MC LC NCLP S 1 (138), THNG 1(1)/2009 TT Tn bi Tn tc gi

NH NC V PHP LUT1 . 2 . 3 . 4 . 5 . 6 . 7 . Th ta son

Mi s kin quan trng trong nm 2008 ca Bi Ngc Thanh Quc hi Vit Nam Th v thc hin li th l hnh thc "ni i i TS. Nguyn Minh oan vi lm" cn c pht huy Vn vi hin v c ch bo hin trong lut Vit inh Thanh Phng Nam Mt s vn v i mi php lut v vi phm PGS. TS Nguyn Cu Vit hnh chnh nc ta hin nay Mt s im mi quan trng ca Lut Ban hnh Ths. Mai Th Kim Hu vn bn quy phm php lut nm 2008 Ngi tiu dng v php lut bo v ngi tiu dng ThS. Nguyn Ngc Sn

BN V D N LUT 8 .Phng nga tham nhng lin quan n doanh nghip Nguyn Tun Khanh

CHNH SCH9 . Thc tin p dng B lut Lao ng v hng hon thin h thng php lut lao ng TS. Lu Bnh Nhng

THC TIN PHP LUT1 0 Quy nh v vn php nh khi thnh lp doanh nghip Th.S Trn Hynh Thanh Ngh

KINH NGHIM QUC T1 1 . Lut p dng i vi tha thun trng ti trong trng ti thng mi quc t ThS. Trn Minh Ngc

THNG TIN CNG TC LP PHP1 2 . Ngh quyt v tnh hnh kinh t - x hi

Th ta sonH Ni, ngy 01 thng 01 nm 2009

Tha cc Qu v c gi thn mn! Trong nm qua, tuy c nhiu kh khn nhng Tp ch Nghin cu Lp php xut bn n nh 02 s tp ch thng k hng thng vi cht lng v s lng pht hnh ngy mt tng; m thm c 02 chuyn mc mi: Bn v d n lut v Thng tin cng tc lp php; duy tr v nng cp trang website Nghin cu Lp php (www.nclp.org.vn). Tp ch nhn c s ng vin, nh gi cao t cc v lnh o ng, Nh nc, cc i biu dn c v cc nh khoa hc v hng i ng n ca mt din n thc s khoa hc, hu ch, dn ch, rng ri v Nh nc, Php lut v Chnh sch. xng ng hn vi s tin yu ca Qu v, tp th cn b, nhn vin Tp ch vn nhn thy cn phi c gng nhiu hn na trong vic nng cao cht lng v hnh thc n phm. V vy, trong nm mi, bn cnh n lc ca tp th cn b, nhn vin Tp ch, chng ti rt mong tip tc nhn c s cng tc v ng h nhit tnh hn na ca cc cng tc vin v bn c n phm Tp ch c nhiu ni dung trao i, ng gp thit thc cho vic hon thin h thng php lut, chnh sch, xy dng Nh nc php quyn XHCN, hi nhp quc t, a ra cc gii php gp phn gii quyt nhng vn bc thit m thc tin ang t ra nh: ci cch t php, ci cch hnh chnh; chng tham nhng, lng ph v ti phm; pht trin nn kinh t th trng XHCN lnh mnh, vng chc; chn hng nn gio dc; bo m an sinh x hi Chng ti cng s c gng cc bi vit ngn gn, d hiu hn, hnh thc trnh by n phm sinh ng, hp dn hn, gp phn chuyn ti tt hn ni dung cc bi vit n ng o bn c. Nhn dp nm mi, Tp ch Nghin cu Lp php xin gi ti cc Qu v lnh o ng, Nh nc, cc v i biu dn c, cc cng tc vin v bn c trong v ngoi nc li tri n su sc v li chc mng hnh phc, sc khe v thnh t.

Thay mt Tp ch Nghin cu Lp php Tng bin tp

TS. Phm Vn Hng

MI S KIN QUAN TRNG TRONG NM 2008 CA QUC HI VIT NAMTS. Bi Ngc Thanh* 1. Quc hi quyt on kp thi cc gii php nhm n nh v tip tc pht trin nn kinh t - x hi ca t nc Trc s xut hin cc nhn t bt li ca nn kinh t th gii v trong nc, ti k hp th 3, Quc hi kho XII quyt ngh Phn u kim ch lm pht, n nh kinh t v m, bo m an sinh x hi v tng trng bn vng, trong kim ch lm pht l mc tiu hng u. Kt qu l ...Vi quyt tm cao ca c h thng chnh tr; vi s n lc phn u ca ton ng, ton dn, ton qun v ca cc ngnh, cc cp, cc a phng, cc doanh nghip; s tp trung ch o, iu hnh nng ng, quyt lit ca Chnh ph... cc nhm gii php kim ch lm pht, n nh kinh t v m, bo m an sinh x hi v tng trng bn vng, trong u tin kim ch lm pht, pht huy tc dng tch cc (Din vn khai mc k hp th 4 ca Ch tch Quc hi). 2. Cng tc lp php thu c thng li to ln Trong hai k hp, Quc hi tho lun v thng qua 19 lut v cho kin ln u vo 13 d n lut khc; tho lun v thng qua 13 ngh quyt, trong c 11 ngh quyt cha quy phm php lut. 3. Quc hi ra Ngh quyt v vic iu chnh a gii hnh chnh thnh ph H Ni v mt s tnh c lin quan y l s kin trng i ca Th ni ring, ca c nc ni chung. Sau khi iu chnh a gii hnh chnh, thnh ph H Ni c din tch t nhin l 334.470,02 ha v dn s thi im iu chnh l 6.232.940 ngi. 4. Chuyn thm chnh thc ca on i biu cp cao Quc hi Vit Nam do Ch tch Quc hi Nguyn Ph Trng dn u ti cc nc Hung - ga - ri, Ru - ma - ni, Bun - ga - ri v Cng ho Php ghi du n quan trng trong quan h hu ngh, hp tc gia Vit Nam vi cc nc bn b truyn thng chu u Chuyn thm gp phn lm su sc thm tnh cm hu ngh tt p vn c v to ng lc mi cho quan h hp tc tip tc pht trin ln mt tm cao mi ton din, lu di v tin cy ln nhau, ph hp vi mong mun v li ch ca cc bn, ng thi p ng yu cu ca tnh hnh mi. 5. on i biu cp cao Quc hi Vit Nam do Ph ch tch Quc hi Tng Th Phng dn u tham gia i hi ng AIPA ln th 29 ti Sin - ga - po v c nhiu ng gp cho i hi on hot ng tch cc trong tt c 5 U ban, xut 6 ngh quyt trong s 22 ngh quyt ca i hi ng v c i biu cc nc nh gi cao. Trng on Vit Nam c cc cuc

tip xc vi cc Trng on Lin bang Nga, Trung Quc, n , Ca - na - a, Lo, Cam - pu chia v Xinh - ga - po. Vi s tham gia lin tc cc k i hi v c nhng ng gp thit thc cho i hi, nn uy tn ca Quc hi Vit Nam trong AIPA ngy cng c nng cao. 6. Hot ng cht vn ca Quc hi tip tc c nhng i mi, ci tin, c hiu qu tch cc Trc ht, hot ng ny c tr li ng ngha ca n l cht vn tc l hi v p; l i thoi lm r vn ang c t trn bn ngh s ca Quc hi. y c l l s kin nh du chm ht cho mt thi ngi tr li cht vn nhng li c bo co di dng dc. Th hai l ln u tin Quc hi ra ngh quyt sau cht vn lm cn c cho vic kim nh li li ha ca ngi tr li cht vn ti cc k hp sau. V th ba l ln u tin U ban thng v Quc hi th nghim thnh cng cht vn v tr li cht vn ti phin hp ca U ban thng v Quc hi theo iu 16 Lut t chc Quc hi. 7. Ln u tin Quc hi ti gim st mt chuyn , l chuyn u t xy dng c bn t ngun vn ngn sch nh nc Gim st ln th nht, k hp th 6 Quc hi kho XI ra ngh quyt s 36/2004/QH11 ngy 03/12/2004 vi 7 im, trong im th 2 Quc hi yu cu Chnh ph ch o kin quyt v p dng nhng gii php hu hiu lp li trt t, k cng trong u t xy dng c bn.... Ln gim st th 2 l ti k hp th 4 Quc hi kho XII, phin hp ngy 05/11/2008. y l mt trong cc vn nng bng nht khng ch c Quc hi lu m c tri c nc cng ht sc quan tm 8. Quc hi Vit Nam ng cai v t chc thnh cng hi tho Tng cng hp tc ngh vin v bi dng i biu dn c y l mt hnh thc hot ng mi, ln u tin c t chc, nhm mc ch trao i ni dung, hnh thc bi dng kin thc v k nng hot ng cho i biu dn c cc nc thnh vin AIPA. Cc nc tham gia hi tho gii thiu kinh nghim ca nc mnh v kinh nghim mt s nc ngoi khu vc. H tho gp phn tng cng s hiu bit v th ch v hot ng ca ngh vin cc nc thnh vin. 9. Quc hi ra Ngh quyt v vic ko di nhim k hot ng 2004 - 2009 ca Hi ng nhn dn v U ban nhn dn cc cp v Ngh quyt v thc hin th im khng t chc Hi ng nhn dn huyn, qun, phng Theo , Ko di nhim k hot ng 2004 - 2009 ca Hi ng nhn dn v U ban nhn dn cc cp cho n K hp th nht ca Hi ng nhn dn cc cp kho sau vo nm 2011. Th im vic khng t chc Hi ng nhn dn huyn, qun, phng ti mt s a phng; danh sch c th do Chnh ph trnh U ban thng v Quc hi quyt nh. 10. Th im v vic cho t chc, c nhn nc ngoi mua v s hu nh ti Vit Nam l Ngh quyt s 19/2008/QH12 ngy 03/6/2008 ca k hp th 4 Quc hi kho XII. Vic t chc, c nhn nc ngoi c mua v s hu nh theo quy nh ca Ngh quyt ny l mt chnh sch ci m cn thit nhm gp phn to iu kin n nh v ch cho ngi nc ngoi ang

u t, kimh doanh, lm vic v sinh sng ti Vit Nam. Ngh quyt c hiu lc thi hnh t ngy 01/01/2009 v c p dng th im trong thi hn nm nm.

VN VI HIN V C CH BO HIN TRONG LUT VIT NAMinh Thanh Phng *

1. Gi tr ti cao ca Hin php Tt c cc vn bn quy phm php lut c lin quan khi quy nh (t nhng quy nh mang tnh hin nh n nhng quy nh mang tnh php nh) v gi tr php l ca Hin php u khng nh mt iu l Hin php c gi tr php l ti cao trong h thng cc vn bn quy phm php lut ca nc ta. iu 146 Hin php 1992 c sa i, b sung theo Ngh quyt s 51/2001/QH10 ngy 25/12/2001 ca Quc hi kha 10 (Hin php 1992) quy nh: Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l lut c bn ca Nh nc, c hiu lc php l cao nht. Mi vn bn php lut khc phi ph hp vi Hin php iu 2 Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut nm 1996 c sa i, b sung theo Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut ngy 16/12/2002 (Lut BHVBQPPL 1996) quy nh: Hin php l lut c bn ca Nh nc, c hiu lc php l cao nht. Vn bn quy phm php lut c ban hnh phi ph hp vi Hin php, bo m tnh thng nht, th bc hiu lc php l ca vn bn trong h thng php lut. Vn bn quy phm php lut do cc c quan nh nc cp di ban hnh phi ph hp vi vn bn quy phm php lut ca c quan nh nc cp trn. Vn bn quy phm php lut tri vi Hin php, tri vi vn bn ca c quan nh nc cp trn phi c c quan nh nc c thm quyn bi b, nh ch vic thi hnh Bn cnh , gi tr php l ca Hin php cn c th hin thng qua cc quy nh v th tc ban hnh v sa i Hin php nghim ngt hn so vi cc vn bn lut khc. Theo quy nh ti iu 147 Hin php 1992 th Ch Quc hi mi c quyn sa i Hin php. Vic sa i Hin php phi c t nht hai phn ba tng s i biu Quc hi biu quyt tn thnh. Trong khi , i

vi cc vn bn php lut khc do Quc hi ban hnh th ch cn s tn thnh ca qu na tng s i biu Quc hi1. Xt v mt l lun, vi quy nh v th tc thng qua nghim ngt hn so vi cc vn bn php lut khc, Hin php nc ta c xp vo loi hin php cng tnh. V hin php cng tnh l hin php c suy tn c nhng u th c bit so vi cc lut thng2. Box Cn c vo th tc thng qua, thay i hin php, ngi ta chia hin php ra thnh hin php nhu tnh v hin php cng tnh Hin php nhu tnh l loi hin php c th tc thng qua bnh thng nh mi o lut v c th c sa i bi chnh c quan lp php, theo th tc thng qua cc o lut bnh thng. Hin php ca nc Anh l mt v d in hnh v hin php nhu tnh. Hin php cng tnh l loi hin php phi c thng qua bi mt c quan c bit l Quc hi lp hin (ch khng phi c quan lp php) hoc ton dn biu quyt. Th tc thng qua hoc sa i hin php cng c quy nh kh cht ch, ngt ngho hn. Chng hn nu nh vic thng qua bnh thng ch cn qu na tng s i biu Quc hi tn thnh th i vi Hin php phi c 2/3 hoc 3/4 tng s i biu tn thnh3.

Mt khc, cng xt v mt l lun, th Hin php l vn bn lut ch o trong h thng cc vn bn quy phm php lut. Tnh ch o c th hin nh sau: Ni dung ca Hin php l c s ban hnh ra cc vn bn quy phm php lut khc.

- Mt khi cc quy nh trong Hin php thay i th tt yu cc vn bn quy phm php lut khc cng phi thay i theo. Nh nc chng ta l nh nc php quyn x hi ch ngha v hot ng theo nguyn tc php ch x hi ch ngha, nn cc c quan nh nc, t chc kinh t, t chc x hi, n v v trang nhn dn v mi cng dn phi nghim chnh chp hnh Hin php v php lut. V vic tun th Hin php ca cc c quan nh nc trc tin c th hin cng tc ban hnh cc vn bn quy phm php lut thuc thm quyn ca mnh phi ph hp vi Hin php. Nh vy, trong h thng cc vn bn quy phm php lut ca nc ta th Hin php c gi tr php l cao nht, mi vn bn quy phm php lut khc khi c ban hnh u phi tuyt i ph hp vi cc quy nh ca Hin php, bt k vn bn no c nhng quy nh tri vi Hin php (vi hin) u phi b bi b, b nh ch thi hnh.1 2

iu 88 Hin php 1992 Gio trnh Lut Hin php Vit Nam, Nxb i hc Quc gia H Ni, H Ni 1999, trang 60 3 Gio trnh Lut Hin php Vit Nam, Nxb i hc Quc gia H Ni, H Ni 1999, trang 60

2. Vn vi hin V vn vi hin v vn vi phm cc quy nh ca cc vn bn quy phm php lut mang tnh Hin nh hin nay, theo thng k v xem xt ca chng ti, th c th tm chia thnh hai loi l vi phm mt cch ch ng v vi phm mt cch th ng4. Vi phm mt cch ch ng. y l hnh thc vi phm khi cc c quan nh nc c thm quyn ban hnh mt vn bn quy phm php lut thuc trch nhim, quyn hn ca mnh t ra nhng quy nh tri vi nhng quy nh ca Hin php hoc l tri vi tinh thn ca Hin php. Dng vi phm ny trong thi gian qua xy ra kh ph bin v ch yu tp trung cc cc vn bn di lut. Nguyn nhn pht sinh ra nhng vi phm ny ch yu xut pht t hai l do: th nht, do cc c quan (vi phm) ny hu ht l cc c quan thc hin chc nng qun l, nn khi a ra cc quy nh thc hin vic qun l th lun a ra nhng quy nh to nhiu thun li cho cng vic ca mnh v v hnh trung, y nhng bt li v pha ngi dn (i tng chu s qun l) v v th m ng thi vi phm cc quyn ca ngi dn c Hin php quy nh. Th hai l, xut pht t l do th nht, cc c quan ny khng cho rng nhng quy nh ca mnh ban hnh ra l vi phm Hin php v lp lun rng, n rt cn thit cho vic thc hin cc chc nng, quyn hn ca mnh. C th dn chng hng lot cc vic thuc dng vi phm ny trong thi gian qua. V d nh vic qun l dn s bng h khu ca cc c quan nh nc vi phm cc quyn hin nh ca cng dn, c bit l quyn t do c tr. Mc d n thi im hin nay cc vn vng mc v quyn cng dn lin quan n h khu c c bn gii quyt bng Lut C tr, nhng vn chng ti mun t ra y l c nhng quy nh ca cc c quan nh nc trc tip hoc l gin tip vi phm cc quyn hin nh ca cng dn. Hay ni nh TS. L ng Doanh: c vic cc c quan nh nc c lm m khng ngh n Hin php (nh vic cm ng k xe my trc y), vic nhiu b ngnh lm sai lut, vic ban hnh giy php, iu kin kinh doanh, hn ch quyn kinh doanh ca ngi dn... m khng b mt c quan no phn xt c5. Vi phm mt cch th ng. Dng vi phm ny thc cht l rt kh nhn thy. dng vi phm ny th cc c quan nh nc c ngha v khng ban hnh nhng vn bn quy phm php lut c th ha vic thc hin cc quy nh ca Hin php hoc khng ban hnh nhng vn bn quy phm php lut m theo quy nh l phi ban hnh. V d, theo quy nh ti iu 70 Hin php 1992 th cng dn c quyn t do biu tnh theo quy nh ca php lut. Phn tch iu lut ny chng ta s thy l cng dn c quyn t do biu tnh v mun biu tnh th phi tun th theo cc quy nh ca php lut v mun ngi dn tun th cc quy nh ca php lut th phi c php lut ngi dn tun theo. Nhng thc t, n thi im hin nay chng ta cha c bt k vn bn no quy nh chi tit v vic t do biu tnh ca ngi dn. Do , quyn biu tnh ca ngi dn khng th thc hin c trn thc t. Nh vy, chng ta thy l khi cc c quan nh nc c trch nhim khng ban hnh mt vn bn quy phm php lut th cng ng ngha vi vic vi phm Hin php.4

Cch phn loi ny nu da trn c s ca cch phn loi cc s kin php l th n c xp dng l hnh ng v khng hnh ng trong dng s kin php l pht sinh ph thuc vo ch ca con ngi (hnh vi). 5 Xem bi n lc thnh lp Ta n Hin php, Tui tr Ch nht ngy 10/6/2007.

Hoc, theo quy nh ti iu 7 Hin php 1992 th c tri c quyn bi nhim i biu Quc hi hoc i biu Hi ng nhn dn khi i biu khng cn xng ng vi s tn nhim ca nhn dn6. Nhng nu ch cn c vo quy nh trn th c tri khng th thc hin c quyn bi nhim cc i biu dn c ca mnh, m nht thit phi c mt vn bn quy phm php lut quy nh mt cch c th v chi tit hn. V n thi im hin nay, cc c quan nh nc c thm quyn vn cha ban hnh bt k vn bn no quy nh v vn ny. Ngoi ra, hnh thc vi phm ny cng c th bt gp khi i chiu mt quy nh ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut nm 1996 vi thc t. l quy nh ti khon 2 iu 7: Vn bn quy nh chi tit thi hnh phi c son tho cng vi d n lut, php lnh trnh c quan nh nc c thm quyn kp thi ban hnh khi lut, php lnh c hiu lc. Nhng trong thi gian qua, thc trng lut ch ngh nh vn din ra mt cch ph bin trong cng tc lp php ca cc c quan nh nc nc ta. 3. C ch bo hin ca nc ta hin nay V c ch bo v tnh ti cao ca Hin php (bo hin) nc ta th n nay, chng ta vn cha c c quan c lp v chuyn trch thc hin chc nng ny. Khi xem xt v chc nng, nhim v ca cc c quan nh nc trong b my nh nc, th c rt nhiu c quan c thm quyn tham gia vo vic bo v tnh ti cao ca Hin php. Trong cc c quan , y ban Php lut ca Quc hi tm c xem l chuyn trch nht trong vn bo hin, v c quan ny c chc nng, nhim v l bo m tnh hp hin, hp php v tnh thng nht ca h thng php lut i vi cc d n lut, d n php lnh trc khi trnh Quc hi, U ban thng v Quc hi thng qua7. Nhng y li khng phi l nhim v, quyn hn duy nht ca c quan ny, m c quan ny cn rt nhiu cc nhim v, quyn hn khc v hu nh, trong thi gian qua, y ban Php lut bung xui chc nng ny8. Ngay c khi, U ban Php lut ca Quc hi lm tt chc nng ny, th cng vic ca U ban vn thuc giai on tin kim, cn giai on hu kim th c ch bo hin ca nc ta hin nay li c thc hin thng qua c ch gim st trong chc nng gim st 9 ti cao ca Quc hi10 v cc c quan thc hin chc nng bo hin cng thng qua chc nng gim st.

6

iu 7 Hin php 1992:... i biu Quc hi b c tri hoc Quc hi bi nhim v i biu Hi ng nhn dn b c tri hoc Hi ng nhn dn bi nhim khi i biu khng cn xng ng vi s tn nhim ca nhn dn. 7 Khon 3 iu 27 Lut T chc Quc hi 2001 c sa i, b sung theo lut sa i, b sung mt s iu ca Lut T chc Quc hi ngy 02/4/2007. 8 Xem kin ca ng V Mo - Ch nhim y ban i ngoi ca Quc hi trong bi Ai hut ci khi Hin php b xm phm, Tui tr online ngy 25/3/2006. 9 Gim st trong trng hp ny c hiu l vic Quc hi, y ban thng v Quc hi, Hi ng dn tc, y ban ca Quc hi, on i biu Quc hi v i biu Quc hi theo di, xem xt, nh gi hot ng ca c quan, t chc, c nhn chu s gim st trong vic thi hnh Hin php, lut, ngh quyt ca Quc hi, php lnh, ngh quyt ca y ban thng v Quc hi. (Khon 1 iu 2 Lut Hot ng gim st ca Quc hi nm 2003). 10 Quc hi c ba chc nng chnh: lp hin, lp php; gim st ti cao v quyt nh nhng vn quan trng ca t nc (iu 1 Lut T chc Quc hi 2001 (2007)).

iu 1 Lut Hot ng gim st ca Quc hi nm 2003 v chc nng gim st ti cao ca Quc hi quy nh: Quc hi thc hin quyn gim st ti cao i vi ton b hot ng ca Nh nc. Quc hi thc hin quyn gim st ti cao ca mnh ti k hp Quc hi trn c s hot ng gim st ca y ban thng v Quc hi, Hi ng dn tc, y ban ca Quc hi, on i biu Quc hi v i biu Quc hi. Cn hot ng gim st ca tng c quan li bao gm c hot ng bo v tnh ti cao ca Hin php thng qua vic xem xt cc vn bn quy phm php lut ca cc c quan nh nc khc c tri vi Hin php hay khng. iu ny c th hin qua cc quy nh ca Lut Hot ng gim st ca Quc hi nm 2003 v hot ng gim st ca cc c quan ny: - Quc hi c quyn xem xt vn bn quy phm php lut ca Ch tch nc, y ban thng v Quc hi, Chnh ph, Th tng Chnh ph, Ta n nhn dn ti cao, Vin Kim st nhn dn ti cao c du hiu tri vi Hin php, lut, ngh quyt ca Quc hi11. - y ban thng v Quc hi c quyn xem xt vn bn quy phm php lut ca Chnh ph, Th tng Chnh ph, Ta n nhn dn ti cao, Vin Kim st nhn dn ti cao c du hiu tri vi Hin php, lut, ngh quyt ca Quc hi, php lnh, ngh quyt ca y ban thng v Quc hi12. - Hi ng dn tc v y ban ca Quc hi13 c quyn xem xt vn bn quy phm php lut ca Chnh ph, Th tng Chnh ph, B trng, Th trng c quan ngang b, Ta n nhn dn ti cao, Vin Kim st nhn dn ti cao, vn bn quy phm php lut lin tch gia cc c quan nh nc c thm quyn trung ng hoc gia c quan nh nc c thm quyn vi c quan trung ng ca t chc chnh tr - x hi c du hiu tri vi Hin php, lut, ngh quyt ca Quc hi, php lnh, ngh quyt ca y ban thng v Quc hi v vn bn quy phm php lut ca c quan nh nc cp trn14.

* Nh vy, c th kt lun l nc ta hin nay cha c mt c quan c lp v chuyn trch thc hin chc nng bo v tnh ti thng ca Hin php. M chc nng bo hin ny hin c thc hin thng qua chc nng gim st ti cao ca Quc hi v n c lng ghp vo vi nhim v, quyn hn ca nhiu c quan khc nhau. Trong tin trnh xy dng mt nh nc php quyn x hi ch ngha, cng vi yu cu hi nhp su rng v nhiu mt trong cc quan h quc t, th vic11 12

Khon 3 iu 7 Lut Hot ng gim st ca Quc hi nm 2003. Khon 2 iu 15 Lut Hot ng gim st ca Quc hi nm 2003. 13 Hin nay Quc hi c Hi ng Dn tc v chn y ban. 14 Khon 2 iu 27 Lut Hot ng gim st ca Quc hi nm 2003.

chng ta c c mt c quan bo hin c lp v chuyn trch m bo nhng quy nh ca Hin php lun c tn trng v thc thi l v cng cp bch ------*Khoa Lut, i hc Cn Th

MT S VN I MI PHP LUT V VI PHM HNH CHNH NC TA HIN NAYNguyn Cu Vit*

1. Nhp Vi phm hnh chnh (VPHC) l loi vi phm php lut v cng ph bin v tnh nghim trng ang ngy cng gia tng, mi ngy mt nng hn, c bit l v mi trng, vi nhng hnh vi ko di nh git sng Th Vi ca VEDAN, u c sng Hng ca MIWON, x cc cht c hi ra mi trng ca nhiu c s khc, l nguyn nhn ca nhng lng ung th, trng bnh phi; nhiu v trit ph rng, mt cnh quan v tnh hp dn ca du lch v.v.. Kt lun sch v xa nay rng: VPHC l loi vi phm php lut khng nguy him cao nh ti phm, nhng do tnh ph bin nn trong tng th n cng nguy hi cho x hi c l li thi theo thc tin hin nay nc ta. Nhiu VPHC ngy nay c l cn nguy him hn nhiu ln mt ti phm nng nht nh git ngi, v chng git mi trng sng ca con ngi, tc l gin tip, c khi l trc tip git nhiu ngi v hy hoi mi trng sng ca nhiu th h mai sau. V vy, VPHC nc ta l loi hnh vi gy bt n cho x hi rt ln, gy nguy him cho x hi rt ln so vi nhiu nc. Nh nc no cng u quan tm ban hnh chnh sch, ng li x l thch hp i ph vi tnh hnh VPHC nc mnh. Do , nc ta cng phi quan tm cao hn. em li trt t cho lnh vc ny cn n mt chnh sch tng th, ng b, khng ch l php lut, m c thc hin php lut, bin php t chc, gio dc, thm ch rt quan trng l cc bin php xy dng c s h tng kinh t, vt cht - k thut v.v.. Nhng vn u tin quan trng l hon thin h thng php lut. y ti ch xin bn i iu v i mi chnh sch trong lnh vc php lut. 2. Khi lc qu trnh pht trin ca php lut v VPHC Trc nm 1989, php lut v VPHC nc ta ch dng li tm thp, ng k nht l Ngh nh pht vi cnh s 143 nm 1977. Khi nim vi cnh c hiu tng t nh khi nim VPHC sau ny, nhng vi tnh cht nh, mc thit hi nh. Bc ngot c bn l Php lnh x pht VPHC ngy 30/11/1989 c ban hnh v c hiu lc t ngy 01/01/1990 (Php lnh 1989). y l vn bn u tin c tm php lnh quy nh v TNHC v quy nh y hn, c th hn, cht ch hn Ngh nh 143 nhiu vn c bn. Nhng theo s bin i nhanh chng ca i sng, nht l v gi tr ng tin, bin ng v t chc b my hnh chnh, Php lnh 1989 v cc ngh nh u sm lc hu, Php lnh x l VPHC nm 1995 (Php lnh 1995) ra i, thay th Php lnh 1989. Ngoi vic quy nh li cc loi khung

pht tin cho ph hp, cc ch th c thm quyn x l v th tc x l VPHC c th hn, Php lnh 1995 c sa i rt quan trng ch a vo Php lnh cc bin php hnh chnh khc v iu chnh th tc p dng cc bin php ny rt chi tit, chim mt s lng rt ln cc iu ca Php lnh. Thi k ny ban hnh khong 50 ngh nh. Nhng ri cng v nhng l do tng t thi ban hnh Php lnh 1995 m Php lnh x l VPHC nm 2002 (Php lnh 2002) c ban hnh, thay th Php lnh 1995, trong cc bin php hnh chnh khc c gi nguyn vi nhng sa i khng ng k. Tip n Php lnh ban hnh nm 2007 (Php lnh 2007) bi b bin php qun ch hnh chnh v nhng iu lin quan ca Php lnh 2002. Li cng v nhng l do tng t nh trc m Php lnh ban hnh ngy 02/4/2008 (Php lnh 2008) sa i, b sung mt ln na mt s iu ca Php lnh 2002 (c hiu lc t 01/8/2008). Cc bin php hnh chnh khc c gi nguyn nh Php lnh 2007. T ngy ban hnh Php lnh 2002 c khong 70 ngh nh c ban hnh thc hin Php lnh ny, cha k Ngh nh s 134/2003/N-CP hng dn thi hnh Php lnh 2002 v Ngh nh 37/2005/N-CP quy nh th tc p dng cc bin php cng ch thi hnh quyt nh x l VPHC, cng khng k trong s cc ngh nh v cc bin php hnh chnh khc. Cha k ri s mt lat ngh nh mi li ra i trn c s Php lnh 2008 thay th cc ngh nh c c ban hnh trn c s Php lnh 2002. Nh vy, c th hnh dung h thng php lut v VPHC nc ta s v thay i nhanh, kh theo di nh th no, khng ch i vi ngi p dng, ngi b p dng, m c i vi ngi nghin cu. Tuy cc php lnh v ngh nh lin tc sa k tip nhau, thay i nhanh, nhng vi kiu chp v, a ra cc gii php tnh th nn vn khng th theo kp vi bin ng ca thc tin, nht l di tc ng ca cc yu t kinh t th trng v hi nhp quc t, lm pht, ng tin mt gi. Mt khc, khi c qu nhiu ngh nh th khng ch trong ban hnh d b chng cho, mu thun, m khi thc hin cng rt kh theo di v do li d xy ra vi phm. Hn na, cc ngh nh ny, cng ging cc ngh nh trong cc lnh vc khc, u mc mt chng tt chung l rt nhiu ch copy li php lnh, lut v copy ln nhau nn rt kh theo di. Qu trnh ban hnh, sa i, b sung cc php lnh v ko theo l cc ngh nh l mt qu trnh hon thin php lut v TNHC lm cho n thch ng hn vi cuc sng. V vy, khng th ph nhn rng cc php lnh v ngh nh em li kt qu ng k trong lnh vc phng v x l VPHC, bo m trt an ton x hi. Mi php lnh mi c ban hnh l mt bc tin mi ca cng tc lp php, c nhng kinh nghim khng th xem nh cn k tha, pht huy. Tuy nhin, trong ni dung h thng php lut hin hnh vn cn khng t nhng tn ti c bn. Mt nguyn nhn ln ca tnh trng ny l do s thiu ht v l lun, dn n hu qu l phng php iu chnh php lut cn nhiu bt cp vi thc tin.

3. Nhng vn ang dt ra i vi h thng php lut v TNHC Thc tin ang dt ra nhiu vn ln cho h thng php lut hin hnh v TNHC, ch yu nht l: 1) V cc khung v mc pht tin Tin tc thng ngy lun phn nh tnh trng nhiu c quan chc nng b tri tay hoc bung xui, c s, c nhn bt chp php lut, sn sng chu pht tip tc vi phm,... L do quan trng nht d thy r l cc hnh thc TNHC hin hnh khng sc rn e, trc ht l pht tin. tm gii php c th, cn im qua qu trnh pht trin. Theo Php lnh 1989, mc pht tin ti thiu l 1.000 ng, mc cao nht l trong lnh vc kinh t c th c tnh t 1 n 3 ln tr gi hng phm php hoc t 1 n 3 ln s li bt chnh thu c do VPHC gy ra. Lc ny lnh vc mi trng cha c a vo khung pht tin cao nht. Mc pht tin cao nht theo th tc n gin l 20.000 ng. Php lnh 1995 tng mc pht ti thiu ln 5.000 ng, v b cch quy nh ty nghi ca Php lnh 1989 v mc pht tin ti a (cc php lnh sau cng u b), m quy nh mc tuyt i xc nh l 100.000.000 ng v lnh vc mi trng c a vo khung pht tin cao nht. Mc pht tin cao nht theo th tc n gin l 20.000 ng, khng thay i. Php lnh 2002 gi nguyn mc pht ti thiu l 5.000 ng, mc pht tin ti a tuyt i xc nh nng ln 500.000.000 ng, nhng li a lnh vc mi trng vo khung th ba m cao nht ch l 70.000.000 ng. Mc pht cao nht theo th tc n gin nng t 20.000 ng ln 100.000 ng. Php lnh 2008 sa i, b sung Php lnh 2002 ch yu v mc v khung pht tin, c th l: (1) Nng mc pht ti thiu t 5.000 ng ln 10.000 ng; (2) Mc ti a tuyt i xc nh vn l 500.000.000 ng, nhng b sung thm quy nh: Trong trng hp lut quy nh mc pht tin ti a khc vi quy nh ti iu ny th p dng theo quy nh ca lut (iu 14) v lnh vc mi trng li c a tr li vo khung cao nht; (3) Mc pht cao nht theo th tc n gin nng t 100.000 ng ln 200.000 ng; (4) Theo , mc cao nht m cc ch th c thm quyn x pht cng c nng ln tng ng, v d: Ch tch y ban nhn dn cp x (UBND) v Trng cng an cp x: nng t 500.000 ng ln 2.000.000 ng; Ch tch UBND cp huyn: t 20.000.000 ng nng ln 30.000.000 ng; v.v.. Do cc php lnh vn ch dng li nhng quy nh chung, mang tnh nguyn tc, nn cc ngh nh mi ng vai tr ch yu trong thc tin. Nhng cc php lnh, k c cc ngh nh, va mi ban hnh, n ngy c hiu lc th nhiu quy nh li thi, trc ht l mc pht tin. Tuy nhin mc pht tin (ngay c theo Php lnh 2008 mi c hiu lc) i vi VPHC trong nhiu lnh vc l cha sc rn e, km hiu qu. Hoc c khi mun sa ngh nh th li vng php lnh, nh tnh trng D tho Ngh nh sa i, b sung Ngh nh v x l VPHC trong lnh vc xy dng hin nay: nu nng mc pht ln cho tng xng th qu ti cho cp huyn, cp tnh, m li kh x

l c kp thi. Bi v, Ch tch UBND cp x ch c pht cao nht n 2.000.000 ng, so vi thi gi hin nay v i vi loi VPHC v xy dng ca ngi dn th cng rt thp, v 30.000.000 ng i t chc kinh doanh th khng thm vo u. Trong tnh hnh th cch quy nh ty nghi ni trn v mc pht tin cao nht ca Php lnh 1989 phi chng l mt bin php c th bo m tnh rn e, mt kinh nghim ng xem li? Quy nh nh vy th khi p dng d vi phm php ch, nhiu trng hp khng kh thi, nhng nu hiu bit php lut v thc tin, t chc tt, trch nhim cao v kim tra, thanh tra, gim st cht ch th php ch vn c th c bo m m ch th c thm quyn li rng ng x l. Tuy cc php lnh sau ny u b cch quy nh ny, nhng c nhng ngh nh vn c khi phc li15 chng t c nhu cu thc tin v hiu qu. Cuc sng v thc tin iu chnh php lut v mc pht tin i vi VPHC i hi phi c nhng i mi ng b, h thng, mnh, trit v kp thi mang tnh ng li, chnh sch khc vi cch lm lu nay. 2) V thm quyn quy nh Php lnh 1989, ngoi vic trao cho Chnh ph thm quyn quy nh cc hnh vi VPHC v cc hnh thc x l, th tc p dng c th i vi cc hnh vi theo nhng nguyn tc v khung m Php lnh quy nh, Php lnh cn trao cho b trng, th trng c quan ngang b (gi chung l b trng) v c quan thuc Chnh ph quyn hng dn vic p dng quy nh ca Php lnh v Ngh nh ca Chnh ph, trao cho Hi ng nhn dn (HND) cp tnh quyn quy nh cc hnh vi VPHC trong cc lnh vc qun l nh nc a phng, hnh thc x pht v cc bin php p dng i vi cc vi phm . ng quan tm nht, c th l mt kinh nghim quan trng ng xem xt, l vic trao quyn cho HND cp tnh. Nhng vic trao quyn km theo ba iu kin: (1) VPHC cha c quy nh trong vn bn ca c quan nh nc c thm quyn trung ng; (2) Da trn c im ring v yu cu qun l a phng; (3) Cc hnh thc, mc x pht v iu kin p dng chng khng tri vi quy nh tng ng trong vn bn ca c quan nh nc c thm quyn trung ng (iu 2 Php lnh 1989) Nhng v cc b trng v chnh quyn cp tnh, khng ch HND, m c UBND, ban hnh nhiu vn bn tri php lut, lm quyn (khng c quyn quy nh VPHC m c quy nh), hoc vt quyn c trao, nn Php lnh 1995 bi b hon ton vic trao quyn ni trn. ng tic

l, v d: Ngh nh s 106/2006/N-CP quy nh x pht hnh chnh v s hu cng nghip: cc khon 2,3,4 iu 12; khon 3,4 iu 13; khon 3,4 iu 14; khon 3,4 iu 15; hoc Ngh nh s 98/2007/N-CP V x l vi phm php lut v thu v cng ch thi hnh quyt nh hnh chnh thu: cc khon 1b iu 6; khon 2,3,4,5 iu 14...15

rng, cc php lnh sau vn qun s trao quyn ny. Cc bin php tnh th thng theo kiu au ch no ct b ch y, iu tr triu chng m khng phi cn nguyn. Nhng vic bi b s trao quyn ny khng a li kt qu kh quan hn, khi m rt nhiu a phng sau t Php lnh 1995 vn c x ro Php lnh v cc ngh nh. Gn y hn, trong thi gian khong nm 2003-2004, 33 tnh thnh nng rut do tnh hnh VPHC gia tng li x ro Php lnh 2002 v cc ngh nh: quy nh khng ch cc VPHC theo c im a phng, m nh ra c t chc mi chuyn x pht VPHC, tng thm quyn x pht hn c Php lnh v quy nh c ch ti x pht mi. Nh vy l khng hp php, nn sau c tnh thnh t bi b khi Chnh ph rn e nhiu ln, nhng nhiu tnh thnh vn ch B trng B T php nh ch v Th tng bi b. Thc trng ny ni ln vn quan h gia yu t hp php v hp l: php lut v VPHC (bao gm c Php lnh v cc ngh nh) l cng nhc, khng theo kp tnh hnh v khng ph hp vi c im cc a phng 64 tnh thnh khc nhau trn c nc nn khng sc rn e. Thng bao gi cng vy, a phng hiu mnh hn l trung ng, m VPHC th v cng a dng, mi a phng mi khc, min ni khc min xui, nng thn khc thnh th, li khc nhau theo vng min, chng khng ch khc nhau v a l (c khi c thi tit), m c iu kin kinh t, tp qun, thi quen, thc php lut VPHC li bin ng v pht trin nhanh chng, nht l i vi tnh hnh kinh t - x hi t nc hin nay, i hi phi c nhng bin php x l uyn chuyn, mnh, kp thi v phn ha theo c im a phng. iu ny cc c quan trung ng khng p ng c, m li ang chuyn ln tm qun l v m, phn cp, phn quyn mnh cho a phng. C v nh l mt mu thun thng nht vi lp lun trn l s kin trong qu trnh xy dng v ban hnh th d tho Php lnh 1989 phi trnh Hi ng Nh nc (HNN), nu chng ti khng lm, n 3 ln mi c thng qua, bi l do chnh l HNN yu cu Chnh ph trnh HNN khng ch D tho Php lnh ban hnh m c cc d tho ngh nh v cc hnh vi VPHC HNN cho kin, nhng Chnh ph my ln khng lm c. Cui cng, Chnh ph ha s sm ban hnh cc ngh nh v cc hnh vi VPHC trong 1-2 nm ti, nhng ri li ha khng gi c: cho n trc Php lnh 1995 cc ngh nh vn lin tc ra i. Yu cu ny ca HNN, theo chng ti, l rt hp l, th hin ch: Trong chnh sch php lut v VPHC iu quan trng khng ch l quy nh cc nguyn tc v khung x l, m l cc hnh vi VPHC c th v hnh thc, cch x l i vi chng. y l l do v sao a phn cc nc pht trin phn nguyn tc v hnh vi VPHC quan trng u ban hnh bng lut. Mt iu ng suy ngh l hin nay, U ban thng v Quc hi (UBTVQH) ban hnh php lnh l do Quc hi giao (quy nh ti iu 21 Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut nm 1996 (Lut 1996), iu 12 Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut nm 2008 (Lut 2008)), v Chnh ph ban hnh ngh nh li l theo u quyn ca UBTVQH (quy nh ti khon 2b iu 56 Lut 1996, iu 14 Lut 2008). y l s u quyn bc cu, hin tng xa l i vi lut php tin tin v n gin l n khng hp php. L do cng d hiu: anh khng th cho hay y quyn ci khng phi ca anh. Nhng y l do c ch UBTVQH ban hnh php lnh c hiu lc nh lut,

mt gii php tnh th tn ti qu lu ca thc tin nc ta, mt c im khng hay ca m hnh UBTVQH. Thm ch cn c hin tng u quyn bc cu hai ln: c nhiu ngh nh li trao quyn hng dn v c th ha v vn ny cho b v a phng. Nhng phn tch v thc trng v vn trao thm quyn quy nh VPHC chng t y l mt vn c ngha l lun v thc tin quan trng v n nay vn rt thi s, cn mnh dn i mi t duy xem xt li, tip thu nhng kinh nghim, rt ra gii php. 3) V cc bin php hnh chnh khc Khi c nhu cu thay th Ngh quyt s 49 ban hnh ngy 20/6/1961 ca UBTVQH v vic tp trung ci to nhng phn t c hnh ng nguy hi cho x hi (Ngh quyt 49) li thi, trong quy nh hai bin php cng ch hnh chnh l tp trung gio dc ci to v qun ch, HNN bn rt k v vic nn hay khng nn a vo Php lnh 1989 cc bin php hnh chnh c bit m chnh l cc bin php hnh chnh khc theo cch hiu sau ny. Sau khi cn nhc nhiu ln, cui cng HNN thng nht phng n khng quy nh cc bin php cng ch hnh chnh c bit trong Php lnh 1989, m s ban hnh mt ngh nh ring mang tn cc bin php cng ch hnh chnh c bit v giao B Ni v (tc B Cng an ngy nay) son tho v trn thc t son tho. Quyt nh nh vy l rt khoa hc, chnh xc. Cn lu rng, lc cc t chc nhn quyn quc t quan tm rt nhiu n cc c s p dng Ngh quyt 49 ca nc ta. Nhng Php lnh 1995 v Php lnh hin hnh li a cc bin php hnh chnh khc vo: y l l do ca vic i tn t Php lnh x pht VPHC thnh Php lnh x l VPHC. y l sa i ln nht v khng khoa hc nht m t thy nc no lm, do quan nim sai lm rng x l VPHC bao gm x pht VPHC v p dng cc bin php hnh chnh khc (iu 1). Gi l x l VPHC ng l chnh xc hn l x pht VPHC, v chnh sch i vi VPHC khng ch nhm mc ch x pht, m cn thng p dng cc bin php khi phc cc quyn v li ch b VPHC xm hi m php lut hin hnh gi l bin php khc phc hu qu do VPHC gy ra, v nhiu bin php khc nhm phng nga, ngn chn VPHC, cha k nhng bin php mang tnh cht gio dc. Cng v th, nhiu ngh nh hin nay mang tn x pht VPHC l khng ph hp. Cc bin php hnh chnh khc l 5 bin php theo Php lnh 1995 v Php lnh 2002: gio dc ti x, phng, th trn; a vo trng gio dng; a vo c s gio dc; a vo c s cha bnh v qun ch hnh chnh. Php lnh 2007 bi b bin php qun ch hnh chnh, nay cn 4 bin php. Tr bin php gio dc ti x, phng, th trn, cn 3 bin php cn li th ch cn c tn, thy tnh cht cng ch hnh chnh c bit ca cc bin php ny. Nu nghin cu k cc php lnh, cc ngh nh th nhn thy r rng vic vn trong php lut v VPHC 4 bin php ny l khng khoa hc, khng ph hp v l lun, c bit l tri nguyn tc php ch, v: a) a phn i tng b x l khng phi l i tng VPHC, m rt a dng: c th c ngi thuc i tng VPHC, nhng a phn khng thuc din ny, m l ngi phm ti, hoc thc hin

ti phm, thm ch n ti nghim trng, ti c bit nghim trng nhng cha n tui chu trch nhim hnh s hoc nhng i tng c bit a dng khc. b) Tnh cht cc bin php ny, xt v kha cnh quyn t do thn th ca cng dn, cng khng phi l bin php x l VPHC, v mc khc nghit cao hn nhiu so vi cc bin php cng ch hnh chnh thng thng. Bin php gio dc ti x, phng, th trn th v tnh cht khng khc nghit, nhng cng khng c th gi l bin php x l VPHC. Ba bin php cn li th c tnh cht ca bin php hnh s. Trong B lut Hnh s nm 1999 c mt s bin php tng t, v d: iu 31- Ci to khng giam gi; iu 37 - Cm c tr; iu 38 - Qun ch: ba bin php ny thm ch cn c a vo chng hnh pht; v iu 43 - Bt buc cha bnh Chng Cc bin php t php khc. Trong iu 70 - Cc bin php t php p dng i vi ngi cha thnh nin phm ti, cn c 2 bin php: gio dc ti x, phng, th trn; a vo trng gio dng. Nh vy, khng ch tnh cht ni dung, m ngay tn gi cc bin php hnh chnh khc ny hu ht trng vi cc bin php hnh s. c) Chng li c p dng theo th tc hnh chnh, ngha l c p dng khng thng qua th tc xt x ca To n. y r rng l tri nguyn tc php ch, v 3 trong s 4 bin php ni trn hn ch ng k quyn t do thn th ca cng dn. Ni nhng iu ny khng c ngha l hon ton khng cn cc bin php gi l bin php hnh chnh khc vi ni dung khc, mang tnh gio dc hoc cng ch, v x hi vn lun tn ti cc i tng cn p dng bin php ny. Vn l chng khng phi nhm mc ch cng ch, trng pht, hn ch t do thn th ca c nhn, hay l phng nga, ngn chn kiu trng pht, m ch yu l gio dc, cha bnh, nhiu khi l bt buc hoc cch ly trnh cc i tng gy hi cho x hi. l cc i tng c bit, nh: ngi in, tm thn, nhng ngi mc mt s bnh x hi, nghin ma tu m php lut khng quy nh l ti phm, thm ch khng phi l VPHC, hoc b x pht hnh chnh nay tnh nguyn cha tr hoc cn phi cng ch cha tr. Do vy, tuy cc bin php ny l bin php hnh chnh, nhng khng th trong Php lnh x l VPHC, cng khng phi trong B lut Hnh s, m phi quy nh trong cc vn bn ring, k c bin php gio dc ti x, phng, th trn. 4) V hnh thc pht giam hnh chnh v pht lao ng bt buc Ngh nh 143, ngoi hai hnh thc pht chnh l cnh co v pht tin, cn quy nh hai hnh thc pht giam hnh chnh t 1 n 3 ngy v pht lao ng bt buc t 1 n 3 ngy. Php lnh 1989 ch quy nh hai hnh thc pht chnh v hai hnh thc pht b sung nh hin nay, t Php lnh 2002 th thm hnh thc pht trc xut p dng i vi ngi nc ngoi, tc l b pht giam hnh chnh v pht lao ng bt buc. S bi b ny l do qua kho st, tng kt thc tin lc thy kh ph bin tnh trng vi phm php ch, quyn cng dn khi p dng hai hnh thc ny. Tuy nhin, nhiu nc vn p dng hai hnh thc ny, thm ch vi thi gian di hn quy nh ca Ngh nh 143 kh nhiu. Tng hp kin cc a phng lc th a s ngnh chc nng nhiu tnh, thnh ph li vn mun hai hnh thc ny vi mc ch a dng ha cc hnh thc x pht, cng l

d p dng i vi cc i tng VPHC vn rt a dng v do , tng hiu qu ca chnh sch x l VPHC. ng tic cho n nay, hai hnh thc ny vn cha c ti lp, d thc php lut ca quan chc c nng ln nhiu so vi thi 1989, trong khi li a ra ci gi l cc bin php hnh chnh khc vo Php lnh x l VPHC. C mt cch lm va bo m nguyn tc php ch, va hiu qu l b cc bin php hnh chnh khc trong Php lnh, thay vo p dng li hai hnh thc pht giam hnh chnh v lao ng bt buc m Ngh nh 143 quy nh, nhng vi thi hn cao nht l di ba thng. C Ph Chnh n Ta n nhn dn ti cao Trnh Hng Dng (sau ny l Chnh n) khi pht biu trc HNN, rng pht giam hnh s c thi gian t 3 thng tr ln, th pht giam di 3 thng l khong trng m php lut v VPHC c th lp y bo m tnh h thng ca ch ti pht giam ni chung. Chng ti rt tn thnh quan im v cho rng, i vi cc i tng sau y quy nh ti Php lnh hin hnh thuc din p dng cc bin php hnh chnh khc nu a sang din p dng hai hnh thc pht ny l hon ton hp l, l: (1) Cc i tng b p dng bin php gio dc ti x, phng, th trn c quy nh ti im c khon 2 iu 23: Ngi nghin ma tu t 18 tui tr ln, ngi bn dm c tnh cht thng xuyn t 14 tui tr ln c ni c tr nht nh. i vi cc i tng quy nh ti im b khon 2: Ngi t 12 tui tr ln nhiu ln c hnh vi trm cp vt, la o nh, nh bc nh, gy ri trt t cng cng th cn quy nh phn ha: ch ngi t 14 tui tr ln mi a vo din c th p dng hai hnh thc pht ny cho ng tui chu TNHC; cn din t 12 tui n di 14 tui, cng nh cc i tng quy nh ti im d khon 2: Ngi trn 55 tui i vi n v trn 60 tui i vi nam thc hin hnh vi vi phm php lut quy nh ti khon 2 iu 25 ca Php lnh ny th vn p dng bin php gio dc ti x, phng, th trn, nhng lc ny bin php trn ch thun ty mang tnh cht gio dc v nm ngoi php lut v VPHC. (2) Cc i tng b p dng bin php a vo trng gio dng c quy nh ti im c khon 2 iu 24: Ngi t 14 tui n di 18 tui nhiu ln thc hin hnh vi trm cp vt, la o nh, nh bc nh, gy ri trt t cng cng m trc b p dng bin php gio dc ti x, phng, th trn hoc cha b p dng bin php ny nhng khng c ni c tr nht nh. (3) Cc i tng b p dng bin php a vo c s gio dc c quy nh ti khon 2 iu 25, l: ngi thc hin hnh vi xm phm ti sn ca t chc trong nc hoc nc ngoi, ti sn, sc kho, danh d, nhn phm ca cng dn, ca ngi nc ngoi, vi phm trt t, an ton x hi c tnh cht thng xuyn nhng cha n mc truy cu trch nhim hnh s, b p dng bin php gio dc ti x, phng, th trn hoc cha b p dng bin php ny nhng khng c ni c tr nht nh. (4) Cc i tng b p dng bin php a vo c s cha bnh c quy nh ti khon 2 iu 26, bao gm:

a) Ngi nghin ma tu t 18 tui tr ln b p dng bin php gio dc ti x, phng, th trn hoc cha b p dng bin php ny nhng khng c ni c tr nht nh; b) Ngi bn dm c tnh cht thng xuyn t 16 tui tr ln b p dng bin php gio dc ti x, phng, th trn hoc cha b p dng bin php ny nhng khng c ni c tr nht nh. i vi cc i tng ny m p dng cc bin php hnh chnh khc hn ch t do thn th t 3 thng tr ln l vi phm php ch, nhng pht tin th hoc khng hiu qu hoc bt kh thi. Nhng pht giam hnh chnh i vi mt s i tng c th trong s th c th ngn chn nhng nguy hi cho trt t x hi, cn pht lao ng bt buc li thch hp i vi mt s loi i tng cn gio dc lao ng nhiu hn. Tuy nhin, i vi i tng no th p dng bin php no v vi thi hn bao nhiu th ty tng trng hp m quy nh cho ph hp, nhng c hai bin php u cn lu tng cng kt hp vi cc hnh thc gio dc. Trn y l bn vn , va l tn ti ca php lut v TNHC ca nc ta hin nay, va l kinh nghim m theo chng ti, l ln nht. Bn cnh , cn mt s tn ti v mt k thut khc, cng c khi mang tnh cht quan im ca Php lnh ( y khng th im n cc ngh nh, v n qu nhiu), n c nh: (1) V nh ngha khi nim VPHC: Php lnh 1989 th nh ngha trc tip khi nim VPHC (iu 1), nhng cc php lnh sau ny u khng nh ngha khi nim hnh vi VPHC - c s ca TNHC, m nh ngha khi nim x l VPHC, tc l nh ngha vic lm, v cn gii ngha rng: x l VPHC bao gm x pht VPHC v cc bin php hnh chnh khc. Quan nim v x l VPHC nh trn, theo chng ti, l sai v nhiu ngha, v nh trnh by, cc bin php hnh chnh khc ch yu khng phi p dng vi VPHC v php lut v VPHC khng ch nhm mc ch x pht. (2) V khch th VPHC trong nh ngha VPHC: Cc php lnh trong cc nh ngha va nu trn u dng cng thc xm phm cc quy tc qun l nh nc ch khch th VPHC v tnh nguy hi m n gy ra cho x hi l khng chnh xc. Cc quy tc qun l nh nc, theo ngha rng chnh l php lut, theo ngha hp th rt khng xc nh. V vy, cng thc ny thc ra vn ch ni v tnh cht tri php lut ca VPHC v nh vy l lp li trong nh ngha. (3) V loi ch th VPHC c bit l cn b, cng chc nh nc v ngi c thm quyn ni ring: Ch th ca VPHC, theo tt c cc php lnh v iu 6 Php lnh hin hnh, l c nhn hoc t chc. ng tic rng, khng phn bit ra c mt loi ch th c bit l cn b, cng chc nh nc ni chung v ngi c thm quyn ni ring chu TNHC i vi nhng VPHC lin quan n cng v. Ch c mt quy nh li dng chc v, quyn hn vi phm l mt tnh tit tng nng

(khon 5 iu 9 Php lnh hin hnh). Nhng nh th l cha y . Nguyn tc tng nng mc x pht i vi nhng ngi c thm quyn, cn b, cng chc nh nc l mt vn l lun v x l VPHC c nhu cu thc tin v thng php lut nhiu nc quy nh. (4) Vn phn nh thm quyn x l VPHC: iu 42 ca Php lnh hin hnh v nguyn tc xc nh thm quyn x l VPHC, mc d c th hn cc php lnh trc, vn cn gi quy nh khng khoa hc c t Php lnh 1989 v 1995: Trong trng hp VPHC thuc thm quyn x pht ca nhiu ngi, th vic x pht do ngi th l u tin thc hin (khon 1). ng l nn t ra nguyn tc mi mt VPHC ch c giao cho mt ch th x l v nhng trng hp ngoi l cng phi c quy nh r, hoc khi nim ngi th l u tin phi c nh ngha r. S l tri vi nguyn tc c bn v phn nh thm quyn: mi ch th cn c mt cng vic xc nh, mt mnh sn ring, trong phm vi n phi hot ng ch ng, sng to v phi chu ton b trch nhim v hot ng ca mnh, khng c ln sn ca ch th khc. Nu khng, s xy ra tnh trng hoc tranh chp, ri lon, hoc nhiu vi phm khng ai x l v khng bit ai l ngi th l u tin, m cng kh quy trch nhim cho ai. (5) Quan h gia thi hn v thi hiu: Quy nh ti iu 56 Php lnh rng: nu qu thi hn 10 ngy, k t ngy lp bin bn v VPHC (hoc 60 ngy trong trng hp c bit, k c gia hn), ngi c thm quyn x pht khng c x pht, tr trng hp x pht trc xut, m ch c th p dng cc bin php khc phc hu qu, l tri vi iu 10 v thi hiu x l VPHC l 1 hoc 2 nm. Vy nu qu thi hn ny m cha qu thi hiu th sao? Theo chng ti, y ngha khi nim thi hn v thi hiu c hiu cha ng. (6) V cc bin php ngn chn v bo m vic x l VPHC: Cc iu 43 - 52 Php lnh hin hnh quy nh 8 bin php bo m vic x l VPHC: a) Tm gi ngi theo th tc hnh chnh; b) Tm gi tang vt, phng tin vi phm hnh chnh; c) Khm ngi theo th tc hnh chnh; d) Khm phng tin vn ti, vt theo th tc hnh chnh; ) Khm ni ct giu tang vt, phng tin vi phm hnh chnh; e) Bo lnh hnh chnh; g) Qun l i vi ngi nc ngoi vi phm php lut Vit Nam trong thi gian lm th tc trc xut; h) Truy tm i tng b p dng cc bin php x l hnh chnh khc b trn.

Trong , ba bin php e, g, h l c b sung t Php lnh 2002. Nhng qua ni dung c th quy nh ti cc iu v cc bin php ny, th ch bin php im g theo iu 51 mi c th coi l bin php ngn chn v bo m vic x l VPHC, nhng tn gi nn l qun ch hay bo lnh i vi ngi nc ngoi trong x pht trc xut mi mang tnh php l hn. Ngha l tng cng ch c su bin php: a, b, c, d, , g. Cn bin php im e (iu 50) vi tn ng l ngn chn v m bo vic x l vi phm, nhng ni dung iu ny li l thc hin vic a vo trng gio dng, a vo c s gio dc, tc l khng phi ngn chn v m bo vic x l VPHC. Bin php h (iu 52) cng ch l p dng cc bin php hnh chnh khc, tc l cng khng phi l bin php ngn chn v () m bo vic x l VPHC . Ngoi ra, ng l vic ngi c thm quyn x l VPHC phi ra lnh nh ch ngay hnh vi VPHC (iu 53 Php lnh hin hnh) cng nn c coi l mt bin php ngn chn v bo m vic x l VPHC m va c tnh cht khc phc hu qu, nhng ny cha c Php lnh tnh n. Php lnh ch quy nh n gin nh mt vic lm u tin trong th tc x l VPHC v khng quy nh ra lnh nh ch bng hnh thc no m ng l phi quy nh r. Do , iu 18 Ngh nh s 134/2003/N-CP hng dn thi hnh Php lnh 2002 phi gii ngha l ra lnh nh ch bng quyt nh bng vn bn hoc quyt nh bng li ni, ci, tn hiu hoc cc hnh thc khc tu tng trng hp vi phm c th. Lnh qu ng l mt quyt nh. 4. Mt s gii php hon thin Thc trng VPHC v h thng php lut hin hnh v TNHC v hiu qu thp ca thc tin x l VPHC ang t ra nhu cu cp bch phi i mi c bn chnh sch v VPHC, trc ht l phng php iu chnh php lut i vi lnh vc ny. Trn c s nhng phn tch trn, chng ti c vi kin v gii php hon thin, nhng y ch dng li gii php chung v phng php iu chnh. Mun thc hin gii php ny i hi phi i mi c bn t duy v phng php iu chnh php lut. V l lun, khng nht thit mi hnh vi VPHC v cch x l i vi chng u cn phi iu chnh bng lut, t nht l v cc l do sau: 1) VPHC a dng v khc nhau xa v tnh a phng v tnh cht ngnh; 2) VPHC bin ng rt nhanh, nht l trong iu kin nc ta: tnh qu trong xy dng ch ngha x hi, xy dng kinh t th trng v hi nhp quc t ngy cng su rng; 3) Gi tr ng tin thay i rt nhanh theo thi gian v rt khc nhau gia cc a phng: thnh th, nng thn, min ni, min xui, thm ch theo vng min; 4) VPHC khng nguy him cao nh ti phm.)

V mt ni dung th y ch l vic ng nhin phi lm, cn hnh ng rt c ngha php l - quyn lc trong khi tin hnh vic truy tm nh bt c nhc n trong khon 2 iu ny th mi l mt bin php ngn chn rt c trng, nhng li khng c quy nh u c.

Do , iu chnh bng lut (hay php lnh) c th n chi tit tt c cc loi VPHC to nh, u rt kh phn ng kp vi bin ng ca thc tin, bng ngh nh th c th nhanh hn, nhng thc tin chng t vn rt bt cp. Do , thit lp trt t trong lnh vc ny, mt iu kin quan trng l phi c mt h thng php lut v TNHC hon chnh, uyn chuyn, nn va cn mt vn bn c tnh php in ho cao nh B lut v va kt hp vi cc loi vn bn di lut, bo m ch ng thch ng vi nhng bin i ca hon cnh c nc, va phn ha ph hp theo vng min, a phng. Trn th gii c nhng nc ban hnh B lut TNHC (thng l nhng nc x hi ch ngha trc y v hin nay), c ni li ban hnh lut v cc nguyn tc ca TNHC, cn cc hnh vi VPHC v hnh thc, cch x l i vi chng li quy nh trong cc lut chuyn ngnh16. Bn cnh , thng thng ngi ta x l vic ny uyn chuyn: Nhng quy nh quan trng mang tnh nguyn tc (nh kiu cc php lnh ca nc ta) v nhng nhm, loi VPHC quan trng, ch yu v cch x l i vi chng, c quy nh bng lut; nhng VPHC c th mang tnh c th ca a phng v cch thc x l i vi chng c trao cho chnh quyn a phng, thm ch c cho c quan hnh chnh a phng quy nh trong nhng trng hp nht nh trn c s khung lut nh. Thm ch nh M, quy nh v ti phm v cch thi hnh hnh pht t hnh cc bang cng khc nhau. VPHC, cng nh ti phm, u l vi phm php lut, ch khc nhau mc nguy him ca tng hnh vi. V th, ng li, chnh sch v VPHC v phng php iu chnh php lut i vi VPHC cng nn tip nhn, vn dng ng li, chnh sch hnh s v nhng nt c bn ca php lut hnh s, k c nhiu khi nim, vo c im c th ca VPHC. i vi nc ta, ni vn c thng l ban hnh Php lnh v cc ngh nh ring v VPHC v theo m hnh x hi ch ngha, nn vic xy dng v ban hnh B lut v VPHC - lut c bn v VPHC l ph hp, di l cc ngh nh v vn bn ca chnh quyn cp tnh, k c HND v UBND. Theo , c cu chung ca B lut v cch phn nh thm quyn gia cc cp (phn cp) c th nh sau: 1. Phn chung v c bn cn da trn cc quy nh ca Php lnh hin hnh nng ln theo m hnh tng t nh ni dung Phn chung ca B lut Hnh s v ni dung ca B lut T tng hnh s, loi b phn v cc bin php hnh chnh khc. N khng chi tit, s nh cc ni dung tng ng ca php lut hnh s, nhng cng khng n gin, chung qu nh Php lnh hin hnh. 2. Phn ring l cc chng quy nh v tng nhm (loi) hnh vi VPHC trong cc lnh vc c th. Nay c khong 70 ngh nh v cc loi VPHC, nhng nn gom li, kiu nh B lut Hnh s, cng khng loi tr tn ti c cc loi VPHC c th quy nh trong cc lut chuyn ngnh. Cc chng ny va c nhng VPHC c th bo m p dng c ngay, nhng khong khng gian c th v xc nh cho ngh nh v vn bn ca chnh quyn cp tnh b sung hay c th ha, theo nguyn tc:. Xem: Hong Yn, Php lut v x l vi phm hnh chnh mt s nc trn th gii, Tp ch Nghin cu lp php, s 10/2007.16

(1) Nhng loi VPHC v cc lnh vc cn tp trung x l thng nht v hnh thc x l c th i vi chng cn quy nh trc tip, c th, chi tit trong B lut. l nhng loi VPHC nghim trng trong cc lnh vc nh mi trng, qun l ng hng khng, hng hi, thm lc a, cht phng x, an ninh, quc phng v.v.. Nhng trong s c nhng nhm VPHC c th nht nh, ty theo tnh cht ca chng, cn giao cho Chnh ph quy nh b sung v nhng VPHC c th trong s cn giao cho Chnh ph c th ha, cng nh cch x l i vi chng, nhng ch trong nhng trng hp mi pht sinh, thay i hoc trng hp khn cp. Cc quy nh loi ny ca Chnh ph sau phi bo co Quc hi trn phin hp gn nht, nu n nh th b sung vo B lut. (2) Nhng VPHC thuc cc lnh vc trn nhng khng nghim trng v nhng VPHC khc chu nh hng nhiu c im ca cc a phng v hnh thc x l i vi chng th cn quy nh mang tnh cht khung v trao cho Chnh ph quy nh chi tit hoc c th ha trn c s B lut, lut v trao cho chnh quyn a phng quy nh chi tit hoc c th ha trn c s B lut, lut, ngh nh, cng ch trong nhng trng hp mi pht sinh, thay i hoc trng hp khn cp. Cc quy nh loi ny ca Chnh ph sau phi bo co Quc hi ti phin hp gn nht, cc quy nh ca chnh quyn a phng th bo co Chnh ph, bit m gim st, kim tra. 3. Phi c phn phn nh thm quyn c th hn Php lnh hin hnh v phi lm r khi nim ngi th l u tin nu vn s dng, nhm t mc ch mi nhm (loi) VPHC hay tng VPHC c th ch trao cho mt ch th c thm quyn x l, nhng ngoi l phi tht xc nh, cng l nhm khc phc tnh trng tranh chp v thm quyn x l hoc n y trch nhim x l, b tay m rt kh truy cu trch nhim i vi ai. Cn trao mnh hn thm quyn x l i vi nhng v VPHC phc tp cho Ta n, v thnh lp nhng t chc chuyn x l VPHC nhng v VPHC c bit nh VPHC ca ngi v thnh nin, qun nhn, cn b, cng chc, 4. Cui cng, ngoi phn th tc chung, cn c phn nhng th tc c bit p dng i vi nhng lnh vc (loi) VPHC c th do chng c c im khc nhau nn th tc p dng cng phi c nhng c im khc nhau, nh th tc x l VPHC ca t chc, ca ngi v thnh nin, qun nhn, cn b, cng chc. Cng cn phn th tc n gin hay th tc rt gn. Qu trnh i mi c th thc hin tng bc, ngay lp tc cha th c ngay B lut hon chnh. Trc mt, B lut cn quy nh nhng vn c bn nht, nh Phn chung, phn th tc bao gm ni dung phn nh thm quyn, cc th tc c bit v cc nhm, hay hnh vi VPHC c bn, quan trng nht ca Phn ring. Nhng vn cn li dnh cho Ngh nh, sau , s dn a vo B lut ./. -------

*PGS, TS, i hc Lut TP H Ch Minh

MT S IM MI QUAN TRNG CA LUT BAN HNH VN BN QUY PHM PHP LUT NM 2008Mai Th Kim Hu *

Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut (Lut BHVBQPPL - sau y gi tt l Lut) c Quc hi thng qua ngy 03/6/2008. Lut bao gm 12 chng, 95 iu, thay th Lut BHVBQPPL nm 1996 v Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut BHVBQPPL nm 2002 v c hiu lc k t ngy 01/01/2009. Vi mc ch nng cao hiu qu ca cng tc xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut, p ng yu cu pht trin kinh t - x hi, tng cng hi nhp kinh t quc t v nng cao hiu qu, hiu lc qun l nh nc, Lut sa i mt cch ton din quy trnh xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut t khu lp d kin chng trnh, son tho, thm nh, thm tra v thng qua vn bn theo hng tng cng trch nhim ca cc c quan tham mu trong vic son tho, thm nh, thm tra, chnh l d tho, c quan ban hnh ch tp trung vo vic tho lun v quyt nh chnh sch. Bn cnh , Lut cng b sung cc quy nh nhm hon thin h thng php lut, bo m h thng php lut c cht lng, cng khai, minh bch, d tip cn v c tnh kh thi cao. 1. Thu gn cc loi vn bn quy phm php lut Theo quy nh ca Lut BHVBQPPL nm 1996, h thng vn bn quy phm php lut ca nc ta bao gm hn 20 loi vn bn, do nhiu c quan c thm quyn khc nhau ban hnh; mi c quan ban hnh t 2 n 3 loi vn bn. iu ny lm cho h thng vn bn quy phm php lut rt phc tp, vic theo di, p dng v xc nh th bc hiu lc ca vn bn quy phm php lut gp khng t kh khn, c bit l kh xc nh c khi no, v vn g th cn ban hnh vn bn quy phm php lut di hnh thc no. Nhm khc phc tnh trng nu trn, n gin ha h thng vn bn quy phm php lut, iu 2 ca Lut quy nh mt s c quan c thm quyn ban hnh vn bn ch ban hnh vn bn quy phm php lut di mt hnh thc vn bn. Theo , Chnh ph ch ban hnh vn bn quy phm php lut di mt hnh thc: ngh nh, thay v ngh quyt v ngh nh; Th tng Chnh ph ch ban hnh vn bn quy phm php lut di mt hnh thc: quyt nh, thay v ch th v quyt nh; B trng, Th trng c quan ngang B, Vin trng Vin Kim st nhn dn ti cao, Chnh n To n nhn dn ti cao ch ban hnh vn bn quy phm php lut di mt hnh thc: thng t, thay v quyt nh, ch th, thng t nh trc y. Tuy nhin, ph hp vi quy nh ca Lut Kim ton, Lut b sung thm quyn ca Tng Kim ton nh nc trong vic ban hnh vn bn quy phm php lut di hnh thc quyt nh.

Bn cnh , Lut cng quy nh hng gii quyt i vi ngh quyt ca Chnh ph, ch th ca Th tng Chnh ph, quyt nh, ch th ca Chnh n To n nhn dn ti cao, Vin trng Vin Kim st nhn dn ti cao, B trng, Th trng c quan ngang b; vn bn lin tch gia B trng, Th trng c quan ngang B vi c quan trung ng ca t chc chnh tr - x hi c ban hnh trc khi Lut c hiu lc. Theo , cc vn bn ny vn tip tc c hiu lc cho n khi b bi b, hu b hoc c thay th bng vn bn quy phm php lut khc. 2. Vn bn quy nh chi tit, hng dn thi hnh phi c ban hnh c hiu lc cng thi im c hiu lc ca vn bn, iu, khon, im c quy nh chi tit khc phc tnh trng lut, php lnh ch ngh nh, ngh nh ch thng t, cng nh tnh trng hng dn thi hnh lut, php lnh mt cch trn lan, thm ch sao chp li cc quy nh ca lut, php lnh, cc quy nh ca Lut t ra cc yu cu sau y: - Vn bn quy phm php lut phi quy nh trc tip ni dung cn iu chnh, khng quy nh chung chung (khon 2 iu 5 ca Lut). - Vn bn quy phm php lut phi c quy nh c th khi vn bn c hiu lc th thi hnh c ngay, ch trng hp vn bn c ni dung lin quan n quy trnh, quy chun k thut, nhng vn cha c tnh n nh cao th c th giao c quan nh nc c thm quyn quy nh chi tit. C quan c giao ban hnh vn bn quy nh chi tit khng c u quyn tip (khon 1 iu 8 ca Lut). - Xc nh trch nhim ca c quan ban hnh khi ban hnh vn bn quy phm php lut mi phi ng thi sa i, b sung, hu b, bi b vn bn, iu, khon, im ca vn bn quy phm php lut do mnh ban hnh tri vi quy nh ca vn bn mi (d l vn bn lut, php lnh hay l vn bn quy nh chi tit); c trch nhim sa i, b sung, hu b, bi b vn bn, iu, khon, im ca vn bn ban hnh tri vi quy nh ca vn bn quy phm php lut mi trc khi vn bn, iu, khon, im mi c hiu lc (khon 2 iu 9 ca Lut). - Vn bn quy nh chi tit phi quy nh c th, khng lp li ni dung ca vn bn c quy nh chi tit v phi c ban hnh c hiu lc cng thi im c hiu lc ca vn bn hoc iu, khon, im c quy nh chi tit (khon 2 iu 8 ca Lut). - Trong trng hp mt c quan c giao ban hnh vn bn quy nh chi tit th c th ban hnh mt vn bn quy nh chi tit nhiu ni dung ca mt vn bn hoc cc ni dung ca nhiu vn bn khc nhau (khon 3 iu 8 ca Lut). - Quy nh c quan ch tr son tho d n lut, php lnh c trch nhim kin ngh vic phn cng c quan son tho vn bn quy nh chi tit thi hnh cc iu, khon, im ca d tho (khon 8 iu 33 ca Lut).

- p dng k thut "mt vn bn sa nhiu vn bn", theo , mt vn bn quy phm php lut c th c ban hnh sa i, b sung, thay th, hu b, bi b nhiu vn bn do cng mt c quan ban hnh... (khon 3 iu 9 ca Lut). Nh vy, Lut t ra yu cu vn bn quy phm php lut phi c quy nh chi tit, c th, r rng khi c hiu lc th thi hnh c ngay, hn ch tnh trng giao Chnh ph ban hnh qu nhiu vn bn hng dn chi tit v b quy nh giao Chnh ph ban hnh ngh nh hng dn ton b ni dung ca lut, php lnh mt cch chung chung. Cc ni dung cn c quy nh chi tit phi c gii hn c th hn v vic u quyn ban hnh vn bn quy nh chi tit phi tun theo nguyn tc c quan c giao ban hnh vn bn quy nh chi tit phi ban hnh vn bn, khng c php u quyn tip cho c quan khc ban hnh vn bn quy nh chi tit. ng thi, vi yu cu vic ban hnh vn bn quy nh chi tit phi c thc hin trc khi vn bn, iu, khon, im c quy nh chi tit c hiu lc c hiu lc cng thi im c hiu lc ca vn bn hoc iu, khon, im c quy nh chi tit, s hn ch c tnh trng vn bn quy nh chi tit c ban hnh chm, vic son tho ko di lm nh hng n hiu lc ca vn bn c hng dn. Ngoi ra, nhm hn ch tnh trng mt c quan c giao nhim v quy nh chi tit nhiu ni dung ca mt vn bn quy phm php lut phi ban hnh nhiu vn bn quy nh chi tit cc ni dung , Lut quy nh theo hng tr trng hp cn phi quy nh trong nhiu vn bn khc nhau, c quan c giao quy nh chi tit son tho, ban hnh mt vn bn quy nh chi tit cc ni dung cn hng dn thi hnh. Trong trng hp mt c quan c giao quy nh chi tit cc ni dung nhiu vn bn quy phm php lut khc nhau th c th ban hnh mt vn bn quy nh chi tit (khon 3 iu 8). 3. p dng k thut mt vn bn sa nhiu vn bn Quy trnh lp php, lp quy cht ch, nhiu cng on l nhm mc ch bo m c s tham gia ca nhiu c quan, t chc, cng dn, bo m trch nhim ca cc c quan i vi cht lng ca d n, d tho. Do vy, vic ct b mt khu no trong quy trnh ny khi xy dng mt vn bn sa i, b sung mt vn bn u kh thuyt phc mc d gia vic son tho mt vn bn hon ton mi vi vic sa i mt vi iu hoc ch rt t iu, thm ch 1 hoc 2 iu l c s khc nhau. Vi trnh t son tho, ban hnh vn bn c quy nh cht ch, khi son tho vn bn, mi Ban son tho hoc c quan ch tr son tho ch quan tm n vic son tho hoc sa i, b sung mt d n, d tho. Vic sa i, b sung vn bn quy phm php lut thng p dng theo trnh t xy dng, ban hnh vn bn mi. Vic nghin cu, sa i ng thi mt lc nhiu vn bn cho php tun th cc bc ti thiu ca quy trnh xy dng, ban hnh vn bn m vn bo m ng chc nng, thm quyn ca cc c quan, ng thi khc phc c s mu thun ca h thng php lut, khc phc c s lng ph v thi gian nghin cu, thi gian t chc son tho, thng qua vn bn cng nh tit kim kinh ph nghin cu, son tho, ban hnh vn bn.

Chnh v l do trn, khon 3 iu 9 ca Lut quy nh: Mt vn bn quy phm php lut c th c ban hnh ng thi sa i, b sung, thay th, hy b, bi b ni dung trong nhiu vn bn quy phm php lut do cng mt c quan ban hnh. Nh vy, trong trng hp c nhiu vn bn cn phi sa i, b sung, thay th, hu b, bi b do cng mt c quan ban hnh, c quan ch cn ban hnh mt vn bn sa i, b sung, thay th, hu b, bi b tt c cc ni dung m khng cn phi ban hnh nhiu vn bn sa i, b sung, thay th, hu b, bi b tng vn bn. 4. Trch nhim xy dng bo co nh gi tc ng ca d tho vn bn Nhm tit kim thi gian, cng sc, kinh ph v tng cng hiu qu ca vic xy dng v thc hin chng trnh xy dng lut, php lnh v chng trnh xy dng ngh nh, trnh tnh trng a vo chng trnh c nhng vn bn m tnh thc t, tnh kh thi v tnh hp l cn thp, Lut quy nh ngh xy dng lut, php lnh, ngh nh phi c gi km bo co nh gi tc ng s b ca vn bn (khon 1 iu 23, khon 1 iu 59 ca Lut). cung cp thm thng tin cho c quan c thm quyn cng nh cc i tng lin quan trong vic xem xt, tho lun, thng qua vn bn, ng thi, nhm nng cao trch nhim ca c quan, t chc ch tr son tho phi bo m cht lng ca d tho, Lut quy nh c quan, t chc ch tr son tho vn bn c trch nhim xy dng bo co nh gi tc ng ca vn bn. Ni dung bo co phi nu r c cc vn cn gii quyt v cc gii php i vi tng vn , chi ph, li ch ca cc gii php, so snh chi ph - li ch ca cc gii php (khon 2 iu 33 v khon 2 iu 61 ca Lut). Trong qu trnh son tho vn bn, c quan c giao son tho chu trch nhim thc hin RIA tng th (nh gi tng th). Ni dung ca bn nh gi phi lun lun c b sung cng vi qu trnh chnh l d tho. c bit l sau giai on thm nh, giai on trnh, giai on thm tra. 5. Cng khai, minh bch trong xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut v cng b, cng khai vn bn quy phm php lut Cng khai, minh bch ca h thng php lut ni chung cng nh trong xy dng v ban hnh vn bn quy phm php lut l vn c c bit quan tm trong vic sa i Lut BHVBQPPL ln ny. Vic cng khai, minh bch t khu son tho cho n khu ban hnh khng nhng gip cho ngi dn sm bit c nh hng chnh sch, php lut trong tng lai chun b cc iu kin cho vic thc hin, m cn l mt trong nhng knh ngi dn c th tham gia vo hot ng xy dng th ch, lm cho php lut phn nh c st hn ch, nguyn vng ca nhn dn... y cng l mt ni dung quan trng nhm thc hin phng chm dn bit, dn bn, dn lm, dn kim tra c ra trong nhiu vn kin ca ng. ng thi, cng l thc hin cc cam kt ca Vit Nam khi gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO). V vy, Lut quy nh trong qu trnh son tho, ton vn d tho vn bn quy phm php lut phi c ng ti trn Trang thng tin in t ca Chnh ph hoc ca c quan, t chc ch tr son tho trong thi gian t nht l 60 ngy c quan, t chc, c nhn c thi gian tip cn, ch

ng nghin cu, tham gia kin (khon 1 iu 35, khon 2 iu 61, khon 1 iu 62, khon 2 iu 67, khon 2 iu 68, khon 2 iu 69, khon 2 iu 70, khon 2 iu 71, khon 2 iu 72, khon 3 iu 73 v khon 3 iu 74 ca Lut); c quan t chc ly kin c trch nhim nghin cu cc kin gp tip thu, chnh l d tho vn bn. Ngoi ra, Lut cng quy nh r thi im c hiu lc ca vn bn quy phm php lut phi c quy nh ngay trong vn bn nhng khng sm hn 45 ngy, k t ngy cng b hoc ngy ban hnh cc c quan, t chc, c nhn c thi gian chun b cc iu kin cn thit thc hin (on 1 khon 1 iu 78 ca Lut); vn bn quy phm php lut khng ng Cng bo th khng c hiu lc, tr trng hp vn bn c ni dung thuc b mt nh nc v vn bn ban hnh trong tnh trng khn cp, vn bn c ban hnh kp thi p ng yu cu phng chng thin tai, dch bnh; vn bn quy phm php lut ng trn Cng bo l vn bn chnh thc v c gi tr nh vn bn gc (khon 2 iu 78 ca Lut). Bn cnh , Lut quy nh trch nhim ca c quan ban hnh vn bn quy phm php lut trong thi hn chm nht l hai ngy lm vic, k t ngy cng b hoc k ban hnh, phi gi vn bn n c quan Cng bo ng Cng bo; trch nhim ca c quan Cng bo phi ng ton vn vn bn quy phm php lut trn Cng bo chm nht l mi lm ngy, k t ngy nhn c vn bn (khon 2 iu 78 ca Lut). 6. Trch nhim ca cc B, c quan, t chc hu quan trong vic pht biu kin v nhng vn ca d n lut, php lnh, d tho ngh quyt lin quan n ngnh, lnh vc do mnh ph trch Nhm nng cao cht lng d n lut, php lnh, d tho ngh quyt v to iu kin cho cc c quan c thm quyn c thm c s thuyt phc khi xem xt, nh gi cc quy nh ca d n, d tho, Lut quy nh cc c quan, t chc hu quan c trch nhim gp kin bng vn bn v d n, d tho, trong , B Ti chnh c trch nhim gp kin v ngun ti chnh, B Ni v c trch nhim gp v ngun nhn lc, B Ti nguyn v Mi trng c trch nhim gp kin v tc ng i vi mi trung, B Ngoi giao c trch nhim gp kin v s tng thch vi iu c quc t c lin quan m Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin (Khon 3 iu 35 ca Lut). Cng vi mc ch nng cao cht lng ca d n, d tho vn bn quy phm php lut, Lut b sung quy nh v chnh l, hon thin d n lut, php lnh, d tho ngh quyt ca Quc hi, U ban thng v Quc hi v d tho ngh nh ca Chnh ph trc khi trnh Chnh ph. Theo , trong trng hp cn c kin khc nhau gia cc b, c quan ngang b v nhng vn ln thuc ni dung ca d n lut, php lnh, d tho ngh quyt, ngh nh th B trng, Ch nhim Vn phng Chnh ph triu tp cuc hp gm i din lnh o c quan ch tr son tho, B T php, cc b, c quan ngang b c lin quan gii quyt trc khi trnh Chnh ph xem xt, quyt nh. Cn c vo kin ti cuc hp ny, c quan ch tr son tho phi hp vi cc c quan c lin quan tip tc chnh l, hon thin d n, d tho trnh Chnh ph (iu 38 v iu 65 ca Lut). 7. Xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut theo trnh t, th tc rt gn

Quy trnh son tho, ban hnh vn bn quy phm php lut theo quy nh ca Lut BHVBQPPL nm 1996 ( c sa i, b sung nm 2002) l rt cht ch, phi qua nhiu bc bo m cht lng ca vn bn. Tuy nhin, quy trnh ny, nu p dng cho tt c cc vn bn, th s cng nhc v thiu hiu qu, v trn thc t c nhng vn bn c ni dung sa i, b sung n gin, l do h qu, tc ng ca cc vn bn quy phm php lut khc nhm bo m thng nht vi ni dung ca cc vn bn c ban hnh trc ; hoc c nhng vn bn cn c ban hnh trong trng hp khn cp, nhm p ng kp thi yu cu qun l nh nc, bo m li ch chung. V vy, Lut b sung mt chng (Chng VIII, t iu 75 n iu 77 ca Lut) quy nh v xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut theo trnh t, th tc rt gn. Lut quy nh r vic p dng trnh t, th tc rt gn ch c thc hin trong trng hp khn cp hoc cn sa i ngay cho ph hp vi vn bn quy phm php lut mi c ban hnh. ng thi, th tc rt gn cng ch p dng i vi vic xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut ca Quc hi, U ban thng v Quc hi, Ch tch nc, Chnh ph, Th tng Chnh ph. Thm quyn quyt nh p dng th tc rt gn c quy nh nh sau: U ban thng v Quc hi quyt nh vic p dng trnh t, th tc rt gn trong xy dng, ban hnh php lnh, ngh quyt ca mnh v trnh Quc hi xem xt quyt nh vic p dng trnh t, th tc rt gn trong xy dng, ban hnh lut, ngh quyt ca Quc hi; Ch tch nc quyt nh vic p dng trnh t, th tc rt gn trong xy dng, ban hnh lnh, quyt nh ca Ch tch nc; Th tng Chnh ph quyt nh vic p dng trnh t, th tc rt gn trong xy dng, ban hnh ngh nh ca Chnh ph v quyt nh ca mnh. Bn cnh , quy nh r cc bc, cc khu c th c rt gn khi p dng trnh t, th tc ny (iu 76 v iu 77 ca Lut). Tuy nhin, bo m tnh hp hin, hp php, tnh thng nht, kh thi ca vn bn, d l son tho theo quy trnh rt gn th vn phi tin hnh thm nh, thm tra d tho trc khi trnh c quan c thm quyn. 8. Hp nht vn bn quy phm php lut Trong thc t, c nhiu vn bn c sa i, b sung nhiu ln hoc c nhng vn bn c sa i, b sung kh nhiu ni dung so vi vn bn gc. iu ny gy kh khn cho qu trnh thc hin khi cng mt lc phi c s so snh, i chiu trn nhiu vn bn p dng cho mt vn . Do vy, to iu kin cho vic p dng, tra cu vn bn c thun li, tng thm tnh minh bch ca h thng vn bn quy phm php lut, tnh r rng ca php lut, Lut b sung quy nh v hp nht vn bn (iu 92 ca Lut). Hp nht vn bn quy phm php lut l vic a cc ni dung ca vn bn quy phm php lut sa i, b sung vo vn bn quy phm php lut c sa i, b sung nhm bo m s ton vn v hnh thc v ni dung ca vn bn sau khi c sa i, b sung. Vic hp nht vn bn quy phm php lut sau khi sa i, b sung khng c lm nh hng n ni dung v hiu lc ca cc vn bn quy phm php lut c hp nht. Nh vy, vic hp nht vn bn quy phm php lut sau khi sa i, b sung l mt hot ng thun tu c tnh k thut, khng to ra quy phm php lut mi v cng khng to ra vn bn quy phm php lut mi.

Theo quy nh ti iu 92 ca Lut, vn bn sa i, b sung mt s iu ca vn bn quy phm php lut phi c hp nht v mt k thut vi vn bn c sa i, b sung. Nhng vn c th ca vic hp nht vn bn quy phm php lut, Lut giao cho y ban thng v Quc hi quy nh. 9. Php in h thng quy phm php lut nc ta, c nhiu c quan c ban hnh vn bn quy phm php lut v trn thc t, cc vn bn hng dn thng c ngi ta quan tm hn l vn bn c hng dn v cc vn bn hng dn thng gn vi thm quyn qun l ca mt c quan hoc h thng c quan c th cng nh cc vn bn ny quy nh nhng ni dung c th m cc i tng thi hnh vn bn phi tun th. Trong khi , h thng quy phm php lut hin nay cha c tp hp theo tng ch nn gy rt nhiu kh khn cho cng tc tra cu v p dng, nht l kh c th bit c quy phm php lut c cn hiu lc hay khng. Vic php in h thng quy phm php lut khng nhng to iu kin thun li cho ngi dn d tra cu, thc hin php lut m cn gip cho cn b, cng chc trong thc thi nhim v p dng c chnh xc cc quy nh ca php lut; ng thi, qua cng pht hin ra c cc quy nh ca php lut cn chng cho xut tin hnh sa i, bo m tnh thng nht ca h thng php lut. Kinh nghim th gii cho thy, vi mc ch l to thun li cho mi i tng trong vic tra cu, trch dn v p dng php lut, vic php in h thng quy phm php lut theo ch thnh nhng b php in v ang c nhiu nc p dng. Tuy nhin, do y l vn mi, Vit Nam li cha c nhiu kinh nghim nn trong Lut ch quy nh mt s nguyn tc to c s php l cho cng tc php in ho v giao y ban thng v Quc hi quy nh c th vic php in h thng quy phm php lut (khon 2 iu 93 ca Lut)./. -----*ThS. B T php

NGI TIU DNG V PHP LUT BO V NGI TIU DNGNguyn Ngc Sn *

Mc pht trin v vn minh ca mt quc gia khng ch c nh gi bng tc tng trng ca GDP, ca thu nhp bnh qun u ngi m cn ph thuc vo gi tr cng bng v kh nng thc thi ca php lut. Mt nn php ch vn minh phi u tin bo v k yu17. C l v th, php lut v quyn ca ngi tiu dng lun l mt b phn khng th thiu trong h thng php lut thng mi ca cc quc gia pht trin v tr thnh vn php l quc t. Ti Vit Nam, vi quan nim ngi tiu dng l ch th trong cc giao dch thng mi - dn s, php lut lun hng n vic bo v s cng bng v duy tr tnh minh bch ca cc hp ng l i tng iu chnh ca B lut Dn s, Lut Thng mi Bo v ngi tiu dng thc s tr thnh mt lnh vc php lut c lp v c v tr ng k trong h thng php lut thng mi k t khi Php lnh v Bo v quyn li ngi tiu dng (Php lnh) c ban hnh nm 1999. D cc vn bn php lut trn c hiu lc, song thc trng vi phm quyn ca ngi tiu dng ngy cng nghim trng. Cc nh khoa hc, cc c quan c thm quyn v cc hip hi ca ngi tiu dng c nhiu c gng tm kim v phn tch cc nguyn nhn ca tnh trng trn nh s th ca ngi tiu dng trong vic s dng cc cng c php l t bo v, s lnh cm ca nhiu cng chc v ca cc c quan c trch nhim, vai tr m nht ca cc t chc bo v ngi tiu dng Nh mt tt yu, nguyn nhn quan trng nht c quy v cho s khng ng b v thiu hiu qu ca h thng php lut. gii quyt tnh trng trn, Nh nc ang c gng nng cp Php lnh Bo v quyn li ngi tiu dng thnh Lut Bo v quyn li ca ngi tiu dng (Lut BVNTD). Chng ti cho rng, vic nng cp php lnh thnh lut l cn thit khng nh gi tr php l ca lnh vc php lut ny. Song nhim v quan trng hn vn l php lut phi c ni dung hp l v xy dng c thit ch thc thi hiu qu. Trong , o lut ang c xy dng cn khc phc nhng nhc im cn bn ca cc vn bn hin hnh v c t vo mi trng php l thun li th mi c th pht huy gi tr thc s. 1. Xy dng c ch t v cho ngi tiu dng - trng tm ca php lut v bo v ngi tiu dng Php lut bo v ngi tiu dng khng th coi ngi tiu dng nh mt i tng c bo v mt cch th ng m cn kch thch v trao cho tng c th ngi tiu dng kh nng t bo v mt cch hiu qu. thc hin yu cu ny, cn tp trung gii quyt cc vn sau:17

Nguyn Nh Pht, Mt s vn l lun v thc tin v php lut hp ng Vit Nam hin nay, NXB Cng an nhn dn, H, 2003, tr 10.

Th nht, php lut bo v ngi tiu dng c thc thi hiu qu, Nh nc v php lut phi pht huy c vai tr c bn v ch ng ca tng ngi tiu dng trong vic t bo v v thit lp cc c ch h thc hin quyn nng ca mnh mt cch tch cc. Bi l, php lut ch c th em li gi tr thc t khi ngi tiu dng nhn bit v c kh nng vn dng mt cch hiu qu quyn nng ca mnh. Nh nc khng th t cho mnh hoc t thnh lp nhng t chc c vai tr bo v ngi tiu dng, trong khi chnh ngi c bo v khng nhn bit v khng c c mi trng thc hin quyn t v. S thiu hiu bit php lut ca ngi tiu dng li to nn c hi cho doanh nghip thc hin hnh vi vi phm. Nh mt tt yu, khi ngi tiu dng khng nhn thc trn vn a v php l ca mnh v khng th t v, s xut hin hin tng coi thng php lut t cc doanh nghip; thi th , lnh cm trc php lut v s cam chu ca ngi tiu dng. thay i c thc trng, cn c nhng ci cch mang tnh t ph v hnh thc v ni dung ca Lut BVNTD ang c xy dng. Trong php lut hin hnh, cng thc chung ca cc quy nh v a v php l ca ch th thng l lit k cc quyn, ngha v hoc trch nhim. S lit k khng gii thch hoc khng c c th ha bng c ch thc thi thch hp lm cho cc quy nh ca php lut tr thnh nhng tuyn ngn khng c gi tr thi hnh trn thc t. Php lnh khng l ngoi l. c th ca lnh vc php lut ny l cc quyn ca ngi tiu dng pht sinh v c thc hin ch yu trong quan h gia tng c nhn c nhu cu tiu dng vi doanh nghip hoc vi cc c quan nh nc khi c khiu ni, khi kin. Do , vi nguyn l i ng, quyn ca ngi tiu dng ch c tn trng khi php lut c c ch hp l rng buc trch nhim ca doanh nghip, ca cc c quan nh nc, cc cn b c lin quan mt cch chi tit, c th. V d, quyn c thng tin ca ngi tiu dng ch c thc hin trn thc t khi php lut xc nh c th ni dung minh bch thng tin ca cc doanh nghip lin quan n sn phm m h cung cp. ng nhin, Lut BVNTD khng th d liu tt c cc vn v c ch rng buc trch nhim cho doanh nghip thuc cc lnh vc ca nn kinh t. Mi lnh vc vi c th ring v sn phm v cch thc cung cp, tiu th s c nhng quy chun khc nhau cho doanh nghip v nhng ngi c lin quan trong vic cung cp thng tin. V vy, xy dng lut bo v quyn li ngi tiu dng phi c thc hin ng thi vi cng tc r sot h thng php lut hin hnh c lin quan khi ghi nhn mt quyn nng no cho ngi tiu dng cn d liu nhng nguyn tc cho vic hon thin c ch thc thi nhng lnh vc php lut tng ng. Bn cnh , vic nng cao nhn thc php l cho ngi tiu dng cn c thc hin bng cc bin php tuyn truyn, gio dc hiu qu. u t cho cc cuc hi tho khoa hc v vn ny c l ch gii quyt cc yu cu mang tnh chin lc, nh hng cho cng tc xy dng php lut v hon thin c ch thc thi. Gi tr thc t ca mt o lut hon ton ph thuc vo thi v s hp tc ca cc ch th l i tng p dng ca o lut . V th, cng tc tuyn truyn, ph bin v gio dc php lut vn cn l mt nhu cu cp thit trong iu kin hin nay. Th hai, php lut a ra c khi nim php l hon chnh v ngi tiu dng, song cn nhn thc chnh xc v gi tr ng dng ca khi nim ny. iu 1 Php lnh quy nh ngi tiu dng l ngi mua, s dng hng ha, dch v cho mc ch sinh hot ca c nhn, gia nh v t chc. Nh vy, thut ng ngi tiu dng khng phi l khi nim chung chung nh nhn dn, ng

bo, thanh nin, ph n Ngi tiu dng phi c hiu l nhng c th mua v s dng hng ha, dch v cho mc ch sinh hot (end consumer). C th ha khi nim trn gip tng ngi tiu dng c th thc c chnh h ang c cc quyn m php lut quy nh. Mi ngi u c kh nng s dng cc cng c php l t v khi c s vi phm, cho d s vi phm ch l c bit, khng ph bin v gi tr thit hi khng ng k. Nhng hnh vi xm phm n quyn li ca mt hoc mt s t ngi tiu dng dng nh b cng lun b qun c l do tnh c bit, ring l v hu qu khng ln. X hi ch b chn ng v dnh s quan tm nhiu hn n cc v vic c tc ng ln n th trng nh v vic v in k in t, v vic nc tng, v vic duy tr gi xng du, gi vn ti hnh khch, v vic nhn tin bng in thoi di ng ly s th t mua v tu la Thc t cho thy, ngi tiu dng Vit Nam khng c nhng phn ng mnh lit (d l phn ng c nhn hay tp th) trc nhng hnh vi vi phm ca cc doanh nghip. Vi nhng v vic m thit hi gy ra cho mt cng ng, phn ng ca ngi tiu dng ch l cung cp cc thng tin cho bo ch hoc cc c quan c thm quyn. Dng nh khng c ngi tiu dng, t chc bo v ngi tiu dng no n khiu ni hoc khi kin doanh nghip. Trong nhng v vic ny, quan nim mang tnh i chng, khng c th v ngi tiu dng c nhng tc ng khc nhau n thc tin. Dc gc tch cc, thit hi ca ngi tiu dng c cng gp c c nhng con s gy chn ng d lun. Phn ng ca d lun thng qua cc phng tin truyn thng buc cc doanh nghip phi nhanh chng chm dt hnh vi vi phm. Song, gc khc, quan nim chung chung v ngi tiu dng c th to nn tm l chm phn ng trong tng c th v mi ngi t nhn thy thit hi ca h khng ng k so vi thit hi chung. Doanh nghip ni ra nhng kh khn trong vic chi tr thit hi tn mn xut nhng gii php thiu tnh sng phng nh dng tin thu c mt cch bt chnh lm t thin (!?). Vi nhng v vic m ngi chu thit hi ch l cc c th, s phn ng ca ngi tiu dng thng yu t do thit hi khng ln, v v tr ca h cha to nn sc p cho doanh nghip. Cng t quan nim mang tnh khi qut, chung chung, cc t chc bo v ngi tiu dng cng chm phn ng hoc khng tch cc trong cc v vic m s lng ngi b thit hi khng ng k. Nu c phn ng, ngi tiu dng v cc t chc bo v h cng s nhn c nhng li l gii t pha doanh nghip cho rng s vi phm ch l nhng sai st nh, d thng cm. Nh vy, trong mi trng hp, nu tng c th khng phn ng th chc chn php lut khng c c hi c thc thi. T nhng lp lun trn, chng ti ngh lu khi xy dng Lut BVNTD: (i) Tnh c bit v khng ph thuc vo gi tr thit hi phi l c th quan trng ca php lut bo v quyn li ca ngi tiu dng. Vn cn gii quyt khng phi l vic thay i khi nim ngi tiu dng m phi l xy dng c ch hp l to iu kin cho tng c nhn - ngi tiu dng s dng php lut bo v quyn li ca mnh. Cc c quan c thm quyn phi c trch nhim bo v quyn li ca tng c nhn bng cch buc ngi vi phm bi thng nhng thit hi, cho d gi tr thit hi khng ln v x l hnh vi vi phm, cho d ch xm phm n mt i tng c th. Php lut v cc c quan c thm quyn khng c t chi gii quyt nhng yu cu mang tnh c nhn, gi tr bi thng khng ln. C nh vy, php lut mi thc s tr thnh cng l cho

ngi dn v l cng c hu hiu tng ngi, tp th ngi tiu dng t bo v quyn li hp php ca bn thn. (ii) Php lut cn xy dng c ch khiu kin c nhn v tp th mt cch c th v minh bch. Trong php lut hin hnh, quyn khiu ni, yu cu bi hon, bi thng thit hi i vi cc t chc, c nhn kinh doanh gy ra thit hi c ghi nhn ti iu 22 Php lnh, song ni dung ca quy nh ch l ra cc nguyn tc c bn. Theo , ngi tiu dng trc tip hoc thng qua ngi i din thc hin vic khiu ni. Php lut cha khuyn khch v t ra c ch gii quyt khiu ni tp th. Nh vy, ngi tiu dng cha th lin kt vi nhau khiu ni hay khi kin doanh nghip. Trong khi , t chc bo v ngi tiu dng ch c quyn nhn n khiu ni ca ngi tiu dng v t chc ha gii gia ngi khiu ni vi cc t chc, c nhn sn xut, kinh doanh18. Vic thay mt ngi tiu dng, tp th ngi tiu dng khiu ni, khi kin ca cc t chc ny cng cha c Php lnh quy nh. Khiu ni tp th phi c hiu l vic nhiu ngi tiu dng thng qua cc t chc bo v ngi tiu dng hoc t lin kt thnh cc nhm ch th khiu ni doanh nghip hoc khi kin t chc, c nhn kinh doanh c hnh vi xm hi quyn li hp php ca h. Nh vy, nu nh vic gii quyt trit cc v khiu kin c bit c th kch thch kh nng phn ng ca tng ngi tiu dng th vic tha nhn quyn khiu kin tp th c th to c hi cho ngi tiu dng lin kt thnh sc mnh tp th, nhm gy sc p buc doanh nghip nhanh chng chm dt s vi phm v khc phc hu qu gy ra. Mt khc, s lin kt ca cc c nhn trong cng v vic c th gip ngi tiu dng vt qua tm l ngi tranh chp, ngi phin h u tranh bo v cc quyn li c php lut ghi nhn. (iii) Ngi tiu dng cn c trao quyn ku gi cng ng ty chay mt sn phm hoc mt doanh nghip c th to nn sc p i vi ngi c hnh vi vi phm. Hin tng ty chay tp th i vi mt hoc cc sn phm ca mt doanh nghip th hin sc mnh ti cao ca quyn c la chn ca ngi tiu dng. rt lu, ngi tiu dng Vit Nam qun mt sc mnh ca h trc doanh nghip. Th nn, kh nng lin kt trong cng ng ngi tiu dng cng tr nn manh mn, yu t. Gn y, cc v vic lin quan n hnh vi gy nhim mi trng (khng phi l hnh vi vi phm php lut BVNTD) lm dy ln nhng li ku gi ty chay sn phm ca doanh nghip vi phm t cc phng tin truyn thng. C l, khng c bin php trng pht no nng n hn i vi doanh nghip bng vic ngi tiu dng (theo ngha rng) quay lng li vi sn phm ca h. Khi xy dng Lut BVNTD, c l nn quan tm n nguyn l php lut ch pht huy hiu qu iu chnh trit khi bit s dng nhng sc mnh vn c ca x hi v ca th trng mt cch ti u v c trt t. Do , nu php lut to c mi trng ngi tiu dng s dng trit quyn la chn (bao gm quyn chp nhn v quyn t chi) th quy lut nghit ng ca th trng s t trng pht ngi vi phm m cha cn n nhng ch ti ca php lut. ng nhin, khi xy dng quy ch v quyn c ty chay tp th, ngi c trch nhim xy dng php lut cn nghin cu thu o mi kha cnh ngi tiu dng thc hin quyn ca mnh trong trt t v c gii hn.18

iu 17 Ngh nh 69/2001/N-CP ngy 2/10/2001 quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Php lnh Bo v quyn li ca ngi tiu dng.

Th ba, t thc tin, c th d dng nhn thy rng ngi tiu dng Vit Nam cha khai thc trit cc quyn m php lut quy nh cho h t bo v, trong c quyn c khiu ni, khi kin doanh nghip c hnh vi vi phm. Nguyn nhn ca tnh trng ny khng ch do ngi tiu dng cha thc y quyn v trch nhim x hi ca mnh vi tm l ngi u tranh, ngi tranh chp, ngi phin h m cn v s lng tng khng bit c quan no c thm quyn gii quyt v th tc gii quyt khiu ni. Hn na, s phc tp trong th tc php l v cc chi ph pht sinh cng l nhng cn tr ln i vi vic khiu ni, khi kin ca ngi tiu dng. Mt l ng nhin, khi ngi b hi cha ln ting, php lut v nh nc kh can thip hoc khng th gii quyt trit hnh vi vi phm khi phc quyn li cho h. Di gc php l, nh nc v cc t chc bo v ngi tiu dng khng th p buc hay kch ng ngi tiu dng khi kin doanh nghip m ch c th thit lp cc c ch thun li quyn khi kin, khiu ni ca ngi tiu dng khng nhng khng b cn tr m cn c thc hin mt cch thun li. Chng ta cng khng nn ku gi thc cng ng hay thc x hi trong tng c nhn, m cn nhn thc rng trong th trng, li ch s dn dt hnh vi ca ch th. Vi t cch l mt ch th tham gia vo cc quan h trn th trng, ngi tiu dng lun phi cn nhc thit hn khi quyt nh khiu ni doanh nghip c hnh vi xm phm quyn li ca h. Thi gian v cc chi ph theo ui mt v vic c th s lm gim quyt tm khiu ni nu nh cc khon b p khi thng kin khng tng xng hoc khng tha ng vi nhng g phi b ra cho v kin. Trong iu kin hin ti, nu s dng quyn khiu ni ca mnh, ngi tiu dng thng gp phi thi try , chm gii quyt ca doanh nghip nhm ko di thi gian. Mt khc, khi s dng quyn khi kin yu cu ta n bo v quyn li th ngi tiu dng phi i din vi cc th tc phc tp, khng tng xng vi mc thit hi. Ch cn dng mt php tnh n gin, bt k ai cng c th nhn ra rng tiu tn thi gian v tin bc cho vic i bi thng cc khon thit hi khng ng k l thiu khn ngoan. Vi tm l , ngi tiu dng Vit Nam d dng b qua nhng tnh hung b doanh nghip la di trong qung co, trong tiu dng hng ngy v gi tr thit hi khng ng k. V th, gii php c s dng ph bin hin nay l thng bo v mong ch vo lng tm ca doanh nghip vi phm. Mt s khng nhiu c c hi c cc phng tin truyn thng bo v to nn d lun p buc doanh nghip khi phc quyn li cho ngi b hi. Vai tr ca ta n v cc c quan hu quan khc kh m nht so vi thc trng vi phm quyn li ngi tiu dng. gii quyt tnh trng trn, chng ti cho rng, quy trnh gii quyt khiu ni trong Lut BVNTD cn c xy dng theo hng tinh gim, gn nh. Nu nhim v bo v ngi tiu dng c giao cho Ta n, php lut nn p dng th tc t tng rt gn khng lm trm trng hn tnh trng thit hi ca ngi khiu ni. Mt khc, trch nhim bi thng ca ngi vi phm khng ch gii hn trong cc khon thit hi do hnh vi vi phm trc tip gy ra m cn bao gm nhng chi ph pht sinh cho ngi tiu dng do phi theo ui v vic nh chi ph thu lut s, cc khon thu nhp chnh ng v hp l 2. Cc quy nh v x l cc vi phm ca doanh nghip cn lu n ch th thc hin hnh vi

Cch tip cn ca php lut hin hnh l c gng lit k y nhng kiu vi phm v d liu mc x l thch ng. iu 7 Php lnh lit k bn loi hnh vi vi phm quyn li ngi tiu dng l sn xut kinh doanh hng cm, hng gi; sn xut, kinh doanh, tiu dng hng ha, dch v gy nhim nghim trng mi trng, nguy hi n tnh mng, sc khe ca con ngi, tri vi thun phong m tc; thng tin qung co sai s tht; cc hnh vi vi phm khc nhm la di ngi tiu dng. Bn cnh , nhiu vn bn php lut trong cc lnh vc cnh tranh, khuyn mi, qung co c cc quy nh nghim cm hnh vi ca cc t chc, c nhn kinh doanh xm phm li ch ngi tiu dng. Trong tng lai, khi xy dng Lut BVNTD, c l ban son tho s c gng b sung thm v lm r v tng hnh vi vi phm. Tuy nhin, chng ti cho rng, bn cnh nhng n lc xy dng cc quy nh y v r rng v vn ny, php lut cng cn phn ha cch x l theo i tng thc hin hnh vi. Vi nhng i tng khc nhau, cch thc vi phm, mc v phm vi xm hi s khc nhau nn cch thc x l khng th ging nhau. Di gc cnh tranh, h thng doanh nghip Vit Nam ang b phn ha theo mc v kh nng chi phi th trng. Thc t v l lun cho thy, v tr ca ngi tiu dng trc doanh nghip gim dn khi kh nng chi phi th trng tng ln. Trc nhng doanh nghip c quyn lc th trng, ngi tiu dng lun yu th do thiu kinh nghim v b hn ch quyn la chn. Nhu cu ca h b l thuc vo mc cung ng ca doanh nghip. Th nn, phn ng ca tp th v ca tng c nhn ngi tiu dng cng yu t v m nht hn trc s vi phm ca nh c quyn hoc thng lnh so vi vi phm ca cc doanh nghip bnh thng. Thm ch, c th xut hin nhng thi bt chp d lun ca cc doanh nghip c quyn hoc thng lnh. u c hin tng doanh nghip tn dng v tr thng lnh hoc c quyn bc lt ngi tiu dng. Thm ch, mt vi doanh nghip cn khai thc c ch ch qun hp php ha hoc duy tr nhng iu kin giao dch khng c li cho ngi tiu dng Qua cc v vic v hnh vi lm sai lch c ch o lng ca in k in t ti TP H Ch Minh, ca cc doanh nghip kinh doanh xng du, lin minh duy tr gi vn ti ca cc doanh nghip taxi, cc doanh nghip vn ti hnh khch, vn ti hng ha cho thy phm vi chu thit hi kh ln v mc thit hi khng nh. Nguy hi hn l lng tin ca ngi dn vo nng lc qun l ca Nh nc c phn suy gim. C ch x l vi phm s khng c c kt cc tt p cho x hi nu c p dng chung cho mi loi doanh nghip, k c doanh nghip c hay khng c quyn lc th trng. Vi kh nng chi phi th trng, cc tp on, nhm doanh nghip hoc doanh nghip thng lnh, doanh nghip c quyn hon ton c iu kin tc ng n quyt nh ca ngi tiu dng bi nhu cu ca h ang b l thuc vo doanh nghip. Cha k n kh nng doanh nghip s dng cc quan h c sn chi phi cc quyn nh ca ngi c thm quyn x l. Nh vy, vic x l cc hnh vi vi phm n l ca mt vi doanh nghip s n gin hn so vi cc doanh nghip c v tr thng lnh hoc so vi vic x l cc tha thun bc lt ngi tiu dng ca nhiu doanh nghip hot ng trn cng th trng lin quan. Khi quyn la chn cn trong tay ngi tiu dng, s phn ng ca tp th c th l c ch t v hiu qu. Ngc li, ngi tiu dng s khng cn kh nng t v khi b mt quyn la chn. Vi cng mt hnh vi, mc v phm vi thit hi s khc nhau ty theo ngi thc hin c hoc khng c v tr thng lnh th trng. Th

nn, php lut kh pht huy c gi tr iu chnh nu quy trnh x l, thm quyn x l v cc bin php x l khng phn ha theo ch th vi phm. Mt mc x pht no c th rn e i vi cc doanh nghip va v nh, nhng li khng c tc dng khi p dng cho doanh nghip thng lnh hoc c quyn. Vi nhng lp lun trn, chng ti cho rng, trch nhim bo v ngi tiu dng khng th trao tuyt i cho mt o lut v mt c quan duy nht no . Cn c s phi hp nhiu lnh vc php lut khc nhau x l vi phm ty theo i tng thc hin hnh vi, c bit phi lu n quan h gia php lut cnh tranh v php lut v bo v quyn li ca ngi tiu dng. Lut Cnh tranh vi cc thit ch c dng c th iu tit v x l hnh vi ca doanh nghip, nhm doanh nghip c v tr thng lnh th trng, doanh nghip c quyn v cc tha thun hn ch cnh tranh xm phm quyn li ca ngi tiu dng. Hin nay, cc quy nh ca Lut Cnh tranh nm 2004 v kim sot hnh vi hn ch cnh tranh cng quan tm n vic bo v ngi tiu dng bng cc quy nh cm on cc hnh vi n nh gi mua, gi bn bt hp l, n nh gi bn li; hnh vi phn chia th trng to lp v th c quyn cc b; hnh vi chi phi cung cu ca th trng Tuy nhin, vn tn ti nhng hnh vi b b st nh phn bit i x hoc p t cc iu kin mua bn hoc cc ngha v khng lin quan n i tng ca hp ng m ngi b thit hi l ngi tiu dng. V th, bn cnh vic xy dng lut bo v quyn li ngi tiu dng, chng ta cn phi r sot cc cc quy nh ca Lut Cnh tranh (tng t vi nhng vn bn khc c lin quan) pht huy hiu qu ca c h thng php lut trong vic duy tr s cng bng cho ngi tiu dng. 3. Nh nc cn sng phng vi ngi tiu dng Cc quyn c bn ca ngi tiu dng c php lut Vit Nam ghi nhn trong Chng II (t iu 08 n iu 13) Php lnh. Vi quyn c thng tin, ngi tiu dng phi c cung cp thng tin trung thc v sn phm ang lu hnh hp php trn th trng. Trong bi cnh vic qun l ca Nh nc ang can thip su vo hot ng kinh doanh nh hin nay, vic m bo cung cp thng tin cho ngi tiu dng khng ch l ngha v ca t chc, c nhn kinh doanh m cn l trch nhim ca cc c quan nh nc c lin quan. Tuy nhin, dng nh php lut hin hnh ang ch tp trung truy cu trch nhim ca t chc, c nhn kinh doanh khi cung cp thng tin khng trung thc cho ngi tiu dng m cha c nhng ch ti v xy dng trch nhim bi hon ca Nh nc, khi ngi gy ra thit hi l cc c quan c thm quyn do c hnh vi cung cp thng tin gian di hoc khng cung cp thng tin kp thi (i khi c hnh vi m thng tin). Trn thc t, xut hin nhiu v vic xm phm quyn li ca ngi tiu dng m ngi vi phm l cc c quan nh nc c thm quyn. V vic v cc thng tin mm tm c cha vi khun gy tiu chy cp, v vic Thanh tra S Y t TP. H Ch Minh khng cung cp thng tin v nc tng c cht gy ung th l nhng in hnh. Trong cc v vic trn, c l do cha c c ch hp l nn ngi tiu dng khng ln ting i nhng c quan trn bi hon thit hi v khng c nhng kho st, tnh ton v thit hi m x hi ang gnh chu. D sao chng na, quyn c thng tin ca ngi tiu dng m php lut quy nh b xm phm nghim trng. T quan im v mt x hi dn s tin b, khi c hnh vi xm phm n trt t qun l ca Nh nc, ngi dn phi gnh chu nhng ch ti cn thit. Ngc li, sng phng, Nh nc cn

chu trch nhim trc c nhn, t chc v hnh vi vi phm php lut do chnh mnh xy dng, trong bao gm nhng hnh vi vi phm quyn li hp php ca ngi dn - ngi tiu dng. Mt khc, mt khi Nh nc t nhn trch nhim bo v ngi tiu dng th cng phi sn sng chu trch nhim trc x hi v tng c nhn ngi tiu dng nu cc cn b nh nc lm dng trch nhim hoc thiu trch nhim gy thit hi. C l, trong giai on trc mt, kh c th trao cho ban son tho Lut BVNTD nhim v xy dng c ch truy cu trch nhim ca Nh nc khi c hnh vi vi phm quyn hp php ca ngi tiu dng v cng vic ny i hi s nghin cu ton din v phc tp. Tuy nhin, iu n gin c th lm c l s ghi nhn trch nhim tn trng quyn ca ngi tiu dng khng ch ca t chc, c nhn kinh doanh m cn ca cc c quan, cc cn b nh nc v mi t chc c lin quan. T trch nhim ny, cc lnh vc php lut khc c th h tr truy cu ngi vi phm, trong c php lut v bi thng nh nc. 4. Ngi tiu dng cn c khuyn khch t thnh lp cc t chc ca ring mnh Bn cnh vic tch cc pht huy v bo v quyn c la chn ca ngi tiu dng, php lut cn to ra mi trng php l thun li ngi tiu dng t thnh lp cc t chc ca ring h. Trong , c mt s yu cu sau y cn c tn trng: Mt l, v nguyn tc, khi thnh lp cc t chc bo v ngi tiu dng khng nn t ngi tiu dng vo v tr ca i tng c bo v th ng m cn pht huy vai tr tch cc, ch ng ca tng c nhn ngi tiu dng. Cc t chc ca ngi tiu dng khng nn c nhim v chnh tr m ch c vai tr cng vi cc thnh vin ln ting trc Nh nc v cng lun v cc hnh vi vi phm ca doanh nghip; l din n thng tin v gip tp th ngi tiu dng thc hin cc quyn c bn ca h, thm ch ku gi cc thnh vin ty chay mt sn phm, mt doanh nghip c th nu c thi khng thin ch trong vic phc hi quyn li cho ngi b thit hi. Hai l, ngi tiu dng t thnh lp cc t chc ca mnh ty theo nhu cu hoc s thch, Nh nc khng nn tham gia ch o vic thnh lp v hot ng ca cc t chc ny v cng khng nn xp nhng t chc ca ngi tiu dng vo nhm cc t chc chnh tr - x hi. Ch khi ngi tiu dng t thnh lp nn cc t chc ca ring h, tng c nhn ngi tiu dng vi vai tr l thnh vin s tch cc tham gia xy dng v pht trin t chc. Ngc li, cc t chc ca ngi tiu dng s tch cc v trit tham gia vo cc v vic khiu ni, khi kin v hnh vi vi phm khi ngi chu thit hi l thnh vin ca h. Trong php lut hin hnh, iu 11 Php lnh quy nh ngi tiu dng c thnh lp t chc bo v quyn v li ch hp php ca mnh theo quy nh ca php lut. Tuy nhin, Ngh nh 69/2001/N-CP quy nh chi tit thi hnh Php lnh li quy nh kh n gin v th tc thnh lp cc t chc bo v quyn li ca ngi tiu dng. Theo , t chc bo v quyn li ca ngi tiu dng c php ng k hot ng ti y ban nhn dn a phng cc cp. Vi quy nh n gin , quyn lp hi khng th c thc hin trn thc t, bi ngi tiu dng khng nhn bit c nhng cng vic cn thc hin, ni dung ca h s lp hi v c quan c thm quyn cp giy ng k cho hi bo v ngi tiu dng. Thc tin ang cho thy, phn ln t chc bo v ngi tiu dng ang hot ng khng do ngi tiu dng thnh lp. V d, Hi Khoa hc k thut v tiu chun ha, cht lng v bo v ngi tiu dng Vit Nam (tn giao dch l VINATAS) l mt t chc t nguyn c thnh lp bi nhng ngi hot ng trong cc

lnh vc tiu chun ha, cht lng v bo v ngi tiu dng. Nhim v c bn ca t chc ny l cc thnh vin gip nhau nng cao trnh ngh nghip, xy dng v p dng cc bin php k thut, cng ngh trong lnh vc tiu chun ha cht lng v gp phn bo v quyn li ngi tiu dng19. Vi nhim v trn, vai tr ca VINATAS ch yu th hin vic m bo quyn li ca cc thnh vin tham gia. Thng qua nhng kt qu hot ng nh p dng cc gii php nng cao cht lng hoc tiu chun ha k thut s gp phn bo v quyn li ca ngi tiu dng ni chung. Tng t, vi nhng t chc khc, ngi tiu dng ch l i tng c bo v m cha l thnh vin. V th, cc t chc bo v quyn li ca ngi tiu dng hin nay cha thc s pht huy c vai tr v cha thc hin trn vn s mnh ra. Thi lnh m ca ngi tiu dng trc s tn ti ca cc t chc ny l mt trong nhng nguyn nhn ch yu gy nn tnh trng trn. Hin nay, nhu cu t lp hi ang pht trin bng s xut hin ca nhng nhm ngi c chung s thch i vi mt sn phm hoc c chung mt nhu cu s dng Tuy nhin, d hot ng c t chc, song cc nhm ni trn vn cha th l i din cho thnh vin trong cc tranh chp v quyn li ca ngi tiu dng do cha c c hi c ng k hot ng mang t cch php l cn thit. Cho d s lng thnh vin khng ln, song nu bit ghi nhn v pht trin, php lut c th to iu kin cho cc nhm ngi trn t bo v quyn li ca h mt cch hiu qu. Th nn, php lut bo v ngi tiu dng cn xy dng quy trnh php l ngi tiu dng c th thc hin quyn c lp hi mt cch thun li. C nh vy, cng vi s tng trng ca th trng v x hi, thc v c nhn v cng ng ca ngi tiu dng s pht trin nhng mc tng xng. ** Vi nhng k vng v mt tng lai tt p v vn minh, cc lc lng tham gia th trng ang t ra nhiu yu cu lm nh hng c bn cho s pht trin v hon thin ca php lut. Vic hon thin php lut bo v quyn li ca ngi tiu dng ang trn l trnh . C l, gn mi nm c hiu lc ca Php lnh, di sn ln nht l s ghi nhn cc quyn c bn ca ngi tiu dng. Cn rt nhiu vn ang t ra cho ban son tho D n Lut BVNTD. ------------*ThS. Khoa Kinh t, i hc quc gia thnh ph H Ch Minh

19

iu 1, 2 Bn iu l ca Hi Khoa hc k thut v tiu chun ha, cht lng v bo v ngi tiu dng Vit Nam c thng qua ngy 28/04/2000.

PHNG NGA THAM NHNG LIN QUAN N DOANH NGHIPNguyn Tun Khanh* C th khi qut rng, tham nhng lm mt uy tn ca doanh nghip trn thng trng; lm thit hi tin, ti sn ca doanh nghip v lm mt thi gian, thi c ca doanh nghip. Kt qu thc hin Lut Phng, chng tham nhng cho thy, hu ht cc v n ln c coi l tham nhng v c d lun quan tm u lin quan n doanh nghip. V d, t cc bo co u tin (nm 2006) ca cc c quan bo v php lut v vic thc hin Lut Phng, chng tham nhng th c ti 13/14 v n ln b pht hin, x l c lin quan n doanh nghip. Trong bi cnh hi nhp kinh t quc t, tham nhng lin quan n doanh nghip ngy cng ph bin, do , nguyn nhn v nhng iu kin pht sinh ca n cn phi c nhn din r rng hn, lm c s khoa hc cho cng tc phng, chng tham nhng. i mi qun l doanh nghip v c hi tham nhng i mi trong qun l doanh nghip gn lin vi qu trnh i mi kinh t v chun b thc hin hi nhp kinh t quc t, trc ht l vic b tr li c cu kinh t. Nhng kt qu chng ta t c trong qu trnh i mi phng thc qun l doanh nghip gp phn pht trin kinh t - x hi, nhng trong qu trnh ny ang tn ti nhng hn ch, yu km, to iu kin thun li tham nhng c th pht sinh. Trc y, kinh t ngoi quc doanh c ci to, tp th ho, hp tc ho th nay tr thnh khu vc kinh t quan trng. Thi gian qua, khu vc ngoi quc doanh khng ch ng gp ln vo s pht trin ca i sng kinh t - x hi, to ra nhiu vic lm cho ngi lao ng, m cn gp phn quan trng vo cuc u tranh chng tham nhng, quan liu thng qua nhng ting ni mnh m gp phn ngn chn s lng quyn, nhng nhiu, hnh dn, hnh doanh nghip ca nhng c quan, cng chc nh nc nhm m bo ngi dn c quyn t do kinh doanh. Tuy nhin, s ln mnh ca khu vc kinh t ny cng hnh thnh nhng khi ti sn a s hu ch, xc lp v cng c hnh thc quyn lc cng ngoi quyn lc nh nc v nh hng n nhiu ngi. Bn cnh , vi ch trng ci cch hnh chnh, qu trnh x hi ho ang c thc hin mnh m. Nhiu chc nng, hot ng m trc y do Nh nc trc tip thc hin nh gio dc, o to, y t, giao thng vn ti cng cng, dch v hnh chnh cng c chuyn dn sang cho khu vc t, m ra c hi ln khi doanh nghip ngoi quc doanh pht trin mnh. Ngoi ra, trong