Natuurlijk Nieuwsgierig - Presentatie Lectorale Rede
-
Upload
petra-fisser -
Category
Education
-
view
1.244 -
download
0
description
Transcript of Natuurlijk Nieuwsgierig - Presentatie Lectorale Rede
Natuurlijk nieuwsgierig
Onderzoekend leren bij natuur, wetenschap en techniekLectorale rede, 2 september 2009
Maar…
waarom dan?
Van nature nieuwsgierig
Waarom? Hoe moet dat?
Hoe gaat dat?Hoe heet dat?
Wat is dit?
Van nature nieuwsgierig
� Jonge kinderen zijn van nature nieuwsgierig
� Uitvinden hoe de wereld in elkaar zit
� Verschijnselen uit natuur en techniek zijn interessant
� Uitstekende aangrijpingspunten voor natuur- en
techniekonderwijs:
het motiveert kinderen om samen bezig te zijn met
eigen vragen over een concreet onderwerp
� De kunst? Hou ze zo nieuwsgierig en gemotiveerd!
Verboden voor kinderen?
� Verboden voor kinderen…
� Niet doen, niet aankomen, pas op, kijk uit!
� Waarom? Daarom! Vraag toch niet zo veel!
� En natuur en techniek in de klas:
te lastig, te moeilijk, te veel voorbereiding
Toch moeten we iets
� Nederland: negatief imago ten aanzien van natuur, wetenschap en techniek
� Te moeilijk, te wetenschappelijk…of juist niet (vieze kleren, lopende band, …)
� Te weinig leerlingen vo kiezen voor technisch profiel
� Problemen op de arbeidsmarkt!
� De basishouding natuur en techniek wordt gelegd op de basisschool: een belangrijke rol voor school en leerkracht!
De (aanstaande) leerkracht
� Instroom 2008 op de pabo’s in Nederland:8822 studenten, waarvan
� 83% vrouw / 17% man
� 34% mbo / 42% havo / 6% vwo / 11 % ho / 7% overig
� havo/vwo profiel N&G: zeer laag (5 - 10%)
� havo/vwo profiel N&T nog veel lager (0,4 – 1%)
� Instroom 2008 HES:268 studenten, waarvan
� 77% vrouw / 23% man
� 12% N&G profiel
� 0,4 % N&T profiel
Hoe staan we er voor?
� TIMSS-project
� Internationaal vergelijkend onderzoek
� Elke 4 jaar
� 43 landen, 200.000 leerlingen uit groep 6
� Kennis van leerlingen in exacte vakken meten
� Nederland: 4300 leerlingen van ruim 140 basisscholen(Meelissen & Drent, 2008)
Hoe staan de NL-leerlingen er voor?
� Sinds 2007 niet (meer) tot de top tien
� Leerlingen doen minder proefjes en experimenten dan leeftijdsgenoten uit andere landen
� In Nederland zijn jongens beter dan meisjes, internationaal gezien zijn meisjes beter
� Nederlandse leerlingen hebben sinds 2003 minder plezier gekregen in natuur- en techniekonderwijs
� Nederlandse leerlingen hebben sinds 2003 minder zelfvertrouwen over hun vaardigheden in natuur- en techniekonderwijs
Hoe staan de leerkrachten er voor?
� Van alle landen besteedt Nederland de minste tijd per jaar aan natuur- en techniekonderwijs in groep 6!
� Het natuur- en techniekonderwijs in Nederland bestaat voor ongeveer 85% uit biologielessen en voor slechts 15%uit natuur- en scheikunde
� In de meeste andere landen ligt deze verhouding andersom
Hoe staan de leerkrachten er voor?
� Nederlandse leerkrachten voelen zich over het algemeen meer dan voldoende toegerust om les te geven in de leerstofgebieden biologie en fysische aardrijkskunde
� Voor onderwerpen uit het inhoudsdomein natuur- en scheikunde voelen leerkrachten zich minder goed toegerust
� Interessant is dat Nederlandse leerlingen ook de meeste moeite hebben met dit onderwerp…
Leerkrachten en leerlingen
� Maar de nieuwsgierige houding van kinderen blijft
de basis en kan ook als stimulans werken!
Recent onderzoek op de Hogeschool Edith Stein
� Onderzoek naar gevoel van bekwaamheid studenten
� 76 studenten (10% van het totaal)
Mens, plant, dier
Kracht, beweging, energie
Water, lucht, klimaat, weer
Construeren, faciliteren
Voorbeeld
48%
36%
29%
21%
Levende systemen
Natuurkundige systemen
Aarde en ruimte systemen
Techniek systemen
Gevoel van
bekwaamheid
Onderwerp
Recent onderzoek op de Hogeschool Edith Stein
� Onderzoek naar gevoel van bekwaamheid studenten
� 76 studenten (10% van het totaal)
Mens, plant, dier
Kracht, beweging, energie
Water, lucht, klimaat, weer
Construeren, faciliteren
Voorbeeld
48%
36%
29%
21%
Levende systemen
Natuurkundige systemen
Aarde en ruimte systemen
Techniek systemen
Gevoel van
bekwaamheid
Onderwerp
Recent onderzoek op de Hogeschool Edith Stein
� Onderzoek naar gevoel van bekwaamheid studenten
� 76 studenten (10% van het totaal)
Mens, plant, dier
Kracht, beweging, energie
Water, lucht, klimaat, weer
Construeren, faciliteren
Voorbeeld
48%
36%
29%
21%
Levende systemen
Natuurkundige systemen
Aarde en ruimte systemen
Techniek systemen
Gevoel van
bekwaamheid
Onderwerp
Jongens scoren hoger op natuurkundige systemen
Recent onderzoek op de Hogeschool Edith Stein
� Onderzoek naar gevoel van bekwaamheid studenten
� 76 studenten (10% van het totaal)
Mens, plant, dier
Kracht, beweging, energie
Water, lucht, klimaat, weer
Construeren, faciliteren
Voorbeeld
48%
36%
29%
21%
Levende systemen
Natuurkundige systemen
Aarde en ruimte systemen
Techniek systemen
Gevoel van
bekwaamheid
Onderwerp
Profielen N&T en N&G scoren hoger op natuurkundige en levende systemen
Recent onderzoek op de Hogeschool Edith Stein
� Onderzoek naar gevoel van bekwaamheid studenten
� 76 studenten (10% van het totaal)
Mens, plant, dier
Kracht, beweging, energie
Water, lucht, klimaat, weer
Construeren, faciliteren
Voorbeeld
48%
36%
29%
21%
Levende systemen
Natuurkundige systemen
Aarde en ruimte systemen
Techniek systemen
Gevoel van
bekwaamheid
Onderwerp
Wel stijgende lijn van leerjaar 1 naar leerjaar 3, maar niet significant
Gevoel van bekwaamheid
� Leerkrachten hebben een lastige taak: belangstelling
wekken voor een domein waarvan ze
� te weinig kennis en vaardigheden hebben
� te weinig kennis en vaardigheden denken te hebben
� Het gebrek aan een gevoel van bekwaamheid blijkt een
belangrijk aspect te zijn bij het niet verzorgen van natuur-
en techniekonderwijs
� Self-efficacy (Bandura, 1977)
Self-efficacy
� Het vertrouwen dat iemand heeft om bepaalde taken tot
een goed einde te brengen
� Oordeel over eigen capaciteiten
� Verwachtingen over de resultaten van bepaald gedrag
� Versterking door succes, verzwakt door falen
� Significante invloed op motivatie en functioneren
Verhogen van self-efficacy
� Eerst subvaardigheden
identificeren en die combineren
tot complexere vaardigheden
� Oefenen van de vaardigheden
onder begeleiding in een veilige
omgeving met feedback van
anderen
� Het geleerde in de praktijk
brengen waarbij gezorgd wordt
dat er succeservaringen zijn
� Werken met goede voorbeelden!
Kortom..
� We hebben te maken met een instroom die
� voornamelijk vrouwelijk/alfa is
� weinig affiniteit met natuur en techniek heeft
� te weinig kennis en vaardigheden op het gebied van
natuur en techniek heeft
� van zichzelf vindt dat ze over te weinig kennis en
vaardigheden beschikt
� weinig zelfvertrouwen en een laag gevoel van
bekwaamheid heeft
� (uitzonderingen daargelaten!)
Zoeken naar aansprekende mogelijkheden
� Duurzaamheid, kwaliteit, groen/eco?
� Textiel?
� Levensmiddelentechnologie?
� Kunst & techniek?
Vanaf 1990 is Theo Jansen druk bezig met het maken
van nieuwe vormen van leven: zijn strandbeesten.
Deze beesten zijn niet gemaakt van eiwit zoals de
bestaande vormen van leven, maar van een ander
oermateriaal: elektriciteitsbuizen van pvc. Skeletten
gemaakt van pvc-buizen zijn in staat te lopen. Ze
krijgen hun energie uit de wind en de strandbeesten
hoeven dus niet te eten zoals gewone beesten.
Theo Jansen, Strandbeesten
www.strandbeest.com
Er is dus nog wel wat te doen…
� Onderzoeksvraag van het lectoraat:
� Op welke manier kunnen scholen en (aanstaande)
leerkrachten ondersteund worden
� bij de invoering van natuur, wetenschap en techniek in
het basisonderwijs,
� waarbij leerkrachten een positieve attitude ten aanzien
van natuur, wetenschap en techniek ontwikkelen,
� zodat zij leerlingen kunnen stimuleren en
enthousiasmeren voor dit vakgebied?
Richting van het onderzoek
� Deelvragen bij dit onderzoek zijn gericht op
� De school als organisatie en de rol van de leerkracht
binnen die organisatie
� De professionalisering van leerkrachten
� De leerling als onderzoekende ontwerper
� Betrokkenheid van de omgeving van de school
� De rol van nieuwe media en het implementeren van
methodes als de onderzoekende ontwerper
Onderzoekskader
� Invoering van natuur- en techniekonderwijs is een
onderwijsinnovatie
� Onderwijsinnovaties zijn complexe processen
� De rol van de bekwame, betrokken leerkracht is cruciaal
� We moeten rekening houden met de zorgen van de
leerkracht
Onderzoekskader
� Concerns Based Adoption Model (CBAM)(Hord, Rutherford, Huling-Austin, & Hall, 1987)
� Betrokkenheidsmodel
� Elke zorg past in een bepaald stadium van
de onderwijsinnovatie
� Elke zorg is echt en daar moet aandacht aan
besteed worden
Betrokkenheidsmodel
� 3 stadia van betrokkenheid(Van den Berg & Vandenberghe, 1995)
1. Zelfbetrokkenheid
� Kan ik dit wel? � Hoeveel tijd gaat het me kosten?
2. Taakbetrokkenheid
� Hoe ga ik dit doen? � Hoe krijg ik alle materialen op orde?
3. Anderbetrokkenheid
� Welk effect heeft het op mijn leerlingen? � Hoe kan ik het optimaliseren?
Betrokkenheidsmodel
� Niet alle leerkrachten bevinden zich in hetzelfde stadium
van betrokkenheid
� Dat maakt de invoering van de onderwijsinnovatie lastig
� In kaart brengen waar een leerkracht (of een team!) zich
bevindt
� Nagaan welke interventies nodig zijn
� Een stap verder zetten
Een stap verder
� Maar hoe?
� Via goede voorbeelden en beschikbaar materiaal
� Via een aansprekende werkwijze:
Onderzoekend ontwerpen
� Combinatie van
onderzoekend leren
en ontwerpend leren
Onderzoekend en ontwerpend leren
� Start met een oriëntatiefase
� Onderzoekend leren:
via confrontatie naar verkennen en experimenteren
� Ontwerpend leren:
via probleemverkenning en ontwerp naar maken
� Afsluiting: verdiepingsfase waarin de resultaten
worden gecommuniceerd en verdieping plaatsvindt
Onderzoekend leren
� Waarom wel?
� Ontwikkelen kennis en vaardigheden
� Actieve leervorm, beïnvloedt attitude leerlingen positief
� Hogere prestatie van leerlingen
� Waarom niet?
� Leerlingen bezitten vaak nog niet de juiste voorkennis
� Opstellen van concrete leerdoelen moeilijk
� Leerdoelen sluiten niet aan bij de eigen ontwikkeling
Ontwerpend leren
� Waarom wel?
� Motiverend: leuk om iets te bedenken, maken, bouwen
� Leerling eigenaar van het uiteindelijke product
� Waarom niet?
� Vervalt vaak in handvaardigheid-achtige oefeningen en
het stapsgewijs maken van bouwpakketten
(techniekkisten…)
� Weinig reflectie op het nut van de oefening en de kennis
die daarover beschikbaar is
Een combinatie?
� Combinatie van onderzoekend en ontwerpend leren:
� Onderzoekend ontwerpen
� Oftewel: uitvinders in de klas
confrontatie
met het
probleem
ontwerp
evalueren
communiceren
en reflecteren
onderzoeks-
vragen
opstellen
ontwerp
maken
ontwerp
uitvoeren
verdiepen in
resultaten en
consequentie
oriënteren op
het probleem
en mogelijke
oplossingen
ontwerp bijstellen
Onderzoekend ontwerpen
� Behouden van het
motiverende van
ontwerpen
� Behouden van
begripvorming
en reflectie
� Verwachting:
innovatieve
oplossingen voor
alledaagse problemen
(Fisser, 2009)
Samengevat…
� We hebben nieuwsgierige kinderen
� We hebben enthousiaste leerkrachten nodig
� Leerkrachten en scholen die dat willen bereiken
kunnen ondersteund worden
� Via nascholing en maatwerktrajecten
� Met behulp van goede voorbeelden
� Met een aansprekende werkvorm
Mogelijkheden voor de toekomst
� Bijdrage aan curriculum pabo
� Van po naar vo: doorlopende leerlijnen
� Samenwerking met het bedrijfsleven
� Leerkracht in het lab
� Toppers voor de klas
� Het gebruik van ict/nieuwe media
� Samenwerking met andere kenniscentra
� Onderwijsinnovatie door curriculumontwerp!
Natuurlijk nieuwsgierig
Onderzoekend leren bij natuur, wetenschap en techniekLectorale rede, 2 september 2009