Ndryshimet Klimatike ?
description
Transcript of Ndryshimet Klimatike ?
![Page 1: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/1.jpg)
Ndryshimet Klimatike
?Eduart Cani
Menaxher ProjekteshREC Shqipëri
![Page 2: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/2.jpg)
Ndryshime klimatike…
Çfarë do të thotë kjo?
• Ndryshimet Klimatike janë ndryshime shtesë në sistemin natyror të klimës që i dedikohen direkt ose indirekt aktiviteteve të njeriut që ndryshojnë përbërjen e atmosferës së globit, duke shtuar përqendrimin e gazeve serë”
![Page 3: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/5.jpg)
Nxehtësia që pengohet ngaGazet Serrë
Rrezatimi që pasqyrohet nga
Toka dhe atmosfera
![Page 6: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/6.jpg)
Jeta është e mundur në sajë të efektit serë
Efekti natyror serë e ngroh atmosferën (pranë sipërfaqes së tokës) me 15˚C;
Efekti serë mundëson ekzistencën e ujit në sipërfaqe të tokës;
Pa efektin serë temperatura e sipërfaqes së tokës do të ishte -18˚C
![Page 7: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/7.jpg)
Atmosfera
Atmosfera përbëhet nga disa lloje gazrash që mbrojnë dhe mbështesin jetën në tokë. Proceset natyrore, atmosferike janë vetërregulluese.
Megjithatë, aktiviteti njerëzor konsiderohet shkaktar i ndryshimeve të pakthyeshme, të cilat çojnë në ndryshime graduale klimatike të Tokës, përmes shkarkimit në atmosferë të kimikateve të ndryshme.
![Page 8: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/8.jpg)
Gazet Serë (GES)
Dioksidi i karbonit CO2
Metani CH4
Oksidi i azotit NO
Gaze të tjera serë janë: N2O, Freon-11, Freon 12 (CFC-12)
![Page 9: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/9.jpg)
Si Si vërehet/matvërehet/mat
et?et?
![Page 10: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/10.jpg)
Indikatorët e ndryshimeve klimatike
Një indikator përfaqëson gjendjen e disa kushteve mjedisore në një zonë të caktuar për një kohë të caktuar.
Indikatorët shërbejnë për të rritur dijet dhe të kuptuarit tonë mbi shkaqet dhe efektet mbi ndryshimet klimatike. Indikatorët e mjedisit janë një mjet kyç për të vlerësuar programet aktuale dhe të ardhshme dhe mundësojnë informacion shkencor për vendim-marrësit.
![Page 11: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/11.jpg)
1. Niveli i shkarkimeve të gazeve serë
Shkarkimet në nivel botëror të GS janë rritur me 26 % ndërmjet viteve 1990 në 2005. Vetëm CO2 është rritur me 31 %.
![Page 12: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/12.jpg)
2. Përqendrimet atmosferike të GS
Përqendrimet eCO2 dhe gazeve
tëtjera janë rriturkonsiderueshëm
qëme fillimin e
erësindustriale
![Page 13: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/13.jpg)
3. Forcat klimatike
Forcat klimatike ose ato të rrezatimit janë një mënyrë për të matur se si substancat të tilla si gazet serë ndikojnë në sasinë e energjisë që thithet nga atmosfera.
![Page 14: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/14.jpg)
4. Temperatura globale
![Page 15: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/15.jpg)
5. Valët e të nxehtit
I nxehti afrikan deri në Tiranë?
![Page 16: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/16.jpg)
6. Thatësirat
![Page 17: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/17.jpg)
7. Reshjet dhe reshjet e vrullshme
Shkodra, Lezha përmbytur shpesh kohët e fundit.
![Page 18: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/18.jpg)
8. Temperatura e oqeaneve
Studimet tregojnë se temperatura e oqeaneve është rritur në mënyrë të ndjeshme që prej vitit 1950. Temperatura e oqeaneve përcakton temperaturën e sipërfaqes së detit, por dhe nivelin e detit.
![Page 19: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/19.jpg)
9. Temperatura e sipërfaqes së deteve
Temperatura e sipërfaqes së deteve në të gjithë botën është rritur ndjeshëm që kur kanë nisur matjet në vitin 1800, por kjo ka ka kaluar dhe në ndryshime vit pas viti.
![Page 20: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/20.jpg)
10. Niveli i deteve
Rritja e nivelit të deteve që nga viti 1870 ka qenë në nivelet 1,5 cm në dekadë. Shkalla e rritjes është përshpejtuar në më shumë se 2,5 cm në dekadë në kohët e sotme. Ndryshimet në nivelin e deteve janë relative duke qenë se dhe toka vetë lëviz.
![Page 21: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/21.jpg)
11. Aciditeti i oqeaneve
Oqeanet janë bërë më acide në 20 vitet e fundit dhe studimet thonë se oqeanet janë më acide sot sesa ishin disa shekuj më parë. Rritja e aciditetit të oqeaneve është e shoqëruar me rritjen e CO2 të tretur në ujë dhe mund të prekë organizmat e ndjeshëm sic janë koralet.
![Page 22: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/22.jpg)
12. Akulli i arktikut
Një pjesë e Artikut mbetet e ngrirë gjatë të gjithë vitit. Pjesa e mbuluar me akull zakonisht është më e vogël në Shtator, pas sezonit veror ku ka shkrirje. Shtatori i vitit 2007 kishte volumin më të vogël të akullit se kurrë më parë dhe kjo u ndoq nga vitit 2008 dhe 2009. Shtrirja e akullit në vitin 2009 ishte 24% më pak se mesatarja historike ndërmjet viteve 1979 në 2000.
![Page 23: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/23.jpg)
13. Akullnajat
Në të gjithë globin, akullnajat në total kanë humbur më shumë se 3,200 km kub ujë që nga viti 1960, duke kontribuar në rritjen e nivelit të deteve.
![Page 24: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/24.jpg)
14. Akulli i liqeneve
I kujtoni pellgjet me akull të ngrirë?
![Page 25: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/25.jpg)
15. Mbulesa me dëborë
Kujtoni se binte dëborë dhe në Durrës e Tiranë?
![Page 26: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/26.jpg)
Shoqëria dhe ekosistemi
![Page 27: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/27.jpg)
16. Vdekjet nga temperaturat e larta
![Page 28: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/28.jpg)
17. Kohëzgjatja e sezonit të rritjes së bimëve
![Page 29: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/29.jpg)
18. Datat e gjethimit dhe lulëzimit
Kur çelin mimozat? Si ka ndryshuar koha e pjekjes së frutave dhe perimeve?
![Page 30: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/30.jpg)
19. Dimërimi i zogjve
Disa zogj kanë ndryshuar sjelljet e tyre migratore për t’u përshtatur me kushtet e temperaturës dhe mjedisit.
Ku erdhën dallëndyshet?
A keni parë më tufa me pata të fluturojnë?
![Page 31: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/31.jpg)
NdikimiNdikimi
![Page 32: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/32.jpg)
Dimensionet e ndikimit
![Page 33: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/39.jpg)
1978
1978
![Page 40: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/40.jpg)
2000
![Page 41: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/42.jpg)
Kontributi sipas shteteve në shkarkime të GES (1900-1999)
![Page 43: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/44.jpg)
Projeksioni i Ndikimeve të Ndryshimeve Klimatike
Ndryshimi i temperaturës globale (relativisht epokës paraindustriale)0˚C 1˚C 2˚C 3˚C 4˚C 5˚C
Rënie e ndjeshme e bu-rimeve të ujit në mjaft zona – Mesdheu, Jugu i Afrikës
Akullnajat malorezhduken – furnizimi me ujë do të kërcënohetnë mjaft zona
Rritja e nivelit tëdeteve kërcënonqytetet kryesore
Rritje e numrit të llojeve që rrezikojnë zhdukjenDëmtim i ndjeshëm i rifeve koralore
Rritje e intensitetit të stuhive, zjarreve në pyje, thatësirave,përmbytjeve dhe valëve të të nxehtit
Rritje e riskut të ngjarjeve të pakthyeshme, ndryshimenë shkallë të gjerë në sistemin e klimës
Ushqimi
Ekosistemet
FenomeneEkstreme të motit
Rreziku i ndryshi-meve të mëdha të pakthyeshme
Uji
Rënie prodhimit të drithërave në shumë rajone,sidomos në vendet në zhvillim
Rritje e mundshme e prodhimit të drithërave në rajone, në gjerësi të madhe gjeografike
Rënie e prodhimit të drithërave në mjaft rajone të zhvilluara
![Page 45: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/45.jpg)
Variacioni i temp. ndërmjet viteve 1000 në 2100
![Page 46: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/46.jpg)
Kostot për stabilizimin e klimës janë të mëdha, por jo të pamenaxhueshme!
Stabilizimi i niveleve të GES në kufijtë 450-550 ppm CO2e. Niveli aktual sot është 430 ppm CO2e dhe po rritet me më shumë se 2ppm çdo vit.
Stabilizimi në këto kufij do të kërkonte që sharkimet të jenë të paktën 25% më pak se niveli i sotëm në 2050.
Së fundmi, stabilizimi – në cdo nivel – kërkon që shkarkimet vjetore të ulen 80% nga nivelet aktuale
Kjo është një sfidë e madhe po veprimi i qëndrueshëm afatgjatë mund ta arrijë me kosto më të ulëta sesa kostot e mosveprimit
![Page 47: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/47.jpg)
Ekziston një gamë mundësish për të ulur shkarkimet; politika të forta e të lirshme kërkohen për ndërmarrjen e tyre
SHKARKIMET NGA ENERGJIA
SHKARKIMET NGA JO
ENERGJIA
![Page 48: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/48.jpg)
Popullësia e botës
![Page 49: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/49.jpg)
India
![Page 50: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/50.jpg)
Kina
![Page 51: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/51.jpg)
Ndryshimet klimatike kërkojnë
një përgjigje ndërkombëtare,
bazuar në kuptimin e
përbashkët të synimeve
afatgjata dhe marrëveshjeve për
kuadrin e veprimeve
![Page 52: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/52.jpg)
Masat që duhen ndërmarrë?
Masa parandaluese Kur është e mundur të minimizosh apo
evitosh problemin
Masa mbrojtëse/përshtatëse Kur problemi nuk mund të evitohet, atëherë
mund të parashikojmë të mbrohemi
Masa përmirësuese Kur situata ka ndodhur dhe kërkon
ndërhyrje njerëzore për ta sjellë në gjendjen që ishte ose në një të përafërt
![Page 53: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/53.jpg)
![Page 54: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/54.jpg)
Ç’mund të bëhet?
Disa këshillaUdhëto lehtë. Ec në këmbë ose përdor bicikletën në vend të makinës.Kujdesu për ndricimin. Përdor llampa fluoreshente ose më mirë LED në vend të atyre të zakonshme.Ripërdor, riciklo, përdor produkte të ricikluara ose refuzo. Produktet që prodhohen nga material të ricikluara, kanë shpenzuar më pak energji gjatë prodhimit sesa nga lëndët e para.Fryni gomat e makinës. Makina do të shkojë më larg nëse përdor goma të fryra mirë.Mbill një pemë. Pemët thithin dioksidin e karbonit dhe clirojnë oksigjenin që ne thithim.Fikni aparatet ngrohëse. Kur largoheni nga mjediset mos harroni të fikni sistemet e ngrohjes apo kondicionerët.Bli energji të rinovueshme. Të tilla si diellore, të erës.Vepro globalisht, ushqehu lokalisht. Nëse ju bëni Pazar në supermarket, ushqimi që ju blini mund të ketë udhëtuar me avion nga një vend tjetër, duke djegur karburant fosil. Bli nga fermeret vendas dhe kështu do të ushqehesh më mirë dhe do japësh kontribut pozitiv ndaj klimës.
Tjetër????
![Page 55: Ndryshimet Klimatike ?](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022081421/568148d7550346895db5f1bf/html5/thumbnails/55.jpg)
JU FALEMINDERIT?