử nhân tốt nghiệp

xuất sắc từ nhiều trường đại học danh tiếng

của các nước XHCN lúc bấy giờ. Nguyễn

Lam Sơn từ CHDC Đức, Lê Văn Duỵ từ Ba

Lan, Phạm Sơn từ Bungari, Nguyễn Văn

Phẩm, Nguyễn Trọng Kỳ, Đoàn Minh Lộc,

Nguyễn Thị Hồng ánh từ Liên Xô, Nguyễn

Ngọc Sơn từ đại học Bách Khoa và tôi từ

đại học Kinh tế quốc dân, Trần Văn Tùng,

Nguyễn Mạnh Hà về sau, còn nhiều người

nữa như Đào Thị Khánh Hoà từ đại học

Tổng hợp, Nguyễn Phương Mai, Phan Ngọc

Trâm từ đại học Kinh tế quốc dân. Dù nhập

cuộc khác nhau sớm hay muộn vào lĩnh vực

nghiên cứu khoa học thống kê, ai cũng

muốn đóng góp xứng đáng vào thành tích

của Viện, muốn vượt lên chính mình trên

nhiều khía cạnh khác nhau để ngày càng

đóng góp được nhiều hơn cho sự phát triển

của ngành Thống kê và khoa học Thống kê

cũng như vì lợi ích riêng của mỗi người.

Trong những năm đầu, Viện không có các

đề tài khoa học cấp Tổng cục hay cấp cơ

sở. Mọi người “ăn lương” làm khoa học, viết

bài đăng trên tập san khoa học Thống kê

(của Viện) và tạp chí Thống kê của Tổng

cục Thống kê. Hội nghị Khoa học Thống kê

toàn quốc lần thứ 1 do Tổng cục Thống kê

tổ chức mỗi cán bộ của Viện có từ 2 công

trình nghiên cứu khoa học trở lên. Lòng say

mê làm việc, say mê nghiên cứu khoa học

và rất thương nhau của anh em ở Viện

Khoa học Thống kê là ấn tượng lớn nhất

của tôi trong 15 năm “làm” Thống Kê. Nay

tôi đã chuyển sang lĩnh vực kinh tế và chính

trị thế giới, nhưng những kiến thức được

trang bị trong thời kỳ này đã giúp đỡ tôi rất

nhiều trong việc “đọc” các số liệu thực tế.

Hàng tuần anh em thay nhau trình bày các

kiến thức mới thu nhận được, những việc

đang nghiên cứu và những kết quả bước

đầu trong sinh hoạt khoa học cấp phòng,

cấp viện và chi đoàn thanh niên, không có

thù lao cho báo cáo viên và “ăn trưa” cho

mọi người nhưng anh em vẫn hăng say miệt

mài lắm. Gần cuối giờ làm việc của ngày,

anh em lại kéo nhau ra sân Quan Thánh

(trường thể thao 10-10) để chơi bóng đá,

bóng chuyền, giờ nghỉ trưa là chơi cờ vua,

cờ tướng. Tình bạn, tình đồng chí, đồng

nghiệp thêm thân thiết qua những buổi tập

quân sự, tập văn nghệ, thể thao, tăng gia

sản xuất, liên hoan mặn (mọi người đều

phải đi chợ, chuẩn bị và nấu nướng chứ

không có chuyện kéo nhau ra nhà hàng như

ngày nay). Nhìn lại phần lớn lứa tuổi thanh

niên chúng tôi ngày ấy đều đã trưởng thành,

ít nhiều đều có đóng góp cho xã hội. Chắc

chắn mỗi người trong chúng tôi đều thấy rõ,

sự trưởng thành ấy gắn bó mật thiết với

công lao đào tạo của Viện Khoa học Thống

kê trong niềm xúc động và tự hào về 30

năm Viện Khoa học Thống kê, tôi cảm ơn



chân rhành những người thầy, người anh

qua các thời kỳ phát triển của Viện Khoa

học Thống kê, trong đó có cố Viện trưởng

Vũ Nhiệm, cố Viện trưởng TS.Lê Văn

Chinh, ông Lương Duyên Lạc, Lưu Công

Thư, TS.Đặng Quảng, TS.Nguyễn Như Hải,

và nhiều bạn bè, đồng nghiệp cùng thời.

Sự nghiệp nghiên cứu khoa học Thống

kê là lĩnh vực lý thú, hấp dẫn và đeo đẳng

tôi cho đến tận ngày nay, mặc dù hơn chục

năm qua tôi chỉ là cộng tác viên của Viện.

Tôi vẫn tham gia giảng dạy môn lý thuyết

thống kê và thống kê kinh tế, thống kê du

lịch, thống kê kinh tế xã hội, thống kê doanh

nghiệp cho nhiều trường đại học. Hàng

năm, tôi vẫn cố gắng để có ít nhất 1 chuyên

đề nghiên cứu khoa học thống kê đăng trên

tập san Thông tin Khoa Học Thống Kê của

Viện. Nhân dịp này, tôi chân thành cảm ơn

lãnh đạo Viện Khoa học Thống kê và các

cán bộ của Viện đã tạo điều kiện cho tôi

được tham gia một số hoạt động khoa học

của Viện.

ở lứa tuổi 30, Viện Khoa học Thống kê

đã trưởng thành rõ rệt. Viện đã có cơ ngơi

khang trang đẹp đẽ, trên con đường đẹp

nhất quốc gia. Công trình nghiên cứu của

Viện được công bố năm này qua năm khác

ngày càng phong phú, được ngành và xã

hội quan tâm. Đội ngũ cán bộ nghiên cứu và

chức năng của Viện ngày càng lớn mạnh.

Tuy nhiên, tôi vẫn mong muốn Viện lớn

mạnh hơn nữa.

Trước hết, như tôi đã viết ở trên Viện

Khoa học Thống kê là viện duy nhất của lĩnh

vực khoa học thống kê, tất nhiên là viện đầu

ngành. Viện cần phải được Chính phủ và

Tổng cục Thống kê, Bộ khoa học Công nghệ

tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ hơn,

nhanh chóng hơn để đáp ứng tốt hơn cho

nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất

nước và nền khoa học của nước nhà.

Khoa học Thống kê vừa là khoa học cơ

bản vừa là khoa học ứng dụng và triển khai,

là cơ sở của nhiều ngành khoa học khác,

đặc biệt là khoa học quản lý, cả trong nghiên

cứu của các ngành khoa học tự nhiên

(thống kê thiên văn, vật lý, sinh học…), ứng

dụng trong chữa bệnh (điều tra và phân tích,

kiểm định các mẫu bệnh nhân, bệnh phẩm),

cả trong nghiên cứu và quản lý môi trường.

Vì vậy, đầu tư của Nhà nước về vật chất và

con người cho sự phát triển của Viện sẽ

đưa lại nhiều lợi ích cho sự phát triển của

đất nước.

Viện Khoa học Thống kê không chỉ

nghiên cứu mà còn phải là cơ sở đào tạo

tiến sĩ, thạc sĩ thuộc các ngành khoa học

Thống kê. Một ngành khoa học chỉ có thể

phát triển ở tầm chiến lược, cơ bản và lâu

dài khi gắn bó cùng phát triển các hoạt động

nghiên cứu triển khai và đào tạo nguồn

nhân lực.

Cuối cùng, trong điều kiện hội nhập

quốc tế, so sánh quốc tế là lĩnh vực cần

được ưu tiên phát triển.

Với niềm xúc động tự hào và tin tưởng,

tôi thành tâm chúc Viện tiến lên mạnh mẽ ở

tuổi ba mươi đầy sức sống và đóng góp

ngày càng nhiều hơn cho đất nước trên lĩnh

vực nghiên cứu và đào tạo khoa học Thống

kê



Summaries in english

1. The Institute of Statistical Science – A view back for thirty years

Asst. Prof. Dr. Tang Van Khien

On the date of 3 January 1976, the Director General of the General Statistics Office

(GSO) issued Decision Number 02/TCTK to establish the Institute of Statistical Scientific

Research and Economic Information. Over the 30 years of construction and development,

many generations of cadres have carried out a lot of useful works to serve well for such

courses as: speed up research activities together with successful implementation of 4 state-

level research themes and more than 200 ministerial-level and base-level research themes,

scientific information activities strengthened with many statistical scientific information

publications - a top-level scientific speech of the statistical branch. The management work

has made efforts contributing to speed up other activities; organization apparatus and

material base improved. Standing by side of these achievements there are insufficiencies

which need to be overcome in future. Stepping to a new period, with the age 30, the Institute

of Statistical Science (ISS) being kindly concerned by GSO’s leaders, Ministry of Science

and Technology and, cooperated and supported by GSO’s departments, Provincial Statistical

Offices together with a sincere collaboration of the collaborators within and outside the

statistical branch.

2. The Statistical Scientific Information - Twenty five-year construction and

development

Pham Son

Scientific information is one of four important functions of the Institute of Statistical

Science. After a quarter of a century construction and development, this work is getting

strengthened and grown up, notably the issue of the Statistical Scientific Information News,

from an internal news to a publication widely disseminated throughout the country and is being

concerned by readers within and outside the statistical system. Together with the Statistical

Scientific Information News, the statistical scientific information activities in recent years have

been renewed with the direction of diversifying the information products and dissemination.

3. The scientific management work of the statistical branch

Pham Thanh Đao

To implement the Government’s Resolution Number 217/CP on consolidation of the

science and technology management work, the science management work of the statistical

branch has implemented since 1983 and after 23-year construction, this field of work is

getting developed. If in initial days, there were only few staff in the section of science

management, it has become a component part since 1985 to undertake one of the four main

functions of the Institute of Statistical Science. Throughout over 20 years, the management

work has been strengthened and consolidated step by step, and gradually gone into a right

order, contributing to speeding up the other fields of activities on scientific study of the

statistical branch.

4. The scientific study and the statistical methodology work

Thông tin Khoa học Thống kê Viện Khoa học Thống kê - 30 năm một chặng đường - Trang 37

Tran Đao

The statistical methodology work has an extremely close relationship to the scientific

study. This is reflected in the following:

- To make clearer scientific and practical bases for socializing the statistical law;

- To study and recommend principles, contents and requirements in determination of the

system of national statistics indicators;

- To study the construction of a regime of integral statistics reports;

- To finalize statistical classification lists;

- To build up databases, especially the data base of enterprises to serve for various aim.

5. The scientific study the result of renovation in industrial statistics methodologies

Vu Van Tuan

With assistance from the Institute of Statistical Science, in past years the industrial

statistics field has undertaken many renovations:

- Reduction in indicators and reports;

- Improvement in computational methods

- Improvement in data collection and data processing methods

It can be confirmed that each progressive step of the industrial statistics has owned the

significant contribution of the scientific study.

6. The scientific study has contributed to successful implementation of the political

task

Le Tran Toan

The Provincial Statistics Office of Thanh Hoa has been the first flag of the statistical

branch in many consecutive years. Having this achievement, apart from the efforts of all staff

of the Thanh Hoa’s PSO, there was active support of the Institute of Statistical Science in

expanding the implementation of scientific sides with the aim of contributing to the

enhancement of quality of statistics work, notably:

- Applicable study of economic-social statistics indicators suitable to specific conditions

in Thanh Hoa province

- To speed up the study of analysis and projection

- To organize various scientific workshops and to implement the writing of research themes.

ng kê Vi c Th ng kê - 30 n m m t ch ng san 30 nam.pdfChuyên san bao gồm một số bài viết...

Documents

Transcript of ng kê Vi c Th ng kê - 30 n m m t ch ng san 30 nam.pdfChuyên san bao gồm một số bài viết...