Internationale ervaring en uitwisselingFutureSearch is in de jaren ’90 ontwikkeld door Marvin Weisbord en Sandra

Janoff. Het verbindt een stevige theoretische onderbouwing aan een brede

internationale ervaring en uitwisseling. De aanpak wordt wereldwijd toege-

past. Wij zijn actief lid van het internationale netwerk, waarin alle betrok-

kenen elkaar voortdurend op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen

en ervaringen.

Uitgebreide informatie over het internationale netwerk is te vinden op:

www.futuresearch.net

Nederlandse ervaring en uitwisselingFS-procesbegeleiding ondersteunt het Nederlandse netwerk www.Future-

Search.nl. Wij onderhouden een website en organiseren regelmatig cursus-

sen en bijeenkomsten om ervaringen uit te wisselen, elkaar feedback te ge-

ven en samen aan productontwikkeling te doen. Het netwerk is toegankelijk

voor zowel ervaren procesbegeleiders als voor mensen die zich willen laten

inspireren door de mogelijkheden van veranderen door samen te creëren.

De deelnemers aan het netwerk vinden elkaar in hun overtuiging dat Future-

Search een werkende bijdrage kan leveren aan het creëren van nieuwe en

andersoortige verbindingen tussen partijen. Verbindingen die werkelijk en

waarachtig zijn en van waarde blijken te zijn. Moderne maatschappelijke en

organisatorische vraagstukken zijn immers vrijwel altijd netwerkvraagstuk-

ken. Alleen door nieuwe, energiegevende verbindingen in het netwerk te

leggen, kan een begin worden gemaakt met het effectief aanpakken van

deze vraagstukken.

Uitgebreide informatie over FutureSearch en het nationale netwerk is

te vinden op de website: www.futuresearch.nl

Meesterschap betekent niet dat je een plan hebt voor het geheel maar een besef hebt van het geheel[Miha Pogacnik]

Meesterwerkenmaak je samen

Colofon‘Meesterwerken maak je samen’ is een eigen uitgave van FS-Procesbegeleiding - Het Team* dat de gemeente Midden-Delfland heeft begeleid bij het ontwikkelen van haar gebiedsvisie.

Wij bedanken alle betrokkenen van de gemeente Midden-Delfland voor de fantastische samenwerking! In het bijzonder Kees Boks, Christiaan van der Kamp (wethouder), Jan van der Linden, Margreet Odding-Kremers, Arnoud Rodenburg (burgemeester) en Antje Stickel.

Tevens gaat onze speciale dank uit naar drukkerij Rosbeek voor de volle onder-steuning bij het realiseren van ons boek! HoofdredactieGemma van der PloegEric Spaans

Redactievoering en eindredactieIngeborg Schuitemaker

RedactiebijdragenGemma van der Ploeg,Eric SpaansJan GriffioenRolf ResinkIngeborg Schuitemaker

ProductieJan Griffioen

Vormgeving en fotografieRolf Resink

DrukwerkDrukkerij Rosbeek

Uitgave©2006, FS-Procesbegeleiding - Het Team, Ottoland ISBN-10: 90-810508-1-8ISBN-13: 978-90-810508-1-4

Wij zijn een groot voorstander van het zo breed mogelijk verspreiden van wat ons bindt en inspireert. Wij hebben dan ook geen bezwaar tegen het veelvuldig kopiëren, openbaar maken en gebruiken van onze ideeën en inzichten. Wij stellen het echter wel op prijs als daarbij de bron duidelijk en herkenbaar wordt vermeld en als wij in de gelegenheid gesteld worden om met u van gedachten te wisselen over onze ideeën en ervaringen.

Gemma van der Ploeg

Eric Spaans

Jan Griffioen

Rolf Resink

Ingeborg Schuitemaker

*Het Team bestaat uit: Gemma van der Ploeg, Eric Spaans, Jan Griffioen, Rolf Resink en Ingeborg Schuitemaker. Tijdens het traject hebben wij versterking gekregen van de journalisten Coen van Harten en Willem Schrama (en ook fotogra-fie) en de illustratoren Mark Fonds en Jan Zandstra.

FS Procesbegeleiding - Het TeamDamseweg 49, 2975 LG Ottoland

T +31 184 642042, E info@futuresearch.nl, I www.futuresearch.nl

FUT_002 boek omslag_18.indd I-IVFUT_002 boek omslag_18.indd I-IV 13-02-2006 22:01:5013-02-2006 22:01:50

Veranderen door samen te creëren

Voor onze vrienden en relaties

2 3

Wat is de toekomst van het Midden-Delfland gebied? Wat willen we met

de WMO in onze gemeente? Hoe kan de shared-service organisatie er het

beste uit komen te zien? Hoe versnellen we onze logistieke processen?

Hoe organiseren we met elkaar een effectief werkende keten? Dit zijn al-

lemaal voorbeelden van vraagstukken waar veel mensen bij betrokken zijn,

omdat de gekozen oplossing hen beïnvloedt. Het bijzondere is dat niemand

in zijn eentje het vraagstuk kan oplossen. Terwijl de meeste direct betrok-

kenen wel over voldoende invloed beschikken om de door anderen gekozen

oplossing te blokkeren. Bijvoorbeeld door niet mee te werken aan de uitvoe-

ring ervan. En dit gebeurt helaas maar al te vaak. Vooral omdat de gekozen

oplossingen niet aansluiten bij hun eigen interpretatie van wat nodig is.

Hoe kom je in een dergelijke situatie toch tot de gewenste veranderingen?

Daarover gaat dit boek.

De molenaar denkt dat het graan alleen groeit om zijn molen te laten draaien [Goethe]

4 5

Wij hebben veel veranderprocessen begeleid. De laatste jaren fascineren

ons vooral de effecten en resultaten van participatieve aanpakken. Aanpak-

ken waarbij alle betrokkenen samen de verandering creëren. Veranderen

door te inspireren, te ontdekken, te leren, te zien, te verbeelden en te doen

ineen!

Een van de methoden waarmee wij werken is FutureSearch. Een verander-

filosofie en een verandermethodiek die over de hele wereld wordt toege-

past, maar nog relatief onbekend is in Nederland.

In dit boek laten wij zien hoe verfrissend en energiegevend deze aanpak

is. Centraal staat de beschrijving van de ontwikkeling van de gebiedsvisie

Midden-Delfland® 2025. In september 2005 begeleidden wij 2½ dag 125

deelnemers uit meer dan 60 verschillende organisaties bij de ontwikkeling

van de gebiedsvisie plus de daarbij behorende actieplannen. Deze werd 1,5

maand later integraal en unaniem aangenomen door de gemeenteraad van

Midden-Delfland. Alle betrokken partijen in het gebied gebruiken de visie

nu als basis voor de verdere beleidsontwikkeling en -uitvoering. Een door

de gemeente aangestelde kwartiermaker zorgt voor de coördinatie van de

uitvoering.

De casus Midden-Delfland geeft aan hoe het proces, de vorm en de inhoud

onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Een traject met zoveel partijen en

zoveel belangen kan alleen maar slagen als het proces en de communica-

tievormen en -uitingen even uniek zijn als de inhoud.

Van begin af aan hebben wij nauw samengewerkt in een team van orga-

nisatieadviseurs, communicatiedeskundigen en vormgevers. Met dit boek

willen wij laten zien welke meerwaarde een echte multidisciplinaire samen-

werking biedt.

Wij wensen u veel lees- en kijkplezier!

Ons team bestaat uit:

Procesbegeleiding: Gemma van der Ploeg en Eric Spaans

(www.futuresearch.nl)

Communicatie: Jan Griffioen (www.datisdehoofdzaak.nl)

Vormgeving: Rolf Resink (www.hetismooiwerk.nl)

Redactie en verslag: Ingeborg Schuitemaker

� �

In October 2004 we were invited

by Eric, Gemma and their Dutch

colleagues to introduce them to Fu-

tureSearch - the planning meeting -

and the FutureSearch Network. We

learned a great deal about our col-

leagues’ determination to use Futu-

reSearch to improve the dialogue on

contentious issues of public policy

in the Netherlands. The situation in

Midden-Delfland seemed to us an

ideal use of the method, but only

If local leaders and citizens really

wanted to do something together.

The magic is not in the method. It is

in the people who use it.

One main purpose of FutureSearch

Network is mutual learning - helping

one another to become better

at helping communities to help

themselves. Of the many things

we are learning, a few stand out

that may not be obvious to meeting

participants. One is that the success

of a FutureSearch is determined

by the way people plan it. By the

time you get to the meeting all the

decisions that determine success or

failure have been made. Choosing

an important task, a future vision for

Midden-Delfland, for example, is es-

sential. Selecting the right people to

do it - for example, administrators,

artists, civil servants, entrepreneurs,

farmers, residents - is just as impor-

tant. Most important of all, though, is

that the people take enough interest

to show up.

In the case described here, the con-

ference leaders not only made the

right decisions. They added several

creative steps to the process that,

in our view, greatly increased the

potential for success. To test com-

mitment and build momentum, they

held a ‘mini-conference’ of some 30

residents and consulted with them

on how they would define the task

and who they would invite. They

created two helpful mechanisms -

the Participation Certificate and a

symbolic credit card that people

could use to ‘buy’ local government

support for citizen meetings. They

published a special newspaper that

included interviews with people from

all walks of life from school children

to mayors and even the minister for

housing.

Throughout they displayed sensi-

tivity to the concerns of all citizens

and respect for their wishes. During

the big conference, for example,

when people had difficulty with the

usual way of organizing ‘common

ground’ statements, Gemma and

Eric helped them find their own way

to say what was necessary and

release a good deal of enthusiasm

too. The test of any FutureSearch,

in our opinion, is not whether people

had a good time (usually they do).

The real test comes months or

years later, when people look back

and see how many programs, poli-

cies and projects they can trace to

a single community meeting a long

time before. We await with great

interest future news from Midden-

Delfland on what becomes of the

scenery development plan and the

involvement of farmers and entre-

preneurs, and the new initiatives

of local government and ordinary

citizens. More, we hope one day to

again visit the countryside and see

the results for ourselves!

Marvin Weisbord and

Sandra Janoff,

co-directors,

FutureSearch Network

in our opinion, is not whether people

years later, when people look back

a single community meeting a long

The magic is not in the method. It is in the people who use it.

8 9

“Het beste wat we kunnen doen is het creëren van de juiste voorwaar-den om medewerkers te laten doen wat ze sowieso willen doen.”

Marvin Weisbord

De basis van veel geslaagde veranderingen is een proces met alle betrok-

kenen waarin zij zelf de gewenste veranderingen creëren. Hiervoor bestaan

uiteenlopende methoden. FutureSearch is zo’n methode: een inspirerend,

actiegericht visievormend proces. Met FutureSearch zijn de juiste randvoor-

waarden te scheppen voor een energiegevend veranderproces. Future-

Search is, ontdekken, leren, zien, verbeelden én doen in één. Veranderin-

gen vinden direct plaats. En werken daarna nog lang door.

Mobiliseer, versterk en benut de kracht van de mensen zelfMensen hebben een enorme kracht om op ondernemende wijze verant-

woordelijkheid te nemen voor hun eigen situatie. En dus voor het veran-

deren van die situatie als zij daartoe de kans krijgen. Daarvoor is het wel

nodig dat zij hun kennis, inzichten, ambities en idealen kunnen laten zien én

gebruiken. Het op een juiste wijze mobiliseren, versterken en benutten van

de wijsheid en kracht van mensen is één van de belangrijkste uitdagingen

bij veranderprocessen. Als dat lukt, worden veranderprocessen inspirerend,

vrolijk en energiegevend.

10 11

Onze ervaring leert, dat mensen hun collectieve wijsheid en gezamenlijke

kracht om doelgericht te handelen ontdekken, als zij:

> in een situatie worden gebracht waarin ze, ondanks hun verschillen, voor

elkaar open gaan staan

> (h)erkennen dat ze van elkaar afhankelijk zijn bij het realiseren van veran-

deringen

> hun blik daarbij op de toekomst richten die hen allen aangaat

> daardoor inzicht krijgen in wat hen in het hier en nu bindt

> de kans krijgen verantwoordelijkheid te nemen voor de door te voeren

maatregelen.

Daarvoor is het nodig dat zij in gesprek kunnen gaan met

alle anderen die belang hebben en betrokken zijn bij de

uitkomsten van de veranderingen. Eenmaal in gesprek

voelen mensen zich al snel uitgenodigd om hun eigen

zienswijze in te brengen en zijn ze nieuwsgierig naar

die van anderen. Omdat ze de kans krijgen om

van anderen te horen en te zien hoe zij naar de

gewenste veranderingen kijken. Waarbij

aanwezigen inzien dat er meer is dat hen

bindt dan dat hen onderscheidt.

Van vrolijke en uitdagende veranderprocessen is vaak maar bitter weinig sprake. Veel veranderprocessen, zelfs als zij interactief zijn opgezet, kenmerken zich door:

> begeleiders die discussies gekleurd samenvatten en de deelnemers in

het keurslijf van hun programma dwingen

> een voorzitter, stuurgroep o.i.d die de ‘resultaten meeneemt en iedereen

bedankt voor zijn inbreng’, vervolgens maanden niets meer van zich laat

horen en plots met een notitie komt waarin weinigen zich nog herkennen

> trajecten die veel te lang doorlopen, waardoor ze vastlopen in de modder.

Hierdoor gaat vaak onnodig veel energie verloren. En het proces levert niet

op wat de meeste deelnemers ervan verwachten. Mensen worden cynisch

en verliezen mede door dit soort processen hun passie en betrokkenheid.

Zij nemen innerlijk ontslag.

> de deelname van slechts een zeer select gezelschap

> weinig tijd om elkaars drijfveren daadwerkelijk te leren kennen

> over en weer veel beelden van elkaar, maar zelden een gesprek daarover

> vaak eindeloze, steeds weer terugkerende discussies waarin ieder de

ander probeert te overtuigen van zijn gelijk

> negatieve ervaringen in het proces die een lang leven kunnen leiden en

niet de aandacht krijgen die ze verdienen

> politieke correctheid, taboes en verborgen agenda’s die een open dialoog

verhinderen

12 13

Wat is het FutureSearch is een veranderaanpak en een veranderfilosofie. Het maakt in

veranderprocessen gebruik van de kennis, inzichten, middelen, verantwoor-

delijkheden en behoeften van alle betrokkenen. Het biedt hen structuur,

ruimte en een kader waarbinnen zij hun samenwerking kunnen verbeteren,

verlevendigen en vernieuwen. In een FutureSearch traject zijn de deelne-

mers eigenaar van het resultaat én van het veranderproces. Zij maken met

elkaar een actiegerichte toekomstvisie en afspraken over de uitvoering en

monitoring ervan.

Ontdekken, leren, zien, verbeelden en doen De opzet van FutureSearch daagt alle deelnemers uit zich

te verdiepen in de achtergronden, wensen en behoeften van

anderen. Iedereen verrijkt zijn eigen beelden met de gedeelde

inzichten en krijgt een completer zicht op waar het in wezen om

gaat bij de gewenste veranderingen. De deelnemers ontdekken

wat anderen op dit moment willen en kunnen doen. En dat blijkt

vaak meer te zijn dan van tevoren was gedacht en verwacht.

Een conferentie als scharnierpuntElk FutureSearch proces werkt met een conferentie van 2 ½ dag

met een vaste structuur maar een open uitkomst als scharnier-

punt. Iedereen die een actieve bijdrage kan leveren aan de ge-

stelde veranderopgave, wordt voor de conferentie uitgenodigd.

Tijdens de conferentie verkennen de deelnemers met elkaar hun

collectieve geschiedenis, actuele trends en ontwikkelingen, de

betekenis ervan voor ieders huidige en toekomstig gewenste

handelen, hun visie op de toekomst en de acties van iedereen

om hieraan invulling te geven. Het resultaat van de conferentie

is, naast een gezamenlijke intense ervaring, een collectieve

visie op de toekomst en een realistisch uitvoeringsprogramma.

Twee ervaren procesbegeleiders bewaken de structuur van het

programma en richten zich op de kwaliteit van het proces. Zij

bemoeien zich niet met de inhoud.

Een FutureSearch traject is zinvol als:> zich nieuwe of veranderende omstandigheden in de omgeving van

een organisatie voordoen

> organisaties een beweging (transitie) naar de toekomst willen/

moeten maken

> veranderingen om de betrokkenheid van een groot aantal discipli-

nes en/of organisaties vragen

> een organisatie of netwerk behoefte heeft aan nieuwe energie en

motivatie

> het belangrijk is dat partijen met tegengestelde meningen elkaar

ontmoeten in een productieve omgeving met een a-politiek forum

FutureSearch is reeds toe-

gepast bij:

Bank of America

DG Bank, Duitsland

Wereldbank, USA

Zurich Insurance, Australië

3M, Duitsland

3M, USA

AT&T

Centrum voor toegepaste

technologie, Californië

Fashion Today Magazine,

Duitsland

IKEA

Johnson & Johnson, USA

Nissan, USA

Siemens AG, Duitsland

Sony Electronics

Dervitt Police and Town Of-

ficials, New York

Maine Association of Non-

Profits

New Economics Foundation,

London >>

14 15

Simpel, maar niet gemakkelijkFutureSearch kent een relatief korte doorlooptijd, is vaak goedkoper

dan andere processen en ziet er soms eenvoudig uit. Dit betekent niet

dat het altijd een gemakkelijk proces is. Het vraagt van bestuurders en

leidinggevenden de bereidheid om anders te kijken naar wat anderen

willen en kunnen en over wat in een korte tijd mogelijk is. Het durven

aangaan van een participatief proces, het definiëren van de juiste op-

gave en het uitnodigen van de juiste belanghebbenden is hard werken

en vergt een goede voorbereiding. Soms lijkt FutureSearch veel tijd

te vragen, maar in de praktijk brengt het juist een enorme versnelling

teweeg. Door de collectieve leerervaring van iedereen die in de praktijk

de gewenste veranderingen moeten realiseren.

Hoe werkt hetAllemaal mooie woorden. Maar hoe werkt dat dan. Dat laten we zien

aan hand van de ontwikkeling van de Gebiedsvisie Midden-Delfland®

2025: een sterk landschap. Het toont hoe effectief en verrijkend het is

om met alle betrokken mensen en organisaties tegelijkertijd te werken

aan een gezamenlijk vraagstuk.

Hoewel wij een voorbeeld uit het publieke domein gebruiken, laten

andere (inter)nationale ervaringen zien, dat deze aanpak ook zeer goed

werkt in het private en semi-publieke domein. Het ontwikkelen van een

shared-service organisatie in een multinational of het verbeteren van de

logistiek van een winkelketen kan evengoed met FutureSearch worden

aangepakt.

FutureSearch laat zien dat

je met flip-overs, stiften, een

goede zaal, de juiste mensen,

een goede vraagstelling en een

slim gestructureerd programma

binnen 2½ dag meer kunt

bereiken dan menig andere

vaak veel duurdere techniek.

West Virginia Governor’s

Office for Community

Services

American Cancer

Society

Canadian Diabetes As-

sociation

Executive Leadership in

Academic Medicine

Colorado Division of

Criminal Justice

Delaware State Police

South Dakota Rural De-

velopment Council

>>

1� 1�

ZORG VOOR EEN OPEN SYSTEEM VERKENNING

> leg vooraf geen claims op de gewenste uitkomsten

FOCUS OP DE TOEKOMST (5 – 20 JAAR)

> Fixeer niet op ‘fouten’ uit het verleden maar blijf focussen op de toekomst

SPREID HET PROGRAMMA OVER DRIE DAGEN

> slaap twee maal om ruimte te geven aan het leerproces

CREËER EEN BEELD VAN DE TOTALE CONTEXT, VOORDAT IEDEREEN

ACTIES FORMULEERT VANUIT ZIJN EIGEN SITUATIE

> betrek een breed spectrum aan verschillende gezichtspunten (belangen

en disciplines) bij het proces

> breng alle belangen in één ruimte bijeen (30 - 120 deelnemers)

LEG DE VERANTWOORDELIJKHEID VOOR DE VERANDEROPGAVE BIJ DE

DEELNEMERS

> voorkom presentaties door experts die komen vertellen wat er aan de

hand is en wat de beste oplossing isDe

prin

cipe

s ZORG ERVOOR DAT DE GROEPEN ZICHZELF KUNNEN MANAGEN

> ga niet voor de deelnemers zorgen, maar biedt hen de ruimte en de

veiligheid om voor zichzelf te zorgen

EIS VOLLEDIGE AANWEZIGHEID EN DEELNAME

> sluit observanten en journalisten uit; zij verstoren slechts het proces

LAAT IEDEREEN PUBLIEKELIJK UITSPREKEN WELKE VOLGENDE STAPPEN

ZIJ ZULLEN NEMEN

> leg de bal om actie te nemen niet terug bij de regie-/ sponsorgroep

ONTMOET ELKAAR ONDER GEZONDE OMSTANDIGHEDEN

> zorg dat iedereen elkaar ontmoet in één lichte, ruime zaal

TEN SLOTTE, ZORG DAT DE CONFERENTIE WORDT BEGELEID DOOR TWEE

ERVAREN PROCESBEGELEIDERS DIE ZICH OP DE KWALITEIT VAN HET

PROCES RICHTEN EN ZICH NIET MET DE INHOUD BEMOEIEN.

18 19

Mid

de

n-

De

lfla

nd

®

20

25 Hoe ziet Midden-Delfland er in 2025

uit? Is het gebied dan nog open of is

het in zijn geheel opgeslokt door de

omringende steden? Ondernemers, agrariërs, gemeenten, natuur- en milieubeschermers, de provincie, het waterschap en het rijk hadden ieder zo hun eigen, soms tegenge-stelde ideeën over de toekomst van het gebied. Iedereen was het er over

eens dat er in elk geval iets moest ver-

anderen, zonder dat iedereen daarbij

zijn eigen gang zou gaan. En dat daar

één visie en één samenhangend actie-

plan voor nodig was. Dat is gelukt. In

2 ½ dag hebben 63 betrokken partijen

gezamenlijk een actiegerichte gebieds-

visie voor Midden-Delfland ontwikkeld.

Hoe? Met FutureSearch, een voorbeeld

van veranderen door samen te creëren.

20 21

Spoorlijn 1847

De nieuwe waterweg isnog niet gegraven

Agrarisch weidelandschap

1850

Tuinbouw

L E G E N D A

Bebouwing

Natuur

Recreatie

Infrastructuur

Boerenland

A131922

Kanaal1892

Groentenveiling1921

Reservering nooit aangelegdeprovinciale weg (zandlichaam uitgevoerdals werkgelegenheidswerk)1940

Westlandsestoomtram 1912

Spoor totMaassluis 1891

Westlandsestoomtram 1907

Spoor tot Hoekvan Holland 1897

1940

De stad komt opzetten

Het Midden-Delfland gebiedMidden-Delfland is het laatste nog open

veenweidegebied in het zuidwestelijk deel

van de Randstad. Een groene oase tussen

de drie grote steden, Rotterdam – Delft

– Den Haag en het Westland. Het is een

waardevol en authentiek gebied met weidse

uitzichten, polderweggetjes, houtwallen en

karakteristieke boerderijen. Een Oudhollands

landschap te midden van 1,6 miljoen mensen.

Op het gebied kan een enorme druk komen te

staan als de Reconstructiewet, die sinds 1977

voor bescherming zorgt, in 2008 afloopt.

Tachtig procent van het gebied ligt binnen de

grenzen van de gemeente Midden-

Delfland, die daarmee verantwoordelijk is

voor het behoud en de versterking van dit

landschap. De overige 20% valt binnen de

grenzen van zes andere gemeenten.

Copy

right

bas

is k

aart

Rec

reat

iesc

hap

Mid

den-

Del

fland

/G.Z

-H, S

chie

dam

200

5

Bron historische gegevens kaarten: Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk.

22 23

Zandlichaam A4sinds 1970

Inundatie Foppenpolder1992

De énige waterweg vaneconomisch belang

Vliegveld1956

A4 in2000

Rioolwaterzuiverings-installatie (RWZI)

A20

Stort havenslib

1975Hoogspanningsleiding

17 m

V l a a r d i n g e n

D e l f t

S c h i e d a m

S c h i p l u i d e n

M a a s l a n d

M a a s s l u i s

De Lier

Maasdi jk

Kwintsheul

Ri jswi jk

Water ingen

Naaldwi jk

Honselersdi jk

Ri jswwii jjk

Water ingen

2000

Tuinbouw

L E G E N D A

Bebouwing

Natuur

Recreatie

Infrastructuur

Boerenland

Midden-Delfl and begrensdDe gemeente De gemeente Midden-Delfland is op 1 januari 2004 opgericht met als

opdracht het Midden-Delfland gebied te versterken. De gemeente wil de

verdere ontwikkeling van het gebied, na het wegvallen van de bescher-

mende werking van de Reconstructiewet, niet aan toevallige omstandig-

heden overlaten. De kans daarop bestaat omdat een groot aantal partijen

zijn eigen stempel op het gebied drukt: agrariërs, ondernemers, bewoners,

recreanten, diverse verenigingen, natuurontwikkelaars, het waterschap, de

omliggende gemeenten, de provincie, het rijk, investeerders, etc..

In het najaar van 2004 besloot de gemeenteraad daarom tot de ontwikkeling

van een inspirerende, integrale gebiedsvisie. Zij zag dat het Midden-Delf-

land gebied naast een belangrijke functie voor de eigen gemeente ook van

onschatbare waarde is voor de omringende gemeenten en voor de recre-

atie, waterbeheer en -berging, natuur en landschap en cultuurhistorie. Het is

een rustpunt in de drukke Randstad.

De raad gaf aan het college van B&W de opdracht een proces te starten,

waarbij alle betrokken partijen zich ‘mede-eigenaar’ zouden gaan voelen

FutureSearch vergt, net als elk ander participatief proces, krachtig en modern leiderschap, dat richting geeft aan het proces, de inhoudelijke grenzen bewaakt en de middelen beschikbaar stelt. Dit leiderschap is niet visieloos. Integendeel,

de initiatiefnemer van een FutureSearch traject heeft vaak een uitgesproken visie: over de gewenste vormgeving van het proces en over mogelijke oplossingsrichtin-gen, maar staat ook open voor de visie van andere betrokkenen en wil daarmee graag

het gesprek aangaan. De andere betrok-kenen zijn slechts zeker over wat zij zelf willen. Zij hebben dezelfde twijfels over de te verwachten bijdragen van anderen. Door voor hun twijfels uit te komen geven zij aan open te staan voor een echte dialoog met

alle betrokkenen. Niet om die te overtuigen van het eigen gelijk, maar om van elkaar te leren en elkaar wederzijds te inspireren.

“Daarom zal de

gebiedsvisie

niet alleen door

de gemeente

Midden-Delfland

gemaakt wor-

den, maar zullen

er nadrukkelijk

ook andere par-

tijen betrokken

worden bij de

totstandkoming.”

(startnotitie ge-

biedsvisie

Midden-

Delfland)

24 25

Start van het procesOrganisatie van miniconferentie

Op weg naar de

Midden-Delfland conferentieMidden-Delfland conferentie

Besluitvorming

Uitvoering

RegiegroepProjectteam

VraagstellingDoelgroepenKaders

Go/no-goconferentie

Concept-gebiedsvisieActieplan

DefinitievevisieBestuursopdracht

WerkplanAandelenPlannenpasUitnodiging conferentie

OpiniekrantResultatenworkshops

FotoverslagUitgewerkte gebiedsvisie

Officiële publicatiegebiedsvisie

B e s l i s m o m e n t e n

S t a p p e n

De inrichting van het procesDe ontwikkeling van de gebiedsvisie is voorbereid in een aantal herkenbare stappen, met

tussentijdse beslismomenten.

van de te ontwikkelen gebiedsvisie en van het proces dat

daartoe leidt. De keuze voor de juiste aanpak werd neerge-

legd bij een begeleidingscommissie, bestaande uit vertegen-

woordigers van de vier grote partijen. FutureSearch sloot

het best aan bij de behoefte om andere partijen actief bij het

proces te betrekken, zonder dat vooraf de contouren van een

eigen visie op tafel moesten worden gelegd. Onder begelei-

ding van twee organisatieadviseurs en een communicatiedes-

kundige werd het proces gestart.

Het college en de raadsleden bleven nauw betrokken bij het

hele proces. Zij voelden zich mede-eigenaar van het proces

en konden net als alle andere partijen hun eigen inhoudelijke

inbreng leveren.

FutureSearch lijkt, net als elk ander participatief proces, op gespannen voet te staan

met de normale standaardprocedures voor besluitvorming in organisaties. Wat kan

de directie nog besluiten na een participatief proces? Wat kan de gemeenteraad nog

wijzigen aan de uitkomsten? Hoe verhoudt een participatief proces zich met de repre-

sentatieve vertegenwoordiging van de raad?

Het is belangrijk dit dilemma direct bij de start te onderkennen en bespreekbaar te

maken. Anders kan het aan het einde van het proces als een boemerang terugkeren. “V

oord

at w

e na

ar A

mer

ika

ging

en, h

eb ik

tege

n m

ijn g

roep

gez

egd:

onz

e do

elst

ellin

g di

t toe

rnoo

i is

het b

orde

s va

n de

ko-

ning

in. D

at w

as b

ewus

t zo

gefo

rmul

eerd

. Ied

ere

coac

h m

et to

erno

oi-e

rvar

ing

wee

t: sp

reek

uit

dat d

e fin

ale

je d

oel i

s en

na

het w

inne

n va

n de

hal

ve fi

nale

vlo

eit d

e en

ergi

e ui

t je

team

weg

. Daa

rom

moe

t je

een

doel

kie

zen

dat v

oorb

ij he

t doe

l lig

t.”[J

oop

Alb

erda

, coa

ch v

an d

e go

uden

oly

mpi

sche

vol

leyb

alpl

oeg

van

‘96]

2� 2�

Projectbureau Gebiedsvisie Midden-Delfl and

Keenenburgweg 55, Postbus 1, 2636 ZG Schipluiden

T 015-380 41 11, F 015-380 99 92

E gebiedsvisie@middendelfl and.nl, I www.middendelfl and.nl

ONTWIKKELING GEBIEDSVISIE

HOO_029 Briefpapier_06.indd 1

18-04-2005, 11:33:09

De start van het procesEen van de eerste stappen van het college van B&W was het instellen van

een regiegroep, verantwoordelijk voor de organisatie van het proces. De

groep bestond uit tien vertegenwoordigers van organisaties die een sleutel-

rol spelen in het gebied. Het college nodigde alle leden op persoonlijke titel

uit. Een ambtelijke projectgroep, voorgezeten door de wethouder Midden-

Delflandgebied, zorgde voor de organisatie en de logistiek van het proces.

Het duurde even voordat de regiegroep helemaal in

zijn rol zat. Maar uiteindelijk werd de gehele regie-

groep gezien als ‘eigenaar’ van het proces en niet

langer alleen de gemeente Midden-Delfland. De

gemeente heeft altijd gezegd dat de regiegroep

de verantwoordelijkheid moest nemen voor het

proces en heeft zich daaraan gehouden.

De regiegroepleden hebben veel met elkaar gediscussieerd

over de te volgen aanpak. Zij waren onzeker over de ef-

fectiviteit van het proces, maar konden daar samen gemak-

kelijk over praten. Ook al omdat er sprake was van een groot

onderling respect voor de diverse gezichtspunten. Hierdoor is

de regiegroep op één lijn gekomen. De eerste uiting was de

keuze van het logo, waarmee de groep liet zien dat de con-

ferentie geen op zich staand ‘event’ was maar een onderdeel

van een langlopend traject dat doorgaat na de conferentie.

Een eigen huisstijl met logo en briefpapier gaf het project

status.

Ruimte voor improvisatieVeranderingen zijn

(politiek) gevoelige

onderwerpen. Ie-

dereen heeft zijn

eigen verwachtin-

gen bij het proces,

soms ook bij de

uitkomsten. Een

goede communi-

catie is dan van

essentieel belang.

Het eindresultaat

is richtinggevend.

De regiegroep

denkt actief mee

over de communi-

catiestrategie.

FutureSearch werkt liever met een

regiegroep dan met een stuur-

groep. Een stuurgroep stuurt en de

leden beslissen meestal op basis

van een mandaat. Een regiegroep

biedt de leden de mogelijkheid het

proces open te houden en een vrije

inbreng te leveren.

Het is de rol van de regiegroep om

in nauwe samenwerking met de

opdrachtgever het proces vorm te

geven. De samenstelling van de re-

giegroep is van groot belang. In elk

geval een deel van de leden moet

vanaf het begin positief staan tegen-

over een open participatief proces.

De leden moeten over vertrouwen

en gezag beschikken om andere

direct belanghebbenden met kennis,

middelen en verantwoordelijkheid

bij het proces te kunnen betrek-

ken. Door het persoonlijke contact

worden er meer mensen bij het

proces betrokken en zullen zij ook

gemakkelijker een uitnodiging voor

de conferentie accepteren.“J

e he

bt d

rie s

oorte

n m

ense

n: z

ij di

e de

din

gen

doen

geb

eure

n, z

ij di

e ki

jken

wat

er

zal

geb

eure

n en

zij

die

zich

afv

rage

n w

at e

r eig

enlij

k ge

beur

t” [R

ober

t Ant

hony

]

28 29

Communicatie met de doelgroepenHet was onmogelijk om alle betrokkenen persoonlijk bij het proces te betrek-

ken, terwijl de gebiedsvisie toch een co-creatie moest worden van alle

mensen en organisaties in en rond Midden-Delfland. Omdat het belangrijk

was dat iedereen op de hoogte was van het doel van het proces, het belang

van het vraagstuk en de aanpak, kreeg de communicatie veel aandacht.

De bewoners werden actief bij het proces betrokken tijdens de jaarlijkse

Midden-Delfland dag. Zij konden met stickers op een troefkaart aangeven

welke functies zij belangrijk vonden voor het gebied en vertellen aan welke

activiteiten zij behoefte hadden. De resultaten werden tijdens de Midden-

Delfland conferentie gepresenteerd. De bewoners werden van het totale

proces op de hoogte gehouden door artikelen in het regionale dagblad en

het huis-aan-huis blad De Schakel. Verder kregen de bewoners allemaal de

speciaal gemaakte gebiedsvisie-opiniekrant Op weg naar een sterk land-

schap in de bus en verscheen er een extra uitgave van het gemeenteblad

inZicht.

Leontien Claessen

van Glaskracht had

hoge verwachtingen

van FutureSearch.

“Toen ik de methode

gelezen had klonk

het goed.” Haar

verwachtingen zijn

geheel uitgekomen.

“De flexibiliteit, de

zelfwerkzaamheid en

de mogelijkheid van

de deelnemers om

zelf invulling aan het

programma te geven,

zorgden voor veel

groepsdynamiek. Met

name de terugkop-

peling zorgde ervoor

dat er geen partijen

afhaakten. Het gaf mij

in ieder geval veel dy-

namiek. Ik merkte dat

ik de tweede dag met

veel plezier naar de

conferentie ging. Dat

is bij andere conferen-

ties wel anders. Als

het nodig mocht zijn

zal ik zeker aan Futu-

reSearch denken.”

“Goed zo Harry, het gaat niet om je talenten, het gaat om de keuze die je maakt” [Perkamentus]

30 31

De miniconferentieOm tot een breed gedragen en inspirerende vraagstelling te komen voor de

Midden-Delfland conferentie, organiseerde de regiegroep een miniconferen-

tie van één dag. Aan die conferentie namen ca. 30 mensen deel, afkomstig

uit de belangrijkste betrokken partijen.

Het effect van de mini-conferentie was groot. De deelnemers zagen in dat

de opgave complex was. Het brainstormen over de belangrijkste ontwik-

kelingen en trends, de discussie over de juiste formulering van de opgave

en het inventariseren van alle betrokken partijen overtuigden de deelnemers

van de noodzaak om met veel partijen tezamen de gebiedsvisie te ontwik-

kelen.

Als symbool dat alle betrokken partijen

een aandeel hadden in de instandhou-

ding en versterking van Midden-Delfland,

kregen de deelnemers aan het einde

van de conferentie een ‘certificaat van

aandeel’. Dit certificaat gaf aan dat zij

aandeelnemer van Midden-Delfland zijn.

Ook deelde de gemeente ‘plannenpas-

sen’ uit. Een soort ‘creditkaart’ waarmee

zij aantoonde dat zij elk initiatief om op

weg naar de FutureSearch conferentie

iets te organiseren toejuichte en mogelijk

wilde maken.

DE MINICONFERENTIE HAD VIER DOELEN:

> de deelnemers kennis laten maken met de principes van FutureSearch

> het bepalen van de centrale opgave voor de grote conferentie

> het vaststellen van de tijdhorizon

> het inventariseren van alle uit te nodigen partijen.

MIDDEN-DELFLAND 2025:

EEN STERK® LANDSCHAP VOOR DE ZUIDVLEUGEL VAN DE RANDSTAD.

Sterk® staat voor:

> identiteit > open, rust en ruimte

> economisch draagvlak > dynamisch

“We

hebb

en w

eini

g tij

d en

vee

l te

doen

. Lat

en w

e de

tijd

nem

en v

oor w

at w

e do

en.”

[Osc

ar W

ilde]

Een geslaagde FutureSearch conferentie staat of valt met het formuleren van de juiste

veranderopgave. Deze moet uitdagend en uitnodigend zijn met een voelbare urgentie.

Tegelijkertijd moeten in de vraagstelling de grenzen duidelijk worden aangeven. De op-

gave bepaalt uiteindelijk welke partijen voor de conferentie worden uitgenodigd.

In FutureSearch speelt de tijd een belangrijke rol. Er wordt veel tijd besteed aan het

vormen van een gedeeld beeld van het verleden voordat de deelnemers zich buigen over

de gewenste toekomst. Er moet overeenstemming ontstaan over de complete tijdhorizon

voor de FutureSearch conferentie: hoe ver kijken we terug en hoe ver vooruit?

De definitieve opgave voor het ontwikkelen van de gebiedsvisie werd:

32 33

Op weg naar de Midden-Delfland conferentieTussen de mini-conferentie en de Midden-Delfland conferentie organiseer-

den verschillende partijen activiteiten, zoals:

> de agrariërs die met elkaar een landbouwvisie ontwikkelden, waardoor zij

beter hun inbreng konden leveren tijdens de conferentie

> de Midden-Delfland Vereniging, het waterschap Delfland en de gemeente

Midden-Delfland die samen met andere geïnteresseerden verschillende

beheermogelijkheden voor het gebied verkenden

> de Midden-Delfland Vereniging die tal van activiteiten en bijeenkomsten

organiseerde met en voor haar leden. De jaarlijkse Midden-Delfland

dag in juni werd benut om de bevolking meer bij de ontwikkeling van de

gebiedsvisie te betrekken. Mensen werden onder andere gevraagd welke

activiteiten zij graag in het gebied wilden zien

> de gemeente die het initiatief nam voor een expertmeeting over de grond-

problematiek.

Uitnodiging voor de conferentieDe resultaten van de miniconferentie werden verwerkt in een kleurrijke

infographic met daarin zowel de opgave, de vele invalshoeken en alle

betrokken partijen. Deze infographic diende als uitnodiging voor de grote

conferentie. Het gaf de genodigden in een oogopslag een duidelijk beeld

waar het in de Midden-Delfland conferentie om zou gaan en

wie alle betrokkenen waren.

Een infographic als verslag is niet alleen fancy, maar ook effectief. Veel meer dan een

stuk tekst nodigt een infographic uit tot lezen en bestudering. Iedereen wordt zich in een

oogopslag bewust van de volle complexiteit van de opgave.

Een infographic is een visualisatie van een

proces of een visie. De nadruk ligt op het vi-

sualiseren van kennis, inzichten, processen,

ideeën, doelen en de emoties die mensen

daarbij ervaren, eventueel via metaforen die

de werking illustreren.

Zo’n visualisatie kan nuttig zijn als onderdeel

van een veranderproces of visiesessie door-

dat het een geheugensteun kan vormen voor

de uitkomsten ervan. De inzet en productie van

dit communicatiemiddel kan ook de helderheid

van werkprocessen en de identificatie van

taken daarbinnen vergroten. Hierdoor ontstaat

een (bewustwordings)proces van (vaak

vernieuwde) betrokkenheid voor gezamenlijk

overeengekomen doelen.

“Ver

tel h

et m

ij en

ik z

al h

et v

erge

ten,

laat

het

mij

zien

en

ik z

al h

et m

ij he

rinne

-re

n, b

etre

k m

ij er

in e

n ik

zal

het

beg

rijpe

n.” [

Chi

nees

spr

eekw

oord

]

34 35

Samen naar een sterk landschapVoorafgaande aan de Midden-Delfland confe-

rentie werd een krant gemaakt: ‘Samen naar

een sterk landschap’. Deze diende om alle

genodigde partijen een beeld te geven van de

uiteenlopende visies op het gebied. Jour-

nalisten interviewden verschillende partijen

variërend van schoolkinderen en agrariërs tot

de minister van Volkshuisvesting Ruimtelijke

Ordening en Milieu.

De krant ‘Samen naar een sterk landschap’

gaf duidelijk aan waarom het gebied versterkt

moest worden. Er bleek ook uit dat niemand

de wijsheid in pacht had en dat er geen

eenduidig probleem of oplossing bestond voor

Midden-Delfland. De krant gaf een prachtig

bewijs voor de noodzaak van een participatief

proces. De visies op de gewenste ontwik-

kelingen in het gebied verschilden enorm.

Tegelijkertijd werd een zekere overlap in al

die visies duidelijk.

Naast alle deelnemers ontvingen ook alle

inwoners van het Midden-Delflandgebied

deze opiniekrant. Op deze wijze werden zij

op de hoogte gesteld van het proces rondom

de gebiedsvisie. Ook werden zij uitgenodigd

hun visie op de toekomst van het gebied te

geven.

Govert van Oord, voorzit-

ter van de Midden-Delfland

Vereniging, geeft toe dat hij in

het begin enigszins aarzelend

was, niet zozeer over de

methode maar wel over de

context. “We hadden met een

gemeente te maken die een

beperkte ervaring had in het

voeren van inhoudelijke debat-

ten. Ik zou zelf een bureau

hebben gekozen dat heel sterk

was gericht op de inhoud in

plaats van op het proces “Maar

het is hem alleszins meegeval-

len. “Er is een houtsnijdend

resultaat uit voortgekomen.

Het proces is zodanig dat het

mensen motiveert verant-

woordelijkheid te nemen voor

het proces en het resultaat.

Daarbij is er een goed stuk ge-

maakt, dat het enthousiasme

van de groep weerspiegelt. Wij

gaan er als vereniging nu mee

aan de slag.”

Een opiniekrant kan twee doelen

dienen. De krant kan alle betrokke-

nen laten zien dat de wijze waarop

naar het verandervraagstuk wordt

gekeken afhankelijk is van wie er

kijken, hoe zij kijken en met welke

achtergrond zij kijken. En dat er

dus vele interpretaties en

oplossingen

zijn. Tegelijkertijd biedt

zo’n uitgave de mogelijk-

heid om een brede kring

van betrokkenen, die niet

tijdens de FutureSearch

conferentie aanwezig

kunnen zijn, een

beeld te geven

waar het tijdens

de conferentie

over gaat. Op

basis daarvan

kunnen zij

hun visie

meegeven

aan de

conferen-

tiedeel-

nemers.

“De

war

e on

tdek

king

srei

s be

staa

t nie

t uit

het z

oeke

n va

n ni

euw

e ve

rgez

icht

en, m

aar i

n he

t krij

gen

van

nieu

we

ogen

.” [P

rous

t]

3� 3�

De conferentie: Midden-Delfland 2025Na een voorbereiding van ruim 9 maanden vond op 8, 9 en 10 september

2005 de Midden-Delfland conferentie plaats. Gedurende 2 ½ dag maakten

in totaal 125 mensen, afkomstig uit 63 organisaties, samen de toekomstvi-

sie en het uitvoeringsplan.

De conferentieruimte, een speciaal daarvoor ingerichte, net opgeleverde

moderne ligboxenstal lag midden in het gebied. Op weg ernaartoe reden

de deelnemers dwars door het open gebied. Aan de horizon zagen zij de

contouren van de omliggende en oprukkende steden, industrieën en glas-

tuinbouw. Ter plekke ervoeren zij de oase van rust en natuur die de ruimte

en het landschap hen bood. De ligboxenstal bood alles: frisse lucht, uitzicht

op het gebied, volop ruimte en een prachtige omgeving.

Enkele dagen voor de conferentie ontvin-

gen de deelnemers een conferentiemap.

Daarin zat alle informatie die nodig is voor

een succesvolle conferentie: het program-

ma, alle opdrachten, de spelregels en

inhoudelijke stukken die verschillende

partijen ter voorbereiding op de

conferentie hebben opgesteld.

De conferentiemap was in

de huisstijl van het project

vormgegeven.

De kwaliteit van

de conferen-

tiezaal is mede

bepalend voor

het succes van

een FutureSearch

proces. Tijdens de

conferentie komen

alle deelnemers in

één ruimte bij el-

kaar. Er zijn geen

kleine zaaltjes,

wel plekken waar

kleinere groepen

rustig met elkaar

kunnen werken

in een gezonde

omgeving.

Transportondernemer Dirk Post, was in het begin

best sceptisch. Hij had veel negatieve verwachtin-

gen omdat de mensen van FutureSearch niet uit

het gebied kwamen en de cultuur niet kenden. Hij

was er verbaasd over dat tijdens de conferentie er

maar twee mensen ‘voor de klas’ stonden die de bal

teruggaven aan de aanwezigen. “Dat was echt een

cultuurschok.” Hij vindt het een compliment waard dat

ze het in drie dagen voor elkaar hebben gekregen om

125 mensen een plan te laten maken, die daar ook

nog verantwoordelijkheid voor nemen. Het succes

heeft er in gelegen dat er goed naar de mensen is

geluisterd en dat ze geprikkeld werden om hun eigen

belang te koppelen aan het algemene belang.

“Als

je n

iet w

eet w

aar j

e he

en g

aat,

wee

t je

ook

niet

wan

neer

je e

r ben

t.”

38 39

FutureSearch principes

Midden-Delfland 2025, een sterk® landschap

Principes

1.alle parti�en die �elang he��en �i�

alle parti�en die�elang he��en�i�

de uitkomst zi�n in deze ruimte

aanwezig

2. ki�k eerst naar het geheel alvorens

deeloplossingen te ontwikkelen

3. zet niet de pro�lemen maar de

gezamenli�k gewenste toekomst

voorop

4. elke groep organiseert zichzel�� en

elke groep organiseert zichzel�� en

iedereen is verantwoordeli�k voor het

eigen handelen

een FutureSearch conferentie

De Agenda

DonderdagmiddagStap 1: Verleden

Donderdagavond envrijdagochtendStap 2: Heden

VrijdagmiddagStap 3: Toekomst

Vrijdagmiddag enzaterdagochtendStap 4: Overlap in detoekomstbeelden

ZaterdagochtendStap 5: Acties

Vijf stappen

Dag 1Net als bij veel andere

conferenties werd de bij-

eenkomst geopend door de

belangrijkste sponsoren: de

burgemeester van Midden-

Delfland en de gedepu-

teerde van de provincie

Zuid-Holland. Behalve een

historicus die was uitgeno-

digd om in vogelvlucht de

ontwikkeling van het gebied

te schetsen, waren er geen

inleidingen.

Aan het begin van de conferentie worden de spelre-

gels toegelicht. Dit zijn een paar basale afspraken

over de manier waarop de gesprekken in de kleine

groepen en in de voltallige groep worden georga-

niseerd en begeleid. Er wordt stilgestaan bij wat

de deelnemers kunnen verwachten aan emoties

en gevoelens. Tijdens de conferentie hangen

alle resultaten van de groepen voortdurend

zichtbaar in de conferentiezaal.

Het programma van een FutureSearch

conferentie heeft een vaste structuur.

Het leidt de hele groep via samenhan-

gende stappen door de tijd:

het verleden – het heden –

de toekomst – het heden.

40 41

Na de korte introducties was de vloer volledig aan de deelnemers. Hen

werd gevraagd zich te verplaatsen naar de periode 1955 - 2005. Op drie

tijdlijnen brachten zij met elkaar belangrijke gebeurtenissen en mijlpalen in

beeld in hun persoonlijke geschiedenis, in de wereldgeschiedenis en in de

ontwikkeling van Midden-Delfland. Vervolgens analyseerden zij in kleine,

gemengde groepen de tijdlijnen. Wat vertelden deze verhalen hen over

de opgave waar zij voor stonden? Het merendeel van de deelnemers aan

de conferentie bleek een traditioneel beeld te hebben van het platteland,

gebaseerd op hun eigen persoonlijke geschiedenis. Enkele deelnemers

waarschuwden dat dit een gevaar inhield voor de visievorming, aangezien

de gemiddelde leeftijd van de aanwezigen hoog was. Wie zou de wensen

van de toekomstige generaties bewaken?

Door het in beeld brengen van de geschiedenis van het vraagstuk wordt de historische context voor iedereen direct zichtbaar. Welke gebeurtenissen in het verleden beïn-vloeden het gebied en de deelnemers nog steeds? Welke bepalen de houding ten opzichte van het vraagstuk? Er is nog een ander effect. De deelnemers worden mede door deze opdracht een ‘groep’. Hiërarchische en status-verschillen verdwijnen. Duidelijk wordt dat iedereen deel uitmaakt van dezelfde wereld en dat onze persoonlijke geschiedenissen veel overeenkomsten vertonen. Allemaal belangrijke voorwaarden om later met elkaar op gelijkwaar-dig niveau in gesprek te komen.

42 43

Bij FutureSearch blijven verschillen van inzicht en opvatting zichtbaar. Er wordt nooit geprobeerd deze verschillen te verbergen of te verdoezelen. Natuurlijk ontstaan er discus-sies over wat ‘waar’ en ‘niet waar’ is. Maar als deelnemers, ook al is dat er maar één, niet overtuigd kunnen worden, blijft de tegengestelde opvatting zichtbaar. Zo kunnen er bij het inventariseren van de trends en ontwikkelingen elkaar volstrekt tegensprekende items op de ‘mind map’ terecht komen.

Een FutureSearch conferentie kent twee onderbrekingen van één

nacht. Dit wordt bewust zo gedaan om de deelnemers de kans te

bieden om buiten de sfeer van de conferentie een en ander opnieuw op

zich te laten inwerken en te verwerken. Het voorkomt het ontstaan van

‘groupthink’ en tunnelvisies.

Na het verleden richtten de deelnemers de blik op het

heden. De voltallige groep brainstormde over alle trends

en ontwikkelingen die zij van belang vonden voor Mid-

den-Delfland. Elke deelnemer kreeg de kans zijn eigen

inbreng te leveren. Twee deelnemers beheerden de

‘mind map’, waarop zij alle resultaten schreven.

Plenair is vervolgens de betekenis van enkele belangrij-

ke trends en ontwikkelingen besproken, van prioriteiten

voorzien en geclusterd. Hiermee eindigde de eerste dag

van de conferentie.

Kees Boks is als projectsecretaris nauw betrok-

ken geweest bij het ontwikkelen van de gebiedsvisie.

Met FutureSearch is het volgens hem gelukt om alle

partijen uit de regio bij elkaar te brengen en vanuit een

gemeenschappelijk vertrekpunt de visie te ontwik-

kelen. “Als gemeente hebben we ons gecommitteerd

om Midden-Delfland open te houden, maar wilden

de andere partijen, zoals de omliggende gemeenten,

dat ook, was de vraag?” Hij vond het best spannend

omdat je niet met een concreet inhoudelijk doel

werkt. “Er wordt meer op het proces dan op inhoud

gestuurd. Maar het resultaat mag er zijn. Nu hebben

we als gemeente de opdracht de visie uit te werken

en door te pakken. Het einde van FuterSearch is het

begin van het uitvoeringstraject.”

44 45

Dag 2De tweede dag startte in kleine groepen. Deelnemers die één bepaald

belang met elkaar deelden zaten bij elkaar. Zo was er één groep rond het

ondernemersbelang, één rond het agrarische belang, één rond het water-

belang en één rond het bestuurlijke belang. Deze homogene groepen analy-

seerden de trends en ontwikkelingen opnieuw. Plenair vertelden de groepen

vervolgens aan elkaar wat vanuit hun gezichtspunt de belangrijkste trends

en ontwikkelingen waren. Zij gaven daarbij aan wat zijzelf al voldoende én

nog onvoldoende doen om op deze trends en ontwikkelingen in te spelen.

Als vanzelf begonnen groepen na alle presentaties aan te geven wat zij, nu

zij alle anderen aangehoord hadden, van hun eigen opstelling ten opzichte

van het gebied vonden. Op sommige activiteiten waren ze trots, andere

konden ze, bij nader inzien, beter niet meenemen naar de toekomst.

Aan het einde van het gesprek over het heden vormen de deelnemers

veel meer één groep dan aan het begin van de conferentie. Zij hebben

elkaar een blik gegund in hun achtergronden, in wat hen bezig houdt en in

het perspectief van waaruit zij naar het vraagstuk kijken. Er ontstaat meer

begrip voor ieders positie en opstelling. De aanwezigen voelen en merken

hoe intens iedereen betrokken is bij het vraagstuk dat voorligt. Tegenstellin-

gen vallen niet weg, maar komen in een ander perspectief te staan. Doordat

iedereen zijn perspectief deelt, krijgen alle betrokkenen inzicht in het totale

vraagstuk.

In een FutureSearch conferentie spreken de deelnemers alleen oordelen uit over hun eigen

opstelling en handelingen. Zij oordelen niet over elkaar. Wel kunnen de groepen op elkaar rea-

geren en kunnen zij aangeven of zij het beeld dat anderen van zichzelf hebben ook herkennen.

Hiermee worden (meestal onuitgesproken) beelden die groepen vaak van elkaar hebben en die

hun houding ten opzichte van elkaar bepalen, zichtbaar gemaakt.

4� 4�

“Het

is z

eer r

iska

nt o

m te

pro

bere

n ze

lf de

toek

omst

te b

epal

en, m

aar m

inde

r ris

kant

dan

dit

na te

late

n.

We

kunn

en a

lleen

dan

zel

f de

toek

omst

bep

alen

als

we

het o

ude

kunn

en o

pgev

en.”

[Pet

er D

ruck

er]

Met het beeld van het verleden en het heden voor ogen, was de groep

klaar voor de volgende stap: de toekomst. In kleine groepen bogen de

deelnemers zich over de vraag: hoe willen wij dat Midden-Delfland er op

9 september 2025 uit ziet en hoe denken wij daar te kunnen komen? De

groepssamenstelling was vrij op één uitzondering na: er werd één groep

met uitsluitend jonge deelnemers gevormd (geboren na 1970). De wat

verder gelegen toekomst is immers van hen.

Elke groep kreeg de kans om op haar eigen creatieve wijze de toekomst te

verbeelden. Hiervoor was allerlei materiaal beschikbaar. Deze stap maakte

veel energie en creativiteit los. De deelnemers kregen eindelijk de kans

hun beelden over de toekomst van Midden-Delfland met anderen te delen

en te visualiseren. Met veel enthousiasme werden de resultaten aan elkaar

gepresenteerd.

Bij een van de presentaties ontstond enige commotie. De deelnemers die

geen inwoners waren van Midden-Delfland werd gevraagd de zaal te verla-

ten. Na betaling van € 1 konden zij weer terugkeren. Ongeveer de helft van

de groep verliet confuus de zaal. In tweede instantie riep deze actie heftige

reacties op. Mensen voelden zich niet gezien in de bijdragen die zij leverden

aan de conferentie en aan het gebied. De groep had enige tijd nodig om de

ontstane situatie te bespreken en af te ronden voordat zij toe was aan het

nemen van de volgende stap.

Bij de verbeelding

van de toekomst

richten de groepen

zich op de centrale

opgave van de con-

ferentie. Die opgave

moet zodanig zijn

geformuleerd dat

het de deelnemers

stimuleert om vanuit

het geheel te denken

en niet vanuit ieders

eigen belang. In de

voorgaande stappen

heeft iedereen een

beeld van de totale

context van de op-

gave gekregen.

Het is belangrijk om

in zo gevarieerd

mogelijke groepen de

blik op de toekomst

te werpen. Juist de

combinatie van ver-

schillende disciplines

en belangen leidt tot

vernieuwend denken.

De vorm van de presentaties is volledig vrij. Wel wordt aan de deelnemers

gevaagd zo concreet, levendig, sprekend en beeldend mogelijk te zijn. Om

luchtfietserij te voorkomen is het belangrijk een aantal eisen te stellen aan

de inhoud. De deelnemers moeten de geschetste visie echt willen, hij moet

aantrekkelijk zijn, letterlijk en figuurlijk en hij moet realistisch zijn.

Nadat de presentaties van de toekomstvisies waren afgerond, inventariseer-

den alle groepen in een aantal ronden de overlap en de verschillen in de

visies. Ook werd hen gevraagd een overzicht te maken van alle genoemde

acties die hadden bijgedragen aan de verwezenlijking van de visies. Nadat

er een compleet overzicht hing, eindigde de tweede dag.

Bij het inventarise-

ren van de overlap

en de verschillen

in de visies zien de

deelnemers dat de

overlap vaak vele

malen groter is dan

zij bij aanvang van

de conferentie ver-

wachten. Er ligt ech-

ter ook een risico op

de loer. Ook al zijn

de gepresenteerde

toekomstvisies zeer

concreet, de uit-

eindelijke ‘eens’ en

‘oneens’ lijst wordt

nog wel eens op een

hoog abstractieni-

veau geformuleerd.

Gelukkig zijn er altijd

deelnemers die dit

signaleren en de

ruimte creëren om

weer de diepte in te

gaan.

48 49

Dag 3Bij het begin van de derde dag bleek dat veel deelnemers niet tevreden

waren over het resultaat van de tweede dag. De ‘eens’ en ‘oneens’ lijst was

volgens hen geen goede afspiegeling van de vernieuwende en verfrissende

ideeën uit de toekomstvisies. Doorgaan met deze uitkomsten zou hen geen

energie geven. Zij wilden terugkeren naar de toekomstvisies, van daaruit

een aantal thema´s benoemen en deze verder uitdiepen. Zij vonden veel

weerklank in de voltallige groep. In no time stonden er 11 personen voor

de zaal, ieder met een thema dat zij wilden uitwerken. Groepen waren snel

gevormd.

Na één uur intensief werken konden alle groepen hun resultaten presente-

ren. Het verhaal van de eerste groep riep vragen op. Een andere groep gaf

echter aan de antwoorden te hebben. Dit ging twee presentaties zo door.

De overige presentatoren vormden daarop uit zichzelf een rij om op samen-

hangende wijze hun resultaten te laten zien. Voor ieders ogen ontrolde zich

de totale gebiedsvisie. Deze werd nog eens extra zichtbaar in de structuur

van de gebiedsvisie die één groep had gemaakt met thema´s en onderwer-

pen uit de afgelopen dagen. Niemand zag aanleiding de visie nog op punten

ter discussie te stellen.

Geef mensen

de ruimte, laat

hen merken dat

het succes van

de conferentie

van hen afhangt.

Veel deelnemers

ervaren dit

aanvankelijk

als een

cultuurshock.

Zij nemen

echter snel hun

verantwoorde-

lijkheid op. Soms

aangemoedigd

door een kleine

kopgroep.

Het is belangrijk dat ieder-

een in kan stemmen met de

uiteindelijke toekomstvisie en

dat die bij alle aanwezigen

eenzelfde enthousiasme en

energie oproept. Verder geldt

dat ook degenen die niet

bij de conferentie aanwezig

waren, maar wel met de visie

te maken krijgen, deze moeten

kunnen begrijpen.

Als

erg

ens

muz

iek

in z

it, m

oet j

e di

e va

ak z

elf m

aken

Bij FutureSearch doen de deelnemers mee op basis van zelfmanagement en nemen ze

verantwoordelijkheid voor hun eigen handelen. Ontstaat er een situatie waar een of meer

deelnemers zich niet prettig bij voelt, dan krijgen zij alle ruimte om dit bespreekbaar te ma-

ken. De procesbegeleiders zorgen er tijdens de conferentie voor dat er geen deelnemer(s)

worden buitengesloten of zich alleen voelen staan. Zij houden in de gaten of de groep als

totaal eraan toe is om de volgende stap te nemen.

50 51

Ten slotte bogen alle deelnemers zich - soms individueel soms met

anderen - over de vraag welke acties en projecten zij zullen ondernemen

om de nu gedeelde visie waar te maken. Deze acties bevatten ook afspra-

ken over de onderlinge afstemming, coördinatie en samenwerking bij de

uitvoering.

Aan het slot van de conferentie presenteerden alle deelnemers hun indivi-

duele en gezamenlijke actieplannen. Sommige startten al de week na de

conferentie. Om het uitgesproken commitment extra kracht te geven werden

de – trots kijkende – deelnemers met hun actieplannen op de foto vastge-

legd.

Bij een goede FutureSearch voelen de deelnemers zich als co-creator

medeverantwoordelijk voor het resultaat van de conferentie en zijn zij

gemotiveerd om iets met de resultaten te doen. De onderlinge verhoudingen

in het netwerk zijn wezenlijk veranderd. De deelnemers zullen elkaar blijven

herinneren aan hun gezamenlijke avontuur tijdens de conferentie. Volgens Tineke Ruijgh, lid van het Dagelijks Be-

stuur bij het Hoogheemraadschap van Delfland,

heeft FutureSearch het proces om tot een gebieds-

visie te komen voor Midden-Delfland een duw in de

goede richting gegeven. De driedaagse conferentie

was wat ze verwacht en gehoopt had. Ze geeft aan

dat, doordat de conferentie zo’n succes was, een

goede nazorg van groot belang is. Er zijn grote

verwachtingen gewekt bij veel mensen. Ook zou zij

graag de spelregels nog iets beter uitgelegd zien.

Zoals het belang alle drie de dagen mee te maken.

Wie na de tweede dag afhaakte, had waarschijnlijk

een kater. Ook had wat haar betreft meer aandacht

moeten worden besteed aan het voorwerk van de

verschillende belangengroepen. Die sneeuwde nu een

beetje onder, maar ondanks deze kritiekpunten is ze

blij met het resultaat, de gebiedsvisie! Zij wijst tot slot

nog op het belang van de conferentieruimte, die moet

passen bij het doel van de bijeenkomst. “In Midden-

Delfland konden we zo vanuit de stal het onderwerp

van de visie steeds zien, horen, ruiken en voelen, dat

was onbetaalbaar.”“Id

eas

won

’t ke

ep: s

omet

hing

mus

t be

done

with

them

.” [A

.N. W

itheh

ead]

52 53

Doorbraken De Midden-Delfland conferentie leidde tot verschillende doorbraken in het

denken en handelen van de deelnemers:

1. iedereen is doordrongen van het gemeenschappelijke belang: ver-

sterking en behoud van Midden-Delfland® voor alle inwoners van de

Zuidvleugel van de Randstad

2. hierdoor heeft de decennialange interne gerichtheid van Midden-Delf-

land plaats kunnen maken voor een verbinding tussen de kwaliteiten

van Midden-Delfland® - een uniek en schaars hoogwaardig landschap in

de Zuidvleugel van de Randstad - en de omliggende steden

3. de agrariërs hebben voor het eerst gezamenlijk hun visie op hun spe-

cifieke rol in het gebied gedefinieerd. Daarmee is hun rol in een breder

perspectief komen te staan. Zij gaan met het waterschap het landschap

beheren en krijgen hun groene en blauwe diensten in de toekomst

marktconform vergoed

4. ondernemers, die zich jarenlang afzijdig hebben opgesteld, zijn zich met

een enorme schok bewust geworden van het krachtenveld waar zij deel

van uitmaken. Zij gaan zich anders organiseren. Een fusie tussen de

ondernemersverenigingen wordt voorbereid

5. de gemeente Midden-Delfland zal – in plaats van de provincie – de een-

heid in het gebied bewaken

�. alle sleutelpartijen in het gebied bundelen en integreren hun geldstro-

men die zijn gericht op de ontwikkeling en het beheer van Midden-Delf-

land

�. een nieuw instrument, het landschapsontwikkelingsplan (LOP) zal

leidend zijn voor de ruimtelijke ontwikkeling en inrichting van Midden-

Delfland. De basiskwaliteiten van de deelgebieden bepalen de ondergrens

van de ontwikkelingen

8. het openbaar bestuur geeft ruimte aan agrariërs en ondernemers om zelf

aan te geven hoe hun initiatieven bij de basiskwaliteiten van de deelgebie-

den passen en zoekt, indien nodig, actief mee naar alternatieven

9. de bestuurlijke cultuur verandert van nee, tenzij naar ja, mits ….

Angst en bescherming maken plaats voor ambitie en versterking

10. alle betrokken overheden, maatschappelijke groeperingen en ondernemers

werken intensief met elkaar samen in een nieuw op te zetten uitvoerings-

organisatie om de inrichting en het beheer van het gebied gezamenlijk in

goede banen te leiden.

“Wat een vaag gedoe,” was de eerste gedachte van

Tineke van Nimwegen, raadslid van de gemeente

Den Haag, luisterend naar een presentatie tijdens de

eerste bijeenkomst van de regiegroep Midden Delf-

land. “Het klonk mooi, maar het was me te abstract

en niet duidelijk hoe de mensen van FutureSearch

precies werkten, maar gaandeweg zetten zij de

mensen wel op een slimme manier aan het werk en

wisten ook de betrokkenheid te vergroten. En het

is een boeiend proces geworden, juist ook door de

inzet en betrokkenheid van velen. Op de miniconfe-

rentie werd ik helemaal enthousiast. We waren daar

echt concreet een aanzet tot een toekomstvisie aan

het ontwerpen, met medewerking van vele potentiële

partners. De regiegroep werkte goed samen zodat

we ook vooruitgang boekten en daar weer nieuwe

energie van kregen. De kerndoelen werden goed

geformuleerd en uitgetest, ter voorbereiding van het

septembercongres.

Het congres zelf vond ze een ervaring op zich,

waarin vele nieuwe kennis is verkregen dankzij de

inzet van velen. Confronterend vond zij het moment

dat mensen die niet in Midden-Delfland woonden

uit de zaal werden gestuurd. Dit maakte volstrekt

duidelijk dat dit contraproductief was en dat partners

elkaar nodig hadden. Wel vindt ze dat er meer werk

mag worden gemaakt van de nazorg, daar is te

weinig aan gedaan.

Je ziet het pas als je het doorhebt [J. Cruijff]

54 55

1 Journalistiek verslag

Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 6

JOURNALISTIEK VERSLAG MIDDEN-DELFLAND CONFERENTIE125 conferentiegangers ontwikkelen samen gebiedsvisie voor het jaar 2025

Midden-Del and op weg naar sterke toekomstdoor Willem SchramaMidden-Delfland, ook wel het kleine Groene Hart van Zuid-Holland genoemd, blijft in de komende 20 jaar een duurzaam ontwikkeld open cultuurlandschap waarin rust en ruimte beeldbepalend zullen zijn. Kleinschaligheid blijft het devies, al zal het gebied het eilandimago van zich afwerpen. De scheiding tussen stad, platteland, recreatie, natuur en agrarische activiteiten zal vervagen, maar de kwaliteit van het landschap is de gemeenschappelijke noemer geworden, waaraan alle

nieuwe activiteiten in het gebied zullen worden aangepast.

Onder het motto ‘eenheid in verscheidenheid’ zal een sterk landschap worden ontwikkeld dat tegemoetkomt aan de behoeften van het heden zonder de behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen. Indachtig de wens een AA-merk op het gebied van natuur en recreatie te worden, zal voortdurend naar een balans worden gezocht om de 3 P’s van duurzame ontwikkeling (People, Planet, Profit) in evenwicht te houden. Op basis van een nieuw planologisch akkoord zal een ontwikkelingsmaatschappij in het leven worden geroepen die de toekomstige inrichting van het gebied begeleidt.

Meerdere functiesVoor het boerenbedrijf, van oudsher de belangrijkste landschappelijke en economische drager van het gebied, blijft een prominente plaats ingeruimd. Maar daarnaast zal er, afhankelijk van de kwaliteitskaart van het gebied, in toenemende mate

ook ruimte zijn voor tal van andere maatschappelijke functies als wonen, werken, natuur, recreatie, educatie en nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Vanuit een kwalitatief sterke landschappelijke waarde zal het gebied zich steeds meer gaan verweven met z’n omgeving. Groenstroken en watergangen zullen doordringen tot in de omliggende steden.

Indachtig de filosofie ‘de natuur gaat de stad in, de stad gaat de natuur in’ zal de landschappelijke

en recreatiefunctie van het gebied waar mogelijk worden versterkt, met de nadruk op een verbeterde infrastructuur van de boezemwateren. Aan de randen van dit 6600 hectare grote gebied tussen Delft, Den Haag, het Westland en de Waterwegsteden worden ‘toegangspoorten’ gecreëerd. Daar ontmoeten informatievoorziening, recreatieve en economische activiteiten elkaar. Maar eveneens is er de intentie om in het gebied zelf verloren gegane cultuurhistorische monumenten, zoals bijvoorbeeld Huis ten Dorp, weer te

Foto Willem Schrama

Foto Willem Schrama

Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 7

herbouwen en ze een verblijfsfunctie in Midden-Delfland te geven.

Medeproducent en mede-eigenaarDeze ambities zijn vastgelegd in de ‘Gebiedvisie Midden-Delfland 2025’, zoals die op 8, 9 en 10 september tijdens een driedaagse conferentie door zo’n 125 vertegenwoordigers van alle betrokken instanties, overheden, verenigingen en belangengroepen werd geformuleerd. Het initiatief hiertoe was genomen door de nieuwe fusiegemeente Midden-Delfland met als woonkernen Den Hoorn, Schipluiden en Maasland. Voor het ontwikkelen van deze gebiedsvisie had de gemeenteraad gekozen voor de FutureSearch-methode, een participatieve vorm

waarbij de deelnemende partijen zelf medeproducent en mede-eigenaar worden van de te ontwikkelen visie en de bijbehorende actieplannen.

De ‘Gebiedvisie Midden-Delfland 2025’ is het antwoord op de uit 1977 daterende en in 2008 aflopende Reconstructiewet Midden-Delfland, die een ingrijpende herverkaveling tot gevolg had en die het gebied in de afgelopen decennia bescherming bood tegen de oprukkende verstedelijking in de zuidvleugel van de Randstad. Tegelijkertijd ontwikkelde Midden-Delfland zich tot een gekoesterd natuur- en recreatiegebied voor de plm. 1,6 miljoen inwoners uit de stedelijke

gebieden eromheen.

Nieuwe economische dragersDe toekomstige behoefte van Midden-Delfland is vooral gelegen in nieuwe economische dragers die tegenwicht kunnen bieden aan het afnemend perspectief van de melkveehouderij en die tegelijkertijd zo weinig mogelijk afbreuk doen aan de duurzame ontwikkeling van het gebied. In de nu ontwikkelde gebiedsvisie wordt voorgesteld de ruimtelijke kwaliteiten per deelgebied te definiëren en vervolgens te bezien of een economische activiteit past in het desbetreffende gebied. Zo niet, dan wordt op basis van andere gebiedskwaliteiten bezien of dat

elders wél kan.

In die lijn ligt ook de intentie kleinschalige winkeliers- en horecabedrijven te clusteren langs de randen van de woonkernen, met als doel de leefbaarheid van deze kernen te vergroten. Grootschalige bedrijven zouden een plek kunnen krijgen in de aan het Westland grenzende Oude Campspolder en in de thans in ontwikkeling zijnde Harnaschpolder bij Den Hoorn. De versnipperde glastuinbouw in het gebied zou op den duur moeten verdwijnen.

GroeninstrumentariumDoor de relatief hoge grondprijzen en dientengevolge ook de kwijnende belangstelling voor bedrijfsopvolging, is het vrijwel zeker dat van de plm. 70 nog resterende boerenbedrijven in het gebied er op den duur nog meer zullen verdwijnen. Om die reden wordt gepleit voor een actief ‘groeninstrumentarium’ c.q. grondbeleid, waarvan ook een grondbank deel zal uitmaken. Deze bank koopt selectief vrijkomende gronden tegen marktconforme prijzen, en verpacht deze weer tegen bedrijfseconomisch haalbare waarden aan veehouders.

Een dergelijk groeninstrumentarium

Foto Willem Schrama

Foto Willem Schrama

Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 8

zou zich ook moeten richten op strategische grondverwerving, met als doel die grond te bestemmen als natuur- en recreatiegebieden en deze tegen marktconforme prijzen te doen beheren door boeren, teneinde hun bestaan in het gebied meer armslag te geven. Op deze wijze zouden recreatiegebieden meer en beter kunnen worden ingepast in het landschap van Midden-Delfland en kunnen ook de voor dit gebied zo kenmerkende grutto- en andere weidevogelpopulaties in de toekomst behouden blijven. De boeren zelf zullen meer en meer initiatieven tot nevenactiviteiten gaan ontwikkelen teneinde hun economische basis voor de toekomst te verbreden.

Visie waterbeheerOp het gebied van waterbeheer zal een nieuwe visie worden ontwikkeld, met als ideaalbeeld vrije kanoroutes door het hele gebied heen (’s winters schaatsroutes) en startpunten vanuit de verstedelijkte gebieden zelf. Als metafoor voor de verweving van Midden-Delfland met z’n omgeving zag tijdens de conferentie een bloemfiguur het licht, met groene ‘bladeren’ tot in de steden en evenzo blauwe ‘meeldraden’ in de vorm van nieuw aangelegde watergangen die aansluiten op alle grote boezemwateren in de zuidelijke Randstad. Op die wijze kunnen aan de randen van het gebied poorten en knooppunten worden ontwikkeld waaraan de kwaliteiten van Midden-Delfland kunnen worden opgehangen.

Blijkens een opmerking van Jeltje van Nieuwenhoven, gebiedsgedeputeerde van de provincie Zuid-Holland die de conferentie opende, zal een definitief besluit over de aanleg van het resterende tracé van de verlengde A4 richting Vlaardingen en Schiedam (die dwars door het gebied loopt) niet lang meer uitblijven. In weerwil van dat gegeven sprak de conferentie zich uit voor het ook in de toekomst autoluw houden van Midden-Delfland. De al eerder genoemde

poorten van het gebied zullen voor de bezoekers als transferia fungeren, waar men van de auto kan overstappen op (huur)fietsen, kano’s en andere kleine vaartuigen en mogelijk ook paarden. Die plekken zijn bij uitstek ook geschikt voor nieuwe horeca-activiteiten, verkoop van streekproducten en promotieloketten voor evenementen en activiteiten in het gebied.

KwartiermakerDe nieuwe gemeente Midden-Delfland is door de visieontwikkelaars aangewezen als kwartiermaker om procesmatig handen en voeten te geven aan alle tijdens de conferentie tentoongespreide ambities, met onder meer als taak in de komende drie jaar een planologisch akkoord te ontwikkelen waarin duidelijke de groene grenzen en de hoofdbestemmingen van het gebied worden aangegeven en waarin ook grondspeculatie wordt ontmoedigd.

Gezamenlijk is besloten tot het oprichten van een projectbureau, dat in een duidelijke regierol een brug slaat naar de omliggende gemeenten en de daar overeengekomen hoofdlijnen en financieringsconstructies weer terugkoppelt naar alle

betrokkenen in het gebied (ook de gemeenten Delft, Schiedam, Vlaardingen en Maassluis hebben immers delen van Midden-Delfland binnen hun grenzen). Aan de gemeente Midden-Delfland is gevraagd hiervan de coördinatie op zich te nemen.

Sprekend namens de Zuid-Hollandse Milieufederatie verwoordde mevrouw Ellen Verkoelen de uitkomsten van de conferentie als volgt: ‘Het allerbelangrijkste is een cultuuromslag in dit gebied, waaraan alle partijen zich committeren. Komt die er niet, dan staan we hier over drie jaar weer opnieuw. Alles wat we willen kan, maar alleen onder een krachtige regie. Een regie die ervoor zorgt dat alle betrokken partijen hun verantwoordelijkheid nemen en dus meedoen. Als dát lukt, kunnen we over drie jaar datgene mogelijk gaan maken wat we voor het jaar 2025 allemaal beogen.’

Het eerste exemplaar van de ‘Gebiedvisie Midden-Delfland 2025’ zal worden uitgereikt aan koningin Beatrix, die op 11 november in het kader van haar 25-jarig regeringsjubileum een bezoek brengt aan Midden-Delfland.

Foto Willem Schrama

2 Resultaten van zaterdag 10 septemberDe deelnemers bespreken met elkaar in groepen welke overlap en verschillen er bestaan in de visies op Midden-Delfland 2025. Daarnaast inventariseren zij alle genoemde acties.

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 10 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 11 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 12 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 13

De deelnemers vergelijken ingrote groepen hun lijsten en stellen van daaruit eennieuwe lijst met overeenkomstenen verschilleninvisies opl Deze nieuwe eens- en oneenslijsten verknippen zij tot afzonderlijke items en hangen deze op een verzamellijst op de muur.

Oneens

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 14

Eens

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 19

De deelnemers clusteren alle items, bespreken deze net zo lang tot zij overeenstemming hebben bereikt over de items die op de eens-lijst thuishoren. Daartoe checken zij de lijst op compleetheid, vullen hem zo mogelijk aan en herformuleren waar nodig bepaalde items. Hiermee wordt het gemeenschappelijke toekomstbeeld expliciet en ontstaat de gebiedsvisie Midden-Delfland 2025.

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 20 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 21 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 22 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 23

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 24 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 25 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 26 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 27 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 28

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 30 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 31 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 32Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 33

Uitwerking thema’s gebiedsvisie

Verschillende groepen hebben diverse thema’s uit de gebiedvisie verder uitgewerkt. De ideeën worden puntsgewijs gepresenteerd

Economisch perspectief landbouw, inclusief beheer Midden-Delfland

• Het open agrarische cultuurlandschap, met de status van Provinciaal Landschap, wordt beheerd door boeren

• Er zijn verschillende bedrijfsstijlen, ‘gewone’ boeren, boeren met recreatie, boeren met zorg, boeren met beheertaken. De boeren werken samen zodat er diversiteit van agrarische producten en diensten in het gebied aanwezig ontstaat.

• Goed werkende groene organisatie die verder gaat dan een grondbank en kan sturen met grond bij bedrijfsbeëindiging en opvolging en die het agrarische grondgebruik veilig stelt.

• Projectbureau en gebiedsmakelaar, waar mensen terecht kunnen met al hun vragen en waar ook geld vandaan kan komen.

• De boeren verlenen groene en blauwe diensten die marktconform betaald worden en economisch rendabel zijn

• Financieren van 2/3 van het beheer is al geregeld. Dat wordt gecontinueerd. Als de boeren ook beheerwerkzaamheden gaan doen voor het Recreatieschap moet dat ook betaald worden.

• Adoptie, niet alleen van dieren en appelbomen, maar ook van bijvoorbeeld grond, boeren etc.

• Goede verbindingen met het gebied buiten Midden-Delfland

Natuur en landschapAMBITIE• Behoud van de openheid van het landschap, dat ook zeer geliefd is bij de

grutto. Deze vogel krijgt een dominante plek. Als je kiest voor de grutto dan heeft dat ook consequenties voor alle andere ontwikkelingen.

• Creëer natuurgebieden met een hoge kwaliteit. Ackerdijkse polder staat in de top vijf van belangrijke natuurgebieden. Waarom zou dat ook niet mogelijk zijn voor de Vlietlanden? Een gebied hoeft niet groot te zijn om toch grote natuurwaarden te hebben. Wanneer we gaan voor AA-klasse geldt dat ook voor de natuur.

• De recreatiegebieden die aangelegd worden passen in het open landschap. Bos past daar niet in. Dat kan alleen aan de randen als de recreatie daar behoefte aan heeft.

• Water als infrastructuur voor het landschap. De aanleg van een grote plas is wenselijk. Ook de cultuurhistorie kan daarvoor als leidraad gelden.

ACTIEPUNTEN• Breng de Vlietlanden in de top 5.• Het vraagstuk recreanten versus weidevogels. Als er gekozen wordt voor

het maximale aantal bezoekers dan kan de grutto niet meer als beeldmerk dienen. Het is aan deskundige om een ondergrens aan te geven. Bij hoeveel recreanten kunnen er nog grutto’s voorkomen?

• Kap Akkerhoutsebos• Inpassing recreatiegebieden in het landschap en tegengaan verrommeling. • Uitzoeken hoe om te gaan met schaalvergroting?• Passen Schotse Hooglanders wel in een oer-Hollands landschap, zijn

Lakevelders of andere Hollandse koeien niet beter?• Goede communicatie regelen met achterban en toekomstige bezoekers • Draagvlak krijgen door beheerdersoverleg en overleg met de boeren die

in de toekomst de grutto’s gaan beheren. Zonder boeren kunnen er geen grutto’s leven?

Op een vraag of het nu over landschap of natuur gaat, werd geantwoord dat het landschap als uitgangspunt is genomen. De natuurgebieden vormen een deelverzameling van het landschap. Ook was er nog een opmerking dat je recreatie niet kan sturen alleen faciliteren.

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 34

Water• Een aantal groepen kende in hun visie voor 2005 meerwaarde toe aan de

waterinfrastructuur. Watergangen kunnen benut worden voor recreatie en geven meerwaarde aan het landschap.

• Water dient drie doelen: aan- en afvoer, veiligheid (niet over gesproken), drager van natuur en drager van recreatie.

• Er moet gezorgd worden voor veel meer kano- en schaatsroutes. Dat kan in de vorm van arrangementen, zoals In Delft een kano huren, eind varen en dan uitstappen op een bepaald punt waarvandaan de recreant op de fiets weer terug kan.

• Er moet nog meer waterberging komen (Dijkpolder). Dit kan zo ingezet worden dat het meerwaarde heeft voor Maasland. Dit vergt afstemming van beleid tussen waterschap en gemeente

• Verbetering aantrekkelijkheid van landschap bij bijvoorbeeld verbetering van kades, synergie met wandel- en fietspaden.

• In 20025 hebben alle gemeenten waterplannen, waarin hun visie staat op de rol van het water. Voor de nabije toekomst is afstemming landschapsvisie op watersysteem gewenst.

• De oevers van de watergangen zijn een goede plek voor natuur. Het onderhoud kan gebeuren door boeren die daarvoor groene diensten verrichten voort het waterschap. Op een aantal plekken, onder andere waar waterberging is voorzien, kunnen boeren mogelijk blauwe diensten gaan verlenen. Zo komt er geld in het gebied en blijft het landschap open.

Ruimtelijke kwaliteit• Er wordt afgestapt van de scheiding van functies. Het is wel de charme van

de eenvoud, maar het leidt tot ongewenste situaties en is niet goed voor het economische draagvlak in het gebied.

• Er wordt niet meer gesproken van functies in het gebied, maar uitgegaan van ruimtelijke kwaliteiten per deelgebied.

• Nieuw soort plattelandsondernemer bepalen de kwaliteit van het gebied.• Ontwikkelingsplanologie per deelgebied.• Op de kaart werden de volgende kwaliteiten onderscheiden:

o Rode vlekken, de poorten tot het gebied

o Groene vingers, stukken Midden-Delfland die de stad ingaan, overgang stad/land

o Gele slinger, plaats voor de verkoop van het gebied ( kunnen ook landbouwproducten zijn)

o Strook langs het Westland, overgangsgebied naar de kassen, een gebied met rode activiteiten

o Grote groene ovaal, gebied met grote landschappelijke kwaliteiten, zeg maar AA-merk

• In 2025 zijn per deelgebied nadrukkelijk de basiskwaliteiten benoemd. Dat is de ondergrens. Verder zijn er streefbeelden aangegeven. Die worden gekoppeld aan een uitvoeringsniveau. Wil nu iemand iets ondernemen dan kijkt hij of de onderneming in het streefbeeld past. Er zullen altijd dingen zijn die passen en dingen die minder passen. Maar daar is over te praten. Het aangeven van Ruimtelijke kwaliteiten stimuleert mensen initiatieven te nemen. Het vraagt wel een krachtig bestuur en een flexibel beleid.

• De knopen en poorten worden zo veel mogelijk ontwikkeld door particulieren.

Ondernemerschap• De ondernemers zijn bij de uitwerking van hun thema uitgegaan van het

bloemenmodel. Het open middengebied is de basis voor Midden-Delfland, daaromheen dringen de bloemblaadjes het stedelijke gebied in. Op de bloemblaadjes ontmoeten stad en platteland elkaar.

• Op elke bloemblaadje worden activiteiten ontwikkeld die passen bij het aangrenzende gebied en zo zorgen voor een versterking van het gebied. Bij Delft wordt zo ingezet op kennis, en bij het Westland op agrarische economie. Andere thema’s zijn gezondheid-welzijn, horeca, recreatie en kunst-cultuurhistorie. Op deze manier wordt het economische draagvlak vergroot en steunt dat niet alleen op agrarische zaken en recreatie.

• Er moet goed gekeken worden naar wat wel en wat niet kan, maar de ondernemers zijn creatief.

• Voorbeeld is samenwerking met een ziekenhuis om patiënten die herstellende zijn op te nemen in een huis dat ligt in de natuur. Natuur is goed voor gezondheid.

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 35

Poorten• Midden-Delfland en oostelijk van de A4 behoren tot de grootste

stiltegebieden in West-Nederland. Met de aanleg van de A4 verandert daar wel wat aan. Rust in het middengebied moet gekoesterd worden.

• Aan de randen komen poorten, die aansluiten op bestaande parkeervoorzieningen, waar de bezoekers worden opgevangen en ze de auto kunnen parkeren

• De poorten dienen als transferium. Vandaar kunnen de mensen het gebied in op de fiets, per kano, op de skates of lopend. Verder komt er horeca, verhuur van fietsen en/of kano’s, verkoop streekproducten, informatie over Midden-Delfland, de natuur, de cultuurhistorie en over wat er te doen is op het gebied van routes en evenementen.

• Overall komt er een digitale portal, waarop alle informatie van Midden-Delfland te vinden is. In de bibliotheek van Den Hoorn is op 10 september een informatiepunt geopend, waarin alle informatie over Midden-Delfland digitaal gebundeld is.

• De poorten zijn voorzien in Maasland bij de oude veiling, ook geschikt voor watersport; Kraaiennest, toegangspoort tot het Westland; Wateringseveld (langs de veilingroute samen met het Westland); Kerkpolder; Groene long A4; DOPNOAP/Spaland combinatie met golfbaan. Tijdens de discussie kwamen er nog twee bij, eentje in Delft Zuid en eentje in Vlaardingen.

• Herbouw kasteel Ten Dorp als conferentieoord. Het kasteel krijgt een geïsoleerde ligging, waarvoor je ook metaal een hele afstand moet afleggen.

• De poorten worden privaat gefinancierd door ondernemers die er brood inzien.

• Het openbaar vervoer naar de poorten moet verder uitgewerkt worden.

Duurzaamheid/Basiskringloopplan• Bij dit plan wordt uitgegaan van de fysieke ecologische kwaliteit, sociale

duurzaamheid en technische duurzaamheid. Er zijn korte lijnen tussen producent en consument

• De in Midden-Delfland geproduceerde agrarische producten worden zoveel mogelijk in de eigen regio verkocht.

• Er wordt geprobeerd de stedelijke markt open te breken, zodat het voedsel ook op de markten verkocht wordt. Er is een boerenmarkt in het centrum

van Den Haag, daar kunnen de producten verkocht worden. Ook de horeca kan streekproducten gebruiken.

• Bedrijven kunnen een omslag maken door dingen te produceren of aan te bieden voor de omgeving, zoals zorgboerderijen, buitenschoolse opvang of een beautyfarm. De gemeenten krijgen geld voor maatschappelijke ondersteuning, dat geld kan gebruikt worden om dit soort bedrijven op te zetten.

• Er komen nu 4000 leerlingen uit de omgeving op bezoek in Midden-Delfland, door goede verbindingen en uitvoerige excursies kunnen dat er meer worden. En waar blijven de eigen bewoners?

• Doelgroepen zijn allochtonen, die het gebied ingaan om yoghurt of andere melkproducten te kopen die zelf naar eigen smaak kunnen afmaken. Universiteiten, die de opleidingen van jonge mensen en bedrijfsopvolgers moeten ondersteunen en andere stedelijke dienstverleners, waardoor de binding met de stad verstrekt kan worden.

Economische bedrijvigheid/leefbaarheidEr wordt onderscheid gemaakt tussen platteland, de kernen en overige bedrijfsterreinen.

PLATTELAND• De bedrijvigheid verandert, het aantal landbouwbedrijven neemt af, er komt

grond vrij, die naar bestaande boerenbedrijven gaan of naar natuur.• Een aantal boerderijen heeft ook een recreatieve functie.• Privé-bewoning van vrijgekomen boerderijen, misschien kan er ook meer

bewoning op een boerderij plaats vinden door het clusteren van woningen voor bijvoorbeeld ouderen.

• Er is plaats voor een conferentiecentrum.• Er is plast voor zorgcentra die probleemjongeren, of minder valide

opvangen.• Er is ruimte voor ondernemerschap• Versnipperde glastuinbouw wordt buiten het gebied geplaatst, wel blijft het

areaal glastuinbouw gelijk• Verschillende bedrijventerreinen: agrarische terreinen, bedrijven terreinen

met midden- en kleinbedrijf en grootschalige bedrijventerreinen, voor deze

De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 42

Deelnemers met hun actielijsten

De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 43 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 44 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 45

De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 47 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 48 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 49 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 50 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 51

Resultaten van zaterdag 10 september

Resultaten van zaterdag 10 september

Resultaten van zaterdag 10 september

De acties

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 21 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 22 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 26 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 27 Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 32Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 33

Uitwerking thema’s gebiedsvisie

Verschillende groepen hebben diverse thema’s uit de gebiedvisie verder uitgewerkt. De ideeën worden puntsgewijs gepresenteerd

Economisch perspectief landbouw, inclusief beheer Midden-Delfland

• Het open agrarische cultuurlandschap, met de status van Provinciaal Landschap, wordt beheerd door boeren

• Er zijn verschillende bedrijfsstijlen, ‘gewone’ boeren, boeren met recreatie, boeren met zorg, boeren met beheertaken. De boeren werken samen zodat er diversiteit van agrarische producten en diensten in het gebied aanwezig ontstaat.

• Goed werkende groene organisatie die verder gaat dan een grondbank en kan sturen met grond bij bedrijfsbeëindiging en opvolging en die het agrarische grondgebruik veilig stelt.

• Projectbureau en gebiedsmakelaar, waar mensen terecht kunnen met al hun vragen en waar ook geld vandaan kan komen.

• De boeren verlenen groene en blauwe diensten die marktconform betaald worden en economisch rendabel zijn

• Financieren van 2/3 van het beheer is al geregeld. Dat wordt gecontinueerd. Als de boeren ook beheerwerkzaamheden gaan doen voor het Recreatieschap moet dat ook betaald worden.

• Adoptie, niet alleen van dieren en appelbomen, maar ook van bijvoorbeeld grond, boeren etc.

• Goede verbindingen met het gebied buiten Midden-Delfland

Natuur en landschapAMBITIE• Behoud van de openheid van het landschap, dat ook zeer geliefd is bij de

grutto. Deze vogel krijgt een dominante plek. Als je kiest voor de grutto dan heeft dat ook consequenties voor alle andere ontwikkelingen.

• Creëer natuurgebieden met een hoge kwaliteit. Ackerdijkse polder staat in de top vijf van belangrijke natuurgebieden. Waarom zou dat ook niet mogelijk zijn voor de Vlietlanden? Een gebied hoeft niet groot te zijn om toch grote natuurwaarden te hebben. Wanneer we gaan voor AA-klasse geldt dat ook voor de natuur.

• De recreatiegebieden die aangelegd worden passen in het open landschap. Bos past daar niet in. Dat kan alleen aan de randen als de recreatie daar behoefte aan heeft.

• Water als infrastructuur voor het landschap. De aanleg van een grote plas is wenselijk. Ook de cultuurhistorie kan daarvoor als leidraad gelden.

ACTIEPUNTEN• Breng de Vlietlanden in de top 5.• Het vraagstuk recreanten versus weidevogels. Als er gekozen wordt voor

het maximale aantal bezoekers dan kan de grutto niet meer als beeldmerk dienen. Het is aan deskundige om een ondergrens aan te geven. Bij hoeveel recreanten kunnen er nog grutto’s voorkomen?

• Kap Akkerhoutsebos• Inpassing recreatiegebieden in het landschap en tegengaan verrommeling. • Uitzoeken hoe om te gaan met schaalvergroting?• Passen Schotse Hooglanders wel in een oer-Hollands landschap, zijn

Lakevelders of andere Hollandse koeien niet beter?• Goede communicatie regelen met achterban en toekomstige bezoekers • Draagvlak krijgen door beheerdersoverleg en overleg met de boeren die

in de toekomst de grutto’s gaan beheren. Zonder boeren kunnen er geen grutto’s leven?

Op een vraag of het nu over landschap of natuur gaat, werd geantwoord dat het landschap als uitgangspunt is genomen. De natuurgebieden vormen een deelverzameling van het landschap. Ook was er nog een opmerking dat je recreatie niet kan sturen alleen faciliteren.

Resultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september - Midden-DelResultaten van zaterdag 10 september and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 34

Water• Een aantal groepen kende in hun visie voor 2005 meerwaarde toe aan de

waterinfrastructuur. Watergangen kunnen benut worden voor recreatie en geven meerwaarde aan het landschap.

• Water dient drie doelen: aan- en afvoer, veiligheid (niet over gesproken), drager van natuur en drager van recreatie.

• Er moet gezorgd worden voor veel meer kano- en schaatsroutes. Dat kan in de vorm van arrangementen, zoals In Delft een kano huren, eind varen en dan uitstappen op een bepaald punt waarvandaan de recreant op de fiets weer terug kan.

• Er moet nog meer waterberging komen (Dijkpolder). Dit kan zo ingezet worden dat het meerwaarde heeft voor Maasland. Dit vergt afstemming van beleid tussen waterschap en gemeente

• Verbetering aantrekkelijkheid van landschap bij bijvoorbeeld verbetering van kades, synergie met wandel- en fietspaden.

• In 20025 hebben alle gemeenten waterplannen, waarin hun visie staat op de rol van het water. Voor de nabije toekomst is afstemming landschapsvisie op watersysteem gewenst.

• De oevers van de watergangen zijn een goede plek voor natuur. Het onderhoud kan gebeuren door boeren die daarvoor groene diensten verrichten voort het waterschap. Op een aantal plekken, onder andere waar waterberging is voorzien, kunnen boeren mogelijk blauwe diensten gaan verlenen. Zo komt er geld in het gebied en blijft het landschap open.

Ruimtelijke kwaliteit• Er wordt afgestapt van de scheiding van functies. Het is wel de charme van

de eenvoud, maar het leidt tot ongewenste situaties en is niet goed voor het economische draagvlak in het gebied.

• Er wordt niet meer gesproken van functies in het gebied, maar uitgegaan van ruimtelijke kwaliteiten per deelgebied.

• Nieuw soort plattelandsondernemer bepalen de kwaliteit van het gebied.• Ontwikkelingsplanologie per deelgebied.• Op de kaart werden de volgende kwaliteiten onderscheiden:

o Rode vlekken, de poorten tot het gebied

o Groene vingers, stukken Midden-Delfland die de stad ingaan, overgang stad/land

o Gele slinger, plaats voor de verkoop van het gebied ( kunnen ook landbouwproducten zijn)

o Strook langs het Westland, overgangsgebied naar de kassen, een gebied met rode activiteiten

o Grote groene ovaal, gebied met grote landschappelijke kwaliteiten, zeg maar AA-merk

• In 2025 zijn per deelgebied nadrukkelijk de basiskwaliteiten benoemd. Dat is de ondergrens. Verder zijn er streefbeelden aangegeven. Die worden gekoppeld aan een uitvoeringsniveau. Wil nu iemand iets ondernemen dan kijkt hij of de onderneming in het streefbeeld past. Er zullen altijd dingen zijn die passen en dingen die minder passen. Maar daar is over te praten. Het aangeven van Ruimtelijke kwaliteiten stimuleert mensen initiatieven te nemen. Het vraagt wel een krachtig bestuur en een flexibel beleid.

• De knopen en poorten worden zo veel mogelijk ontwikkeld door particulieren.

Ondernemerschap• De ondernemers zijn bij de uitwerking van hun thema uitgegaan van het

bloemenmodel. Het open middengebied is de basis voor Midden-Delfland, daaromheen dringen de bloemblaadjes het stedelijke gebied in. Op de bloemblaadjes ontmoeten stad en platteland elkaar.

• Op elke bloemblaadje worden activiteiten ontwikkeld die passen bij het aangrenzende gebied en zo zorgen voor een versterking van het gebied. Bij Delft wordt zo ingezet op kennis, en bij het Westland op agrarische economie. Andere thema’s zijn gezondheid-welzijn, horeca, recreatie en kunst-cultuurhistorie. Op deze manier wordt het economische draagvlak vergroot en steunt dat niet alleen op agrarische zaken en recreatie.

• Er moet goed gekeken worden naar wat wel en wat niet kan, maar de ondernemers zijn creatief.

• Voorbeeld is samenwerking met een ziekenhuis om patiënten die herstellende zijn op te nemen in een huis dat ligt in de natuur. Natuur is goed voor gezondheid.

De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 43 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad - 44 De acties - Midden-Del and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad and 2025: een sterk landschap voor de Zuidvleugel van de Randstad

Het conferentieverslag Tijdens de conferentie zijn alle door de deelnemers geproduceerde flip-

overvellen gefotografeerd. Binnen 72 uur ontvingen alle deelnemers een

uitgebreid (foto)verslag met alle resultaten van de conferentie, inclusief de

besprekingen in de voltallige groep. Zo kon iedereen niet alleen het resul-

taat nog eens nalezen, maar ook de stappen die tot dat resultaat hadden

geleid.

In het verslag was ook een journalistiek artikel opgenomen met een samen-

vatting van de bereikte resultaten. Na twee weken lag er een concept uit-

werking van de gebiedsvisie Midden-Delfland® 2025, een sterk landschap,

inclusief een voorstel voor het vervolgtraject.

Het is belangrijk dat de resultaten van de conferentie zo getrouw mogelijk in de toekomstvisie en het actieprogramma worden weergegeven. Er mogen achteraf geen andere interpretaties worden verwoord, onwelgevallige zaken alsnog worden geschrapt of nieuwe elementen worden toegevoegd. Het is de verantwoordelijkheid van de procesbegeleiders om hierop toe te zien.

5� 5�

De besluitvorming Zes weken later, op 24 oktober, kon de gemeenteraad van Midden-Delfland

de concept gebiedsvisie bespreken. Bij de behandeling bleken alle raadsle-

den bijzonder trots te zijn op het bereikte resultaat. Én op de wijze waarop

alle partijen, inclusief zijzelf, daaraan hadden bijgedragen. De raadsleden

hadden er geen behoefte aan om over de inhoud te discussiëren. De ge-

biedsvisie werd unaniem en integraal overgenomen. Er waren wel verschil-

lende ideeën over het voorstel voor de organisatie van de uitvoering. Inmid-

dels is ook dit geregeld. Het college heeft de opdracht gekregen om samen

met de overige betrokken partijen een uitvoeringsorganisatie op te zetten en

een kwartiermaker aan te nemen.

De komst van H.M. Koningin Beatrix naar de provincie Zuid-Holland

vanwege haar 25-jarig regeringsjubileum, zorgde ervoor dat

de gebiedsvisie twee weken na de vaststel-

ling in de gemeenteraad

mooi vormgegeven

beschikbaar was. Op

11 november 2005

kon de wethouder Mid-

den-Delfland gebied het

eerste exemplaar van de

‘Gebiedsvisie Midden-Delfland® 2025: een sterk

landschap’ aan de koningin

aanbieden tijdens haar bezoek

aan ‘t Woudt.

De vormgeving van

de gebiedsvisie is

ook een co-creatie.

De meeste illustra-

ties zijn afkomstig

van inwoners uit

Midden-Delfland.

(De gebiedsvisie is

te vinden op www.

futuresearch.nl)

Aan het werkDe gebiedsvisie Midden-Delfland® 2025 is

niet alleen van de gemeente Midden-Delfland.

Hij is van alle partijen die zijn betrokken bij

de toekomstige vormgeving van het gebied.

De gewenste toekomstige ontwikkeling van

het Midden-Delfland gebied staat niet meer

ter discussie. Ook niet bij de zes andere

gemeenten waarbinnen het gebied valt. Alle

betrokken partijen moeten intern nog wel over-

eenstemming bereiken over de maatregelen

die zij zullen nemen om vanuit hun eigen rol

en verantwoordelijkheid bij te dragen aan de

realisatie van de visie. Met het actieprogram-

ma opgesteld aan het eind van de conferentie

is daarin een eerste stap gezet.

58 59

Speciale publieks-

versie van de

gebiedsvisie in het

gemeentelijke ma-

gazine ‘InZicht’ voor

alle bewoners van

Midden-Delfland

JAN FEB MRT APR MEI JUN JUL AUG SEP NOV DECOKT

Communicatie

Ontwikkeling projectlogo en

projecthuisstijl (correspon-

dentiepapier, badges, etc.),

diverse projectslogans

6 april: openingsconferentie (miniconferentie) met vele in pro-

jectstijl voorgedrukte informatieposters en flipoverbladen; aan de

deelnemende partijen werden op naam ‘certificaten van aandeel’

verstrekt om ze tot ‘mede-eigenaar’ te maken, compleet met een

‘plannenpas’, een soort creditcard waarmee ze expertise en hulp

konden ‘kopen’.

De visiemap Midden-Delfland 2025: de uitkom-

sten van de miniconferentie hebben we vertaald

in een infographic die tevens de grote conferen-

tie in september aankondigde. Hiervoor hebben

we een speciale gebiedskaart ontwikkeld.

Persbericht

Projectsite: portal opgezet voor

alle projectinformatie

Thema-avonden: kleinschalige discussieavonden van doelgroe-pen rond eigen thema’s

De toekomstkrant Samen naar een Sterk

landschap die we in eerste instantie

maakten voor de participanten werd zo

goed ontvangen, dat hij ook huis aan huis

in het gebied Midden-Delfland is bezorgd:

een mooi middel om tot opinievorming,

eensgezindheid en enthousiasme te

komen. Speciaal voor deze krant hebben

we drie gebiedskaarten gemaakt die de

ontwikkelingen rond 1850, 1940 en 2000

aangeven op het gebied van bebouwing,

infrastructuur, agrarisch gebruik, natuur en

recreatie

1 september: Voor-

pagina artikel voor

de huis aan huis

krant De Schakel

voor Midden-Delf-

land

7 september:

persbericht

8 t/m 10 september: grote conferentie Midden-Delfland 2025.

Uiteindelijk mondden alle inspanningen uit in de driedaagse confe-

rentie begin september waar de vele partijen samen hun visie op

Midden-Delfland in 2025 schetsten. De 125 deelnemers ontvingen

vóór de conferentie een rijk geïllustreerde conferentiemap. Diverse

gebiedskaarten met diverse geografische gegevens (historische,

topografische, etc.) werden ter plekke gemaakt en uitgedraaid

(Dienst Landelijk Gebied voor ontwikkeling en beheer, Team Geo,

ministerie van LNV)

Na afloop conferentie

persbericht

Journalistiek verslag

voor de regionale

kranten en voor de

projectsite

Verslag Conferentie Midden-

Delfland 2025: verslag met foto’s

en illustraties van alle resultaten

van de grote conferentie. Hierin

staat de inhoud die door ieder is

afgegeven

24 oktober 2005: de gemeente-

raad neemt unaniem de ‘Gebieds-

visie Midden-Delfland® 2025’ over

Eind oktober:

persbericht

11 november 2005: Hare Majesteit Koningin Beatrix neemt tijdens

haar jubileumbezoek aan de regio het eerste exemplaar van het boekje

‘Gebiedsvisie Midden-Delfland® 2025’ - voor de gelegenheid in een

zeer bijzondere doos verpakt - in ontvangst. In het boekje zijn de dee-

laspecten van deze visie in zeven ‘toekomstschetsen’ weergegeven,

gevolgd door hoofdlijnen van de uitvoering voor de periode 2005-2008

2005

�0 �1

Eenvoudig maar niet gemakkelijkDe manier van werken van FutureSearch sprak de gemeenteraad van

Midden-Delfland aan. Zij waren bekend met de nadelen van andere, meer

traditionele, aanpakken en wilden graag iets proberen dat echte co-creatie

garandeerde. Onder het motto ‘beleven is geloven’ is samen met het team

van FutureSearch toegewerkt naar de Midden-Delfland conferentie.

Onderweg werd duidelijk dat een participatieve visieontwikkeling vraagt om

het loslaten van gewoonten. Het delen van de verantwoordelijkheid met

andere betrokkenen is geen eenvoudige opgave. Dit vraagt om vertrouwen

in de eigen kracht en in de zorgvuldigheid van het proces.

Het bijeen brengen van verschillende hiërarchische niveaus in één ruimte,

leidde tot gevoelens van ongemak. Meestal werken uiteenlopende hiërarchi-

sche niveaus niet op hetzelfde moment met elkaar aan dezelfde opgave. Dat

ongemak verdween gedurende de conferentie al snel. Iedereen werd aange-

sproken op zijn specifieke kennis, ervaringen en verantwoordelijkheden. De

diverse groep mensen werd steeds meer één geheel.

De autonome rol die de regiegroep en het projectteam konden spelen, de

gekozen communicatiestrategie om alle betrokkenen actief bij het pro-

ces te betrekken, inzicht in de structuur van de wijze waarop deze wordt

georganiseerd en het zelfstandig kunnen bepalen van de opgave en de lijst

genodigden gaven het benodigde vertrouwen in proces. Het resultaat is dat

iedereen de gebiedsvisie Midden-Delfland® 2025 ziet als een product waar

zij zich mee kunnen profileren.

Meesterwerken maak je samenHet succes van Midden-Delfland® 2025 delen wij, evenals alle andere

betrokkenen, met velen. Zonder het inzicht van de gemeente Midden-

Delfland in haar rol en verantwoordelijkheid in het proces waren wij nooit

zover gekomen. De regiegroep heeft zich haar opdracht en het proces snel

eigen gemaakt en er mede voor gezorgd dat uiteindelijk 125 mensen 2 ½

dag vrij maakten om een actiegerichte toekomstvisie voor Midden-Delfland

te maken. Als FutureSearch team zagen wij het als onze rol om de principes

van FutureSearch te bewaken, onze praktische wijsheid over te dragen en

voor iedereen de juiste ruimte te creëren om te ontdekken, te leren, te zien,

te verbeelden én te doen. In alle fasen van het proces. Dat hebben wij ge-

daan door iedereen te inspireren zijn eigen rol zo goed mogelijk te spelen.

Midden-Delfland® 2025 toont aan hoe onlosmakelijk proces, inhoud en vorm

bij veranderingen met elkaar verbonden zijn. De opzet en begeleiding van

het proces, de unieke communicatie uitingen, de snelheid en kwaliteit van

de rapportages, de kwaliteit van de vormgeving en niet in de laatste plaats

de fantastische conferentieruimte, waren elk op zich en met elkaar van

onmisbare waarde.

“Het grootste... plezier dat m

ensen kunnen hebben is het ontdekken van nieuwe w

aarheden. Het volgende is

het afschudden van oude vooroordelen.” [Frederick de Grote]

�2 �3

Ons team heeft ruime ervaring met:> strategie- en beleidsvraagstukken

> organisatie- en managementvraagstukken,

> communicatiestrategieën bij veranderprocessen

> het organiseren van vernieuwende communicatieactiviteiten

> het op een creatieve en inspirerende manier vormgeven van

deze activiteiten

> redactionele vertalingen in prikkelende teksten, die het

besprokene goed weergeven

> het maken van artikelen, brochures, webteksten etc.

Wij zijn een groep zelfstandig gevestigde professionals die nauw met elkaar

in veranderprocessen samenwerken. De afgelopen 15 jaar hebben wij met

een groot aantal organisaties met zeer uiteenlopende thema’s gewerkt.

Daardoor zijn wij op vele markten thuis.

Wie zijn onze opdrachtgeversWij werken graag samen met leidinggevenden (bestuurders, directeuren,

etc.) die energiegevende veranderprocessen op gang willen brengen. Die

daadwerkelijke participatie van hun medewerkers en andere betrokkenen

de ruimte willen geven.

Wij zien het creëren van vertrouwen in de kracht en mogelijkheden van de

collectieve wijsheid van bestuurders, managers en medewerkers en van

hun handelend vermogen in veranderprocessen als onze opgave.

Eric Spaans: 44 jaar en ruim 15 jaar organisatie-

adviseur. In die jaren heb ik vaak laten zien dat het

ook ‘anders’ kan. Anders in de zin van: authen-

tiek, energiek en zonder de poespas en poeha die

nog vaak om adviseurs heen hangt. En met meer

bezieling, meer passie en een grotere betrokken-

heid. Maar ook met meer zakelijkheid, helderheid en

externe gerichtheid.

Met mijn werk hoop ik een bijdrage te leveren aan

de uitdaging waar veel organisaties op dit moment

voor staan: zich duurzaam ontwikkelen naar een

werkgemeenschap, waarin emotie, zingeving,

betrokkenheid, intermenselijke relaties en andere

niet-rationele processen hand in hand gaan met het

rationele, maakbare, meetbare en tastbare.

Ik vind mijn drijfveren in mijn verwondering wat mensen met elkaar kunnen

bereiken als zij met elkaar samenwerken en samenleven in een organisatie.

Maar ook in mijn verbazing wat mensen elkaar willens en wetens aandoen

als zij onderdeel uitmaken van de organisatie. Ik beschouw het als mijn

rol, om het samenwerken en samenleven in organisaties aangenamer en

zinvoller te maken. Niet door voor te schrijven hoe het anders moet, maar

door vragen te stellen, die niemand anders durft te stellen. Door patronen

te benoemen, door gesprekken op gang te brengen en te houden, door te

zorgen voor de juiste sfeer en condities. Op die manier bied ik mensen de

mogelijkheid stil te staan bij wat hen bindt en wat hen onderscheidt. Kortom,

ik schep gelegenheid, ik ben een gelegenheidsschepper.

Als ik ooit duidelijhk geleken heb, heeft u m

ij verkeerd begrepen [Alan G

reenspan]

�4 �5

Gemma van der Ploeg, 45 jaar, 14 jaar actief als adviseur. Ik richt

mij bij voorkeur op strategische opgaven en de daaraan verbonden

proces- en organisatievragen.

Ik ga met mensen graag op zoek naar de kern van de zaak. Voor wel-

ke opgave staan zij, met welk doel? Om vervolgens te verkennen hoe

zij in concrete stappen hun opgave zo goed mogelijk kunnen verwe-

zenlijken. Ik reik mensen daarbij allerlei manieren aan om in beweging

te komen. Stimuleer hen om nieuwe invalshoeken te onderzoeken en

vanuit andere perspectieven te kijken. Zodat er vrije ruimte ontstaat

om hun weg te kunnen vinden in de wereld van dilemma’s waarin we

leven. Waar dé oplossing niet voorhanden is en er altijd keuzes zullen

moeten worden gemaakt.

Voor mij is het wezenlijk dat mensen geïnspireerd bezig zijn met

datgene wat zij doen. En dat ze staan voor wat ze doen. Vanuit deze

principes werk ik samen met (groepen) mensen. Ik vind mijn inspiratie in

het tot stand brengen van nieuwe, duurzame verbindingen tussen mensen.

Omdat voor mij het gemeenschapsgevoel een essentiële voorwaarde is om

wezenlijke dingen voor elkaar te krijgen. Maar ook omdat daar de weerbar-

stigheid van de dagelijkse praktijk ligt. Het zijn uiteindelijk mensen die het

moeten doen. Waarbij niets menselijks ons vreemd is. Het leven is een spel.

Ik dans graag mee op het spelbord van de weerbarstige praktijk. Authen-

tiek, zonder veel poespas, met betrokkenheid en daadkracht maar ook met

voldoende afstand voor reflectie.

Ingeborg Schuitemaker: Ik jongleer graag met woorden.

Ik ben gefascineerd door Nederland. Nergens ter wereld komen op zulke

korte afstanden van elkaar zoveel verschillende landschappen, mensen

en gebruiken voor. Mijn opleiding aan de Hogere Bosbouw en Cultuur-

technische School als natuurbeheerder/landschapsbouwer heeft mijn

liefde voor ons land versterkt. Van mijn tweede passie, schrijven, heb

ik uiteindelijk mijn beroep gemaakt. Eerst in loondienst en al ruim tien

jaar als freelance journalist. Van mijn tweede passie, schrijven, heb ik

uiteindelijk mijn beroep gemaakt. Eerst in loondienst en al ruim tien jaar

als freelance journalist.

Vaak gaan mijn geschriften over het landelijke gebied in de meest

ruime zin van het woord. Zo komen mijn twee liefdes samen in mijn

werk. Recreatie, toerisme, landbouw, ruimtelijke planning, natuurbeheer

en -ontwikkelingen, en de mensen die daarbij betrokken zijn, vormen

regelmatig onderwerp en decor voor boeken, brochures en folders.

Zo heb ik reisgidsen geschreven over Noord-Brabant en Drenthe, een flyer over de Nationale

Landschappen, een brochure over kunst in Scherpenzeel en talloze artikelen en interviews voor

(vak)bladen, internet en intranet. Verder ben ik eind- en hoofdredacteur geweest van verschil-

lende vakbladen op het gebied van toerisme, recreatie, cultuurtechniek en landbouw. Misschien

minder in het oog springend, maar zeer belangrijk is het redigeren van rapporten en nota’s. Ik

vind het heerlijk om ingewikkelde teksten terug te brengen tot de essentie, tot wat er eigenlijk

gezegd moet worden.

Want daar draait het toch om bij het schrijven, teksten zijn er om gelezen te worden en om

heldere informatie te geven. Moeilijke woorden en ingewikkelde zinsconstructies verhullen vaak

het zicht op de waarheid, op wat iemand daadwerkelijk wil zeggen. Kort en duidelijk schrijven

is zo moeilijk. Door te jongleren met woorden ontstaan er teksten die prikkelen en steeds weer

gelezen worden. Mijn passie is om dat soort teksten te schrijven.

�� ��

Jan Griffioen, ruim 20 jaar in communicatie

Van origine ben ik psycholoog, maar vanaf het begin van mijn loopbaan

bezig met communicatie: van het schrijven van teksten, ook voor recla-

mebureaus, tot het opzetten en managen van de communicatieafdeling

van adviesbureau Twynstra Gudde. Daar heb ik veel geleerd, vooral op

adviesgebied en projectmanagement en “dat het altijd nog beter kan”.

Ik doe mijn werk met veel bezieling en sinds 2000 met een eigen onder-

nemingslust. Mijn bureau De Hoofdzaak zit midden in een groot profes-

sioneel netwerk, waardoor ik als klein bureau gemakkelijker creatiever

kan zijn dan een groot bureau.

Communicatie doet me vaak denken aan wijn, omdat beide de tong

beroeren en boeien. De persoonlijke inbreng van de maker is cruciaal

voor de kwaliteit van de wijn. Hetzelfde geldt voor de communicatie. Ik

heb dan ook met mezelf afgesproken dat ik alleen maar communicatie

wil maken die aan de beste kwaliteitscriteria voor wijn voldoet:

Rolf Resink

- Balans De harmonie tussen uiterlijk, geur en

smaak. Voor de ontvanger in communicatie te

vertalen in: stijl, ‘look & feel’ en ‘tone of voice’

- Concentratie Hoe hoger de concentratie des

te hoger de waardering. Vertaald naar com-

municatie: hoe gerichter hoe beter

- Complexiteit Breed, potentieel palet, niet

éénbenig, dat maakt de wijn spannend oftewel

de communicatie doeltreffender

- Verfijning Delicaatheid, raffinement en subtili-

teit. Een wijn is keizerlijk als de gewenste stijl is

terug te vinden in de kleinste details, als hij de

pure karakteristieken van een druivenvariëteit

ademt, als hij blijft ’hangen’ in kracht, als er

puurheid en sprankeling aan is toegevoegd. En

zo is ook de communicatie compleet.

Dat is mijn streven en daar staan we als

team voor in: samen met de opdrachtgever

op eigen wijze communicatie maken die

– net als een bijzondere wijn – niet buigt

voor de oppervlakkigheid van het gewone.

�8 �9

Niet door gepolder maar door het benutten van kennis en creativiteit van iedereen.

Een inspirerende, ac-

tiegerichte gebiedsvisie

opstellen met 63 partijen?

Dat kan toch niet is mis-

schien uw eerste reactie.

Ik heb ervaren dat dit heel

goed mogelijk is. Wie af wil

wijken van gebaande paden

en werkelijke veranderingen

en doorbraken nastreeft

moet FutureSearch toepas-

sen. Toen we als gemeente besloten om de

FutureSearch benadering te gebruiken was ik

ervan overtuigd dat het een succes zou wor-

den. Nu drie maanden na het bereiken van het

eindresultaat kan ik zeggen: het succes is nog

groter dan ik had verwacht.

Het proces vraagt veel van alle betrokkenen

maar de beloning is dan ook groot. Men-

sen gaan zelf aan de slag vanuit hun eigen

inspiratie maar wel gericht op hetzelfde doel.

Doordat de visie wordt gedeeld en de deelne-

mers het als hun visie beschouwen is het voor

een gemeente uitnodigend om partijen te

ondersteunen om de visie te realiseren. Geen

tegenwerking en moeizame inspraakavonden

maar inspirerende initiatieven van allerlei

partijen die helpen om verder te komen.

Het is een erg goede methode om bij een

complexe situatie waarbij veel partijen zijn

betrokken echte keuzes te maken. Niet door

gepolder maar door het benutten van kennis

en creativiteit van iedereen. Ik vond het heel

stimulerend, motiverend en energievrijma-

kend. Het mooie van het team van Future-

Search is dat ze in staat zijn om het beste

in je naar boven te halen. Je moet het zelf

doen maar dan wel gesteund door een super

team. Wie echt voor cruciale vraagstukken

staat kan ik maar één ding aanbevelen: ga

met hart en ziel aan de slag en investeer

met FutureSearch in datgene wat u echt

belangrijk vindt.

Christiaan van der Kamp

Wethouder Midden-Delfland

�0 �1

©2006, Jan Zandstra

Mid

den-

Del

fland