Necrotizing FasciitisNecrotizing Fasciitis

Arnar ÞórissonArnar Þórisson

SkilgreiningSkilgreining

Prógressíf, inflammatorísk sýking sem Prógressíf, inflammatorísk sýking sem dreifir sér hrattdreifir sér hratt

Fylgir grunna og/eða djúpa fasciu planinu Fylgir grunna og/eða djúpa fasciu planinu í útbreiðsluí útbreiðslu

Algengast á perineum, útlimum eða kviðAlgengast á perineum, útlimum eða kvið Secunder necrósa á subcutan fituSecunder necrósa á subcutan fitu Gas myndandi gangreneGas myndandi gangrene

Loft getur sést í tela subcutanea á rtgLoft getur sést í tela subcutanea á rtg Útbreiðsluhraði háður þykkt tela Útbreiðsluhraði háður þykkt tela

subcutaneasubcutanea

TíðniTíðni

500 til 1500 tilfelli á ári í USA500 til 1500 tilfelli á ári í USA 2 tilf á Íslandi á þessu ári!!!2 tilf á Íslandi á þessu ári!!! Helmingur tilfella er í ungum og áður Helmingur tilfella er í ungum og áður

hraustum einstaklingumhraustum einstaklingum KynKyn

KK 2-3:1 kvkKK 2-3:1 kvk AldurAldur

38 til 44 ára38 til 44 ára sést sjaldan í börnumsést sjaldan í börnum

PathogenarPathogenar

Streptococcus pyogenus (Group A)Streptococcus pyogenus (Group A) Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus

MÓSAMÓSA Blönduð sýkingBlönduð sýking

Streptococcus pyogenus (Group A)Streptococcus pyogenus (Group A) Staphylococcus aureusStaphylococcus aureus Haemophilus aphrophilusHaemophilus aphrophilus EnterococcarEnterococcar Bacteroides, Bacteroides, Clostridium, Clostridium, Enterobacteriaceae Enterobacteriaceae ColiformsColiforms ProteusProteus PseudomonasPseudomonas Klebsiella Klebsiella

GASGAS

Gram pósitífur coccusGram pósitífur coccus Alfa haemolyserandi Alfa haemolyserandi Catalasa neikvæðurCatalasa neikvæður

Algengasti orsakavaldur NFAlgengasti orsakavaldur NF Finnst oft í koki og á húð Finnst oft í koki og á húð Smitast með beinum samskiptum meðal fólksSmitast með beinum samskiptum meðal fólks VeldurVeldur

streptókokka hálsbólga (vor/haust)streptókokka hálsbólga (vor/haust) impedigo (þó sjaldnar en Staph. Aur.)impedigo (þó sjaldnar en Staph. Aur.) NFNF STSSSTSS Rheumatic FeverRheumatic Fever Post-streptococcal glomerulo nephritis Post-streptococcal glomerulo nephritis

kemur oftar eftir húðsýkingu en eftir hálsbólgu kemur oftar eftir húðsýkingu en eftir hálsbólgu

Hvaðan kemur sýkingin??Hvaðan kemur sýkingin??

Eftir minniháttar áverka/sárEftir minniháttar áverka/sár GAS GAS

Eftir aðgerðir/inngripEftir aðgerðir/inngrip blönduð sýkingblönduð sýking

Streptococca sýkingu í hálsi og Streptococca sýkingu í hálsi og skarlattsóttskarlattsótt

Ástæða óljós Ástæða óljós Sérstalega ef heilbrigður einstaklingurSérstalega ef heilbrigður einstaklingur

Bönunum frá Costa Rica Bönunum frá Costa Rica

Meðvirkandi þættirMeðvirkandi þættir

ComorbiditetComorbiditet Ónæmisbæling Ónæmisbæling SykursýkiSykursýki Krónískir sjdKrónískir sjd LyfLyf

sterar sterar VannæringVannæring > 60 ára> 60 ára iv eiturlyf iv eiturlyf Peripheral æðasjdPeripheral æðasjd NýrnabilunNýrnabilun MalignitetMalignitet OffitaOffita HlaupabólaHlaupabóla

Etiologískir þættirEtiologískir þættir Sljór eða penetr. áverkiSljór eða penetr. áverki MjúkvefjasýkingarMjúkvefjasýkingar AðgerðAðgerð Iv neyslaIv neysla FæðingFæðing BruniBruni VöðvaáverkarVöðvaáverkar

EinkenniEinkenni

Fyrstu 24 klstFyrstu 24 klst Lítið sárLítið sár Verkir á nálægu svæðiVerkir á nálægu svæði SkyntapSkyntap Verkur í ósamræmi við áverka og fer hratt Verkur í ósamræmi við áverka og fer hratt

versnandiversnandi Flensu lík einkenniFlensu lík einkenni

hiti, niðurgangur, ógleði, uppköst, jafnvægisskerðing, hiti, niðurgangur, ógleði, uppköst, jafnvægisskerðing, meðvitundarskerðing/ruglmeðvitundarskerðing/rugl

DehydrationDehydration Þorsti, orthostatismi osfrv Þorsti, orthostatismi osfrv

Einkenni Einkenni

Innan 4-5 dagaInnan 4-5 daga BólgaBólga HúðblæðingarHúðblæðingar Litabreytingar á sýktu svæðiLitabreytingar á sýktu svæði

RauttRautt Bronz Bronz Mar Mar FjólubláttFjólublátt

Blóðþrýstingur lækkar Blóðþrýstingur lækkar → → hjartsláttartíðni eykst hjartsláttartíðni eykst → shock→ shock Streptococcal Toxic Shock SyndromeStreptococcal Toxic Shock Syndrome

Útbrot um allan líkamann – líkist sólbrunaÚtbrot um allan líkamann – líkist sólbruna ekki algiltekki algilt

GreiningGreining

Því fyrr því betraÞví fyrr því betra Oft erfið í fyrstuOft erfið í fyrstu Litarbreytingar á húð í samræmi við Litarbreytingar á húð í samræmi við

gangrene benda til NFgangrene benda til NF BlóðprufurBlóðprufur

merki um sýkingumerki um sýkingu ↑ ↑ hvít blóðkorn, ↑ CRPhvít blóðkorn, ↑ CRP

Ný tækniNý tækni streptokokkal dx kit og PCR (SPE gen)streptokokkal dx kit og PCR (SPE gen)

Greining - frhGreining - frh

Rtg myndRtg mynd hjálpar ekki nema frítt loft sé í vefjunumhjálpar ekki nema frítt loft sé í vefjunum

TölvusneiðmyndirTölvusneiðmyndir næmara á frítt loft í subcutis en rtgnæmara á frítt loft í subcutis en rtg

MRIMRI sýnir afmörkuð svæði mtt sýkingarsýnir afmörkuð svæði mtt sýkingar hægt að nota til greiningar en næmi er mun meira en hægt að nota til greiningar en næmi er mun meira en

nákvæmninákvæmni MRI eða CT MRI eða CT

getur hjálpað til við að sýna hversu mikil sýkingin er til getur hjálpað til við að sýna hversu mikil sýkingin er til hjálpar skurðlæknumhjálpar skurðlæknum

Ómun með doppler, CT eða MRI Ómun með doppler, CT eða MRI hjálpar til við greininguhjálpar til við greiningu

MeðferðMeðferð

IV sýklalyf strax (penicillin, clindamicin, IV sýklalyf strax (penicillin, clindamicin, erythromycin)erythromycin)

Aggresíf debríderingAggresíf debrídering fjarlægja alla sýkta vefifjarlægja alla sýkta vefi opin sárameðferðopin sárameðferð daglegt endurmatdaglegt endurmat

IV immunoglobulin gegn GAS toxínumIV immunoglobulin gegn GAS toxínum AmputationAmputation Hyberbaric OHyberbaric O22 klefi – ef um anaerob bacteríu er að klefi – ef um anaerob bacteríu er að

ræðaræða umdeilt meðal skurðlæknaumdeilt meðal skurðlækna

HorfurHorfur

15-30% mortalilet í NF15-30% mortalilet í NF Verst í GASVerst í GAS STSS hækkar mortalitet í 50%STSS hækkar mortalitet í 50%

Því fyrr greining og meðferð, þeim Því fyrr greining og meðferð, þeim mun betri horfur!!!mun betri horfur!!!

FyrirbyggjandiFyrirbyggjandi

Lítið fyrirbyggjandi hægt að geraLítið fyrirbyggjandi hægt að gera Vera á varðbergi ef ættingjar greinast Vera á varðbergi ef ættingjar greinast

með streptococca sýkingumeð streptococca sýkingu HandþvotturHandþvottur Halda sárum hreinum Halda sárum hreinum

Always wash even the smallest opening in the skin and apply Always wash even the smallest opening in the skin and apply an antibiotic ointment. Buy tubes of antibiotic ointment and an antibiotic ointment. Buy tubes of antibiotic ointment and keep one in your car, your desk, your exercise bag, and at keep one in your car, your desk, your exercise bag, and at home home